Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn innbsp;volgorde waarop ze getoond worden:
• de rug van het boek
• de kopsnede
• de frontsnede
• de staartsnede
• het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order ofnbsp;appearance:
• the spine
• the head edge
• the fore edge
• the bottom edge
• the back board
Ilistoria Gentiuni
Folk r*. 170*
Niet uitleenen
-ocr page 9- -ocr page 10-'ïlï«
L-i! !|nbsp;4nbsp;jät
-ocr page 12- -ocr page 13-' nbsp;nbsp;nbsp;] * f I__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At*« ?i«”«
CV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^^'^ *¦'*'*“'* **¦*“*¦***nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.*«'T
c;..i-»'rlt;»pfi tï5'i,j.»g lt;.». p‘r»4T'gt;'''?‘’quot;*7 *’r,„Lv~i- C^y”
^.,.. ,5^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-_pi,„,. .? »-¦gt;-
Ä^Ö”? 9 •** **gt;’*quot;*
-ocr page 14- -ocr page 15-ÉRERVM SCOT1C,A-J
RVM HISTORIA
Georgio Buchanana
,7t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
PRVDERCIA
edimbvrgi
Apud Alexandrum Aibuthncwm Typographum Rcgiura Anno M . D. LXXXII.
CVM VRIVILEGIO REGALI.
J*GEORGIVS BVCHA-
nanus lacöboSextöScotorUinRegi
S.P.D.-
TT TV /r poftvigintiquatuorannorum peregrination V £VJL nenj tandem in patriamrediffèminihilpriusnbsp;habvi^quâvtfchedas meas malignitatcfujjétiorumtempcrunbsp;dificâas5amp; mûltis modis mâle habitas leeolligcrcin ; partininbsp;cnim nimioamicörumerga me Audio, du ni immaturâadhuçnbsp;cditioçcm prxcijpiianr, partim librariorum in alienis Operib*nbsp;immOtiita licéntia, cum cenferum perfenâ ir.duificnt, multinbsp;pro cuiufque libidine plærunquc immutata^nonnülla fœdc
corrupta comperio- Hisegocum incommodis mtdericonaicr,fübjtæ amicorum ptcccsomnesmcasraiioncsconturbarunt. ümncschim,velut cOnfpiratiohe fannbsp;âi,horrabantur,vtableuioris.opetislibcllis,qui màgisauresobledarcht, quamnbsp;aninrum erudirent^mead hiftoriam noftrægcntisconîcnbendam cOnferremi Idnbsp;cniin amp; æutc,amp; ciuium deme expedatiohedignum cHc.-nequca’iud efle argumé-tum aut vberiusad laudcm,autKrmius‘admcmoriz éonfcriiandamdiutüinitatéinbsp;Cæteras aa'cm rationes vtomittam,cüm Britannia hcftra vhafit totiüs oibisinfu«nbsp;la cclcbcrrima^ciufque hiftoria rcs in omnes partes maxime compleâatur meino-rabiles,vix in omnis æuicurfu rtperies,quiicm tantam fiifcipercfîtaufus, autfuf-ceptamfunincrcpotüerir. Non mediocriter ctiam meilludimpcllebat,quôdmeinbsp;fie operam tibi ncc indébitam, ncc ingratam fore exiftimarcs. Ablurdum enim,acnbsp;pudendum videbatur, te, qniiniftaætatülaemhium prope naiionüin rcsgeftasnbsp;perlegeris,plurim3s memôritér tcncas,domi quodam mö(iöperegrinäri*Pr«iereinbsp;cum partes ingemj tui excolehdas mihi commifîas pér valetudinem incurabilcmnbsp;obiietion pôflem,proximum cxiftimaui,id génüsfcriptiôniseflre,quîead animùmnbsp;comparata eftj quo hanc eeflationis culpam,quoad poflem, delcrenoj ftatuifido«nbsp;ex hiftoria monitores ad te mittere , quorümconfilio in deliberatiohibus vti,nbsp;amp; in rc geren Ja imitari virtütem queas. Suni eniin inter maiorcs tuos in omnilattnbsp;disgcncrcviri prxftantés,amp;quorum nüllamvhqüampoftcriratempigtbit . Etnbsp;Vf cætcros omiitam,neinincm in vllis rcrum rCpcrias mcnumcntis,qucin cûm Damde noftro conféras. Qubd fi illi non modo miferrimisj fed sPtiam flagitiofîflimiînbsp;temporibusdiuinabenignitascftciargita/vtaitvatesRfcgiüs) vtmatribustuqüd^nbsp;que menfurafîas vôti,quoiics bene precâturliberis, iurepoterimüs fperare,nbsp;hanc poteftatern in omnium rerumexitium,amp;ruinam prope-rantem pofte interim etiam fufflaminari, doncc ad eanbsp;tempora veniatur, eum ex æterno rcs humanx
confecutx decretum cerrum fuum fîncm fint habitüræ.Edim-burgi 4. Cal»nbsp;Septi
(%*), ÿ-
In G. Buchananî dialogum de îure rcgnî apud Scotos^ amp; rcrum Scoticarum hiftoriam ab codera conferipum, Andreæ xMcIuininbsp;Epjgtamma.
QVI Regtpîâiura,amp;legura frçnaTyranno, Lege amp; naturç,amp; nuininis impofuit,nbsp;Vtregcrcntiuftb Reges,vt vincla Tytanninbsp;h’errèrent fæuijVcl fera fata truces5nbsp;Nunc Reges miti ingenio,crudofquc Tyrannofnbsp;Æternaptngitdoâiusiihtabula,nbsp;Vtîaiidccxofnet Reges,viJabeTyrânnosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adfpcrgaclatè poRera fama volant. ,;?, ’ ;
Quos aequoobftrinxit, nunc foluit legibusseui: ’. ? ¦ Et facit çteroos,quos deditante neci* nin
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ErVSDEM AD REGEM.’
s.
DVM tu,magnepucr,patribusdasiuravocatisgt;
Et populi penfas crimina lanceparij lura tibijtuus illc Solon,tuus ille Lycurgus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Quæ reôli è puris fontibus haufta dedity Nobiliuro Reguni excmplisobfignat auitis,nbsp;HîCjVbiquid fugijs,quidve fequaris,habcsènbsp;Felixj fi fugias fugienda, fcquenda fcquarislnbsp;Félix cura populo tuque, patrefque tuo.
qjALIVD EÎVSDEM AD G. BVGHANA-NVM. rt. • . : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
SI RégîplacuiirceftdifplicuiflcTyranno, Cui,quicouidRcgidifplicct,viqucpIacef,nbsp;Nunc odijs fæuittantum V IS EF F ER A , quantumnbsp;. OfficiogeftitRcXjBuchananCjiuo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
5[ADEVNDEM.
QVl în Latium Solymam,inpatriam Latium omne tuiurî,
• Orbi infers,patriæ refquc duccfque tuæ. QtiôSolytna,ac Latio maior fiat maximus orbisjnbsp;’ Hôc rnatortu te es,Ce quoque nunc patr’
____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVNDEM.
MV LT V M oro Phoebi numcn.dodafque (ôrorcs, Dcntraihi, dera quae tecarmina digna tibi.nbsp;AtPhœbusnequicqara audit,rautfque fororcs:nbsp;Et concreu rigent raollia corda gelu.nbsp;NÜPhcsbusfinetc,finetenilturba lororum:nbsp;Vnus tu des te carmina digna libi.
4‘
-ocr page 19-,DE VERA CAVSA,ET VSVHIStÖRiï;
Robcrci Roloct carmen^
MV L T A Deus fragili vir« documenta bcitf r.. Mortali indulgei.fiuc intus fcminafpargatnbsp;otitix foecunda fux,ni peâoris obftet 'nbsp;Afpcritaszfiueingentisfpedaculamundtnbsp;Fulta !nanujKegiilt;.|Uc fui teftantia numcrtnbsp;Obtenditt regimenvc duplex autordinc ccrtónbsp;biaturæ CGnHans.auttoeco tramire fiepensnbsp;^cshon'iinum,monllret. Sicfcmonalibusinfcrtnbsp;nbsp;
^lle opifex rcrum*. fic olim ab origine murtdt bJofcendum dedetat Verum h«c in limine primonbsp;^cficiunt,fubit error ineis,obliuio mentemnbsp;Occupât immeraorem. N am mensfèntinaraalorum c«»nbsp;SedDeusinttauratviresjdat tempore natumnbsp;Certo ülum Chiifturo populi pcctata luentem.
Vcque totaóta Dci,nunquam perKura,mancrent, Scriptorum obfignatclauftriSjgcminUiriQue volumennbsp;ï’orï’git in dextras hominum t fcripta altera facrumnbsp;(Qoæviolirencfaj) îouæ fpirantia cultum.
etedenda tibi vidcas de nuttiinc fobj,,, bola tenenda tibi,nc te vagus auferat error»nbsp;Altera funt (abfit libris iniuria ûnâis)nbsp;^^ripta quidem (fed dona Dei) produóta cerebtonbsp;•1 uaiano. Nullum hïc videas ptope tiuminis cxpCrs»nbsp;^od n non plcno ore, tarnen veltigia ßringitnbsp;blirandorum operum,natur« aui abdita rimansjnbsp;Ain mores hominuiTijaut etiatn diuina penetransnbsp;Vertice fubümè excrio. Sed in agrninc tanionbsp;W uinani foetus,aids non eertius olFerrnbsp;^onftlium louæartcrnum fe contempiandumnbsp;Humanis oculis, vatio möderaminc mundi,nbsp;Vjjem virtutefua nunc hue, nutic diuidit iHu^jnbsp;QuamtabulisrcrumgcAarütn. Credidit illasnbsp;^ottunæ monumenta Vagöe totidem imp;us error*nbsp;”ïc pietas, tanquam In fpeculo,ccriiffima touacnbsp;Confilia aduertit, dum nünc iuftidïmus editnbsp;^ciDplutn fceleris domiii,cohibctquc tyrannoSjnbsp;punctcficitmifcfosbönü^,atquc attollit in altura*nbsp;Jötcrca (mirum) bohitas fe fundii in omocs.nbsp;furgii duplici diftrimine feâa,
‘torifquc inctti, ac reucrendo patris amotc» T\ *ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genuinos /actat honores :
Dt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcihdcre in aâusj
upatibusjfbacndo malui9gt; amp; mcliora fcqucndoi üj.
-ocr page 20-Felix poftcritas, cui vîuuntfaâaparentum
In tabulis,viuoque amp; vcro pida colore.
Felix is regni cuftoSj quiconque magiftrarn
Hiftariara vitæfequitiir. Nart) propriaReguraeft
Hiftoria. Et leüx tu tanto Scotia dono:
Felix öregnicuftos hoc muneretanto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..
EccctibiBuchananusadeftauusillemagifter, ,, Quitenefos ßnxit,maturosimbuitannos.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;;
Quod corpusfenijfeffum grauitatcnegabat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'“ ’¦ ƒ quot;
Non negatingenium melior pa[S.Illüdadprnnc . ƒ Officium vitfpræftocotnitatutetintetii,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ .. 'j'/
Siueânirnopiecasdiuinumfuadethohôrem; ' Siuc rcgispopuloshac,quatelegerefrænas:nbsp;Siuc paras aCiem,quam Juki pace rdoluis.
jngenij pignuste tanto piincipc dignum.
Ne pigeat monitoris,habes quem niäximus orbis Sufpicit,amp; quo te (Rex) pfjeeprore beatumnbsp;Clamat,amp;: hanc patriam tarn pulchro germinefauftam*
Eiufdem epigramma ad Regem.
CERNE (ÔRex) daaudere^piusqubm concitatardor, Intcrrogat,vtcrcft,putas,amtcibrf
Illcnc, qui impcrium,quod ferret,fuadetr an ille. Qui regna,quorum neipicpêrfêrrét iugara^
Illcne, qui imperium, quod longù'rn düret? an.ille,
Qffi régna iuadct,Rex quibus fuusruatf
Multa licet teneräm crepet alTenrator in aurem,
Crede mihi Buchananus tuiis fauettrbî,'
Quæ modo deregno tmbrauit,nunc viuida cernensi Loquentur hæc aui tui longo ordincinbsp;EccciIIoscoram,facicsnonomnibus vnar
Hic lege gaudet,luget hictyrannidem.
Difcc mancre eadem quoque te,vel præmia iufti, Velpcenam iniqui.Namqucmanet idem Deus.
En tibi imago viri,dum pingit imagine patres: Arceiretha?cte,fi quidegeris male.
Ergónc iam moric^s Regi modulabere carmen , J Buchananc cygneumf canefne amp; mortuuS^
i.
Aliud eiufdem ad Buchananum.
CREDO, nouem vetcres olimfinxere Caraoenäst
Quod,qui calleret Ongula,nullus erat.
Vixiftes Buchananc: foret tantum vna Camœna, Quod, qui calleres iîngula, (blus eras.
-ocr page 21-Ma’uitat nobis per te Deus vnicus,vnum
tfle bonifontcin dicerc. Mufa vale.'
Patriaalloquitur Regem fuum;
SCOTIA lumiiîibus cerno duo feeptra duobus,' Rurfus in vnum abeunt,lumina feeptra duo*nbsp;Alterafceptra Deo cedunfjtibi cçtcra Regi,nbsp;Corporis hæc oculus, pedorisillavidet,nbsp;lamnc viden s patria ipfa videt, ciuelque videntes,nbsp;EtRcgctn, Atproauis non fuit ante datura*nbsp;Vno vixquc oculo (quid enim nifi iunâa valebuntnbsp;Lumina) vix vidi ciuica iura prius..
i ..
At nunc pura Dei cernentem numina folem Fronte gerojucem bine,altera luna capiti;
Ergo beatatuo Rex feeptro patria, tuque Chrifti,Tequeamp; me,maiorvtroque,rcgit,- ,nbsp;Credin? voIuctibiBuchananummarraubpruin .. jnbsp;Deuia^qui ante tibi,nuno quoque mondjaritet,
A.
9
-ocr page 22-IN G. BVCHANANÏ HISTORIAM, I O AN N IS
LINDESII epigramma.
PA R N A s s O niipcr ducete (Buchan an c) rcliâo Venit ad cxtrcmos mufa Caledonios,
N une addis laudcm hiftoriaî : rcdiuiuaque per te
Gefta patrum, 8c patrise fplendct origo tua*» Quatnque olim mendaxaufa eft mifeere vetuftas,
Ægypti,amp; Scotae fabula tota ruit, Dum gencri antiquo nos reddis, origine C citas,nbsp;Quafœcuodavirûm Gallia terrapatet.nbsp;lure jgitur patrifque parens,amp;conditor alter,nbsp;Fcrgufijs magnis par tibi furgit honos.
-ocr page 23-^..’RERVM SCOTICA’ ¦
R.VM HISTORIA
l'
Audlore 15GEORGIO BVCHANANQnbsp;SCO TO.
«fLIBER PRIMVS;
quot;\7 T\ Æ res gcflas maiorum noRroru à fabuïarum vanïtaté V JLVl libcrarc, amp;abobliuionisiniuriavendicarcftatu-iflcm, nonabrcmihifafturusvidcbar, fiapriraordio vfqucnbsp;repcterctnjquantuiTiintantointcruallo teinporum,amp;iiicrarünbsp;primùm cgcftatejdcindccalamitatc fieri polfer^qui regionumnbsp;fitus,quod foli, carïiquc fit ingcnium,quæ vctufia nomina, amp;nbsp;mores, qui primi cultorcs fueiint infuJarum , quæ vetcribu»
Rritanniæ vocantur, quæque inter Hilj?anias, Si Germanism magno terrarum fpa* 20 tïô Galliæ prftcnduntur,earum rcliquas magnitudine duælonge prçctllunt Albiû,nbsp;amp; Hibernia.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dchis primùm drcam: deinde, vt commodura erit, csetcraruia
fitum,amp; nomina cxplicabo.
30
eprima magnitudine eft Albiura^qui nunc fola nomen Britannij retînet,quôd antea omnibus erat commune. De eius longitudine, ac latitudine cfteri fcrelcrip'nbsp;tores cum Carfare confrntiunt:cflc videlicet longam â feptentrionibusin meridiSnbsp;odinginra millia porrcôlam:qua vero latiffimacft(vc quidamfcnliunt)qua Galliamnbsp;fpcôtat,aut (vtalijsvifum cft)à Mencuiæ angulo ad lari fluminisoftium fercducé-ta millia patère : inde paulatim in anguftiimcogitur, doi^cadScotiælimitcmfiÉnbsp;peruentum . Romani, quibus vltcriora nonduin fatis crant nota^totam infulamnbsp;triquetram crediderunt . Veiùm paulatim vlterius progrefîi cognoucrunt vltrânbsp;valium Adrianieamfc latius fenfim diffundcrc,amp;adorientcm æftiuum proeurrere.
Hæc in fummadceius magnitudine didafint, nbsp;nbsp;nbsp;Cælumgallicotemperatius,
4'
1,
¦1,
vtaitCffar: verûm vtroq; raitiuseftHibcrnicum. Aërraroîcrcnus,fcdcaliginC denfa plçruraq; obfcurus^ac hicme fatis miti magis pluuius, quâ niuofus.Terra benign èfrugcsgignit,ac pratter fruges ctiâomnisgencris mctalla.Pecorc totafœcun-difiîma. Qui partesinfulæ extremas, ac magis frigorc infeftashabitant, aucnaceonbsp;pane vtuntur,vinû è frugibus corruptis conficiunt: picriq; ferum ladîis excoquunt,nbsp;ac in dolijs côplurcs menfes defodiunt; ifquc multis potus nô folum falubritcr,lèlt;inbsp;etiâiucundèbibitur.DenomincBritanniatnulla intervctcrescontroucrfiafuit,n^nbsp;, quôd GræciBrettanian,LatiniBritâniam camnominabant-Cpterargenres authos,nbsp;aut illos pro fuo quifqj arbitrio imitabantur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nuper emerferunt homincs nô
tara veritatis cupidi,quam contentionis,qui ex hominum clariffimorum fuggillati-one clarefcere fe pofle fperarent. N eque enim fieri polTc exiftimarunt, vt non in magna cruditionis opinionc vulgo efient, qui cum tota antîquitatc certamen fibinbsp;yropofuiffent ; amp;quanquam de rc non admodum magna lis effet, tarnen quia denbsp;fiominc ipfo patri» agcrcturjtanquam pro aris,amp; focis^omniqj totius genâs vctçre
A,J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“
-ocr page 24-Rerum Scotîcarum
jloria/ibîcontendcndumputarcnt . nbsp;nbsp;Tria vctufta infulaf, vtipfivolunt,nomina
diucrfos habetaflertorcsPrudania,Prytancia,amp; Britania.Pro Prudania totis ingenij ' virjbuj Luddus: pro PrytanciaThomasÆliotus eques Britannus,fcdmodcftis ftu-dijs contendit : Britan niam cæicræ fere genres rctincrc conantur . ProPru-5anbsp;dania vtitur Luddus fragmenti cuiufdam veteris eaauétoritatc,quam fitus,amp; cariesnbsp;amp; temporis longinquitas pcnefacrofandam facit. Eam tatnetfi perfe firma,tamlt;nnbsp;amp;.Etymologia,amp; Bardorum carminibus, amp; patrij fermonis confiietudine,amp; vetuf*nbsp;tatisvencrandaquadamrubiginc cor firmat, Fragmentumquidemilludiin quonbsp;caufaecoluracn, amp; firmamentum, eft pofitum ante omnia interrogovndc^quan-dofaut quo pâtre natum prodijtfaut quid tandem ait, quod pro caufa faciatnbsp;nbsp;nbsp;De
loco,dctempore, deaudore forfiran inquies . Hæc omnia, quod incerta funt vetuftatcmcius probant. Prarclara fane probatio. Exignorantia, ignobilitate, amp;nbsp;obfeurixate ccrtitudo,fidcs,amp; auftoritasteftimoniorum pendet : ct quod ad remnbsp;controuerfam cxplicandam aflumitur plus habet obfeuntatis, plus mfirmitatis,nbsp;quam caufà ad quam probandam affertur. Quis teftimonium hie dicit-f nefcio»nbsp;Quid pro teftimonio dicit i ncidquidem feio. llludautcmaudiuiinillofrag-mento Prudaniam nominari.Quid ifta Prudania monfncanfluuiuslt; vicus, annbsp;©ppidura^ vir, an mulier efte nefcio : fed Britanniam hoc nomine fignificarinbsp;puto.Agc verb Prudania Britanniam fignificct. Quid tandem pro tc facit hie tuumnbsp;fragmcntum^ Illudfcircvclim, verumne nomen infulxPrudaniameflcaffirmer:nbsp;an corum infcitiamcoarguat, quifalfum hoc nomen infulçtribuunt^ Nehocqui-demfeio: fedfonû Britannicum hîcquidem agnofco, vilque fermonisBritannicinbsp;in ipfa vocis Etymologiafc oftendit.Eft enim Prudania, quafi Prudcania,hoc eft exnbsp;cellens pulchritudo:a(Pryd,)quod eft forma,amp; (Cam) quod eft candidG,emollita ‘nbsp;paulum afperitate vocis, AtiftarationcnonPrudaniam, fed Prudamiam faftamnbsp;©portuit: quam vocem in patrio fermonc Prudam Bardi pron untiant. Omitto hienbsp;qua fit Icuis, fallax,amp; plærunquc ridicula tota hæc originis vocum quærendi ratio.nbsp;Omitto M, Varrone, aliofque excellenti dodrina viros, qui in hoc gencre içpcnu-mero ridentur. TotumPlatonisCratylum tacco. Hoc tantum affirme,faciliusnbsp;çquis auribus meprobaturum Cambrose canibus amp; briitis efte fados, quam tunbsp;PrudaniamèPrudcamiacoaluiflcperfuadebis. Ifioenimmodoquidlibetèquolibet liccbitcffingcrc . Sedquamparum fit in his omnibus firmamentiindicatnbsp;Luddus, quiiftis præfidijs parum cófifus accerfitin auxilium Bardos,fancpcruetufnbsp;*umgenushominum,fcdquosvctcrcsnihilfcripfiftcaflfcucrent. Sed deeis alias jtfnbsp;nqbispiuracritdiccndum. AdvltimumLuddipcrfugium veniamus. CÆ S ARnbsp;lt;ait) qui primus Rlt;Änanorumhuius infulænomcn latinis literiscómcndauit,camnbsp;Britanniamappcllauit,qucm omncsfcrelatiniicriptoresfccuti idem nomen haudnbsp;mutaucre. Hic ab illuftri mendacio Lnddo vifum eft ordiri,quód videlicet Cæfarnbsp;primus Latinorû Britannia nominaait.N â ante Cf fare natû Britanif Lucretius mc-IRinitjAriftotcles longé prius apud Græcos,amp; no multo poft Cjfare Propertius, cunbsp;titjCogor amp;in tabula pidos edifeeremudos, indicat fuaetatc mùndî defcriptionenbsp;j)arictib*affigifolitt.Tciprumrogo,crcdifncCæfârcm ilium in omniliberali difei-plinaeruditii defcriptioncm orbisnunquâvidiftc.’àut vifam non legilfe^aut cum rénbsp;liquus orbis dcfcribcrctur,Britanniâinfüiâ vnji totius orbis maxima,iam tulatinis,nbsp;jgraijs monumêtis ta illuftrc in tabulis illis omiifa fuiffc^credifne illu,qui de reb*
BritaiUcistadiligeter fibiioquîrédû putauic, quibomincs eäregionede tu, it iatn oUuf
-ocr page 25-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* feL u
olimhabicarentrquçftirpium, qüpanimantium gênera in ca nafccrcntnr, quihüs legibusamp;moribusviueretur: eumjinquamjCrcdiscum de Iiistamfuißetfohi-itusjnbsp;in vni'jcrfçregionis nomine tam fuilfe ncgligcntemc’autqui tanta fidc, amp;diiigén3nbsp;fua Gallorum vrbibus nomina reddidit, Britannos aniiqua fua gloria fuilTe fra uda-tui umf Vêtus autem (quoniam in bac maxime parte fc Luddus iadat) cur nomennbsp;Prudaniæ exinimct,nihilvidco:nih forte eputris cbartæ fituctiam verba fenedutënbsp;côüaxçrint.Hçcfatisad Luddû in præfcntia:quitcftib* domo produólis, fuifq; in-fomnijs aduerlus omnium,qui vfquam funr,aut fuerunt dosßorum homir.um con-fenfum cerrandum lîbi putauit. Cum Æliotominus eritnegotij. Is non modonbsp;conicdurisvciifimilibus, fed non obfcuris ctiam audoribus indudus credit ali*nbsp;quaado cam regionem Prytaneiam fuilfcappcllatam. Non enimincommodé cx-ilïimauit infulam omnium reriim, quæ ad vitam inftrucnd'am vel ornandam funcnbsp;necefîàriæjCopiaredundantem ficdicipofic. Hicficaufas nominumexpendcrco*nbsp;portcatjSiciliaPrytaneiapotiusdicidcbcbatjnonnullæquealiætanto Britannia ftrnbsp;tiliorcsjquanto terrarum fpatio funt minores.Prxtcrca apudaudorcs, quorum tef-îimonio nomen Prytancia confirmaturfacile apparctferipturam elfe vitiatam . Innbsp;Stcpbanoquidcmfummainconftantia cft. In voce ALBION, inquit, earn elfenbsp;infulam Brettanicam fecutus, vtipfeait, Martianum. Invocibuslu«crnia,amp;nbsp;luuernaPrçtanicafcribitur. Alibi inquit elle in Occano infulasBrcttanieas, quarum cultorcsBrcttanidicantur. Sed Martianum,amp;Ptokmæuminijsvocibus Pnbsp;literam primam facere . Quos locos fi quis conférât,comperiet prccul dubio Icrip-turam cITccorruptam.-Stepbanumq; ipfum lentirc Brcttaniam per B primam, amp;nbsp;duo T T fcribi debcie.Hæc Æliotus cû opinor non ignorarct,quæ homines gloriænbsp;iamclici ad oftentationem eruditionis vndiqjconucrrunt, admonuifle quantumnbsp;fatiseftcontentus,fuumlcdori iudiciumrehnquit. Luddus vcro,vthicingcniumnbsp;ncfcaSjê tribus nominibus infulæ maximçid maxime probauir,quôd pauciflîmosnbsp;habuit aflcrtoresncmpcPrudaniam.PrcximcPrytanciamamplcôHtur.Britanniamnbsp;vcrô,quod nomen iam per omnes nationescratilluftre,quod (vt ait Plinius) grç-cis,amp;latinismonumcntiseratcelebratû vc!utcorruptui#reijcit,amp;fcrôtandé, idqjnbsp;àC.lul:oCæfireaitcorruptum,qucmfalfocxinimat (vtididumcfi) nomen Bri-tanniælatinis literis cômendalïe primum,cfterofq;fccum in cundem errorem traxnbsp;ifle.Ego verô antiquitatem vocis huiusBRlTAN NI A multis, 5c quidé locupletifnbsp;lîmis teftibus probarc poflem,fi rcs in eontrouerfo eflct:amp;àCæfarc non vitiatâ,(êdnbsp;permanusàmaioribus,amp;quidem puramfuiirctraditam,nifi quod veteres geminunbsp;TT fcnbcrefolitividcniur. Hincfadumopinor,vtLucretiusiniusnominisprimanbsp;lÿ'ilabam fecent longam.Nune autem alterum T foict omitti Latinis,quod in vocenbsp;Britto perpétué retinetur. Græci quißrettaniam fcribunt,pftximèad patrij fermo-nis prolaiionem accedunt: quam amp; ipfi Britanni, amp; omnes viciniadhuc rctinent.nbsp;Nam amp; Galli propioresBrcttasappcllantomncsfoeminasBritannicas, 5c Bretternbsp;Britanmcèloqui, amp; promontonû AquiranievulgoCapbrctton dicitur,amp; vtriquenbsp;Scotijbüccft AlbienlèSjamp;Hibernenfesficloquuntur.Id tantum intereft,quod quinbsp;G ernunica dial cdo gaudenr, in terd um tranlpofitione literarum vtuntur,ac Bertonbsp;pro Breton pvoferunt- Dionyfiusautem Afcrinillo verfu*
(^Occanu cechytai plychros rhoos entha Bretanoi.)
în altero T. reijciendovfuscft ücentia poëtica quemadmodû idem in (Samatai) is -o (Sarmawó Hiccotqationum pencabinitijs vfquercrum conlenlusnbsp;amp;in£ei
-ocr page 26-Rcrurn Scotîcarum
lt;ïntcrfcjêf cum VCtuftifiîrais Grarconjm,amp; Latinorum pluris apud me erit
omniaLuddi rhacoreata ciutoad ludibrium colkda.ad ignominiamfcrua[a,amp; ffldfalfumtcftimonium aduerfus antiquitatcdiccndum cjuamlibct impudente ha-fccant patronum,tarnen nondum egredi aufa.Proférât illc,fi potcft,qui ate Arifto- ƒlt;,nbsp;tclem fcripferitPrudaniam. Idautem vtin omnia fc vertat,nunquam effici«: cùmnbsp;certum fit poft Ariftotclem aliquot fieculis,Bardos nihil fcripto tómififle. Faceftatnbsp;iliagloriofa dicam,an ftolidaiatftatioantiquitatis,cuius nullum argumentum, nullum veftigium imo nc veftigij fragraentum reperiri poteft. Inter has variarum opi-nionum dilcordias, diuerfafqucloquendiconfuctudincs Luddus putatconfultiifi.nbsp;inum,vctuftatcm,amp; patrium loquendimorcm velue Cynofuram quandam fempernbsp;fpclt;âarc,atquc inde omnis lèrmonis curfum dirigere. Ab co ego non magnopcrènbsp;diftcntircm ; fiquidem quod in vetcri confuetudine pofitum eft, amp; ideo certum ex-iftimarur,id femper tcncri poflet .nbsp;nbsp;nbsp;Sed pluribus de caufis id fieri non pofte ani-
anaduerto. Primùm,quôdin omnifermonevetuftiffimainuenirifit difficillimum: 5^ «utiûfquefic hîc fequi dodiorum confuctudiné,quàtn retrofemper origines, velutnbsp;Niii fontes vano amp; ridicule laborc perquircic.-pr^fenim cùm,vocabulorum initianbsp;monàfapicntiorum iudiciopendeant,lcdàvulgi maximerudis, amp;incultiarbitrionbsp;cuius confilium anxiè inquircre,fupcruacaneç cuiufilam eft diligcntije,amp;vbi inue-ncris,non magnum feceris opcræprccium, Nam vt in reliquarum omnium rcrûnbsp;generationequf fpontcnatureproucniunt, autabhominibusad vfus virpcxcogi-tanturprimiftxtus quodam modoimpetfeâiorcs,amp; nonfolùmad vfuscommom,nbsp;fed afpedu minus iucundi exeunt. Cultu deinde nianfuc{cunt,amp; traâando pau-Jatim leuigantur Eadcm cenè eft in fermone ratio,qui primûtn ab hominibus eraf-lis, amp;rudibu8cditusafpcrplçrun4sgt; amp; infuauis,amp;impolituseftcxortus,naoxtra- 7dlnbsp;€hndo fenfim genitalem horrorem cxuit,amp; manfuctiùs,amp; iucundiûs ad aurcs acci-debat,amp;multofacilius in animos hominuminfluebat. Itaqueinhacparte, vtfinbsp;qua alia,confuctudini politiorum hominum aliquid indulgcudum cenfeo .* amp; vo-luptatem minime illam illiberalcm,âcinhumanam, quatenus moribus cft innoxia,nbsp;sninime abominandam.Quod fi quis ita Mufis iratis eft natus,vt Catonis,fc Ennijnbsp;fermonem potius amet,quàm Ciccronis^amp; Terentij, amp; inuentis ftugibus glâdibusnbsp;tarnen vcfcimalit,iubcamus miferû eflelibenter, quatenusid facit.Sed hçc noftranbsp;difputatio non cft de puritatc,amp; elegantia fermonis Latini ? Ad hanc cnim nihilnbsp;întereft quo fono Britanniolim literascfFcrrcnt. Hatc cnim tota contentio eo têdit,nbsp;Vt Latini Britannicum,non Britanni Latinum fonum difeant. Quod ad mcattinecnbsp;analimignorarc veterem illam,de anilem prifeorura Britannorum balbuticm,quatnnbsp;dcdifcctc quodcCqu^hoc cft fermonis latini,quod magno cum laborc puer didicL
Neque aliud cft cur minus molcftè feram prifeam Scotorum linguam paulatim in tcrmori,quam quod libcnccrfcntiam barbaros illos fonos paulatim cuanefeere, amp;nbsp;in illorum locum Latinarum vocum amœnitatem fucccdercgt;J Quod fi in hac trantnbsp;anigrationc in alienam linguam ncccfle cft altcros alteris côccdcrc,nos a rufticitatçnbsp;amp; barbaria ad cultum amp; humanicatem tranfeamus: amp; quod nafeendt Infelicitatenbsp;nobis euenit,voluntate,amp; iudicio exuamus . Aut fi quid opera, amp; induftria pofti«nbsp;tnus,id omne có conferamus vt lingua Græcam,amp; latinam, quas orbis pars meliornbsp;unquam publicas rcccpit,proviribus expoliamus,ctfi quis cx contagi« barbarifernbsp;inonisadhfßtfitus,amp; fqualor,quoadficripoflitcxtcrgeamu5. Quidf quadhæcnbsp;«limisanxu diligendaÎQ nominib' peregrinis prxfcrûoiin alicni lin^ui twn3«rcn-
-ocr page 27-Liber Primus.
fôî.5gt;
dis nee feruarî potcfljOCcCpoflct/xpcdit. Qvæcnim ncnlîterasamp;fonosbabetj tjuæ altcrius fermonischaraâcribusomnino expriminonpoûunt^ Qujcnarionbsp;prætcr Germanos W litcram proferrepoteft* Qjiis Latinis literis eum fonûredder,qucmHifpani,Brittones,ecScotorum pars in literis D. G, P. T* X. amp; 1.^nbsp;cffcruni^Ob hanc opiner foni abfurditatem Plinius enumerans Hifpaniæ oppid*nbsp;quædam negat latiali fermonc diâu facilia gt; Alia vocat ignobilia, amp; barbar« ap-pellationis:alia titra faftidium nominari pofle negat. Quid hic rogo facerct Lud-dus^ti ci latiné fit feribenda hiftoria Britannica^ Iplà genuina Brittonum nominlt;nbsp;quomodo enunciaret,cumtotafuabarbaricarubigneopinornon haberet. Namnbsp;cùm tam anxiéfe torquct,quomodo Luddum fcribat,Lhuydumne,an Lludum,annbsp;Veto Luddum, quorum nullû née Latinis literis exprimi,nec ore latiali efierri, necnbsp;ab auribus latinis fine fafiidio audiripotefi.Si verum forum retincat,non Latinamnbsp;fed Icmibarbaram faciet orationem. Sin ad genuinum latini fermonis fonum it?gt;nbsp;fledet voces pcregrinas,non minus flagiliofe peccabit, quam C«far in verbo Brilt;nbsp;tannus feciffe dicitur. Quid igitur Luddo faciemusf vt hominem amp; molcfium,nbsp;et morofiim placemuslt;Prudamiam diccmus,potibs quam Britanniam^ Hoc necnbsp;luddus tam Icuerusaliorum cenforexigetfPermittetcnitn vt ePrudam Prudaniânbsp;decünemus.Qiæd fi quis Britanniam,aut Brettaniam aufit dicere,quid aliud quamnbsp;làcroiadç vctuüatis violatæ,ct fermonis antiqui, finccriqj côtaminati,et c robuûo
llloic mafculofonoin muliebrem molliticm fradireum perageu Nihilneergo ex horroris vetufti fqualore mutare nobis fas critf aut fi non mutare,laltcm malè tor-
nata perpolire vocabulalt;amp; abinculta ilia immanirate paulatim ita infiedere, vtfal-tem vox hominem fonet^ amp;quodmaiorcsnoftriin Morinis, amp; Moremarufa,ce Arraoricisfcciflcvidemus:vtfi has voces donare ciuitatc latina non poflîmus,nbsp;certèincisamidura,amp; incelfumlatinumimitcmur^Sed per Luddum (vtvideo)n5nbsp;licet.Ad auguftam ilkm nos reuocatPrudanorum vetuftaté:amp;à Bardis,amp; Seneci-onib’vetatvfquam diuertere. Atvetuftiifimos Gra?corum,amp; Latinorum’nunquânbsp;haîc religio tenuit. Neqj poft(|uâ fermonis âtiqui rigor le i^mittcrc coepit, quifq uânbsp;fuit,qui famul,amp; volup rctincrc tnaluerit,quam qur in eorû locû fuccelTcruntrecînbsp;pcrc,et in tranffcrédisègra’Co latinis,autc la inogr^cis fuma libenas fuit.Qyis vttnbsp;lt;0 qualatinisvitio venir, cp Polydcuccnin Pollucem,quod Heraclca in Hcrcuicm,q»nbsp;Afclcpion in Æfculapiû verterint? Aut Grzeis,^ pro Catulo Catlû,pro Remo Ro-mü dixerit Quid in Barbaris ad fc tranfferendis^ nû Gr«ci dubitarût AL,Punicixnbsp;invltimisdiÂioaûfyllabisin AScôucrtcrclt;nûfiquis Annibas,pro Annibaldixienbsp;omné hiftoriæ maieftate proculcauit, veri täte corrupit,aut Poenorû lingua? maculinbsp;vllam inuffit^ Vidctc quantum veterum Saxonum,amp; DanortNn,qui pofterius im-migraruntin Britanniamhumanitati$amp; cultus fiudiumabhac Luddiimmanitatcnbsp;amp;fqualorisaffcdaioncdiffident . llliinculti, amp;omniseruditionisignari,cuninbsp;venilfentad hominesbarbaros,etbalbutientes,non folû eorutn ftribliginc lé paflinbsp;non funtinficijfed gufiatafemel Grçci, amp; Latini fermonis fuauitate multum ex co,nbsp;quem ipfîinuexcrant horrorc,ahftcrfcrunt:qu«damvocabalaafpcriora Icuigaruncnbsp;ita,vtfînc vlla autium offenfionc tolcrari poffint, qualia fuatOxoRia,amp; Rolïa, pronbsp;Oxonfordia,amp;RaufchcftriajCtplatraqncaliancTcpugnanrequidemLuddo. Sednbsp;nec ipfe quidem in hoc gcncrc parum fibi permittit, qui invnoBritanni«nomincnbsp;cum tam dur« feueritatis cft cxaiaor,in tot alijs fibi tan tam aflumitlicentiam. Nûc
-ocr page 28-Rerum Scotïcanïm
#öcabuïótâfflpertinacïtcr nltitur : nimii'urn ncregium illudnoircn Luddi c Ciin brorumproCipiaduóï:umjamp; vclut palladium in huncvfq-.dicmfcruatum in obliui-©ncm venir«. Idnc ficrct,Luddus aduerfus multitudinis conienfum,tempons vc-^uftatcm,atq;adco ipfam veritatem fibi certamen inftituit.Eft amp; in vocabulo BKI-TANN IA ilia adhucobferuatioj quodapudexterosfcriptoresid infulæ tonusnbsp;eft nomen, Brittoncs autem amp; Angli qui res Britannica# literis mandarunt nuncnbsp;cumcxtcrisconfentiunt : nunc tantum Brïtanniç nomine ccnfcntcam infylç parstem quæprouinciaRoraanafuit : idqj varie,prout belli cuentus limites luutauiî:nbsp;interim enim Adriani,interim Seueri vallum fincm imperio faciebant : rcliquof,nbsp;jqui extra vallum erantjnuncBarbaroSjnuncTranfmarincs appellabant, Bedahbrinbsp;jjrimi initio fie kribit. IT A QV E pctcntesBritanniamPióii habitarc per fepten--arionales infular partes cœperunt,Nam auftrina Brittoncs occupaucrant.Idcm cap.nbsp;j4. Aidanus Rex Scotorum qui Britanniam habitant, ct Libro 4. Cap. 4. dum re-iditum Colmani ex Anglia in Scotiam fcribitjaitjinterca Colroanus, qui de Scotianbsp;erat,rclinqucns Britanniam, Et alibi, Exindc cœperunt per plûtes dies de Scctci ânbsp;jcgione venire in Britanniana. Itemoccifus eft Ofualdusiuxta muram,quo Roma-tii ob arcendos Barbarorum impetus totam a mari vfquc ad marc precinxerant Btinbsp;«anniam.Eadcmloqucndifortnacft apudcundem Lib.a. Cap 9. Hancpeculiarcmnbsp;Britannisloquendi formamnon videtur ignorafic Claudianus,cum fcribit legio-nemRomanam, quæ Scoto dat fræna truci prxtencam fuilfc Britannis, hoc ellnbsp;eppofitam Scotis, vt eorum furoiem â Britanni# propcllcrct, in extrema quidcinnbsp;BritanniaacScotiælimite. Ftcquctiflimèhocgcnerclermonis vtuntur Guüclmusnbsp;JMalmcfburienfit, amp; Galfridus Monumetenfis non obfeuri inter biitinni-carum return fcriptorcs.apud quos facile cuiuis eritanitnaducrtcrc Britanniæ voca-lgt;ulonominari,quod intraSeueri vallum tantum continctur. Id apud eos etfiadconbsp;|)crfpicuum eft,vt neminem latere polfit: tarnen magnos apud ætaus proximefctip-Œores peperit errores,qui Aluredum,amp; Athclftanum, aliofq; nonnullos Saxonuinnbsp;SRcgcs totius infulçaliq^ando potitosfcrîptum reliquerunt, cum tarnen Seueri vallum nunquam tranfccndcrint. Nam cum Icgcrcntcos totius Britanniæ tenuificim-J)crium totam infulam ab cis pofiefiam cxiftimabant, Nee diflimilis interim ob-reruatioeftinhorumnomijium vfu (Britannus,) amp; (Britto.) Veteres enim om-Ties totam infulam Græci,amp; Latinifcriptorcs Britanniam,incolas ante eius omnesnbsp;line diferimine Britannos vocabanr.Primus quod feiam Romanorum Brittones nonbsp;ïninauitManialis in illo vcrfu,QyAM vetcrcs braecbæ Brittonis pauperis.Rritto-Tics fere vulgus appellat peninfulç Gallicæ habitatore$.-quâquâamp; ipfam Britannia,nbsp;amp; incolas Briianno»Grcgorius Turonenfis femper vocet.Romani fuos prouincia-Jes conftanter Britannos dicunt : quanquam ipfi prouinciales fcfc Brittones ap-jjcllarigaudeant.VtriufquevcrônominisvnaradiXjamp;origocft, Britannia. Et fientnbsp;vtrunquc nomen ab vno fonte promanat,ira res eadem prorfus vtroque indicatur*nbsp;Id autem maximeperfpicuè oftendit Aufonij poet£ carmen.^
Siluius illc bonus,qui carmina noftra laccfiit:
Noftramagi# meruit difticbaBritto bonus.' Siluiu# hie bonus eft.Quis Siluius^Iftc Britannus»
Aut Britto hie non eft Siluius,aut malus çfl,, Siluius clTc bonus Britto/crturqnc Britannus.
cfcdat ciuem degcneralTç bonuwl
Ncqj^
Liber Prîmui.
Nemo bonus Britto eft: fi fimplcxSiluiuseflc Incipiatjfimplex dcfinct eflebonus.
Siluius hie bonus eft .fed Britto eft Siluius idem*
Simplicior res eft diccre Britto mal ut,
Silui Britto bonus, quamuis homo non bonus efle Fcrris,nccfe quit iungere Britto et homo.
i^QinBritinnos Gallorum colonos efle contendunt,hi Herculem c Celt© puclli Galhca Britannum filium genuifle produnt: à quo gentem Britannam propagatä.nbsp;HanenationcmPliniusvicinam Morinis,Atrcbatibus,GcflbriaciscolIocat. Quiênbsp;Gratis hfc confirment non défunt Grammatici, Soujdas, amp; qui Etyâiologi-con magnum fcripfit. In cadem fententia mihi fuifle videntur C lulius Cçfar, flt Pnbsp;Cornelius Tacitus,alijque fcriptorcs latini non indodi : non incclcbres tarnen.Itcnbsp;flicra/erino,inftituta,gcntiuffiquc quarundam ad marc Gallicumhabitantiu more»nbsp;id cófirmantjè quibus mihi Britanni tranfmigrationibusexhaufti, Morini paulatimnbsp;confumpti videntur, MorinusquidcmàMorc [idvcterc Gallorum lingua marcnbsp;fignificat^fuam mihi origine teftari vidctur.Vcnta Bclgarum,amp; ab Icio didii Icenunbsp;ctiam in alienum folum fecum cognominis loco patriam voces) axtuliflc fit verifi-mile: atqueinipfoftatimaditu occurrcntcsBriranncs,vclut progcnicwiagnofcen-tcs,domum fuamtanqnamin hofpitium dcduccrc veile. Morinus cnimGallisvc-aO'tcrib’marinum , ct Moremarufi marc mortuum fignificat: quanquam hsec poftrenbsp;Bia duo nomina Gorropius,dum fuos Aduaticos nimis äbitiofe vult excolerc.penenbsp;nobis furripuittnee Arcmorici,aut Armorici fenoftri generis negate poflunt.Habenbsp;mus cnim maiorcs amp; propinquos penes nos obfidcs. Nam Ar Vcl Arc vetus eft prfnbsp;pofitiolingup Gallic«,quod ad vclfuptr indicat,quafi dicas ad marcjvel fupcrmatenbsp;fioccft,maritimû.Morcmarufaverôà (More,) hoc eft ((narc)declinat vltimafylla*nbsp;ba produda in moreparticipij græci.Artmorica quidcm,fcu Armorica Cqui ftatimnbsp;audiium non agnouerit, is veterem linguam Gallicam prorftis ignorât,] amp; ipfumnbsp;quoque (mtritimû)figr,ifîcat,vcl Strabonc intciprcte,qui eræcè pro co nobis fem-pcrrcddit (Apoccanitas.) Cefarde ArmoricishæcLib.pMagnasGallorûcopiasnbsp;îo, eaiumciuitatum,qu« Aimorifæappcllantur,oppugnandi fui caufa conuenifle.amp;nbsp;Lib.y.Vniucrfîs ciuitatibus,qu« Occanum attingunt,qu«qj coniin confuctudinCnbsp;Armorie« appellantur.amp; Lib.8, Cptcræqucciuitatcspofit«in vltimis Gallif fini*nbsp;bu5,Occanoqucconiund«,qu« Armoriep appcllantur.C«far quotie» harum cioi-tatummeminit,femperadijccrcfolct QVÆ APPELLANTVR: feditaad^nbsp;ijccrCjVt Bon nomen propriû efle intclligas,fcd aut epithetô, aut locicogoomc,fednbsp;Dec apud quenquam aliuin idoneum feriptorem id ciuitatis nomen fuiflereperitur^nbsp;cirm tarnen latiflimc in ilia ora vox ilia vagarctur, ab Hifpanîa videlicet ad Rhenûinbsp;interque totfcriptorcsvnum Plinium reperiam,qui genùinamnominis vim non vi»nbsp;deatur intellexiflè. Omnem nanqueAquitaniamitaputat aliquando fuifle appel»nbsp;M© latam.Scdhpcinprpfentia.Namplura nobis de fermone Gallico di/putandû erit.nbsp;q|Antiquiflîinum inful«nomencreditur fuiflè Albion: autvtAriftoteles,velnbsp;potiusTheophraftus in libro,qui De Mundo infcribitar,rcccnfet Albium^SedhoCnbsp;nomen magis c libris cruituv, quam in commun!fermone vfurpatur, nifi præfet«nbsp;tim apud Scotos,quifcAlbinich, fuam regionem Albin adhucvocant. Multino»nbsp;men inditum inde putant,qfidd appellêtibui è Gallia alb« rupes primç occurrant^'nbsp;Mihi veto abfurà^ impnmis videtur Britannici nominis erigincclaiifl^i^otxnbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A»iiijî
-ocr page 30-Liber Primut.
repetcTfjtâtn rtro tum inter feras genres comracrcio.Sunt qui ab Albione Ncptuhi fîlio id nomen inditumputcnt,qucma!iquando BritanniçfuiircRegccomminifcûnbsp;tur:audaci prorfus mendaçio amp; nullopcnitus antiquitatis teihnienio niai, Supernbsp;hoc tarnen taminualido cognatinominisfundaincnto, regnum cxtrucrccos nonnbsp;puduit. Nullam cnim aliamhuiuscommcniiex hiftorijs occafionem datam video-.nbsp;Memineruntenim Albionis, amp; Bcrgionisc Grzeis quidem Diodorus Siculus, amp;nbsp;StraboiéLatinis Cato,Hyginus, 8c Mcla;c quibus id tere colligi poteft Albione,nbsp;et BergionaNeptuni filios Ligures exagro Albicor um itinera, quae in Italiam fer-rcntjlarrocinijsinfcflahabuifTc. Hi,cum Hcrculemex Hifpania Gerionevidotc-deuntem praedaexuerc tcntalTçntjtam atrociprælio cum cxceperunt, vt pene dc-fperatis rcb’louisauxiliûimplorarefitcoaâus:cum,vt fîlio laboranti opcfcrrct,im-brem lapideutn carlo dcmififlc.Eiuspugnæ indicium ad pofteros manfifle campumnbsp;lapideum. Neque ego tarnen abnuerim ab albo 8c infulanfi,amp; latronem nomen ac-cepifTe. Verum album contendo plurimarum gentium commune fuiHcvocabulû,nbsp;apudquecos non modo coloiisjfedaltitudinis nomen fuifle, ht Feftus quidemnbsp;Pompeius qua? Latinis Alba dicuntur,ca Sabinis Alpavocari afïcrit, indeque AI-pibus nomen inditum,qnôd perpetuis niuibus albeîcanr.Ego quidem (vt de alteronbsp;aflentior)AlbumjÂc Alpum proeodem àvctciibusfuifrcdida,nen Feftifolum,fcdnbsp;eiiamStrabonisaudoritaicfietusnta Alpespotius abaltitudine, quam àcandorcnbsp;nominatas arbitror. Primûm quôd cùm Alba multarum fit in Italia, Gallia, Hifpanbsp;pania vrbium no»iê,oinncs incollibus,autpropc colles fintfîtæ.Deindc quod Stranbsp;bo abfquedilcriminc hæcnomina Alba, Alpa,Alpia,Albionia,Albici infignificati-onc altitudinis velut ab cadem radiccdcclinataagnofcat.idcoquchasvoccsvfur-pari maxime oftendat^vbi Alpesfcattollcreincipiunt. Hine in Liguria Albingau- 7^nbsp;num,8c Albium Intimelium, In lapodibus autemiugum eft editiffimum, vbiAlpes definunc.Sunt 8c alialoca,quæ abaltitudine nominatapolluntvidcri. In Italianbsp;quidem Albulafluuiiis ex Ethruriie, AlbuIæaquæcTiburtinisraontibus cffufæ:nbsp;in Gallia Narbonenfi Albici populimontani: in Germania Albis fluuius in Boc-morum montibus natus:îh Afia Albanus fluuius c Caucafo defluit: amp; Albani po-puli,velut eifdem montibus infufi. Ex his opiner non abhorrer â vero Album nonnbsp;vnius,fcd multarum gentium fuiftc vocabulum, cumque omnibusquos nominauxnbsp;locisaltitudoperpctuójamp;immutabilitcralbcfccrevix paucismenfibu?, nee omnibus femperaccidat.Faciunt ad hancquoqucconieduram et ipfà Gigantum Li-gurum nomina Albion,8c Bergion vtrunque (vtopinör)a proceritatecorporis ira- gjnbsp;pofitum ; ac de Alboiara quid vetcres fenferint diximus. Germanis vero Bergnbsp;pro aho dici notiuseft,quam vtpluribusindicandum fit. Et Gallis olim codemnbsp;inttlleóu diâum fuifft oftendit locus Plinij libro tertio, quem ita legcndum con-tendo.Vnde Bergomates Cato dixit ortos,ctiam nomine predentes fcaltius,qiianbsp;fclicius fitos. Albion igitur,8c Bergion homines, vt videtur, cæteris vicinis corporunbsp;proceritate prçfiantet,8c fiducia virium in ca Ligurum oralatrocinium cxcrccntcs:nbsp;quos Hercules euro iliac iter haberet armis compefcuit, In Britannia autem ,rcg-nalTc nemo vetcrum cos prodif.amp;rem omnino diflimilem vcrifacirrcium,quitumnbsp;trat gallicarum ftatus.N cc verifimile britannicum multo fuiftc traquilliorcm : quanbsp;in terra regnum maximum naagaus illc Albion rcliquir, vt domi latrocinarctur. 9^nbsp;Nosveróerfi non multum abcorum opinione difccdimus,qui Albicncm ab Albonbsp;fuiftc fenpferunt, ita non colorem, fed alûtudincm montium occafioncninbsp;pomini
-ocr page 31-Liber PfimüSa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fel
Domini imponendo dfdjfîcaibiiramur.Qüi auttm hcc Dcirfhiimpöfijeilihtjptitó Donnihil impulfos ccinparaiionc Angliz cuni Hibernia,inter quas angufioriiarinbsp;nauigatur.Nam cum altcrum litus toiumin montes conlurgcrt vidèrent, àltcrnnlnbsp;dtpreflum,amp; humilc in csmpos jquales exphean-, illam ab akitudinc Albioncmnbsp;• dixerunt; huic ante mïbhnmilitaic an nomen alilt;^uoddcdcrint,longint^uita$ tentnbsp;poris,amp; incolarum negligentia in memoria return vetuftarum predendafecit incernbsp;tum.Huic prattiea meadententixetiam illudfuffragarividetur, quodncmcifludnbsp;infulæ ab albo dvdum, hue Albion,fiue Albium fit, adhuc in Scotia ,vclut natalinbsp;folopcrtinaciter haretinequcintcr tot mütationcshabitatorum,regnorum,lingua-ruin,aliarun:e‘jucrcrumvic)fl’.tudincsvnquamextirparipotuit. Ha?c ctlï nobünbsp;aut ve ra,?ut veris proxima videntur,tamcn fi quis afferet meliora facile in cius fen-tentianitraiifibimus. Hadenus de veiuftisinlulæ ne minibusipioximumcflc vidc-tur, vttirrari.mßtum excquimur. Ac Angliquidem domcflicifcriptorcsfatisdi-fcrtè,atq;expllca^èli^gulas regiones tradidcrunt.Hcäorautcm Boethius in Scoti«nbsp;delcripüone quedam parum verè prodidit, ct alios in errorem induxit, dum ipfc,nbsp;quibus ca inquire ndi dtdit negotiunijnimis crcdulus corum fententiam temcic vuinbsp;gauit: nos,qu£ccmpertacrunt nobisleuitcr,amp;pcttunóloriè attingemus ; quæ aucnbsp;cbfcutè.aut minus vere prodita videbuntur,quoad poterimus corrigemus.Anglianbsp;commocilfn'è,qucd ad noftrum inflitutum fpcâatjdiuidunt quatuor lt;lumina,duonbsp;*0 in mare Hibcrnicum dccurrentiaDeua, amp; Sabrinaitotidcm in mareGcrmanicurnnbsp;Tamefis,^ Humber.InterDeuam,amp; Sabrinam triplex’regiónibus diftinäaindu-citur Vailia : inter Sabrinam,amp;Tamcfimtotumillud latus Anglijc,qucd GalliaOTnbsp;fpeâat: inter l amefm,amp; Humbrumintcricâaîregiones tertiam portionemeonfti-tuuni:quartam,quicquid terrarum ab Humbro, amp; Deuaad Scotiam pertinet.Diri-f tuitur autem Scotia ab Anglispritr.ùmTuedaÂuuio, Zeuiota monte altiff mo, amp;nbsp;qua mens dtficit,vallo non adeo pridem faâo, ac deinde Elea, amp; Soluxo flumini*nbsp;bus. Citrahos limites a mari Scotico adHibernicum regiones hoc ordineiacenunbsp;Marcia, in qua Bciuici m oppidum nuncAnglitcnent,finiftrumTued«latUsatiin-git :ad orientem Foi ttie efiuario,ad meridiem Anglia dauÈitur. Ad occidentem adnbsp;»0« vtrunqj Tuedç latus eft Teuictia,a Teuioro amne nomen adepta, Zeuiötä montenbsp;dirimiturab Anglia. Pofthunc regiones non magnat Lidalia,Euia, amp; Efcia a tri*nbsp;bus fiuminibus eognati nominis Lidalo, Euo, amp; Efcanoroinatx, Vltima Annan*nbsp;dia ,amp; ipla ab Annando amfie propcmediam diuidente appellata, fecundum SoPnbsp;uæum in mareHibernicum decuirit. lam vtrurfus ad Fortham redeamus, is abnbsp;ottu Lothianamclaudit ; Coeburniûltus,amp; Lamyrij inontci cam« a Mardafepa*nbsp;rant. Gontingit dtindcpaulùmad occafum indexa Laudêria|n,amp;TuediaiQ.* alte«nbsp;ram à Laudcro oppido,alteram ab amne Tuedamediam fccante.Tuediam ad meridiem, amp; occidentc continguntLidalia,Nithia,Glottiana. NithipNiihusamniinbsp;nomen dedit per earn in marc Hiberniculabcns. Lothiana a Lotho Piâorum Regenbsp;noirinata. Aboriente jcftiuofiniturFortha,fiucmariScotico,VallcmGlottianamnbsp;fpedatab occidctc hiberno. Hperegio huminitatiscultu,amp; rctûneceflâriatumadnbsp;vfurn vitæ copia esteras longé prpccllit, Quinqjamnib® irrigatur,Tina,vtroq;E{cagnbsp;(quiantequâ mmare cadât in vnum alucum coeunt) Lctha,amp;Almone.Hipartimnbsp;c 1 amyrijSîpaTtin; Pictlandiçis montib’in Fortham defluGt, Ôppida habet Dum«nbsp;f baiû.Hadi.nâjVülgô Had.intonam,Dallccihum^dimburgû, Letham, Limnuchufn^nbsp;^Äj^ifad ôcudcnûm iacct Glottiana^viranot Clottat flumiàû ripam cotnplesot
-ocr page 32-Rcrum Scotîcârum.
quæob longifuJincmin duasprzfcdurasdiuiditur.In fuperîore pra?ftâura coIIÎB cft non admoduiH cditus, è quo in tria diuerfa maria fluminacffunduniur,Tucdamnbsp;marc Scoticum,Annandus in Hibcrnicum,inDeucaledoniumGlotta. In eavrbesnbsp;înngnioresfuntLanarcum,amp; Glafcua.Kancaboccidente hibernoCoilacontingit. 5Inbsp;Vitra Coïlam cft Galloutdia, EafcparaturaNithia Cludano amnc, tora fcrcinnbsp;meridic vergçns,ac ab litore eiu» rcliquû illud Scotia latus tcgitur. V niucrfa peco-riSjquâfrumentifcrrilior.Amnes habet in Hibcrnicutn marc dccurrentes Vrum,nbsp;Dcuam,Kcnnum,Cream,amp; LuITum. Nufquara ferc in montes attollitur, fed collibus tantùm ficquentibusintumefcit.ln conuallibus inter cos aqua reltagnans innuméros prope lacus cfficit,c quibus primis ante æquinoâium autumnalc imbrib*nbsp;riui augcntur,vndc multitude incrcdibilis anguillarum defeendit, quas accolæ ntC-Iis vimineis exceptas falccondiût.ac non modicum inde quæftum fàciunt.Extrcmûnbsp;lateriscftNonantumproinontorium,lubquoinoflio LulTi fluminisfinuscft,quinbsp;Ptolemæo Rerigonius vocatur. Ei ex aduerfo influitex çftuario Glottç ü'nus vulgo (ƒ«nbsp;lacus Rianut.Ptolemæo Vidogara: quod inter hos finus terra? procurrit,incolæ Ri-nô,hcc efl GaJlouidisc acicm appcllant.Ab cifdem Nonantum Mula,hoc ift roftrû,nbsp;(lue ridusnominatur, '1 ota autem tegio Gallouidia (nam Gallouidprifcorum Sconbsp;terum lingua Galium fignificat) appt llatur. Infra Vidogaram a tergo Gallouidixnbsp;Jeuiter déclinât ad Glotta? çRuarium Cariâa. Earn duoamnes intcrfecantStinfîa-rus, amp; Greuanus.-vterqueniuliisamœnis villis cingitur. Inter amnes qua in mo-dicos collestumetpjfcuisfoecunda,nec infelixfrumentoeft. Tota terreftribus,nbsp;’maritimifqjCopijs non modo fibi fufficicns,fcd vicinis multa fuppeditans. Dunusnbsp;amnis eain a Co)lafeparat,ortuscxciuldcm noininislacu, quiinfulam complc-€litur modicæ arcis capaccm,Sequitur Coda, quâà meridic Gallouidia clauditjab ƒ?nbsp;crtuzRiuo Glottûnatnattingit: ab occafulruino ßuuio aCunigamiadiftinguitur:nbsp;mediam Aéra amnis diuidir, Adeumfitacft Aëra emporium non ignobilc.Invni-iierfum regio cftfèraciorvirorum fortium, quam fiugura, aut pccorum,tora quipnbsp;pc tenui, amp; arenofofolo: qua? res hominum mduftriam acuit, amp; parfimonia vicesnbsp;animi,amp; corporis confi»nat,Cunigamia poft hancad feptcntrioncs procurrit, amp;nbsp;Glottarn fubmouet,ac prope ad iuftiatnnis modumcoercct.Nomcn regieni Dani-cum cft,quod coru lingua Regis doinicilium fignificat.-qu« res indicio eft,cam Danes aliquando tcnuifte. Proximc ad orientalem eius plagam fita eft Rcnfroana,abnbsp;cppidulo in quo con uctus eius celebrarifolentjappcllata: vulgo ßaronia dicta. Mediam earn lecanc duo amnes,quib’vtrifque Carthus cft nomen. Poft Bareniameft J*nbsp;Glottjanà,3d vtranque Glotrp ripam protenIa , ipfa in plurcs iurifdidiones obnbsp;^agnirudinechdmifa. Amnes nobiliorcsfundit: alæua Auennum, amp; Duglaftiim,nbsp;quiin Giotfjjm deedfrunt: item a dextra alterum Auennum,qui Lothianam ab a-groSterlincnfidirimit.Hi duofluuij communemamnium appcllationcmloco pro-prij nominis acceperunt; quemadmodum in Vallia diuerfa dialefto i5,quem Auo-iiern vecant. Sterlincnfcm agrum a meridie feparat a Lotbiana Auennus, ab ortUnbsp;aeftuarium Forthæ,donecpaulatimfeipfo minor ad iuflam fluminis rnagnitudincmnbsp;redaâus prope Sterlinum pontem patirur.Sccat regionem fluuius vnus,qui memonbsp;rnû fit dignus Carré iuxra que aliquot vetufta funtmonumenta.Ad Ijeuam Catronbsp;lis duo terrenifunt tumuli hominu opcra(vt res indicat)a?dificati: vulgo Duni pâ'f^nbsp;cisäppcllantur.lnferiusautf m ad cundemaronemadduo fcrcmillia pgfluumcftç-«ificiußl rdtundum fine calcc/cdfaxis afpcrisitaconforBiatis,vtfupcnoh$ lapidi*nbsp;p“gt;
-ocr page 33-Liber Primus.
fol
parsin inferiorem fe inférât: ita vttotumopusmutuo compîexu,êlt; Eixorum ponde, rcfe fuftintat^paulanm ab inao ad ihmmum inardlum fc colligcns . SiUmnia parsnbsp;apertaeft , Vulgus alium atque alium vfum , amp; audtortrn ciusædificijprofuonbsp;quifqjingcnio comniinifcitur. Ego ccrtealiquando coniedurafuiindudtus, vtnbsp;I crcdcrem tetnplum Termini fuiflè,quod (vtaccepimus) rotund urn,amp; fupernc a-, pertum ædificari folitum crac. Nonnihil ctiam conieâuram noftram iuuare vidc-b.inturï)unipacis propinquirquad fafta ibi pace,cuius monumentum hi colics cf-fent,quod illic terminum fuæditionis Romani ftatuiffent.Nequealia res me abhacnbsp;- opinionc deduxiffctjnifircfcilTem ex hominibusfidedignis in infulaquadatn coiu-pluriacffeædificuccçtcraquidemçdiculæjcuiusmcminimusjfimiliajniliquodma-iufcu!a,amp; laxioraeflent. DuoiteminRofliafiinili forma funtfacclla. EaiesftiGnbsp;pe:rderc fententiam me coegit,ac iudicare monumenta reriim geftariim hpc. tfie,acnbsp;potiffimû trophæa,ac pænc extra orbem terrarum,vttuta ab iniuria hoftium eflcut,nbsp;conftituta. Sed ceric flue hçc trophæa funt,fiuc(quod quidam fufpicantiir) claio-rum virorumfcpulcra,tuifl'c credo monumenta ad æternitatem. memoria? pciperuannbsp;dam confccrata,lcd ab hominibus indodiis, incultifque ad fimilitudinem illius at-diculc,quf eft ad Carrontem conftruóia. A dextero Carrontis latere agcr fere estera planus in collem pauium prominet, medio fere Ipatio inter Dunos pacis,amp; x-diculamdneoadipfuraanguliflexummodicæ vrbisveftigiumadhucapparei, bed
Î0 murorum fundamenta,amp;vicorum defcriptio partim cultu ruftico, partim eiuencis ad propinquas ditiorum villasconftruendas lapidibus quadratis confufa cft.H unCnbsp;' locum diferté Beda Anglus Guidi vocar,atquc in ipfo valli Seueri angulo collocat.nbsp;Multi præclarifcriptores Ro. eins valli mcmincruntimulta veftigia extant, multinbsp;lapidesinfcriptieruuntur,quibusauttcftimoniafalutis per Tribunes, et Cchtun-,f ones accepts, autfcpulcroruminfcriptionescontincntur.Etcumab Adnani val-lo (vtvtriufque veftigia indicant) raro minus centum millibus palTuum diftat hocnbsp;vallum Seueri ab eo,quem ante Adrianus conftruxerat, aut magna inlcitia fuit eo-rum, quires Anglicas fcnpftrunt,fi Latinos qui hçctradideruncnon intellexeruntrnbsp;autincuria,quidilucidctradit*tarnconfufereddidcrunt, Vtrumeunque fitautem,
30 res mihidigna eft vifafinon reprehenfione,faite IcuiadAonitione: præfertim cum ex monumentisiamdiâis,amp; Bedç Anglihiftorialatis conftet, ibi aliquando internbsp;BrittoncSjamp;Scotoslimitem fuifle. Qui verb hicCamelodunumfuiflcfabubntur,nbsp;ijdem contendunt quam diximus ædiculam Claudij Cçfaris fuifle templum: van if-flmo in vtrroqdemendacio,cum amp; Camelodunum coloniaRomanorum vitra tre-centa milliapafluumabeo locoabfit,fi Ptolemço,amp; Antonini itincrario fidcs ha-*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bendafit. Cornelius Tacitus hunc corum errorcraapertiffimeoftendit cum reli-
qua tota narratione,tum maxime quod RomanosamiflaCaj^eloduno in tem.pluna Claudij Cçfaris confugiflê falutistuendæ caufà feribit, Ædicula autc iliaque templum Termini,.fiuealtcriusrci monumentum fuerit, flneforibus quarum nullumnbsp;nabet veftigium,amp;fupcrncad iaduslapidumpatens,nedcccmquidcm milites nonnbsp;modotegcrc,fcd vix quidcmcôtinerepotucrit.Quid^ quodquadragcfimofcrc an-no poft Claudij Cxfaris expeditionem Iulius Agricola Romanorum primus in casnbsp;partespenetrauit * quôdquinquagcfimopoft AgricolamannoAdrianus limitcmnbsp;prouinciæinterTinam,amp; Efcam vallo dult;âo ftatuit^ cuiusadhuc multis in locis vc-, ftigia fuperfunt.Septimiusautem Seuerus circa annum a Chrifto nato ducentefi-' ' mum dcc^um Biitanniam ingrcfliis, vitra limitcm ab AçUianqfaâum centutn
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; œillia
-ocr page 34-Rcrum Scoticarum
milliapafluumab çftuano Glottçad conflucntcm Forthç, ie Auenni valium dukit, cuius adhuc plurima,amp; pcrfpicua remanent indicia, Acceditad hæc, quod in an-tiquis monumentis nufquam comperimus fummam rci Pidicæ non Camcloduninbsp;fuilTc/cd Abrcnethi) regiam, amp; primatis Epifeopi fcdcm,quæ poftca ad Fanumnbsp;Andreæ tranflata eft. Quod ft quæratur,quid Romanos impulcrit, vt coioniam iliac dcduccrent,amp; quomodo earn in agro ram fterili, amp; turn (vc res erant) ftlucftri,nbsp;amp; inculto,amp; hoftium fcrociflimorum obnoxiam quotidianis iniurijs alucrint,rcfpónbsp;debunt opinor (nam non video quid aliud rcfpondcrepoflint)copijsmaritimis camnbsp;fijiflefuftentatam, quando aduerfo Carronte rum naues ad vrbis vfque portas ap-pellcrcfolcrcnt, Id liquidem verum fuit,necefte effet agros ad vtranquenpam Forthat iacentes turn inundationibusOceani obrutos.ac pcrindc fterilcs fuifle, quosnbsp;tarnen inillotradufolosfrumentarioscftc oportebat. Illa prope difficilior Occur-rit qufftio,quod cum vtrinque circa Forthamlocaaquæ raarinæ obtincrenr,curil-lic Romani non potius vallum finirent, quam fupcruacuo laborevlteriuspcr mul-tamillia pafluum produccrent^ Vitra Stcriinenfem agrum eft Lcuinia, à Renfro-smaprpfedura Glotta, àGlafcuenfi Keluino amnediuifus,ab agroStcrIinenfimo-tibus,a Taichia Forthadirimituri tandem in montem Grampium definit, adcuiusnbsp;radices per vallem caua Lominius lacus fe cxplicar,viginti quatuor millia pafliiumnbsp;longus,odo latus,Supra viginti quatuorinfulas compleétitur. Præccr multitudinénbsp;aliorû pifeiû habet amp; fui generis efu no infuaues: Pollacas vocant.Tandé crumpensnbsp;tncridie verfusLcuinumamncm,quiregion!nomen dcdit,effundit:quipropeBri-tannodunumarcem,amp;codcm nomine oppidum in Glottamingreditur, Lcuinirenbsp;partem extremam Grampij montis vltimi colics attollunr.finu maris cxiguo,quemnbsp;Gcrlochum abreuitate appellant,intcrcifi.Vitra hunceft finus multo 3mplior,quc 7«nbsp;Longum vocantja Longo qui in cum cadit fiunio. Is limes eft inter Lcuiniam, amp;nbsp;Coualiam, Ipfa Coualia,Ai^athclia,fcu potius Ergahclia, amp;CnapdaliamuItis fi-tiubusanguftis ex fftuario Giottac infufis,in multas partes dirimuntur.Vnus internbsp;cftcra infignis lacus Finis vocatur,a Fino fluuio,qucm rccipit. Is vitra Icxagintanbsp;millia pafluum in longitudinem porrigitur. Eft amp; in Cnapdalialacus Auus,in quonbsp;eft infula exigua,amp; arx munira. Ex eo fluuius Auus effunditurrqui vnus in illisnbsp;regionibus in marc Dcucaledonift exit.Vitra Cnapdaliam ad occidcntcm bibernunbsp;, excurrit Cantiera,hoc eft regionis caput, Hibcrniæ occurrens,a quo modico fretonbsp;dirimitutjipfalongiorquam latior,adeoarófisfaucibus Cnapdaliæconiungitur,vtnbsp;vix mille palTus expleant, idque fpatiura nihil aliud quam arena fit, adco humilis,nbsp;vtper cam nauiculistradudis nauta; platrunquc nauigandi compendium quærant.nbsp;Hanc attingit Lorna Argathcliç adiacens, amp; vfque ad Abriam pcrtincns : regionbsp;plina,necinfoecundx Qiu Grampius mons humilior eft. Si magis pcruius Braidnbsp;Albin regio vocatur,noc eft quafialtiflimam Scotiæ partem dicas, ac vbi maximanbsp;pars ilia attollhur Drum Albin,id eft Scotiæ dorfum vocatur, necomnino finccau-ia,Ex co cnim dorfo flumina in vtrunque marc dccurrunt,aliainlcptcntrioncm,alianbsp;in meridiem. Ex Icrno enim lacu Icrnam fluuium in orientem hibernum fundit:nbsp;qui in Taum illabitur ad tria millia pafluum infra Perthum. Ab hoc fluuio cognomen accepit ad vtranque ripam alFula vctcrc Scotorum lingua Strarfiierna di^a.
Strat enim regionem ad fluminum decurfum iacentem appcllait folcnt. Inter mon- ft tes cius regionis,amp; Fortham porrigitur Taichia,aTaicho fluuio qui medium fccat,nbsp;xgt;mcnadepta, Excipiuntcam Ocelli montes,ipfiquidem magna expartc,acquenbsp;agcr
-ocr page 35-LibertPrînlüsJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 7^
âgcr 3 d coifi radices adîaeens in Icrnenfî præfcduraCenfènnir. Verùm ccliqtiufn gri ad Foitham vlqucambitio in varias præfedturas diflecuit, Clacmananam,CoI-joßisnam,amp; Kinroflianam* Ab his,amp; Occllismontibus quicquidâgfiâlatcribùsnbsp;r oitha,amp; Taus claudunt, in orientem anguftècuneatur ad mare. Ea vno nominênbsp;ƒ (Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocaîur Fifa,omnibus rebus ad vfuinvitæ ncccfl’arijs fibi fufficicns;qua lacusLcui-
nuscain fcinditjatiirimaândc vtrinquofccolligcnsin anguftû vlquc ad Caraliam oppidum. Amncm vnum,qui memoratu fit dignus Leuinum fundit.Totum littasnbsp;frcqncntibus oppidulis præcingitur.-c quibus maxime eft metnerabile propter bo-narum artiû fiudia Fanum Andre;e,quod prifei Scori Fanum Reguii appellant; In-ïo tciius in media fereregioneeft Cuprum y quoreliqui Fifani adiusaccipiendumnbsp;conueniunt. Qua ierniamcontingit,eftAbrencthium vêtusPiftorumregia. Hicnbsp;in Taum influit lerna. Ipfc autcin Taus elacu Tao, qui eft in Braid Albin vigintinbsp;quatuormülialongo erumpit,fiuuiorum Scotiæfacile maximus. Isfead Grampiunbsp;mcnteni infiedens, Atholiam attingit regionem fcrtilem in ipfis Grampij faltibusnbsp;coÜocaram.Fius partem fub radicibus mentis in planiticin explicatam Blaram vo-cjr;t,quæ vox liberum arboribus folum fignificat.Infra Atholiam ad dexteiamTatnbsp;ripani fita eft Caledonia oppidum,vêtus tantum nome retinens, vulgô Duncaldc,nbsp;hoccfitvmuluscorilisccnlîtus.Coriluscnimcû per in cul ta felatiflimc funderet^nbsp;amp; filuarum opacitareagros tegeret,amp; oppido amp; genti nomen dabat.Caledoncs c-i.0 nim,aiir Cak domjgens olim inter Britannorumclarilfimas alteram partem regninbsp;Pidorûficicbant quos Ammianus Marctllinusin Calcdones,amp; Vedurionesdi-uicit,quorum nunc vixnominis veftigium aliquod (upereft. InfraCaledoniam adnbsp;cuodecim millia pafTuum in cade dextra ripa eft Perthum. Ad finifiràm tipam fubnbsp;Atholiaad orientem fpedans eft GoreafrumcntarijscampisnoLilis. Et iubhacite-yjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riim inter i aum, amp; Eicam porreda Angufia,fiuCjVtprifeiScoti loquuntur,Æneiagt;
Suwrqui Horeftiam,autiuxradialedum Anglorum Forefiiam didam purent. In caiunt vrbes Cuprum,amp; quod Boethius patrie fuçgratulansambitiofc Dcidonuinnbsp;vocat.V ctusenim nomen Taodnnumfuilïc reor,a Dunojd eft collc'ad Taum fitojnbsp;fubcuiusradicibusoppidum eft extrudum. ExtraTaum ad 14 milliapalTuum re-30 dolittfircoccunit Abrencthea,alionomineAbrinca.DeifcdcRubrumpromonto-riumfatis longeconfpicuum. Eica fluuius cognomento Auftralis mediam fccat:nbsp;alter El( a Septentrionalis cam a Mcrnia diuidit.Ea ex magna perte folo eft campef-tri,'5c piano,donee vitra Fordunum,amp;Dunorrum Comitis Martialisarcem occur-ratGrampiuspauUtimfedemittcns, amp; inmarefubfidens. Vitra cam adfepten-triones eft Deuæ, vulgo Deæ fluminis oftium : Sc plus minus mille palTus vltcriusnbsp;Dona . Adalterum Abredonia eft ûlmonum pifeatu nobiiis , ad afteruninbsp;Epilcopi fede», amp; fcholæ publicçomnium ingenuarum artium ftudijs florentes*.nbsp;Hanc citeriorura inuenio vetuftis monumentis Abrcdcai# appellatam. Nuncnbsp;vtrunqne oppidum Abredonia Veteris amp; Nouæ cognotr.inibos diftindum voca-tur. Abhactamanguftafrontcinterhçcfluminaincipit Marria, acfclcpaulatimnbsp;dilatansad fcxaginra in longitudincm milia le protendit Badcnacham vfquc. E*nbsp;regio perpetuo doifo contmetur, amp; in vtrunquc marc flumina cuergit . Eadc-nachf confiniseftAbrh, ad marcDcucaledonium modiceprona,regio (vtintecnbsp;Scotos) imprimis copiofa maritimis, amp; terreftribus commodis. Eft cnintnbsp;amp; frumentis , amp; pafeuis imprimis felix, amp;prçterea nemoruin vmbris, amp; ri--Uulorum fontiumque amœnitçie iucunda, Pifeiumveroprouentuadeo fertilisa
-ocr page 36-Rcrum Scotîcâriim
Vt nuîlî propc Scotiaf regioni cédât. Nam prêter fluuîatiîîum copîam quam tot riui fufficiunt,marc longo canali per planum folum infufum pénétrât zibiquc tcrr«nbsp;{gt;aulo altiorc margine coercitum fc latius difFundit, ac fpcciem ftagni, aut venusnbsp;acuspræbet: vndeAbriam, id eft ftationem,patrio fermone appellant. Idemquo- finbsp;que nomenregionicircum circa vicinx dant. Qui Anglice locuntur vtranqucjhocnbsp;cft amp;finum ilium maris, amp; regionem pcrperam5amp; abfurdc Lochabriam vocant.Hçnbsp;«res regiones Abria,Badcnacha,ôf Marrialatitudinem Scoriat inter duo maria cornnbsp;jjlcâuntur* Ad pbgam fcptentrionalcm proxima Marriæ cft Buchania, Dona flu-uioabeadiuifa. Eaomnium Scotifrcgionumlongiflimè fein mare Germanicumnbsp;exporrigit. Pafcuis.ouiumqueproucntuadmodum fclix, CÉCterifquecommodisnbsp;ad vitam neccftàriis ftbi fufiieiens. Fiuuij eius cum (almonibusabundent, Ratraninbsp;ainnem tarnen id genus pifcis non ingrcditur . Eft in eius littore fpelunca,cuiusnbsp;natura pretcreunda non videtur. Aqua c naturali forniceguttatim dcftillans llatimnbsp;in lapiduin pyramidas vertitur,4C nili opera hominum antrum fubinde purgaretur,nbsp;fpatiumvfque adfornieem breuicomplcretur. Lapisautem qui ita gigniturvelutnbsp;mcdiamnaturamintcrglacicm^amp;faxumobtinet.-cftcnim friabilis, nequeadmar-morisduritiem vnquamconfolidefeit. Nos cumTolofar eflemus circitcr annumnbsp;fafutis 15 44.acccpimus ex hominibusfidedignis fimilcm per omnia huicfpclunnbsp;cameftc in proximo Pyrenseo. Vitra Buchaniam ad feptentriones duarfuntregi-unculæ Boina,amp; Ainia,quf vfque ad Spçam flumcn pertinct, quifeparat eas à Mo-tauia. Oritur autemSpæa a dürft) Badenacl'x, cuius meminiinusmec longe ab ciusnbsp;fontelacuscftjvndc erumpit Lutea,aclc in occiduum mare dcuoluit. Ad oftiumnbsp;eius ferunt oppidum nobile fuifle,à fluuioEnnerlureamnuncupatum . Ccrtcfiucnbsp;terra? vicina? fpedes ingenium,ftuenauigationis,A fubuedionis maritime commo-ditatem,locus eftadmodum emporio aplus.Prifti quoqucRegeshas oportunitatesnbsp;fecutialiquot fæculis ibi habitaueruntin Euonia arcc,quam nunc multisfallb per-fuafum cft cftè Stephanodunum * Eius cnim arcis rudera, amp; veftigium adhuc innbsp;Lorna monftrantur. Sunt rcgiunculæaliquot exigujc inter Buchaniam,amp; marc oc-, ciduum interieda?: fed cum nihil habeant inlignc,ac narratu admodum memorabi-le,non eft quod in eis explicandis immorcmur. Viera Spæam vfque ad Neftumnbsp;fequtturMorauia,olim (vtcreditur) Varardida. IntcreosamncsOccanusGcrma-nicus velut retro in occidentem terram agens ƒ nu vafto cius laxitate caftigat. Totsnbsp;quanta cft hçc regio frugibus,amp; pafeuis fœcunda,amœnitatc verô,amp;frudifcraruinnbsp;arborumprouentutotiusregni facile prima. Duo rocmoratu digna habet oppida, gdnbsp;Llginam ad Loxiam amnem, qui nomen antiquum adhuc retinet, amp; Neftumadnbsp;cognominem fl u uium. N clfus à lacu N eftb iongo viginti quatuor millia effl uit.
Aqua fetnper fere tcpida,ncc vnquam iufrigida,vt congeler* Quin de afperrima hi-cmefragminaglacicilh euminuedatcporcaquarum breuifoluuntur* Vitra Ncft fum lacum occidentem verfus odo milia continentis terra? protenduntur. Tantil-1 um fane eft,quod obftat,quo minus maria cocant,amp; quod rcliquum cft Scotiç in-fulam reddant. Nam quod fpatij ab ijs faucibus ad marc Dcucaledonium intcrij*nbsp;€itur,fcrcfinubus marts in tcrramirrumpcntiscftintcrcifiim. Quod vitra Neftum,nbsp;Ct fauces illas anguftas eft inteiiedum in quatuor prouincias fblet diuidi, Nauer*nbsp;ftiam,feu vtvulgôStranauerniâ,aflumincNaucmodidam.VltraoftiumNeflî,quanbsp;mari Germanico immergitur eft Roftia,in marc promontorijsaltioribus excurrens:nbsp;quod de nomen ipfum indkatRos cnim Scons promontoriu ftgnificat.£a tota lon-..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jioreft
-ocr page 37-Liber Primur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol S,
gîor eft^quam latîor. Nam a mari GctmanicoadDciicaledonium poriîgîtür,qua iti montes attollirur afpera,amp; inculta: qua fein campos explicat frugû fernliutc nuîiînbsp;propc Scotia* agro inferior.Vallcs habetatneenas pifeoris amnibus irriguas: iacusnbsp;pifcüfus complures,led maximum omnium Lubrum. A mari Deucalcdunio iuiusnbsp;paulatimfccaftigat,amp; inorientemæftiuum rcflcâit. Ab altcrolittorc mare Gtr*nbsp;manicum inter rupium cxccllârum fcopulos iterribi pandensinteriusin fînum fénbsp;fpatiofumcxplicacadueriusomncs tempeftates portum falutiferum,accertum per-fugium, Eft tnim ingredientibus non difficilis tditus, intus Verè aduerfus omnesnbsp;cœli,mariiquc iniurias tutiffima ftatio quantumlibet magnis claHîbus. Proximanbsp;•o Rüffiarextrcmæfeptentrionem verfuseft Nauernia, à Nauernoamne appcllara:
quam vulgo proprietatem (crmonis patrij fecuti Stranauerniam appellant « Earn a meridieRoflia claudit,aboccalu ficléptentrione marc Dcucaledonium cam alluir^nbsp;ab orienteCathanefiamcontingit. Suthetlandiahisomnibusitaintericâaeft, vcnbsp;omnibus fit finirima,atqucabaliquaregionccoelicascontingat.Namaboccidentenbsp;Siranaucrniâ, ameiidic amp; oriente Rcifiam,afeptcntrioncCathanefiam habet cb-icâam. Culrorcsmagisex naturaregionis pafeuo^quam aruo dediti. Nihil in eanbsp;quod iciam fingulare,(iifiquod montescandidi marmoris habet, tarum inregionbnbsp;busfrigidismiracôlum,dlt; propein nulles vfuscomparatum, quod nonduni tiuSnbsp;afFtdatrixluxuriaeoimniigrarit. Cathantfiavltimaad feptentrionera Scotiæ rc-gt;0 gioeft.-quain plaga ci Nauerniaoccurrir:barque dua*regiones Scotiar latitudintmnbsp;in frontem anguftam contrahunt. In t a fronte triaattolluntur premontoria. Altif-firaum in Nauernia,quod Ptolemaro lt; ftOrcas,liue Taruedum : reliqua duo ne»nbsp;qvaquara jque fublimia in Cathantfu funt,Veruedrum,nunc Hoia, amp; Beiub it tn,nbsp;fallô HeâoriBorthio Dumeappellatum, nur.cDunis Bei vulgô dicitur, alij Dun*'nbsp;cans Bei vocant. Ex hoc nomine aliquot litcris exéptis vexDunis Blt; i fada \ idet tir*nbsp;Ad radicem collis finus eft permodieus,quo portu nauiculæ ab infulis Oicadibusnbsp;»ppulfx vcûtur* Sinus autem maris vulgo Bei vocatur. Hic igitur fines cura Pu n«nbsp;canijVel Donaciiifinusavicinisappcllaretur,ex his vocabulis vtcunquecoriundisnbsp;ferme popi.laris Dunis Bei effinxit. In hoc traâu Ptoieqpzus colloeat Cornauic Sjnbsp;jo c. ius norainis adhucveftigia quædam reftant.Arcem cnim Cotnitum Caihanefiar
VulgoGernico vocant.Nam qui Ptolcmço,amp;exterisCornauij (unr, Britânis Kt r-nici fuific videntur. Nam cum non in hoc traâu modô, fed in diueififfima infulsd parte,nempe in Cornouallia Ccrnauiosponateofdem,quivetunum fermoné Bri-tannicum retinentadhuc Kernicosvocant « Aefortaftenon abfurde iudicabit, ftnbsp;quis CornouallosproKernicoualh's, id eft Kernicis Gallis diâosexiftimauerit.
Videntur amp;in media infulaobfcura quidem illa,Icdhuius tarnen nominis vefiigia temanfifle. Valii enim Seueri inirium feribit Beda non proMiI abe/Te a Cor.obionbsp;Kebercurnig,amp; monafterij quidem illic nullum indicium in illis locis eft reliâtim.nbsp;^anetautein non procul illinc fcmidirutaDuglafliorum are Abrecomum nomini,nbsp;’ Horum autem vocabulorum vtrunquc,an alterum fit a Kcmico corruptuin leâorinbsp;diiudicandum relinquo. Reftat nuncrtde infulis aliquid dicamus (quf pars hifto-r ?Britatin*ca*maximisertoribuscftimplicata.)SedomifiisvctuftioribuS)aquibult;nbsp;tiihilcerti nobiseft traditum, qua; ab hominibusnoftritemporis amp;verius,amp;apcr*nbsp;bus lunt prodita profequemur. Infularum omnium ,quz Scotiam veluti coronant,nbsp;très feccrunt vel chflres,vcIordincsOccidentalc»,Orcadas,amp;ZcIandica«.Occiden-Ulcs appellant,quxabHibcmia pencadOrcades^in miriDcuçaledonioIatcri Sconbsp;4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B, iiijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cUoccidcntaU
-ocr page 38-Reruni Scotîcanihi
tîç Occïdcntalt prjetendunrur. Eas.qui liunc aut patrum çtaîC aliquid de rebus-ßfi« tannicisfcripto euulgarunt Hcbridasappcllant,noir.incccrrenouo, amp; cuius nuHanbsp;origincm,aut vcftigium c fcriptoribus piiicis oftendunt, In illo cnim maris tradunbsp;alij ÆbudaSjVclÆmodascollocarunt; fed tanrainterfcinconft4ntia,vtvix vnquânbsp;in numero,fitu,aut nominibusconucniant. Str^boni (vtabantiquiifimoincipiâ)nbsp;fortaHcveniadandafir, quod ea parteorbisnondumïatijcxplicata famam iucer-tamfccutusvidcripofTit. MclaHcraodasfcptein,totidem Martianus Capclla hc~nbsp;modas,Pto!cmæus amp;Solinus quinqueÆbudas,Plinius feptem Acmodas,amp; tri-ginta Æbudas numerat. Nos in nominibus frequentiflima antiquis retinebimussnbsp;Æbudafqueomnes Occidentales infulas appcllabinius. Situm, amp; lingulorum na-turaSjCommoditatefqueexaußoribus vtrecentioribus, ita raultocertioribus re-cenfebimus. în primis aureni Donaldum Monroumlequemur,hominéamp; piuni,nbsp;amp; diligentem,qui cas omnes amp;: ip(e peragrauit, oculis perluftrauit . verbnbsp;in mari Deucaiedonio fparf^iacent,numcro lupratrccentas, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab
vltimisvfquetemponbus orancsScotoium Regescastcnucrunt vfquead Donal- lt;5® lt;àum Milcolumbi Terri) fratrem.-qui eas Rcgi Noruegieccflit, vtcius opéra in regnbsp;jnoScotoruin iducrfusiusjarqucoccnpandumadiuuarctur. Tcnucrccas Dani,amp;nbsp;Noruegî ciiciccrannoscentum fexaginta,donee ab Alexandro Tertio Scotorumnbsp;Hege ingenripræ'io viditis ccflèrunt.Tcn ta; unt interdû amp; viribus freti,amp; feditioninbsp;busaddutfll Icinlibertatem vindicarc,5.' fibiRcgcscreare. Regiumcniin nomennbsp;cum alij, tum nonadeo pridemloanncs cDonaldinafimiliavfurpauit . In viôtu,nbsp;vcfHtu,totaq;rei domeftice laîionc antiqua vtuntur parfimonia.Opfonatio illis clt
• vc!Uîus,0£ pilca'do, Garnem aqua in om-fum, aut cæfi pccoris pellen» infufa co-quiintdn venaticnibus intérimlanguinc exprclFo cruda vefeuntur. Pro potu cft iuscarnium clixarum. Scrumladisaliquot annos feruarum in conuiuijsetiam aui- 'nbsp;de bibunt.Id potionis gen us ßlandium appellant. Maiorpars aqua litim 1 edat. Pa-nem ex auena,amp; hordeo (quæ fola friigum genera in ilIis regionibus proueniunt)nbsp;conficerenon iniucundum exdiuturno vfu peritiaquadamadhibita côfueucrunt.nbsp;Manecx co paulùm dcgqâant,coque contenu vcnantur;autfiquid aliunde operisnbsp;cftobiedunijvlqueadvelpcrumciboabftincnt. Veftegaudentvaria, acmaximenbsp;virgata; colorcsamant maxime purpureum,acccjultum. Maiorcsfagis vcrficolo-ribusplurifariam diftindis vtebantur,vr adhuc plçrifqucmose.ft, Vcrùmpluresnbsp;nunc magis fufcas,amp; cricæ frondes proxime imitantes,ne in cricctis cubantes lucenbsp;florida veftis agnofcipoffint,fcrunt.His inuoluti potins, qiiam ted^i fæuiflimas temnbsp;pcftatesfubdietolcranttacinterdumniuibusobrurifomnum capiunr.Domietiam gdnbsp;füæ humi cubant,Subfternuntfiliccs,autericamTcd bancradicibusdcorfum,fronnbsp;dibusfurfum verfist^eoqucfcitchacrationcledosconcinnant, vtmollicic curanbsp;pluuiaccrtcnt,lalubriratc longe fuperent. Erica cnim naturali ficcandi vi præditanbsp;fuperuacuoshumores cxhaurit,neruifque corum inolcftia liberatis fuum vigoremnbsp;reftituitdta, vt qui vcfpcre Iâguidi,amp; lalfi decubuerunt,mane vcgctijlt;3lt; alacres refurnbsp;gant. Omnibus non negligentia modo in culcitris, amp; ftragula verte, fed affedationbsp;jncultihorroris,amp;duriùeifummacft. Siquandovfus , aut neceffitaseosin perc-grinum folumtrahit,culcitras,amp; bofpitum ftragulahumi prouoluunt,acfuisvcfti-businuoluti lequieticomponunt.-foliciti videlicet,nebarbara ilia (vtipfivccant)nbsp;tnolliciespatri3m,amp;ingenuamduritiemcontaminct. In belloautcmquibuscor-pou tcgaiit arma font caflisfcrrca^dc lorica ferreisannulis confeda pljerunquc a4
-ocr page 39-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
ialosvfqucdcmifra»Tclaaducrfu$hoftem arcus,amp;fagiftf maxima ex parte hamata; ferreis vainquebarbuliscmincntibus:quænifivulncrc late patefaßo è corpore cx-lt;rahi non polîint, Suntquienfibuslatis,aucfccuribuspugncnt. Loco tub^ tibianbsp;vtunturvtriculari. Muficimaxime dclcâantur: fed fui generis fidibiis;quarum a-4ijs chordç funt arncf ,alijs^ ncruis fadæ,quas vcl vnguibus prælongis, vel plcóirisnbsp;'pulfànt, Vnica autcin illis ambitiocftjVffidesmulto argent© exornentj amp; gcminisinbsp;Tenuioresprogemmiscriftallumadhibent. Accinuntautem carmen nonincon-lt;in»icfadum,quodfcre laudes fortium virorum contincatmec aliud fercargume-tumeorumBarditradanr. Vetere Gallorumfermonepaulum vtuntur. Infulacnbsp;ïo,circa Scotiam,qua?piifca V'tunturlingua_,qua?que Occidentales vocanturita fere fcnbsp;babenr. Prima omnium cft Mana, talfo quibuldam didaMona:ab antiquionbusnbsp;Eubonia.àPauloOrofioMcuania,autpo*.iusMænauia. Prifcaenim linguaManimnbsp;dicitur.Supcrior ætas oppidum in ea Sodoram appcllabat:in qualnfulanorumïpif-lt;opus ledem habebat.Æquofere fpatio ab Hibernia, GallouidiaScotiæ,amp; Cum-Etia Angliæprouincia fîta cft. Viginti quatuor millia pafTuum in longum,odo in latum protenditur. Proxima in ^ftuario Glon« furgit Alifà, rupes ardua vndiquenbsp;prftervnumaditum pt^ceps. 1 oio fereanno huirgt;anocultuvacua,nifi quôd ftatisnbsp;temponbus nauicularum ingens numerus ad afellos pifeandos cô conut mat. Frc-quens efl cuniculis, aùibufque marinis,eoque maxime generc anfcrum,quas Soîa-Iq nas vocamus.Ex æquofcrefpeôat ad orientem hibernum Catilt;Sam,ad occidentênbsp;hibernum Hiberniam,ad occidentem jeftiuum Kinteram, Ad viginti quatuor milita ab hac fita eft Arania^fere in feptentrioncs vergensHonga viginti quatuor millia^nbsp;fedecimlata. Totain altifîimos,atqucafperrimos montes alTurgit, Sola maritimanbsp;ora colitur. Mare qua humilior eft, irrumpens in ea finiim fatis magnum facit.-cu»nbsp;lusaditûclauditinfulaMolas.Itaqucmontibus vndique feattollentibus, ac ven-torum impetumfrangentibusportus nauibusintusefttutiflîmus.'amp;inaquispcrpcnbsp;tuo tranquillis pifeatio adeo copiofa,vt fi quid vitra, quàm quod in vnum dien: litnbsp;fatis capiatur,accolf in marc,tanquaminpifcinamidproijciant.Nec longe ab Ara-niælitoreiacetinfulaexiguaFladacuniculorumfcraciirjm^Bota oâo milliapaffuûnbsp;30 longa,quatuotlataintcriu«inçftuario Glottæfîtacft, ab Arania(vtididvmeft)nbsp;oôlo milliapafTuum ad orientem æftiuumdiftans. Ab occidentc aeftiuoahcftabnbsp;Argathelia plus minus quingentos pafTus,ad orientem à Cunigamia icx millia P.nbsp;Totafcrchumiliseft,amp; frugibus,amp; pafcuisfatiscommoda.Vnam habetinfulæ'cognbsp;nominem vrbcm,amp; in ea veterem arcem Rofaiam.Aliam habet arcem ad finumjquinbsp;J fermonc patrio Cames,hoceft [Kampfosp vocatur. Ad occidentem hibernum eftnbsp;infula Mernoc» humilis,amp; pro magnitudine fertilis,amp; culta; mille P. longa,quin-gentos lara.ïntcrius in æftuario Glottæ funt Cumbra maior,5»minor modico fpa.nbsp;tiodircmptæ: maiorfrugum,minorplatycerotonfcrax, A promontorio Canterinbsp;paulo plus mille pafTusabeft Auona,id eftportuofaâd cognomen adepta ab ftatio-jjQ ncnauium:quôdcumDaniinfulastcncbant, adeamcialfeseorum curfusdirige-bant. Ab eodem promontorio ad occidentem hibernum contraHiberniæ litusnbsp;porreâa eftRaclindi. Et à Kintcra quatuor M.exiguainfula Caraia: nec longe algt;nbsp;n fita cft Gigaïa fcx millia longa, mille 8e quingentos lata, Ab hac quatuor 8e viginti in longû porreâa abeft lura. Duodccim auté millia diftat àGigaia.MaritimJinbsp;ƒ cultu fatis frequentia funt: interiorafîluis operta ccruorum varij generis copia abu#nbsp;lt;ltQ^ Sunt qui exiftiment cam antiquitus Deram fuifte noainatain:quod nomcà
- - quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- çccttuin
-ocr page 40-Rerum Scotîcarum
ccruum Gothîcofèrmonc fîgnificat. Ab Iiac duo millia abeft Scarba, ab orienttf îfi occidcntcm quatuor millia pafTuum in longitudincm cxcurrcns, mille lata:ratis innbsp;locisabhominibusculta. Æftus maris inter earn,amp; lurani tam violons eft, vt nccnbsp;velis,nec remis,nifi certistcmpcftaribusfupcrari poflît. Poft banc muit» ignobiles jOnbsp;infulç deinde fparguntur,Bellach,aut GcniftariajGcurallillajLongaiajVtraqjFitila,nbsp;Tres item Garuæ cognominibus diftinûæ, Culbrcnina, Dumchoncl, Luparia,nbsp;Bclnahu3,Villt;erana, Vitulina, Luinga^Scila, Scuna,nbsp;nbsp;nbsp;Hç trèsproximæ pecorc,amp;
frugibus latisfœcundæ Argatheliç Comitibui parent. Proxima his Sclata,quod è rupeciustegulse, quas Sclatas vocantjcxcidantur. Deinde Naguiloga,amp; Eifdalfa,nbsp;aeSkennia, amp; quæ vocatur Tbiana, ab herba frugibus noxia non diftimiliLutex,nbsp;nifîquôdmagis dilute fitcolore, amp; Vdcrga,amp; infula Rcgia,mox Dufta, hoceft nigra,arque infulaEcclefiæ,amp; Triaracha. Deinde infula Aidua,Humilis, amp; Viridis,nbsp;amp;Encæa.lîcm Arboraria, Capraria,Cunicularia,amp;quçOcioforumdicitur, amp; A-bridica.ltcm Lifmora,in qua ohm fedes Epifcopalis Argatheliæ fucrat,longa oólo 6^nbsp;pailliaP, lata duo. In caprætcrcommunia cum cæccriscommoda, metalla inutni-untur. Deinde Ouilia, amp; Siuna,infula Traicâus,infula Ouicu’aris.ltera Flada,amp;nbsp;infula Saxi,amp; Gieffa,amp; infula Magna, amp; Ai dicfcara,amp; Mufadilla, amp; Bernera, olimnbsp;facroGndûafylum diôia,Si!uataxinobilis,MolochaIgir, Drinacha fpinis,fambuconbsp;amp;magnarum tédiûm ruiuis operta. Infula Vici fabrerum filuç fertilis. Itemnbsp;Ranfa,amp;’ Kcrucra, Maxima pcftluramadoccidenremeftlia, longayiginti quatuor millia,fedecimlata:ameridie in fcptcntrionem porrtda:pecoium,frumenti,ccr-uorum,item plumbi fertilis. Amnem aquæ dulcis habet nomine Laiam,item aqiiÇnbsp;niarin3efinum,inquoinfulf variæ. Pi ^ttreaaque dulcis lacum,in quo tft infula Fa-langama diâa,o!im omnium Infulanorû regia, in qua infularum Regulusaftirmptonbsp;nomine regio foiebat habitare. Huicpropinqu3,fed minor eft infula Rotunda; cuinbsp;criam a confilto nomen eft inditum . in ea cnim curia erat,in qua quatuordecimnbsp;ê primoiibus iusaffidue dicebant , ac de fumma rcrum ctiamagitabant confiha?nbsp;quorum fumma equitas,amp; moderatio paeem don.i,forifque prarnitit,amp; pacis coininbsp;lem return omniumaffiuentiara. inter Ilarn,amp; luram fita eft infula parua acumulonbsp;lapidumcognominara. Ad auftrale latus llæ iacenth.Tdcinccps infulf Colurna,nbsp;Mulmoris,Ofriina,Brigidana,Corlkera, infula Humilis,lmcrfga, Beathia, Texa, O-uicuIana,Naofiga,Rinarda, Cana,Tarfcheria,Achnarra,infula Magna,infula figur«nbsp;humanæ, infula loannis, Stacbadis. Ad occidentalem Ila’angulum Ouerfa. Ibinbsp;quoquefretum torrentiffimuro nifi certis horis impermeabilet^ nauibus. Infula gönbsp;Mcrcaroris:amp;ad occidentem æftiuumfpc(ftansVfabrafta,amp;Tanafta,amp;Ncfa,amp;in-fula Textoris,0i ad odo millia ab Ila magis in feptentriones verfa Oruanfa, amp; einbsp;proxima Porcaria ^quingentospaftiisabOruanlaColuanfa. Vitra Coluanfamnbsp;ad feptentrionesiacet Mulla,duodccim millia pafTuum diftans ab Ila. Hæc infulanbsp;quatuor amp; viginti millia in longum,totidem in latum porrigituriafpcr i quidem ilia,nbsp;fed frugumnon infœcunda.Habctfiluas frequcntcs,magnofqucccruorum gregesnbsp;portumque fatistutum.Ex aduerfoinfulae Columbi habet duos amnes fàlmonumnbsp;foecundos:aliositem minoresnon omnino fteriles: duos item lacus, amp; in fingulisnbsp;finguks infulaSjfuafquc in cis arccs. Marc diuerfis in locis irrumpens quatuor facitnbsp;ffînus,ômnes halccum abundantes. Ad occidcntcm hibernum fita cft Columbaria,nbsp;(lUCinfula columbarum: adorientemæftiuuraEra: vtraqucpccori,amp; frumentis,nbsp;pifutui commodat Ab iis duo millia paftuum abeft infula D.Columbi, longanbsp;duomilua
-ocr page 41-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feî
iuomilli« pafTuum, fùpra millekta : fendis quidem omnium j qn^ ea cœliplagà gignerc lolct,5i£ vctcribus,vt in ea genie,monumentis illuftris: fed D. Golumbi £.»nbsp;• Vcudifciplinajamp;landiiatcclarior. Erantincaduomonafteria, akcruin Mona-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chorum,alterumMonacharum.-curia vna, fiue (vtnunclocuntür) parochialiscc-
clefia,multaqueûcclla ex munificeniia Regura Scotorum,amp; Rcgulorum Infulano rum, In Casnobio veteri D.ColumbiinfularumEpifcopifèdcmftatutninr,veten*nbsp;domicilio,quod crat io Eubonia,ab Anglis capto, Remtnet adhuc inter veteresnbsp;ruinas fepulcretum, Eue coemiterium commune omnium nobilium familialum^nbsp;quæinoccidentalibus infulis habicabant. Eminent inter exteros tun; uli très nio*nbsp;dicisintcruallisdiftantestribus impofitis domunculisinorientem verfis.In occi*nbsp;dcntalicuiufque parte lapisinferiptusquorum tumuli fint, indicat,Qui médiuseftnbsp;litulura habet TVMVLVS REGVM SCOTIÆ, Ferunt enim quadra-gintaoâo Reges Scotorumibifuiflehumatos. In dextro incifustfttitulüs 1 V-I MVLVS REGVM HIBERNIÆ. QuatuorenimReges Hibernix iliiGnbsp;condnifiiificdicuntur. Quicftinfiniftraparteinfinbitur TVMVLVS REGVM N O RVEGIÆ. HuiusenimgentisodoRegesillicfuifiefepUlros fa-hîacft. Inrciiquücœmiteriofeorfumclarp Infulanorumfamiliehabentïuacondi-toria. Circaeainfcx proximf infulç exiguæ,ncctarneninfoccundæab aiit quis Re-gibusgt;amp; Infulanorum RegulisCœnobio Columbxdonatxfucriint. Soacificui-
10 hus commodahabet pafcuajnaicrtarnen prouentuscR exauium maiinarum mcii-batu,amp; maxime ex ouïs. Proxima cft Mulieruminfula,ac deinde Rudan.i,mox R e-ringa.Pofteam Skennia quingentos pafTusaMulladiftans. Habet fuuni pair chût fed parochiani magna ex parte in M ul la habitant.Litora cuniculis abundât.A b h acnbsp;mille paifusabeft Eorfa. Hx omnes Coenobij Columbi Monachis parent. Ab E«nbsp;cifa fîuo milliaabeft Vlua,quinque milliaP. longa/rumento, amp; palcuispro n ag-uitudincfcecunda. HabetHationtm nauibuslongiscommodsm. Auftrali eiusnbsp;latcriprptenditüt Coluanfaiagrum habet non infœcundum,ac filuam colurnam«nbsp;Ab hdctere trcctntos palfus fia cft Comatra,duo millialonga,mille paffus lata, anbsp;meridiein feptentrioncmexcurrcns. Deinde a Gomatra Quatuor millia pafiugt;H)nbsp;\o meridiem verfus Staia,vtraque portuofa. Quatuor ab hac millia P.ad occidentemnbsp;æftiuum recedune dux Kerniburgf, maior,amp; minor rupium ira circumuallatx pi f-cipKijs,amp; çfiu torrcntilTiino.vtnaturali munimento induftriaadiurc fint plant it exnbsp;pugnabiles. Abhis mille paffusdiftatinfula, cu!usteirafcrctot.îeftnigra lt;xpu-,5 lnbusvctuftatefiluis,amp; mofeo conertta. Eiusglebasad vfumignisdeficcatit: in-’ de dida infula M Aiaduminam ita genus illud terrx vocant,qux Anglico (trmonçnbsp;î^lolfadicirur.DeindeLunga,duoM.inlongitudincporrcâa: dimidio minor Raca-Ab hacad occidentemfex millia receditTireia.odo millia lon|a, tria lata,omniumnbsp;mfultrum omnibus ad riam rebus neceffarijs longe copiofifiima. Nam amp; pecorcnbsp;amp;Frumcnte,pifcatu,amp;marinarumauiumfœtu abundat. Inipfacftlacusaquxdul-po cis,ôe in ea vêtus arx- habet amp; portum longis nauibus non incommodum.Hinc duonbsp;milliaabeft Gunna:amp; a Gunna pari fpatio Colla duodecim millia longa,duo lata,nbsp;hnprimis fertilis. Nec procul hinc t ff Calfa,tota prope filuis opetta. Poft dux in-Hiljc cognominatf Viridcs,maior,amp; minor. Item totidem eifdem cognominibus e«nbsp;*‘lufrfoproiTontorijMullx.lacentnonlorgeabcaduxinfulecocnominatxGIafnbsp;^c)hoccft cerulex.Deinde Ard an ridir,id cft alla infula equitis Deinde Luparia,fi.nbsp;***« infula luporû. Poft cam infula Magna. A Colla infula feptcoiâonc r«^s pro.
-ocr page 42-Rcrum Scotîcarum
ccnditurab oriente in occidenté fcdccim millia longa,ftxlata montibus arduîl j jfiluolîsafTurgcns Riima,amp; quia rarisin locis habitata eft, aucs marirf paflîm in ci'nbsp;pis o«a ponunt,quorû quantum libet quiuis verc adulte colligct. In rupib* cxccbnbsp;fîsmarinianfcrcs (dequibusanteànobisdidum eft) abundecapiuntur. Abc^^*nbsp;quatuor millia ad orientem hibernum cft infula Equorum: amp; ab ca quingcntosp^nbsp;fiusPorcaria, promagnitudinercrum nccefTariarumabundans. NidiHcatin canbsp;falco: habet amp; portuin fatiscommodum, Non longe ab haclunt Canna, amp;Egg^nbsp;modicæinfulçiatisfœeundæjpofleriorctiamanferibusmarinis, quas Solanas vœnbsp;cant. DeindeSoabrctilla,venatui quam alijs vit« comroodis aptior. HinCnbsp;aleptentrionc in meridiem porrigiiur Skia omnium inlularum circaScOtiam max*nbsp;ima: quadraginta duo millia pafl’uumlonga,alibioôlo,alibiduodccimlata, inroô*nbsp;tcspluribus locis fc attoUcns,if fi filuis,filuar palcuis abundant,campi frugum amp; pcnbsp;corum fertilcs:in his prêter alia pccora grcges cquarum. Quinque arames habetnbsp;maiorcsfàlmonum fcecundos:multös ctiam minores, ncc cos fàlmonum fterilcs« lt;lt;nbsp;Mareabomni parte in terram penetrans multosaqua?falf«finusfacit,trcs præcipUnbsp;os,ttedccim,itc alios,emnes halecûfœcundos.Habct amp; iacûaqua:dulcis,amp;quinqînbsp;arces. Infula prifeorum ScotorumlerinoneSkianacha, hoc cft aiata vccatur, quôdnbsp;promontoriajinterquæ marcfcinfL’ndit,vclutalç feobtendunt» Vfustamenob-tinuitjVt Skia,id eft Ala vuJgo dicerctur. Circa hanc fparfaï iaeent infuif minore^nbsp;Oranfa frugibus amp;pccore,CunicuIaria nemoribus amp; cuniculis abundans. Pabanbsp;latrocmijs infamis,quôd in ciusfiluis przdones tranfeuntibus infidias locant. Indenbsp;Scalpa ode millia adasftiuum occidentemfita. Prçtcr alia commoda magnos ccr*nbsp;ucrum grcges in filuis alit. Inter oftium Caronis finus, amp; Raarlàm iacet Crulinginbsp;âatio nauibnstuta. Et a Scalpa duo millia in feptentrioncs porrigirur Raarià fepte?”nbsp;millialonga,duo lata.’fiIuashabctBttu!cas,amp;in cisccruos « t^ingentosab canbsp;pafius t ft Rona filuis amp; erica operta. Portumin intimo fin u habet latrocinijsin-feftum pr«tercuntibu$,infid jstegendisaptum: amp;in finus (qui a breuiutc Gcrlochnbsp;vocatur) orc eft ciufdcm neminis infula, .Et aRona fcx milliafeptentrioncm verfusnbsp;E^a,amp; a Flada duo iftillial uilmcna,amp;ad auftralcSkjæ latus Oranlà, amp; mille P»nbsp;abcaBuiaparuajdeindcBuiamajor,ac dcinccpsquinque parcaîinfulæignobilcs:nbsp;poft quasi la fcrtilisfrugum:amp; iuxtaeam Ouia,dcindc Afkerma,3£ Lindilla, amp;3dnbsp;odoginta millia a Skia ad cccidentem «ftiuum proiedaLinga, amp; Gifarmcna,amp;nbsp;Bernera,amp;Megala,amp; Paba, amp; Flada,amp; Scarpa veruccum,amp;: Sandera,amp; Vatenajnbsp;quæ prçtcr alia commoda pluriraa ftationcin habet multarum amp; magnarum na- 8nbsp;uium capaccm,in qua ex omnibus circumiacentibus regionibus ftatis temporibuJnbsp;niagna pifcatorum frequentia conuenirc folet. Hat noucm poftremp infula: fubnbsp;Hominatu funtEpiîcopiinfularum. A Vaterfa duo millia abeft Barra feptem milligt;nbsp;longa,ab occidentchibcrno fe ad orientem atftiuum cxporrigens;frugum non in*nbsp;foecunda:pifcatuafcl!crum maxime infignis.In hanc finus maris anguftis faucibusnbsp;infunditur : interius latius rotundatur. Infulam habet rnam, amp; in ea arcem mu*nbsp;nitiffimam. InfcptcntrionalipIagaBarræaflurgitcollis, ab imoadfuramumhcr-Lidus.’C fummoebullitfonsaquç dulcis,cquo riuus qui defluit,lccumin nare vi*nbsp;cinum defert relut minuta quatdam, fed adhuc informia animalia,quç aliqux exnbsp;parte,fed obfcurefpcciem conchularum,quas vulgo vocamus Cochlcasprçfcrrc^nbsp;videantur.- Hanclitorispartcminquam defcruntur accola: magnas arenasappel-lant^quod ibi rcccdcmc maris atftu vitra mille paftiis arena nudetur: iUinc nagn«nbsp;conebt*
-ocr page 43-t
Liber Primus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folii»
'torchæ éfFodinntùr, qutj vidni creduni exîUorelutfcininîo/qUûi rîuüic fontt dtftrraut nafci,autccrtcin mari inertmentum ftmcrc.InterBarram, Si Viflum lacent hæ dcincep5 exiles infulæ^Orbanfâ, O uia,Hakcrfxtaj Garulanga^Flada,£uyanbsp;)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnaior^Buya minor, Haia,Heilifaia,Gigaia,Lingaia,Fcraia,Fudaia,Lhlcaia. Àb his
infcptcntricnts cxcuirit Viüus, longa ttiginta quatuor, iatafex mülia.Hac infula influente duebus inlocis maris eflu triumvelutinfularumipeciem prsebet: rurfutnbsp;nudatis æüu recedentearenis in vnâ coit.In eaplurimi funt lacus aquæ dulcisifednbsp;vnus pra-cipua magnitudine tria milliapafîuumlongus * Adhuneexe/à terra martnbsp;Viam iibi patefe cit, necab incolis obicâofexaginta pedum aggere ekeludi potui^nbsp;c.uc n if us inter ingentiafaxa malecoagmentatalèinfinuet, amp; marines pifciculotnbsp;pcrfæpc 1 clir.quat.ln eo pifeis espitur cætera falmoni ßmiliSjUiH quod ventre alboynbsp;doriù nigrolit, amp; fînefquamis mftarialmonis. Item in eopropcinnumeri funtnbsp;squæ dulcis lacUs. Speluncas habet erica teûas latronum làtibula: in Cafunt quin-que ad iacrorum vlum C uriæ.Indc odo millia occidentem verfusiacctHclfceiVc-tularum,nateorccgnoniinata,quôdadMonachasIonx infulæfpcAet • Deindenbsp;paulo longius ad feptcntrioncs le attollit HaueAera, in quam cetto anni tempotenbsp;vituli manni frequentesappcHunt,amp; capiuntur.Scxaginta ferc vitra banc millia a4nbsp;occidentem eftiuum rccedtt hirta,frugum,pccoruin,ac maxime ouitm ferax, pro«nbsp;^inorcfquegignit^quâvllaaharûinlularum.Incolæprope omnium ârtium,ac masnbsp;^0 ime rtligionum rudes. Eopoft folftitiû æftiuû dominus infulæprocutatoremfuuninbsp;^dvcâiealiacolligenda mittit,amp; vna cumcofacerdotem,qui puctos proximo annonbsp;’’atosbaptizctûsautemfi forte de{ît,fùosquifquc baptizat. DominopendvFxtccr*nbsp;^^ßinumcrum vitulorum marinorum,amp; foie duratorum vcruecum.amp;auium mari*nbsp;(j l'arum. Tora infula non fuperat longitudmem mille panuum,totidem prcpelatainbsp;J'tc ab vlla aliarum infularum videri pars cius vlla poteft, pratter tres montes in li-tefe attollcntes,qui ex locis editioiibus cernuntur. In ijs montibus font eues ex«nbsp;pulcbritudinis:fed ob violentiam a fus marinivixeuiquam cR adeos aditvs«nbsp;, lam vt ad Viftum rtdcan us,a promentorio cius feptentrmnàli fifa cfl infula Vala-’^‘i^cpafl^us lata,duplo lorgior. Inter promontorium,amp; Harcam infulam bar fciénbsp;internâar txiguæ quiet m,fcd non infi ugiferae Soa,Stroma,Pabaia^Barnerabynbsp;Etiifaia^Keligira,Saga parua,Saga magna,Hcrmodraia, Scaruaia,Gria,Linga,Gä«nbsp;ca,Hoia,Fcrclai.') ,S oa parua,Soa magna,Ifa,Scuna parua,Scuna inagnagt;Ta«nbsp;^3nfa,Slegana,Tucmen,amp; fupra Harcam Scarpa,amp;adoccidet)teinarquiBcâialcfl*nbsp;À Lcogum quinquaginta millia abfunt feptem infulç, quas alij Flaoanai^alij $•nbsp;Afyla vocantjn montes herbidos confurgentes fed ab omni huooano cultsnbsp;®^ftrtæi nequcquadrupcdem fercvllum prêter oues feras haVnt» qwfquidcmanbsp;^enatoribus capiuntur,lèd ad nullum viâus vfum. Carnhcnimloco aruinam hi«nbsp;aut fi quid fit carnis,id adeo infuauc efl, vt nemo attingatjiiïî in extretno û«
Lainba,amp; Flad3,amp; Kcllafà,amp; Bernera parua,Berneramagoa^ quot;¦ «Kirtâjamp;Buyj parua,amp; Buyamagna,amp;Véxaia,amp; Pabaia,amp;Sigramainagna,Cu«nbsp;^'Çülariaab cius animalis (occunditatc vocau,amp; Sigrama parua,amp; PygmporiB ia«nbsp;?*^lt;lnhacfanum efl,in quocreduntvicini populiolimPygmarosfuifrehumatM»nbsp;Vexterorum terra altius effoflà repefcrurit, amp; adbnc •eprebenduot capittpaf*nbsp;furoani partium officula,nihilbims veto^de«nbsp;^^S^iitia. In CO litote hcogiinlblse,quodin orientem bibctBUB fj^^dfonaWnbsp;C.j.
-ocr page 44-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rerum SçoticarâM
maris in terram irrumpunt, quorum alteru lacutn Mcridionalcinj alterum Sejpteh-irioHalcm vocant. Vtcrquc toto anno piftes abundccaptantibus fuppc liut. eodcmlitorc Lcogi magis ad meridiem vergit Fabilh : deinde Adamiinfula; deindenbsp;înfulaAgnorum. Item Hulmcnajamp; Viccoilla,amp;Hauercrajamp; Laxa,amp; Era, amp; infuUnbsp;CoIambi, amp; Tort,amp;Iffurta,amp; Scalpa,amp; Flada,amp;Seuca. Ad orientale latus huiusnbsp;înfulj iter eft rubtcrrancum,fupcrncfornicatum, longumvitra iaäum fagietz, fubnbsp;quam cryptatn nauiculx minores velis, aut remis agi folent,dum fugiunt violentiânbsp;aîftus,qui ad propinquum promontorium magno cum fragorc, amp; nauigantium pc-riculo fzuit.Magis ad oricntein Ucct infula,quam Vetuftu Caftellum appellantjlo-fcus natural! munimétotutus,amp;ftugÖ3amp;:pifcium copia,amp;ouis ibi nidificantiunbsp;lucrum marinarum abundecommcatumincolis fufhcicns* Ad litusvbifiausBii-tnnusterrasaperitinfulaEu fitacft,tota fcrcfiluisvmbrofa, aclatronibustantùin,nbsp;qui prartcreuntibus infidiantur,accommoda. Magis ad feptentriones iacct infulanbsp;Gruinorta A *pl* itidem ftluis opaca,amp; latrcnibus infefla. Ec in eandem cœli plagânbsp;fpedans infula Saccrdotumvocata,piætcr pabula ouisvolucrum mannarum abun-dans, Proxima huic eft Afiilla. Deinde tipropinqua I labreramagna, poft earnnbsp;Habrera parua,iuxtacam infula Equorü^iuxtaeamrurfusinfulaMertaika. Hpoâonbsp;Jrroximæ infulae anteoftium fjtæ funt finus,quern vulgo lacum Btiennum vocant,nbsp;Ab hisinfulis,qiiarfiiium Biiennum præcingût abfunt Haraia, amp; Lcogus feptétrio-ncm vcrfusexcurrcntcs. In lóngiim patent fexagintamilia,in latum fedecim. Hxnbsp;quidem vnam faciuntinfulam,non cnim inaiigt; infufi cftuarijs,fed limitibusagroru,nbsp;amp; domirtorum ditionibus definiuntur. Pafs au tern ad meridiem cxpofitafolet Haraia vocari. IncafueratmonaftcriumRoadilladiduma Macclodio Haraicnfi co-ditumtager frugum fans fcrtilis,fed quæ Inagis ex fndiendo,quam arando illis pro-ticniunt. Pafcua funt in ea ouium pafiurx commoda,pra:fertiin mons prxaltusadnbsp;fummum vfque fafligiiim gramine virens. Narrat Donaldus Monrous homo do-âus.lf plus le,cum illiccfTctjVidiffc oucs admodum annofas,vtin eo peeorisgenerrjnbsp;fine certis domlnis vagas, quarum prouentum illic auger, quodibi nufquam cer-naturvulpcs,lupus,autft:rpenj,quanquam inter hanc partem, amp;Leogum magnxnbsp;în;.eric⣠funtftlux^quæccrwosalantfrcquentcSjfed humilc$,amp; molecorporis mi-fuis coftlpicuos. In hac infulæ parte fluuius cftfalmonumferax. In parte ad feptefl-iriohesproiedaeft Leogus,fccundum litus fatis frequenter culta. Quatuor habetnbsp;Ciirias.arccm vnâ,feptcm amnesmaiufculos,ac duodccim prftcrca minorcs,omncsnbsp;pro cuiufquemagnitudincfalmonum foecundos:plurimisin lotis mare in terraspf S*nbsp;ncrratjinunufquefediffunditomnes halecum copia abundantes. Magnusibipro-ôcntusouiuiri,duxinericetis,acfaltibu5libèrevagantur. Easin locum angullum,nbsp;àc yclut caulas ungÄisannis coaâas incola?antiquo morevcllunt. Solicampeftrisnbsp;ftùgna pars eficctisconftatan quib’ terra Cuperne cft nigra ex mufco,amp; filuis putre-fi^ntibustfiulris fæculis coalita ad altitudinem circircr pedalcm.Hpc velut fupcriofnbsp;crtîfta in cefpires oblongos, amp; tenues cônfciflà, amp; ad folcm dificcata in vfum igninbsp;colligitnr, amp;lignomm vicevritur. Proximo poft anno nudum folum alga marina^nbsp;ftcrcoratum feritur ordco. In hac infula tanta plerunquc balenarum capitur copia,nbsp;Vtaliquandq (vti Icniqresnarrant) viginti Icptem partim prpgrandes,partim minu-/êillx décimarum nominefacerdotib’ lint exhibity.Eft amp; in hac infula fpclunca in-9*nbsp;ggns,irt qua fcccdcnte asftu aqua duas orgyasalta manct: vbi verb redijt çftus,fu-lÿa’ quatuor eftprofpn^: J^in rupibuslcdens ornais generisfexus^dc atiatis mul-
? » • ' '
-ocr page 45-Liber Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foin.
titudo: hâtr.îs,amp; lino magnam vimpifciura promifcuc ducit. Adoricntctn çftiuum fexagintaferc milliaP. aicogo fita cü infulaparuafolo huixiilijac piano, amp;fatisfre*nbsp;quenterculto, NomencftKona. Cultores homines rudes,acpropeoinnis religi*nbsp;onis expertes. Dominus eins, qui earn colant certum familiaium numerum finir*nbsp;ti que maicrum, amp;minorum pecorum afiignat quantum fatis videtur* vnde amp;nbsp;ipfi commodè viuant,amp; vcôtigaiia foluant, QüOti vitra viôtum prouenit,ad Léo*nbsp;puin fingulis annis agri fui dominum mittunt. Hæc fcrc vcdigalis nomine pendant.- inagnamvimfahnæ ordeacexinpellibusouiuminfutamt (apud eoanbsp;ciiun hoc genus tïugumcopioicnafcitur.) carnis ouillæ,amp; n’ arinarumauiumfolanbsp;îo duratarum,quant um ex annuo prouentu fuperat. Ac fi quando multitudo capitumnbsp;aSundarJupcinumerariosquoquc dominoannumerant.Atqueitafoli, vîopinor*nbsp;in vniuerfù orbe funt,quibus nihil vnquam dcefl:,omnia ad fatietatem redundan r.nbsp;îuxtahixus,amp; auaritiç ignari;quit]ucinnocentiani,'amp; animi trar.quillitatcm, quaa-lij inagnn;labotib’ ex infiitutis,amp;preceptisfapientiç pctunt,cx ignorationcvitiorSnbsp;contpaiatam habent.-nccaliud quicquam, preterquamquôd fuæ conditiomscom-motiitatcmnon intclligant,ad fummamfcîicitatcmdecflcvideatur « tfi inhacin-fulalaccllum D. Ronanofâcrum . Ineo (vtmaiojesnatuferunt) ligoperpetuonbsp;rclinquitur:quocum quismoriturfrpulcri locum inueniuntdcfignatum. lu hacnbsp;infula prxtci aliam pifeationem plurm x balenæ capiuntur. Ab hac millia paflîiuninbsp;îo fetitcim occidentem vcrlusiacetinlulaSuilfkeraia,millepafiuslonga:fcd quænullam hcrbariqac netiicamquidem gignat « Rupes tantùm nigras attoUir, quarumnbsp;quædajumulconigroteguntur. Volucrcsmarinfpaffim ibiouaponunt, amp;cîiclu-ount.Adcas nondumad auolanduut niaturas proximi c Leogo infula adnauigant,nbsp;acplus minus oâodicseislcgendis tnbuunt, donee earum carne vento durata,planbsp;muquenauicuias oncrent. In hacinfula ran.m,0f alijsregionibusignotum gcnulnbsp;auiseonfpicitur. Colcamvocant,inagnitudinc paulvjnfraanfejcm . Eaverefingulis annis cô aduentat,pullofque cxclufbs coniqueeducat.dum ipfi fibi profpicc*nbsp;rc pcûint. Ad id fere tempus plum« fpontc defluentes ê toto corpore nudamnbsp;dciiiruunnac tum demum ad marefc recipit, nccante pro^raum vcrvfquaro con-
3o fpitiiur. Illud qnoqueeiseft fingulare, quôd earum penn« caulem nonhabent» led Util,cui nihil prorfusduriadeft,pluma totum corpus velutlanugincveftiut.nbsp;Scquiintur Orcadcsin mari partim Dcucalcdonio ,paitim Germanico ad fepten-trionalem Scotiç partem fparlf.Harumdenomine inter fcriptores vcteres,amp; rcccn-tioresfatisconuenit. Rationcmautemnominis nemo (quod adhuefeiam) expli-cauit. Sed neque ,qui eas primi tenuerintfatis conftat.Omncs Germanies originitnbsp;cosfuilTe tradunt. Ate qua nationc Germanorum aducncrint,idncn proditur.nbsp;Si e fcrmoncconicâuramfaciemus, amp; olim, amp; nunc quoquevetcrc Gothic» lingua vtuntur. Sunt qui Pidos cos fuilTe arbitrcntur,hoc maximeargumento, quôdnbsp;fietum eosa CathancfiadiuidcnsPidicumcognominatur; Pidolqueipfos generis
4* Saxonicifuiflccxiftimarint,Cl.audiani carmine maxime freti efeptima Panegyrica.
Maducrunt Saxonc fuCo
OrcadeSjincaluit Pidorum fanguincThulc; Scotorum cumulos flcuitglacialis lerne.
^ed corum refutari facile crrorpotcft,partitnexBeda Anglolàxonc, qui cum quîu» quediucrfîslinguisàBritannis Dei laudes eaniafleucrct,vnam ex co numeronbsp;«mefleait» C^QdfitutnSaxoniccPidilocutifuiircnt,caoaaSaxonica, (qua turnnbsp;Ç,
-ocr page 46-Rcrum Scoticarum
Angliincorruptavtcbantur) nonfcparalfcr : partim quod in illis verfibus Cbudia-nusdii'cftcPiâosaSaxonibusalios cfle oftcdat;cum altcrrs Or(;adas,altcrisl hukn pitriâ eflc affirmet:fed vndccunq; funt oriundî,noftra adhucætatc hn[,ua a Scoti?nbsp;y\nglis diucrfavtuntu r; amp;. quxa Gothicanon multumdifcrcpct. In conuidu quo- jönbsp;tiJuno multum c vetuftapailîmoniaadhuc vulgus rctincc. Itaquc perpétua coipolis,amp;animi fanitatc ferc omnes fruuntur, Raiimorbis,pleriqucomncsfcnio loi*nbsp;Uuntur : -plufq; apud cos deliciarum ignorantia, quam apud alios raedicorum ars,amp;nbsp;diligentia ad lalutc tuendam prodeft, Eadem parfimonia ôc ad formar clegantiam»nbsp;amp; ad ftaturæ proceritatem plurimuni facit: fi ugum prouentus fis exiguus cft, pi at-terquam aucna’,amp; ordci,ex quibus eis amp; panis ,amp; vinum Tuppttic, Ex grcgalibusnbsp;aniniantibus oucs, boucs ,amp;capra* nonmfrcqucntcs, vndc multuscislaâis, cafti,nbsp;amp; butiri cft vfult;,3ucs mannæ innumeræ: exhis fcrc,amp; pifc.bus vidus corum magna ex parte conlbt. Nullum ibivencnatumanimal,ac ne deforme quidemafpecuinbsp;apparet. Sunt eis equulci,fpecic quidem contemptibilcs, fed ad omnes vfus lupra ffnbsp;quam credipotcfHtrenui. Nullavrquamarbor,acnefrutex quidem prætcr ericam,nbsp;necid tamcoeli,autiblivitio,quamincolénum ignauia,quod facile oftenditur ex ar-borum radicibus ,quæ pluribus in locis eruuntur. Quotics exotica vina navibuSnbsp;inuehuntur, auidefeingurgitant. Cyphum habcntantiquum.quctn(vt n aiorcra-pular fit autoritas)diui Magni,qui primus ad cos Chrifii dodrinam attulit,fuific} raînbsp;dicant. Iscumitafupcrctcommünium poculorum amplitudinc, vteLaprthaïutanbsp;conuiuio referuatus videripofiit, eo fuos Epifeopos initio ad fc adueiiLmtcs explorant; qui plenum vnohauftucbiberit, (quüd admodum rare eucnit)miristuinnbsp;iaudibus profequuntur; atquc hinc velut læto augurio fequentium annorum pro-ùentumanimispræcipiunt. Vndcfacilisconicduracft,illamquâdixi parfunoniaiunbsp;nontimaratione,amp; rtudio,quam penuria ortam efl’e: cademquc,quæ cam imtionbsp;pepercrat, diuapud pofteros confèruauitneccffitas.- donccvicinisnationibusin-aialefccntcluxuria corruptis,paulatimdilciplina vctcrc labtEidata, blandicntibusnbsp;quoque deiiiijs ipfi fcfc dediderc. Multum etiam præcipirantcm temperantiam im-pulcrcpirararumcomn^rcia : qui regiones connnentis babitatoribusfrcqucntcSnbsp;adiré non aufi exinfulisaquantur:amp;vina,mercefqucaliasautcommeatibus mutât,nbsp;autviliprecio diftrahunt : amp; Infulani, amp; pauci numéro, amp; incrmes,amp;inmari pro-ceilofbitafparfi,vtmutuisauxilijsie tuerinon poifint ,infirmitatis fuçconfcijnonnbsp;omnino inuiti fccuritatem cum lucroconiundamadblandicnte etiam vcluptatcnbsp;yel rccepcrûtjvel non reicccrunt, Sed hxcmorumlabesinpotcntiorcsfcrc,amp;l.v ynbsp;cerdotes incubuit. Apud vulgus multa priftinæmodcrarionisadhucvcftigiarcf.ât»nbsp;Marc illis nonfolum ventorum violcntia,5e fiderum pofitu fa:uum,amp; rcpcfiuofeinnbsp;cft,fcd æfiibiis cotr^ijs ex Oceano occidental! incitatis, amp; inter angullias tei rarumnbsp;confligetibus nulla vi remorum, aut vclonim freti exaduerfo récurrentes, amp; in lenbsp;contorti vorticesfuperari pofiunt. Siquipropiusaccedercaudcnt,autimpctuvio-Ientorurfusinmarerapiuntur,autfluduantis æquorisrapiditatcabrepti inrupes,nbsp;amp; Icopulos compcllunrur,aut in fc conuolutis aquarum cumulis abforbcntur.nbsp;Duæfunttcmpeftatcs, quibushæanguftiæfuntfupcrabiles, autcumaefivum rc-îapfu ccflante vndarum confîidu mare tranquillatur:aut vbi plcnbaluco aequoradnbsp;futnmum incrcmcnti peruenit langucfccntc vtrinque vi ilia, quæ vndas concitabat 9nbsp;velBtreceptuicanenteOceanoproccllis,amp; vorticofispelagi commoti molibusfenbsp;«KiMÛofuacaftrarccipicntibus. De numero quoque Orcaduminter feriptoresnbsp;' ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noi^
-ocr page 47-I
Liter Primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
Äon conucnit, Plinio funt infuîæ quadraginta, Cfteris fcrctriginta. Proximcad Vcrû accefllt Paulus Orofius,quitrigintatrcs prodir, c quibustredccimhabitéiufjnbsp;t^tcrz dcfcrtæ,amp; pecori pafccdo rcliâæ. Suntcnim plcræq^humilcs, amp;itafpaiijsnbsp;d , angufiis, vt vix colonum vnum aut alcciû û colerentur alcrcnt.Aliæ nùdisfcopulisgt;nbsp;aucopertismufco fqualcntcs. Orcadû maximamultis vetcrum Pomonavocatur.nbsp;Hodiccontinentcro appellant, quod longe alias magnitudincpræccdat.Patet enimnbsp;iniongum trigintamilliapafluum. Hæcfatis frequenter habitatur. Habetenimnbsp;duodecim fiue CuriaSjfeu parochias rufticasiPr.xterca oppidum Vnum,quod Danijnbsp;quon^m in ditione Orcadcs diu fucrunt, Cracouiacam appcllabani: nunc nominenbsp;comipto Kircua Scotis diciturUn hocduæluntvelutmodica? arces propinquse, altera Regis,altera Epifeopi. Inter cas fit urn eft rcmplum,vtin locisillis fatismagnifi-cuin.lnter templû,amp; arces vtrinque funt non infrequentia ædificia,quas duas vrbesnbsp;incolæ appellantcaltcram Rcgiam,alteram Epilcopalem ? Tota infula excurrit innbsp;promontoria.-interquæfinus marisinfufiftationcsnauibiistutas,amp;interimportusnbsp;’ faciunr.Sex diuerfisinlocishuiusinfulæmctallafuntplumbialbi,amp;nigritamprobînbsp;quam vfquam in Britannia reperiatUr. HæcinfulaaCathancfiiacircitcr vigintiquatuor M.abcft intcricélofrcto Piâico,dc cuius naturaiam diximus. In eofreto fpar*nbsp;guntur infislæ coraplurcs, c quibus Stroma quatuor ? Cathanefia M. abeft,non in-ioecundapro magnitudinc. Sed hanc ob propinqUitatem terræ Britanniæ, amp;quodnbsp;Cathanefiæ Comités earn fcmpertcnucrintjinterOrcadas non numerant. Ab hacnbsp;ad feptentrionesnauiganti prima Orcadüm occurrit Ranallâ auftralis, quæafinunbsp;I)uncani,aut verius Dunachi abeft fcdecim millia: quod fpatium duabus horis atftunbsp;fecundoeiiam cefläntibusventis nauiculæconfîciunt.Tantahuiusfreti eft violentia.nbsp;Hæc quinque millia paftuum longa eft , habctque portum làtis commodumaD.nbsp;Margaritacognominatum. Ab capaulùm in orientem proicâçfuntinfulçdup ex?nbsp;guæ,amp;incultæ pecori pafeendoreliôlæ. Holmas illi gentilivocabuloeas appellant,'nbsp;hoc eft planicies herbidas, aquis aftitas. Ad fcptentrionem cft Burra infula, amp; duaenbsp;inter earn,amp;Pomonam Holm^æ. ABurra occidcntemvcrfusordinc très inl'ulæ lacent,Suna,Flata,amp; Fara:amp; vltracas Hoïa,amp; Valis,quasalii duas, alij vnaminfularanbsp;îo vocant: quodcircacquinoâia (quotcmporemariavioleritiftimcincitantur, aefer-uctjæftu reccdcntc nudantibus fe arenis anguftis faucibus cohérent,vnamqjinlulînbsp;factunt: redeunteæftururfusinteriedomariduarum infularuhi fpccicm prçbét. Innbsp;hâc infula omnium, quas Orcadcs habent, altiflîmi funt montes.Hoia ,amp;Valis dc-cé milia in longû porrigûtur: ab Ranallàabfunt oélo:a Fano Donati in C|thanefia,nbsp;înbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra viginti M .P. a i eptentrione cft infula Granifa in freto adtnodum angufto fiu.
Abeft cnim Hoia a proximo continentis, id cft Pomonf promontorio duo modà millia. H æ fcrc in ter Pomonam,amp; Cathanefiam funt infula» it^pfo freto fitz. Latusnbsp;continentis occidentale marc apertum fpeâat,nullis in co ncc infulis, ncc feopulisnbsp;apparentibus. Ab orientali ciu s promontorio paulû procurrit. Cobefa a Borca camnbsp;veluttegit Litori propiorSiapinlàpauIum fe in orientem inflcûcns ex aduerfônbsp;Cracouiaeæ duo millia nta,ipfafex millia longa. Ab occidental! parte Pomonænbsp;iacctRufafcx M.longa. Ab capropius orientem fitaeft Eglifa^ vbi DiuumMag*nbsp;numfama cftelleIcpuItum.Hinc ad meridiem adijiccntVcra,Gerfa;ncelongèillindnbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vcftra,à qua Hcihlandia abeft millia P,8o.Papa, Stronza diftatab Hcthlandia 80/
M.P. Inhoc mediofcrccurfuiacetFara,hoccftbcllainfula, vtrifqueamp;Ofcadxb* Uethlandiæ coslpicua, Afturgit eniui in tria altiftima promontoria rùpibusat- ..nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... G.iij.
-ocr page 48-Rcrum Scotîearum
celfîs præcinâa, amp;vndiquc inacccfla, nifi quod ad oricntcm æftiuuin paulumfcfc dcmittcns dationem tutain nauiculis præbct,nbsp;nbsp;nbsp;Incolas habet longé pauperrimos.
Pifeatores cnim, qui ex Anglia,Hollandia^ cçterilque propinquis Oceano regio-nibus,quæpilcatum in illa maria fingulis annisprætcrnauigant, omnia pro arbitrio rapiuiit,amp; ferunt» Proxima port illam cft infulaHcthlandicarum maxima, quam^nbsp;ob earn caufam incolx continentem appellant,fexagintamilliapafl'uum longa,latanbsp;alicubifedecim,in plurima paruafe promontoriafpargcns. Duo taniùm fünf,nbsp;qua: nominare non pigcat:alteium longum, fed anguüuminfeptétrioncs cxcurrit:nbsp;alterum latius in orientem hibetnum. Maritima fere habitaniur. Intcriora nuUnbsp;luio animal præter volucres adit. Superioribus annis incolæ latius quam maioresnbsp;corum folcbant,cxcolcrctentarunt:fednullo propc fuccclfu . Diuniiecis funt anbsp;mari, ab omni parte fiimma piftandi commoditate obieda , Ab ea ad decern milianbsp;feptentrionem verfus eft Zeal lira fupravigintimillia longa, odolata, adeofcra, vtnbsp;nullum animalnifiillicnatum,fcrat. In hac habitarc dicitur Brcmcnfis mercator,nbsp;quiomnes merces cxoticas,quarum illic vfus abundcomnib’ fuppeditet, apporter.nbsp;inter hanCjôe continentem iacent inlulç minores Linga, Orna, Biggâ, Sandferri.nbsp;Vitrahanccircitcr noucm milliaadfcptenirionem iacet Vufta, fupra viginti millianbsp;ïn longum porreda,in latumfex. Plana,amp;alioqui noninamœnaafpedu, nifiquodnbsp;longèfæuiiiimo mari ambiatur. Inter hanc.Ôe Zeal funt interiedç Via,Vra, Linga.
Extra earn ad occidentem refpiciunt Skeniæ duf, Burra: ad orientem Balta,Hon« ncga,Fotlarafeptcm millia longa, ab Vufiafeptem diftans, odoa Zcalc i et ob«nbsp;ieda freto , quod Vuftam a Zcale diuidit. Multp‘deinceps infulc ignobilesnbsp;prçtenduntur oricntali continentis lateri Meda, Skeniæ orientales tres , Chu-aJla, Noftuada , Brafit, amp;Mufa. Laïus occidentale cingunt Skeniz occidentales, Rottia, Papaparua, Vonneda, Papa maior, Valla, Trondra, Burra,nbsp;Haura maior, Haura minor, amp; inter cas totiderafcrc Holmæinterfparlp. Vidusnbsp;ratio Hethlandici$cadfm,quîE Orcadenfibus : nifiquod iuxta copias domeßieasnbsp;paulo afperior. Vefliuntur Gcrmanico rttu, fed iuxtafacultatcs non indccore.
Prouentus illiscfiexpannofuigeneriscralfo,queinNoruegisvendunt: exoleoc pifeium jnteflinis confcôft,è butiro, è pifeatu, Pifeantur nauiculis duorum fcal-morum,quosfados c Noruegis coëmunt. Quos cçpcrint pilces partim (ale con-diunt patim vcntoficcant.Exijs ferc rtbusdiuenditis pecunia connciunt, vndc vc-digahaloluunt.’domosinquibushabitent, fuppclkdilévniueriàmjacmagnâ vidnbsp;us partem parant.In domcllico infirumento quielcgantiæ fiudcnt,nonnihil argent»nbsp;habcnl.Menfuris,numçris,acponderçadmoremGcrmanicumTtuntur. Germa- Snbsp;niciisetiam, autpencvctusGothicuscflillisfermo. Ebrietatem ignorant, nilinbsp;quodfingulismcnfibusfc mutuoinuitant: cofquedics hilare, 9c fimpliciterfincnbsp;iixis,$çc3ttcris,qua^crtcbrietas,vitijstranfigunt: camqucconfuctudincmadnbsp;IDUtuam amicitiam rctinendam facerc fibi perfuadenr, Salubiitatis ftr-, initudo in Laurentio quodam noßra ztate apparuit, qui poß cen-
„ . .tefiiBum annum vxorçmduxit.Ccntcfimumquadragcfimum r i . annum agens Quilfimo mari in fui nauicula pifeatumnbsp;j i i, i prodibat : ac nuper nulla vi grauioris morbi la-.o3 - - bcfàdatus ,fcd fenio folurus dccclfit.
¦ * ; L'. |
(V) (/J |
(V) | |
RERVM’
-ocr page 49-RVM HISrORIA
Au dore i|G£ORGIO BVCHANANOnbsp;SCOTO.
J^LÎBÊR SECVNDVS.
TR’ T') jR TENTl tnibi rcrum Britannîcarum Ttierhof/âtrt JZL Jl 1 - fupra duo millia annorum,cùm multafc impcdwnbsp;menta obijciunt,tum illud in pritnis, qtôd in cis n giombus,nbsp;vndenoftraroriginisciuendacft cognitio,diu litcræbuUaetue*nbsp;runt:amp; cuin fero tandem adueniffcnt, in ipfopropc ortuinte-rivrunt. Omnesenim nationes, quç in Britannia 1* des adnbsp;hune vfqueditmcollocaruntjiurcmihi vidcor affirmarc poBe
c Galh'js, Hifpan.js, amp; Gcrmaniainhancinlulam commigrafle . Calli pruuinn charaâeres literarum 2 Mafflitnfibus Grarcisaecepere, quibusvtcrcntürad rationes conficienc’as,amp;’ literasinttrfemiflitandasiGræeisquideinHgutibeJenmtciiiri,nbsp;fcdfcrmoneGallico. Ltgcsauiciu,amp;;làcrorumritusnelulijqujdtm Caiain a-latcliteiis ecmmittebant : rcs veto gcüasmulto min US, quas tarnen veufirrdienbsp;cHfuifTc multo maximas. QvxinItaha,GermaniajThracia,Macedonia,Ciacia,nbsp;amp; Afia vcl fectrunt,vcl pairiluntjineademfuiflèntapud pofieroscbliuionc.nifiix-teriieriptoresea mtmcriæpioôiuilTcnt « In Hifpania vero Grætis, ôtante tesnbsp;1 hcenitibus, qui inrerni maris occupaucrani litora, amp; vnis e Barbaris (vt Strabonbsp;fcribit) Turdetanis fuit quidem literarum vfus ; fed veteris mtmeriae ferq tt r,nbsp;quodadhuc feiam, cxtititncmo.Varroenini,amp; Plinius, amp; fi qui alij Laiincruride
lcriptorum tcftimonijsin hac partefidem fuarum opinion um confiimant. lu la parteBritanniæ.quam Cefarattigit,nulla prorfusvctufiaium returncraimtmt'tia.nbsp;Apudintcricresvciô, qui longe incultiusagebant, longe minus: adeo vicmnbsp;- illosdegcntisorigine,amp; vettrrimisinlulæ cultoribus rogaiet, nihilctiiifc tempt-rilïc Icribat.
Pofi Carlàrcm CorneliusTadrusrton minorefîde,quàm diligetidafcriptordani perlufirata Romanis clafiîbus Britannia, intimifquclatebris^iusexculïïs, ntqicnbsp;quidem quicquam certi,quod pofteritati proderet, inuenit. Gildas qu( que,quinbsp;fupra quadnngcntos annos pcft Taciturn vixit, fcnon è monumentis, quat nulla c-rant,ledextranfmarinarelatione, qua;fcribittradereaffirmât. Germania Vetonbsp;poftranaomniûliterisfuitexpolita. Sed ilia pro reliqua fua ingcnuitate cûnihxlnbsp;¦ haberet, quod exantiquis monumetis pro vero afferret, nihil monfitinoüi ipfà fibinbsp;confinxinlgiturquide veterib’annalibus Britannorum origine afferre le affcucranr,nbsp;teddédaopinoT iflis erit ratio,quis primus ifia tradidcrît,vbi tandiu latücrint.quomonbsp;do ad nos tôt póft fæculis incorrupra peruencrint.Quod autc ad Bardos,amp; Seneci-onesvetcrismemoriçcuftodcs quidâ confugiCt,prorfus perridiculcfaciunt.Id autênbsp;nultomaguiatclligctur,fi explicaucio qualefuetit id genos boQÜnû^ cuidctanti^
tcbue
Rcrum Scoticartim
tebus,tam obfcuns, amp; a memoria noüra ram procul remotisfidem hsberivolunt* Primùm Bardi qui fucrint oliin,amp;nunc fint luculcntçrabtrabone, amp; Ammianonbsp;exprimitur: fed breuiter amp; dilucide quod ad prxfcns infiitutum fit laus a Lucanonbsp;his verfibus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^
Vos quoqüc qui fortes anima5,bclloqueperemptas Lsudibusin lonemn vates diffunditisæuiita
Plunma fccuri fudiftis carmina Bardi.
qj’Sedhoramanriquiffiiniliccrarun) prorfuscrantignari, amp;q«inulla de rcb’vc-tufiisreliqueruntmoniimenta» Altcrû gcnüs cftScneçionum,vt ipfivotant,rqui-bus veterum fainiliarum principes, amp; prætcrca plçrique opibus præfiantes aliquem ûlunt,qui patronifui maioresa primisvfqucreruminitiisrccitcntmcmorirçr.Sedamp;nbsp;hi cüm literasprorfus ignorentjCxpendatapiid le quifque quantum cis fidei fit ha*nbsp;bendum hominibus,quorum omnis rcs,amp; Ipescxadulationc pendeat. Dcindcftnbsp;maxime vera fint,quf affcrunt,ncnmagnoperefcriptorem hiftoriç iuuarc polîunt. 6^nbsp;Poftrerao etiam illud cogitemus quotiesin manifcfto errorc deprehendanrur ferip'nbsp;tores rcrûgeftirûiquotics nutcnr,dubitent,æftuenc tqnancû non modo alij ab alijsnbsp;dilfcntiât,fcdamp; ipfi fibi fçpe non confient. Harc fi coniingtint ifs,qui nugnp laborcnbsp;in ftudium veritatis incumbunt, quid ab illis fperandum efijqui fineliterarum auX-ilio (quo quitemerc labunturpoir]neerigi,amp; de induflria nitnticntcsredargui} lobnbsp;confidunt memoriælt; V t omittâ quod ca incultu lolcat imminui, amp; a? täte dcbilirari,nbsp;amp; morbü penitusextingui. Ad hxcfi acccdat‘(vt fitplærunque) patronisadulaiidtnbsp;fiudium,aut difcedatobfequcndi voluntas,aut inter ueniat ira,odium,inuidiajqua!nbsp;animi indicium (oient peruertere.quis audeat ex horum audoritate quicquâ pro vC'nbsp;ro affirmare,aut ceu falfum refe Here:’ aut qui $*pro certo trader, quod à t am incerrisnbsp;aBÓtoribusacceperit^ In tantoigimrlcriprnrû veterumfilentiorerumantiquaruto,nbsp;amp; fuæ plærunque ætatis ignorant! gvbi nihil comperti, nihil finccrieflèpotefi,mo-dcftius elle rcor quæ nefeias filcndo pudoriletuire,quam falla côminifeendo tuantnbsp;împudentiam prodtre,amp; alioiumiudii ia contemnere. Apud omnesigiturBritan-norumnationes tanta fuif feriptor um penuria,vcantcRomanorumillucaducntuninbsp;omniafilentijvafiis tenebris confcpultjiacucrinr, ac nercs quidem a Romanis ibinbsp;geftas aliunde,quam è Græcis,Latinifqucmonumcnris colligerepoflîmus: amp; qu^nbsp;xduentum eorum præcefleruntjdchismapis corum conieduris, quam ncftiis fitnbsp;crcdcndumcommcntis.Namquf noflrilcriptores de fuæ quilque gentis originenbsp;prodidcrunt,adeofuntabfurda,vtnoncxifiimaremfefellcndacfic diligentius, nifianbsp;enent,qui illis commeniis,velut ferijs oblcdai cntur,amp; alicnis plumis ornati fibi rhagnbsp;ttfiiee placcrent.Necminimaminhocncgotiodilficultatcaftcrtrcccntiorumlcrip-torum diuerfa rriîde«tium tanta inter fc difeordia, vt non H eile fit iudicare que pO'nbsp;îiflîmum fequam un tanta vero abfurdiras,vt omnes propemodum iure optimo videnbsp;anturrepudiandi.Ncqueego tamdemirorveterumin rctamobfcurafilentiû, sutnbsp;recenriorum in fingmdo difcordiam,quam paucorum concordem impudentiatn.nbsp;De il 1 is enim temporibus,quibus omnia erant inftabilia, amp; incerta tam conftantcfnbsp;omnîlalfiimant,vtaurium potius vanam obledationcm, quam narrationis fideinnbsp;fpçdafie videahtur. Primis enim illis temporibus cum Britanniç perinde-ac plt^ti'nbsp;mis alijs nationibus rarus foret agri colendi vfus,diuitiçque omnes in pccorc effent)^nbsp;homines nulla rerum fuarüm,quæprope null« erant,caritate imbutijdum vel a po*nbsp;Ücnüoribus pcllcrentur,vel mfarmiorc? ipfi pellercnt,vel vberio« in locisvaftis,
•fliculti«
-ocr page 51-Liber Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol
Jncultispalcuafequcrcntur facile fedesmutabant : facileetiam ciimnouisdcminiS locorum nomina mutabantur. Multametiamattulirdifiicultads opulcntioiumnbsp;illa2mbido,qui,vti luimcmcriam poftcriscomæendarcnt,nationeSjprouincias,amp;înbsp;eppida in fuum nomen adoprabant. Omnibus fere vrbibus Hifpaniæ binacranînbsp;nomina , omnium in càdcm cultorcs, amp; cum cultoribus vrbium, amp; regionutnnbsp;nominafa-pç fueruntmutata. Vt autem Ægyptum, Grzeiam, S)C longinquioranbsp;omittamus, nenne
qfSæpius amp; nomen pofuit Saturnia tellus?
Acccdit quod cifdem gentibus in cadem terra degentibus non cadem femp^f’ nommaloleantefle» NamquæRomanis eftHifpania, Græcis Iberia, poërisnbsp;Hefpeiia, Diuo Paulo in epiftolis,Theodoreto, amp;Sozomcno inhiftoria Spanianbsp;vocatur. Grzcorumtamcelcbratum Latinis, omnibulqueEuropse gentibus nomen Grpeisipfiseftobfeurius* Hcbrpj,amp; Arabes omnibus fere nationibus vetuftanbsp;feruan t vccabuia,nc fando quidem audita cptcris populis. Scotus,ôè Anglus Vulgata gentium Britannicarumnomina funt^quphodiequoque prifcis Scoiis, amp; Bri-tannis prepe flint ignota. Älteres enim Albinos,alteros Saxoncs appellant. Qua-re nemini mirum videri debet, fi in tanta rcriim humanarum inconltantia denomi-nibus hominum, locoi Cue non femper conucniat inter Icriptores diucifis tempori-fcusnatcs,magnis terrarum intcruallisdiflitos,lingua,amp; moribus diflidentes. HpCnbsp;Î0 cum retro gentium lepetcniibus origines magnas pariant difficultates, recentioruianbsp;quidam prauaambitioncimpulfidenfiflimis omnia tenebrisinuoluerunt. Namnbsp;dum fuæ quilque gentis origine m c longinquo petunt,amp; fe fabulofis comm en tis fi unbsp;fha nobilitarc nituntur, nimia fingendi licentû hoc tantum profîciunt, vtquas il-lufirarcrcsdcbucrant,easobfcurcnt: amp;: fiquandovtradixehnt,rôties, tsmquein-f pte mentiendo ipfifibi fidéderogcntrac tantum abcft,vt quam fpcrarât,afiequantufnbsp;gratiam,vt mtndacijs in lucem proditis ab cis ipfis,quorum alfenfiontni captAbant,nbsp;ïidcantur, Primum omnium vtab sntiquiflima genre, ira abimpudentiflimo ex-ordiar mcndacio. Qniveterum Britannorum nouamcommend funt hiftorian»nbsp;intcipolara Danaïdumfabula Regem quendam Syriæ Digclctianum fingunt ex vx-30 ore tabana triginta tresgenuifleflias, qup inipfisnuptijsoccifismaririsapatreinnbsp;uauemfincgubernarorcjamp;rcmigibusimpofitçin Britanniam tumdefcrtam perue-ncrunt: folzqucinrcgioncfrigida, fruôfuumqucfpontc nalccntiumparumfœ-cunda non modo vixerc, fed c malorum Dpmonum compreffu Gigantes genucre,nbsp;, quoruragenus vfquead Brudaduentum perfcucrauit. Infulam aiunt ab Albincnbsp;’ Albioncm fuiffcappcllaram. Is autem Brutus dicitur fuilTe Æncæ Troiani prö-’icpoSjÆncæSiluij filius. Ab hoc Bruto cum temcre mifib telo pater tuifletocci-fusjfaäum quidem cunâisinfclix,acmiferabile eft vifum : fcd quia lædtndi voluntas abcrat, mortis poenam rcmilTamjCxilium vcl indidum,vcl ftonte fulceptuninbsp;affirmant, Intcremptorem igitur confulto Diana?oraculo varia fortunavfum pernbsp;tot maria,atque terras decimo tandem anno in Britanniam appuliffc cum magno conbsp;^itum numero,multifquecongrcffibus Gigantumimmanitatefublata totius infula?nbsp;Imperium tcnuiflc.Ei vero tresfuiircfiliosLocrinum,Albanadum,amp; Cambrum djtnbsp;inlulam diuifiun. Ab Albanadlo Albanis, qui Scoti poftca fuerunt, ab Cambronbsp;S2mbris,quinuncfunt Valli,impcratum. Eos fuorumquenque regnorum impC“nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptitn ita tcnuiflc,rt fumma rcrum penes Locrinum eftet, qui reliquis Britannis prae-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Locgriani/uæ pardnomen dcdcrit, Adijeiunt pofteriorcs, vt amp; ipfii
; .....
-ocr page 52-Rcnim Scotjcarum
Ufiim illudimperinm pro virilipropagarcntjLocrinofuccciriffc VchdoHnam fiïianr^ VcndolinzMadanunijMadano Mcnpricium, ei deinde Ebrancum: t^ui c vigincinbsp;oribustotidemgenueriefilios, Exhisvndcuigintiin GcrmaniammigraiTc-.caipq;nbsp;regionem adiutos Alb^ Siluij propinqui fui copijs arniis fibi paralic-.abcis fra- jOnbsp;tribusGermanifnomenfuiffeimpofitum. HæciuntfercquæBrittoncs , amp;poftnbsp;cos quidam Anglorum de primis Britannic cultoribus traduni, Eorum autemnbsp;nobis hic fubitmirariconfilium: quod cum facile pofl'enf,ac fine inuidiaimitari A-thcnienfes,amp; Arcadas,aliafquegenres in primis iliuftrcSjlefcquc dicere indigenas,nbsp;nequcdedccorifibicxiftimarc eamorigincm, quampropenobiliffimajamp;prudcn-tiflimatoriusoibisciuitasgloriæducebat, præfcrtim cum ea opinio nonpoflctcnbsp;fcriptoribusantiquisrcfelli, atqucctiamnonignobiles haberct aifertorcs, inalue-runt tarnen ex omnium gentiu colluuic fibi maiorcs affingere, quos amp; ipfa narrandinbsp;fcrics vulgo ctiamimperito poftctfaccrcfufpedos ncc vetuftiorum quifquam vdnbsp;tenui fulpitioncconfirmaret.Dcindcfi id minus placuififet^cû eisfuiflet liberumjVtnbsp;quidâ poettrum fciipfcrc,honcftos maiorcsc quocunq; vellet fumcrclibro, mirornbsp;quidcisinmentemvcneritjVteosporiffimum eligcrent,quorumomnempoftericanbsp;tern femper puderet« Quanta cnim ilia eft ftultitia nihil cxiftimare magnificum,nbsp;vel illuftre,quod a magno fcclcre,vcl flagitio eft alienum^nec defunt tarnen,qui tali-bus nugis fefc inaperitis vendirent. Ac loanni Annio homini non indodo ignof-cendum putoreumfeiamus poctis e/Tcconceftuin,vt familiaruin,amp; nationum origi- ' înbsp;nes fabuUrum figmencis ornate conentur. Q^i vero ex profelfo fcripferunt hifto-riam,ncfcio an «quum fit hanc veniam con cedi. V t igitur ab vltimis rcpctam,quidnbsp;inagis obborret afidc, quam puellas paucasabfquevirorfi auxilio c Syria vfquc pernbsp;tot maria (quæ nauigatioclaflefirm3,omnibus rebus ornata in tanta nauigandi fei- 7^nbsp;x?ntia,0c vfu hodic rci naualis pcritis eflètformidabilis)cxtra orbcm terrarum delatasnbsp;in defertam infulam ibique nullis frugibus,,nullit arborum frudibus viditalfe:nbsp;fœrninalquc Rcgij generis fubfrigido cœlo return omnium inopcs non mododu*nbsp;ralfe.fedGigantesetiamgcnuilfcrac neparumdignopotircnturmatrimonio,a Ca-codjmonibus compre^ùs^ Dioclctianus autem iftc quo tempore, qua in parte Syrie regnauit^quopado frat, vt nulla de eoapud return fcriptores fit mcntioî’prîefer-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
tim cum nullius gentis res geftædiligentius, quam Syrorumproditælintpofteris,
Vndcaccepit nomen Diocletiani^quod fupra mille annos poft cum inter Barbares fit natum,amp; tb origine Græcaad formam Latini fermonis fit declinatum. Proi imadeindenobilitatitaccclfioBrutusparricida, nc videlicetin hac parte Romulogjnbsp;eflet inferior. Brutus autem iftc quicunque fuit,qucm amp; gentis, amp; nominis authonbsp;«m Brittoncs edunt, quibusopibustr quo lingupcommcrcioillis præfcrtim tem-poribusco pcnctranÿ,quô Romana arma florentilfimo ftatureip. rcliquo ferc tcr-rarumörbcpcrdomitovix tandem pcrucnirc potuerunt^ Nam amp; ante Romainnbsp;condiram, quam res Italorum fuerint tenues, quam ipfi ab omnilonginqua pcre-grinationc abhorretes fupcruacuu eft dilTcrerc.Nec illud habeo ncceflc quçrcre ternbsp;raanmarivcncrit,Alpibusadcumvfq;dicm vniHerculiperuijs,amp;Gallisobinfitanbsp;feriratem adhucabexterorum commercioalienis. Oceanum veto nauibusingrcdinbsp;vixfcro,amp; florentibus domi rebus aufi funt Carthagincnfcs,amp; Grpei, qui MalfiliarUnbsp;Jncolcbant: acne turn quidcmdominandi,fedfpcculandilt;iaufa: nedum Albanos^nbsp;paftoresfemiagreftc genushominum tarn audax facinus aggrefluros fuifle creda-^nbsp;«lus. Prætct nape ncmini qui Latinas litcras non ignorât ignotû elfe poteft, Brutinbsp;Qomc^
-ocr page 53-Liber SecunJus. ' f ol itf.
Bomen mno poß commcntitiuminum Brutumferc quingcntefîmofuB TanjoihM demum Supcrbo cclcbrari cflccœptum.cum L.lunius homo ncbilis contcmptiinbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui Rcgiam tffugcre vellet crudelitatcin ƒmulatione ftulticiæ nouura illud hbi cog
nomen pepcriflct,atquead pofteros tranfmififler*Scd Monachusillchuius Brlitinac fabulç poeta,amp; aitifex videre vifu s eft commenti abftirdiratem. Verum obitâanbsp;fpecic religionis omnium ora fc polFc obttruerc exiftimauit: ac Dianae oraculo cotnbsp;paruifTe videri voluit, Non fcrutabor hiediligentius cur hoc Diana» oracUlutn po*nbsp;fteristam ignoium fuerit,cum FaunijSibyllf oracula,acPr;:encftinpctiam fortes intnbsp;tanta celebritate turn eflent. Illud tantum quæro,qua lingua Diana refpondit. Si La-Ï0 tine dicant,illudrogabo,qui Brutus intelligere potuitfermonem h'ongentos circitcfnbsp;annos poft fc naium. Nam cum Horatius homo doäiffimus carmen Saliarc Numa Pompilio regnâte compofitum fateatur ingenue fc non intelligere, quomodonbsp;Brutus iftc totannos ante Sahos inftitutos rnortuus potuit intelligere carmina dillnbsp;poftHoratium,vt orationistenorindicat, fada? Item quomodo Bruti poftcri fcr-nionisLatiniitafuntpenitusoblitijVtnctcnucquidem veftigium eiusapudcosre-maneat^amp;vnde cum,quonut.cvtuntur,funtnadi''Autfi Britannicc amp;Dij,amp;ho-mincstum in Italia funt lccuti,certe non hoc,quo nUncBrittones vtuntur : quippcnbsp;qui ex vicinarum gentium linguis itafit confciri:minaius,vi muhp nationcs in conbsp;fuavocabulaagnofcant, Sin vetercs illos LatinosIccutosaffiiment Britannicc^nbsp;' to vndc Monachus ilk tarn veterem didioncm bisniiJk annos ante daum intt lkxit*
Sed quid ifta minutiös perfcquimur,cùm pluribus alijsargtmttisappareat eundem
- Wonachum amp; hifloriam totam fabricafrc,amp; Brutum iftum quir.unquam fuit genuine,amp; refponfum Dianarconfinxiffe. Quin carmen ipfum apponcinuSi vtmsle cat « Bdoiumnominum ft faciliusprodatvanitasi
BRVfVS CONSVLÎT.
qfDiua potens nemorum terror filucftribusapri^j^ Cui licet anfradus ircperæthcreos,nbsp;Infemafque domos, terrcftiia iura refoluejnbsp;ht die quas terras nos habitarcvelisj •
30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diccertam federn, qua tcvcncrcmur in æuumt
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qua tibi virgincis tcmpla dicabo choris,
5fRcfpondit autem Diana veifibus ciufdem generis,vtamp; ab codtfin pocta fadtl deanmr, nonillisquidtm obliquis,ambiguis amp; flcxiloquis, fed perfpicuis, quib^nbsp;quodnunquam datura trat,ptomittitiimperium videlicet oibutcnaiutunbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qf Brutefub occaf um foils trans Gallica regna
Infiilain Oceanoeft vndiquecindamari.
Infulain Oceano eft habitataCigantibus olim, • Nuncdefertaquidem,gentibusaptatuis4nbsp;Haße pete : nanque tibi fedes erit ilia pérennisanbsp;4Ónbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hçcfîetnatis altera Troia tuis.
Hic de prole tua Reges nafccntur,amp; illis
Totiusterræ fübditüsorbiscrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;
q[Ex nocopinor cai mine cum ipforum hiftorijs CoIIato reliqvum cÖmtrefrtwS' «qirchendi pou ft: nec id obfcure quidem. Nam prætcrvanitatcin vtrinque pro*nbsp;huflbjum,tt iam infulam non turn habitari.fcd habitatamaliquandôfuifte,nvncvogt;nbsp;Épdcfcrw eßeç^œtn afTeucrat. Vbi cigó bomintm iUt poitcamp;u
.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ jçnoi|oj
-ocr page 54-Rcrum Scoticarum
TcntigoI,aKaqueraftiora nomina ad tcrrorcm dicam,an ludibnum conHäa*? vW praeckra iUacertamina Cotinxi, aliorumqucBrutifuciorumaduerfus non tcrrigc' 'nbsp;nas,fcd D«monigcnas Giganccs, Ha ede Bruto, eique datadidionc.Horum adco^onbsp;mendaciorum neque poenitet^neque pudetpofteros,vt ante paucos annos non vbnbsp;timi nominisapudeosferiptorimpudenter confinxerit Troianos BritanniccJocu-tos. Huiusfcntentiximpudentemvanitatcmfacilcrefellunt Homerus, ^eDion/nbsp;fiusHaliearnaflius,quorum illcomnibusTroianis nomina dat Græea: alter longa,nbsp;amp; fcria difputationc contendieTroianos ab vltimis vfque primordijs gcncrc GrX‘nbsp;cosfuifle. Illudvcroprxtcrco,quodcumin Anglianv appulilïctcumnon m3gnonbsp;comiiatu,quoraodo intravigintiannorum fpatium tria régna condidcrit, amp; qui V'nbsp;niuerfiin primoaduentu vix vniusmodicçcoloniænumerû cxplcrepotcrant, tamnbsp;breuiinfulam orbis maximam non pagis modo amp; vrbibus,fed .tribus regnis amphbnbsp;fimis occuparint-.quiquc paulopoft abundante multitudinc,nec Britannia(vt vide-tur)eam capiente Gcrmaniam regionem tam late lufam eeperint,ineolafque viâosnbsp;in fuum non Britannicum,lcd Latinum nomen tranfire cocgerint: atque ab vndcui*nbsp;gintiillis fratribus, quincipfi quidem Germani crant (ram fingulisfere finguk’nbsp;matreserant) Germaniam diei.Hoencscommcntum tam ex omniparteabfuroomnbsp;tionadduximusin medium,vtconfutaremus, led vt Germanisirridendum propœnbsp;neremus. Haecin vniuerfüde commentis Brittonum dióla fint. Confilium autemnbsp;fingentium non adeo mihi oblcurom videtur. lila enim deDæmonum cum puclHsnbsp;Concubitu monftrola fabula illuc mihi pertinere videtur, vt Brutum fuum cum dua-bus vicinarum gentium maximisvel cognationeiungerct,vcl de nobilitatc cum eiJnbsp;dccertaret.GallicnimÇîefarc^3r Germani Tacito authonb* a Dite pâtre fc oriundosnbsp;fcrcbant, Similis quoque videtur fuillç caufa Lbulr de Bruto fingendaï. Nam cum 'nbsp;in Epiro Buthrotij, in Sicilia aliquot populi,in Italia Romani, Campani, Sulir.o-nenlcs, in Gillia Arucmi,Hedüi,Scquani,amp;poftchusFranci Troianorum ncfcionbsp;quos conditores laudarcnt,Britannicarum rcrum fcriptores ad fux gentis nobiliu'nbsp;tem exornandam non par urn fibi collaturi videbantur,li ex antiquitatis arcanis eiu9nbsp;peterentprimordia: idqucpotiflïmumaTroianis,vclob vrbis claritatem omniumnbsp;gentium Uteris cclcbratam,vcl ob cognationem cum tot nationibus, qup ex eodcmnbsp;illovclut naufragioprodijflcdicerentur. Nequearrogansid mendaciumvifumir»nbsp;eiißimabant,fi dlius cunvcotgentibuscommunkatænobilitatisiplîin parte aliqu^nbsp;battenpit. Hine opinorillud de Bruto commcntum,aliaqueantiquiora non minus .nbsp;(iultèrecepta,quamdmpudenter lióta: quarumomniumrerum vtvanitas arguerc- ’nbsp;tur,fatisfortaircfuiflctadmoncrcv€tuftis fcriptoribus ignota fxiilTe,litcris florentinbsp;bus in lueem prodire non aula, emorientibusdemum nata, ab adulatoribus indo-öis urodita, ab horiünibus craHtSjAc nimium credulis,qui fingentiurp fraudem nónbsp;intelligcrcntrecepta • Impoftwum enim jftorum qui non ex hiftoriarveritatcnbsp;communena vtilicatem,fed ex adulatione priuatum aliquem frutïhnnpetunthuiuf'nbsp;cemodi cft ingen jum,vt cum vehemcntilTime videntur laudare, tnra maxime irridc-ant. Quid enimaliud ifti faciunt,quiquorumornare feEmulant nobiHtatcm,earnnbsp;vtdariusfplendefcat,dctotiusnaturarcolluuione petunt^ amp; ea generis elaritatanbsp;booiines creduli dicam,anftolidiEbi placent, quam nulliHnitinrorumeis inuidenunbsp;^iScotorum res Uteri« prodidcrunt,honeftiorem,vt ipfis vifijm,originem edidfc'nbsp;runt.'reti oih db^Brittonum nobilitatc minus fabuloßm. Non cnihr c Troianorumnbsp;Fobigisrcjiquij^'fcdcQraijsillishcroibus,quorum pollcriTroiaiBXUUtcrant,manbsp;t 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iores
-ocr page 55-Liber iSecündus. quot;
K. »M îorcs nobis adoptaîunt. Nam cum Grzcorum prifcis illis tcmporibusiduo maxi*nbsp;me genera celcbrarentur,Dores,amp; loncs^ac Dorici generis principesoÏÏent Argiuijnbsp;lüiuci vero Athenienfcs,Scotiprincipcm fuæ gentis conditorcm Gathelum quen-dam faciunt:qucm Argi,an Cccropiscflcfilium mallent,incertum reliquerunt. Acnbsp;neRomanorum in hac parte ceocrcntclaritati ,vàlidam cilatronum adieccrunt manbsp;num, cum qua profcótus in Ægyptum piæclaràs res gcflîflcdicitur, copijfquc Re-gij $ polt Melis difceflum fuiflc praefeélus. Deinde cum vxorc Scota R cgis Ægyptijnbsp;hlia totura Euiopiclitus ad mare internum pertinens circumniuigalTc: acprseteri-*nbsp;tis tot regionibus illa a täte defertis,aut eehe raris in locis,amp; a paucis habitatis Grat-cia,Italia,Gallia,totoque Africat litore, (vt omittam interim tot maris interni infii-l«s} alij cum ad Iberi amnis oftium exponunr, coque agro,quem tencre non potent rtliâo in Galacia regionem multo ftcriliorem traducunt. Alij Oceanum pri*nbsp;m urn,vt arbitrer,monalium clalTeingrediaiifum ad Durij fluminis oftium cxporifitjnbsp;toque in loco celcbreoppidücondidiftcvolunt,quoddcnominc eius Portus Ga-ibtlir.uncvccttur:vDdcvniucrfa:rcgióni,qupaLufo,amp; LufaBacchifilijs diu Lu-fttania fiicratappeIJata,PonugalbamdicicocpiftTe. Deinde coadum illincinGalaï-tiam pcnitusab)rcErigantiamibiextruxifte,qua?nuncCompcftella vccctur. Bra-taram item ab co ad Mundæ smnis oftium condiram. Hax dc origine fuac gentisnbsp;hbulofe traduntScoti; inquibusfingendisquam neftri parumcircumlpcâifu-.jû crint vel Urne jcftimarc licet, cuôd Græco illi Gathcl© feriptorib’ Græcis ignoto ne
Gracuni quioé nomen dederint:quod vibi afe ccnditçLatinum àpoitu nomen po ïius quam Gracuro dederint, praîfcriim illaætate, qua Grçcorum paucifl'tnisnbsp;1 atium iplum luit côgnitum,quod dubitant Arginc,an Cctrcpis fucrit filiiis,cuianbsp;Cccioptm Argus propeccntumannisantcctft't rit:qiicd is,qui inter homincsom*nbsp;igt;iurain«cniofilluiios tamum piùdtntiaprçftitiftct, vtfecundum à RcgelocUm te-r tret,viMofi proliigofufficcrctur,vt peregrinus Regijs honorareiur nuptijs,rcliâanbsp;regionetütiusorbistcitilifiîma,totpiætcrucdusdextraj£U2que contincntisvtriul-queterras, totinfulasptoucntu frugümcmnes, acristempcrieplprafquc infîgncsnbsp;Ctctam,Siciliam,Coilîcam,Sardiniam, quæillaætatealfagrcfti hominum genercnbsp;30 ttnebanturvcrius,qnam colebantur,in Occanum ctiamipfonomineformidabilcinnbsp;trupetit, prjcfcrtim cum homines adhuenon magnum rcinauticçvfumhabcren^'nbsp;Portugallum/eu Portum Gathcli vrbefn cendidentad Duriuœ.-cuius vxbis ncmrtlnbsp;nufquam reperitur ante Saracenorum in Lufitania dominatum : Bracaram ctiam «•nbsp;dificaritadMundæftuminis oftium,cum inter Bracaram, amp; Mundam intctftntmuSnbsp;ta pafiùum millia, interiedis etiam duobus claris amnibus Durio, amp; VacatBracaia.nbsp;que omnino maritima non fit. Subit amp;illudquærcre, qui fiat, vtGathclùs hononbsp;Grarcus,amp; illuftri loco natus,amp; rébus geftis clàrus cum c genfb eflet ambitiofiflimtnbsp;in fui nominis memoria prodendapoftcrîs,magnoquc ccmitatu inextremas oibifnbsp;totius oras,amp; vt tu m rcs crant,propc incultas,amp; barbaras vedu s oppida condideri^nbsp;nulli tarnen eorum non modo fuum,fcd neGratcum quidem nomen impofuerit«nbsp;Portuga’liar enim nome,autfvt illi malûi) Portus G itheli tot vctufti$fcriptorib*,qàinbsp;ex profclTo tetrarum, amp; locorum neminafibi feribenda fumpferunt, ignotum antenbsp;quadringentos annos celcbraricoeptum cft.Neque minus dciftiusGaiheliaducn-tu in Hifpaniani fufpcda cft omnium Graêcorum, amp; Latinorum taciturnitas, prie«nbsp;lciiimcumPhcenicum,Pcrlàrum,Pœnorura,Ibcrorum, Gallqrum, amp; cofflitoainbsp;llciculis^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifpaniam adueneriac ftcqucn$^amp; illuftrû àicnûo fit
-ocr page 56-Rerum Scoticarüm
spud vetercî.Sed noftri fabulatorcs opinor monumcnta veceru don Icgerunt: alid« qui eni quâdo illis c Græcia conÓïtorc gcnris ôc fuar nobilltatis authorécducerc vifi^nbsp;erat^nunquamcomififlentj’t'c homincpocius ignobilemfibi cóminifccrenturjquaa3 .nbsp;Herculêjamp;Bacchüinomniûgcntiûiiionumcntiscciebernmosfüû genus rcÉcrrent*nbsp;qjHæc fete de origine fuægentis a noftris traduntur : quf ficui pluribus quam-respofeat, profccucus cflèvidcar, isvclim ex aducrfoconfideretquampcrtina*nbsp;citer quidam ha:c tanquam Palladium cœlo demiflum propugnent »nbsp;nbsp;Id fi teccrir*
non dubito,quin aducrfaiiorum pcruicacia fitcum nobis minus iniquuredditura. Dcreliquisgentibus,quç in hanc infulâ pofterius vcncrunt,amp; domicilio locumnbsp;cæperunt, Piôüs, Saxonibus, Danis, Normanis, quoniam corum hiftoria nihilnbsp;monftri continet,poftcriuseömmodiore loco dieemusi Hç veto due nationcsnbsp;(quarum mcminiraus)èGallijsmihividcnturoriundf.Id cur ica cflccxiftimcmad’nbsp;ijciaiB, fi pauca prius de antiquis Gallorum inftitutis dicara. Gallia omnis quao'nbsp;quam eft frugum feraxj tarnen amp; eft, 5e fuilîc dicitur hominum fcracior : adeo vt 6®nbsp;Strabone tefte Ccltarum,quç tertia pars cft Galliæ,inuchta fiinttrecenta millia co-ïumduntaxat, qui arma ferre pofTcnt. itaque cum in agro quanuis fertili, multi-iudinc tarnen laborarent fua,adeam minuendam pcrmilFum fuificcreditur, vt pu-crorumamoribus indulgerenr, Hac tarnen rationc cum non finis prouifum ad-uerfusinopiamagri videretur, prçgrauanteadhucturbalibcrorum capitum, fiepc^nbsp;dccreto publico,intcrdum priuatisconfilijsad exhauriendam doiiii multitudineiiinbsp;in omnes circum circa regiones frequentes colonias emiferunt. In Hifpaniamnbsp;autem, vt inde incipiam,tam frequcntcs,vt Ephorus tefte Strabone Gallia: longitU'nbsp;dinem ad Gades vfque porrexcrit, amp; certe totum latus Hifpania: ad feptentrionesnbsp;verfum populorum,amp; gentium nominibusdiu Gallicam teftata eft origincm,Priminbsp;autem nobis oçcurrunt Ccltibcri,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profugique a genre vetufta
Gallorum Ccitæ mifeentes nomen Iberis.
^Hi tam late fuos fines propagaucrunt, vt quanuis aßieram regionem, nee alioqui frugiferam incolerent, tarnen M.Marccllusfexcentatalentatfibutinomineabeisnbsp;cxegcrit. Sunt ctiam a Cgltis,aut Celtibcris oriundi Ccitici ad Anam fluuium, Pto-*nbsp;lemxoBcticicognominatljóc Cciticialtcri in Lufifania Ane propinqur: 3c,fi Pomponio MelathominiHilpano credimus, àDurij fluminisoftioadpromontoriumnbsp;vfqu®jquodfiucCelticum,fiueNerium vocant,CckicicoIuntcognominibusdift^nbsp;inwjnempcGroni|,Praefaraarci,Tamarici^Ncrij : accæterost]uoqucGalarcos anbsp;Gillica origine non abhorrere nomen gcntis indicat. Ab altera parte tranfieruncnbsp;cGallijs in Italiam Ligures, LibuijSalaflijInfubrcSjCenomam, BoiJ, Scnoncs, amp;nbsp;(fi nonnullisfcriptoribusantiquiscredimus) Vcncti. Ha? gentesquam latcdomi-natç fint in Italia curgt;nctninipaulum modo in hiftoriarum ledionc verfato fit ig-notum, nonhabco nccefieexplicate. Scdnccinquiramdiligentiusquantir Gal-loru manus vel in Thracii confcderint,vel ex ca egrcifç Macedonia,Græciaquc pro-»nbsp;culcatain Bithyniâtranfierint,rcgnaq-GalIogrçGorûin Afiacondidcrint:quandoadnbsp;noftrum inftiturö ca res non magnopcrepertinet. Ad Gcrmaniam feftinatnbsp;de colonijsrn ea Gdllicis locupletiftimos habeo authorcs C.Iuliû Cçfaré,amp; C.Cornbsp;nelium Tacitùm.Illecnimin cômentarijs belli Gallicifcribit,quodatempore Gallos Germanishabitosfuifiefortiorcs.Itaquc Teâofàges fertiliffimam Gcrmani»^nbsp;partécircaHcrciniâfiluî tcnuilTcjäcBocmijVtaltcraffirmatjipfo nomine conditorcsnbsp;|u«s BoÎQS iadicant.Et propiota inter Menu^dc Rhenû amnss aliquando Heluetijnbsp;tenucrût;
-ocr page 57-Liber Secunlt;iüs.
'f-
îenüerunt:amp; ÇaîIic£E originis etiam fuerc Decvmatcs trans Rhcnvm;8(ad Dannit biütt) Gothipis,qu,os CUudianus Gothunnos vccar^Arrianus in vita Akxandri Ge-dnQs,riauiusVopjfcusin Probo Gautünnosappcllat.Sed amp;Gotbunnos inter Gc-’ Ws Ciaudianus rcccnfct, amp; Stephanus putat Gctas ab Arriano Gctinos dici:vtfor-Uifcnc GetæquidcmipfiaGallicagcntealienifuerintjquandoquidçmcertum eft-multasgentes GalliçasinThraciam profcâas eflç,atque etiamrefediifein capartejnbsp;quam Gctæ tenuifle diçuntur.Gothinos quoque setate fua Tacitus aitfermone Gainbsp;lico i'mffcvfüS.Cnnbriquoq^tcftc Philemonc,amp; (fijacito crcdimus)Æftionesadnbsp;marc Suatuienm vbi fucçinum legitur^habitantes tum locuti funt Biitannicc, qui fernbsp;mocratidem cum Galiico,aut non multumab eo diucrfus.Sunt amp; aliaplurima Gainbsp;üeatum per Germania coloniaruin vcftigia,quîB non grauatc perfequererjnift qugnbsp;diéta ianl funtjabunde ad noftrum inftitutû faccrent: nempe vt oflendam quâ latcnbsp;Gallia circa Britannia fuas difFudcrit colonias.Quid ergo Britannia, quae nee mag*nbsp;ßitudine, nee viribus,nec rei militarisperitianationcsillasa’quabat? cane tatnvici-|?a Galloru foniflimis,nec aeris cleinentiajaut foli fœcunditate propinquis regionisnbsp;Bus inferior nullos cxicros colonos accæpitt’ imo,vt Caciar, amp; Tacitus aflTeucrantinbsp;coiuplures; Vt auiem cgocontcndo,vctcrcs cultoresvniucrfos.Trcscnim antiqui-lus gentes,vt fatis conftat,totam inûilâ tcnuerunt,Brittoncs,Pifti,amp; Scotitde quib*nbsp;deinceps lt;iiccmus,Atque vi aBrittonibus,qui latiflimc inAibio regnarunt exordiar^nbsp;primus(quodfciam)C. IuliusCæfàraliqüidccrtide cisprodidit. lsinterioresingt;nbsp;colasindigcnas putat; ideo credo,quod diligetius perquirendo nihil de primo eorunbsp;sduentu compercrat.-ncc vlla tum erantapudeos monumenta litcrarum vnde id diPnbsp;ci pofiet.Maritima infulæ aitteneri a Belgis,quos fpes piaBdçilkxcrat,agri foecundtnbsp;tas,amp;coeli dementia dctinuctat.Eiusrci argumcntûputat,quodpl3criq;,ciuitattinnbsp;Vnde vénérant,nomina retinebant.-quód ædificia Gallicis elTcnt fimilia,Addit Gornbsp;uclius Tacitus author grauiflîmus mores non efle diflîmilcs; parc amp; in pcriculis dc-pofeendis audaciam.gt;amp; in defugiendis formidiné; magnas vtrinqjfadioncs,magBasnbsp;clienielas fuiflc.Dcniqj fua ætatc talcm efle Britanniam,qualis antcaduentû Rcma-Uoiûfucrat Gallia..Adijcitprxterca Pomponius Mêla inßelloBritannoscquitatUinbsp;30 Bigis, curribus Gallico armatudimicare. Bcda quoque omnibus, qui fabulofa denbsp;Britannorum origine fcripferuntamp;ætatemaior, amp; autoritäre prior primes inlulasnbsp;cultorcs ex Atmorico tradu veniffe affirmat.Ab his non diflèntiuntquidam Grat-corum Grammatici,qui Britannos a Eritanno.Ccltusfilio nomen accepiffe tradût^nbsp;In CO certe cenièntiunt,quôd cGallia eos intclligivolucrût oriundos,Éreccntiori-Bus huic fentenrise fubfcnbunt Robertus Csenalis, amp; in vita Diodetiani Pomponi-us Lftus minime (pernendus author :vtcrq;opinor vi veritatiy oaûusTn hoc tataênbsp;vrerq^mihi vidciur errate,quôd eos é Brittonû pcninfula ad Ligcrim quæ nunc Britânia vulgo vocatur,cducat:pr3efcttim cum maritim« Britannorum coloni« ipfis,vtnbsp;Cçfarait,nominibDS teftcnturvndcdcmigraucrint.Scquiturvtde Gallicis colonijsnbsp;io inHibcrniâmiffisagamus.Iamantcoftcndimustotum Latus Hiipanûc^uodad fep-tentriones exporrigitur Gallicis colonis occupatûfuiflc.Ex Hifpania verb caulàs ianbsp;Hibemiâ cômigrandi video complûtes fuiifc; nam vcl in Hibernia eos pertraxiifenbsp;vidcri poteft faciliscpropinquo traiedus, vel domo expuliflcimmoderata imperialnbsp;ï^ctlarumjPhocnicum, amp; Grçcorum in Hifpano» bcll» fuperatos,amp; propter inrirtninbsp;tatcmeisobnoxios.ItcintcrHifpanosipfosc multisnauonibus homines inter flt;nbsp;lnalcçoalcfcçntcs,amp; Rudiûlibertatis,amp; fuga feruituris inter motus dwies,amp; nouai
-ocr page 58-Rcrüm Scotîcârütn
' tcrum pcrlurbätiones ingentc belli auida fubindcexoricatci^ HaSinlgraBö* taumcaufas qui cxpendcc, non tnirabitur opinor H plarriquc fortunam quanugt;*nbsp;tcnuem foriS) modo cum libertäre coniundam domcllicz, quidcm accrbi^nbsp;(èruituti prætulcrinr*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rctinuit autctn illuc adueólot turbulcntior in*J
dicsrcrumHiipanicarum ftacus, nunc Carthaginicnßbus, nunc Romanis otnnia fcruitutis mala in bcllo fuperatos cxcrccntibus, amp; multos prxtcrci ad candcmala-lumfugam cópuUt:prxfcrtimcum Hifpani tum nullam aliam vicinam tcgioncm hanbsp;bcrentjin quam aut rebus domi florentibus extiberantcra muldtudinem emitterent»nbsp;aut vnde rebus aduerfis calamitatü perfuglum peterenu Rctinuit amp; aeris dementia*nbsp;rftcnim.vtaiiCarfarjCœlum Britannicum Gallico tcmpcratius;Hibemicum autefo-lum amcEnitate,amp; ccclum tempcramcntiæquabilitatc longe Britannica fupcrat.Pra^nbsp;terea homines in fólo afpcro natij amp; cducati.ocio^ tt funt omnes Hifpani dediti,adnbsp;pafcua fcrc totius Europx vbcrrima tradudi fefe libcter • domefticis tumultibus innbsp;lt;mû extemar pacis recondcbant.Sed nee gentis cuiufqj de fuis maiofibus opinionétnbsp;qua? verifiinilibus cÓicdurisinnititDr3amp; teftimoniovctufto confirmaturrepudiandanbsp;cxiftimo.Nam Cornelius Tacitus occidentale latus BritannisC) Hue Albi) a poftcrisnbsp;Hii^anorumcoliccrta,vtipfi videtur,conic Aura affirmât» Verifimile autem non eftnbsp;Hilpanos rclida a tergo Hmernia tcrrapropiorc,amp; cceli^Ä foli mitions in Albium prtnbsp;IBUro deïccndiflèjicd primum in Hiberniam appuliflc,atquc inde in Britannia colo-nos miiros:quod amp; Scotis contigiffic omnes cotu annales affirmât, amp; Beda lib. primo leftatur.Scoti enî omnes Hibcmiæ habiratorcs initio vocabâtur,vti indicat Oro-£ûs. Nec (êmel Scotorutn ex Hibernia tranfitum in Albium fadura noRri annalesnbsp;rcfcrüt: fed primum duce FcrgufioFcrchardifilio:deindcpoflaliquot«tatcsdomanbsp;pulfos in Hiberniam rcdij(fc,atquc denuo duce Reutharoin Britanniam reuerfos,nbsp;Pôftctia régnante Fcrgufio Secundo magna auxiliaScotorum Hibcrnlcorum miffs»nbsp;quibus fedesin Gallouidiafint datæ. Et Claudianus ætate fua auxilia illîcaducrfus
lilclcucs Mauro$,nccfalfo nomine Pidos EdomuitjScotumqoc vago mucronc fecutusnbsp;Ftcgit Hyperborcas remis audacibus vndas*nbsp;Venir ôc extremis legio prztenta Britannis,nbsp;QwîScoto datfrarnatrucijfcrroquc notatasnbsp;Pcrlcgit exanimes Pido moriente figuras.
qrPnndpiô autem cum vrriqucjid cft Hiberniæ incolae,êc colonicorum îfl Albiuni mMb Scotiappellarencur,vt aifaimincaliquoalteri ab alteris diffingucrcntur,initianbsp;fcepcrc alteri Scoti Icrni, altcri Scoti Albini vocari: ac paulatim vtrinque cogno-mcntaloco nominisvfurpatacffcccruntjVt vêtus nomen Scotorum propcobliui* -«ni d«rctur:acnon ex vfu loqucndi,fed annalium memoriarcpctcrctur. Qtnpdad ’nbsp;nomen Pidorumattinct,non patriuni,amp; vêtus id eis fuific arbitrer, kd aRo. cxrcnbsp;corpora citÿtricibus haberent infcripta:quod amp; valus daudianiindicat*nbsp;tationc,nifiquôd ferri non meminitjdilucidc exprimit. Ncque(ait)vcftis vfum öognbsp;nofunt:fcd vcntré,atq; ccruicé ferro incingût,ornamctô id eflc,ac diuitiarü arguiné
tà e^ijuâtestperiade vt aurû c^ten bvbah*Qj{in ipfa août corpora piduavana^
Liber Secundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foLr^^
» ¦ '
‘omnifanamfonnisanimaliuro,quocircaneinduuntur quiderr, videlicetpiâurî Corporis ne adopcriant.Quo veronoitiine fefe ipfi hüncuparét in retam vetufta difficile diôlu eft. Vicinç certe hationcs in eorum nômine parum fecum confentiundnbsp;Nam Brittoncs Pichtiades,Ahgli Pichtos,Scoti prifei Pcachtos eos appellant. Locorum vero qùorundam nomina quæ quondam Pidicç ditiohis fuerant,nûnc verdnbsp;a Scotis tcncntur,diüerfam ab omnibus appellationetn oftendere videntur. Naninbsp;Penthlandici môntcs,amp;: fretum Penthlandicum a Pcntho,noh a Pido compolîta vider! pofliint. Sed-hpc nomina poftcrioribüs temporibüs ab Anglis, aüt certe Scotisnbsp;Anglicum fennonem vfurpantibus îndira fuifle crcdidcnm»Eorum enim apud prißnbsp;cosScotosnecihtelIeâus,nctvfüscft vllus. De nomine vero Pidorumvtcuhqùcftnbsp;res habctjfiuc Ro.vocabulum barbarû in propinquam voeem Latinam ttanftulcrint,nbsp;fiue Barbâri Latinam àd fui quiftjue fermonis fonum, êcdeclinationcm proximC ac-commodaucrintjCgo certe in magno rion ponam difcriminc.Sed qUando de nomi*nbsp;iic conftatjôc ab orientali cœli plaga, alij è Scythia; ali j cGermanià eos in Britannianbsp;appulifle rerlim feriptoresfatentur, reftat vt veftigia perfequentes cônicduris,fi fieri poteft,ad veritatem perueniamus. Neque aliud certius veftigandi ihitium video,nbsp;quam a corporis illa piâura.Pingebâtautc Britanni,Arij in Germania, amp; AgathyrUnbsp;corpora: fed ,vt in bello terribiliores hofti applrerent, fticcis modo herbarhmfe in-ficiebant. Sedcuin Pidiferro cuttm variarent jacdiuerfbrum animalium figurisin-ao feriberentverius critquserereqüa? genres vel in Scythià,vel Germània,régionibufq^nbsp;viciniscerto illo pingenditorporainftituto hoir adterrorem,fedad decorem vteretînbsp;turobferuare.Occurrût aute in ThraciajVt Vergilio |)Iacct,GeIoni)dc quitus Claö-dianuslibro primoaduerfusRufinu :Mcmbraq; qui fenb gaudetpinxiffè GcloritiiUnbsp;Occutruntapud eundempoetam in ThraciaGctç,
Crinigeri federe patres pclhta Getaruna
Curia,quosplagis décorât numerolàcicatrîi^
Igitur cû Gcloni Vergilio fint Getis vicini, amp; vel Gothunni,veIGetîni îtixta Anîa* num Getis annumerentur,quidvctat cum iuxtaTacinj (ÿthunniGalliccloquerénbsp;tur,hinc credere Piâos oriundos^verum c quacunque natione Germanica aduene-30 rint,mihi fit verifimile eos fuiflç de vcteribiis Gallorû colohis,qui vel ad mare Suc-uicum,vcl Dânubium fedeshabucrunt, Gallicicnim generis homincscum a Get-tnanis alienigen:e (vt erant) haberentur,eorum puto notnen in cofitutneliamabijrgt;nbsp;adeovtvnovocabulo WA LS CH Gallijm3pcregrinum,amp; barbarum indicent»nbsp;. Ideoque fiue a vicinis cieâi,fcu tempeftatum vi adaâi fticrint/acile maiores Pidoinbsp;ruin Scotis fuiife tonciliatos pùio,atque ab cifdem,vt fraditur,adiutos,vt hotnlncfnbsp;cognatoSjciufdcm fere linguar ,ncc diflimilium rituum: eoqu^acilcimpetratum,Vtnbsp;ftngüinetn mîfccrcnt,connubijiq jprope in vnatn gentem coalcicerét, Alloqui cfiîmnbsp;oon video quomodo Scoti,qui turn Hiberniam tenebant,homines feri, amp; incultinbsp;peregrinos omnium rerum cgcno$,ac tum denique vifos, nùllolegum/atrorû^utnbsp;40 linguæ commercio coniunâos,totneccflitatibus circûtoventosîn iusa£finitatis,acnbsp;própeomniumrerumfocictatemtarn facileafcitiiffcnt. Hîchobis nonnihil obftarcnbsp;VideturBed® Anglofaxonisauftoritas,qui vnus (quod feiam) Piélo* a Scoris di-ricrlà lingua prodit vfos. Ait enim de Britannia loqtiens cam quinque linguis voMnbsp;•andcmqucfummæ veriutis,amp; veræ fublimitatis feientiam fcfutari,amp;confitcri,Aànbsp;6lorum,Brittonum,Scotorum,Pidorum,amp; Latinorû. Bédam auteego ópinorprönbsp;^üinqjdiïdc^s quinquelinguasdixilïc: quodaGraxisiorcfimdii^^yidcniuv«nbsp;D. iij. - ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itgià
-ocr page 60-ïterum Scotîcarüni
ïtcra a Cxfarc in cxor'dio com enta riorum belli G al! ici. Tres cnim Gallia? partes lin* guis,moribufq;diuerfis efle vfasaic.AtStrabo,vt Aquitanosacætcris ligua difcrctosnbsp;tflcconfitctturita reliquos Gallos cadem lingua,fed paulû vaiiata vti.ücd neeSto- ,nbsp;tos a Brittonibus toto lcrmöne,fed diale do potius dilcrcpalTc arbitror,vii pofterius J •nbsp;dicam jCum nunc etiam tam infermode confentiant,vt codem aliiquar.do vii fuilfc vlnbsp;dcantur,minufque inter fe différant,quam quædam Gallicæ nationes, quj omnesnbsp;Gallice loqui dicuntur.Itaquccætcrifcriptorcs, nediuerfi quidem fermonis vllaninbsp;fufpitioncm faciunt:amp; ipfi,e{uandiu regnum vtrunqj üctit, velutvniusgentis homines matrimoniafemper inter fe cótraxeruht:ac initio mixti,dcinde vicinijacfæpiuSnbsp;amici fuerunt,vlque ad Pidorum excidium.Scd ne'e corum reliquiæ(quas extind*nbsp;militariçtate multas fuiffcopportet)vlla ex parte Seotoriimlinguam corrupcrintaCnbsp;ne in eis, quas ieliquerunt fedibus vUuin peregrini fermonis veftigium relnanfit.
Omnes enim Pidorum regiones^ ac fingula etiâ loca Scoticas appcllationes hodic ( rctinentjprætcradmodumpauca, in quibus piæualefccntefuprapatriam Saxonicanbsp;lingua Germanica? originis nomina funtimpcfita.Nec illud omittendum,qu0d ante Saxonum inBritanniamaduentum nunquam vllas Biitatinicas nationes inter ftnbsp;intcrpretibus vfaslegamus. IgiturcumvnoconfenfuScotijAnglgamp;Gcrmanifcripnbsp;tores PidosèGermaniaoriundos fcrant,confletque Gothünnos,fiue Getinos Galnbsp;iorumfuiffe colonos,amp; Gallice locutos,amp; Æftios ad mare Suçuicum Britannicc,vn-lt;JcpotiusexiftimemPidos prodijffelt; aut quo Icdibus ciedos, nifiad cognatos codnbsp;tendiffc^aut vnde potius connubiaimpetraturos, quam a populojfanguinCjlingua^nbsp;moribusfibiconiundo. QuodfiPidosa GothUnhisjaiitÆftijs, autGctis negeta-iiquisoriuhdoSjpropter earum regiohum longinquitatcm,is fecum cogitetquot, amp;nbsp;quantæ migrationes in omnes,partesfadæ fint illis temporibus, in quæ Pidorum /önbsp;aduentusin Britanniam eft cohiedus,acdeinccps multis fæculisrintclligetopinor ninbsp;bil horum non modo ficrijlcd etiam facile fieripotuifiè. Galli Hifpaniæ, Italiç,Ger*nbsp;fnanif,amp;. Britanniæ bonam, magnaque partem colonijscccuparunt; adMæotidanbsp;èt Cimmerium Bofporum populadofuntprogrcfli,ThraciamjMaccdoniam,amp;Grxnbsp;dam pcruaflanteSin Aifciconlcdcrunt.Cimbri, Ambroncs, amp;TeUtonesGalliamnbsp;dcprædatiinItaIiampcnctrarunt.Geloni,quiVergilioin Thracia collocâtur, apudnbsp;cætero sferefcriptores vicini in Scythia funt Agathyrfis. Gothiobfeura diu natio di-luuij inftar breui tempore Europam,Afiam, Africaminundaruht. Multis igiturde-înccpsfçculisdumferociorcs finitimorumfibifedesvcndicabant,infirmiorcs potconbsp;tioruRt iniurijs obnoxij,patriam,quam letinere ncquibat linquunt, fi homines diu ƒnbsp;cumfortuna colludati,atquc incertis fedibus per varies crrorcs iadatijfcin Icngin-quas regiones tandejpaliquando contulerunr, nihil opinor apud rerum pcritosad-mirationis res habere debet. Duas prætcrea nationes vetuftas a fcriptoribus Ro»nbsp;collocari videmusintraeoslimitcs^ quibusregna Scotorum,amp;Pidorum aliquandönbsp;claudcbâtur,Maiatas,amp; Attacottas. Ex his Maiatas,quos Dion vnus (quod feiam)nbsp;lîominatPidicægcntis fuiffe,recr: quando cos inagris Caledonijsproximis con-ftituit : quosagros certum eft Pidos tenuiffe. Atucottas ex Marcellino ipparetfuifl’çnbsp;ex eis,quialiquandovallo Adrianicxclufipoftea prolatisimpcrijfinibusad Scuerinbsp;vallum vlque intraprouinciam fint comprehenfi.-quoniam in libelle decaftrenfibnbsp;öfficijsRomanorum per prouinciasinter cxtcrnaauxiliarepcrio cohortes aliquot^^nbsp;Attacottorum,ficutamp;Brittonum:quomagismiroraudaciam dicam, anftuporemnbsp;Luddi:audÂCiâ,quiAttocattasfuiffeScotos/cdnulIoprorfusaudorejautconiedu-
' nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H vçrcfiroÿ
-ocr page 61-Liber Secundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foi. 2 ó;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fâ verifîmilî affifinet: ftuporcmjquôd in loco Marccllini a fccitato Scotos ab Attacot
tisfêparannon vidcaLlnquitenim Marccllinus,Pidi5amp;Saxoncs5Scoti3amp; Attacotd Britannos f rumnis vcxauerc continuis.Pari ftupore ab eo faâum eft, vt contendat
' CaledoniosèBrittonum genre fuiflcj iquiplanifTimc Pidi fuerunt : quod perfpb eue Luddus teftimonio ex Panegyrfco, qui diôlus fuit Conftantino aduerfus fenbsp;prolato dcmonftraVnquiteniin oratiohis auôlor Carcdonumjamp;aliorumPiôlorum
' iüuas. Id teftimonium illequa ftulticia eft, pro fc produxit:amp; quo ftupore eft^non contrafe facereanîmaduertir. Quodfi voccminfpiciamlis, ealinguæScoticæeft»nbsp;Calden enim Scotis ea arbor eft, quæ latinis corilus dicitur: vndc amp; Caledonia:
' nbsp;nbsp;nbsp;,*® filuæ nomen rcorinditum,amp;Calcdoniorum oppidum adTaumamnéfîtumÙdn?
ealdcnadhucvocaturjhoc eft corilorum tumulus. Et fi aduerfus confenfum omni«
‘ Um Ptolcmæi codicû mibi aliquid permittete auderem, pro mari Deucaledonio feri berem Duncaledonium:amp; apud Marccllinüm pro Dicaledones,Duncaiedones,amp;
’ ' niarijamp;gcnteaDuncalcdoniooppido cognominatis. Hæcquæfcripfimuseifî Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abunde fàtiftacere poflint ledon non iniquo nihilominiis adijciemus amp; alia,quf C
Plinius manifeftaoriginum indicia exiftimauitmempe facra, linguam,cppidoruni
î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vocabula.Primûm fatis confiât maximum amicitiæ vinculum, amp; cognationis argu»
» mentum habitam fuifte fimilitudinem rcligionis, amp; candem de Dijs opinioncra.
1 ApudBritânnosautéamp; Gallos idem planeDeorumeratcukus,idemapud vtrofqj,' ' îo amp; nufquam alibi Druidumfâcerdotium,quorum fuperfiitioadeo vtriufquegenti»nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animospcruaferatjVt multi dubitarentvtri abvtris earn philofophiam didiclÎTent.
f Item eadem facra ex fupcrfiitionisperfuafionedeprehendi ait Tacitus. Necab
gt; coritufuifleirnmunes Hifpanos, vtquorumbonapars è Gallijsorigineducebat, ' indicat cumulus propc Carthaginem nouam qui McrcuriusTeUtates appellabatur,nbsp;ffl Vtifcripiûefia Liuio.IdcmquoqjgenusVatUm aplid Gallos,amp; Britannos in fummonbsp;i fuithonorc,quosvtriq; Bardos vocabant.Horûamp;fundio ,amp; nomcadhuc^fêueratnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àpud omnes nationes,quæ vetere Britannorum lingua viuntur,tantufquccishcnos
I multis in locis habctur,vt amp; ipfi fâcrofàndi,amp;: corum domus pro afylo fint; amp; intet ; infefiiflîmoshofiesvbicrudeliffimeamp;bellum geritur, amp;fidoriacxcrceturperpc-Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30 tua fit eis,eorum que ccmitibus vitro citroqucccmmeandi potefias. Nobiles
1 cos ad feventitantts amp; honorifîcefufcipiunt,amp; munifîcediroittunt. Carmins .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autcmnonincultafunduntjqnæRbapfodiproceribus, autvüIgoaUdiendi cupido
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;récitant, autadmulîcosorganorummodoscanunt. Plurima ex veteribus ifl-
I fiitutis adbucmanent; ncc quicquamferein Hibernia, nifiinceremonijs, amp;re* ( ƒ ligionisritibusefimutatum, Hçcdefacrisin præfcntiadidafint. Supereft,vtdenbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingnaveteri,acoppidorum,amp;gentium vocabulisagamus. H^autem partes plæ-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runqye nobis erunt promifeuè tradandæ,quod altéra alteri fæpcnumcro Velut fun
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;lamentoinnititùr:pr£cipuecum nomen propriûav.torigînatione,autdcclinationc
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patriam aflerct.AtquehîEcquidcm etfi tnutuaconfpirationcfcfe confirmant,tamen
I 4*^ quoad fieri potefi, ca nos docendi gratia fcparabimos . nbsp;nbsp;Primùm igiturTacitus
, invitafoceri fui affirmât, non multo Gallicam a lingua Britannica elfe diuerfâmzex ; quofacio conieduram aliquando candem fuifiê, ac paulatim velcxternarum genrnbsp;i tium coœmercio, velignotarum ante rcrum inuedione, vclnotarùmartiuni in^nbsp;’ tientione, amp;ficquentiformævcfiium, armorum,fupellcdilifquercliquarrour^^tnbsp;[ ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®ncfcrmonem facile lèquacem multis in partibus interim audunij iûtctim^tlüîtCj
Wium,acBiülanouayocabulagcnita,multavetofiaviciât^ ~ lt;
Çogl5:i
-ocr page 62-ïterum Scotîcarum
Cogiter âpUd fc quifquc quantum populi inconftantîa fibi ift hac parte fumat:quart turn ei femper amp; fuerit,amp; utprffentium falhdium,amp; innouandi ftudium,compcrictnbsp;profedo ill ud optimi poctæ,amp; vn ici cenforis indicium eflè veriflimum.
Vt filux folijs pronos mutantur in annos, Prima cadunt,ita verborum vêtus interit xtas.nbsp;Et iuuenum ritu dorent modô nata,vigentque« Etpaulo infra»nbsp;Multà rcnafccntur,quæ iam cccidere.cadentquvnbsp;Qux nunc funt in honore vocabula, fi volet vfus,nbsp;Quempenes arbitrium eft^ amp; ius^ amp; norma loquendi»
^Hxcquidem illc de R omano fermone fcripfit, qui magnaciuium tura incot' tu ptusferuabatur: quem omnes nation es i qüx intra tam latosimperij fines contt^nbsp;nebantur diligenter addifet bant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neadmiremhrigiturlinguamantecoloniasê
Gallijs in omnes partes emifiàs iam domi difeordero ic dcihde diucrlarum natiO' hum commifiione poilutam,amp; ab initio barbaram,amp; fuiamp; quodam modo negledanijó^nbsp;SiC poftquam ab externe folo rurfus in Britanniam fe reccpit in tegna cxrcris plxrtionbsp;que obnoxia diuifam fibi non femper conftare. Nam amp; initio Celtç, amp;Belgx di*nbsp;uerfa vtebantur,vtStrabo cehfct,dialedo. Deinde cumCcltf magnas coloniasiOnbsp;Hifpaniam emifilTentjVt Celtiberorum, amp; Celticorum indicant nomina, amp;tBelgWnbsp;Britannia maritimam,vt intelligipotcft ex Ventç Belgarûjcx Atrebatum, amp; icenorônbsp;nominib*,occupairent,non poteft fierijVt non hincHifpani,indc Romani, Angli,nbsp;Dani, N ormani no multa peregrina vocabula fecum aduexerint,patria corruperin t*nbsp;Quin iilud potius mirandum cenfeo,quÔd nûc ctiam tanto poft tempore tôt genti'nbsp;lim aduentu adulter3tis,amp; magna ex parte mutatis vicinarüm nationum linguis ad-,nbsp;hue Britanni non tam fermone toto.quam proprietate, amp; dialedo inter fedifcrepét: rnbsp;ac fiquis ex eisalterius nationisBritannicc hominem audiat loqucniem,fonum ta-tnen fux linguçagnofcet3amp; phirima verba capieqquanquam fermonem vniuerfuninbsp;non intelligat.Nec fi non cadem femper apud omnes carundem rerum inuenientutnbsp;vocabula nouum debet videri,îeputantibus quantum in fingularum gentiû fermO'nbsp;tic quotîdie mutent viciffotum comraercia,quantum aflidüaconfuetudo,quot nou3nbsp;verbacum rébus nuper inuentis nafcantür, quot ex vltimis terris cum luis mercib’nbsp;aduchantur.quot vetuftaintetcantjqUotadiedis literis vcl fyllabis protrahantur,ab*nbsp;laüsdecurtcntur,tranlpofitis autmutatisintcrpolentur. Non quxram quantum, amp;nbsp;quam breui fermo lonicus ab Attico degencrauerit,quantum ab vtrifq* reliqui Grf-cidilîîdeantjobfcruemus nobililTimarum in EuropagentiunifermonemiGallica,l'nbsp;talica,Hifpanica lingua ab cifdem radicibus orrç ,quâ cito a puritate lingux Latinenbsp;«îefciuerintlt;nccinter le intérim minus diferepant, quam Scotica prifca,Âf Britânica»nbsp;Irao ü fingulas Gallfç prouincias (cas dico,quç Gallicc loqui cxiftimantur)difpi'nbsp;ciamus, quantû difcrimcn inter Gallîæ Narbonenfis incolas compcricmus,amp; Vaf'nbsp;concs^quantùtnque ab vtrifquc recedunt vtrifque finitimi Lcmouices,Pctragoricii
Aruernkquantum ab his omnibus reliqux Galliarum prouinciæf Atquc vt pro* pioribusvtmnur «empliSjleges Anglorû quingcntosabhinc ânos a Gulielmo Nof*nbsp;inano Gallicè éditas nemo Gallorûfine interprète nunc intclliget. Imo fi qui long!*nbsp;üfcule vixerfît femes,in memoriâ reuocétquot vocabula ipfis pueris vfu ^irotrita nûCnbsp;{irotltts oblblcta fintiqüotàutê proauis noftrisinaudita ih corû locùm luccefTcrint^nbsp;lïûîunic mirabuniur eandéab initio lingua apûd gentes loge diflitas, amp; fçpius bcUonbsp;^iffidenKSiwfcnfialoDgiaquittte temporis üxünutari,VI propemodum tota diucr*nbsp;fitvidcatüfi
-ocr page 63-Liber Secundus;
i«
io
'i’
favîdeatur.Contra vcro cum non cot anhis,fcd fæcuîis in fcrincncBntânhîco vide« am cam concordiâ inter nationes vcl fpatio terraru löge fcparaias,vcl mutuis odijs !lt;nbsp;boranteSjquanta non eft inter multos Gallorum populos, qUi fub cifdtm Regibusgt;nbsp;amp; legibus diu vixcrunt.Cum talem igiiur inloquendo Concordia mecum rccogitoinbsp;quae amp; veterem cognationcie non obfeurasciuldem originis notas adhuc ferüct,fa«nbsp;eile adducotjVt anteSaxonuinaducntum omnibus Britannis non tnultum diuerfamnbsp;fuilTe linguam eredam : ac proximas Gallico litori nationes verifimilc eft Belgica v*nbsp;fos fuiffe: cquorum finibus bona pars vicinorum Galliæ Britannorum(vtl^crc e(Bnbsp;apud Carfare)tranfmigrauerat. At Hibcmijamp; coloniae ab cis miflar a Celtis Hifpani^nbsp;habitatoribus oriundijVti credibile eft, Ccltica vtebantur. Ha: genres cum velui ènbsp;longinqua peregrinatione rcucrfic vicinas occupaftent fedes, ac propc in vnum po-pulum commiftæ fuiflcnrjrurfus propc conf nfis idiotilmis fcimonis qùandàin per-mixticnemfadtam rcorjVtncutri lingua:vcl Cciticar, vcl Belgica: omnino ftmilcmjinbsp;ita ncutri penitus diflimilem :qualc animaducrtcrc licet in cis nationibus,oua: Ger-wanicc loqui putantur,amp; tarnen a vetufto fermone multum defeiuifle conftat.Intelnbsp;ligo Danos,Saxoncsmaririmos,Frifios,FIandros,amp; AngloSjin quibus omnibus facile eritdeprchendcrc quafdamlircras,fonos,amp;inflcxioncs vnis Germanispropri-as,amp; cum nulla alia gentc communcs.Ex hoc opiner litcrarum fono,amp; familiari fianbsp;Eularum gentium in certis literis pronunciandis ratione,amp; aurium iudicio,item cienbsp;cotrpofitionc, amp; dedinatione vocum certiorafumipofle indicia coghati fcimcnis,nbsp;quam c fingulotum vciborum fignificaiionc. Huius reicxemplafunt,inliterisnbsp;Germanicum, in cempofitione Moremarufiijamp;Atmoricus de quibusdiäum eft.nbsp;Indedinationeeajqu«apud GallosinAC exeunt, quorûpropeinfinituscftnümçnbsp;îus:quæ formaapud Scotoscft(hypocoriftica) amp;apud vctcies Gallos fuit. Apudnbsp;bcotos aDrix,quod veprem fignificat,dcdinaturDrifiac, id eft vepricula,amp; aBrix^nbsp;quod rupturamiiidicar,Brixac:quod nunc Galli pronunciant Briflic. Quod cnfaiinbsp;Brix Scotis dicitur,id Galli adhuc Brcfchc appellant nüllo difcriminc in vottiin fig*nbsp;nifiutione,Scriptura vt difcr^ct in caufa cft,quôd vetetes Sioti, amp; adhuc vniucrflnbsp;Hifpani X.litcrapro dupliccir.vtcbantur.ltaqucveterts Gallia BrixCatnomanoriinbsp;2® oppidum Brixiam nominarunt,amp; aBiixiarurfus Brixiacumjquod vulgo Briflàcum.
Simili propc fonnaab Aurelia Aurcliacumfadum eft, amp;ab£bura, quxCerealis; *el Ebora.quae félicitas luliaHifpaniscognominatur Éboracum,ab Hifpaftis oriiin*nbsp;lt;liBrigantcsdcclinaucrunt,Gallid fermonis proprietärem in dcclinahdo exprimé-,nbsp;J lt;cs.lt;^in écprçter ea, qua: nobiscommcmorata funt cotum illud Britannia; latuSg’nbsp;’ ^uodadoccidcntchibctnumporrigiturmanifcftaöcGallid fermonis, amp;originignbsp;impreffa retinct vcftigia,caquc ctiam pcripicuo gentium exterarura tefttoonio comnbsp;Frobata.Primaincolatcrcoccumt,quain multi ComuvalIiam,Cofnauiam vctcrcs^nbsp;''dgus Kernicovocautequemadmodum amp; apudScotosCorfiaUij,qui in vltima fcnbsp;ï^®icptentrionisplagaftatuunturaPtolcmro,vulgoKcmicappdlantur.AKcrnicönbsp;gt;gitur,éc Vallis Comuvallia dcdtida cft,quafi dicas Kemico'gallos.Vallia etiam in c-lt;5delatere altera pcninfula amp; nominCjSt fermone maiorcs ftios aftcrit. Id eins nomfinbsp;lt;iniad Germanici fermonis fonum propius acccdunt per W.propriam vnis Gcr-®'-3nit literam effcrunt ;quam literam reliqui ricini,qui vtuntur fermone prifco,Dulnbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;^®joodo pronunciarc poffont. Imo ne tormétisquidc i Kcrnicovallo,Hibcm6,aù€
pfifcobcoto exprimes,vt cam profcrat.Gallis verô qui Valliam nominare tolonf,O p^a eft litciayicc in hoc ncmijgc folo id obfcntirc lictt)fcd u afijs tn dtir
-ocr page 64-Rcrum’ ScGtrcarum
qttïe alitera G. habentinitium. Gallieum cru'm fermonê qui ex prcpirquïtate rcigb onum gcrtnaniflanf,Wallum Voeant: amp;in ahjsprope infinitishaGpcjmutativnciucnbsp;raru vtunrur,Contra vero quæ regio cft Anglis Walcsjamp; Northwales^^a Gallis;tßnbsp;Gales,amp; Norgales periinaciter ad hue in veftigijsanriqui fcrmonis hasrentibus»nbsp;Polydorus Vcrgiliüs velut notio cómento fibi placct.quód rem nulii lermoni«- Gcr*nbsp;manicimediocriterperitö ignotam fevnum animaducrtifleputat,ncmpc quöd rCi.nbsp;illa W^alfch peregrinum fignificet, atqucindc Vallos, feu peregrines ab cis fuiü*nbsp;nuncupates.Hacin re mihipra:ter«quum fbi placcrcvidetur. Nam fiaperegrißi*nbsp;täte nomen illud duâû fuiflet, reóiius opiner in Anglosaducntitios cópctcrct,qu*nbsp;in eos,qui propter ântiquitatéindigenæ multisveterûfuntcrediti. Aut fi ab Anglisnbsp;dsimpofitum fuitjCur Scotis,amp; Piäisid neme non dcderunt,qui redius qua Brit'nbsp;tones ita vocari poterant,vt quibufeum rariora cómerciajamp; minoré vfum habcbant^nbsp;âut fi Angli tara contumeliofo no mine Vallos notallent, num ctiâ ipfi Brittoncs totnbsp;ïæculis Anglorum hoftesinfcftifl'imi,amp; nunc ctiammagis obnoxij,quâ amici id nonbsp;men agnofcerentfquodquîdcnoninuitifaciunt,cum ipfifua linguale Cumbrosapnbsp;pcllent. Quid,quôd vox Walfeh non fimplicitcr Germanis peregrinû fignificct,autnbsp;barbarum?fcd ctia priorc,amp; proprio magis intclledu GallQ. Itaq; vox Vallia,vt egonbsp;quidem fcntio,àvcrbo Gallia eft immucata ab Anglis confentientibusquidc de nomine cum cæterisvicinis nationib’jfot^ obferuata tarnen proprietatclingUf Gerinî*nbsp;nica? in prima litcra enuncianda Wallia.Veteres certeeius peninfulf incolas Silurc*nbsp;appeUabantjVtapparet ex Plinio.-quod nomen in parte quadâValliç diuapud poft®nbsp;ros refcdit.Lelandusautc gencreBritannusin fiia? sentis antiquioribus monumeti*nbsp;öotnen in loquendopotius vfurpaflc,quod gentis originéjquâquodrcgionisfitum»nbsp;amp; formam demonftrarct.Idem quoque in Scotorum nomine cft fadum. Nam cwtnnbsp;ipfi fe Albinos rlomincab Albio dcclinato voccnt,vicini tarnen Scotos eosnunco-pant,quo nomine origo eorum ab Hibernis declaratur. Sequitur in codera latere,^nbsp;îitorc occidentali Gallbuidia:quara voce amp; ScotiSjamp; Vallis Galium fignificareeftnbsp;perfpicuö,vt cui alteri a Gallo,alteri «Valle nomen dedere.Valii eni WaJlowithianbsp;appellant.Ea magna ex parte patrio fermoneadhuc vtitur.Hat autc tres nationes totunbsp;Britaniæ latus,quod ad Hibernia vcrgit,tcftcnt:ncc leuia indicia,fed pcnitusiniift^^nbsp;notas Gallicifermonis,4t cognationis adhuc feruanc.Illud autc in primi5,^Scoti p’“ jnbsp;Ctomnesftationcs. aujcBritanniâincolunt.în duopeneraoartiuntur: alterns Gad)
innouctrf
-ocr page 65-Liber Secundus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
40
iftnouetutjtamen in perpetuo fluxucft,amp; mutantiûinconftantiarcfuaquadam naw rxflexibilitate facile Icquitur. Id autem præcipue apparct in co rcrum gencre^ qu«nbsp;non modo temporümmomentisjfcdvniusetiamcuiüfqiaibitriofuntobnoxiæcquÂnbsp;lia font fingularum rcrum ,qüæ ad vfum vitæ quotidian uin fun t inlientsPjquarum nonbsp;mina leuibus de caufis obfoiefcuntjinnouantur,amp;: interpolantur. At in ijs qua* funsnbsp;sterna,vtcœlüm5mare,tcrrâjigniSjmonteSjregiones,flumina5itcin in illis qua: diu-turnitatefua quoad naturæ patiturinfirmiiàs ætcrnailla, amp;. incorruptaquaeâ tenusnbsp;imitantur,qualiafunroppidaquaf tanquam fempiterha futura conduntur,diucrfàtnbsp;loHgG raüo cil. Gentium cnim,amp; vrbium non facile quiuis aut noua notnina fingir;nbsp;aut vetufta immutat:quippc quç non tcmere.fed fcrc confilio, amp; tonfenfu popularînbsp;danturab initio a conditoribus, quos vetuftas plçrunque diuinis honoribusprofcinbsp;quebatur, amp; quoad poterat imwortalitatc donabat. Merito igitür hæt nomina per»nbsp;tnnant,nccfine magnareruîn omnium pcrturbarionc loco ccdünt: acrcliquofec»nbsp;Clone prorfus murato tarnen ill3pertinacitcrha:rent3amp; non nifî inüita difeedunt.nbsp;Miîlturactiamadcorum durationcm facit caufanominis imponcndi.Nam in deminbsp;gtâtionibus qui vel pulfi fedes antiquaslinqucbant, vcl fpontc nouas quærcbantjnbsp;smiflàpatriatarnen nomen rctincbantjamp;fonoauribus iucundiflîmolibcnterfrucbânbsp;^iir,amp;hac qualicunque nominis vmbra folinatalisdefidcriumlenicbantmccomni»nbsp;CO fibi cxulare,amp; prccul domo agere vidcbantur.Scd nec dccranqqui fupcrftitionenbsp;^0 quadamtaólilandiorcmaliquamjamp;auguftiorem fpecicm in animis concipiebanr^nbsp;qnain quæ in parietibus,amp; te€tis confpici pôflèqac non folumcharitate patria fimu-lacrumillud, amp;fuauiflîmum priorispatrispignusampledcbantur. Certius igitucnbsp;cxhocvcrborumgencrecognationis argumentum fumetur, quamex illis, quzlc-ciflitnis,acfa?pc nullis de caufis rebusmoracntancis amp; dantut,amp;adimuntûr. Namnbsp;'t cafus cfficcrepotcfijVtidemvocabuIumin diaerfis rcgionibusvfurpeturtnon ta-ciencrcdibile eft tot genres, tam longe,latcquc fufaseifdcrainnominibùsdandi»nbsp;loties fortuito confenfifle.Proximo loco funt ea,qup ex primis deflexa funt.aut contnbsp;pofica. Sfpcnumcro enim declinationis,amp; cempofitionis fimilitudopropiusindi»nbsp;i^^tfcrmoniscommunioncnijquam vocabula prima: quodhitc fortuito ffpcimpo»nbsp;3û ôun £ U railla vna,ac certa ratione dcclinantur,amp; ad certû quoddâ cxcmplum dirigunnbsp;icr,quodGra:ci(Analogian)vccant.H SCC igiturcerta,amp; perpétua ratio cognationifnbsp;OtVarro loquitur) nominalis nos quodam modo ad generis cOgnationcm,amp;vctc-fermonis communioncm ducit, Eft amp; quxdafn in fingulis verbis primogenijfnbsp;^ofetuatio,vnde quadâ tenus quæ fintinquilina, quæ patriadignofei poftît .Namnbsp;i^hilofophia,amp; Geomctna,amp;Dialeâicaquanuisfæpevfurpentur aJLatinisfcrip-lonbusjvixvüumtamélubentin linguaLatinacognatû vocabulû,aut cxfcfc progenbsp;^cûjaut vndc ipla trahere origine pofiè vidcantur.ContraParadflus, amp; Gaza in vftfnbsp;lent Græcis,amp; tarnen cfîè inquilina vel illinc facile apparct,^ nec inaiorcs,nccpro»nbsp;g^cicmin Græcamciuitatemafcriptam poftintoftendere. Eademobfcruatioinrc-cquis ctiam linguis ad dîjudicandum,qu£ domcftica,qua: aliunde accerfita fint pranbsp;c^ct.H æc de vniuerfo generc diéf a fint : nunc è fingulis partibus proponamus cxc-|U-.ac prima nobis occurrunt,quæ in Bria» Briga,amp; Brica finiuntur.Briâ Strabo li,7.nbsp;* cüm eo confen tien s S tephan us ait vrbem fignificare.l d vt confirment, hçc nom!
Sclimbria.Sedqu* ilU« crutobria,ali j$ eft Brutobrica,amp; quæ Ptolcraæo finiuntur in Briga PHnio exeontnbsp;?P.Wa,vi vctifimilc fitBriam5Brigam3amp; Bricam lîgoificarc.Ycippï origincÉi-
-ocr page 66-Rcrum Scoucaruih tànnibusèCalliaeflevelhincapparer, quod Galli antîquitus in ThraciacnA^^nbsp;paniam,non autem illi in Galliain colonos oiiriiïè dicantur, Igitur apud Rriptcxt^nbsp;idoncos hart fere huius generis Icguntur.nbsp;qr Abobrica Plinio in conuentu Bracarcnli«nbsp;•if Amalobi ica in Itinerario Antonini.nbsp;•ifArabrica Plin. conuen. ßraca.
Arabhca altera Ptolema;o in Lüfitania, »p Arcobnca Ptol. in Ccltibcris,
Arcobrica alt. Ptol. in Cciticis Lufitanis. •^Arcobricatertia Plin. in conuent, Cjfaraugußanb.nbsp;^Artobrica Ptol. in Vindelicis.nbsp;qf Augußobrica Pli. amp; Ptol. in Lufitania.nbsp;(çAuguüobrica alia Ptol inVcftonibus.nbsp;i^Augußobrica 3» PtoLin Pelcndonibus.nbsp;qfXxabrica Plin. in Lu fit.
«•
^Bodobtica It. Ant. amp; lib,de noticiaimperijRomani in Germaniaprirrta, «ifßrigelt. Ant. in Britannia»
ßrige viens Straboni ad Cottias alpcs. qp Brutobrica Stephano inter ßctim,amp; Turdulos.nbsp;•fjCxliobrica PtoLCckrinorum.nbsp;qfCarfarobrica Pli. in Lufitania.
•ffCatobricain Turdulis It. Anf*
•ßCorimbrica Pli. in Lufi.fednili fallorcorrupte pro Conimbrica,euiu5 mcminlt It. Ant. quaefuum vetus nomen adhueferuatad Mundam amnem»nbsp;qfCotteobrica Ptol. in Vedonib»nbsp;içDcûbricaPtoI in Vedon.
qfDcobrica alt. Ptol, in Autrigonib, ^Dcobricula PtoUMorbogorum.
«ÜDcflbbrica non longe à Lacobrica It. Ant.
«jf Flauiobrica Pliud Amanuin portum. Ptol.in Autrigonib.Magnum yoca??
feio anapud Piin.Magnum feribi debeat. ^Gerabricainconuent. Scalabitanojquarincodem Icrabrica,nbsp;lt;çIuliobricaPli.amp; It. Ant.in Canrabris,olim Brigantia.nbsp;qf Lacobrica in Vaeexis PIi.amp; Ptol. amp; Fefto Pompeio. 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
5f Lacobrica in ftcro promontorio Melç.
5fLancobrica in Celticis Lüfit. Ptol. •^Latobrigi vicinifleluetijsCxfari.
^Medubrica cognomento Plumbaria Pli.in Luf.Hæc ni fallor in Itinerärio Ant-V* ’ catur Mundobrica.
qpMerobrica cognomento Ccltica in Lulita, Pli, amp; Ptol. •ffMirobricain Orcunis Ptol.
lt;f Mirobrica ^t.in BcturiajfiucTurdetanis ßcticis Pli. amp;Ptol. •jfNcmetobrica in Cciticis Luf.PtoI.
qf Nertobrica in Turdulis Betiex Ptol.
lt;[Nertobrica alt. in Celtibe.Ptol. in It. Ant.Nitobrica. lt;iScgobïilt;^iönbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ptol. veto Ccltibcriæ caput
•jaJabflc«
i
-ocr page 67-Liber Secundus»
^Talabrica in Luf.Pli.amp; Ptol, ^Turobrica in CelticisBeticæPli,nbsp;^Tuntobrica inter Bracarcs Galæcos Ptol.
^Vcrtobrica cognomen to Concordia lulia Pli.in Cclticïs BçtitlS. ^VolobricaNcmetum Ptol.
5rAd hancformam pertinere vidcntur plurima oppidorum,8: gentium noreînà in omnibus prouincijs, in quas Galli coloniasdcduxcrunt. Namvt aßurgoBur«nbsp;gunduSjôc Burgundio,ita a Briga Brigantes dcduci vidcntur. Redbs autem cafuinbsp;huius vocis apud Stephanû eft Brigas,vnde infleâimus Brigantcs,vt à Gigas Gigännbsp;Suntautem Brigantes Straboni ad Cottias Alpes: amp; in eodem traâuBrigenbsp;viens : amp; Brigiani in Trophæo Aügufti inter Alpinas gentes rccêfentur:amp; Brigantiflnbsp;Oppidum eftAlpinumramp;BrigantijinVindelicisStrab.amp;Brigantiain It.Ant.amp;Brinbsp;gainons Ptol. propefontesRodani, amp; Dannubij: amp; Brigantiuln inRhstiS Ptol»nbsp;oppidû opinor^quod inlib. denotitiaprouinciarumPo.Ro.eftBrecâtiajamp;lacusBxinbsp;gantinus,amp; in HiberniaBrigantes populi Ptol,amp; in Albio Brigantes Ptol.Tacitc Sinbsp;^enccæ, ëi ürigiC oppidum,amp; Ilobrigantium It. Ant.amp; Brigantiû oppidum Orefionbsp;3d Cclticurapromontorium,amp; Flauiobrigantiüm Ptol.in m.agno portUjôt recentPnbsp;or Brigantia nunc in regno Lufitaniæ. Eft amp; alia nominura forma vcl a Duno in-ooantium, velin earnvocem cxeuntiû,quam Gallicam fuifle oftenduntcumuliillinbsp;3gt;eoæinlitoreMorinorum, quiDuniadhucappellantur,amp;in mari cumuli aducr-
Anglicum litus, quibus idem eft noroen,amp; Plurarchus, (is dico, qui de fiumini-^uslibellum fcripfit) qui exponens Lugdunioriginem Dunum pro vçcabulo Gal agnofeir, In nominibus autem vicorum, amp; oppidorum exprimendisnoneftnbsp;‘^lealia vox frequentier apud nationes.quç veterem Gallicam linguaro prope intt-feruant. Intclligo Brittonesin Gallia Celtica, amp; prifeos ScotosinHibernîànbsp;^Albio:amp; ValloSjamp;Kernicovallosin Anglia. Ncque cnim quifquatn eft ha-^Oin gentium, qui id vocabulum pro fùo non agnofeat. Id m.odô intereft^nbsp;S^ôd Galli veteres compofitas inde voces in Dunum finiebant ; Scotiplærun-in principio verboium cam collccant :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hui^s generis in Galliatec
Hui^s generis in CalliahsEC
Vxcllodunuin Cæf. luliodunum in Pidonib.'nbsp;Ifodunum, amp; Regiodunum inBiturîgibJnbsp;Laodunumagri Remenfis.
Cæfarodunum inTuronib.Ptolk SegodunuminRutenis Ptol»nbsp;yeiannodunumCsef. •
’’fperiuntur: Aüguftodunum in Æduis.nbsp;^aflellodunum agri Carnotenfîs.nbsp;^dodunum ad Sequanam,nbsp;^rigdunum,ad confluentemnbsp;ArariSjô: Rodani.nbsp;^oguftodunumin AruernisPtoI.nbsp;^Ogdunum in Conuenis Ptol.nbsp;^ouidunurain TribocisPtol.
qflN hispania;
^dadunum Ptol.Brac, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sebendunum Ptolcmæoi
^IN BRITANNIA.
^atnulodunum in ßrig.Ptol. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rigodunvnn in Brigant.PtoU
^»niulodunum colonia Ro.Tacit. Cambedunum It. Ant» •^ünum opp.Durotrigura Ptol.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Margidunum It.Ant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—
^3tidunߣ)cmctarüPto.amp;It«Ant. Soruiodunuci.vclSorbiodiiliflvtalriXÄ’fi
' nbsp;nbsp;nbsp;' ' Edinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
-ocr page 68-Rerum Scoticammi
ScgodununSj amp; Axelodunum lib.de notïcia Imp.
^RECENTIORA in ANGLIA.
Venantodunum,
^IN SCOTIA.
Duncakdon,q«æ ôe Caledonia. Pcidunum,aut venus Taodunum ad
Taumair.ncm.
£diHodunum,quain vocctn prilci Scoti
adhuc retinent-.atquigcrraânilTant Ediinburgum malunt.nbsp;Punum Hibernia oppidum.
il ~ nbsp;'nbsp;nbsp;— —-------- — r ’ ~ -----quot;~C*—------
I*ugdunBmjScgodunumjTarodunum,Robodunum,Carrodunum. q^IN ALPIBVS
Sbrodunuin, amp;Scdunum.
Dunelmum.
Nouiodunum, vcl Dunû nou«m in Coualia.nbsp;Britannodunum ad confluentefl*nbsp;Glottæ, amp; Lcuini.nbsp;Sunt autem hoe temporeinnuffle'nbsp;ra nomina arcium,aut vic«rd,jUitnbsp;coIlium hinc compofita.
qjI N G_ER MANIA apud Ptol. Icguntur.
. quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ALPIBVS
Sbrodunuin, amp;Sedunum.
jIN VINDELICIS,Rhçtia,amp;Nor)co. Cambodunum,Corrodunum,Gefodunum,Idunum, amp;. Nouiodunumjamp; in Eb-d*nbsp;Codeiaimpcrij Rom. Parrodunum.
S AR M AT I A, amp; DaciaPtol.
CorredunuTn,Singindunum ad Dannubium, Nouiodunum adoftium Dannubij, item Nouiodunum alterum. Surit amp; in eifdem prouincij lt; non paucaa Dur de*nbsp;clinaca.quar vox vetetibus Gallis, amp;Britannisaquaindgnihcabat^lt;amp; apud quofdat«nbsp;in codcmintelleâu adhuc perfeuerat.
^IN GALLIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7Ö
qiDurocottorutn in Remis Ptol, legicuramp;Durocort ujneminit5t Cacf, Diaodu' rum Mcdiomatricorum Tacit, DiuodurumpropeLuteciam It. Ant. BatauoduruiBnbsp;inBaraui» PtoL amp; Tacit. Breuiodurum It. Ant. Ganodurum propc Renum Ptol*nbsp;CannoduruminHcluctijsPtol. Ododurum, velOdodorusinVcragris,C«£
^IN RHÆTI A, Vindclicis,amp; Norico. ^Bragodurum,Carfodfcrum, Ebodurum,Gannodurum,amp; OÄodurumPtol.VC'’nbsp;eaxamodurum, it Boiodurum lib.de noticia prouiuciarum.
^IN HISPANIA.
q[Odiodurum,amp; Ocellodurum PtoI.Duriusamnis in Occanuti^Duria i« marc ia-ternum fluens, Se in Hibernia Dur fluuius Ptol.
qfIN BRITANNIA. PurocobfiuJCjDuroprousCjDurolcnum, Durouernura,Durolîpons, Durotriges?nbsp;PurocornouiumjL^roiitumjDuronouariajLaÂodurüm.Adhancfortaircpertinétnbsp;otigincm Doria major, amp; minor alpina flumina, alter per Salaflos, alter per Tauri*nbsp;nosin Padum influeics. Item Iflidorus, amp; AltiiTiodorus vrbes Galliç afitu (vtreor)nbsp;prope flumina dift«. Hucctiam pertinet Durera, quae vox Hifpanis folium ligncunbsp;/igmficabatjVtin Aug.fetibitSuetonius. Huepertinetapud Cafire propdum vit*nbsp;fjomen Domnacus,qaod roihi ex Dunacocorruptum videtur. Dunach enim Du'nbsp;fianumnbsp;nbsp;Dunenfem fignificare potcft,vt Romach Romanû .Dunacus,fiucpotiuf
Dunachusadhucinter propriavirorum nomina vfurpatur, quod nomen vtriufquc^i linguar Latin«, amp; Britannic« ignari perperam nunc Duncanum, nuncDonatum
MigusUem vox antiquaia omnibus prouincijs,ia quibuspublicus ' fui
-ocr page 69-Liber Secundus.
fuit vfus Gallicifcrtronisin nctninibus vrbiuni cxprin'crdis sdmoduinfrequensî quae res Gallicam cam fuifle indicat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verum è dcclinatis ab ea iragis fulpicari
poflumus.quam pro certo affirmare domicilium,vTbcm, aut çdificiumea indicari fo htum.In lib.de notitia imp.Po. Ro.lcgitur, Præfcâum numeforurn Pacenfium iiinbsp;præfîdioMagisûtem in eodem lib.Tribunumcohortisfccunda? Magniscollocatu,nbsp;Magnositem inIt.Ant.inuenimUs:vnumne oppidum, an diuerfa lint nori aufimnbsp;pro certoaffirmare. Verum magisinclinât animus, vt eredam diucrfa.In Magusnbsp;autem exeuntia hæc fere Icgimus.nbsp;nbsp;nbsp;Ex Ptol.Nouiomagusin Santonibus,'Sîoüioi
magus Lexouiorum.Nouiomagus in VadecaflijSjNouiomagus NemetumjNcui« omagusinTticafliniSjNcuiomagus Biturigum,Iuliomagusin Andegauis, Roto-magus in VenclocalTijSjCæfaromagus BcllouacorumjRotoniagus N eruiorGjBor*nbsp;betomagus Vangionû in Germ.primajVindomagus in Volcis Arecomicis» Item ejcnbsp;ït.Ant.Argantomagus,amp; inGcrm.prjmaNouiomag’’;cx lib.de notitiaImp.Ro.Nonbsp;uicmagusBelgicælècunda’.InRbaîtiaDrufomagus ptol. In Britannia ex It. Antinbsp;Gçfarora agus,Sitomagus,Nouioroagus in R egnis^V acomagi,M agiouinium.Viconbsp;magi pars Piólorum Ptol. Suntamp; alia locorum nomina pluribus harum gentiumnbsp;communia,fed no tarn frequenter vfurpata,ncc tarn late fparfa,qua fuperiora,qualianbsp;ftint, Hibernia Romanisinfulænomen,Pomponio Me)æ,Ptol. ôeluuenaliluucr*nbsp;na, Straboni,Claudiano,amp; incolis Ie rna. C^odalijsNerium promontoriumnbsp;Straboni lerne. lernusfluuiusGaIpciæ Mclæcftlerna. lernusHibcrnirfluuiusnbsp;PtoI.Icrnus Scoriae fluuiusin Taum cadens.nbsp;nbsp;nbsp;Alter codem nomine per Moraui-
am labitur. Regio vtrique vicina lerna vocatur.Ptol. Mediolanum oppidum Inlub rum, al terunun San tonis, aliud in AulercisEburaiciSj aliud ad Ligerim, aliud ad Sequanamjquod nunc opjnor diciturMeulan,aliud in Germania magna propcnbsp;Alciburgum,aliud ad Dannubium, aliud in Britannia,cuius criam meminit It.Antinbsp;Item Marcolica Hilpaniae oppidum:Macolica Hibcrnip. VagaLuliraniçfluuius,nbsp;amp; alter Vallia? in Anglia. AuoMelae, Auus Ptol. Galçciæ fluuius nomen adhucnbsp;mtinet. In ArgaibcliaeiufdemnominisfluuiuscxAuolacudcfluens. Sacrumnbsp;promontorium altern m Hifpaniae, alterum Hiberniæ. Ocellum promontorium-Britannif. Ocellum Galfcip in conucntuLucenfi. Occllitnontcs in Scotia. Ocellum vltim um Gallia; togatae oppidum Carf. Vxellum oppidum Britannia;, fortenbsp;proOcello.NamSc Marlianus in anriquis vrbium Gallif nominibus explicandisnbsp;id fe nomen varieferiptum inuenilfe teftatur,Ocellüin,amp;Ofcela,amp; Ofcellium. Atq*nbsp;hinefortafle Vxcllodunum,quod amp; Vxcllodurum folet feribi. Item Tamarusflu-üius GaljciæPtoI.Tamaris Melae,Tamarici populus GaIæci.^Pli.Tamaru$fluujus^'nbsp;amp;Tamara oppidum BritanniæPtol.Sars Galæciæfluuius Mclæ, SarcusScotoruniinbsp;^oraoppidum Lufitaniç, dida bberalitas Iulia Plin.amp; Ptol. ^bura, quf Ccrcalifnbsp;inBeticaPli. EboraPtol. AulerciEburaici in Gallia Ccltica Ptol. Eboracuminnbsp;Brigantibus Britannis. Dcua,nuncDca Angliæfluuius,amp;Scotiæ vnus in Gai-louidia,alter in Angufia,tcrtius diuidit Merniam a Marria. Cornauij in Anglia ad*nbsp;vltimum occafum,in Scotia ad vltirnum feptentrionem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtrique nunc Kemici
vocantur, Videntur amp; tertij Kernici in Scotia fuiffe ad oftium AuennifluminiSy, qui limes eft inter Lotbianamjamp; agrum Sterlinenfem. Nam Bcdaad finetnnbsp;valli Seueri ftatuit Monafterium Aberkcrnic: vbi nunc ruina; Abercomi arcis o-ftçnduntur. Auennus fluuius fxpius in Scotia,amp; Anglia. Aucnairtcm Scoti»,^.nbsp;Alton Vallis flüuium fignificat,
Epia
-ocr page 70-Return Scoricamm
£ tribus gentibus,^uae infulam primär tcnucrunt poft Carfàris aduentum Btîttohîî paulo minusquingentis arinisfub imp.Po.Ro.Scoti,amp;Pilt;Si fub fuis Regibus fuerc.nbsp;Tandem cum Ro.vniuerfis circum circa nationibusin cxiiium corum côiuratis cx* 'nbsp;ercitusomnes èlonginquîoribus prouineijs adpatrrârfakitérüendam rcüocafiènt, r,nbsp;JBrittones deftituii externis auxilijs,atque a. Scotisamp; Piûis miferum in modum vcxnbsp;ati Saxoncstum pirafica clalTe marc infcftantes conduxeruht.Sed id confilium illisnbsp;tnalc vertit. Nam Saxones reprtnis Pidis,iamp; Scotis ipfi 6c regionis vbcrtatc,amp; inco-larum infirmitateperfpeda ad occupandum infulaf imperium ahimUm adicccrunt.nbsp;Igiturpoft variam belli fortunam,cum vi apertaquo intenderant peruenire non pofnbsp;(ent,fraude ßrtttoncs aggredi ftatuunt.-cuius hart ratio fuit. Cum ad toiloquiumv*nbsp;triu^uc partis procefes locó,amp; die ftato conueniftent,Saxones ab Hengiftofuo du*nbsp;cefigno accepteomnemBrittonumnobilitatcmtrucidarUnt, rcliquum Vulgus innbsp;loca montana,amp; afpera compulerunt. Planitiem omncm,ac longe fertiliffimos in-(iliac campos ipfi inter fe in feptem régna difpertiti funt.Hic fuit ftatus rerutn in Bri- 6ènbsp;tannia circiter annum falutis noftra: 46^ iCum autem ab initio tres bationes Ger-xnanicf expeditionem inBritanniamfufeepiffent, feliqufdUppiulatimin nomen'nbsp;Angloriim coneeffcrunt. Sed ncque cum.Brittonibus,nec ipfis inter fc Anglis vn-quam fatis fida pace poft 317 fere annum Dani maris potentes primum piraticis iO'nbsp;curfionibus Angliam ingrclfi cum acritcr fuiffent repulfi tricefimo Icxto fete poftnbsp;anno maioribus copijs auóti exertitum iùftum in terram expofuerunt. Ac pritnnnbsp;çOngrciTu vidoreàj vario Marte cum Anglis diu contendcruntjdonec ad annum fa*nbsp;lutis 10 12 Sucno deuidfis peniths Anglis publico eorum confenfu regnu eft ad*nbsp;lt;^tus,quod tarnen paucos annos in ciiis familia rcmanfit, Saxones cnimitcrumnbsp;fuç gentis Regibus creatis poft vicefimumquartum fereannumaGuliclmoNor-manoviäinobilitatc maximacx parte cxtinÖa,agris inter Normands diuifis vulgus in miferaferuitute fuit,vfque ad HenricumSeptimum, qui parte onerisleuatanbsp;paulo coinmodiorem plebc’iorumconditionem fecit. At qui in honore apud Regem funtjiut nobilitate illuftres vidcri volunt, vniuerfi fuum genus ad Normanoinbsp;referunt. Hçcfuntquçexantiquismonumentis,alijfquenonoblcurisindicij$ denbsp;trium vetuftiffimarumin^ritannianationum origine,inftitutis,amp;fcrmonc potuim*nbsp;cruerc: quarque mihi faciuntfidem Veteres Brittones,c«terofquc BritartniçincolaSnbsp;è Gallijs oriundos, Gallicoquc ferm one ab in itio vfos fuifle » Quartim rcrum mulnbsp;ta,amp;manifcftaveftigia tarn in Gallia,quam Britanniaadhuc remanent. Necmirunsnbsp;vidcri debet fi in fermone^ qui adfingulavitae rnomenta mntatutjplfrjcquc res alijs gönbsp;alibi nominibus in tanta longinquitate temporis vocentur. Imo illud porius admi-r^dum rcor,quod idem (vtita loquar) fermonis fundamentum eadem dcclinan-41^ atio in populis ma^no intcruallo diffitis jtam raro iii teliqua vitae ratione concot*nbsp;dibus^àepe etiain captali odiodilfidentibus adhuc perfeueret .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De rcliquiî
tribus gentibus,Anglis videlicet,Danis,amp; Normanii non erat quod anxic difqui-raemusjCumäducntus eorum tempora,caufæque fint pene omnibus perfpicuç. Hic autem labor a nobis eft fufceptus,vt nos maioribus, ac maiores nobis redderC'nbsp;mus. Id fi prrftitimus,non eft quod nos poeniteatquantuliCunqj in re non maximanbsp;laborisïiÏnminuSjCtiamqui fententiæ noftra? non accèdent,voluntatcra tarnen opinbsp;nor nonimprobaturos « Ego verb tantum abeft vt hafc rcfelli moleftefcram, vtnbsp;Suis certiora doccat,ac de errorernc deducat,ei maximam gratiam firn habiturus. 'nbsp;.jAtucraronbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;origine Bnt^îcuum gentium hic fin«»
~~ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imponcKai
-ocr page 71-Liber Secundiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ föLi^i
imponere,nifi Luddus tnc inuitumrctraxiHct, dum ScotoSjPiâofqne hon ita pridê in Albium vcniflecontendit, Eius ctfileuiflimamvanitatcmcumiir.pcritiaconiun-âain fincvllopiaculooontcmncrc potuiffcm;ramen ne indoólorum faâio nittiiuninbsp;fibi hoc patrono piaceret,paucis vilum eft hominis procacitatemrciunderejacpoti-flimum ex argumtntis3amp; tcflibusjlt;]uos aducrlus nosipfc producir. Ac primùm denbsp;genercargumentandijpoftdereipfadicam. Iulius(inquiCCçfar,amp;Cornelius Tacitus tâta diligentia feriptores item Suetonius^HerodianuSjCatcriquc Romanijquinbsp;de rebus Britannicisferipferunt, nufquam Scotorum,amp; Piäorum meminerüntjigi«nbsp;tur ea ætate fedes in Britannia nullas habuerunt. Vifne Ludde iüam conditiontm rC-
10 cipercjVt cuius genus nemo veterura feriptorum nomen prctulcrit,ea nufquamfu* cnt^hanc conditionem fi accipiSjVidc quot vno amp; altero verfu genres a fuis aris amp; fönbsp;cisexigas : quantam proferiptionis rabulam proponas : quos etiam viros proferi.nbsp;bas,Brütum,Albana^m,amp;.Cambrum:quasgcntcscrerum natura tollaSjLoegro«nbsp;CambroSjamp; Albanos/icuti tu poftulasnon modo in biftoria, fed etiam in Graminbsp;tnatica tyrannus^qui Albanos ab Albanaöo declines. Quod ft ifta,quæ tibi offertutnbsp;conditio non fatis videtui acqua,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiatugallinarfiliüsalbar,
«lîNos viles pulli nati infclicibus ouisj
30
aliam tibiproponâ, eamqucquâreculàre nccdcbeaSjnecopinoraudeas.Eft qucH* dam probationis genus cfragmcntis,vndc;fi paulum fronrem pcrfrieuerisjnibil eft,nbsp;quodnonqueasprobare.Eoautem vtVtar mihipbtiflîrnum venir in menu m,quôa •nbsp;id tu vidcaris maxime ampleâi, vt qui efragmento tibi opiner vni noto CimbrorÛnbsp;iîlaw infinitani multitudinem ad delendum imperium Ro.emiferiSjè fragmento in-qi:â tibioftendâ Scotos amp; Pidos ante Velpafiani aetatem (quod tu negas)inBrit5niànbsp;fuiflè. In iibello tuo, cui tu Fragmeniû Bnrânicæ deferiptionis nomé dcdifti,hancnbsp;Hiaxime ob caufam opinor,quôd exiPimaHes te fetis pi obaflèjè duorum fragmento-mm altcro Pryraniam potius, quam Britanniam dicendum, ex altero multitudinênbsp;Cirabrorum quanta Britannia tora turn conficere non potuitjCUomuiflès.Hanc obnbsp;caufam.arbitraruscs tuo fragmento (âtis fidti lolo illo nomine conciliaturuœ»nbsp;In eolibro fcribisScotorum amp; Pidlorum nomen vna cutn Francis, amp; Anglisorbinbsp;Romano innotuifîè. Huius fententiæ teftem laudasfaneidoReum Mamertinû in Pànbsp;ncgytico queni dixit Maximiano : qui tcftis,fi ego eum rede intelligo,contra Lud*nbsp;dtim facit. Nam cum Mamertinus de primo lui. Csef aduenru in Britanniam feri-bit,his verbis vtirur. AD hoc natio amp; turn rudis,amp; foliBritanni Piâis tnodo.amp; Hi-bernis afîueta hohibus adhuc feminudis, facile Romanis armis, amp; lignis ccfîétuntinbsp;Videte, quffo, quid ex hocteftimonio colligat Luddus:primum folos turn Britto*nbsp;uesinfulam incoluiffe: deinde, quiibidicunturHibcrni poflea Scotos fuille appelnbsp;latos. At horiim neutrum author Panegyric! dicit.BrittoUcs ehyp affirmai ante Cacnbsp;farisaduentum dimicalTc aduerfus Scotos, amp; PiâoS foliBritanni,id eftin folo Bii-tannohabitantes hoftes: vtfoli Britanni non redus,fed gignendifit cafus: altcrûfi.
gt;•
40 bi falfo alfumit. Arbitrer cnim me fàtis dilucide oftendifle ex Paulo Orcfict Hifpano, amp;Beda Anglo omnesHiberniar incolas ab antiquiflimis vfquc tempo-fibüs diâos füilfe Scotos, ac turn demum cum in Albium colonosmiferunt nomênbsp;Scotorumdomipropeextindum foriscelebraricœpifle alio lococontendit Calenbsp;^loniosfuilTcBrirtoncs , non alioargumento, quam quôd eos Britannos vocarfnbsp;ï^pcrit5 quod nomen commune eft omnibus eandem infulamcolehtibus,nbsp;lt;llAtnosfuperius cloco Panegyriciab ipfo citatioftendimus CalcdofiiosPidot
Ë. Üj»
-ocr page 72-Return Scötlcanim
fuiflc. Idem confirmât Matcellinus, qui duo eflè Piéïorum genera inquit, Dλ caledones(fiuevt ego legend um cenfeo Duncaledones) amp; Vcûturiones. AtCalenbsp;donij,fiue Caledones ante Vefpafiani imperium in Britanniahabitabant, ncc igno .nbsp;ti Romanis erant: vt perfpiciicindicat Lucanus,quiNcronc principe deceflît.
Autvagacùm Tethys,Rutupinaqiiclitoraferuent Vnda Caledonios fallit turbata Britannos.
^Sed quorfum externisteftibus conquircndislaboramns,cumdomeflicum, cuni-qucluculcntumadmodumhabcamus. BedacnimhiftoriæficclcfiafticpgentisAn glorum fcriptor ordincm,amp; propemometa temporum notat,quibus ptregrinse gé*nbsp;tes in Britanniam immigrarunt. Hæc funt verba eius c Lib.primo. IM P RIM ISnbsp;autem infnlaBrittoncs,a quibus nomen accsepit,incolashabuit:qui detradu ArmOnbsp;ricOjVt fcrtur,in Britanniam aduedi auftrales fibi partes illius vendicarunc : amp; cumnbsp;plurimam inlulæ partem incipientes ab Auftro polTediflent, contigitgcntcm Pido-rum deScythia(vtpcrhibent)longis nauibus non multis Oceanuni ingrtfiam circûnbsp;agétc flatuventorum extra fines oinncsBritanniæ in Hibcrniam pcrucnilTc.Et pau-lo poft.Itaque petentes Britanniam Pidihabitarc per feptentrionaies partesinfulîfnbsp;coeperunt: namauftrinaBrittoncsoccupaticràrtt. Tandem pofi paucosverfus ad-ijcitrProcedcntchoc tempore Britannia poft Brittoncs, amp; PiCios tertiam Scotorumnbsp;nationcm in Pidorum parte recepit. Deinde poft multos verfus ad dit : Verum eadenbsp;Britannia Romanis vfque ad C.Iul.Cæfarcminacccfla, atque incognita fuit. Qua:*nbsp;fo te, quiconque hæc loges hicanimaduerte vnde,quo tcmpore,quo ordine fcriptornbsp;Luddo multo antiquior,amp; grauior has nationes Britaniâ ingreflas affirmct.Ncmpcnbsp;Brittonesex Armorico cradu temporeincoperto externorû ordine primos:Pidosnbsp;c Scythia in Britanniæ partem adhuc Ijabitatorura vacua,ncc adeo diu poftaduentûnbsp;Brittonû,qui nondû in tantam multitudiné crcucrant,vt totam infulâoccuparepofnbsp;fc»t,Quid ergo Scotilt;quando in Britannia veneruntt’ procedenteinquit temporelnbsp;rierapc concedentibus in fua parte fedes vacuas Pidis ad priores vltimi acccflcrunt»nbsp;Brittones igitur tefte Bcda ex Armorica GalliGa,nec adeo diu poft Pidi c Scythia,^nbsp;triqjautem in vacua venerunt.-tandcinfulaintcr eos diuifii Scoti non viingrclfi,ftdnbsp;in forte Pidorû rcceptiftierun t: idque diu ante qua Romanis eflet cognita Britannia*nbsp;Hic quid Luddofacies quiteftes fuimcndacij Gildam,amp; Bcdâfacit: nempe^Scot*nbsp;amp; Pidi imperante Roraa; Honotio primû in Britannia cœperit fedes anno a Chrift^’nbsp;4^0 quorû Gildas nihil pro Luddo lacit,Bcda cû mcndacij coarguit.Tu veto lcdofnbsp;nccLuddOjOec mihi,fed tuis oculis crcde,ôt vtriufq^criptoris locos diligenter cxp^ ’nbsp;de. At vcro Dion (inquit) Caledonios vocat Britänos:vocatfancamp;Lucanus,vtantcnbsp;diduni cft,amp; Martialisinillo verfu. ^Qyjnte CaledoniosOuidi vifurcBritanno»'nbsp;Sed nullus corunwropterea Pidos eos tuiffc negat: fed iure tarnen optimo Brit^'nbsp;. riqs vocant.Nä qu^admodü tota infula Britannia vocatur,ira vniucrfi eius incol*nbsp;Britäni merito vocabuntur. Verö quéadmodû infulçSiciliçhabitatoresa RomaO*^nbsp;Vniuerfi vocantur Siculi fine vllo diferimine, ipfi vero fcalij(Sicclus,vel Siccliotas)nbsp;appcllabât,itaBri{âniærotiusincolç Britannicxtcrisappellanturripfi vero antique®nbsp;habitatores læpiflîmc Briitoncs,reliquas vero gentes in ea degentes plprunqucpf^nbsp;uatis nationura nominibus, interim vero communi Britannorum vocabulo nuntii'nbsp;pant. Igitur Caledonij,Pidi, Scotiinterim fuo quarque gens nomine, interimnbsp;inuni Britannorum vocabulo ncc adco raro ccnlcntur. At Brittones eos quantu^nbsp;mcniini ncRio adhuc vccai^itrEft amp; aliud difciinacn apudeosanimaduertendun’**nbsp;...... ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* vocS
-ocr page 73-Liber Secundus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 26
VoceBrtt3nnîa,qualc eftapud Grçcos amp; Latines in vcccÂfîa. Èft en stnAfia inter-dura tertiapaistcrrçhabitaLilisjintcrimmaiorisillius Afif pars, quæcitraTauruni niontcinjamp;minor Afia appcllari folct.Ita Britannia modo nomen eft infulæ vniiicr-fæ: modo partis eiuSjquæRomanisfafcibusparebat.-eaqucpars nuncHumbro flUnbsp;uiOjnuncAfiriani,nuncSeucri vallofiniebatur.Eiusautem partis habitatorcs fæpinbsp;usàBritannisfcriptoribusBrittoncs,quamBritanni nominantur : cætcrosveroin-Itilæ habitatoresjiicmpc Scotos,amp; Pidos interim Britannosjintcrim peregrines, amp;nbsp;tranfmarinosBcda vocat» Idcmqucqucdifcrimen apud Monumettnfem Mona-chuin,amp; GulielmumMalmcfburienfcmobfcruarccft. Qjjomobré Caledonij nihinbsp;^0 lo magis cruntBrittoncsfi aDione,Martiali,Lucano,autalio probo feriptore Britânbsp;nidicantur.quam Brutij fîentRomani,etiamfivtrit}uefintItali. Hçc fianimaducrnbsp;tilî’etLuddus nunquam in tantas tenebrasle induifîèt, amp; dere non fatis cognita tanbsp;icmcrcamp; inconfiderate pronunciaffet,Calcdoniofque, quia vocentur a Dione Bri-tannijPidos fuiflé negaret. Ncc cft quod miretur Luddus,quôd cum Scoti,amp; Piâinbsp;tot non dico annos,ftd fæcula inBritannia habitaucrint,ncmo tamé paulo vetuRiotnbsp;feriptoreorum memincrit,anteAmmianumMarcellinum, Si Claudianura. Namnbsp;vtomittam Vailos, Cambros, Loegrosnupernotamundonominajpofliimamp;egönbsp;Cum rogare cum tot Græci amp; Latini res Grçcorum raandarint memoriæ, cur nemonbsp;Græcus Grfcos, aut Romanus Hellenas nominetfeur tam feronomina nationutn^nbsp;lo quarû modo mcmini,in hiftonâ Britannicamirrcpferint,quæCambrobritannusiftenbsp;Vuit viderivetuffa. Item fi quem Anglum roges tuiasfit,ncmo Saxoncmfe profitc-bitur,cum Scoti,Pidi,Kibcrni,vtrique Brittoncs,amp; quiBiitanDiam3amp; quiGalliamnbsp;incolunt vno confenfu perpetuo Saxoncs cos voccnt^cur prifei Scoti ne nunc qui-demSeotorum nomen agnofcantlt;non debetigitur nobis abfurdum videri, fiRo-«nbsp;inaniscaptiuos rogantibus cuiusgentis encnt,aliusMaîatam,aIius Attacottuirijaliusnbsp;Calcdoniurn fe efle diceret^ôt quç ab cis aeceperint exteræ genres ca nomina retiniinbsp;crint, amp; infermone publico vfurpaucrinr, nécerit opinor incrcdibilcalianominanbsp;hiftoricis amp; percgrinis^aliapopularibus efle notiora. Etfi fatis ex his liquet Scotolt;nbsp;rum,amp;Pidorum in Britanniam aduentum non modôantiquiorem, quam conten-30 datLudduSjfcd nô adeo dm Brittonum aduentu pofteriorêm fuiirc,adijciamamp; aliasnbsp;non fpernandas conieduras,nbsp;nbsp;nbsp;Brigantes magna amp; valida natio trans Humbrum,
nem pe circa Eboracum habitab8nt,ac totius inlulæ latitudincm inter duo maria ob^ • tinebant. Hos none proximo Galliftradu,in quo nulli Brigantes habitaflcdican-turJedexHifpaniain Hiberniam, ex Hibernia in Britanniam propinquâ immigrainbsp;fc eft verifimilc; nec a coniedura Cornelij Taciti, quam de antiquisinfulç cultorbnbsp;bus facit,abhorrens. Si ab Hibernia Brigantes aducnerc,Scotici profedogeneris^nbsp;vti amp; reliqui omnes Hiberniæhabitatoresfuere.nbsp;nbsp;nbsp;Hancnoftram fententiam vide*
tur etiam Seneca confirmare in elegantifiima ilia de mortfi Claudij fatyia verbis.
IllcBritannos vitra notilitorapontî,
Etcpruleos Scutabrigantes dare Romuleîs Colla cathenisiulfit,« ipfum noua Roman«nbsp;lura fccuris tremcrc Occanum,
In his verfib* pro Scutabriganteslofcphus Scaligcrlulij filius legendû ccnict $coW' brigantes.Isiuuenis quâta fit eruditionc,amp;iudicio,quaqj in vctuftisfcriptisconfcrénbsp;disindulbia^amp;abftrufîsfenûbuscrucndis acumincmonumcuabcocdrtt teflâtur.-
-ocr page 74-Rcrum Scotîcaritm
ïh præ Cent ia au tem cum res Brirânicas illuftrandas fufcepifTcm eins iudidum noft cenfuiomittendum. Idauiemcur vtrum cxiftimcm paucisexponam Etenim curunbsp;legamus apudCæfarc,aliofquc (criptorcs noil minus diligentia qua eruditionepræ-ftantes Britannos glafto folitos inficerecorpora: ac iuxta HcrodianUm feutis angu-ftis (qualia Liuius Gallis Afiatitis tribuit)nee in armis inligni vllo vfos ornamentOjnbsp;abfutdumvidcbatiir corporis, qiiodpingcbaturmcntionc omifla, feuti quod nonnbsp;pingebaturjmeminifle.Pingebanturautcni veicrcsBritanninon addccorcm,vtali£nbsp;non paucf natiories:fed vtcæruleus color terfibiliorcm pugnantiumfpcciem in acicnbsp;hoftibus offerret. Is Veto color quoinodo in angufto fcuio terfibilis videri polfet,nbsp;noil intelligO. Itaquevtrifimile eftab hominedoótiflïtno,amp;Briiannicarum rerun*nbsp;periiOjVtqui tOtam infulam iuxta Dioncm vfuris oppreflam tcncret,Scotobrigate5nbsp;lctiptumfuifle:vt diuerfi ab Hifpanis,amp; Gallis Brigantibus intelligerentur.Eodemnbsp;quoque ptfrtinetillud,quód eodem carmine Britannos,amp; Brigantcsfcparauitvelutnbsp;diuerfas nationtsiquod a norinullis Britannicis fciiptonbus eft faótum, qui Britan-nisefincm HumbrUtii faciunt. Atque hæc res parum animaduetfa Hedorem Boe-thiurti opinor fefellit,qui cum Silures, amp; Brigantes alicubi legiflet Scotos appellaii»nbsp;ttpOtfe exHibernia oriundoS,eos in paffe regni Scotorum in Albio collocarct:ciuJnbsp;ctfor ctfi alios iuréoffenderer, non tarnen itacrat a Luddo exagitandus, eumipftnbsp;non leuius in eodem genere impegerit, qui Cumbros (aut vt ipfi fe vocant Cutn-i'tÄ) ad (polïàndum ofbem terrarum c Britanni® angulo emiferit. Cimbros enim,nbsp;amp; Britannos ex vno,Bc âltero voeabulo,quod vtrilque commune fuit,ciufdem gen-tis fühle colligit. Ea fnnt Moremarufäjic Trimarchia: vbi oper® precium eft viderenbsp;ft'óthïnis in dhputando acumen ,amp; tolligendofubtilitatem. Hoc inquit vocabuluR*nbsp;Mörêmarura Britannicum eft, Cimbficum crat, nccvllius pr®tcrea, qu® ad mare ÿi»nbsp;tialrhicom habttefgentis. At cum noftri ea voce vtantur, codemque nomine ccnfcnbsp;âfiïf tiVCUiti aiteris illis Cimbris, eiufdc igitur genris,ciufdem nationis crant vtrique.nbsp;Wim um hie paftitfi falfa pro veris, partim incerta pro eertis fumit. Nam vtrolquenbsp;Cimbros vocaritnànifeftum eft meftdaciu velipfo Luddo tcftc,quifuos ciues Can*nbsp;ttOsaReg^ Cambro didos fcribit,amp; feGambtobrirannum appellat, poflem idertnbsp;omftittmciUiumtnorunTteftimoniofalfumconuincere, quifenonCimbros, fednbsp;CutfifoS vocatn.Vthocautem falfum,ita illud incertum eft,an alijad marcBalthicönbsp;àtcoltntcspopnlieàrocc , quam tu Cimbris vnis tribuis, vterentur; pr®fertimnbsp;fctiifi 6f TacitocOnftet plures gentes in co German!® tradu Gallice locntaSiamp; fupcnbsp;titis ariobis oftenfum nt cam vocem Gallltam fuifte- Sed fuerit vtrunque horu vc- gi’nbsp;hlrti^Qujd-tu id fatis exiftimas ad iftam concliifionem colligcndamf Legiftinc ali-^àttdo Gn.Pompeij milites, tumipfetesirt Afiagereret, ab Albanis in montenbsp;^ïtuéafo habitàntibj^ fratfesfuiftèfalütatöS pfopier cÓmunenomê Albanorü.Nc-döbito,fi quis vinufq; gentis linguä obfouaflet, quitt vnum autaltcrü vocabulönbsp;rc eandêfignificans inuenhfet.Sed decfatillis Luddus,qui qgt; vterq;populusqufdïnbsp;vocabulacómuniahaberentjVtrofqjgefttiseiufdécirc oftenderet.C^iidlt;quôdconnbsp;cluftonis vitiumcæculusillc tifus eftanimaducrtiîrc,cumadijcit Cimbros a Gcr-manis Æftioncs vocari. Id vt conKrmaret,explicandum eierat,quando,amp;cur Cin*nbsp;bri in Æftioncs, aut Æftioncs iterum in Cimbtos fuerînt tranft'ormati. Horuinnbsp;ilienihil, nifiqUÔdBritannicam hiftotiam ex Klilcfijs Gallotum fabuliscolledam,nbsp;Vndeifteftottiamantiqüarius, fedvcl veteramen*nbsp;tuitte 9 Hl i^urius, dé (ftiu loqui Uceat) fragraentâtius noua régna, nouafqucnbsp;’’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ gentes -
3«
Liber Sccundüt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.iy;
So
30
cum tarnen obüium cïcnèt (niïi forte id euh refugcrat) Ciirbricîncminis com* municati cum Vallis caufas inucnirc. Piutarchus enim non nationis,fcd ftudij nomen id efleputat; coquc GcrmanisIatronesintcJligi. In codetn intelicâu Süidaânbsp;non ignobilis inter GrarCos Grammaticus eandem voccmagnofcib,amp;apud Latinosnbsp;Feftus Pomptius Icribit Cimbros à Gallis dici latroncs« Horum fententiam fi ft-^uamurjuon critdifficile repertu vndc Cimbri,öuosLtiddus in Britannia coliccat^nbsp;id nomen a'cccperintcpri^ferrim cum vicini Angli noc etiam fæcülo eorùm àb co ftûnbsp;diometes non abhorrcreaffirment.Liuius ccrtcferuumillumadMariumin car'ccrônbsp;Minturnenftum occidendum miflutn Galium, Lucanus Cimbtuin, nemofcriptotnbsp;So iiluftiiorBritannum appellat. HæcfiLuddus animaducrtiflet,aütfianimaducrfura[nbsp;tenere maluifletjquam noua monßrafibi confingere, non fuiffict cineccfle oroneninbsp;Britanniam vnö momêto, aut verius vno mendacio omni militari iüüentütc éxbau-Ü3,fexccntismiliibuscapitümeduóUspropcmodHm deftrtamrclinqucrc: hÖ vacacnbsp;hicminutatimcxquirere,quibuspucris Valli Cimbricorum Regumdare nomininbsp;foleantrid enim etiam homo diligCns pto argumento generis nobis affcrt.Ea autemnbsp;noDnina(nififanor)paucaprpLatiniSjGermanis,amp;Syriscompcrict. Quod fi cnbsp;proprijs virorum nominibus, qiiæpîaerunqucaut tetnercaparehtibusdantur, autnbsp;ambitioftex hiftoriaaliqua adoptanturfolidum argumentum pctipoflet, hac rati-one Luddus ciuesfuos ludaeos, Romanos,aut Germanos fatilius, quäm Cimbrosnbsp;effe pcrftiadcrct:aut fi fuos adraoncre voluiflet,vt inbaptißno pueris ex hifiorijs c-ruta nomina darcnrjntra iron adeo multos anhos geniem fuam in qut m vellet na-tionem tranftbrmandam curaret. De nominibus autem RcgumCircbrötum,quJCnbsp;pueris aitdarifolita illud libentcr hominérogarem,è quoilla oraculoaccseperitjnifinbsp;fcircmnUnqiiamillidefutinumfragmentuinaliquodvnde qUidvisprobet. Iliumnbsp;autem mirari fubit de CimbriCa iftà. expeditione, quomedo omni militari çtate emînbsp;fla intra quadtaginta annos (tantö fere Ipatium fuit a belloCimbrico vfqtie ad C.Cpnbsp;Paris aduentum in Britanniam) tarn cito tahtas Vires Valliavcfttd fecupetauerit:pric-ftrtim cùm rebus Britannicis multo fiörcntioribus a Maximo loùgè pauéiöiibüs e-duâis nunquam deinde Brittohes caput extUlcriht,donee ia àcerbiffiftiam feruitUnbsp;temaSaxonibüsfücrintpertraâi. Aut quomodoCiefar, qui per ftatem belli Cimnbsp;brici meminifficpotcrat.cum in Britanniam veniflet hoinodoqus, amp;Marianaruninbsp;partium fludiofusnihildcCimbricaiftacxpcdifioncpercundandocompcrerit.Dc«nbsp;mum illud feire cupio,ludcns,an ftrio Luddus adicccrit,c pariauri,amp; atgenti con-temptu colligi vtrof unque Cimbroriim cognationcm.Hiclibcnicf ex co quprercmnbsp;parcófnéjamp;trügiferio vocctillos Cimbros,qui Gallijs,amp;Hifpàniarpartenondiednbsp;vcxatis,autrpoliatisjfedproculcatis,amp; pcncad vaftitatem rcdaâis, tarnen adprçdînbsp;magisopimâinitaliara propcrabantt’quorumopulcntiam ex latttcinijscollcâam aenbsp;mulatiHeluctij,amp; ipfilatroncscuafcrint,vfcftapudStraboncmlib.7.Hostühomînbsp;ucsfrugijôc tempérantes vocarcaudes^ac ne paruin vere Cimbricum nofncn vobitnbsp;40 ÇonucniâtjtuosciuesftudiorunQjquibüsilIiaffiLieuerant, visçmulos'fuiflc: tequenbsp;ipfum in primis, quiadhocquantulumcunquegloriar latrociniumperomnes na-hones ghiflaris : neccontcntusrcsgcftas Cimbrorum tuis vendicarc, niftæquenbsp;iitipudenti figmento Sieambros vcftri generis fuiflècontendas : amp; quia in vtriuf-^uc gentis nomine qurdamfimilitudo litcrarum incft, ex ca verborum cogna-tione fanguinis coniundioncm es commentus. Deinde èSicambris Fianci^nbsp;.^natinatorum vobiscruBicoguatijacmuliis dcnaumcontabulaüs mcndadorwninbsp;: ' ------------------.
-ocr page 76-Rerum Scoticartim
lïiam CfpitjCüm altcruir. ƒ]ui Delphos ublcdit circitcr centû annis prçceflerit,tu vtrû-quein vnum corpus coagmentas,vt nouum ex hoinineviuojamp; mortuo nobis mon '
ui probare,in ca, que tegenuic terra
vero difficile
ordinibuspontenlad rctrahendosBrcnnosillos fugaces Üruis.cuoruir alter qui Ro monftra nafci.Atdaos inquit LuddusBrennos nemo prætcrPolydorum Vergiliûnbsp;tradit.Fugit tcLudde ratio,autcertenonlcgiRi quartum Stiabonislibiuia,vbifcrinbsp;bitaltcrum Brcnnum,qui Delphos oppugnauit àquibufdam Praufum exiftimari.
Imo non Strabo folu s, fed quicunque Ron:am aBrenno captamjamp; fupra centun» annospofterius Delphos a Brennoobfeflbs credit, is duos Brenn os facit: cumv-trunque horum ab vno gcri non potucrit. Quod Hi Monacho hiftoriæ Britannica?nbsp;architedo crcdimus,Brcnnus Belini frater hos ambos Brennos trecentis annis pra;-ccffitiquifiinltaliaduxiffetjnoncum Po.Ro.libcro,fed cumNumaRcgc,autTulIonbsp;HoRilio congredi debebat. Sed his omiffis vidcamus vndc nouns hie Dialeâicusnbsp;colligatBrcnnum fuifle Britannum:cx vno videlicet vocabuloTrimarchia, quodnbsp;certe vocabulum Scotis, amp; Gallis crat cum Vallis commune.Paufanias certe,quemnbsp;tutruncatiitncitaSjVtad rem tuamfaciat,Brennum,comitefq; eius Gallos appellat:nbsp;amp; vocem illam pro Gallica agnofeit. Tu vero,quæ tua eft impudcntia,Brennumad-uerfus omnium fcriptoruin fidcm,qui Græcc, amp; Latine feripferunt hiftorias, vnu»nbsp;non modo Mincrua,fed Mufis omnibus inuitis Brirannum tffe contendis.Hxc nosnbsp;fortafle paulo pluribus,quamautrerumobfcuritasdcfiderabatjautLuddiimpcritiinbsp;amp;inconftantia merebatur perfecuti fumuSjUon Audio reprehendendi (quod a nobis proculabeft) fed vt hominis loquacitcr maledici infulfam procacitatem pauluiflnbsp;rctundcrem,amp;arable,qua in oranesfere fcriptorcs grafïàtur, aliquando ad fuaeönbsp;errata recognofeenda reuocarem, Ac vt cæteros omittam in præfcntia,in Hedoremnbsp;Ëoëthium non folum artium liberalium cognitionc,fupra quam ilia ferebant tempora infigncmjfcd humanitatc,amp; comitate hngulari prçditù incurritfeurriliter; fednbsp;itaincurrit, vt nihil in co rcprelicndat, quin ipfe in eodem gcncre turpius errarit.nbsp;Hedor in Gallouidia Brigantes collocauit: falfo quidem illc, neqjcnim errata ciusnbsp;dcfcnderceft animus.^ Luddus ingentes Cimbrorum copias èßritannif angolonbsp;cducit:quamreâe,pcnçsdoâoseftoiudicium. HeâorresabalijsinBritanniaco-tra Romanos geftas Scotis fuis attribuit. Luddus captam Romam,vcxatam Macc'nbsp;doniam,afflilt;S^ Gr^cianij^obiliffimum orbis terrarum oraculum fàctilegiovio!^'nbsp;tum,Afiam coaâam paucis errabutidis tributum pendere impudenter Brittonibu^nbsp;fuis aferibit. Hcâori vitio dat,lt quidem falfo,qucgt;d Gildonem, qui maximum ‘J’ÿnbsp;/^fricamotumconciuitScotum faciat:ncc ipfc dubitateundem Gildonem,qf*
Mauruserat, Gothumaffirmare. At Gildus, amp; Gildo propinquafunt nomi-
- na;an magis,qiâLuddus,Lydus,amp; Ludio. Certe Gildusvêtuscftin Sco-tianomé: vt vêtus Makgildorum,fiucMakgillorum gens indicatie
cuius pofteris honeftacadhue in Scotia,amp; Anglia funtfamiliaf*
Sed cum ca linguaf intemperantia fit Luddus,vt modo male dicat nihil penfi habeat quid dicat,nos eo re-li^o fine faciamus, hoc tantû admonentes, vtnbsp;^Loripedem redus deridcat,Æthiopcm albus«
-ocr page 77-?k’RERVM SCOTICA*
RVM HISTORIA
Audlorc tGEORGIO BVCHANANÓnbsp;SCOTO.
I«
• ?
lt;LIBER TERTIV»
’X T A T^l QyAMfupcrioribnsKbrisfätisdcwonftÄ V X,A| Hc videmur,quam non modo fabulofâ, fednbsp;portcntofà fintjqujj rcrum Britannicarum fcriptores de ma*nbsp;15 ioribus fuis tradiderunt,acccrtiffimis indicijs oflcndimus irenbsp;w tercs Britannos c Gallijs fuiflc oriundos : tamé,quia rem nonbsp;biseflc videbamus potiuscuin hominibuspertinadterin manbsp;nifefto hfrentibus mendacio, quam itmcrc per igncrantiamnbsp;LpfisjOpcrfprccium mc fadurum cxiftimaui ƒ1 ex (criptorib’inbsp;quorum fumnaa apud omncs dodos cflet audoritas, hominum male feriatorum re»nbsp;lundercm audaciamjôc viiis bonis^c ven ftudiofis ad cohibcndamcorumimpudonbsp;tiara arma fuppedicarem.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoe in genercC, lulioCæfariiureprincipatumtri*
böcndum exiltiraauj,vcl ob diligentia in indagando, vel cognitionis ccrtitudinem^ explicandi finceritatem.nbsp;nbsp;nbsp;Is in quinto commentariorum belli Gallid dcBrï«
t^nniahoc habet.
RIT A NIÆ pars interior ab ijs incolitur,quoï natotin infula icGmcmoriii 30 proditum dicunt.Maritimaparsabijs,quis,prædaî ac belli infcrcndicaufa, cxBelgianbsp;, tranficrantjquiomncsfcrehisnominibusduitatüappcllantur, qutb* ortiduitatib*nbsp;fopcrueneriint,amp;: bello illatoibiremanfcrunt^atqueagros coltre cœpcrunt* Honbsp;'iquot;‘inumcftinfinitamultitudo,crcberrimaqueædihcia,ferc GalliciscorfimiliaipccOnbsp;nsmagnus numerus-vtunturautemnummo æreOjaut anulis ferrcis,adcertum pó-lt;lus examinatis,pro nutnmo. Nafcituribi plumbum album in mediterrands rotnbsp;gionibuSjin maritimisfcrrum5fcd cius exiguaeft copia:«re vtuntur importato.nbsp;I^ateria cuiufquegeneris,vtin Gallia,cftjpracter fagum,atquc aBicttm. Leporenijnbsp;^gallinam, anlcremguftarc,fasnonputant:hjcctarnenaluDt,animi voluptatifij»nbsp;^aufa. Loc3funttcmperatiora,quamin Gallia,remiirioribösfrigoribus, Info-'a natura triquetra, cuius vnum latus eft contra Galliam, Hoiuslateris alter an-^Jilus,qui eft ad Cantium,quô fere omnes ex Gallia naucs appdluntur, ad orienténbsp;Idem,inferior ad meridiem fpedat. Huius latus tenet circiter M.paftuum D.altcrnbsp;''etgit ad Hifpaniam,aiquc occidcntcm folcm, qua ex parte eft Hibernia, dimidionbsp;tiiinor,vtcxiftimatur,quam Britannia: fed pari fpatio tranfmiftus, atque ex Gallianbsp;^ftin Britanniam. In hoc medio curfu eft inlula,qu^cappcllatur Mona.-cc mplH*nbsp;l^fsprftcrea nynorcs obiedæ inful j cxiflimantur, de quibus infulis ncnnulli icrip«
-ocr page 78-Rcrum Scoticariirn
fcripfcruntjdiescontinues XXX fubbrumacflcncâem. Nosnihilde copcrcuti-€btionibusrepcriebamlis,nifitjuôdccrnsex2qua menfurisbieuiorcs cÏÏe noâes, Suam in continentevidebamus. Huius cftlongitude lateris, vtfertillorum opinio .
» C C millium pafîuura. TertinmeftcontrafcptcntrioncmiCuipartinuIIaeftob ieda tcrra:fcd eius angulus laterismaxime ad Germaniam fpeâat. Hoc millia paf-ïuum D C C C in longitudinc cfTe arbitrantnr .Itaomnis infula cftin circuitu viciesnbsp;centenamillia pafluum.Ex his omnibus longefunt humanilfimi^qui Cantium inconbsp;Iunt,quae regio cft maritima omnis,ncquc multum àGallicadift'erunt côlueiudinc.nbsp;interiores plçrique frumenta non ferunt:fed 12â:e,amp; carne viuunt;pcllibulquc lûntnbsp;veftiti:omnes vero fe Britanni lutco inficiunt, quod cærulcum tfficit colorera,atq»nbsp;hoc horribiliore funt in pugna afpeâu; capilloque funt proraiflb , atquc omninbsp;parce corporis tafa,prçtcr caput,amp; labrum luperius. Vxores habcntdcni,duodc-niqueinter fccommuncs3amp; maxime fratres cum fratribuSjôc parentes cura Éberis.nbsp;Sedjfi qui funt ex his nati,corum habentur libcri, à quibus primum virgines quxqinbsp;duâæfunt»
^ETÎbîFRAi
‘ip'Ab his cognofcit.non îongè ab eo loco oppidum Caff uellauni abefTcjfiluiSjP« ludibufquc munitunrquô fatis magnushominurojpccorifquc numerus conuencnbsp;rit. OppidumautemBritannivocant,cùm filuas impeditas vallo,atque foflàmufti*nbsp;crunt: quôincurfionis hoftium vitandæ caufa,conuenircconfucuerunt. Eô profi*nbsp;eifeitur cum legionibusdocum reperit egreg'ic natura,atque opéré munitum:tameonbsp;huneduabusexpartibus oppugnarecontendit* Hoftes,paulilper morati, mih'nbsp;turn noftrorum impetum non tulerunt, fefcqucex alia parte oppidi eieccrunt.nbsp;Magnus ibi numerus pecorum repertus : multique in pugna funt comprehenß/önbsp;atquc interfeâi.
lt;^DE IVLir AGRICOLÆ VITA TACITVS
^Britanniæfitum,populofquc multis feriptoribus memoratos, non in compara* tioncmcuræ,ingenijvc referamtfcdquiatum primumperdomitaeft. Itaqucqu®nbsp;priores nondura compÂta eloquentiapercolucre, rcrum fide tradentur* Britannianbsp;infularum,quas Romana notitiacomplcditur maxima,fpatio, amp;cœloin orientemnbsp;Cermanip,inoccidentem Hifpanieobtenditur: Gallis in meridiem etiaminlpicituf»nbsp;Septentrionaliaeius,nullis contra terris,vafto atqueapcrto mari puliàntur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F
inam totius Britanniæ Liuius veterum,Fabius Rufticus rccentium, eloqucntilßinJ authorcs,oblongfé fcutulæ vcl bipenni aiïîmulaucrc:amp; eft ea faciès citra Caledoni*nbsp;am,vBde amp; in vniuerfumfaroaeft tranfgreftà: fed immenfum,ôe enorme fpatiû pro-currentium extremo iam litote terrarum velut in cuneum tenuatur. Hanc oram no*nbsp;'liflimimaris tune {timum Romana clafliscircumucda,infulam efle ßritanniam ahnbsp;firinauit,ac fimul incognitas ad id tempus infulas,quas Orcadas vocant, inuenit,do*nbsp;muitque.Dcfpcôta eft amp; Thyle,quam haCtepus nix,amp; hicras abdebat: fed mare pi*nbsp;grum,amp; graue remigantibus perhibent.nbsp;nbsp;nbsp;Ne ventis quidem proindcattolli ; cre
do quôd rariores tcrræ,montefquc,caulâ,amp; materia tempeftatum, amp; profunda mO' les continu! maris,tardiusimpellitur. Naturam Occani,atqucçftusncquequçrc-rc huius operis cft,ac multiretulcre. Vnumaddiderim, nulquamlatiusdominsrtnbsp;mare,multum fluminum huc,atqucillucfcrrc;ncclitoritenusaccrcrcere,aut refornbsp;beri,fed influere penitus atqueambirc, ctiam iugis, atquc monnbus inferi velut innbsp;(no.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CaeterumBritanniara qui moitales initio colucrint,indigent,aut adueâi»
'¦ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtinwï
-ocr page 79-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber Teftïu^.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foî.
Vt inter Barbares, parum compertumi Habitus corporum varij : atquc txéb argumenta. Nanque rutilç Calcdoniàm habitantîum comæ, magni artus, Gcr-nianicam originem alfeuerant. Siluiumcolorati vultus, amp;. torti plarrunquecri-nes, amp; pofitu contra H ifpaniam,Tberos veteres traicciirc,eafquc fedes occupafTe fi-dem faciunt. Proximi Gallis,amp;fimiles funt:fcu durante originis vi: ïèu procurreanbsp;tibusin diuerfatcrris,pofitiocœlicorporibus babitum dédit. In vniuerfum ramennbsp;æftiraanti,Gallos vicinüm Iblum occupafTe, credibile eft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eorqm facra depre*
hendas fuperftitionum perfuafione Sermo baudmultüm diuerfus. In depof cendis periculis eadem audacia,amp; vbi aduencrc,in dctraôlandis cadem Formido.
lt;0 Plus tarnen ferociæ Britanni præferunt vt quos nondum longa pax emóllierir.
Nam Gallos quoqueinbellis floruilTeaccepimus. Moxlcgnitiacumotiointrauit; amilïa virtute pariter ac libertatc. Quod Britannorum ólitri viftis euenit, carterinbsp;manent quales Galli füerunt. In pedite robur, qüædam nationes amp; curru præli-antur*. boneftiorauriga,clientespropugnant. OlimRegibusparebant, nunepernbsp;principes faóÜonibiis amp; ftudijs crahuntur. Necaliudaduerlüs validiffimasgentcönbsp;pro nobis vtiltus,qiiam quód in commnne bon confulunr.Rarus düabus tribufqucnbsp;ciuitatibus, ad propulfandum commune periculumconuentus .* itadüm fingulinbsp;pugnant, vniuerfivincuntur. Coelumcrcbrisimbribus, acnebulis fœdum.nbsp;Afperitasfrigorumabeft. Dicrumfpâtia vitra noftriorbismcnluram, amp;noxclara, \nbsp;lo amp; extrema Britanniæ parte breuis, vtfinem, atque initium lucis exiguo difcriminenbsp;internofcas. Quod ii nubes non officiant, afpici per nodem fobs fulgorem, neenbsp;occidercamp;cxurgere, fed tranfire affirmant : fcilicet extrema et plana terraruninbsp;bumili vmbra non erigunt tenebras,infraque cœlum amp; fidera nox cadit. Solurilnbsp;præterolcam, vitemque, amp;cæteracalidioribus terris oririfueta, patiensfrugumjnbsp;Fœcundum.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...
Tarde mitefeunt ƒ ito prouenîünt. Eademquc vtrîufque rcî caulâ, multus’hümot tçrrarum, cœlique. Fort Britannia aurum, amp; argentum, amp; alia metalla, preburn viâoriæ.nbsp;nbsp;nbsp;Gignit amp; OceanusMargarita,fedfubfufca, amp; liuentia. Quidam
artemabeflelegentibusarbitrantur. Nam in rnbro mari viua,aclpirâtia faxis auelli, Jo rn Britannia prout expulfa fint colligi. Ego facilius crediderim naiuram margaritisnbsp;, quam nobis auaritiam.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfi Britanni dikdum,actributa,amp; iniunda im
perij muneraimpigre obcunt,fîinîuriæ abfint : bas egrè tolerant, iam domiti vt payant,nondum vt feruiant, nbsp;Igitur primus omnium Romanorum D. Iulius cum
(•
^ercitu Britanniam ingrcirus,quanquam profpcra pugna tcrrucritincolas,aclitore potitus fit, poteft videri oftendifl'e poficris non tradidifle.nbsp;nbsp;nbsp;Mox bella ciuilûi, amp;
r
«
I
I
»
I
mrcmpublicamverfaprincipumarma, ac longa obliuio Brit^niæ etiamin pace« Conhlium id D. Auguftus vocabat, Tiberius præcipuc, Agitaflc C.nbsp;^«farem deintrandaBritanniafatis confiât, nivcloxingcnio, môbilis poeniéên-b?, amp;ingentesaduerfusGermaniam conatus fruftra fuiflent. Diuus Clau-40 dius auâoropcris, tranlucdislegionibusauxilijlque, Ôtaflumpto in partem rc-mtn VclpafianO.nbsp;nbsp;nbsp;Quod initium ventufç moxfortunæ fuit, domitp genres,capti
amp; monfiratus fatis Vefpafianus. Confularium primus Aulus Plau-bispræpofitus, ac fubinde Oftorius Scapula, vterque bello egregius: redada-paulatim in formam prouinciæ proxima pars Britanniæ : addita infuperve-ƒ^anorum colonia. Quardam ciuitates CogidunoRegidonatæ.
®3dnoftram vfquc raemoriam fidiflimus manfit,vetcrcac iam pridem réceptif
F. j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roy
-ocr page 80-Rerum Scoticarum
Ro.confuetüdinCjVt habcret inftrumcnta fcruitutis,amp; Reges. MoxDidius Gallus partaaprioribuscontinuit, paucisadmodura caftcllisin vltcriora promoiis, per •nbsp;quæfamaaudiofficij qugreretur* Didium Veranius cxcepit, ifque intra annum extindus eft*
Suetonius hincPaulinus bicnriio profperas res habuit, fubadis nationibus,ffrma-tifqucpræfidijs ; quorumfiducia Monaminfulam vtvires rcbellibus miniftran-tem aggrefTus, tcrga occafioni patefecit. Nanque abfcntia legati remoto racto, Britanni agitare inter fc mala leruitutisj conferreiniurias, amp; intcrprctando accé'nbsp;dere : nihil profici patientia, nifi vt grauiora tanquam ex facili tolerantibus impc-renturfingulosfibi olim Reges fuilfe, nùc binosimponi,èquibuslcgatusin fannbsp;guinea! , procurator in bona fæuiret : çquc difcordiam praepofitorutn , aequcnbsp;concordiam fubieóHs cxitiolam ; alierius manus centuriones, altcrius vim , amp;nbsp;contumelias mifcerc : nihil iam cupiditati, nihil libidiniexceptum : inprælionbsp;fortiorem cHèquifpoliet, nunc ab ignauisplærunquc,et imbellibuseripi domos,nbsp;abftrahiliberos iniungidiledus, tanquam mori tantum propatrianefcicntibus'-quantum cnim tranfiffe militum, fifcfe Britanni numerent* fic Gcrmanias excuf-niïèiugum, amp; flumine non Oceano defend! : fibipatriam, coniuges,parentes Jnbsp;illis auaritiani,etluxuriam caufas belli efletrccelTuros, vt Diuusiulius rccelTiflêt,nbsp;modo virtu tes maiorum fiiorumajmularentur : neve ptælij vnius aut altcrius e-ventupauefcefenttplus impetus, maioremconflantiampenesmifcroseflè: iamnbsp;BritannorumetiamDeosmifercri , quiRomanum ducem abfentcm, quirele-gatuminaliainfulacxcrcitum detinerent: iam ipfos, quoddifficillimumfuerit,nbsp;deliberare : porro in eiufmodiconfilijs periculofius eÏÏe deprehendi, quam audC' .gnbsp;re* His atque talibus inviccm inltindi Voadica generis Regij foemina ducc, 'nbsp;nequc cnim fcxum inimperijs difccrnuntjfumpfere vniuerfi bellum: ac fparfospcfnbsp;caftclla milites confedati, expugnatis pr^fidijs, ipfam coloniatn invafere,vt fcdemnbsp;feruitutis ; ncc vllum in barbaris fæuitiç genus omifit ira, amp; vidoria. Quqdnbsp;nifî Paulinus, eo cognito prouinciæ motu, propere fubucnilTct, amilfa Britannûnbsp;foret : quam vnius prçlij fortuna vcteri patientiæ reftituit, tenentibus arma plærifq^nbsp;quos confcicntia defedionis,amp; proprius ex legato timor agitabat. Hic cum egre-giu s cætera,arroganter in deditos,amp; vt fuæ quoque iniuriæ vltor, durius confulcrer,nbsp;mifîus Petronius Turpilianus tanquam exorabilior,amp;delidis hoftium nouus, eoq;nbsp;pœnitcntif mitior,compofitis prioribus nihil vitraaufus, Trebcllio Maximo pro'nbsp;uinciam tradidit, Trebcllius fegnior,amp; nullis caftrorum experimcntis,comitatc 'nbsp;quadam curandi proainciam tenuit. Didicereiam barbariquoqucignolccre vitijsnbsp;blaQdicntibuSjamp;in^ruentusciuiliumarmorum prçbuit iuftam fegnitix excufad'nbsp;onem. Sed oifcordia laboratum, cum afluetus cxpeditionibus miles otio,nbsp;lafciuirct, Trebellius fuga ac latebris vitata cxercitus ira, indecorus, atqaehunbsp;mills,prccario moxpræfuit: acvelutpadi,cxercitus liccntiam,dux ßiluiem. HarCnbsp;fcditio fine fanguine ftetit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec Vcdius Bolanus raanentibus adhuc ciuilibos
bellisagitauitBritanniam difciplina. nbsp;nbsp;nbsp;Eadem inertia erga hoftcs,fimills petulan*
lia caftrorum : nifi quod innoccns Bolanus, amp; nullis delidis inuifiis caritatcm para* ueracloco audoritatis. Sed vbicum caetero orbe Vcfpafianus amp; Britanniamrc-ciperauit, magni duces, egregij cxercitus, minuta hoftiumßes: amp;tcrroremftatiB* ƒnbsp;intulit Pctilius Ccrialis, Brigantumciuitatem,quf numeronffimatotius prouinciaf.nbsp;îcvhibcturjaggrefius»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multa pra:lia,amp; aliquandonon ûicrucota: magnamquf
Brigaatü
-ocr page 81-Liber Tertîüà.
Brigantum partem aut viÄotia amplexus, aut bello • . Et ctim Cerialis quidem àlterius fucceflbris curam, famamque obruifTet, fuftinuit quoque molem luliusnbsp;Froniinus virmagnus quantum licebat, validamque ct pugnacem Silurumgen«nbsp;temarmisfiibegit, fuper virtutem hoftiümlocotum quoqüedifficuitatcs eludatusö
ijfCICERÖ adTrcbatiümlib»7,cpift.faml
' nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i *
IN BRITANNIA nihil audio ncqüeàurîjncqüeargcnti. Idfiitacft^ cïTcdum allquod capias fuadco, amp; ad nos quainprimum recurras.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sin àutfcni
*0 (fine Britannia tainen) id afTcquij quodvolumus, poflimus, perficejVtfisinfaraP liaribus.
P AV L VS O ROfius de Hibernia loquens.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 I ¦ r vi,
H Æ C propiorBritannia?,fpatio terrarum anguftior,coeli,folifquc tcmpcrió inagis vtilisaScotorum gentibus colitur. Huie etiam Meuaniainfula proxima eft^nbsp;amp; ipfa fpatio non parua,(olo commoda,æquè a Scototum gentibus habitatur.
idem;
3Ó SEVER VS viâorinBritannîamdefeâu pene omnium fociorum trahilt; tur. Virmagnis,grauibufquepra?lijs geftis receptam partem infulæ acæterisindo*nbsp;mitis gentibus vallodiftingüendam putauit, Itaque roagnam fofram,firmiifimumgt;;nbsp;que vallum crebris defuper turribus communitum per centum,amp; triginta milliapafnbsp;iuuma roariadmarc duxit.
Eadcm pene ad verbum habet Ado ÀrchicpifcopusVIcnnenfis. Vtiin« queerrorinnumeriscftcorrigendusinattipro 132. feribenduméft 3»»
qf E SOLINI Cap. 3j*
30 qf M V LTIS infulis,necignobilibus circundatur,quaruin Hibctnîaeiproxi;
matmagnitudine. InhumanaeÜrituincolarumafperoïaliasitapabuloià, vtpccua-ria,nifiinterdumæftateapaftibusarceaniur,inpenculum agatfatias. Illic nullui anguis,auis rara,gensinhofpita,amp; bellicofa. Sanguine interemptorum haufto, prr-usviâores vultUsfuosoblinUnt. Fas acnefaseodem animo ducuni. Puerperafinbsp;quando marem edidit, primes cibosgladioimponitmariti, inqucosparuulifum*nbsp;momucroneaufpiciuin alimentorumleuicerinfcrt, amp; gentilibus votis optaf,nona».nbsp;liter quam in bello,amp; inter arma mortem oppetat. Qui (ludestcultui,dentibus msnbsp;ri nantium belluarum infigniUnt enfium capulosicandicant enim ad eburneam cla.nbsp;riratem* Nam prajcipuayiris gloria eft in arm orumnitela. Apisnuf^uam. Ad-lt;0 veâum indepulucrem,feulapillosfiquisfparfcritinteralucaria, exammafauosde*nbsp;fcrunt. Mare,quod Hiberniam,amp; Britanniaminterluic,vndolum,amp;inquietum,to-,nbsp;to in annOjOon nifi aeftiuis pauculi sdiebuseft nauigabilc.Nauigantautem viminc*nbsp;isalueis,quoscircundantambitionctergorumbubulorum. (^antocunquetem^nbsp;porecurfustenebit, nauigantesefcis abftinenc. , , Freti latitudinem in ccn«,nbsp;turn viginti millia pafluum difFundi, qui fidem ad verum ratiocinad funt, aéflimji»nbsp;^nt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Silurum quoque infulas ab ora quam ges Britannia detin^turbidun»
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F. ii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fretum'
-ocr page 82-Rerum Scotîcarum
fretamdiftîngüîtzcuîashomines^tiimnunccnftodiunttnorêvetuftüm.Nundinas âc nûmatn réfutant dant res,«amp;acdpiünt. Müutionib.neceflàriapotius,quani prÇnbsp;ci js parant. Deos pcrcolunt.Scientiam futurorum .pariter viriacfœminar oltentanUnbsp;nbsp;nbsp;•*
l hanatos infulaalluitur fietoGallicoa Britannia: continentipftuariotenuifepara ” ta,frümcntarijsCampisfcIix,amp; gleba vbcrijncc tantumfibiloli , verUmamp; alijsfalünbsp;bris locis. Nam curü ipfa nulloferpaturangue, afportata inde terra quoquô gcn*nbsp;tium inueâafit, anguesnecat.
fi L I B R O ^. -Herodiâfti Politiano interprète,
AT SËuerusmorasdcmduftriancdenSi ne vacuofibiRomaniadeundonl foret,cupidus viâoriæ,cognominifque Britannici,legatos quidem rcitifeda domânbsp;dimittitjipfcquæbtllovfui forent, magrta folertia compara bat. Sed in prirais tarnen cura: habuit pontibusoccuparepaludesjvtftarein tuto milites poflent, atqucnbsp;infolidopræliari. SiquideraBritanniaeplderaqueloca frequentibusOceanialluui-onibuspaludefcunt. Pereas igicurpaludesbarbâriipfi natant,cxcutfantque ad ilianbsp;vfquedcraerfî,acplaîraquc corporis nudicœnum contemnunt. Neqüeenimve-ftis vfum cognoruntjfcd ventrem, atqucccruicem ferto incingunt, ornamenturo idnbsp;cfle,3C diuitiarum argumentum exiftimantes, période vt aurum cæteri barbari.nbsp;Quin ipfa notant corpora pidura varia,amp; omnifatiarn foirais animalium, quocircanbsp;neinduuntut quidem,videlicet pidurain corporis ne adoperiant Sunt autem bcl-licofiflîma gens,âtquc auidiffîma cicdis,tantum feuto angufto, lanccaquecontenu.nbsp;Prpterca gladio nudis corporibus dependente,lorieæ,ac galeç penitus ignorant vfu,nbsp;impedimentum id efleîranfgrcdiendis paludibus arbitrantes, t|uarum vaporibut,nbsp;rfûqueccelumibifempcrc^iginorum«
lt;EX AMMÎANt Marecîlînîiibroio,
Hatc per Illyricum, perque Orientem rerum fériés fuit. Confûlatti vctô Cd-ftantij dccicsjtérquclulianijin Britannijs cum Scotorû,Pidorumquc gentium fera* fumcxcurfu,ruptaquietc,Gondidalocalimitibus vicinavaftarentur, amp; implicaretnbsp;formido prouincias prartyitarum cladium congerie feflàs,hiemcm agCns apud Pari*nbsp;fios C±fat ,diftradu{quc in folicitudines V3rias,vcrcbatur ire fubfidio ttanfmarinis*nbsp;vt rctulimus antcfeciik Conftantium,nc redore vacuas relinquerct Gallias, Alcm^nbsp;nis ad feuitiam ctiara turn incitatis,amp; bella. Mittereigituradhaecloca ad rationesnbsp;coniponcndasLupicinumplacuit,ea tcmpeflatc magiftrum armorum,bcllicofum bnbsp;nc,amp;caftrenfisrcipcritum,fcdfuperciliaerigentem vt cornua, amp;detragico,quod ’nbsp;aiuQt,COthurao RrepcntcmiïUper quo diu ambigcbatur,auarus elTet potius,an cru-ddis. Moto ergo velitari auxilio, Hcrulis fcilicet amp; Batauis, numerifque Mœfico-tum pluribus,adulta |^eme,d ux antedidu s Bononiaro venir : quæfitifque nauigijs,amp;nbsp;omniimpofîtomilitcjobfcruato flatufecûdo vcntorum,ad Rutupiasritasex aduer*nbsp;(b defcrtur:üctitqueLundinium JVt exinde fufcepto pro rciqualitatcconfilio/cftininbsp;lt;Ct ocyus ad procindum.
’ll EX EIVSdcm libro 2^,
PICT I,Saxoncs, amp; Scoti, St Attacotti Britannos jerumnis vexauerc eoö tîniris*
qf Ex EiVSdem libro 27. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9
Ulud tarnen fufiicict dici, quôd eo temporePidi îti duas gentes diuifi Dicali* âotus,^ Yeduûones^tidemque Attacottibellicoû hominum natio,ct Scotti pernbsp;dÎHcrfas
-ocr page 83-Liber Teftiüs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. jf;
diucrïàs vagantes multa populabantur.Gallicanos traâus Franci amp; Saxoncs ijfdcm confincSj quo quifque crumpctcpotuittcira vel mari,prædis acetbis incendijfquc,nbsp;amp; capriuorutn funeribtis homihum violabant.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad hæc prohibcnda fi copiatn
dcdiflèt fonuna profpetior, orbis extrema dux efficaciflîmus potens, cum veniflet ad Bonoïiiæ litus, quod a fpatio controuctfo terrarum angdftijs reciproci difiingui-tur maris, attolli horrendis fftibusadfueti, rurfufqüe fine vlla naüigantium noxa iiinbsp;fpecicm complanati camporlim, exinde tranfmeato lentius freto defertur Rutü-pias ftationcm exàduerfo tranquillain ? Vnde cum cohiecuti Bakaüi véniflènt amp;nbsp;Herulijiouijquc amp; vîdo’res fidenres viribus nümeti,êgreflus tendenfquè ad Lundonbsp;il nium vetüs oppidum quod Aüguftâpbfteritas appcllauit^diuifisplurifarîam globis^nbsp;adortus eft vagantes hoftium vaftatorias manùs,graues onere (arcinarumÆt properenbsp;* ufis qui vihdos homines agebant ôr pccora,prædam exeuflit^ quam tributarij per-d dere miferrimi. Denique reftituta omni,pra:terpartem exigüam impehfam mi,nbsp;liubus fcflis,merfàm difficultatibus füis antehac ciuitatem,fed lubito quoniamfàlusnbsp;fperari potuit recreatam, in ouantis fpecicm Içtiflimusintroijt, Vbi àd àüdcndanbsp;niaiora profpefo fuccefiu elatus, tutaque ferutando confilia,futùri morabatùrambinbsp;guuSjdifFulam variarum gentium plebcm amp; fcrocientem immaniter non hifi per dolos occiiltiores,amp; improuifos exeuHus fuperari polTejtaptiuôrhm confci[rionibuSjamp;nbsp;tranffugarüth indicijs dodus. Denique edidis prbpofitis, irapuhitateque pfohaifla^nbsp;îo defertores àd procindiim vocabat,amp; rnUltos per diucrfà libero commeatü dilpcrfos.
Quo monitü vt tediere prfriquejincentiuojpcrcithSjretctufqjanxijs curis,Ciuilçra nomine redütû Britânias pro prçfedis ad lepopofeerat mitti,virûacrioris ihgenij,nbsp;1 fediuftitenacem amp; redi.-itidemqj Dulcitium düccm.fcientiarci mÜitaris infignem.nbsp;rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DION IS libro 3 9.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Æ S A R igitur Renum primüs Rb. thm tranfifiet,amp; in Brîtanniam poftea Fompeio amp; Craflb Coss. trrnfmifit. Ipfa veto regio hàbet vitra Morinos 450. minimum ftadia, PrirtenditurverovltràreliquainGalliam,actotam propcmodûHiPnbsp;paniamin marc Te porriges: etquidem Græcorumjamp; Ro.aniiquiflimis ighbta.Po»nbsp;iterisverocontincns,aninfula eiTetdubitatumeftjamp;amultBvcraquidemignoranti-0 buSjVt tjui nèc ipfi qiiidé eâ vidiifentjnec ab incolis fando accepiflentjed cóieduraSnbsp;fcquctcntur,pro Vtriufqüc partis, äut btio,aut ftüdio literis mandata fuerünt. Pro-cedcnce verb tempore primum Agricolaprjfedo i deinde Seuero imperätoteinfu-lam eile dilucidc deprehenfumclhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inhancigitürtum Cæfarrcliqùis'iii
r Gallia rebus cömpofitis, adiedifque Morinls tranfire cupiebat, amp;quacommo^ diflimum erat cum pcditctraiecit, non tarnen vbi oportuit,appulit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AU-'
dira enim Fama aduenttis eius Britanni orones aditus continehtis préoccupa-rant. Rupem autem prominentem circumvedus alibi d^cendit : ac vidis^ül defeenfumimpediebahtpriusin terram fuosexpofuit: caqüepotituscftantcqiiariinbsp;plures hofiibusfeconiungcrent:acdeindefubfidiä ipfaexpulit.Barbarorumauté{Qnbsp;0 non multi cadcbant,qiiicum cctirribusamp;cqtiisprçliarenturjfacile Romanos,quipnbsp;pcquibushbndumcquitatusèflet,elüdcbîe, Attonitiveroadeaqùæ deéiscxcoit-tinenri nuhCiàbantur.Et^ omninb tranfmitterrc aufi elTcnt, amp; tdcenderc bmhinonbsp;potucrint, mittùnt ad Carfatéquofdâè genre Morinoruamicbsfuosquil^tiob^nbsp;ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrferrcht.Acprimum quidem obfidcs petenti promiferunt. Vcrùm cum naüaies
Ro.copiaîjamp;quaradcrantjamp;quæaducntabanttcmpcftatc vexarentuf fehÉèntiaiu quidcoim^uncnecumcoapcitcfuntcosaggtem fcafiueniiamp;validbptæfiçljiDnbsp;* F.iij,
-ocr page 84-»
Rcrum Scoticanirii
icncbanturl quoIÙarh verô tiadi vclutin pacatu ad renim neccflariarum cohucâîô Bé miflbs pene omncsintercraerunt; (Cæfàrcnim rcliquis celeritcr fubfidio venit)nbsp;ac ftatim ipßi in caftra impetû feceruntiatque ibi nulla re perpetrata turpitcr fuerunt .nbsp;reiedi ; noil tafncnadconditionesvcneruntjantequâfæpc male acceptifuiflent; aCnbsp;he Cxfari quidéalioqui cumillis erat in animo pacifei. Ciim Veto amp;hiems adelTctjnbsp;heefatis habcrct Copiaruirt ad bellum tuin gctendum,amp; quas aduexerac,efient imnoinbsp;hutç,amp; Galli per eius abfehtiam rc$ nouas moliti effent,de pace cum cis inuitus cgitnbsp;pluribus turn petitisobfîdibus,pâucis vero acceptis. Et ille quidem in continenten»nbsp;reuedusres turbatas compofuit, nullo netjue priuau,ncque publice ex Britanniao-peræprecio perpetrato, nifi quod bello cam petifle videâtur. O b hoc cnim amp; ipfcnbsp;bi vehementet placebat: amp; qui Rotnse erant miiificèpraîdicabant. Nam cum vidèrent quçprius ignota fuerahtin lueem prolatajamp; quae ante he fando quidem erantnbsp;iaudita,iamfibi pàtefaâafpemexhis cohfecuturahi velut re exhibitam ampleâeba ,nbsp;turjamp; quxcunquefpe amplcxi erant tanquam voti iam compotes geftiebaht: atqucnbsp;iob has resfupplicationes in vigefimum diem dccreucrunt.
it
* ^jEX BEDÆ libriprimi Cap.i* lt;^V.gehtïümiingüis vnamjcaridcmquc fumm« vcritatiSjamp; vera? fhblimitatis fei'nbsp;entiam fcnitaturjamp;tonfitetur; Ahglorum videlicet, Brittonum,Scotoium,Pidor(I,nbsp;amp; Latinorum : qui meditatiohe fcripturarümcætcrîs omnibus eft faäa communis»nbsp;'In primis autem infulaBrittones folum^a qUibus nomen accepit inColashabuit:qu^nbsp;de traiftu Arhiorico.vt fettur,Britannia aducdiauftralesfibi partes vendicarunt. Ejnbsp;lt; curh plurimjfc ihfui± parté incipicntes ab Ahftro poflediflèt,côtigitgentem Piâorünbsp;'deScythia,vt perhibcntjlongisnauibusnon multis Oceanum ingrcflàm circuma'Jnbsp;gente flatu ventoru extra fines ómhes Britannia: Hiberniaperucnifle,amp; vfqifcpten'nbsp;trionàlesorasintraflè : atquc iniient^ibi gente Scotorum fibiquoque in parfib,nbsp;tUiusfedcs petiflcjnecimpetrare potuiue.
qjEX EIVSDEM libri ntapj. , lt;f[SEVERVS gehöre AfetTripolitanusaboppidoLcpti i4.ab Aaghfloimpefidnbsp;adeptus decern amp; fepteRi annis ténüit.Hicnaturafæuus multis femper bellis laccf-litusfortiflimequidem rem publicam,fcd laböriofillirac réxit. Vidor ergociuilii»^nbsp;bcllorum,qu£amp; grauilfima occurrerant in Bi itannias defedu pene omnium focion*nbsp;irahitur: vbi magnis,grauibufque prçlljs fæpe geftis receptam partem infulf, ac ci!quot;nbsp;'4cris ihdomitis gentibus non muro,vt quidam ^ftimât.-ied vàllo diftinguendam pn* «nbsp;taüit.Mürusetcnimdelapidibus:ŸalIüracriimquo adntpellcndamvim hoftiunacinbsp;ftramiiniuntuPjfit de Ccfpitibûs quidem circtimcifîs c terra velutmuruscxtruiturdnbsp;tusfüpertcrram:ita^vt in antefitfofladcqua Icuatifuntcefpitescfupra quamfudcsnbsp;‘damp;l^nisfößiflimisprpfiguntur. ItaqucScucrusmagnam foflàmgt; firmiflimumqujnbsp;’Valliim crebris defuper tutrribus commuhifüm à mari àd mareduxit: ibique apudnbsp;Eböracumoppidummorboabiit. EX EIVSdemlibriprimi cap.ia.nbsp;llfE X IN Britannia Omni armato milite, mîlitaribus copiis vniucrfîSjtota fiorid« i®quot;nbsp;’tittitutis alacritate fpoliäta,tyr_äflnörura temeritate abduda,nunquam vitra domun»nbsp;lediitiprædæ tarnen patuit: vtpotc omnisbcllici vfüs jprorfosignàra.Denique fubi-tó4üüb«s gentibus tranfihahrris véhemènter fæùis ï^ototum a Circiö,Pidoruc^nbsp;iqiW àb Aquiloné multos ftupct:gemilqüe pet ânnoiîTrahlifnarinas dichnus ad gc' fnbsp;t^^^îoftqüôdcîftta Britannia eftent pofitæ, led quôd^tpMte Brittonû erantrcnio»,nbsp;wDi ab oiicntahmarbalcerab^
-ocr page 85-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liter Tertius* -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fol. ji;
âden'taliBritannîæ terras longelatcqucirrumpir,quanuïs ad fe inviecrnpcrtingcrc nonpolTint. Orientalishabttinmedio fuivrbéGuidi:occidentalisfuprafe,hoànbsp;'eft^ad dexteram fui habet vrbé Alcluith, quod lingua çorû ïignificar petrâ. Cluiti^nbsp;eft enim iuxta fluuiü nominis illiUs, Obharu autem infeftationê gentium Brittopçinbsp;legatos Romam cum epiftolismittcntcs lachhmöfis precibus aü^xilia flagitabant,nbsp;fubieólioneraq; continuum, dümmodo hoftis immincns longius arcereturpromit-tebant, q’uibus mox legio deftinatbr armata; quæ vbi infulam adueft'aj amp; congieflanbsp;eftcum holHbus magnam eorü m’ultitudinc fterncns c^tcros fociorum finibus ex;nbsp;pulit: eofque interim a diriffima depreflione liberates hor'tata cft inftrucre inter duonbsp;maria trans infulam murum, quiàrcendis hoflibus poflettfiè præfîdio:f.cq;domûnbsp;cum triumpho ma^no reuerfa eß.nbsp;nbsp;nbsp;Ad infulam murum quem iiifii crântnon tain
lapidibus, quam cefpitibus conßrue'ntes vrpote nuÙum tanti operis artificem habentes ad nihil vtilem ßatuunt. Fecerunt autem cum inter duo fréta, vcl finüs(dcnbsp;quibusdiximus) maris per milia pafluutri plurirha; vt vbi aquarum muniiio decrat^nbsp;ibi præfidio valli fines (uos ab hofiium irtuptipne defenderent : cuius operis ibidem faófi,id efivallialtiffimi vfquehodie certiffimavefligiafcernere licet.In'cipitfc-ïe milium (patioa monafierio GebercurnigadocCidcntem in loco quifermonePi-^orù Panuachel, lingua autem Anglorû Penueltima appcllaturjamp;s tendens contranbsp;occidenié terminatur iüxta vrbem Alcluith.Verùm priores inimici vitro vt Romano num milité abilfeconfpexerât,mox adueâi nauibüsirrumpunt termines,cedpntq-omnia,amp; quafi maturam fegetem obuia quæque mctunt,calcant,tranfeunt. Vndçnbsp;nirfum mittuntur Romam legati flebili voce auxiliû implorantes, ne penitus mife-tapatriadelereturme nomen Romanæ prouinciæ,quod apud cos tam diu clarueiàènbsp;I o^terarum gentium importuniratc obrutum vilefeeret. Rurfum mittitür legio, quæ imperata tempore autumni adùenicns magnas hofiium flrages dédit:nbsp;cofque qui euaderepoterant omnes transmaria fugaüit: quipriusanniuerfariûprç-das trans maria nulloobfificnte cogéréfolebant. TuncRomaninûciauerc Brittopi-hus non fe vitra ob eorUm defenfione cUm laboriofis expeditionib’pcfle fatigari:nbsp;*pfos potiüsmoncntarmacorrmcre,amp; ccrtandicum hoftibtfs fiudium fubire,quôdnbsp;non obaliamcaufam, quam uipfi inertiafoluercntur,eis poflènt efle fortiorcs,nbsp;Qjjinetiam quiamp; hoc focijs,quos derelinqucrc cogebantur aliqüid commodi alla-turutn putabâimurum a mari ad marc refto tramitc inter vrbcs,quar ibidem èb me-tum hoftiam faâæ fucrant,vbi amp; Seuerus quondam vallum feccrat,firmo de lapidenbsp;locarunt. Q^emvidclicctmurumhaâenusfamolum,itquc confpicuum fumpRÉnbsp;publico,priüàtoqüc adiunda fccum BritanhorUm inanu confiruebant.Odo pedesnbsp;wmm,amp; duodccim altum,relt;Sta ab oriente ih occafum linca. Vt^fqué h'ôdicintuennbsp;ôbus darum eftzquo mox condito dant fortîa rcghi populo monita •• præbenunfiînbsp;^umdorü cxempla armorum.Scd in litorc O ccahi ad meridicm,quo naues coru ha^nbsp;cbantur:quîa amp; inde Barbarorû irrùptio timcbacur turres per interuallaad profpenbsp;40 «um maris côllocànt,amp;valcdicùnt focijstanquarayltranonrcucrfwi.
30
etpavlöpóst; . . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
I»
if
Qy ID plurafrelidis ciuitatibus,acmurofugîunt,diQ)crguntur,înfcquîtur h® oeleranturfiragcs cundtisçrudclioresprioribus, Sicut enim agni a feris, «3nbsp;AudcamanfîonibuSjacpofTcffionibosfuiinbsp;^^*®?i5ÇQSfibi famispericulùm latrocinio, acrapaciwicmutuatcmpcrabantînbsp;EmJ.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jùgçâtea
-ocr page 86-iugentcs cxtcrnis doöicfticis mdtibus tladcSjdoncc omnïs r^ïo ’totius cibi fuftcD' taculo exccpto venandi fohdo vacuai^tur.
HX EPISTOLA GILDÆ* . nbsp;nbsp;nbsp;. _
'^Qups iuflit conftruetc inter duo maria tiins infulam murum, vt cflct arccndis bo* ftibus a turba inftrudus ierrori,tiinb'üfque lutatnini*
’çl GIT VR furfum milèræ mitténtcs cpiftolas rcliquïfad AetiumRomaoÇ potcftatis ^irüin hot modo loqucntcs: Actio ter ConfuIigcmit'usBri' inbsp;tannortjln. Et poft paucaqucrcntcs: rcpellunt Barbari admate, rc*
lt; pcllitmaread Barbaros. nbsp;nbsp;Intethæc duo genera funerum aul
lugulamur autmergimur , hec pro eis quiequam ad-iutorij habent.*
’j» »
\ t****«y
yj» X-
V * -K -)lt; * /
o
' --- ‘ | ||
f |
1 | |
?*-RERVM
RVM HISTORIA
Àudorô jçGEORGIÔ BVCHÀNANQnbsp;SCOTO»
?
^LIBER OJA RT VS*
T 7 “XT noÂrç genus hîftoriafcribereaggrcderemuf,qüÔ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lAnV
V JLVJL reliquamagisapertalcgentib’clfeht,J)äücäViuini eft f^ra repetcre:fed ea potiflîmiim quæ afabularuih vahiùttinbsp;abeftentjamp; a vetuftis ferüm fcriptoribiis non diflcntirent. Pri-mutn omnium conftansfamàcft,quani plurima etiam incftciànbsp;confirmantj Hi^anorum multitudincm fiue à potentioribiis
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domo pulfamJ ftüe abundante fobolcultro profeâairi, in Hi-
bcrniam tfanfniifîflci eiufquc inftilç lôcâ proxima tcnuiflc i nbsp;nbsp;Deinde cum Macris
»alubritaSjamp; pabulifdecunditas inuitaret^paulatim complufcsamp; propter feditioiies domi,amp; exterorum iniurias (quibus Mifpania fem^erfuitobnoxia) quietiorisvit«nbsp;^cS)amp;cUpiditas eodemtraxit: coquefacilius^ quodadinfülamiamapopulariuinnbsp;fiiorupi multitüdine occupatain tahquam ad alteram patriaihfe proficifci fibi perfuilnbsp;dercnt* Stirpsaurem illatahta foboleih terra hominùnèfœcundiifimafcfloriiitinbsp;Vt iam non Hibemiæ fihibüs contenti in proximas etiam infulas minores ftequetcxnbsp;tmisrarent* întetea Scotis (id ehim vniuerfæ gènti nomen erat) per Æbüdas itifii gt;nbsp;las fines propagantibus,fed fine Rege^ ac certo imperio per cognationes tribütiinnbsp;jparfisjappulit ad Hiberniæ litus clafïïs Gcrmanicajvel(vt fctibit Beda)Scy thica^ cdnbsp;Kicda tempcftatibüs, (vt credibile eft)qUod neclibêrosj neevxofes fecum extfilifi*nbsp;fcnt. Hi omnium rerüm egcnijCÙm è longinqüa naiiigationc nihil eis, praeter arm jnbsp;fiipercfletjà Scotifque miffis lcgatis fedcs pcterent.-refponfum fuit,fe cxiguaSjamp; in-fœcundas infulas ob agri penUriam öccüparc coados,quas ne vaiuerßs guidera fîcJnbsp;is cedcfe poflcntfufFedüras tantae mulütudini.Communis vcrôforus rnilcrtos,bomînbsp;nibus fæuitia fortunç afflidis,ncc géncrc^ (vt c fermone^ amp; inftitutis apparebat)a- •nbsp;licnis,confilium,amp; ad efficieUdum quanta pofTentauxiliadàturoSi Confiliûniaiinbsp;tem cratjVt propinquam infulam Albium amp;amplam,amp; fcecUndam, amp; multisiil lo-cis adhuc incultam,amp; propter incolarum, ficubi eflent,ingénia,qui multis tum Regibus inter feinimicisparcbant,infirmampetcrcn6 In iliis difeordijs ciuilibusfaci*nbsp;kforc infirmiorcsfouendo regionem ampliffîmamoceuparc* Sua adidàûxibanbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;non dcfiKUTa.CùmÆbudafumanguftia,amp;rcs,vt tum erant,tenues facerentf^CTHj
Gôn«ui(quipofteaPidiaRomanis^vieinisgcntibùs funtappcilaù)or^Gct gt; inanicoM)^
-ocr page 88-Rcrum Scoticànini
manico man vicinâ ingrefïi pulfîs incoliSjQui Sc nû^Srinzcrk discordes eranijmag” nam ciusôrç partem in ruamdnioncmredcgcrunt : brcuiqüe prima illacumSconbsp;tis amicitiæ aufpiciafequuriconiugibusabeisacceptis in vnam propc gentcm coinbsp;îiicrunt. Itacnim effedum eft,vttTequcntivlrro,citroquccommcanimagnaSco- ’nbsp;lorum multitudo vel abaffinibus adhuc infirniis retenta^vel domefticarum reruffinbsp;penuria impulfa, vel charitire fuorum ihrer Pidos lociim doibicilio capcrct.nbsp;primo affinium aducntu læti cum augefccre paqlatim multitudincm ccrncrentjfot'nbsp;midarecœperuntne cum primumfpem vires Scotisfâccrent,ipfi eis obnoxijrcddc*nbsp;renturjprimo fecretis coitionib’j deinde palam in confilijs fremere cóepcruntjpro'nbsp;uidendum,ne peregrinifecum poft mifcercntur:rationcmqueincödam, vt quçalt;i'nbsp;dfet multitudo minueietur. ladatus etiafh vulgo rumor eft diuinitus Pidis didi'nbsp;onem cfle d3tam,forc,vt aliquando tota gens a Scotis dcleretur« Ha; fufpitiones iönbsp;caufafueruntjVtnatiohesanteamicirtimæfcorfümhabitarcnt: Scotique montanesnbsp;inlocis,amp; agrieukuræ minus aptis(vt qui pecori pafeendo, amp; venationibus magi^nbsp;dediticlTent) fecontinerent: Pidi agrisfcrtilioribuslccundum mare Germanic**nbsp;eolendis aflucfcercnt;ac paulatim tot ante officijs neceftitudo cótrada breui in ft*'nbsp;reftumprope ciuile bellum verrit. Léuibus enim de caufis primuralurgijs, deindenbsp;tniurijs inter homines féroces ortis graüiflîmorum odiörumlèminaiadavidcbari'nbsp;tur. HancoccafîonemBrittoncsvtriufquegenrisinimicicum clTent nadi, diCcat’nbsp;diarum faces admouerunt,amp; Pidis non pofeentibus auxilium aduerfus Scotos oi-nbsp;nbsp;nbsp;'
ferunt. Id Scoticum tradarifentirent, amp; ipfi aduerfusimminens diferimen no» modo auxilium,fèd Regem etiam peregrinura afeifeunt. Infulanorum duces cüinnbsp;pene pari dignitateeffentjnee alter alter! cedere inanimuminducerct,accerfîtur ci*nbsp;copijs ex Hibernia Fergufius Ferchardifilius,omnium Scotorum amp;confiliojamp; tn^nbsp;nu primus habitus :amp; magnopopuli confenfu Rex declaratur: atqueexcrcitutn ^dnbsp;alcam pugnæjfi fitopus/ubeundâ parareiubetur. Eodem prope momento runio^nbsp;ad Scotos,PidofqucproraanaratBrittones ambiguaconfilia vtriquegenti iuxtaP'nbsp;niciofaagitare,vt vidospariter, vidorefque bello ag?redercntur:amp;vtrilque veladnbsp;inrernecionem cæfis^vel Albio expulfis,ipfi totius infulaspotirentur imperio.EarcSnbsp;vtriufque gentis copias confilij incertas aliquot dies in caftris conrinuit.Tandem *lt;*nbsp;colloquium ventum,amp; deteda Brittonum occulta fraude de pace agicœptum:ea4înbsp;renouata tres cxerciius diuerfi domum conccflerunt.Brittoconatu priore deic^***,nbsp;alia fraude rem aggreditur.Immiflis clam latronibus pecora Pidorum abigit.nbsp;repetentibusrefpondetjiuftiusaScotis furtis, amp;latrocinijsafluetiseas, quatnalenbsp;repeti.Itaeiufa legatione re infeda foeciales dimifti. Enimuero ea iamapcrtaludifl'nbsp;catio videri.Itaque cum ftaudulenta confilia fe magis, magifqueaperirent, rcccnsnbsp;contumelia vehcttifntius, quam ex priore conatu ira refidua vtriufque popolia***'nbsp;mos inflammauit. IgiturexercicU quantum potcrantcoado duo Reges bifan^^nbsp;Brittonum fines ingrefll jagris feno ƒ ammaque late dcformatis,cum ingenti prædinbsp;domum reuertuntur. Ad earn iniuriam viridicandam Britto Scotorum fines ing*'^nbsp;ffuSjad Dunum vfqucamnem penctrauit, amp; minore lönge damno quam rerrorc dnbsp;loca peruagatus,in ripa fluminis confedit. Fergufius cnim mifiis in montes,loc3*lgt;nbsp;cxercitibus inacceffa liberis,amp; coniugibus, rebufque aliis,quæ agi,aùtafportarip®nbsp;terant,ipfc aditus omnes obferuabat vfquc adPidorumaduentum. Caftris tandem cum cis coniundiSjCómunicatoquc confilio ftatuunt bellum ducere,amp; in teg*'nbsp;«ne hoftili incurfionc prope vafta hoftem conficcre.At Coilus (id Britonum Regnbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aowc?
-ocr page 89-Liber Quartut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol* H»
Domen erat)per fpeciilatores caufacundatiünis intclleâa quinquemilliahominà inloca cditiora, vt ibi in infidijs eflcntj præmittit : ipfe reliquum cxcrcitum rcâaianbsp;hoßcmduccrcdccreuit. Id quoquccum Pidi rcfcilfcnt,initorurfuscum Scoriscortnbsp;filio,antcuertendum rati,ftatuunt Brittonum caftra de noôc aggredi. Igîtur edußisnbsp;copijs Scotia fronte,Piâi a tergo inuafurijad hoftem ante lucem perüeniunt. Ibinbsp;Brittoncs fiducia incautos,amp; qui ob lupcriorlim dierutn cunôiationé hoftes timerenbsp;defierant,adhuc femifomncs obtruncant.nbsp;nbsp;nbsp;Cecidit cum parte maiore luorum iii
totumultu Coïlus ipfe,regioncmque in qua pugnatum cft,de fuo nomine célébré iecit. Fergufio vittorc domum reuerfo Scoti ei, pofterifque eius regnum iureiu-*0 randoconfirmarunt. Ipfe deinde rebus in Scotia pacatisad comprimendasaudo-ritatcfuafeslitionesin Hiberniam tranfiit : rebufqueibicompofitisin reditünonnbsp;procul euedus è portu, cui Rupes Fergufîj nomen eft, coorta repente tempeftatenbsp;rnterijtannoregnifuivicefimoquinto. Adüentvôiuminea temporanbsp;conijciunt, quibus Alexander Macedo Babylonem itcccntelùno tricefîraonbsp;fercanno ante Chriftura natuoik
ît. REXi
^FERGVSIO defundo,duofilij,fcd nondüm regni potente^ rcflabaht,Feigt; leguSjamp;Mainus. Eôfadum eft,vtPhylarchisad prodendum Regem coëuntibusjnbsp;Diagnacontentione res tranfîgercturjalijsiufiurandum iadantibus.quoadadierantnbsp;*0 regnum ftirpi Fergufianæ fe conlcruaturos:aliis quanta domi,forifque Rege pue-fo inftarentpericula commemorantibus» Tandépoftlongam difeeptationem ratiônbsp;’nitaeft, qua nec puerætatenondûregnomaruraimpcrarct,neciurijurandofrausnbsp;Beret:vt videlicet regnum liberis nondum adultis -propinquorum, qui maxime vi*nbsp;Bereturregno idoneus,isrcrumfummaîprçficerctur. Eo mortuo regni fucecffioâdnbsp;Regis fuperioris liberos perueniret. H æc poftea perpetuo lex valuit per annos fenbsp;1025. vfqueadKennethumTertiumjdeqüofuolocodicemus. HaclcgeFe-ntharis Fergufii frater regnum eftadeptüs: arque annos quindecim eum honoremnbsp;geflît tanta æquitate amp; inodeftiaj vt amp; ciues iunum Regem, amp; pupilli tutorem optinbsp;eum experirentur. Hisarnbus cum pacem foris^domi charitatem cîuiumcô-3° parafTetjpropinquorum tarnen ambitronem placare non potuit,nbsp;nbsp;Ferlegus enittl
’’egnandi cupiditatc iamdudum inflammatus ,communicata rc prius cum turbulen* *rffimo quoque iuuentutis,acrcrum nouarum auidilfimo patruum adit, amp; regnumnbsp;paternumrcpofcitjquodillcnonvtfuumjfed vt fiduciarium tenebat. Feritharis a-^eo illo adolefcentis importune confilio non eft perturbatus,vtconcione aduocatMnbsp;regnumeicrareparatum feefteoftenderet: multaqueetiamdeadolcfcentis laudenbsp;sdiecit. Regno autem fibi creditOjquod mors propinqua cflèt ablatura,m3ne fponnbsp;ccdere,amp; voluntatc potius, quam necciTirate pictatem erga yropinqtios Cblerc«nbsp;Sed tantum omnium fuit erga Feritharem ftudium,tantaque charitas,vthancpraf-pTûperam in Fcrlego regni cupiditatem non modo vultu,fcd increpationibüs,ati|uenbsp;40 sdco claratotius concionis acclamationefintauerfati. Patefada verb per indicesnbsp;’¦duerfijs patruum coniurationecum confilij deteftabilisaudorfupplicio grauiffimonbsp;^gnns haberetur,Valuit tarnen in Ferlego patris memoriajamp; patrui præfentis gratia,nbsp;prcces,quo minus grauiflimifcelcris cogitati morte pœnas lüerct. Cuftodes tannbsp;*ümadhibiti,quifada,didaquc eius omnia fpeculafentur. Sed ille quamlibet brenbsp;^^ïmoratadfpcmanimoconceptannmpatiens, deceptis euftodibus, cufnp^ocisnbsp;tonfdjs priraum ad Pidos^ deinde cum ibi ndlamreruin nouandarum foateriafanbsp;ioùtnire^
-ocr page 90-Rerùm Scotîcanini
fcgnö fc abdicâuît.
tha de eo rcâc vaticinatus fuiffe videretur. Deinde non fenfim, fed repente itairt omniaflagitiapræcepsabijt, vt nobililTimo quoque per calumniam fublato faci-B«rofî homines, amoto metu,totura regnum breui latrocinijs infeftuin fecerint.
Phylarchi, deplorataftatu publico, cumineiimanimaduertereftatuiffent, iU® fcompcrtaconiurationeadßrittoncs confugii : ibique reditu defperato in fuinmonbsp;lt;ontcmptu,’amp; ignominia confenuit, Inkcrea Conanus homo prudens, ac feuerus,nbsp;Prorcxeledus,abiIIolabefadata,amp;concuflarc{lituit;latrocinia co mpefeuit; ac rebus, quoad potuit compofitis, in conuentu publico, accepto nuncio deThcrdnbsp;morte, magiftratu fc abdicauit, duodecimo ferme anno, quara Thereusregnun»
înierak
IOSINA proxîmîRcgisfraterrerum'gubcrnaculoadmotusnihilinvllart partSgefliflcmemorabilefertur,nifiquöd medicos in honore fummo habuit:quôdnbsp;cum cxularet in Hibernia cum patrc,cis maxime famil'ariter fuiflet vfusi Br®'nbsp;ui reliquanobilitatc in Regis mores eunte Eiâumeft, vtmultis ffculis rtemio effetnbsp;în Scotia illuftriore loco natus,qui vulncrum curationem non teneret.Reliquan]^nbsp;enina partium mcdicinæ raruserat tumvfus apud hominesinfumma parfimoni^nbsp;educatos,amp; magnis laboribus cxercitatos* DeccfTit autem maturafeneâ;utc,cùm vi-ginti quatuorannos regnum tenuilfet.
X.R.
«HfHYIC fuccefTitfîlîusFinnanüs, quîpiterhîsînfîncSvcfiigijsrtihilmagl* Iaborauit,quâvtciuili,amp; moderatoîperiOfuosafTuefccrct: amp;bencuolentia magisnbsp;quam armis autoritatem Regiam tueretur. Vt autem radices tyrannidis recideret,nbsp;decretum fecit/le quid Reges quod maioris effet momenti, nifi de publie! confiÜjnbsp;audoritateiubcrcnt. Cum trigintaannos regnum tenuiflet, ciuibus amp;peregrinisnbsp;juxtacarusdeceffit, •
lt;ÇN EC vlla tarnen res jquèdeffderiûmeîüsâuxîtacDorftiKlij,qui eîfucce* |5t,vlta in omnia vitiaproicâa*Patcrnos primû amicos,vt molcftos voluptatum fu*nbsp;«Ö intcrpellâtores afcablegauit,amp; cofruptiflimum qucnqne c iuuétute in familiarenbsp;côhfôetüdihcm afciuic : ac tum dcmtim fe totum epülis, amp; Vencri dédit.
Vxorcm Regis Brittonum filiam comitibus proftitutam abcgirgt; Tandem faéU Contra cum nobilitads cdniuratione velutcfomno expenedus cum ncque dorainbsp;quicquam tutum, riteforis exilio locum fidom profpiceret,quôd peregrinis,amp; ci-oibusiuxtainuifuscffctjOptiraumfaduràtuspiiorisvitç fimularepœnitcntiam.Itanbsp;lt;nim amp; fe imperium rctenturum,amp;deinimicis in tempore pœnas expetiturura. Igi-tur primum rcuocatavxorcBrittoncsreconciliareconatus efl.Ciuium primorcsadnbsp;fc vocat .Grauiffimo Gicramcnto interpofîto præteiitorum obliuioncm fancit.plagînbsp;liofifiîmufn quenque velut adfupplîcitimferuatumincarceresconijcit : aefanâ^
oœnea
-ocr page 91-Liber Qmrtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foljji
btaïicsàd vnum bccîdfti Ea calamitas nontam rcliquoruîn animosmetü repreffitj iquam iram languentem nouis facibus accendit. Igitur coado magno exercitu curtnbsp;öisadinuifum portentum tollcndum coniurantibus Durftus omni alla fpcpræcifànbsp;cum paucis flagitiofis,quos metus communis poenac ob fuperioris vitf feeleta aggrénbsp;gauerat prælij fortuna tentata occifus eft; poftquam nouem ahnos regnaflèt. Ih om-hium ordinum tahi iufto aduerfus eum odio tarnen hoc Regio nomini,amp; maiorunlnbsp;ôiemoriæ ttibutum eft, vt defundi corpus in monülncnta maiorum inFerretünnbsp;XII. R.
IN comitijs Regijs magna fuit inter procercs contehtio alijit cenfentib* iüxâîa Jq cramentû Fergufioprçftitum veterem efle moremfcriiandum,alijsmctuentibus,nCnbsp;h quem è Durfti propinquis facerent R egem^ vel limilititudo morum eum ad flagi-ha,vel fanguinispropinquitasad vitiohem impcllcret. Tandem Euenus Durfti frater patruelis amp; vitae luperioris commendatione, amp; infigni aduerfus tyrannum viuQnbsp;odio commendatus,èPidis,vbiDurftum perofus fponteexulabat ad regnum magnbsp;oo confenfu vocatus eft. Is primuS creditur ciucs in fuum nomen facramento ade*nbsp;gifle: qui mosaPhylarchis nunc quoque ferüatur. Euenüs omnium primumvCnbsp;tïjores a fuperiore Rege corruptos formarctjadolcfcentes ad antiquam in vidu,vcßnbsp;diUjamp;in confuetudinequotidianaperfimoniam reuocaiiit. Itafirmiorcsadmilitiânbsp;minus domi turbulentes ratus futuros. Omnes regni fui partes diligenter per-ÎQ ïuftrauit.’iuscumfumiuamoderatione dixit: amp; fontes pro modo delidorümpuni-tiiti Pidorum Regem aduerfus Brittones aUxilijsiuuit:inter quospugnam longénbsp;pertinaciftimam noxdiremit adeo incerta vidoriajVt pari clade, ac perinde metu v-lerque exercitus affedus difeeflèrit, Brittones domû,Scoti amp; Pidi in montes prox-mioszqui poftridie e fuperiore loco animaduerfa höftium fuga fpolia Igerünt : ac fénbsp;pro vidoribus gereutes exercitus domum reduxerunt. Hoftibus reprcflîs EuenuMnbsp;itûrumad pacis opera fe conuertitiac ne moleftum effet Regibustotiesregionesomnbsp;t’es (vttum mos erat) ad ius dicendiim obire, indices ordinaries regno in conuen-his diuifo iuri dicundo prpfecit. Delatores item infiituit, qui noxios déferrent. Idnbsp;Oiiinus vitio deprehenfo incertum legéne fîtabrogatum,an fponte abolitüm. Deci-3o tno nono regni fui anno mortem obijt,Gillo filio notho,eodemquc vafro, amp; regninbsp;cupido poft ferelido.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIIL R,
ÇSVPERERAKT elegitiraaRegumftirpeproximlDochamus,^Dorgal-lüs Durfti filii,iidemq;gemihi.Inter eoscum diferimen artasnonfaceret/oedum de tegno certamen ortüm, Gilli etiam fraude vehemenüus accenfum eft. Cum rès adnbsp;Arbitrium propinquorum relata effetjbipræ pertinacifadionûftudio nihil decerninbsp;potuit. Gillus,qui audor vtrlque fuerat, vt alteralterum tollcret^cum occulta con-hliaparum procédèrent,procerum,amp; propinquorum primis^t controuerfias fini-in vnum locum coadis per homines idoneos feditione futito excitata vtruntj*nbsp;tnterimendum curat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde velut ipfe petitus foret infidüs,implorata omni-
^0 ptti^quiaderantfidein Euonium locum ab Eueno commünitum profugit. Eo præ-«dio cum parte nobilitatis amp;: hominibüs fui fceleris confcijs occupato, efuperiore ‘Oco multa de fratrum temeritate amp; pertinacia ad populum frequente concionatus^nbsp;^ulta aduerfus cædis audores locutus tandem fubiecit, fe ab Eueno rtOn modo rerÖnbsp;«omefticarum, fed etiam regni donee nouus Rex eligcrctur curatorem rclidum.nbsp;^pcquiaudiebant,etfi falfàrebantur,tamencum cum firmis præfîdiis munitum vî-®crent,mctugrauioris periculi facraméto incundanteradaeti eum Rege dixcninf^
C.ii. quot; hb
-ocr page 92-Rertirh Scotïcarurn
nie etu cönfenfu populi vtcunque exprelTo regnum fiBi cöhfïrmaüerat, 'tarnen fü’ perftitibus Durüi pofteils nunquam fe tutum ratus animum ad nepotes eius tolkonbsp;dosadiccir. Erantautem Li(morus,GormaciiSjamp;Ederusc Dochamo DurftiÊü^nbsp;geniti. Hi cum in Mannainfulâeducarétur, Gillusiplead eos reduccndosprofc'nbsp;ÖUS ducs majores natu omnihonoris amp; humanitatis fpecie profccutus, in Albiuianbsp;fecum abduxit.'Vtapud fc (quemadmodum fin)ulabat)Regij pueri Kegio cultuiaf-fuefeerent. CumEdero,qui minimus erat, milites pr^fidij obtentü reliquit,quibusnbsp;occulta dederatmandata,vi ftato die pucrum interficcrent. Sed, cum Gilli ingénianbsp;bmnibusefïetiîotum, nutrixfraudem fufpicata, alumniimclainf ublatum nodeinnbsp;Argatheliam tranfmifit; ac nequicquâ ad cædera eum quçrete Gillo aliquot annosnbsp;occultein fpelunca educauit.Illc non modo fratres pueri natu maibres, fed militesnbsp;cciam euftodes occidir. Ipfum vero Ederum cum falfus rumor in Hiberniam dcM'nbsp;»nm ncruulQafïèt.nna’rrre defiit.Sed nec ncootümDurfti cæde Derneirarafatis tUtU
familiarefqueinterimendoscurauit, Proccres,quimoleftepræfentemreruinftatun' ferebant,amp; pciora mecuebant, coniuratione clam fada tanto filentio rem texerunt»nbsp;vt Gillus prius geri,quâ parari bcllû fenferit.Cum èxercitü contra rebelles cogeref»nbsp;fenfît,quâ fluxa fides hominum erga fceleratos efTetNam amp; pauci ad eu côuencrût?nbsp;amp; hifere, qui propter fuperioris vitæ flagitia pace timebant.ltaq; fuis diffifus rclidonbsp;. exercitu pifeatoria nauicula in Hiberniam fugit.Scoti ne legitimocarercntimperio»nbsp;Caduallum coniurandi principcm copijs hoftiûl n fidem receptis Proregem créant«nbsp;- Is cum Gillum facinorofos vndique cogentem bellum rcnouarc veile intelligeret,nbsp;cum,antequam copias m.aiorescolligeret,perfequi,quocunqucfugeret,decreuit.nbsp;Primumin Æbudasinfulas nauiganic. Ibi Ederum vnumcDurfti progeniefupet'nbsp;ititem adfe addudum liberaliter mftituendum dédit, Gillus audito ciusaduentunbsp;rurfus in Hiberniam abijt: procenbus eiusgentis magna fpe præmiorum foiieitatisnbsp;in primis fi fe reducerentÆbudas ijs fe donaturû. His pollicitationibus magnum ex-.creitum confecit.Cadualluscùm rébus omnibus ad traiedionemparatus effetjpro'
^PRIMVM omniumEuenumprpelarafamavirumDoualloFinnaniFegt’ fratrcgenitumpopulilùlfragijs Regem creandum Curât. B accepte magiftratuloe^nbsp;hoftibus opportuna,ac maxime maritima firmispræfidijscômunit, nefubitihofit’ g,nbsp;polTenc impune exfeenfiones facerc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gillus id cum refcifrct,amp; ipfe mutato cofl'
filioin Ilam infulam nauîgat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibicum omnia late ferro,flammaquevaftaïTet,in
Hiberniam redijt. Eucnus,vt belli fontem exhaurirer,magnum eô exercitum düCC •Caduallo mittit, Nec Gilluscertamen detredat. Sed afuismagis prædam, quantnbsp;duccmfecutisdeftitutus, veftemutatainpropinquurancmusfugitpaucis e tantonbsp;•numéro eum comitantibus. Reliquus exercitus a Ibciis, amp; duce proditùs fe G«'nbsp;duallo dedidit.Gillus poft præliuradiuquçfitus tandem in antro obfcuro repertusnbsp;trucidatur tertio quam regnum occupaoeratannoi Caput rclatum ad Caduallunt*nbsp;Eum rebusfelicitergeftis ex Hibernia redeuntem noneademfortunaexcepit. Ma*nbsp;jorem' enimexercitus partem cum omni prædafùeda tempeftatevexatusamificVn'nbsp;dçtantum concepitmœrorem vtnon adeo diu poft fgritudine animi confedusin- fnbsp;terierit: Rege fruftraconfolante, acres præclarebello geftas laudantc,adueramp;in |nbsp;ïonuR£E Quifiem conferente.
-ocr page 93-Liber Quârtus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
Rexoouus hoc rerum fucceffu clarus,paccm cumPiâisrenouauît ; 5c Gethi tcrtij Pidorum Regis filia in matrimonium accepta earn confirmai!it.Scd hanc publicamnbsp;‘ lætitiam lubitus Orcadcnfium in Albium exfcenfus intcrpellauit.Eos repente Rcxnbsp;aggrefTus exagris ad montes, c montibnsadmarecompulit. Ibiticpidantes,0cinnbsp;confcendendo turbatos adortus pene ad vnum concidit. Bclus eorum Rex defpe-ratafalutcfibimanum intulit, Euenus bello defunâusad pacis opt ra conuerfusnbsp;duo emporia lociscommodisinftituit.-vtrique ab amnibusprætcrflucntibusinditanbsp;*iomina,Ennerlothea,amp; EnncrneHà. Enncr enim prifci Scoti vocant locum,quo natnbsp;yes appcllcrcpofTunt. Æbudaslongabellorum licentiatumultuantesfublatisnbsp;interincolas difcordijspacauit.nbsp;nbsp;nbsp;Breui deindepoft, cum feptemdecim regnafifet
annis mortem obijt»
XV. R.
^SVFFECTVS eiRexeftEderusDochamifilius. Iscùmpacedoitii,fo fifque parta frucretur,ac venationibus exveteregentisconfuetudine indulgeret,funbsp;bito affertur Brcdium infulanum Gilli tyranni pfopinquum magna cum clafle appUnbsp;bfle,ac lateprædasagere.Aduerfus hunctumulcuario repente exercitu dudo nodUnbsp;hoftium caftris quanto potuit cum filentio præteritis ftationé nauium aggrcflus,par-ÜÖ negotio necopinantcs in fuam poteftatem redegitrcuftodibus occifis clafTem in*nbsp;Bendit. Mane in hoftcsduxitrac pan negligentia ibi inuenta primo tumultu in-^0 cotnpofitos fudit. Multi inter cundationempugnf,acfugç cafiireliquiadmarcnbsp;propinquum interclufafugacapti,amp; laqucisftrangulati. Prçda dominis agnofcen-fibusreddita.Similem tumultum ex eifdcm infulis poft aliquot annos eiufdem Gijnbsp;halius propinquusexcitauit, qui fimilcm quoquehabuitexitumdcletoexercituj'nbsp;''i ^laireincenla,prfdarecupcrara,acdominisrcddita. Itapace vbiqucparia,(èncxoc5nbsp;^no amp; quadragcfimo impcrij anno morbo eft extindus,
XVI. R.
VIC fücceflitEuenustertiusindignüsoptîmopatre filius:quînônco ^ntus centum c nobilitate concubinis ni fyam fpurcitiem latis legibus in vulgutnbsp;proderetjtulit, Tulit enim,vicuiuis liceret pro opibusquof alerc poftet vxores du-30 cere:vtRexantenuptiasIponfàrum nobilium,nobiles plebeiarum prçlibarent pudinbsp;citiâsytplcbeiorum vxores cum nobilitate communes eftent ,Hanc flagiiiolam ciusnbsp;^equitiamfecuta?fuDt(vt fere folent) comiresluxuria,crudelitas,auaritia. , Nantnbsp;eum ad fumptus opes non fuppcterentjOpulentiores confidis caufis rapiebanturtdnbsp;‘Upplicium, amp; commercio Regi cum furibus inito fürandi futnma erat impunitas*nbsp;quam gratiam abadolefcentiacorruptaex promifcuæ libidinis pcrmiflioncfpcïnbsp;eamtruculcntiaamp; rapacitateamifit : amp; coniurationenobilitatisfadafenftt,:nbsp;Snam infida malorum effet focietas* Nam cuih primuragn aciem ventura eft^nbsp;^luisdcftitutus,viuus in hoftium mantis venit,ac in cuftodiam publicam conicdusnbsp;'à • ^^^^^^ano quiproRege cifuftcduserat, rogantedcpoenaeius,inpcrpetuznbsp;*1° vincola eft damnatus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibi quidam ex inimicis priorum offenfarum memot c
^^deRegis vel procerum gratiam, vel faltem impunitatem fperans, eum nodu in ^arcere ftrangulaurt,cum iam feptem annos regnaflèt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eins facinoris audot
quot;•‘dagulapcenasluit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i
Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVII. R.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- , ƒ
Î gt; ^SECVTVSeft Metellanus Ederi propinquus, non minus ob vîrwtet Stegias omnibus carus, quam Euenus fuerat ob vitam flagitiofc adam inoîfos.
G. iij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßt folt;
-ocr page 94-Rerum Scotîcarum
Éares tantameiapud omncs pcperitauâoritatem,vt eo impcrantepercetua fuerK foris pax,amp; doraitranquillitas» Hoc vniun ad fummara felicitatem ei dcfùit, quôdnbsp;nobilitatis in libidineprocliuis pertiiucia impcdittis leges Euenifpurcas abrogarcnbsp;nonpotucrit. Obijt mortem anno regnifuitriccfimo.
XVIII. R.
E O fine libcris defundo rcgnura delatum eft ad Caratacum Cadallani fîli* um generis Regij iuucncm. Is inito ftatiinregno Æbudas a morte proximi Regisnbsp;lumultiiantcs non fine laborccompelcnitmec teinerc tarnen credidetinij quôdno-ftrifcriptorcs Orofium,Eutropium3amp; Bedara fecutitradunt,Orcadasco impeiantcnbsp;a Claudio Cæfare fuperatas : non quôd difficile exiftimem paucas infulas in fæuif-fimo mari difieâaSja paucis incolis,amp; inermibus habitatas^fingulas aggrcdi,amp; cùninbsp;mutuis auxilijs fe tueri non poflèntjomnes vincerc. Nec quod incredibilc putemnbsp;in earn cxpcdidoneraclaflcm a Claudio miiram, homine (vt inquit Orciîus) quinbsp;belium vbique,amp; vidoriam vndccunque qufrcret : fed quôd Tacitusaffirmet antenbsp;lulij Agricolæaduentumcam Britanniæ partem Romanisomninoîncognitâfuilfe.nbsp;Caratacus regnum annos viginti tenuit.
XIX. R.
qpEI fucceflît Corbredus frater. Is quoqucinfulanos qui omnibus fertpe Interregnis fpem nouarura rcrum fecuti nouos motus ciebant, niultis expeditionibnbsp;attriuit : latrones in plebcm graflantes extinxit: amp;paceibiconftitutain Albiumnbsp;reucrfuSjtotamquc Scotiam peruagatus labefaâata bello rcftituit,acdccimo ottauonbsp;regni anno deceffit.
fîlio Dardannum Metellanincpotem regnarc iuffit, Nemo ante hune inaiore cum cxpcâationeregnum inijt,-nemofpem defeconceptam vchcmentiusfefellit. Antenbsp;(ùfeeptum magiftratü multalibcralitatis,tcmperantije,amp;fortitudinis dédit exempb*nbsp;iuitio impcrii,incdiumfe Regem geffit : tricnniovix cxadlo in omnia vitiorum genera prçccps abijt. Prob^,amp; prudentes viros,qui patri à confilijs fuerant quôdciusnbsp;âducnàrcntur nequitif ex aula expulit. Adulatores,amp; nouarum voluptatum in-vcntofcsin prafcipuo habebat honore. Cardorumpropinquumfuum,quiiuri, amp;nbsp;rquitati adminiftrandæ prrfeâus fueratfub Rcge fupcriorc raoleftum fuarû volup*nbsp;tatum interpcllatorem occidit. Atquc intra paucos dies plærique alij diuitiis autnbsp;virtutcprçftantesaliusaliafraudccircumucntipericrc, Tandemvtmctumfucccfnbsp;forisfîbidemeret Corbredum Galdumgcnerepropinquum, fratrcfqjciusin fpemnbsp;tegniliberalitereducatostolleredecrcuit, Negotiumeosnecandi daturCormo-racocuidam exintimis familiaribus. Ismagnisrauncribusdonatus,amp;promiffisq-neratus ad Icclus perpetrâdum dimiffus: fed rem incautius aggrcITus a Galdi conu*nbsp;âbüsftriâara ficam tenens eft comprchcnfustaciniusduûustormentisadhibitisnbsp;auÄorerajtotiufqueconiurationis feriemconfeirusftatimocciditur. Hoc facinotcnbsp;rulgato magno confenfu in Rt^cm coniuratur: cæfi/que ftatim turpium vcluptatö,nbsp;quos nancifei poterant miniftris,ad rafum mali caput viam affcdlantlnterea Conanus vnus cxaiTentatoruragregeoblcuroQuidcmloco natuSjfedcuiomnium rerfl
apud Regem maxima erat fides,amp;audoritasjcollcdamanu proceribusobuiainirC
aufirs a fuis deferitur, amp; captus vitam laqueo finit. Multitudo iam Galdum dueem caâa Dardannum latebiasfpcâantcm, amp; inter prendendum manum fibi inferre
conantc®
Liber Qsjrtus*
foL 38
œnantem adeum pcrdücîr, îbi ftatimraoriiuflus. CapîtcdeFunfliâdladibiiusa propoCtqcQîpus in cloacara pioieâuui^cuin regnaâctânnos quatuor»
tutum tirocinio,amp; patris optimi mcmona,amp; indoie præclara proccribus^ac picbi iux tacarus. SuntquihuncGalgacumaTacitoappellaricxiftiment, AScotiscogna*nbsp;men ci Galdi cft addiium,quôdapud Brirtoneseducatusfuifîct. Scoti enim vercrcnbsp;gt;0 confuetudincaduenas Galdos vel Gallos,vdut Gcrmani Wals appellarclolét: quanbsp;de re alibi pluradiximus. Hicmaximam dcfcfpcmconccptamauxir.Pi ofcûusadnbsp;infulas y ciam,amp; Lcogum,non minore prudetia, quam feucritatc motus iampridemnbsp;ertos,amp; ignauia Dardanni audos compefeuit. Latronum duces interenût; CKteriSnbsp;pœnæ metu vt 1 fibi confcifcerc cxilium,vel ad opera ru ft ica redire ccadis. Hic o»nbsp;pinor primus RegumSeotorum fignacum Romanis contulit, iniperioeorum pau*nbsp;latim le ad fines ipfius propagante. Nam Petilius Cerialis primus Brigantium vi*nbsp;tes fregic:amp; «us fuccefl'or Iulius Frontinus Silures vicit. Ad bas genres non adeonbsp;iongea Scotorum,amp;: Pidorum finibus pofitas non abhorrer a vero miflàfuifTc auxlnbsp;Ha.Succeffitfupenoribus Iulius Agricolarqui fuperatis Ordouicibus, Monaquein*nbsp;*0 fulain poteftatem redada cum ad anguftiuimâBritanniæ partem venifTer/atus nortnbsp;magnum fibiadinfulæ fincm fpatium fupereffe, animum ad totam perdotnandamnbsp;sdiecit. Tertio igitur imperij anno proximas Pidorum,amp; Scotorüm regiones po-pulando percurrit donee ad Taum amnem pcrucnitzquanuts afflido tempeftaub^nbsp;t^xcrcitu, fpatium ramen ponendis idonco loco caftellishabuit ; quærcsamp;con-filia hoftium vana reddidit,amp; vires ftegit. Antea enim homines ad omnium roa-loriim patientiam indurari quæ arflare amileranr, hieme legionibus per hiberna difnbsp;perfisrecuperabantrac plærunquccaRclla non latis munira expugnabant. Turn vclt;nbsp;rofolertia Agricolæ in caftellis ponendis,amp; diligentia in muniendis, annuls copijsnbsp;In fingula coniedis artes eorum fruftrabantur. Quarto imperij anno perfpedo quänbsp;30 brcuilpatio Bodotriæ,amp; Glottj çftuaria dirimantur,aeloco prarfidiis nrmato regiones in Hibcrnicummarevcrfas depopulatustft. (Quinto anno clafleinOcear.üimnbsp;rnilTamultisin locis cxfcenfioncsfecir,acpopulationibus maritiraaoram infeßauit,nbsp;Httoraque Hiberniam fpedantia præfidijsmuniuii , non modo in vfumprçfen-ictUjfed etiam vt in Hiberniam illinc facilius traijccret.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hac Agricolæ prudentie
Scotiamp; Pidiin anguflum angulum conclufi, amp; a Brittonum commercio feclufi ad ultimum fefe periculum comparabant.Nec fegnius Agricola claflc circumirc iufljinbsp;*d extrema infulçexploranda,amp;ipfe trans Bodotriamdudocxercitu in Caledoni«nbsp;Os retendit. Ibi iam hofles vt in vltimum diferimen parati cafidla quçdam Roma-^orum oppugnare aggrefli tantum intuleruntterroris, vt plarnqjamp;multitudinem»nbsp;ex defperationcpertinaciamtimêtcsconfulercntcumexercitu retro in pacatioranbsp;locareuerrendum. Verum dux propofiticcrtuscum hofles pluribusagmini*nbsp;büsaducntareaudiflct,amp; ipfc tripartito aduerfuscos duxit; quæ res ei penc exitidinbsp;mit.Hoftes enim cius intclledo confilio vniucrfi vnä kgionc dc node oppugilansnbsp;’^refli exfis vigilibus paulum abfuit quin caftra caperenr. Sed aduentu reliquarunanbsp;i^ionum impediti cum vfque ad lucem acriter dimicaflent,tandem vidi in lo«nbsp;peditarefugerunt. Hje fcrc fepdmo cxpcdiiionum anno gefta.In proxiroä^ffta^fwi
-ocr page 96-Rcrum Scoticâriim
Vtriqué fe ad vitimam dimicationem parabant: Romanis in ea vidoria fpsm fîniefl' di belli coUocantibus ; hoftibusdelibertate, de vita, de omnibus, quæ chara,^nbsp;ûnda folenteflehominibus,decertaturis.nbsp;nbsp;nbsp;Ac fuperioribusprælijsferatiartcpO*
tius, quam virtutevidos ad Grampij mentis radices loco paulumeditiorcRoma' • norum aduentum opperiuntur. Ibi cruento prçlio congreffi cum diu incerto Martenbsp;piignafTét, tandem Calcdoniorum fortiflimo quoque cæfo vida partinacia in loc*nbsp;tutiorafeceflerunt. Nequequifquamdubitabat, quin Agricolatotam Britannia«nbsp;armispacaturus eflet,nifiàDomitiano non ad honorem oftentatum, fedadnece«nbsp;reuocatusfuiiîct. Sub difcelTumeius Romana cadra feditionelaborarunt:amp;Scott,nbsp;nbsp;nbsp;j
Pidiquepaulum hac occafîonerecreati è latebrisprodirecœperunt: amp; cum ncc pa-rem ducem^ncc candem difeiplinam apud Romanos fenfîlTentjlegatis paflirndimij fis non modo popularium animos,fed etiam Brittonûtentare funt aggreflî.Acpriii«nbsp;l’uibus prælijs refurapta audacia iam præfidiaoppugnarc, amp; acie ftruda certamintsnbsp;aleam experiri non dubitabant.^ Hac ratione Romani ex agriseorumexpulfi eu«nbsp;Brittonibus deveteri prouincia Marteambiguo dccertabant. Galdus ab armis ociunbsp;nadus regiones diligenter obeundo, veteres dominos in agros belle vaftatos rc*nbsp;duxifdn vacua milites milît: amp; latrocinijscohibitis diffidiacum Pidisorientiaco«'nbsp;pofuit.nbsp;nbsp;nbsp;Tandem non minore apud hoftes,quara ducs gloria clarus deceflitanno
quam regnum fuiccpit tricefîmo quinto •
XXII. R.
qpPATRî optiraiofuffeftusLudacusfiliusflagîtiofiflîraus: quifprctotna* lorum confiliofe totum vmo,amp; feortis dédit. Nullam ab eius libidine vcl prop«'nbsp;qua cum ipfo cognatio, vel reuerentia legum, vcl maiorû,aut maritorum reîpcâu« 'nbsp;vendicabat* Accelferead hæc inhumanacrudelitas,amp; inexplebilisauaritia.
luuentus quoque in peiora procliuis facile in Regios mores dcgcncrauit. Igituf cum paflim omnia ftupris,r3pinJs,amp; cædjbus contaminaret,nec vnus quifpiatn ciusnbsp;hnpotentiæ obuîamireauderet,tandcm conuentu primorum fado cum liberiusconbsp;argucretur,amp;principestanquamfcdidofosad fuppliciumrapiiuberet,concurfumiilnbsp;titudinisvnacum fcelerum adminiftris fuit occilus,vix finite tertio regnianno. Da*nbsp;turn autem honori patris.vt in fepulcrum maiorum cadauer inferretur. Ca:teroru«nbsp;(Oipora infcpulta proieda*
XXIII. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. M
? qpM O G A L D V S deinde Rexeledus Galdi ex filia nepos,initioimperij opù’ inis Rtóibus par: feniorfacile vitiorum contagio in auûculi mores abijt. Principio 'nbsp;*tvitio»sfuperiorisRcgisïftitutis mores pubîicosfœdâtib’faciliüs mederctur,pï'nbsp;cum vicinis colult.-ceremonias veteres incuria ncgledas reftituit:miniftros flag«'nbsp;tioiucx aula cxpulitratque ad confilia feniorum omnia more prifco rcuocauit:qu^nbsp;tes ci amp; omnium popularium amorem,amp; apud vicinas nafiones pepcrit reuerentu*nbsp;Rebus domicompofitisRcxadftudia belli conuerfus Romanos regni fui finibusnbsp;prohibuit,amp; Pidos auxilijs ab eorum iniuria defendit:amp; eorum audoritpte aliquotnbsp;fccundis prælij s apud Brittones ita iminuit,vtct ipfi fpe libertatis recupcrad« ercdinbsp;tnultisin locisarmafumpferinL Eâfpéauxerat,quód Adrianus ïuliumSeuerûvitunbsp;acrem , amp; rei militaris peritû e Britannia in Syriam ad componendos ludæoruinnbsp;motus tranftulerat.lgitur Adrianus tumultu magis ac magis glifcéte c Gallijsin Bdnbsp;moniam tranfijt .Scd vt crat pads ,quam belli ftudiofior/nagifquc tueri parta quamnbsp;nbsp;nbsp;!
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;linaitef
-ocr page 97-Liber Quàrtus,
Vmitesîmperij proferre cupicbat,cnm Eboracum vcniffctjagrofque ulterîores omni f’ellicladevaftatoscomperilîct,vtrem propiusinfpicerct, adTrnaæamnem cadranbsp;I niouit. Ibiafenioribus,qui Agiicolam fecuti prope ad vitimos Britanniæ fines pernbsp;netrauerant edodus in reliquainfula perdomanda plus I.aboris, quam cmolumentlnbsp;1 fbre,vallo5amp; fofla inter Tinæ amp; Elcæ fluminum îtfiuaria per oâoginta millia paflunnbsp;! ^uâoScotoSjamp;Piôlosaprouincialibus excïufit:acftatu prouinci^ordinatoin con-fincntcm rediit» Huius valli cum adhuc pluribus in îocis extent Vcftigiajmiror ânbsp;ßedamentionepenitüs omifram,præfcrtimcum e LatinisÆlius Spartianus in Arnbsp;^rianoj e Græcis Herodianus in Seuero memincrir.Necenim mihiperfuadcrcpofnbsp;ftim in eo fnifle Bedanl eriore,quiplærolquc adhuc tenet^hoc vallum non ab Adriano,fed a Seuero fuiflè fadum. Hac ratione Romana prouincia pacacajSt vicinorSnbsp;fxcurfionibus cohibitis diu pax vtrinque fuit.Britannis ocium libcnter amplcden’nbsp;^ibus, amp; ScotiSxPidifaucacrum vicinuin velut orædara oblatam interfe diuidentî«
^oniurationis in pattern fuit. Sed ad occultanda initio vitia bellum commode ^^'ncidiirevidebatur, Vallo enim AdrianifuperatoBrittones magnam hotninumnbsp;P^corumque vim abftulerant. Confilio igitur cqjnmunicato,amp; exercitunbsp;^ö®Pidisiünótopluribus locisvallum tranicendunt: Brittonumqueagroslateponbsp;P^'antur;ac demum cum hofte congrcifimagno amp; cruento prælio cum Romanis amp;nbsp;f‘Honibus confligunt. Vtrinque prope par clades pacemin proximumannumnbsp;P^æftitit.Rnmaniic niiia nnn virPrat nhi nrn viAn viHeri. Toitrir fiiiç rnniic ^nritïc J
-ocr page 98-Rerum Scoticarum
familiaris modo tributum indiccrctur. Ea oratio cum ad omnium auresingirata ac cideretjieiponfura eft, rem eflc maioris momenti,quâ vt in præfentia expediti poP
Breui temporeadconfultandum impetrato, cum fingulorum fententias exqu? fiftèntjintelledum eft nouum hoc infîniræ pccuniç aucupium non a primoribus,iednbsp;abaduIationeauIicafuillèinuentum.Statuunt Regem,vtparumad regendum ido'nbsp;neum,in cuftodia habendum, donee eo regnuro eierante aliumfubftituant. Poftn*nbsp;die reuocatis, qui primus rogatuseft fententiam afperein priorem Regis vitamin-ueftus longa orationedocuit^non lenones,parafitos,fymphoniacos,amp;meretricuinnbsp;greges inftrumentumefle regnirquippe in bello inutiles,in pace moleftos, fumptu-ofoSjinfamiæ amp; dedecoris pTenos.Faifam efte querelam Regias opes fumptibuseflenbsp;iraparcs. Qjlippequibus totfuperiorcsRegesbelloclari,amp;formidabilcs hoftibnbsp;in pace honefte,Scfplendidevixerint:quod ft cui patrimonium publicum anguftio^nbsp;videatur,noneciuiudireptione, fed cparfimoniadoraefticaquoddccftfuppiendö'nbsp;Sumptuu cuique modum non ad Cupiditates,quæinfinitæ(untried ad cenfus mennbsp;furam Sc neceflitates naturæ componendû. Itaque fe cenfere nebulones ill os in quo«nbsp;collatu erat patrimonium publicum,amp; quorum caufa Rex tot homines honeftoo ainbsp;flixeritjbonis exuetit,trucidarit,cogendos,vt quæ per iniuriam aliorû adulando p^'nbsp;rarintjiurence fine cruciatu rependant. Regem in cuftodia interim habendfi, dumnbsp;alium fufficiant,qui non modo afliielcat ipfc,fcd alios exemplo doccat more patrio înbsp;parce,amp; duriter viuere:amp;difciplinam a maiotibus accepta ad pofteros tranfmittere*nbsp;Hiec oratio vt erat afpefa,auribus liberam audire vocéinfolentibus vifa eft afperior-Itaqj Rex non leuiter animos commotos inflederc, amp; ledare annixus eft, fed fero-cibus minis vehementius in flammauitjSe penc cfferauit.-interqjaltercationem,amp;t^*^nbsp;gia orco tumultu Rexiniedaabaftantibus manuincellam cum paucis includituf*nbsp;Aulici prauorum confiliorum audores ftatim ad fupplicium ducuntur, Sc ne maiotnbsp;aliquis motus oriretur in populo vinculis impcrij foluto Argadus homo nobilisnjnbsp;Prorex,dum populus ad nouum Regem prodedum coeatjs quanquam initioftatnnbsp;publicum æquitate fui»maremQdminiftrandocompofuiflet,Sc magnamhacmodenbsp;rationclaudcm efletaflccutus, tarnen corrupto rebus profperis animo breui prop^ onbsp;omnemvitæ fupcrioris exiftimätioUem amifit. Inteftinas enim feditiones fouendoj ¦nbsp;amp; extemis viribus audoritatem foam confirmando,iundoqj cum primoribus Pilt;^'nbsp;orum holpitio. vt vxoreindefumpta, filiabulqucibielocatis/acileapparebateuinnbsp;viam ad regnum præftruere. Hæccumciin conuentu obijee c ut,grauiterqült;^nbsp;increparetur,quod tam citodegeneraflet,atq;ille, quæ obijciebanturcumveracflonbsp;cognoftcret, totus pudore confufus in lachrimas prompiflet •. acvbi priinum lo'nbsp;«luipotuit, cumobiedacriminapurgarenonpolfet, ad mifericordiam conueriuSnbsp;pœnam deprccatur.
^Id ft impetret,(e breui curaturum^vt quod per errorcm peccaflet, virtute, duftria corrigeret. Hæc humi proieduscum fuppliciter oraret, ira in m'*nbsp;fcricordiam verfa proceres cum attollunt, amp; in imperio perfeuerare iuber t : ab eO'nbsp;que petunt , vtipfe fîbipOenæ moderator effet : fatisenimillisfumptum vidennbsp;fupplicij, fi vere ,Sc ex animo fuperiorum cum pœniteret. Ex illo die Argadusho-tninibus prudentiffimis conuocatis nihil nifi de eorum confilio tranfigebat, wulf^ ftnbsp;infuo inagiftratuvtiliterin publicôcôftituiGllludautcinprimis,quodiudicûpro^nbsp;ciiû licentiâ cohibuit: vetuitqi ne fine difcrinuhcdc quouis dclido pronuudarêt»nbsp;FacinofO'
-ocr page 99-Liber
tacino'rofis fubhtis,âiit coèrcitis mores diutufna liccntîa corruptos non modo po9 nislegum, fed vitæ quoqucfuæexemploemendauit. Interhæc Conaïus decimonbsp;quarto regni anno partim moeroïc confedus,partim adüerfa valetudine atïiidüs ionbsp;tuftodia impuram vitam finîuit,
XXV. R
•[IN eîus locum furrogatùs Ethodius ex Mogaldi forofe natus ilico in con Wentu Argaduin magnis laudibusornauit,honoribus profecutus eftjamp;amplis præ-ïuijsdonauitjfummàmquc rerum omnium poteftatem fècum ei detulit. Ctmdcnbsp;, more omnésregni fui regiones perluftraret,in Æbudastraiecit.MifTus ad pacistur-ïo batores Argadus breui comprehenfos ad Regem pcrduxit.His motibus compofitisnbsp;cum in Albium rediiîetjnfulani præfenti metu liberati, amp; falfis de bcllo externo ru*nbsp;morib“indudi,amp;fupplicio noxiorummagisirritati,quam fuppreifi iterû tumultu-an cœperunt. Ad eos cocicendos miifo rurfus Argado,cum hîc Pidoruni,illi Hi*nbsp;bernenfium auxilijsfretieiTent.nulla morapugnæ fadaelbin qua Argadus circum*nbsp;Ventusinfidijs interijt. Eacalamitascæteris rebusomiflisillo Regemtraxitiquile*nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xiibus per occafiones prj lijSjôc aflidüis incurfionibüs ira I nfulanos afflixit, vt (quunj
viribus minus poffent) quo Iccicomoditate tütiores effent, in vallcmTUpibus pr«-ruptis vndique cinôtainjin quam vnus anguftus ferebat aditus fe coniecerint. Etho-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iusloci vitioperfpcdocufîodijs adidoneos exitus difpofitis,foflamjamp; vallum an*
Jo fauces obiccit.-atque ira ad extremam omnium rerum penuriam eos perduxit, vÈ maliscoaâi tandem fuiarbitrium Régi permitrerent. Dutæ nihil reeufantibusçon*nbsp;ditiones,vtducenti,quos Rcxcderct,vna cum duce dcderenturrreliqui traditis ar*nbsp;J ßiisadfua quifque remearent. Deditorum, quod fladm reprpfentatum cft fuppliciwnbsp;f • propenoL-ainfeditionemconcitauit. Vulgus cnimadeoindignitaiefpedaculitaôinbsp;lœdiexarfitjVtcumatmiscarcrentjlapidura tcracreobîaccntiumiadu Regiosincefnbsp;ffrcnt, Is quoque tumulrus non fine multa cf de compreffus eft.. Ethodius pacenbsp;(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^biq. parta dum iuris diçundi caufa oranes regni fines obir,amp; ociû venation ibus ob-
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uôtatjtnultas \ énaticas leges fecit,quarüm magna pars adhuc fcruatur.Cum de mo*
, nbsp;nbsp;nbsp;feproccrum Scotorum fidicinem ex Hibèrnia in cubiculofuo p ?rnodantem hafac-
j Jo rer,abeonodu occifus fuit, in vltionem cuiufda propinquifui, qutm a Regèinto* , ’^^mptum caufabatur. Isdum ad fupplicium duccretur auerfb a tormentianbsp;, änitno fpeciem gaudentis prgbuit/anquam qui fùo muncre probe f unâüs fuiflet.
jî' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVI. R.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
J ^ETH ODIO arm trigintatresannosregnaffctcxrîndlo, filioqtttnoeduB» sd regendum maturOjclcâus cfl frater eius Satrael. Hic,corii cal^ido prauoquc efl^nbsp;J ^''geniojacregnum ftabilire in fuadomocxtinâis Ethodij liberisfiaiueretjprimomnbsp;procercSjVt quifquefupetiori Régicarus fuerat varijs calumnijs aggreffus eff; De*nbsp;, , vulgus (vtrebatur) primatumcçdeattonitum fpoliarecœpit, quæ rcs breaînbsp;, ^dium eius auxit, amp; auôtoritatem imminuit : Se feditiones excitauit. Ad casnbsp;/ ’.fpriraendas odij publie! non ignarus cum prodire non aüdexet, a fuis noû:u dûon}nbsp;i ^Ungülatuscftzcumpræfuiffetannos quatuor.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVILR; .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;,
V S eftin locum eiusalter Ethodij frater DonalduSî qui ®bsvitiamagnisvirtutibusæquauit:vcletiamfupcrauit. Qua$ virtutes gratiorti
t. ’ft^debatcumftudio «quiîaùseôiunâaçlcmcutia« 1$ ^iatiéloritaospondcrej .
5c jxaia
-ocr page 100-Rerum Scotîcartiiîî
amp; pöenayura rcprçfcntationcfublatisintcftinisdifcordijs, luucnfurew partim octo îalciuientemj partim luxu fradam itineribus amp; laborcfalubfiorcm,amp; ad vim hoftiö ,nbsp;arcendam paratiorem forc ratus deleótum habuit,amp;militem cxcrcendo itaafluefc' ,nbsp;cir^vtbreui tironcs veteranorum xquarent virturcm. Huie confilio pax foris non-nihilopitulacacft, Nam cum ante paucosannos milites Rotnaniinßritanniatu-multuantesquemribelaliumjquäCommoduminiperatorem depofcerét,acpræci-pueÆlium Pertinacem,quiad eos pacandoserat miniiSjScoriS5amp;Pidis omiflisoninbsp;nem vim belli in femetipfos eonuerterunt. Profuit etiamad pacem colcndam,quö^nbsp;Donaldus Regum Scotoruin primus Chriftianos ritus rcceperat. Nec tarnen ipfcj jnbsp;nec proximi aliquot Reges,etfi magna nobilitaris parte conatibus corum fauentc,nbsp;prifcas facrorum ceremonias penitus exigere potuerunt. Verum cum incidilfet innbsp;eiusregnumScuerilmpcratoïisexpeditio, omnesomniû rationes amp; publicas,nbsp;pfiuatas,ea immutauit. Seucrus enim homo rei militaris pcritillimus in ipem totiusnbsp;infulæ perdomandf tantas in Britanniam copias, quan tas nemo antea R omanoruii*nbsp;duxit, Suberant amp; aliæ huius expeditionis caufætfiliorû vita vrbanis delitijs cot-tupta,amp; excrcitus ocio,amp;ignauia mollitusi quibus rebus ex labore militari pctefl'nbsp;dumclïèremcdiumcxifUmabat. Eiusaduentu iamiam erupturimotusfuntcoW'nbsp;preffi. EtScOtijPidiqucrcliftisproximisagrisinloca impeditiora fereceperunnnbsp;Seucrus,vt aliquando finem bellis ßritannicisimponeret,pcr valla omnia, amp;acul jnbsp;toribus delcrta in Caledonios duxit* Hoftibus nufquam congredi aufis, cum rf'nbsp;gionis afperitate plurimum ei laboris fuit,dum filuas exlcindit, editiora compl^n^^nbsp;congefta in paludcs terra viim ftcrnit,amp; amnes pontibus iungit.Intereaholies nonnbsp;aufiaduerfustantammultitudincm aciem llrucre, pecorumprædâalijs atquealijJ^nbsp;locis obijeiebant: vt ea illecebra Romanos longiu« ab exercitu digreflbs conficerct^nbsp;qui prætcrquam quod fparfiinfidijsexcipicbantur,etiam infolltis affligebantur in’-bribus:amp; itineribus felfi cum fequi non poirenf,a familiaribus ne in hoftium potc 'nbsp;tatem vcnirenr,paflim occidebantur. Neque tarnendefideratisquinquagintarr.ibnbsp;libus (vt fcribitDion)^rius ab incæpto diftitcrunt, quam ad finem infulæ pencttJ'nbsp;fient. Scucrus ipfcquanquam aduerfavalciudinc ferc totahac cxpeditionc lcdilt;^^nbsp;tcdafitcircumlatus, tarnen perfetierantiailla incredibili cocgithoftesad conditi^nbsp;ncspacis vcnire^atque agti parte non exigua cedcrc. Finem Romani imperq valWnbsp;duxit,intcrBodotrif,amp; Glottæ æftuaria, vbi antea Agricola finiteprouinciam de*nbsp;treuerar«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id vallum, quaCarrontem amneinattingit, præfidium
buit eo fitu, amp; viarum defcriptione, vt modicæ vrbis inftar cfletjquam nollroru^ quidain falfb Camclodunum fuifle exillimarunt. Própius veto eft hancnbsp;vrbem,quam Beda^uidi vocat* Paucisantequam h«c fcriberemus annisveilig**nbsp;fotamp;rum, amp;murorum,itcm vicotum apparcbant, nec adhuc muri diruti omnio^nbsp;ita confufafunt indicia, vt non interim fc multisin locis prodant; terraque leui*^nbsp;effofla quadrat! lapides eruuntur, quibus vicini agrorum dominiad ædium lu^**nbsp;fubftrudioncsvtuntur. Itldicantautcminfcripti lapides, qui interim inucniu'^’j’..nbsp;idopusRomanorumfuifle. Maghitudinem molitionisciusoftenduntha?«^-'®nbsp;Spartiani verba, BRI TAN NI A M (quod maximu eius impcrij decuseft)nbsp;pertranfuerfaminlulamduâovtrinqûcad finem Occani muniuit. Quibusnbsp;mihi indicare videtur non vallum,qult;9d Bedavult,fed murum fuific;prælcrtimcu |nbsp;Opus * quod vallo Adriani plufquam dimidiobreuiusfit,tali eloglo profequat****.nbsp;DUhtautem vbiminimutn hast njunitio plus oâoginta millibus pafiuum*»''?^-
-ocr page 101-iJ
Liber Q^artiit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. fol. 41
Adriani. Extant amp; alia (nififallor) citis pacis indiçia.Eftcnîin patiîo infra id quod diximusprafidiûinaduerfa Carrontis ripa, a-dificium rotundum,e làxisquadratisnbsp;nulla calceaut ccmentocoagmenratis: non mains rriodicocolunibari,fupcrnea-pertum,cætcra ill^fumjnifi quod oftij fuperum limcnjn quo nomen auâoris, ôco- '¦nbsp;peris infcriprum fuilTccrcditurab Eduardo primo Anglotiirn Kcgc eft ablatuni: ca-dcm inuidia qua teliquaomnia vetera Scotorum monumenia,quod in ipfo crat,denbsp;Icuit. Id opus nonnulli falfo prodidcruntrernplum CLndijCæfaris fuiflci Nosnbsp;quantum coniedurapofliimus aflcqui ædcm Termini fuilfe credimtis. Erant itemnbsp;• inéiufdéfluminis ripa finiftra duo tumuli terreniin modicapianitie, manu (vtûtisnbsp;apparet) cógefli, Minoris qui magis ad occafum vcrgir,bona parsailuuionc amnisnbsp;tftablata. Dunos pacis adhuc ecsaccolç vocant. Paceigitur exbacinfulçdiuifio-J^^iterum parta,ac rebtls ytcunque compofitis,Donaldus,cumvnumamp; viginti rcinbsp;S‘Otic.TpræfuilIetannos,dcccflit. XXVIII. R.
«1 El fuffeduseftEihodiusfecundusfuperiorisEtbodijfilius: hotnópfope ßQpidus:certclanguidiorcingenio,quamcui tsmferocis pepulimoderatio conucnbsp;^irct. Qno animaduerfo pritnores colkdiergagenus Fcrgufij cafunt vfireueren-vthomini quantumuis ignauo, nullius tamer. fcéleriscomperto,homenqujdenbsp;^fgiumrclinquerent,prarfe«dosautcm fingulisregionibus datentjquiiusdiccrent.nbsp;Forum moderationc,amp; jquitatefaâum eft,vt nunqtaht Scotica res fuerit tranquil*
P^loreddiderufltinnoxiam, Rex vicefimo primo magiftratusannofamiliarumtu-^iültu occifus eft*
XXIX. Ri
A T HIR C O eius filius cum ingenij maius, quatn pro çtate fpeeimcfl dä* ^^jRexcreatur. Nam cquitandojaculando,militaribtfqueftudijscum«qualibusnbsp;^0ntendendo,pra:tercabeneficentia3amp; humanitateomnium libi amorcm conolia-H^tat. Verum cum ctatc in vitiadefleäens profundaauaritia,iracundia)Iuxunai ’nbsp;• amp; quo iuucniusflagitijs eiusnbsp;Jo ?’§isconfenticbar,covelKmentius corum patres offendeßat« Tandem per Na-^alocuni bommcm apprimcnobilcm,cuius Alias afeconflupratas, etflagris epüsnbsp;®*luiiioni fœdorum hominom,quam circa fc babebat, proftitueratjconiurationenbsp;^Frilitatis faóta frullra le vitueri conatus,afuisctiam turpium flagitiotuodio defernbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttianum libi intulit,duodecimo quam t'gnare coeperat anno.R egc extinâo De-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^*3 fra ter velquodfcclcrumminiftcreifuinet, mctùensproccres,ne) vl
J^Çétiinvidia erant animo inflâmato, in to.tum genus Regium IscuircntjCumfar-j’^fiusIiberisFindoco,Carantio,ct Donalde atifugit. Neeme multum cum lua dlit opinio. Nathalocuscnim, qui fingulari trat olftausiniuria non con-’’Uis Dori exilio fubmittit pcrculforcs , qui ipfum cum libetis fratris inteifi-jHi ad Piólos profcâi (nam eum locum cxilio Regij pucridelegcrant)nbsp;,'diàtores dcccpti ftatur« , ctfaciei fimilitudincaliuin proDôrocUm naétinbsp;‘'fruncant.
x^;x. R. . .
I i J f7'^‘uin moaerationCjôepqiiitareracium eir,vt nunqLuuj otoiu-a icbiutnt iranquii-' ° ''Or. Ncquccnim tantum delida puniebant, fed Re gis auaritiam immodicam po-
I»
î /i
,1 t
f' l'
r
r
i*
\û ci
li)
K
.n*
Ik 1 5r ATH A L O C V S,qucm maximcfuis rationibus aduerfum mcfucbaf,’ pttifle dicitur j ac magnanbsp;quospollicitationibus, amp; donis conupew^Rlt;Xnbsp;^Scft : ncc male partura imptiium melius gcflit, Su/pcda enim pobilitate,nbsp;H. j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guam
quam
I
-ocr page 102-i
Rcrum Scoticanim
I tjuam in comitijs regni fibi aducrfàm fucrat cxpertus per homines plcbeîos,quo5^nbsp;gè(las, amp; audacia facile ad quoduis facinus irnpellerc poterat,oninia adminiüraba'’nbsp;Acceflit ad has fufpitioncs alia grauior , deprchcnfisliteris ad principes nobilitati^’nbsp;c qüibus intelledum eft Doium Aihirconifque liberos viuere, ac inregni Ip^*”nbsp;apud Piófos educari : hocigiturpericnliimvtaucrteret , quos maxime fulp^Ç-'nbsp;tos èprimoribushabebat j adfevocat, tanqüäm decominodispubliciscumc*^nbsp;confulturus. Comprehenfos vniucrfos in carccrem coniecit, ac proximanod^nbsp;llrangulandos curauit. Verura quod fuo timori fperaueratremedium, id ve)u' ¦nbsp;fax coniurationis fuit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam carforum amici non minus fibi me tuen tes, quai”
propinquorum, amp;neccfiàriorümcalamitatedolentcs,vndiqueincumarraaconi' U. parant. Quorumconatibus vtobuiam iret, dum exercitum cogit, aquodai”nbsp;fuorum familiarium occiditur, propeduodccimoregnianno. Adijciunthicqu*'nbsp;I dam noflrorum fabulammagis concinne fidamquam vcrifîmilem : iliumipfum^nbsp;quo Rex cæfiis fuit, addiuinosmifiiim, vt devidoria, de vita Regis,ac rfg””nbsp;eins percuntaretur, refponfüm a quadam anu acccpiflc Regem non diu viâurui”',nbsp;nec periculumeiabhofte, fedafamilianbusinftarc.Cumillcvrgeretaquofanui”»’nbsp;a tcjfubiecifie. Illemuliercmexecratuscumdomumrediret,lubijtanimuroi!l^nbsp;cogitatio » neerefponfüm cælaripofie, necederetutum elfe : nefeapud Rcgfi”nbsp;hominem prauum, amp; fuo timori indulgentem fufpedum redderet. Ira quenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
vifumcfttyrannumcummültorum gratia interficcre, quamcumgrauifilmopr^ | prij capitis diierimine incolumem ieruarc. Statim vbidomumredijt, impctraU’nbsp;adrefponfadiuinorum exponcndalêcreto,cæfo Rege duodecimumimperij annul”nbsp;ingrcflbpatriamferuitio, amp; fe periculo exemit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
XXXT.R,
^EIVS mortediuulgatalibcriAthirconisreuocantur. Findochuspi*' tergeniremultis natürx blandimentis, corporis viribus, forma, proccritarcj«wi*^nbsp;flore, adh«c periculiscommendatus Réx tligitur ; ncqucfpemdefeconcept^nbsp;fcfellit. Erat enim in çpnfuctudinequotidiana fùmma humanitate,in iurc dicund”nbsp;jpquitatc^ in promiflîs fide. Verum Donalduslnfulantis pacis impatiens cüi”nbsp;-Bumeroiâ manu fuôrum in Albium traiccit ; amp;4ngenti clade villarum quacunq”^ jnbsp;pergebàt édita magnam prædam domum abegit,nbsp;nbsp;nbsp;Caufa belli prætexebatur.vlu” i
mortis Nathaloci Regis , Findochus exercitu ftatim colledo in Ilam infubi” j tranfmifit, amp; Donaldum prælio vidum ad naues fugcrc coegit.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi in
ccciderunt'.' multi dum cum tumultu naucs confeendunt fubmerfi. Donaldu* ipiç dum in feapham receptus fugam nieditatur : éa multitudinis irrumpentis ?ƒ’ƒnbsp;dere depfeïTa perijknbsp;nbsp;nbsp;Infulanianimis nihil eaclàdcfradis diicedentcRcgcaccin^
ex Hibernia auxiliis bellum renouant : amp; Donaldo prions Donaldifilio duce R”' rumexfccnfionemfaciût.-magnamque prædam abigunt, Findochus iterumnbsp;pij s in Æbudas traiccit: omnefquc infulaspcrluftrando feuere in latroncsaniuj”^ lt;nbsp;ücrtit:munitionibüfq;in quasconfugereconfucuerant euerfis tantum prçdarûabf'nbsp;gitjantamquc cædc fecitvtmultas infularum prope defertas relinqueret. Ad ciunbsp;reditum Donaldus ex Hibernia,quo perfugerat reuerfus,dum exercitu répara«nbsp;patur^itavires iminutasfcnfiit,vt neccffatio belli àppertégcrendi confilijsomüns ’nbsp;dolosanimû conuerteret.Nam cum non auderet Régifidem publicâinterponcnnbsp;fc cômittcrc.daos c fuisiuXta callidos,amp;audâces in aulâ cû fccrctis mandatis mifR* :nbsp;, ; .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicu«*
-ocr page 103-5
Liber Qmrtui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.4.!
^ïfutn amp; genui fuû üdarentjamp; de Donaldi iniurijs grauiter conquererchtür,K cgt ^iJideinfidera nonfcoeruntè Itaq-adfratrcm ciusCarantium-hômineinlcuem,^nbsp;’’ïibitiofum fe contulcruhc. Ab co in intimuin familiaritatis Jocum recepti,amp; pernbsp;tütnad conülia de rebus tnaximisadmiflîjcumeius ingcniutti expîorandô cogno*nbsp;'“æcntjnondübitaruntfccretamandatàdeRege tollendocuin co tornmùnicare.nbsp;^‘æregnùm alieno fccîerc, amp;periculo partum vclut iam ccrtum amplexus omnînbsp;^^'nerciâuoris cos eftftofccutus. Igitur omnibus ad præcogitatutnïccluscoinpa-^^^iscaptato tcmporcdumReXjCacteris ad fpcdacuJum inufitata magnitudine fcrænbsp;lonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àlterum cbrum fuaf Fortuna? tnultiplicem eucnrum-ftarrantcm audit,
’baltero venabulo in pcdus adaâo intcrimitur. Concurfu fado ad atrox fàdnUS ’‘*1 ttoribundum Regem excipiunt,alij pcrcufforcs fequuntur.Comp’rchenfî,amp;adnbsp;quot;Pplicium dr.di,cxprtiro piius tormentorum vi Donaldi confilio, amp; fcelcrcCarâ’nbsp;^*1 î qui tumdiflîmulandæreicaufa procul aberat , ipfi quidem iuftas pcenas lue-Carantius autem primum ad Brittoncs fugit. Sed ibi vulgata cxiliicaufMnbsp;^'’‘ïihofpiübusclTetdcuftabilis, ad Romana cadra fccontulit.
XXXIÎ. R.
»0
Jo
^OPTIMO amp;vito,amp; Régi fcelcre detcftabili fratris occîfo vndccimô ^Siiiannofuffcdus eft minimns trium fratrû Donaldus.Is cum ad vltioné necisfranbsp;pararet, audit Donaldom Infulanum Morauiam ingreflum non iam pro la»nbsp;f°*ie,(cd pro R egc omnia gercre, Igitur edido vt rcliqui fequerentUr, ipfc cuWnbsp;f’^ds,quiforte adciant,rcdaad)hofl«m progfeditur. Donaldus Infulanuscertiotnbsp;cxploratores quam exiguæ R egi elfen t Copiæ,diem jnodemque continuato itincnbsp;dainam fui aduentus pracuenit* RexinojMnata rcperculfus cum certamen fuge-ƒ poffet congreftus,maius quam pro numero prxlium fecit* Tandem fupc*nbsp;^^tehoftium mUltitudincvidus, amp; grauitcrvulneratusipfccum ttiginta eprimo-'“usnobilitatis in manus venir. lt;C2c(a ad tria millia,duo capta. Rex inttatriduönbsp;^'itnœroreob rem male geftamTeu dolore vulnerum dec^t, vixcircumadopri-*^03000 regnifui.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'i -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
XXXIII. R.
P defundoDonaldusInfubnus,quinomcnRegiGantcannlIoaudorc ^^pferat.iam prolcgitimo Rcge fcgerebat,fretus maxime timoré procctû : qui nenbsp;^opinquifuicaptiuioccidantur (nam id Donaldus alTiductomniinabatur) nihilnbsp;'Outre aufi funt. Tyrannus cum in omnes dcbaccfaretur, non contehtus edidonbsp;rohibcrc,nc quis pratteripfiusmituftrosarma ferret,aut nebilitatem pa'fm ad cat-in cuius exitio firmamer.tum fuiregni conftitueba^, inter fvæ crudeli»nbsp;'’Hiperftitcsdilcordiasfetebat : necvllum pulchrius exiftimabat fptdâculùm,nbsp;H^ammutuam ciuium cardem. Earn enimcladcm lucre fibi ponebat; totnbsp;putabat , quot ex vtraque acieperiflent : ncque quicquam ma«nbsp;o'Squatn ciuium concordiam metucbac. ItaqUe demifcrc lecontinebat:ôr fu*nbsp;inomnesiniuriarum fibiconfeiusomnes fôrniidans,cmnibufque formîda-pfodibat. Duodecimo tandem anno in iis mileriis tranPnbsp;ipovix publicorumm;,lortjmvindexcftinücntus Crathilinthus Findoci Régis fi*nbsp;Istcculteapud nutricivmdtlitclcensdiu periîftè eftereditus. Verurnettmnbsp;•'ipaucos viiibuSjBe fok nia pares haberer, genus, amp; nomen difîimulans pri-‘‘îQinaiilam,deinde in Regis familiaritaumrcceprus dexteriuteingenii brentnbsp;H. n.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfecit,
-ocr page 104-Rcrum Scoöcarntn
»
pcrfccit.vtpnmumgratif locum apud cum obtincrct. Taédcm rebus oriinibusri* animifententiafuccedentibuscùm indicate paucisquiscflêt, amp; quid pararee,nbsp;neain tacinori patrando manumad fc collegifl'et, Donalduuj iniuriæ opportunun^nbsp;naólusoccidit.'amp;cumluisclamdifccffitt ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
XXXlIIt R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;;
«yTYRANNI mortediuulgataamp;rcs, óraudorfummaomniumcuin la?ticïa cxcipitur,' ' Crathilinthus generis indidjs, teftibufque prolatis quantonC'nbsp;.mo antca ftudio Rex eft declajatus,vt qui non modo libertaris^fedfalutisomniuö’nbsp;audor elTet. Primutn magno omnium confenftr tyranniliberos, amp; propinquos,**nbsp;yelut radicitus tyrannidem exiirparet,neGandos curauit x deinde partes omnes regnbsp;Hiad iusde morcdicendumperluftrauit: labefadataque a Donaldo quanta potuilnbsp;çuraconfirmauit:acp3cedomi fórifqucparta ociumgcntis more venationibusob'nbsp;le^re Oatuit, Ejus rei ftudio cum in monte Grampio iuxta Pidorum fines agerct,nbsp;iuuentutem Pifticam ad fc venientem honorificc habuit.Nec ea contentuSamicit^nbsp;qua? ex antiquÏs ncceflÏtudinibus,^ publica pace nata crat,etiam cos fam iliari con*nbsp;luetudinc compledi ftuduit. Sed ea Regiscomitas prope in perniciem vertit.Kan*nbsp;cum Pidicancinfignem,quéScotorüRcxin.delicijsh3bcbat, clâapudfeca?Ia^ï^bnbsp;indicie ad euftodem canis peflato,ad locü,vbi cælàbatür profedus dû canem retra-hereconatur, intcrimitut. Ad eins ca dem clamore fado cum vtrinque magna muI*nbsp;litudo concurrifletjacri pugna édita,ac mullis occifis,in ijfquc non paucisex vtriui'nbsp;qu^gentis nobiliiuHentutc,iadum eftcrudcliffimibellifeininarium. Namexeodicnbsp;cum vtraquè gens alteram dmnibus bcllorum inddmmodis vexaret,non ante cclfi'nbsp;turn eft,quam iuftis cxercitibus fitconcurFum.Npquc pax,ctfi Regibus vtrinquce^nbsp;cupienÜD vlliscbnditionibus coirc pôçuituQuanquâ enim non ignorabant,Roin2’ 'nbsp;nis amp; Britionibus femper infeftis quantocum pcriculo diflldcrent , mutuæ tan^nnbsp;vltionis cupiditas ita eos cfferauerat,v t dum’ priuatas quifquepcrfequitur iniurias,nbsp;calamitatcm communitcr omnibus iraptndentem conteninerent.Ac nifi Garaufiu*nbsp;cxul RotnanUs obfcurqquidcm loco nätus^at militia clarus interueniflct,ad altcriu*nbsp;gentis intcrnecionem pugnatum fuifleuls enim a Dioclctîano miftùs Bononiamnbsp;ritimam^vt Bclgicam Armoricamabincürfidnibus Francôrum,amp; Saxonum tuef^'nbsp;lt;ur,cum midtis barbaris fjpc cafrtîs prardam intCgram nec prouincialibus redderef,nbsp;nçc ad iraperatorem mittetet, fufpitio cft orra confulto ab eo barbares admitti,nbsp;redeuntes cüm prædaexciperet,arque hacfc occafionc ditarcc. Igitura Maximj^' g.nbsp;noiufliisoccidipurpuram fumpfit,amp; Britannias occupauit ; vtqueopcsaduerfusnbsp;Bafïianum Icgatum Romanuro firmaret,dilcordijs inter Scotos,amp;Pidospacatiscui’’nbsp;''trdquefœdusfcciie amp;focictateminijt. Romanis multaaduerfushomincntnbsp;xei fnihtaris peritumfruftra expertis, amp; Scoti$,amp; Pidis in veterem,quos aliquand^nbsp;tenuerantagrorumpofleflionem reftitutis poftquamfeptem annos imperiumnbsp;fiftèt,ab Alledo focio cft occifus,nbsp;nbsp;nbsp;Alledo cum tricnnio rebus præfuiflct, ab Af
clepiodoto interempto Britannia decimo quamdefeccratannoRomaniseftrcft^' tuta. Sed nec Afclepiodotus,necqui cifucccflît Conftantinos Chlorus quicquƒnbsp;in Britannia memoratudignum gcfiit,nifî quôd ex Helena concübinaConftantinu,nbsp;qui poftca rcrum potitus eft,genuit. Inter hçc dccclTitCrathilinthus, poftquain re‘ ,nbsp;Scoticæprefuiflctannosviginti quatuor.
XXXV. R* wtFINCORMACHVS fratereiuspatruellspoftcumregnoScotorun»nbsp;potitus,
-ocr page 105-Liber Quartus.
fccunda prælia aduerfüs Romanos adiunólis Brittonibus,amp;Piâîs,quædam abfque cxternisauxilijsfecit.Tandctn viribus Romanorum dotni bellis ciuilibus, amp;i forisnbsp;afliduiscontentionibusartritis, qüictiöribus rebusScotiqüoquc libentcrpacemnbsp;funtanlplexi.Libcraticüris externis nihil prius habucrür, quam vt religioné chrifti-anam protnouerentioctafione illihc örta, quod multi ex ßrittohibüs chriftiahi fæui-tiam Diocletianitimentes ad eos confugerant: c quibus complûtes doârina,amp; vitænbsp;integritateclari in Scotia fubftiterunt, vitamque lolitariâ tanta fanditaiis opinioncnbsp;apud omnes vikctunt,vt vita fundorum cellç in tcinpla commutareniuri Ex eoquenbsp;confuetudo manfitapüd pofteros, vt prifei Scoti tcmpla cellas vocent. Hoc genusnbsp;tnonachorum Culdcos appellabant: manfitque nomen, amp; inllitutum donee monbsp;nachorüm genus recctitius in plurcs diuifunl fedlas eos expülititanto dodrina, amp;nbsp;pietate illis inferius,quanto diuitijs,amp; ceremonijs,cæteroque cultu txterno, quib*nbsp;oculos capiunt,amp; animos infatuanr funt fuperioresi FincormachuS igitur Scoio-rum rebus æquitatefummacompofitis, amp;ciuibus ad manfuetioris vitae cultum rc*nbsp;dudisjdeceflit quadragefimo feptimo regnifuiannoi
XXXVi.R.
E O defundo grauiffima de regno contentio cft exorta inter tres fratres patruclcsc tribus Cratbilinthifratribusgenitos,Romachum,Fethelmachum,amp; Annbsp;»0 gufianum , leuverius Æiieanum. Romachumcommcndabat,quôd ètribus Cranbsp;thilinthifratribuspater eius ætatemaximus, quôd mater è Regio Pidorüm fanguinbsp;necflètjquôdipfeingenio foret acri,amp;ad parandasamicitiasflcxili.Pro Angufianonbsp;faciebac ætas,amp; experientia rcrû,amp; mores atnabilcs,atqucinde fauor popùli,amp; antenbsp;omnia qui initio fuerat corn petitor,iumfuffragatôrFcthelmachus, Proprer eoruinnbsp;Icditiones cum res ad arma fpcdarct,primiscomitijs nihil peragi poterat: amp; folutdnbsp;conuentu cum torum regnum in duas fadiohes diuerfas iret Romachus fauore po*nbsp;puli inferior,aduocata iuuentutePidica fe externis auxilijs firmat. Ab ijscurn An-giifianus rekiiltt fibi infidias parari,potjus exiftimauit vitam (emel fortunæ cômit«nbsp;tere, quarn m peipetuo timoréibllicitam agere. Igitur cpadisamicis cum Romaic cho ptælio congrefliis, vidufqueihÆbudascum Fetheltnachoprofugit.Ibicumnbsp;iiitclligcier,fe fadionum principibus ob virtuu m foimidabilem, amp; apud populuranbsp;naturaVcnalcm,amp; Romacbipolliciiationibus corruptumparum fore tutum,in Hi-berniam cum fuis difcelTit. Romachus autém vi magis,quam poptili voluntaie regnum aflccutus æmulofubmotoin aduerfarios crudeliter exercuit inimicitias.-ac nenbsp;vi magis, quam iurc graflari videretur,dum regiones obit ad conucntüs habendos,nbsp;acnon adhibito de more confilio folus ad fuum arbitrium Caufas capitales rcuocat,nbsp;niagna cum cæde graflatus maximum timorcm in omnes b«nos diffudir.Tandemnbsp;omnibus prælentem rerum Ratum exofis, repentina coniuratione nobilitatis ante-quam vires tyrannis colligcre poiTct oppreflus e fugaj quam ad Pidos intenderat,nbsp;^0 retractus pœnas luit tertio fui regnianno, caput niloaflixuin lactum populo fpec-taculum circumlatum cft-
XXXVII. Rà
^ANGVSlANVS ingentiomnium confenfuadregnumcapîenduth cûrcuocatus. Primùm, qui Romacho crudelitatis, amp;auaritiatminiRrifuirant,nbsp;H. iii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lub
-ocr page 106-Rerum Scôtïcaritm
fub Rege iufto fibi timentes Pidorum Regem Nedamllm îïi vitîonem propittH^* fui ad arma commoucrunt, Angufianus pacis cupidus per legatos fæpe PiâoS .nbsp;admonuit,quantocum pcriculovtriuftjuc rcgnipugnaturieflentBrittohibusinan’nbsp;borum exitium intends» Verum vbicos vel fiducia viriutn, veliracundia pertur'nbsp;batos a pacificis confilijs auerfos vidit, cdu€io cxercitu poft acerrimum confliiftu®nbsp;vidoria cft poticus» Rex Pidoruin cum paucis cuafit. Verum poftquam mctusrc-cenitjirajamp; pudorc inflammatus a?grc a fuis impetrat, vt nouum fibi exercitum dc*nbsp;cernant:eo coado in Calcdoniam ducit. Angufianus iterumfruftratcntata p^cenbsp;cumfuiscopijsadhoftem tendit. Pugnatumcftvtrinquepariobftinationc,altC'nbsp;rispartamlaudcmtuerijaltcris jgnominiamacceptam delete conantibus. Demuinnbsp;Scoti Angufianocæfofolutisordinibus infugamverfi. Ncc Piótis Ixta fuit victœnbsp;ria Rege fuo,acpræftantifl[imo quoquebellarorcin acic intcrcmpto. Propeparv*nbsp;irinq^ue damnum acceptum paccm ad brcuc tempus præftitit» Pratfuittci Scotic^nbsp;Angufianus paulum fupra annum.
XXXVIIÎ. R»
^tÉTHÈLMAGHVS AngufianoRexcftfuffeéhis. Cumvîxbien-nium in regno compleftèt cxercitu coado Pidorum agros fœdis populationibuJ ' vaftauit. Vbi primum hoftisoccurrit,concur(um cftcumvtriufquegcntis magnanbsp;ftrage. Mam Pidorum acics media cornibus nudata propc tota circuraventa cft-nec tarnen inuka cecidit. Rcx Pictorum tertio pôft die è vulncrc dcceftît. Scotlnbsp;Victoria vfi,latenullo exercituobuio Pictorum agros vaftanc.Picti enim tantacladcnbsp;accepta nunquam totisviribus aufifefortunæcommittere,lcuesprocurfantiunimânbsp;nus in populatores locis,amp; temporibus opportunis immittcntcs latius eoseuagarinbsp;prohibebant. Interea Herguftus homo callidus accepto in fuos impcrio quatcnusnbsp;viribus iinpar erat,ad fraodc conuerfus duos Pictici generis viros immifit,qui fe Sconbsp;tosfîmuhntesRcgiperniciem molircntur. Hi cum fidicinc quodamdecidenbsp;Regis tranfegerunt. H^c cniin hominum genus ad ibranos conciliandos, amp; vi-gilias oblcctandas in cubiculis tiobilium pcrnoctabant : qui mos ctiam adhuc innbsp;omnibus infulis Britannicisapudprilcos Scotos obferuatur.Igitur ftatuto diePictijnbsp;vt conuerttum erat,afidicincintromiflî Regem quam maximcpoflùnt occulte iugnnbsp;lànt. Nec tarnen ita rem cœlarepotucrunt,quin ad morientis gemitum miniftri ex-citati facinorisauctorcs funt pcrfecuti:amp; cum vltcrius fugercno poflent c prjrupto ®nbsp;lapidibus propugnantes miniftri R cgi j aflccuriad pœnas cos retraxerunt.
. XXXIX. R.
qi P ET H E LM A C H O regni fui anno tertioextinctofucceffitEùgcnius, (eu potius Euenus Fincormachi filius. Sub id tempus Maximus legatus in fpetn 'nbsp;totiusinfulçpotiundac erectus fivtran que gen tern deler et, primum cumPictis,vtnbsp;turn res eranf,infirmioribus, atque ideo ad pacifeendum promptiotibus amicitiantnbsp;fimulat: eos vanis promiflîsimplct,fiinfocictatc Romana pcrlcucrent,pr«pterinnunbsp;mera alia commodatotum Scotorum agrum fc cis concefturum. Audiucrclibcnnbsp;ter ea Pidi,amp;ira coeci,amp; vindidç cupidi,amp; promiflTis deicniri,amp;• in futurum imprO' P”nbsp;uidi. Igitur cum Romanis coniuncti Scotorum agrospopularcriturprimus eisnbsp;tonflictus fuit ad Cream Gallouidia: aranc, Scot: pauciorcs apluribus circumiietinbsp;dum
-ocr page 107-Liber Quârtul
'âuîn in omnES partes fùgiunr.Romahi veluteerta victoria potîti fincordinefugien-tibüsinftant, Intcrea Argathelij,amp; vltcriorcs aliquotpopuli, qui nondumfe . cum reliquis copijsconiunxeranr, in diflîpatos Romanos denfis agminibusinuecli
ßiagnam ftragem ediderunt. Eugenius coHcâis quos c fuga retrahcrc po^-
îuit habitofuperfummarcrum conülio,cum præfenrcs copiæ nullam Ipem renö bandibclli facerent,retro in Cari^famabijt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maximum vero quo minus vido-
'“‘iris non procul a L»uno am ne politis non longe ab holtibus conltitcrunt. Acie ''trinqueinftrudaprimiconcurrcruntcumScfciis Romanorumauxilia. Ibialterisnbsp;^pe, alterisdcfperatione incitatis certamen acrius, quam longius fuit* Pidi,amp;nbsp;“filtonesmapna cum cede reculfi : acnifi fubfidium intemnoreaRomanisvenit
davtcreiur prohibuit trepidus nuncius omnia in interiore Britannia bello ardere. Scoti eius difeeflu maiore hoftium parte kuati quanquam vix ad fua tüenda fnfficc*nbsp;’'enqira tarnen,acfpe feante exadam æftatem boftes vicinos infigni aliqua clade re*nbsp;prtfl'uros,quicquid virium,2utodijfupercratin Pidos effudcrunt* Quacunquenbsp;pergebant, obuijs abfque diferimine trücidacis ferro amp; flamma late vaftitatem faci*nbsp;®bant, Maximus quanquatn minis, amp; verborum contumclia Scotos perfcqueba-vtriufque tarnen cladegentis patiter lætus vbiprimum ei commodum fuir^nbsp;î^nquamdamna Pidiiillataviturusin Scotos mouit. Illi tum non de gloriajnbsp;'niperio, autprædadimicaturi: fedde patria/ortuniSj vira » cæterifque, quæho-’^'inibuscaraciTcfolent, edudis omnibus, qui arma ferrepofTent non modo vi*nbsp;^s.fed etiamgentil! conluctudine mulieribus in Vltimum fediferimen parant : ôcnbsp;^äftris non procul a Duno am ne pofîtis non longe ab hoftibus conftiterunt. Aeîënbsp;“futones magna cum cpdcrepulfi : ac nifi fubfidium in tempore a Romanis veniPnbsp;fugamcircuinfpedabant. Verum Maximo legiones admouente Scoti amp;nbsp;^ultitudine, amp;genere armorum, 8: difeiplina inferiores ruinæ modo retroa*nbsp;^6 CeciditibiRex Eugenius, dumfuis non vult fupefclTe : acmaiorproce-J^^nipars ne Regem prodidilîe videretur. Al Maximus tanta vidoriacitius,quamnbsp;’pcrarat, potitus J cum vix haberet in quem odium exercerct, mifericordiaad pri-bnam clementiam reuocatüs, multis Scotorum regionibus perluftratis dedentesnbsp;.^ferccæpit, aerofouecolereiuflit t amp; vt fuis contend 4 vicinis molefti ne effentnbsp;‘^otnanos, eorumqucfocios folidam ôrfynceram paeem habituros intolumi gen-Scotorum femper inquiéta, femperadomnem pr.rdæoccafîoncm intenta; nun-^3niterramBritanniam fecuram fore^ dum in eaquicqüam illius fanguinis fuper*nbsp;: cum feris belluis rem elfe , quæ nullis officijs prouocatæ manfuefeant *'nbsp;^^Hisdamnisfradçconquiefcant : eundemj qui ci genti effet, bcllofincmfbtu«nbsp;^^'tn.Cum Maximus contra multadiffercret de vetere populi Ro. inftituto, aquonbsp;F^tes vidæ non modo relida: incolumes, fed etiam ciuitate fîttt donatæ; nübquânbsp;^orbeterrarû fereperdomito getitem vllam penitus excila : feciftaire,vt Rege cumnbsp;/nni iuüentute cæfo non metuendos vicinis, fed potius miferandos hofles rehnlt;nbsp;p'^^’^etmec fe Pidorum aduerfus eos odio cedere:fed rem vere «ftimahtibus multo
I
-ocr page 108-Rcrum Scoticarum
vnam elïè huius belli gerendi lationem, Hiberni Scoti contra Albinos increl
fors tulit per Hibernian),Æbudas^ Scandiam,amp; Ghcrronelum Cinibricam difp^ . ab incolis làtishuinaniterfucruntreccpri. Sed nccafacerdotibusamp; monachiSjq*“,nbsp;tüni in fuinmo erant honore Pidi,ctfi publice Chriftianis inftitutisimbùti,iniuri^nbsp;abftinuerunt. Illi vero ptofugi cum in omnes circum circa regiones difpefg^nbsp;rentur, multiin lonam Æbudarum vnam deuenerunt; atqüe ibi in coenobiu*”nbsp;colledi magnam (uæ lânditatis, amp;eruditionisfamam ad pofteros tranfmiïerunt» ,nbsp;Cæteris Scotisita bcllo affliôtis; patria pulfis,amp; de reditu defperantibüs Æbu^l^^nbsp;millia, Hi in latus Scotiæ aduerfuin Hibernia? tranfpofiti magnum fui aduet”'*nbsp;terrorem late fuderunt. Hoc primo fuccelTu Ijti cum de reliquo bello cobfultar^nbsp;Scoti Albini gnari virium Romanarum,amp; quantum reliquas nationes peritia rcii^'nbsp;iitaris anteirent,aüdores étant,vt prffcnteviôtoria contenu turn præda domosnbsp;dirent,necexpectarentjdum totius Britannia? vires eosadorirentur. Etquandonbsp;vniuerfç Hibernorum copiæfîadeflent, pares elfe queantadücriuseoruin exerciti^^’nbsp;quorum confilio,amp; armis terrarum orbis eflët perdomitus cum eis nonviaptf'^nbsp;ièd aftu certandüm î oCcafionescaptandas:amp; quos nec numero, nccopibus,n^nbsp;bellandi peritia jcquare polfcnt,laboribus,amp; malorum patientia fatigandos. Ha’’nbsp;te, quorum priftina animi vis adeo elanguetit, vt cumpofteri effent eorum, lt;1*'nbsp;Romanos cxercitus prope delelfent, ipfi nec afpectum quidcm illorumnbsp;poflTent. Necdeerant eîiamexipfîs Scotis Albinis, qui contenderent bdnbsp;tationem a ciuibus fuis propofltam plane inanem elfe: vtquarad hoftem tantut”nbsp;vcxandum,non ad patriam reeuperandam faceret. Qüamobrem fortunænbsp;dum ; earn reditus duCem fcqucndam. Id fi faciant , non efic dubitandu*”nbsp;quîn Deus, qui tam profpera belli initiadcderit, aut nouo Brittonuin motquot;’nbsp;aut reuocatis ad bclla propiora Icgionibüs hoftium vires fit imminuturus.
Liber-Qn^us.-
«cùamp;tjtibus, 8c culpam in imperitam miiltitudincin confcrcntibes «îata veniaiî Paix ijs legibus fada, ne hoftes Romanonim poft cüra diero Hibcrni rcçiperent,abnbsp;eorumqucfocijsomncra vim abftincrcntjcoirjtcrimpcnj maieftatétn coIercntiHiinbsp;* bcrniçquiores quam fperaranc conditioncs læri domum rctulcrunt. Maximum au-temadpacificanduruïionihetusabHihernis (vt qui nonmagnuinineorunimo-tibusmomentumponcrcQflexit j fcdquodin niaixjrtimrcrumfpemintcntusnortnbsp;modo quieiam,(ed etianrhcneuoiamfibi volcbatrcIinquereBiitanDÄK Nam cûrnnbsp;tor cæus exercitibusironerii Romani vires bellorum ciuilium temDcßaliBus debi-mijCûquc perdomita (quod nulli alteri contigi(fet)Britannia magnum in remihtarînbsp;nomen, excrcitumqucpromultiiudinefâtis firmum haberec, ineorcrum ftatude*nbsp;creuerat j fi (eoccafioimpcrijoccupandiofferrct, fortunçnon deefte. InhanCnbsp;fpem ptonus nllitcs pluriroacomitatc, amp; 'omnilargitionis gcncie complcdc*nbsp;batur. De rebus grauiffimis cum Britannorum maioribus confultabat : Pi^nbsp;orum iuuentute exercitum fupplebat : cifqucpræfidia pluribus in locis prouin-ciæ cotnroittebat euftodienda : diuifo inter cos , amp; Biittoncs Scoterura agrdnbsp;. . •• ... - ¦ .
veterem ditionem liberam rcliquit : fed vtäigaliamodica ex attri*
buto CIS vItimorcgniScotorumangulocxegit. Indiciumquidem, vtipfcpra?-lt;ücabat Britanniam vniuerfam partim a fe perdomitam,partim pacatam. Atque bis quidcmartibüs vulgus mirum in modumfibiconciliabat.Iiaque omnibus «dfpemnbsp;conceptam paratis vtlut a railitibus coaiftus,purpuram fumpfit.Poft eum Conftanilnbsp;nusexinfimonulitif ordincfolanominiscommtndationc aBrittonibus duxcft c-Içâus.- atq. CO rurfus interempto Gratianushomo Britannicilànguinisinfulp imperium inuafit. Verum Maximo in Italia,Gratiano in Britanniacaew miflus eft Romànbsp;yiâorinus,qui legati nomine Britanniam rcgcrct. Is cùm fua opéra imperium vidc-rivelletauâum^ Piâisin prouineix formam redaâis,lcgibusRo.eosvtiiuflîrj gravi poena ni pareatur indida*. ac Hergufto eorüm Rege inter hæc mortuo,vetuitncnbsp;nouum crearent, neve magiftratum alium nifi a pop. Ro. datum haberent. Id veronbsp;Piftis mcraferuitusvidcri:ac iamfcrô,amp;fiufiraqueri gentem Scamicam, amp; cogna-tam,aclicet interim moleftam,tamen aduerfum externum hoftem omnium pericu-iorumfociam a fe fœde amp;crudcliter proditam. Eo fe bpciure pari, qui non auxiiionbsp;folum,fcd mifericordia fe priuarint. Quis cnim eorû calamiiatibus indolcre poftet,nbsp;quimeminerit,adquantam omnium rerum ihopiâ vctcrcsamicos redegiftèni? huenbsp;nimirum pcrtincre vêtus illud oraculum,qüôd Pidos climaScotis dclcndos prfci»nbsp;nuerat. Ob Scotos enim a fe proditos nunc pœnas lucrc,ac milcrius quam illos pe-riremifi forte quis intolcrabilius cxilium,quam feruitutem put«t.Illos cnim iîl tjua-licunque fortuna tarnen liberos eflc:/c vero in extremis malis verfari, côquc gtaui-oribus,quôd fuo merito in eaincidiftent Jraqucvt haberent ad quem conucnirentinbsp;vt in medium deremedio calamitatum fuarum confuIcrent.Durftum Hergufti filiûnbsp;4® Regem créant. Apud hune primorcscongregatidum remédia circumfpiciûc ierui-tutisafperitatem querclsecxpreftcrunt. lam non imaginaria fc,fcd vera ieruitutepre-*ni. Incluibs intra vallum Scueri velutferas beftiasabomni htmanocommercionbsp;fciunâos inde iuucntutem omnem fplendido militiar nomine ad lanienamnbsp;educi. Prætcr vicinarum gentium odium aecedere monachoium acerbiflir^^snbsp;increpationcs: qui occlamarent merito corum prccesaÙeo cenumni» quiDeinbsp;RÎniftros , fuofqüc fratres coiundem làcrotum participes tanta iaeuitût,
-ocr page 110-Rcrum Scótïcarum
•ffcnt pcrfccTJti,vt ne monachos quidem, per qiiös Deus exorari poflèt eódem Cumccelofruifîuillènc.nbsp;nbsp;nbsp;Hæccum grauiter cos vrerent,fubeuntein rebus aduc*quot;' ‘
fisantmos religione,tandcm nonnihilaperpeölonc malorum laxamentidato, vn* ad libcrtatem reüituendam via eft vifa ƒ Scoris placandis, Dcum ctiam fuæ pef'nbsp;fidiarinfenfum placare poflent.Sc intdligerc Fcrgofium Regij generis iuu©*nbsp;nem in Scandia cxulare: co reuocato cæteros ciusaudoritatc facilenbsp;' poRcadduci, vc redirent. Adcius anitnum temandum
- ' occulta tnetu Kooianorum legaûodecrcùeftk .
C)
t
-ocr page 111-f-'RERVM SCOTICA
K.VM HISTÜRIA
Aüdore
iÇGEORGÎO BVCHÀNANO
SCOTO.
JQ
IçLÎBER QVINTVS.
A jTJ’ Ç ViiretuIimusaRcmanîsÈugenîojac^Ô jL^ I Önbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tc^vnincrfa patria pulfa Regis frater, liue
xllc Ecbadius,fiue Ethodius fuittnctu infidiaruna a Piâis^ac re-rumfuarura incertus, condudo tti^uigio ,non magis ventis
gt; quamfoiiunævelacorrmittens, in Scandum appulitvhacû /Ç blioErtho ,amp; nepote Fergûfio. Ibi cum in aulam veniflet,nbsp;3amp; Rcx illius oræ cdodus qui, amp; vnde eflct, qua que fortunç viö-lentiacxercitusfuiflct.cum prætervedortim (crmoncs habitus,formaque yiti facile didis fidem faccrct,brcui eum in familiariu numeruih admi-fit, Fcrguiius ibi pâtre,amp;auo monuis cum adolcuiflet, amp; fctotum ftudijsroiJitari-inbsp;bus dedidifletjtnultç fimul aducrlus imperium Ro.eXpcditioncs à populis ad (èpte-bionem fpedantibus font fufctptæ.Alijsin Pannoniam,alijsin Galliam natlonibusnbsp;JtruinpcntibuSjFcrgufîu^paritcramp;armorumftudio, amp; RomanorutnodioFtäncoanbsp;30 ’n beliuipatjucrfuçGallos eft fecutuSi ’Scd cumeaexpeditioparum profperecef^nbsp;»ucqmaiorcgloria quam re parta in Scandiam redijt.Cum verô non ibi tantum,fednbsp;pfr vicinas quoquegentes nomen eius cekbrartturjCa viri fama ad Scotos,amp; Pidosnbsp;pcrlata fpem fecit Scotis patriam,Pidis libertärem recuperandi,fi antiquis odijs dc-püfitishocduceaduerfus Romanosfortunamlentarcnt. Etcratea lempeftateRó^nbsp;•panaresadcoaffiiifla finitimorumarmis, vtipfàoceafio veteres inimicosad vindi-«ani fupenorvm iniuriarum excitaret.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS am imperatoresciuilibus bellis attritî
’Otnis,amp; Vàndalis,amp; Francis, amp; Afris ih proximas cuique pwuincias irrult Jjenti-'^sitavndiquevexabantur, vtad Italiam, amp;Ro. impcrijfcdcm tuendam otnifià rcrutn exttrarum cura txcrcitus rcuocareniur. 1 nier.eos motus,qui Britannlcis le-gionibus prç^erantrem Ro,habentes pro depjoratafibi quifquepriuatim confulcn-aliusalio temporetyrapnidejn ftabilireconabantur : ncc contcntiinfulanosnbsp;generc crudelitatisjamp;.auaritifE.vlt;xare eiiam ipfiamütUisincutfionibusfefeconnbsp;h^’k3lt;îccrcfccntequotidicIegio!iariorutnBuracrolt;rckentc prouincialiuro^nbsp;pi.’®*’’^gis^cçrantBritani}is^ynjueifis.vircs/]uam.3nimiiS.ad rcbellandum. Sedfünbsp;infulam vltimuscxercitus imperatorCon-mifitcin Rojnanuni,fcdquicquidin Brita,
CKWf
-ocr page 112-Rerurh Scoticarum
abdüxït5amp; infuhrn cxartnatam,amp;: fi quem externum hoftem habuïlïcc, ad omliep® tniuriamrcliqueratexpontam»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potiflimiim oCcàfio Scotorum mirum“*
modum confpirationcm maturauit. In hoe igitur ftatu rcruni inita concordia . fccreta cum Pidtiscolloqiiia petvtriufquegentis legatos Fcrgufiusadrcgniunauitquot;nbsp;fufeipiendum reuocatur. Ille vt homomilitarisjamp;gloriæcupiduSjamp;prælèntiumf^nbsp;rum tedio affedus gt; amp; futurarum fpe eredus facile conditionetn accepic. Ad faina®nbsp;cius profedionisnon modo Scoticxulcs,fed Danorum multi familiarivfu,amp;coi”nbsp;militio conciliati in eandem cum cofpem domo profedi in Argatheliamappul^'nbsp;Tunt» llluc adcumanteadeeiusaduentupræmoniti,quiin Hibernia, amp;circuiti'nbsp;iedis infulis exulabantceleritcr conuenerunt:amp;ipfi fècum holpitum,amp;amicoruni)nbsp;iuucntutisitemnouarum rcrum auidp fatis magnum numcrum trahentes.
41 Mis auxilijs Fergüfius fretus more patrio quadragefimus Scotorum Rext” creatus . Liber Pafletenfisreditum eiusconijcitinannû Honoriiamp;Arcadijlmpp*nbsp;fextö.Alijin odauu,hoceftjiuxraMarianiScotifuppurationc403,iuxtaFundiuflinbsp;4o4.a Chriftonato,quifüit,a mortcEugcnijaui circitcr 2 7. Q^ui es Bcda contéduntnbsp;bunc primuin fuiiïe Scotorumin Britanniam aduentum,eoseius hiüoria manifeß}nbsp;mendacij coarguit. Comitijsigiturpêradishomoin bellonarus,?ecducatus,3^Ç”*nbsp;fortunxbcnignit3tc,amp; hommumalacritatc vtcndum,amp;famam fuiaduencus prevC'nbsp;niendam cenferet,præfidia proxima,cum nonfatis militum haberetad eaobtinenfi”nbsp;diruit : Ärregno recuperato cumprimumperanni tempeftate polfet , diligeiltetnbsp;aduerfus hoftes expeditionem apparat» Brittonesintcreaindnasfadioncsnbsp;diuifi, Alteri libertatis cupidi amp; externa? dominationispcrtæfîeorum adueni”nbsp;gaudebant:alteripræfcnsocium cummaximis incommodisconiundinn inccft^nbsp;ribcrtati,amp; certobello præferebant. itaque amp; periculiimminentis metüpntes,amp;nbsp;fuæinfîrmiraiis con/cijdupliccm legationem dccernunt.-altcram ad Pidos,nbsp;cosfollicitaret,nerclida Romanorum,amp; Britannorum amicitia ad vetcres fuosini'nbsp;micos, homines fine re,finefpe,fine viribus defîcerent. Addunt admonitionc?,nbsp;poUicitationes,amp; ni pareatur,graues minas a Romanis,cjuibus necintegriambovnnbsp;quam refiftere potucrunt^nedum mine alteri deledibus exhaufti,alteri omninbsp;nialorumattriti pares eile poflènt. Legationisad Romanos fummahecerat/r innbsp;tcmporCjdum aliquidab hoftiumimmaniumcrudclitatefupcrcfl«, quod defedc*nbsp;rciur auxiliamittcrenr» IdfiFiGerent,ßritanniam in eorum perpétuafidcconft””'nbsp;terpermanfurams finminus,fatiusforcpatriam rclinquere,quam gentium feraruinnbsp;jnortcgrauiorem feruitutem tolerate, Romani etfi vndique ipfis inftarent bclb,i”nbsp;meniegionem vnamad prouinciam protegendam è Gallijs mfttunt. Sed rebusnbsp;ibi pro temporecontpofitisreuerti iuflam, lis copijs Brittoncs freti repentinoad*nbsp;uentu manus prædatorias incautius vagantes magna cum cæde repulerunt. Socijnbsp;Reges inftrmîto exercitu cum ad vallum Seucri veniflent ad Carrontem amncninbsp;lioftium copijs occurrcrunt.Ibi atroxcomnniffumpratlium. Magnavtrinquecfdönbsp;édita Romani fuperiorcs qui breui in Gallias erant redituti, contenti holles rcprcPnbsp;ßfle vaUum Seueri pluribus locis dirutum reftituuntteoqueinftauratOjac Brittonuninbsp;pratßdijs firmato difeedunt: etIbcijRegesetficeleritatc,amp; laborumtolerantwnbsp;fupcriore$,multitudinc tamen,amp; opibus hofti impares,decreuerant præliis abftitic-rc, crebris incurfionibns hofiem vexare , fummam rci nondumadultis viribus innbsp;«lifcriincnvniusccrtaminisnoncommittere. Verunivbi Romanos è Britannia ab*
-ocr page 113-Liber Ó^ntLis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. zj. ƒ
^^ccfline nuttciatutn eft, mutatafenteniiatotis viribus in vhümcciîeàis vallum •liUri tantum opere conftrudum,amp;fcgnitera Brittonib‘’cuftoditum diruunt.In-ƒ liberioreiam populadoneagruin vitra vallum, quern ob hominuminopiam to«nbsp;^renonpoterant, admulta milliaßrittonibusinutilemtcddidcrunt. Pdnciperainbsp;jpunitione diruenda Grænium quendam fuiflc dicunc : qui militenauibus transnbsp;‘Uin cxpofitocuüodes incautos oppreflit,acfuisaditum patefecit.Hic Scotûsne,nbsp;quot; örittoiucritfcriptores in ambiguo relinquunt* Maior pars Rrittoncm fuifleê fanbsp;'lia Fulgentiana imprimis in illagcntenobilioriundumjcunderaque Fcrgulij fo-gt;0 clt;^ntendit. Eosvtfcquar magisinclinât animus* Vallo igitur diruto cumnbsp;oti amp; Pk^i inburaana crudelitate in Brittones, (vt turn res erant) armorum dcfuc-iinbclles fine difcriminc fexus, amp; setatis graflarentur, illi tnifcrabilcm legati*nbsp;°^^'tnRomammittunt,quæineft'abilfmgentiscalamitatcmiiidicarct, amp;fupplicitcrnbsp;pofceret» Quodfi Brittonumcladcm,amp; prouinciænupettamfplendidçnbsp;æ^ligerentinteritum,tarnen ad dignitatem Po. Ro. pertinere, ne nomen eorutti a*nbsp;F”J barbariem illam incultam vilefceret. Rurfus igitur miflà legio,qtjæ(vt ait Be-tenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autumni adueniehs magnam hoftium ftragem dédit.Ad hos
Pbttiendos Ibcij Reges quantum |»fluntexercitumcogunt ; amp; freti fuperiorum j^^potütn fuccelfijjôt Dioncthi Brittonis amicitia ad hoftem ducunt. Erat autemnbsp;'^G ƒ quot;^’^^^bus honefto loco apud fuos natus;amp; quia fcmpcr alias omnibus fuis aüâocnbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruitute Romana lceximerent,ac tum maxime tanta opportunitate ob-
ƒ'3, totis imperij viribus in alia bella conuerfis, idco fuisgt; ob nouarum rcrû ftudium pptóluSjRomanisinuifus,Scotis,amp;Pilt;ftis amicus erat. Hi cum initüm feirent abnbsp;.'®'bbus confilium,vt hunc primum velut propius malum, amp; in ipfis inhærenSyita«nbsp;X ^’’Oppriincrent.id ne fieret magnisifincribus ad hofiem centendunt; Si coniuïinbsp;Cüm Dionetho cafitis, acrique aduerfus Romanos confliâu initoeosaftontcnbsp;‘'l^eatergomuliitudincfrcticircümveHlunu Cum folutisordinibuslegionarijnbsp;. ^’^fntjlocij Regcsacriusinutâia reliqua parte Romani exercitus, quæinfubfî-^‘l^collocata fub fignis manferat excepxi cum magna ftrage rcpellunturt âc nifi Rdnbsp;5^ lüîE paucitatis conlcij fugientes inftqui longius aufi non fuiflent, infignem conbsp;li nt cladem. \crùm quia damnum am iffi militis in paucitatc magis fen-j'batur,minor ex viôtoriafuitlœtitia. Maximianus (ita quilegionipræcratano-^‘^vocatur) hacoffcnfioncperculfusinintimam fc recepitprouinciami Regesnbsp;j^'’^frfiadfuaquifquercucrtuntur* DioncthusmoreRomanoftimpta purpura fonbsp;ƒgtm Brittonum edit. Romanus vbi difperfos hoftes Intellexit, collcdis quantasnbsp;viribus Brittonû auxilijs fuascopias augct,ac iuDlonethöpropinquafibinbsp;‘f'^üinciæ loca infeftantcmducit:eum,vndc propius e;/ntpericulutn,antefociorumnbsp;opinitîhecôniùnâicaftranbsp;! j. biscontulerc,ac fuos pro tempore exhortatiin.acicm produxeröt.-necmora prç-lt;0 Romanus Britannos in prima aciexollocauit: fuos in fubfidijstenuir.
^^ttiiniflbacri prarlio cum prima actes loco rnota effet Maximianus promotalcgi-{ǃ ^quot;^^nnes prope circumfpcâantes fug.-^m retinuit * Deindecircumujiflis,qua! ii) cohortibus, Scotorum aliquot manlpuli in mcdio deprehenfi cumnbsp;\,f^.’^fbempugnandofedefcndefcnr,m,aiore hoftium parte in eos Veria ipfiquidcninbsp;ç’^cifioccidioncoccifiifed eorum calamitas cæteris ad dilabcndû fpatium dedir*nbsp;jj^^!^f’’nntineapugnaFcrgufiusScotorum,DurftusPidorum Reges tDionerhusnbsp;nusaegrepeiluosraptus admarenauiculadomumcftauectus, Hjevictoria itanbsp;l.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pmnium
-ocr page 114-Rerum Scoricanim
. omnium aninnos perculit, vtfuperioris temporisanteoculosimaginem haber^^' amp; plærique iam cxilio locum circumfpicerent. Deceflit Fergufius poftquamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
cimannos rei Scoticæpræfuiflct; vit plane magnianimi, amp;quem fecunduin Scotorumconditoiemiureliceatappellate: atquein coFortaflepriori Fergufioafl'nbsp;tefcrrCjquôd illein vacuos propeagros concedentibus ctiam Piólis venir: nee einbsp;cum Komanorum jnuióliscopijsjèd cum Brittonibus,vt non multo belli apparat“nbsp;füperiotibusjita laborura patientia longe inferioribus« At hic Fcrgufius cælis pf^P^nbsp;omnibus,quïarmaferre poffenl,in externofoloeducatus,poftvicefimûfcptiwugt;®nbsp;demurn exilij annum Rex ignotus abignotis fibi ciuibusafcitus, manucolle^k*^nbsp;cxvarijsgcntibusaducrfus Britannosintérim Romanisopibusfubnixosacccrfîtu^»nbsp;nifî inanifefta vis numinis eius conatibus affuifletjtemcrarium facinus, ac propio*nbsp;amend« aufusvideripoterac. Decedens tres reliquitfiliosadhuc impubèresEænbsp;geniutrsDongatdum,amp; Conftantium. Eis omnium magno aflènfu GrfmusauU^nbsp;maternüs tutoreftdatus.'interirndumpueriadolefcerent^pro Rege futurus. Ii'nbsp;tanta fuit virtus,vt temporib’ turbulentiflimis in genteferoei, nec ièmpcr fuisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
bus morigera nullus domi fub peregrino principe motus extiterit.
E V GEN 1 VSjnueEuenusjnaximusnatufîliorüm Fergufij nomen gîum habt bat.-poteftas penes Græmum état. Is cenfu iuniorum per vniucrfumnbsp;num habitoeûm vires fupra quàm crediderat fuperioribus prçlijs attenuatasco^nbsp;perilfet,nihil tumconandum ratus,dcleâ:üra remifit. Romanaautem legio vtd ,nbsp;trat, libcratisfoCijsin continente rediturajquicquid letrarûhoftrlium intra vallû^^'nbsp;ncri erat depopulata cæfis incolis agros Brittonibus tefti tuit,prf dâ fibi recinui'¦nbsp;torum,àc Piâorum reliquif .qu£ eamcalamitatc euaferant, intra duo marisnbsp;rurlusincluf«.Rebus ad hune llatû redaâis RomaniBrittonibus exponût,nbsp;quâ validis exercitibus in exitium rei Roiôançconiuratis ipfi obfidcantur :nbsp;nec laboribus,nec fumptibus tantis pofle fufficerc,vt longinqua tueatur.nbsp;»em BritroUes admonenr^nein pofterum externa expedient auxilia,fcd ipfi^rm^^^nbsp;peflant,amp;adtnilitareslaboresfuftinendosfefecxerceant;amp;quod ignauia antcap^nbsp;catum fucrat,înduftria,amp;m31ofum tolerantiacôpenlenttneu le finanthoftibus,q'*^nbsp;bus ipfi amp; numefo,amp; opibus pr«ftent,ita eflecontemptui,vt ex agro eoruronbsp;prçdas nonfecus,acfivenatumexirent,abducant, Ipfiveto Romani ctiam vtinp^^nbsp;lier um pfcdeflcnt,magnu,amp; memorabile opus aggrcdiuntur.Collcdb enim è , fnbsp;prouincia maxima opincum manu Romanis ac Brittonibus certatim contenue'’.nbsp;nusjvbi vallum per triginta millia pafiuutn a Seuero fucrat dudum murum c Wxnbsp;dibus extruunt oâo pedes latum,duodecim altum.Caftelliseum diftinguntjqi^®^nbsp;nonnulla oppidulerû fpeciem prçfcrebant.Finiebatur ad occidentem adnbsp;«une Fanum Fatricij dicitur. Ad orientem vcfo incipita tnonafterio Aberkernic®’^^nbsp;feribit ôeda : quainregioneante lao. annosärx validaDuglafiîorumnbsp;cornü:nionafterijveronulquamvllûvcftigiuih* Prætereanehoftes (vtaliàs^nbsp;memincrant) nauibus vitra murumin teframdefcendcrcnt,frequentes totonbsp;fpcculas excinrunt in locis editioribus, vndc profpedlus latcin marc patebat*nbsp;pofitævbicommodum vifum eftcuftodiç:(cdplanchominumignauorumjamp;**^,gj Anbsp;fiutn,qut nec hollis armatiafpcdlum fuftinetent, His Romana legio prou**’^*nbsp;ofiîçijsproIcGUtafortibus etiamconfiliis ad patria proprijs armis potegendam .nbsp;tantunacvcuntauxiliuwRomanoruœpoftcumdigipcrarc. Incocninito^J,^ ,
-ocr page 115-Liber Q^ntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol 48
Homanam eflè, vt focijs longinquis nullam opcm poflit afîcrrc. Scoti, amp; PFdi vbi Romanosabijfïè, necdenuo rcuerfuros per explorarorespro certo'compcrerunf,nbsp;^otJsvihbus,ac multoquam ante acrius muruni aggrefil non modo telis miffilibusnbsp;propugnatores deiecerût:(êd vncinatis t'élis,inquit ßeda,id eft (vt ego intefpretor)nbsp;^orydrepaniSjautfalciblismuralibuSeinurodcttahcbant: acfüperiotehiünitioncnbsp;yefenforibüs nudataoperisadhibitisfündanicntafubrücbarnt: amp; fcrntl àditü pâte-«élohoftem perculfum cogebant rclidisvillis, arque vrbibusqüa cuiq| cômodumnbsp;^fâtfügàmihtendere. Scoti vetOjamp; PiôlitamauidoVindiélæ incubucrunt,vt Tbpe-Ç^otesomnes calatnitatcspræ malis præfentibus tolcrabilcs hóftibu^ videri poîTent.nbsp;veinde vbiprædatores màgis laflàti,quam fàtiatimiferijs hoftiüm domùm tediere,nbsp;‘eratandemfubit ilia cogitàtio fe hoh tam bona inimicorüm,quâ viftotiæ præraranbsp;^orrupifTe. . Igiturcurriinconuentuproceruni difeeptaretur, quomodo tanta victoria vtendum effet,priihuth omnium placuit agros hoftibusereptos adfobólis pro*nbsp;P^gationemnouiscolonijsoccupare. Etvtid cônfiliumfalutate vidCreturfaciebatnbsp;Jpgenimultitudo fortium, fed inopum vitoruin, quibus veteres agriahgüfti âantnbsp;‘Utüri. Hocautem rcrum fecündarum cürfü pernatiohes vicinas diuulgatô nonnbsp;‘olum exulutn e Scotià, fed amp; peregrinorum dômi inbpüm vis irtgens velut ad præ-oani conuenefat^ratiGræmüm ^tate,amp; tebus geftis florentem non priüs finem bellinbsp;gerendi faâuruhl i quam totam ßtitanniam perdomiiiffet. Verum illi tot cafibusnbsp;*0 ‘a^latoptonioranimuseratad pacem cumrc,à gloria ampicdchdam,qüahi ad ccrnbsp;tanifelicitatcm in periculiim incertum conijciendum. Igitur pacém cuin Brittonib^nbsp;non inbdo volehtibus,fed etiam cupidis his legibus fecit, vt vterque populüs antî-quisfinibüs cbhtentus abaltérisabftirietétiniuriam. Limes autem vtrifque effet A-driani vallum. Grçmusita pace confedahon thodbScotis, fed ctiâ pèregrinisau*nbsp;fpicià fuafecutis agrosdiuifit. RegionespropeomneS, quöd plæriqüènbuohjnxnbsp;tncolarüm péregrini,reliqui vero maiorc ex parte in exilio hati tfïent Vetera nomina cömttiutarünt . GallouidiaHiberniae regioproximaHibefnisfbrfedatànomennbsp;gt;d apud fiios tum cclcbre credituraccepiffe. Cathantfia qnôd mótana :Roffia,qüô4nbsp;, peniniùla;Buchahia,quôd magnum e bubus vedigal pendcrtt,dida.Bbgia,amp; Nar-Î0 niä, amp; Ï4auernia,amp; Speia,amp; icrnia,amp; Taichia a fluminibus :Abria a lach,abt vériusnbsp;*ftuafio maris noméaccepit.Plurimp itécis Forthä regiones Lcbiiiiä,Glottia,Tue»nbsp;dia,Teuiotia,Lidalia,Efcia,Euia, Nithia, Annahdia,amp; Dugiaflia a fluminibuS cognbsp;nominatæfunt. Multis noméantiquum permanfit ihtegrûzquibufdam paulûimmunbsp;tatû cft.pcindevt redis inftitutis licentiâdiuturhitatc belli luxuriantèm cbmpéfcc-t«,primû operam dedit,vtmonachi,dodorefqucChriftianoram inftifùtorû reuo-9tentur:amp; negraües populo inopi eflèht,annuos prouenius ex agrorû früdibus at-tribuit;qui ctfî exiles,vt illis teihporibus Crant,hominum tamen modeftiä,^: fempenbsp;Jantia fecit, vt ampli viderentur. PræfidiaOpportunis locis aduerfuS fubifashôftiûnbsp;^curfiones difpofüit,partim qua: deieda crant,reftitutis, partirai hôuis infiitutis.
40 ^rilisitapcrtbtâBritahniam reftindis BrittOnes velut èturbulèhtiffimatcmpcftate tetepti tranquillitatis publicse bonisfrucbantur,ita ihccrtumjfecerunt bellum ne eisnbsp;’npax plus incomodiattulerit.Dirutis enim vrbibüs,villis incenfis,pccore,omniq;nbsp;t’jfticoinftruraento arnifTo, qui hoftiû fæüitiam cüafcrarit, cogebantur aùt Venandonbsp;*natn inopem tolerare,autlatrocinandi licentiam ab bofte aduetfum fuós cono^’f*nbsp;tÇtc.'adeovtèpacc externa propcdomefticum bellum nafceretur.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nee CoUck^
Worum perpetui hoftcs,etfi ab aperto bello temperabant/ubindeproxim« popu«
Lip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ubaniur
-ocr page 116-Rerum Scoticanirti
làbanîurr fed Hibernörum man us fpeluctiinuitata maïîdmis încurïîôhibùs inifc ros,amp; extremis malis obfefTos vexabant. Acccflît omiiîum calamitatum extrcrnûnbsp;fames: quæadeoférocesfpiritusfregit, vtplurimifclêhoftifpontcdederent»
Tandem paua\ qui in fpeluncis latebant neceflitate coadi prodeuntes vagâ» prædacorum manus difieceHint : amp; Hibernes ad marc compullbs Albio difccHÇ'nbsp;re coegeruntk Ea peftevixabada propius malum grauiùs vrgere cœpit. Scoti,nbsp;amp;.Pidi pefpetui hoftes non contend prædas clam abducere in occäfiönem rcinbsp;loris animumintenderanti Eugenius enim Fcrgüïîj filius j qui fub aliéna tiitd^nbsp;adidtempusquieueratj iam adultis longa pace viribusjacmuItafbboIeiuucnW'nbsp;tis audus/pccimcnfuioftcnderecupicbat:etprætcr Brittontim infirmicatemnbsp;xelferac priuata belli caulà. Grxmus auuseiusmaternusclarogencrc apud fuoSnbsp;VtidiximuSj ortuscrat : fcdexca fadionei qüæpatriam eripere cupiebàte fef'nbsp;uitutc Roraanorum.nbsp;nbsp;nbsp;Earn ob caufàm ab altera fadione validiore domo pul^'’?..
ad Scotos, quibufeum âuitum ci hofpitiumjacmultæ aliæ neeeßitudines crant,*^ ’’ contulit* Eodefundo Eugenius agrosauitos, amp; fruduofos,qui intra Adrianiv^'nbsp;iumerant, per legatos repetebat : acnon obfcure pfç fe ferebatjui redderentytinbsp;bellum fcillaturö.Cum legad mandata in confilio Btittonû cxpofuiflènt^inter ipi^*nbsp;tanta cnntentioneanimorum efteertatum . vt orooe ad mariüs venirent. FerOÔ'nbsp;lum qu.rrcre : hcc infidiari tantum alienis calamitatibus , icd padentiam tcntJff^’nbsp;Si agri negentur, bellum inftarc : fi dentur, hoftem immaniffimüm intra vifc^f^nbsp;accipi : nec tarnen ita pacem habituros,nififperent ebrum auaritiam paucotum î'nbsp;grorum concdTioncexpIetum iri i qui totj ïam anjplis regiohibus, quibus pr^Jci' ƒnbsp;mobello demigratum fit, non fint contend. Tods itaque viribus ab initio conit''nbsp;immoderata», imo inexplebili libidini obuiam cundum eflè ï nec paruaruiö rf*nbsp;tum cohceflïonccupiditateminflammandam , amp;augcndam audaciam, fedf«-to comprimendam licentiam » EratineoconcilioConanusvirapprimcnöbiliSnbsp;amp; opinione prudentiæ inter fuos clarus, Is cüm mülta grauiter de noftiümnbsp;tia. déque præfenti Brittonum ftatu difleruiflct, iuiierttutem fere omriem in tranf*nbsp;marinas expeditioncs abdudam .? acceffifle ôc bellum foriSj amp; dômifeditiones,amp;nbsp;exinopiafamem, quæ rcliquias milcrrimasautconfumplcrit, aut dcbilicatit. Fo’nbsp;manaslcgiones ad domefiicabellalpcomnircditusprjcrcpta abijflc: pacem ciih^nbsp;hofte crudclifiîmo parum quidem honeftam j fed certc ricceffariam eiie. Id cofl jnbsp;Eium nuilo rcrum fuarumrefpcdu a fc datum, fed publica nccefntatccxpre/runiînbsp;hoccfleindicio, quôdquandiu fe tueriaduerfushoftium immanitatem poteran^tnbsp;nuHâ vnquam pacis mentio a fe fuiflèt fada: ncque fc ignofare haric iplàmjqui®nbsp;fuadeat non fore dfbturnain/ed morara tantifjjcr bello faduram, dum vires BrKtô'nbsp;num tot cafib’ debilitatæ,ac prope fradæ breui quietc rcfocillari,ac recrcad
Hæc cum differentem clamor ab vniuerûconciorie füblatüs Conterruit. OccU' *’^^^P^^P*”^^'^‘^‘dofilfimusquifqtic nullam vtilitatcmpubiicâcumfpcdafe; fed reg-num fibi/rctum externis aüxilijs vclle parare. Guni ille è confilio difcedens Dconinbsp;tcftarctur le nulla priuati emoliimcritifpe pacem fuâdereæxbrto tùmultu a multitô
' ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - n T-».nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»•
rcritum aperte vidcretjvocem tarnen änderet libefam mittci^.Legaticùm illinc do mum re infeda rediflent,Scoti,amp;Pidi ahjs curisomifiis in belli apparatum crafl'Hfi*nbsp;tend. Brittones quoquciu futurum rad,poftquatnimpctns ir«pauiumrcfcdcrat
-ocr page 117-Liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol, 4.^
io
legatos ad Scofos dccernunt,qui fimulationc pacis conficîendæ ’nrfOTäm belli rc-^mererrt -, pccuniamque offenrent : äc fpem înijcercnt plus 'quam bello pete-¦tetUr, poffe rradando, atque ccdcndo impctrari. Belli cafus efle dubios, ct ’exitüra incertum r virorum prudentiUm non efTc/quæ ante oculos elTct vtiliw-^em negligere, et certo pcriculo in ^ctn ineeïtam incumberc. Nihil impctrii«nbsp;Jvm. Eugenius enim per explbratores refeiuerat pacem foris fimulari,domi bd-wm à Brirtonibus intentiflima cura parari. Igitur cum ob hanr caulain, tuihnbsp;^cterc odio Scoti, amp; Pidi incenfi , amp;i Bnttonum calamitatibus inuitarij amp; re-, turn fuccefTu clafi nihil, nifi omnia permittentibus conccdebant. Exefcitamp;u^nbsp;° ergo ad vltimam dimicationem paratis Ibcij Reges pet aliquot annos vincercnbsp;ïohti in fpem vidorix maioris eredi erant : Brittonefqtie, quicquid Vidisacci-dere ab bofte infenftffîmo poiret,antc óculos habebant. In hoc rerum, atquenbsp;snitnbrum ftatu vbi prinïum vterque ekercitns alteri in confpedirm vénît, prsi«nbsp;îium fadüm eft , quäle ante cum diem Brftannis inter ipfos nulltrin fucrat :nbsp;tîncaque obdinationc aniniorum eft pugnatum , Vt vtx poft longam dimica-honcin Scotorum dextrum cornu inclinare inciperer. Id tonfpicatus Eugeni-ris iam omnibus alijs fubiidijs in pugnam promotis cohortem ad impédimentànbsp;telidamin aciem duxit . Ab ijs, vt integns adhtic Brittones , qui ex aduerßinbsp;ftabant loco mod : atque initium vidoiix fuît ab eaparte, vndc cladcm,3cnbsp;petniciem formidauerant. Illius aciei fortunam cæteri Brittones fecuri terga vccnbsp;tcrunt : cum autem in filuas, amp;paludes loco, vbi pugnatum fuerat propin-quas confugiftent, eos palantcs, amp;fparfos, amp; inermes caloncs hoftium nadînbsp;’^agnam ftragem edidcrunt. Geciderc in ea pugna Britrobum ad quatuordc-cim millia: hoftium veto quatuor. Secundum hanc pugnam Brittones airniflinbsp;pfopc omni iuuentute militari legatos mittunt , qui nullas conditioncs pad*nbsp;tecufent. Reges confoederati cUm omniaïibi pcimifta vidèrent,paulum ad mifêrî-tordiam verb pacis conditioncs ctfi duras,bort ramen vt in rebus affiidis iniqui-flimas obtulcrunt : vt Brittones nec Romanum, ncc vllum exterp gentis et-, ftcitum accerfcrent , aut vitro aducnienicm.recipcrent, aut per fuos fines itefenbsp;præberent t vt communes cum Scoris, amp; Pidis amicos, inihiicofquc habe-^nt : ncucoriim iniuftii fœdus.aul bellum Faciant, aUxiliaüc pofeentibus mîtinbsp;tant : vt finis eis eflet Vmber fluuius: pecUniæ etiam adieda fumtna, quam i*nbsp;hiilitcs diuidendam repræfentarent: quamqué in fingülosânnbs penderent:nbsp;hetn centum datent obfides confoederatorum arbitrio. Has tohditiones grtnbsp;tiatc multi, neceffario tarnen omnes Brittones accepcre ; atque hanc paceriinbsp;Vt per aliquot annos feruarent fecit cadem, qua? cam peperjt ncccflitas, Brittones aurem per fe infirmi, amp; àb extcris dcftituti, vt eftet apud quern in cora^nbsp;tnuneconfulerenr,Regem fui generis créant Cobftaritinum c Britannia Gallicinbsp;, accerfitum hominem hobilem , amp; domi darum. Is cum vidcrctBrittonumnbsp;40 vires foris bello, domi latrocinijs,amp;inteftinisdifcotdijsfradas,nihil attentandumnbsp;«tus decern (quibus regnum tenuit) anhis pacem cutb vitinis coliiit; demumnbsp;‘nûdijs Vortigerni hominis potentis, ct ambitiefi oCeSfus eft ; E tribus filij*nbsp;«üo adhuc impubères erant : tertius, qui crat natu tnakimus, tanquam rebuinbsp;^^Riihiftrandisparum idoncus in monaftcrium relegatus. lis tarnen opera tnai-Vortigerni, qui fub alieni nominis inuidia fibi opes parabat,Rex crcatiir.
ngris per pacem cUltis poft famem grauiflimam fucceflit tanta fruduuin cepiâj I. iiji
-ocr page 118-Rcrum ScotÏcanim ,
quantam nuUa memoria fuifTc in Britannia cft auJitiiin » tndc pacis vida long^ i omnibus belloium dainnis magisperniciofafunt cnata, luxuria, crudelitas, ftu' 'nbsp;pra, tbrietxs. Adco nihil vfquamvcri, amp;fynceri, vt non folum apud vulgus,nbsp;fed et inter monachos, «Sefandioris vitæ profeiïores æquius, promiflorumfides,nbsp;viræ conftanria pro ludibrio eficnt ; dequibus lucukntaeft apud Bedam An-glofaxonem, Gildam ßritannuin querela . Interea legaci ab Actio reucrfinbsp;in CO nullam fpê auxilij elfe rcnuneiarunt.Scripferant enim ad Actium ßrittones )nbsp;litcras, quorum paucos verfas a Beda recitaios libuit hue apponere: tum quod jnbsp;miferias gentis breuitcr indiccnt, tum qubd ollcndant in ratione temporum eil' hnbsp;ponenda quantus fit apud plærolque Icriptores error» Verba h^c funt, AETIOnbsp;tertium Confuli, ßritannorum gemitus. Et paulo poft : Rcpcllunf Barbari adnbsp;mare, repellit raare adBarbaros . Inter fixe duo genera funerum aut iu*nbsp;gulamur f aut mergimur. Geflic autem Actius tertiuraconfulatum cumSyiflnbsp;macho : qui fuit annus a Ghrifto naro quadringentefimus quinquagefimus.
Neque tarnen quicquam auxilij ab co eft irapctratum , turn præcipuè aducr« fus Attilæ motus intento . Cætcris Brittonibus in hanc rcrum dcfpcrationcinnbsp;redadis, Vortigernus vnus malis publicis lætus , quod diu præcogitaucratfcc*nbsp;lus in hac omnium rerum perturbationc impunc fibi futurum ratus Regem pc{nbsp;corporis euftodes à fc adhibitos obtruncandum curat , Deinde, vt tam fœdl |nbsp;facinoris a fe fulpitionem averteret , velut irç, amp; moræ in vindida cxpetendlnbsp;impatiens ipfos euftodes indiâa caufâ interemit. Ita regnumperfummumne«nbsp;fas adeptus nihilo fanôhus gclïit» Nam cum ciuium fuorurn fidem ergafe fwnbsp;pedam haberet, amp; viribus vtpotc infirmis parum confiderct, Saxoncs,qui pJquot; yjnbsp;raticam cxcrccbant, amp; omnia litorainfcfta late habebant, fibi conciliât. Eoru®nbsp;duci Hengifto cum valida manu tribus longis nauibus ad fe adueâo agrosattribunbsp;it, vt pro Britannia non iam vtperegrinaterra,fed fuo domicilio,fui(que penati*nbsp;bus libenter dimicaret. Ad hanc famara tum tantf manus c tribus Germa*nbsp;niæ nationibus lutis , Saxonibus , amp; Anglis affluxifle dicuntur,vt iam indigc*nbsp;nis fonnidabiles eftent . Primùm circa annum a Chrifto natonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aux* Jç;
147
îliis fretus Vortigernus manunj cum Scotis, amp; Pidis conferuft : vidorquc cos vitra Adriani vallum repolit » De Eugenio Scotorum Rege duplex eft 6'nbsp;ma : alij In prçlio trans Vmbrum interifte, alij morbo cxtindum feribunt»nbsp;De morte, vtvt res habet, fatis confiât ea fquitatc rem Scoticam modcratuni,*^nbsp;iure inter optimos Reges connumeraridebcat. Quanquam enim primamyi;nbsp;tæ pattern pene a pucritia vfquc totam bellis impertijt , tarnen fub aui dil'nbsp;tiplina ira profeoit, animumque confirmauit, vt nec licentia militaris (quodnbsp;plæiunque fieri /oict ) in vitia folucrit, autin moribus ad pictatem confor*nbsp;mandis negligentiorem feccrir, aut fucccfliis rcrum fccundarum arrogantiorçtonbsp;reddiderit . gçd nec pacis ociuin ingenij acrimoniam, amp; martios viri fpir**nbsp;tus fregit; fed ha vitam æquabili tcnorc temperauit, vt qui ftudijsbonaromafnbsp;lium inftruâi fe ad rcrum gubcrnationcm confejunt, cos indole nacuralifrclt;^nbsp;vel xquarit,vcl fuperaxit.
xLii. r;
«EVGENIO dcfunÄo codcm anno, qui fait a Chrifto nato gcnccfiffl®^
-ocr page 119-Liber Q^ntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.50*
^fitcfmus quinquagefimusfecundus fufftdus eft frater Dongardus, homo plane /^ternorum morum; vt qui pace honeftalibenter frucretur,amp; cum res pofecrct,bclnbsp;^'’•nnon reforraidaret. Icaque in vtriufque temporis curam intentusdabatoperaranbsp;•'On modo vt omnia ingruéte hoftc habere t parata,fed etiam nc animi per ocium ni*nbsp;^*is bonis débilita« languefccrent ; iuuentutcm laborc , amp;: parfimonia quoadnbsp;Pûterata vitijs continebatk Quo minusautem bcllo clarucrit,feditioncs domcPnbsp;inter Bnttoncs excitatæ incaufa fuerunt. Hoc igitur mctu libeiatus adnbsp;^^Itus diuini curam fe totum conuertit, Nam ecekfias adhuc turbabant hærcfîsnbsp;ju^^bgianæ rdiquiar; adquasrefutandas miflus crata Ccleftino Pontifiee Roma*nbsp;^^^huiuspatre Eugenio régnante Palladius, a quoinftituti plurimi dodiina, amp;nbsp;fanótitate clari fuccreucrunt. In primis Patricius, Seruanus,Ninianus,Kennbsp;^l^rnus, Creditur idem Palladius primus Epifeopos in Scotia treaffe,nbsp;^amad id vfque tempus ecclefiae abfque Epifeopis per monachos regebanturnbsp;Minore quidem cum fallu, amp; externa pompa , fed maiore fimplicitate, amp;fanc-’*'^onia. Ad hanc (acrorum repurgandorum curam Scori turn intenti, amp; innbsp;^piini cultu occupât! earn tempeftatem bellorum quæ pene totum orbcm af»nbsp;‘^ratintaöieuafcre. Eugeniofecundura annum régnante Vortigernodeieélojnbsp;.quot;iisciusYortjiperQs RexaBrittonibuseftekdus. Is vtSaxonum vires faciliusnbsp;Iq cumScotis, amp;Pidisantiquum foedus renouauit, quod tempore Ca*nbsp;faéium a tribus gentibus erat aduerfus Romanos. Huie foedcri Dongarjnbsp;^'‘^uondiufuperuixit. Dcceffitcnimpoftquintumrcgni fui annum*
XLÎII. R*
f. ^SVCCESSIT ei frater natu minimus Conftantinus: qui cum prîuatüt moderate vixifTct, ftatim regnum adeptus vitij« omnibus frænafoluiti Ad-.’•¦’lusnobihtatemcrudeli5,amp;auarus:inhmigeneris heminibus familiaris. Cumnbsp; ’mpra virginum, df matronaium, amp; immoderata conuiuiafc totum daret,citnbsp;b knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiftrioncs,omnifqnegeneris voluptatum miniftrosfem*
P^fhabebat. His vitijs offenfi Scotorum procercs frequentes ad cum venrrunt, cum offidj admonuerunt. Eos illc adçofuperbècontcmpfit vtiuberetnbsp;curare, ftbi faris aliunde confilij efle : falfam illam fpcm deponcrent , fcnbsp;P°uu conlulendi obtentu Regem in ordinemcogere. Vt autcra eraterga fuosnbsp;JI .g^ns y ita aduerfus hoftes tarn deitdo, amp; hunjili fe animo prarbebat, v|nbsp;j.^’un pctentibus non modo paeem dedcrit, iniuriafque remiferit, fed arccs a-’’cddiderit, alias dirui permiferit . Hi mores eius ita Stotos, amp; Pidosnbsp;propemodum rebcllarent : Pidi,qiiiiam antea (ecretanbsp;ta H Saxonibus contulerant , per fe rebus fuis confulerent, amp; palam
1 icerent* Sed apud Scotos Dugallus Callouidianus, cuius ad j^.^ulum maxima erat audoritas multitudlncm oratione blanda in prffetitia conbsp;*dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem plæraqucvera,quædicerent:iufta,qup pcterent. Sedfi
j|^^f*‘^niiamalaciuile bellum accedcret, fummæ icipericulu efle,cum iam regnIJ 2 îtj)^'^î^’'^^^''*^polfetfiftiPidisabalicnatis,BrittonibusVortimcroextindoinccrtiinbsp;Mnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(quibusmaximçcrant vires ad bellum,fumma invidoriaertf
tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commereijs nullafidcs)in pcrnicicm omnium vicinorum femper inten*
? Ct populoquidemmaiorumnaiuprudentiaknito cum Rex inmagnoiar*^^ 1. ttij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onancgt;
-ocr page 120-Rerum Scotîcârum
oitin« odio ÔC contemptu tarnen rcgnaret,tandem a nobili Æbüdenïî ob J)er vtm fibf illatum cæfus fuit anno quam regnare cœperat quintodccimo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ..
Hæc vulgatior fama eft. Verum ego loanni Fordono magis accedo, qui in ScoU' ji chronico tradit eum viginti duos annos regnalte» ac tandem diuturno morbo con'nbsp;ïumptum. Eo r^nanpej^Cnit in Britanniam hanc é minore Aurelius AmbroW^nbsp;Conftantinijqufàmécomprures annos rcgnuin tenuerat^fîliüsî fed eó per fraudö’^nbsp;cæfo^c fratre,qui poft patré regnum geftèratjà Vortigernopcr dolû îublatOjduonbsp;liquiGonftanrini fiUj per amicos paternos in Britanniam Gallicâ fuerunt tranfucâi'nbsp;Verioropinorhæceft Aufelij Ambrofij origo^ quam qua*aquibu(daalijstraditur' jnbsp;in quibus eriam cft Beda,qui eum Romani generis vlümum in Britannia rerutn^ænbsp;üïè potitum tradunt. Hi ti-atres Vortimeronouercæfraudecxtindo5amp;Vortigem^gt;nbsp;Regium nomê iine audoritate,amp;potentia tenenteiam adulti,amp; regni potentes eu*’’nbsp;fouore,amp; expcdationchominum in infulam,adrepetcndum regniim paternuro .nbsp;uerfi non fpernenda Brittonum c Gallia leCum auxilia attulerc. Priufquam aduen^nbsp;bra coinmôuercncjopprefto in ValliaVortigcrno legatos mittunt ad Scotos,amp; P**'*nbsp;tosamicitiam,amp;arma focia aduerfus Saxoncsacerrimos nominis Chriftiani hofteînbsp;petentes. EtaScotisquidembcneuoleacceptalegationc fœduscum Conftantinonbsp;prius iétum renouatur.-quod ab eo die perpetuo fere tenore manfit inviolatunl,nbsp;nccregnum Brittonûab Anglis,Pidricum a Scotis fuit oppreiïum . A Pilt;^*j 5nbsp;autem refponfum cftlegatis Brittonum, fe fœdus haberecum Saxonibus, quo«nbsp;VC violarcnt, pullâ adhuc interuenifte caulàm:cum cis omnia fibi profpera,amp;aduffnbsp;tàpofthac fore communia. Ita infula tota furfus in duas fadiones abijt,Scotis cun’nbsp;Brittonibus aducrfusPiétos,amp; Saxoncs aftidue bdlum gerenübus inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
XLIITr. R* içCONSTANTÎNO fucceflît Congallus ê Dotlgardo Conftintingt;nbsp;Iratre genitus. Vit ad bellum quidem proniorxfed nihil dumeommittereaufusp^’nbsp;pttlofubimperio patruiinter conuiuîa,amp;ftuprafra€l:o. Kccmultotumfcntetttip.nbsp;citas ingeniofVtapud Reges fierifclet) velificantibus, ad bcllum faciendum indud , ;nbsp;potuiePrimû fe morib’publicis emendandis dédit:nectantum prius quâcreatisf^ ¦nbsp;uis magiftratibus, amp; per eos litibus, futris, amp;latrocinijs cohibitis difeiplinam vet^'nbsp;tcmrcuocareeftaggrciTils. Pace domi parta cæteros fuo primum exemplo ad tcin*nbsp;peratiorem vitaî fationcm induccrccft cotiatus: deinde fi quos in flagitijspcrtinâf^' jlnbsp;us hatrentcsanimaduerrilTetjpartimcaftigandoleniter,partim tanquam nihili hoUi*nbsp;nescontemnendobreui omniairi priftinum ftatumredegit. Initio imperij cumnbsp;didhjmdl)totumfeftudijs pacis dedidifletjBrittoncs Aurelio Ambrofiofuadcrcc^nbsp;{‘cruntjVtVcftmatiam a Scotis îam multos annos occupatamrcpcteret.Vcruincùt’*nbsp;egationibus vitro cittoquefrurtra miflisres ad atmafpcôlarc cocpilTctjmctusabH^^nbsp;ftc GOTOBounidifcepcationifinemimpofuit. FœdusaConftantino faSlurh renou^'nbsp;tur. De Vcfttnaria nihil mutatum. Toto tcmporc,quo regnauit Congallus bclWnbsp;lt;|uidem cuin Saxonibus erat,fed lentumjSe per fortuites inierpra;das agendum co*nbsp;gre(rus,quo in gcnerc Scotus lcuis,amp; procürfator miles,amp; cqui tàtui maxime fidcO*nbsp;Khoftipriftareexiftitnabat. Nunquam ad vniuerfçrcipericulum cftdeucntuo’^ *nbsp;CortMllusenim quiforcun? ärbitrioquam pauciflîmacommittcndacenfebat 1nbsp;tem worum ad Aureliuni Ambrofium auxilio mittebat,cum reliquis hoftem fWnbsp;àodiftincbat:acnoéte dieque fcmpcrfoUicitumtçncbat*?In honun,amp;proximoru^
» a»
gt; •
r
1
-ocr page 121-gius impoftor, ac vcteratorpotius, quamvatcs habendus. Circamferuntüreiüi y vaticinia,obfcura quidem illa, amp; nihil certi toncinentla , quæ vel ante quam eve-y niantfperarc, vcl cuni euenerint proroiflà, vera aüdeas àffirmarc . Præterca itàlnbsp;compefîtaTunt, vtcademad mükadiuerfarum terurn eUenta citcümflcâicre, St.nbsp;lî* accommodarc poflis. Eacumquotidieintcrpolcniur, amp; noiils acteffionibus acî ’nbsp;(i crefeant tarnen hotninum credulorum tanta cft infania vt quæ non intelligant^ jnbsp;3* quouisfacramento vetaefle contendere non dubitent : nccin manifefto intcriiiinbsp;ï'^deprehenfi mendaciofecoarguipatiantut. Poftcrlorvero Gildas vir bonus, amp;nbsp;il' doâus in magna venerationc habitus eft viuus, amp; niortuns bb egregiamdöinbsp;)(gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûrinam cura vitæ fanâitateconiunâam i Vaticinia, quæ noftoine eins cîrcum-
(0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruntur, ità amp; fententijs funt ridicula, amp; verbis, totoqufe compofitiohis genC-
rcinfonnià, êi inculta, vt ca nemo fanüs Gildæ elfe fit crediturnsi Conti-i
)f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gît quoque vtrique pro quot;mofibuS pätrortüß Morlino enim primo Vortigemus;
C' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinde Veer j apud quem ftupri interptes j amp; conciliator fuit i Gildr AurC*'
lius Ambrofius vir nihilomorüm probitate j quam viâorijs bellbruth minus ad- ) ß mirandus : quo mortuo Gildas in Aualloniæ fecçfiu vixit j decciritfanéU-inbsp;Y filme. Eius meminerunt libri noftri de vita Aurelij Ambrofij I cui vita fun-inbsp;io âofüccdïit ctribus Conftantini filijs minimus Vtcr,anno falutis humanat qüirt-’ )
3 gentefimo, Ac proximo poft anno Congallus Scotorum Rex vicefitno feenii; ({ do quàinrcgnarccœperatannodeccfliti
()1 Delia licuit fummapietate, amp; iufticiarem Scoticam gubernauit : ncqucfo* i lutn Reguin bonorum vetere inftituto regiones omhes óbcuhdo in facinorbfosa*nbsp;\ nitnaducrtit : fed potentiores,quo minus in tenues, amp;imbecillosfibiobnoxiosj
Î0 graflàrentur,âdeo, vt accepta iniuria querinoh atiderent, deterruit,neacerbius dominarétur,inftitutis cxplóratöribüs,qui ctirtiirlatabulis inferiptaad fë deferrent:nbsp;ff remediü illis temporibus forte nctefiariumtfed nünccerté anceps, amp; nóft mediö-enter periculofum. Eius-maximé ftudio, amp;audbritatcfadüm eft, ŸtPiâirc^nbsp;ji «âa Saxonüm amicitia foedüs communiter cum Scótis, amp; Brittonibusinirenrinbsp;Erat tum Pidorum Rex Lothus, ömnibüs corporis, amp; ingenij bonis ómniuntnbsp;itinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïqualiüm præftantiffimus. Cum co diligenter Goranus egit, vt fc ifocictatc
(fi nbsp;nbsp;nbsp;ootninùm barbarorum fegregaret memör communis pâtriæ îh qüa natus èflet,
(fi ^ommunium item lacrorum. Quôd fi Scotîs, Si Bnttonibus fiipératis fidani «bicum Saxonibus paeem fofe fperet, cum vehementer decipi : quippe cufllnbsp;ÿ «ominibus inhumana crudelitatcs, incxplebili âuaritia. Eos documenfum fä«nbsp;ds pcrfpicuum dediire,quam nihil apüd cos fandutn effet, cum Brittonum no-'nbsp;oilitatem optime de fe mcritam ad Colloquium Cttocatam per fummüm fcclusnbsp;(fi Jjucidarunt. A focero fcruatum elfe generum hon ad calamitatis aliquod fub-
Rerum Scotïcanim
fe a Koinanorum dotninatione Iibcrarcnt,fi Saxon ibus in duriorem,amp; longê diorem feiuitutemfintfporttcfcletradituri^ hoccnim non cfle condidonem jnbsp;doœjnum mutarc: amp; niidjamp; huinano truculcntum,amp; barbarum praeferre.Quant^ inbsp;lluluiiæfitj autpodusdemehdcCagtosScotis, amp; BrittonibusadimerejquosCef'nbsp;tnartistradant i amp; homines nupcramicos, raültifqücvctuftisofficijs, amp;ncccflgt;‘nbsp;tatibus fibi iundos difpoliare j vt piratas communes humani generis hoftcsnbsp;fuüin exiduhi opibus augcanr^ Homini vero Chriftiano id longe omniumnbsp;debet grauiffimumin idfoedilsconfcndre , quo religio Chridiana exunguamynbsp;torofahi ritus rciîoCcntür lt; amp; propc impt js tyrannis omhis hiimanitatis,amp; pictäö*nbsp;holtibusarma hefaria adiicrfus Deum, amp; eiuslegeminduerc^ Hæc quidem^^nbsp;thus verc dici intcIJigebati Itaque Gotaho rem integtam committit. JUeVtcfi*’nbsp;facile perfuadet, Vf nOn in amicitiam tantum j led affinitatem Pidus aflumanJfgt;nbsp;data ei vxorc Anna fîuelôforc,fiué ex légitima vxote filia* Ego eis potius accc“^nbsp;quilbrorcihfuilfctradünti a^tiecrrotemcx conatum putOj qubd Vteriusali^'”nbsp;cxconcubinâ Ahnatri Itiftulifle dicatur* HOepatratotfium Regum fcederemul^^nbsp;de Saxonibus part^ Vidoriæ : ac notnen Vtcrij magnum amp; formidabilenbsp;totam Britanniatn efle coeperat. Omnibus fere Saxon urn ducibus occifis, Si fup^'nbsp;ftitum frada potentia, rebulque propeapud cos dclperatis Vferius inter maxin’^’^nbsp;Ätatis fuæ Reges poteratrecenferi, nifi flagitio foedo cum ihgenti fcelere coniun^nbsp;magnis Vdtutibus maculamafpetfiiret. Efat inter principes ßritannorum GotlOquot;nbsp;Virtuie^ amp; potenda clarus« Eiùs.vjtoixm Igernem forma præftantem VtertuJ^“'nbsp;huepriuatusdeperibat. Sed cüm omniacifca Cam üblepta pudicitialibidininbsp;obftafent, tandem per Merlinum hominem audacem, amp; mateficum mulieris c®*’nbsp;tinendam cxpugiiäC* Ex haC ftupri coofuetudinenatus eft eisfiliusnbsp;^urus 4 VteriUS légitima vxorc mOrtua, liberavinculisnuptialibus ,nbsp;fadu$ (vt l)bi perluadebat} folui'us. legibus cum Igcrncsdcfidchum ferre nonp®'nbsp;(Tcti temerarium ex amorcCppdliüm capit,nbsp;nbsp;nbsp;Crimincaduerfus Gorloim confi«^
atàm cius öbfelTam capit. Iplunj interimit.lgcrnem vxorem ducit, Si ArdufUt” Eliumagnofcic .‘afqueomniindulgentiainfpemregnieducat.Vt autem vxorisi'l'nbsp;famia quando tegi non potcrat,faltem elcuafctur fabulam confingunt nondilfin’*'nbsp;lern éi j quat de loue, amp; AIcmena in theatris fepe aódtata fuerat. Vtenum IciH^^*'nbsp;drtcj^rliniinfaciem Go^idis verfum primam cüm igeme habuillc confuctü^*'nbsp;ncm. Etcwtîs Mcrlinüs quipfauo potius,^am nullo facinorevelletnobilitar*' ji,nbsp;ArdurusigiturcxhocfurtiuoCorigrcflUgenitusvbi pdmüm èpucrisexcelfitnort^nbsp;Ium corporis lineamcntisjfed animi etiam indolc talis apparuit, vc amp; parentum j *nbsp;teliquorumciuiüm animos, oculofqucinfcConuertctet, amp; futura: raägnitudin^nbsp;tnulu indicia exhiberett eumqucmortuöpatrcomncs Regemfibideftinarenf.nbsp;paterhoevelut populanominelætus, vulgi cupidifatemita omni arte fouebat,y*nbsp;lam cundi in certam fpem venifent^ fe non alium regni hærcdem habituros.Vtcn®nbsp;çum feptcrodecim regnallet annos vita fundo ftätim ei luffcdus fuit A ;durus,n'^nbsp;tum obnitenteLotho Rege Pidorumj qui fuos liberos (binos enim habebat^^nbsp;Anna Arduriamitä natos , iam tumpuefitiam cgfclTos) gtauiter querebatur ffgnbsp;rofraudari^ Ipuriumquccxadultcriogenifumcispræferri. ContraBrittoncsvj^'*,nbsp;uerlî pro Arduro ftabant i ac pro Ipuriö habendum negabanc : quöd Vtcri**^nbsp;matrem eius etfi co iam nato* vxorem tarnen duxiflcf,cilquc nuptijs filium Icgiti®*nbsp;iocoûbirecepillècatque cxcofcinpcrcumprolegidmo habuoic. Sedquanc^^*”quot;
-ocr page 123-!
id •'
(C
5
¦/
jO
iff i
i
V Arcturus vtincendium in ortii ipfo ftätint cxtingucret collctto citius bihniuni !
æ'
£»'
t'’
[0
U'
ff
li'
ïf
Liber Q^ntüt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
hunc ïuris colorera prætendcrent, plus tarnen Ardufo profuît pr^Iara îndolcs, amp;virtutum(pecimen fæpiufcule exhibitum : amp; Veluttaciraqujedam in omniumnbsp;animos im pre (Ta diuinatio deciüsclaritatefutüra', Adeoqueomncs in eiuspir»nbsp;tesierantpræcipites, vt Löthus non foluiti illa iuiis fpecic j quat ccrtcpoftidfenlnbsp;per in Britannia valuit/ed ftudijs,amp; popularigratia fuperatusaregno petendo defti»nbsp;terii:eóquefacilius,quód liberos quibus regnö pettbat,BrittonrD infenfis comitténbsp;te non audcret,Mouerant ctiam preces amicorum qui affirmabant nuHüm regnutnnbsp;tanti ei debere videri, vc ad cuerfionem religionis Chriftianae foGictatem cuinnbsp;hominibusinfidis eoiret : qui nihilö ßndtus amidtiam j amp; foedera cüm eocul»nbsp;’o tuii eflent, qüam cum Brittonibus ante coluiflent. Mouit çtiatn amp; ipfiué Arc-fi^ri ingenium liberale, amp; fupraætatem anitni magnitudo ileitur fedusaprio«nbsp;tibus Regibus inter Scotos,Pidos,Brittonclqjfaótumdcnüóen: cônfîrtnatum:tâ-fäqueexeofecuta eft familiaritas,vtLothusGaluinum è duóbüsfilijstninoretn,nbsp;'^biprimumpcrartatcm labores ferre poterat j in aiilam Brittonum fe tniG 4vH«r4nbsp;wumfit pollicitus. Inijc reghütn Arcturus decimo octaüo actatii annonbsp;ouni explcto . Sed vc ei animus fupra ætatem cratj ita animo cirtelfo nun-fuceeïTus defuit. Cum pater eius regnum certis finibiis cüm Saxohibutnbsp;diüififlet, pacemque certis legibus confeciflèt « plus apud eos valuit occafto«nbsp;f'tscx adolefccntia Regis blandimentum quam fccdcrütn fanctitas;
®pinioncexercitu,accitifqucPictorutnj 6{ Scotorum auxilijsduobus tnagnis prs* b)shoftcm vieil ; amp;aditibutum pendendum, legcfque accipiendas compülit.nbsp;^odem impetucaput regniSaxonici Londinurti capit,amp; rebusibi compofitis ree*nbsp;'®Hboracum ducit* Sed auxiliorumc Germania aduenientium fama^fieprépin-obfidioncmfülucrecoegit. Proximaæftate Arâurusmetu ingenti exnbsp;’ttnifuperioris repentino fucccfTuimeüöjvbi primum Eboracum aduenit, cppidQnbsp;Pfrdcdihoncm recepit. Eovndiquc vicinorum, amp; ciuium nobilitate aduenientenbsp;ibi hicmarct, extreme decembiiomhibui laetis, amp; potationijCæferifquc qua?
3o j^^^f’^^’^tintur vitijs deditis renata cft veterum Saturnalioium imagöj fed numero ærumduplicato,amp; apud potentiotes triplicato : quibus diebus prope nefaS ha*nbsp;^furaliquidfeiiaereiagere. Wuneramittunturi Fit fnu ua^ dfprölixä inter ami«nbsp;inuitatio« A miniftroruincaftigatione abftinetur.Noftri Itilia id feftbih vocanr^nbsp;lubftirutolt; Viilgo perfuafum eft nataleninbsp;bnOi ijs ccremonijs colirquain re verius Bacchahaliorumi lafciuiâ, quam Chriftlnbsp;'ti nati memoiiam referri fatis conftati Ihterea cum Saxohes ad Vmbrum dice«nbsp;^^ntürhabcrecaftra,Arâürùsad dubiaadhuc ligna verisad eos ducit. Fraâi Völup«nbsp;s cum fegnius rtiilitiæ muneraobirenfjnccijdS vidcrentuf,quitot ptaànbsp;^'l^Saxoncs fuderant,taniCqüe per Ociû luxuriofùtn viderentur ad temeritaté adic*nbsp;•• ^MantûdefeücritatedifciplinKdctraxi^lèntƒtfeh^orib’ortamen«ocftdeSco-'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piâorüm auxilijs accerfendis. Id fadle per legatos impetratum: amp; quoi
pene dircmcrat, itaconCiüauit ftùdium religionis, amp; accendic æmulatio, Lbthusctiamvtanimi recon«nbsp;»perdus teftimonium Modrcdum, amp; Galuinum filios incaftra feCumnbsp;t'' 4 Galuinura ctiam Arduro comitem dcdit:qücm illc tanta humanitatc c5nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicmfimul amp;vitam tranfcgcrint,amp;: mortem obierintP»*®^®
^fousRegibus cxcrcitu, caftrifque coniundisvt quemadmodunj crat omnibus
~ -- ---- commune
r --------- » ‘luuuc ivcgc cupsr-uoivui. i.uu«ua lt;u«iu. t v «luinu isvyu
'^Hatidarct aöcrtius tcftimoniütn Modrcdum, amp; G aluin urn filios incaftr :gt; , ^'^üüxit Galuintirri ctiam Arduro comiicm dcdit:aücm illc tanta numanitatccnbsp;* A txl
Rcrum Scotîcantm
commune pcricuîuin, ita cadcin pcriculi caufa vidcrctur, magno conïènfu ab vn*' ucrfîs conftitutum, vt cxpulfis Saxonibus chriftiani ritus, amp; pictatiscultusab ci’nbsp;profanatus rcftitueretur. Cum caftra ùm caftris propc cflcnt collata, Occafupc”' i'nbsp;oris Occæ fîlius,qui tum Saxonum crat imperator nullam pugiiæ moram fecit. 1®nbsp;exercitu /bciali cornua Scotis,amp; Piâis, acies media Arduro commiflà. Scoti pO*nbsp;•nn fkirim rnnorrfTii Childerirn. niii /’vaHiiprfn ftererat hnftinm ducef’yviilnct^
tain Piâorum pcrfidiain iurgatusin Lothum habitucorporis,amp; armisconfpicuui” impetufaâocum exequo deturbauit: ipfe in medium ab hoiîibusacccptusnbsp;busPidis vtrinqnehaftis tranffigitur. Mcdiaacjcs,’''biacerrimc pugnabaturcot^’Jnbsp;bus nudara, tandem amp;ipiàcclï5t. Occaiàuciusadmarcdclatuscum cæteris,qui'’nbsp;namum copia fuit in Gcnnaniam tranfinifit. Exijsquiremaniètunt, pertinaciot^nbsp;înerrorefuo mortemultati: reliquosfimulatiochrilbani ritus incolumes feruaui’'nbsp;Reftabantadhucin orientali Anglia,amp; Cantio validéeSaxonum copiar. In eos A’nbsp;Âurus æftate quæ fecuta cft mouit,adiunftis ad fuos dénis Scotorum, amp; Piâoru*’*nbsp;caßris diuerfî tendercnt,Saxones percxploratorescomperto apud Pidos (qiùl‘^''nbsp;giufcule àreliquis copijstendebant)fummam clic negligcntiam,cos de node rcpc”nbsp;«einuadunt. ModreduscumforiitcrdiurellitiiTet,tandem propc defpcratafaii^’^nbsp;cum Gallano focero in cquum impofitus ad Arâurum venit. 111e nihil Pidorumnbsp;de icrrituscum diem rebus,quæturbatæétant componendisdédit. Itinerc excfC*'.nbsp;tui denunciato de tertia vigilia triplici acic in hoftem duçit; ac prius quam Saxonc^nbsp;quidagercturlcirc poflent ad cadra peruenit. Illidum trepidi concurfant, ncctc’’^'nbsp;©oris vel ad conßlium capicndum,vel fearmandum (àtis haberent paiTim a Britto?*'nbsp;bus vallo fuperatotrucidantur: ab iratis maxime Pictis in omnes fine diferiminf*^'nbsp;uitum. Quidam feriptoresrerum Anglicarumtradünt Arcturum duodccicscu’^nbsp;Saxonibus lîgnis collatis dimicafle, Sed cum nihil prçter nuda locorum nomioît)'’’nbsp;quibus pugnatum dicunt,ponant,id fatis habui Icctoresadmoncre. De rebusnbsp;seftis vtfummatimdicam. illiidinrcrnmnes cnnßat. Saxonum viribus atCrinS
Liber Quintus.
fol 5’.
fet,quiquenon paruam acceffioncm effet ad res Britanftieas adieâlitusffiicelaina'.û ^j,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ûaniultitudincConftantino{auenfiuin,feperegrinumRcgeni nolle: nequcËn*
,j5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanniainadeoviriseffoetatïicfle^vtnon fuipopulirtôloretn cxfelepoffitcdtre.Stui
jj-1 ,, tum effecuius domicopiam habcantjolis quærcre. Senfèratiamprideni Aidurus |(inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populi inConfùntinum ftudia« Itaque homo alioqui ambirîofus facile fuorum vo-
fj- luntatiacquieuit: accxeodieiuuencm nonceffauitproduccre, amp; adfpemrcgni propiusadmoucfe, HanciniuriamcumàmiciModredioflcndcrcntfeh'iokfiefcr-0I rejacfoedcreArófuri*cuin Lothocâutum dicerent, ne in rcgnifUcccCßonequifquainnbsp;,11 Hberis Lothianteferretur, refpondebatur fœdus id aduerfus pubheam todus gén-lis vnlitatcm tempoium neceOitate expreffum : neque Lotho auóforc ir.ortudnbsp;eofc teneri. Proinderedc faófuros Piäos, fr fînibus antiquis contenti alienisnbsp;«bftinerent. Britannorum regnum nuncDei benighitatein eoftaiu effe, vtnonnbsp;rnodô nouas iniurias prohiberc, led veteres etiam vlcilci polfit f. Hæc ad Mo-jp . dredum perlata pcnitüsanimum eiüs ab Arâuro auerterunt, amp; ad dignitatemnbsp;fuain tuendam conuericrunt. Tantum bcllo ftioræ iuit, dum Scotorum ani-,,1 mos experiretur. Eisadcâulàmadduâjsfcribitur.excrcitusexPidiis, Scotis,amp;nbsp;frequentibusBrittonibus vcl æquitatc caufæ, vel ptiuato in Arâurum odio,autnbsp;jj Modredum bcncuoicntia perfuafis. Nec putatur Vanora vxor Arôturi nouolt;nbsp;rum confiliorum fuiffe ignara; Vt quæ ftupri conl’uetudintm cum Modrcdocicnbsp;îD deretur habere, Excrcitus vtrinque ad vmbiiim caftia contüleréi
^0 Cum iam in precindu ftarent, tentata concordia eft per vtriufque partis Epif* ij( topos î fed f'rtiffra , Conftantini propinquis obnitentibus * omniaque pronanbsp;Arâuri fclicitan affirinantibüS. Concurfumeft ingcniibus vtrinque animis,
d'/ Sed Modredo , amp; confoederaus duo poiilfîmvm fuerc aüxilio locus in mc-dio palufter Bnttonibus iranfîtu difficdis, amp; in ipfo pugnæ ardore fubornatus^qUi Brittoncs moneret, vt Aräuro cæfo rebus perditis fua; quilquè faluti confulcrtt.
j,i- EavoxinftigamcosVertit: magna tarnen eædcsvtriufque partis faüa, Vidoria ƒ neutrislætafuit-, cæfo ab altera parte Modredo, ab alterafratre eins Galüino:nbsp;i(0 ; atquc ArdurolftalitcrVulnerat04 PrçdaingenscapUi Nonignoroquçdcvlta,nbsp;j0 amp; morte Arduri àmultis bbulofc tradantur:fed indigna iclatu funt,amp; viri darif*nbsp;'j,j omi rebus geftistenebrasoffundünt, N,.m dum tahi aflcucrahtcr mendacîa af«nbsp;jf, firmanturj fppe veritas in dubium vocatur. îuitcertc virmagnus, amp;firgularinbsp;fortitudine, ic atititc' in patriant, vel dum fuos a ferBitüté libtiat, vel cultumnbsp;i Pci fincerum reuocax,vel yitîatum reftituir* Hæc nos de gentre, vita, amp; morte c-*nbsp;.0) lus pluribus, quam inftituti operis ratio pofccbat fnmus prolccuti : vt quibus’nbsp;ffinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non vniuerfâs Britannorum res geftas compleâij fêd pattim ab obJiuionis iniu»
j,i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lia, partira afabulofis male.feriatorum hominum commcntis res gcfias noflrae
gentis liberate fuit propofitutn* In Arduri veto rebus longiùfculèlumus immo
iati,quôd plpriquc cas partira per inuîdiam nimis parce, partira per vanitatetn ni*
,j- 46 mis verbofe pcrl^uaniur.Mortuus cft annoGbrifti5^ a. regnauit annos 14*
ad resScoticas redeaftiqs Gorantis Rex tnagho ïam natu Jeceffe
jj« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïatjpoftquara triginta quatuor annos praefuifletScotis, fucrum,(vtcrcditur)frau-
,01 nbsp;nbsp;nbsp;deextindus. Eratquidanj T©ncetusfuprcrousrcrumcapitaliumquçftor,hbrao
jp hoiiminusçrndelis,quamai|afus. Iscumaductfusditioresmultafaeuafacinora
^fairetjfacilcin omnium Iperibat apud.R qgem veniam» quod hacrationc filcî com*
Rerum Scoucanim
ttioda nOftnihil auxiflèt. Populus^ cui non facilis cratâd Regtftn fdiio, amp; tootW inualidutn aditus, necfi adirelicuiiïct,aduerfus hominem pr’niarïuin,^gratiofungt;nbsp;fïdcSjToncctü aggrcflï trucidant.Dcindepoftquam impetus irar defcrbuit, cura ft'nbsp;cum cogitarcnt quantum facinusadmißikntjnuUumquc venia impecrandar locùtfnbsp;profpicercnt relidumjn ipfum Regem impetum,odiumque conuerterunc i ac ind*nbsp;tante Donaldo ÂthoUo in adcs intromiili cum intcrimunt»
XLVI. R,
I füccefïitEügeniuj Congalli filius* Hunecuth ad vlcifcendam Gorafll patnii neccm quidam nobiliorum hortarentnr,corumorationeni adeo nlt;^Iigcntffnbsp;accxpityVt ipfefufpitionelceieris non carueriu £am etiam opinionem au^ïitnbsp;cxptusinamicitiam, amp; familiärem confUetudinemDonaldusAtholius. Goi^nbsp;igiturvxor liberis paruis timens cum cis in Hiberniam feceffit: EugeniUs autetn,^nbsp;fevit3,moribüfque purgaretjita regnumgelïït,vtncmo fuperiorum Regum iure« ‘nbsp;prarferri pofTit. Cum vicinis nullum per fc bellum geflit. Modredüm aduerft/nbsp;Saxones,atque etiam Ardurum auxilijs iuüit, Allïduis per varios ducesnbsp;onibus Anglorum fines infeftos habuit. N unquam iuRo exercitu cum cis congi'*nbsp;fus^Regnumtenuitannosaj» deedfie $5 8*
XtVitR.
q(P o ST cum fuffedus eft frater cius Congâlluî ï t|ul deceth thhót no in fumma pace prxfuit: vir ob egregias virtutes omnium fatculorum racrao)*nbsp;dignus. Nam prartcr xquitatem in iure dicundo, amp; animum aduerfus auaridi*^nbsp;inuidum, certabat moderatiorte vite cum mOnachis, qui ea «täte fcUetilTunadift*'nbsp;plina vtebantur. Sacerdotes pnedijs^alij fque pfouentibus ditau it, pio magis ft**'nbsp;dio, quam felici fttccclTu. luuerttutem decunantciiladmolliticm, amp; luxuraspâ**nbsp;que bonis abutentem magis vitas cxcmplo j amp; audoriufe j quam ICgum feücriö*®nbsp;contihuit. Filios Gorani,qui metu Eiigenij in Hibcmiam leceflcrtnt,reuocaui^’nbsp;Sed antereditum corum iple dcccflit anno a Chrifto nato 5 6 5. Rem bcUicara n®**nbsp;attigerat,nin quatenus BrittonesauxilijsiuuitaduafusSaxoncs^cusiquibuiv^nbsp;iortunaamp;pe pugnarunt*
qiE O defunAojiSt fratrecius Kinnatello Rege dd^nâto ÄidähuS fiiiUSVcnitin Seotiam horrantcvirofiinólo Columba,qui ante bienniumnbsp;nia acccficrat. Per cum ad Regem duÄus prætcr et fuam,3r multotum fpem hii*^nbsp;niffime accîpitur: ac bono anirào dïè iubctuf,vtqui breui regnaturus eflet,nbsp;tellus entm amp;morboi3c «täteconfedus cum Regio munetinon fufficerct.ipftnbsp;nbsp;nbsp;.
dano ad rerum gubcrnaculum admotoj quattodecimo^ aüt vt alij duintodccin* gt; quamrcgnarecœpcratmenfcdieffifuumobijt« $untquihocomif(o Aidanunanbsp;tim Conuallofubijcianu VcrutnplurcsauAotes inter cosKinnatcllt'in inftr****
J qfA î D A N V $ Ret nominaïusa Kinnatcllo, amp; ä pOpulo confim**^^ i Colümba Rcgia aeexpitinfi^nia. Erat cnitn illis teinporibus tanta ciü$ viria**^^nbsp;«tas, vt nihn R eges, popoluluc abfque cius confiUo fufdperec. Ac turn quiift*’*nbsp;ÇumlàtislongaoEadoae hortatus eflet omoeSinRcxeigapopubun
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F**
-ocr page 127-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• x-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* J
Liber Q^ntuç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.54;
Pulùs erga Regem obfcruàntia vtcrctur, vrifuctfos vehementer rogauit, vt in puro Ucicultupernftcrent: itacniittforc,vtvtiifqueômniaprofpercfuccedercnt : finnbsp;aliter facerent, dignüinnialcpatratiseipeófarent cxitium. Hiiitaperaftis ad fu-osdifeeflir. Ptimä Aidahî expeditio fdit aduerfuHatroncs Gallouidiani infeftannbsp;tes. tôprofeâusducibüseoruthfâppiicioaffedis’cætérosmctücômpefcuit;nbsp;fed cura iride reüerfum niaiof tempeftàsèxcæpit^ Narti poftqüam tribiis conuennbsp;libusin Gallouidia, Âbria, amp; Cathanefîa habitis oinnia pacatâ^xiftimalïèt,internbsp;yciiandümobortafeditione, ac cæde atrod pâtratà minillri Règû^quî rioxios innbsp;iusvocabantpuKàti: audorcspœnarunt metuin Lothidiiara ad ßrudeurh Pido-10 rum Regem pcrfugcrunc. Ab eo cüm per legatos ex fœderc petiti non tedderen-tur, bellum graue inter ScÓtos, amp; Pidos exarfit : fed id breui opera Columba?^nbsp;cuiusapud vtroRj-meriro plürimûvalcbat audorîtas,extitiftum, IntereaAnglianbsp;iterumin fepterégnadiuiô,amp; Brittonib’ in peniniulani VaijjcompulfisSaxoncsnbsp;non contend ram latèpatentibüs agris ncuiimb diû nterSc»iroç,amp; Pidos iufeitat«nbsp;f Eiusaudor,amp; fax fuit Ethclfrid’Nojthûbnæ Hex hoirioauurus^amp; ob reghiaugennbsp;dieupiditarèpacis impatiens. Is Pidisfgrê cbnfeiitictc Pfüdco ^cifu2nt,vt prædasnbsp;abigédOcxagroScotitofcmina belliiaceiér.Aidahus quoej-fraudeSaxonisintel-Icdavtamp;ipfepéregrinisaukilijsfè firmarct,cum MalgoneBrittonc fœdusaniiqunnbsp;renouauif, Filiüm Grifinùni, amp;c fororis fil uni B ëndiriùmÊuboniit.qiîænür.çnbsp;»0 cfl Manna, Èegulum,hominem mihtarcm cum cöpijs mifit. blicaftrlscüm ßritnbsp;tonibus coniunólisNorthumbriamin^i ini tertio die äd Köftem perüehiunt :, Jednbsp;Angli rioüa expedantes aüxilia, quæ non procul abelîe dicebaniur, pîignam de-trcdabant.Adüeniebat cninl Ceulinusorientalium Saxonum Rexvir bell ctfflî«
i nbsp;nbsp;nbsp;mus cura magniscopijs, HuncScoti, amp; Bnttoncsin itincreadorti primameiui
aciera, qu^fatis longe cjterosàntcibat,integrâih cum Cutha filio occidlone oc-ciderunt r, rcllquos, quo minus a^rèderentur ,fccit timôr,\ ne ab ÈthclftidÖ,qui non longé aberat cif cumvenifentùr, Coniurdis jgitur duobüs ^dxonüfii Regibusnbsp;rurfus congrifli mülfa vtrinque cædé édita vidi funtnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fug?iti Brittoncs,
Cæfi è Scotorum primoribus Grifîniis, amp; Brendinùsûxâcic aduerfa Ethclfri» dûs altero cculo oioatus : Brudeus laucius c pügna clatus cum magna trepi«nbsp;darfone fuofum . Ethclfridus pfoxima æftafe Pidôrum copijs ad fuas adiun«nbsp;dis in Gallouidiarrtduxit’ , ratus çxfuperioiis anni infelici prxlióft plena for-tnidinîs omnià inuenturura. Verural Aidanus cum illuc citiuS hoftiùni ôpiniofCnbsp;j J vcniflet,palantes prardatorcsaggrelfus in caftratripidc côscoégit. Ita terr^edtatenbsp;Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftigata quiédorès fore ratus node pfoxima prætcritis Corum èaftris fe Bi ittor ibus
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniunXité Ambo cxcrcitus viribùs in vnum cbactis cum in valle angufta Annarciç
confedifTent, hoftei obfeffis faucibus corum exitio imminebant. At illi com» , munids eaftrisi vt manentium fpeciem prarbefent,' nocre rccedente maris ïdiinbsp;40 per nota inter iriftabilcsarenas vada in Cùmbriam , ac deinde Nôrthumtnamnbsp;J duxerunt, fœda pbpùlationc quacunque iefantfacta. . Hofteseôfûfh veßigifnbsp;fccuti, Statim vbi in mutuum confpectum vcnêrc, vtriquc fe ad pugnam expe-diunt. $coti amp; Biîttones vtplûribus ducibus vulgus temcfafium fegetetur, adnbsp;Çriorei' ducés Quatuor homines nóbilesbellicaruiri fcruin éxpcricnfeç adiicitnt:nbsp;â f Brittonibus Cohftantinuin, ÂrMénci inuni: èScofisCafenum,amp; Mufdac''m,nbsp;Horum ductu,firhortatu tantoimpetu milites irruefuntin hoftem, vt ftaûrh im«nbsp;i pùlfiji fugam capefferct. Hanc victoriam fama eft eadein hora ƒ quotes geftjnbsp;tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K. ijanbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit
-ocr page 128-Rcrum Scotïcariira
fuît, Coîumbaminîonainfulafuisfod«ilibus renunciaflc. Cæfic primoribpsSi^ 'onum Ciali ius,amp; Vitelliusgencre, amp; faôlisilluîltcs. Aiino fcrc poft hancvilt;fto’ÿnbsp;arn vndeciiuü Saxonjbus,amp; Pidis vicinosagrosinfcftaniibus dies dilt;ftaeft,qu3^*^nbsp;BrittoneSj Si Scoti coniundis viribüs Saxones inuadercnt. Ad dicm, Sc locufl®nbsp;deftinatUrti Aidan us quanuis natu grandiorcuin vcniftèt,dum Brittonesnbsp;cxpcâat,acprçdas intérim ex hoftico agit,Ethelfridus opportunitatem rcibencnbsp;j-endaî naólus Scotós palabûdos aftlcutus niagnâ eorum cædc fccit^ Aidan us coönbsp;pluribusfuorû cæftsfügit; nec Saxones tarnen incrùentain rcsulerevidoriam, am*nbsp;lïb Elhclfridi fratre Theobaldoj Sc aliquocjouae eum fequebantur cohorribusnbsp;ad interneciórtem c«fis. Aidanu^ ad banc cladetn accedehiemorte homirusnbsp;tiflîmi,amp;fibivnicècariCoIumbæcum profpiccret qùantæ hoftiû crudelitati rc^'nbsp;quiæ Chriftianorüincflcntcxpofirf tTtatcpariter3amp; mœrorcconfcdus non diu ib-p.rvixit. Regnaüitannos 34. dectftitannoparrçfalutis 604. Eorcgnantcvcnbsp;nit in Bficahniam a Gregorio Romano Pontificc miftus AuguftinUs quidam mona*nbsp;chus ; qui füa ambitioneduinnouamrcligioncttidocct, veterem vchemcutertui'nbsp;bauit« Nanl non tain Chriftianam difcipli/iara,qüam çeremonias Ro.docebat.nbsp;Superiores cnim Biiianni Chriftianifmumex loannis Èuangelift^ difcipulis cdoiSinbsp;a monachisjqüosftasilla adhucerüditos,amp;pioshabcbat,inftituebantur. lllcdutnnbsp;ad vnius Epftcopi Ro,dominatum omoia rcùocat, acfc vnuhi toHüs Britanniæ Ar-chicpifcopuinedit, amp; difputationem de die celcbrandi pafeha nec neceftarbm»nbsp;fiecvtilem introducit,magnopcreturbauiteccleftas;acdifciplinam iam in füpcrfti'nbsp;tioncmprolabcniemitaceremonijsnouiSjfidifquc rairaculis opprtftîijVt lyncct^nbsp;pietatisvixrelinqueret veftigiumlt;
t Jt.
qpP O s T Aidanum Rex cketus Kennethus nil memoria dignum Quarto,vel(vtalij fcribunQduodecimo menfe póft initom regnum expleto dccciüti
Lî. It. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .
PROXTME pofthuncRexpronuncîatorEugenîus Âidanifiliù^ poa nataliChrifti 605. HicfvtinhbroPafletcnftfcriptumeftja Columba pic,amp;nbsp;honcftc cducatus,ac Hteris ctiâ luculcntereriiditusin hoc ab eius inftitutis deflexit,nbsp;§uÔd belli,quam pacis ftudijsmagisfeaddicetet. Affidüis enîm expcditionibiis S'nbsp;axôncàjamp;Pietoscxcfcuit. Virimperij plane fcuèri,amp;. afperi:amp; qui fuperbos, amp;nbsp;tontumaccsiibcnrius ferro compefcerct,quam cqndtïionibusadiungcrct: fed vc*nbsp;i^iain pctcntîblts,acfe vitro dcdeniibus maxime clemens,amp; faeilis;amp;m victoria ni»nbsp;tiimè infolens ? Hæcillc de Eugenio. Boethius contra éuminfumma pace teg*nbsp;flum tertiiiflê prodidit; eamquc pacemeicohtigiflenon tam extcrnîsfcederibus;nbsp;quam hoftiuin,quîlt;iuili inter febcHodiffidebantdifcordij's. ïnterioresenim AngÜnbsp;îam nomenChnftiprofeftî, dum illatas vlcifcunturiniuiias Ethelfridiitn Regci’’^nbsp;Northumbrip potentïftiinutn vitapariter^ amp; rcgnoexueriint. Ei cum fucccTliff^*:nbsp;Èduinus,propînqujEthclfiidiinScotiamprofugerunt:interquccosiêptem eiusfi'nbsp;Jij,amp; fifia vnica cum iain decimum annum rebus Scoticis prçfuiftctEugcn-îus. I’nbsp;aduenas Saxones, etfi fuos,amp; Chriftiani nominis hoftesinfeftiftimos fuinraa cû hu-*nbsp;iïuniûie,amp; libcrditatc quoad vixit,apudfe habüit:ac doârina Chriftiana diligéter
¦ inftitücndos
-ocr page 129-' Liber Q^ntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
inftituendos curauit. Ipfe decimo fexto rcgni anno decedcns magnum fui apud omncs deßdcrium icliquit.
LII.R.
EI lurrogatus fuit Ferchardus filius anno à Chrifto nato 612. qui fuit Heraclio Imp. 13. Is cum effet homo federate cailidus , ac Icgitimum regnumnbsp;intyrannidem mutarevellet, fadiones nobilium inter ipfos alebat: ira nefaric a fcnbsp;perpetrataimpuneforeratus. Scdprocercsanimaduerfaeiusmaliiiaclam ffo dif-fidia compofuerunt ; deindeconuentu indido eum adconcionem vocani, Renu-entemarce,in qua turn fecontinebatexpugnatainuitum in ius pertrahunt. Muka,nbsp;amp; grauia crimina ci funt obieda. In his etiam h^refis Pelagiana ,amp; contemptusbapnbsp;ßnnijamp;aliorumfacrorum rituum.Horum cum nullumfatis purgaret,in vinculacoqnbsp;iclt;îlus,ne diutius ad ludibrium fupcrefTetJpfe fibi mortem confciuit^decirao quartonbsp;ïfgni fui anno.
LUI. R.
V F F E C T V S ci frater Donaldus ,fiue Doneualdus, qui et patris «udibuSjamp;fratris exitu admonitus nihil maiori ftudio egit,quam vt verum Dei culnbsp;turn tucretur : neque domi folum, fed ctiam foris quacunque poteratrationc euranbsp;*0 âmplificarcftuduit. NamextindoEduino,libcros,amp;propinquoshthclfridi, quinbsp;Quitos iamannos in Scotia exularani,redeunies domum viatico iüuit, ôc muneri-i’uscftprofècutus,copijfqucfuis reduxit, amp; liberamcommeandi quotiesteseorûnbsp;polcercnt,poteftatem fecit.Cæfus autem fuerat Eduinus à Kedualla,Vt Bcda vocat,nbsp;®ditcnum,amp; Penda Merciorum Rege.-quorum alter veteregentis,alter nouo Chrinbsp;^ianifmi odio,vterquc æmulationc potentiæ ei infenfus erat. N cc alia crudeliornbsp;‘niflcmcmoratur vidoria. Nam dumPenda Chriftianos,Kedualla Saxoncsdele»nbsp;contcndunt,nulli neque fcxui,nec attati furor eoriim pepcrcit. Poft Eduinuiànbsp;^’orthumbriain duoregnafiiit diuifà. Deirorum RcxcrcaturOfiieus Edcini fra-^rpatruelisjBerniciorum qui Eanfridus Bedæ,noftris Andefridus appellaiur,Ethetnbsp;^idifiliorummaximus.Hirepudiata Chriftianorum difciplina,in quadiligentcrfu-^faptinftituti^altera Scotis monachis,alter a Paulino Epifeopo, ad veterem fuper-ætioncmreuerfi breui per Pendam amp; vitam,amp; regnum amifcrunt. V trique fuccelïitnbsp;^fualdusEthclfridifilius:qui dodrinam Chriftianam magno ftudio promouit. *nbsp;Ad cum doctores e Scotia per legatos petentemmifit Donaldus viros fanctitate,nbsp;doctrina daros,quos ilie magna humanitate accepit, amp; beneficentia eft profecu-• neque Regio munere inferius exiftimauit in concionc populo percgrinuninbsp;potorum fermoncm non capienti concionis fententias interpretari •• qu» omnûinbsp;‘üculenteraBedafuntfcripta . Donaldus dcceflit 14. rcgni fui anno,prjçclannbsp;*^tum fuarum memoria poft fc relicta.
LIIII. R.
qfSVCCESSIT ciFerchardusex Fèrehardoeiusfratrenatus,virîn ^’Jftnifcclcrumgenerc inquinatiffimus: vinjçqueac pccuniæ inexplcbilis: imruanbsp;homines crudelitate,amp; in Deum impietatc, Cum inalienos paffim lçui«3ïamp;nbsp;*^piiüsgrallàiusfuiflct, tandem in fuosfurorem vcitit, iugulata vxorc, amp;
K.iij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filU-
-ocr page 130-Rcrum Scoticaniin
filiabus.Ob hæc fceleracomraunione Chriftianorum fuit exclufus. Procercs au-tem ad eum puniendum coirc volontés inhibuit Sanctus EpifcopusColmannus.' coramquc eum admonuit breui diuinam vindictam inftare. Nec ndcs dicto abfuit:nbsp;nam inter vcnandum poft dies paucos cum a kipo vuJncratus in febrim incidifi'et, l**,nbsp;neca folitaintempcrantia abftineretjmorbo tandem pcdicularicorpusexedenteex-clamafle fcrtur merito fibi hæc cuenirc, qui benemonentem Colmannum nonaU' Inbsp;diftct : ac turn demum agnito crrore Colmanno confolante.acfpemvcniæ often inbsp;dente fi modorefipiicerct,in publicum fe vili vefte induium in ledicaproferriiufftt, ;nbsp;ac palam fua fcelerafaffusintcrijt, anno redempii orbis 6 6 8. Ododccimannosnbsp;hoe raonftrum Scotia pciiulit •
LV. r;
H VIC Malduinus è Donaldo genitus eft fuffedus, qui vt labefaâaw^ tegni partes tyrânide Regis proximi confirmarctpacem cum omnibus viciraisfecic-C^ictem ab hoftc externo impetratam turbauit inteftina feditio inter Argathelios?nbsp;amp; Leuinianosorta. Earn Malduinus vt compefccret,profeiftus eft aduerfusautho'nbsp;res, VC in eos fine incomodo plebis animaduerteret. IllivtRcgisiram vitarent,Hn'nbsp;cordia primum fedata in Æbudasfugerunt. Infulani cos ad lupplicium poftuli^®^nbsp;non aufi retincre dedideruntieorum pœna cæteros in officio continuit. Circanbsp;tempora cum Scoti monachi late per Angliam Chrifti dodrinam dilfcminaflentj^^
iuuencutem Anglorum ita literis erudiffent, vt ipfi fatis luculcnter fuis Euangeliu'’^
annunciate poffe viderentur ,creuit etiara cum dodrina aduerfus dodores inuidr^* Scotiqueeorum importunitatcadfuosrediiefuntcoadi. Quaecontumcliavt r^S'nbsp;norum concordiam diremit,ita eorum qui iniuriam accepcrant modeftia vtranq^®nbsp;gentemab aperto bello continuit. Affiduisexcurfionibusfa?pe,ac multis inlo^'nbsp;pugnabatur. Inciditin eadem tempora per totam Europam peftis quantam nuquot;'nbsp;quam fuiftc feniores meininerant. Soli ab çà immunes Scoti, amp; Pidifuftfenbsp;tur. Ob frequentes vtrinque illatas iniurias ,pr«edafque abadas cum res innbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
bellum eruptura vidcretur,intcrucnit Malduint mors poftquam regnaffet annos '' ginti. Vxor,quæ ob fulpittonemdc pellice cumftrangulaucrat quarto poft die*nbsp;liacremata eft.
Liber Qjnntus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fob 5^*
^ndicabantjVixa cum ScotisNorthurabriaæingrcflî maghacam cîàdcafflixerunt: *deo vtncc vnquaminpriftinum ftatumfc crexcrit.Secuwßaiini cü mors Eugenijnbsp;({uuto quam regnare cœpeiat anno.
LVÎI. R»
WfEVGENÎO ijuîntofuccefïitEugenius/èxtusFcrcbardifîIîuîitgfii-^ovcroNorthumbrofrater Alfridus: vterquc Rcx literis,ac præcipuc facris^vt ilU ‘^tebant tempora cruditi,ac inter fc communium ftudiorum focietate conciliati.nbsp;baque pax inter cos fida fuit. Hac tranquillitate frctus Alfridus regn um angufiio«nbsp;f*bus,quam antea finibus quodam tenus compofuit* Cum Pidorum vero gentanbsp;Scons neque certa pax.nec bellum fuit: excurfionibus vario cuentu fepepugna«nbsp;^uiïi eftj fruftra nitentibus Cutberechto Anglo, amp; Adamahho Scoto Epifcopisvtnbsp;componerent. Id autem perfecerunt,neiuftis vnquam excrcitibus concurre.nbsp;tetur, Eugeniusintcrea inexpiabili odio aduerfus Pidorum perfidiam inflaramatusnbsp;® medio rerum curfu eft fublatus, cum decem regnafletannos. Hoc Rege feptemnbsp;^gt;cs per totam Britanniam fanguine pluifle traduntjconuerfp ctiam lade,cafco, amp;nbsp;butiroinfanguinem.
I'VitlR.
P O S T bunc regnum adeptus eft Amberkeicthus Findani fiIius,Eugc« ^J ^uinti ncpos.ls cum initio temperantiam fimulafletjadveros mores breuircdijtenbsp;in otnniaflagitiafimul prorupit. Hac occalionc arrepta Garnardus Pidorumnbsp;^cxmagnocxercituconflatoScotos inuafit. Amberkeicthus tandem prope con*nbsp;^itijsexciratus cum armafumpfiflet^ nodu düm ad neceflarianatursecum duobuSnbsp;«mulis egreditur fagitta,incertum a quo miffa occiditur, cum nondum regni plc*nbsp;num explcflet bienmum» Sunt qui dum hoftesin filua denfa vrgerct,fàgitta vuinonbsp;latumdccimo poft die extindum tradant*
LIX. R*
exercitusfolucrctur,aut fine imperioeflet militari fuffragio in cäR «sdefignatus Rex Eugenius feptimus prioris Regis frater. Is cum patum fpei innbsp;^’^ercitu ab inerti Rege colledo reponerct j bellum inducijs diftulit : atquenbsp;Spondana Garnardi nlia nuptijs finiuit. Ea non adeo tnulto poft 9nbsp;duobus Aiholijs in caput Regis coniuratis in ledulo confofft pen'jt. Rex falfonbsp;’cnminis infimulatus^ amp; in ius dudus ante caufam dictam deprehenfis c«dis patra«nbsp;^nbuslibcratuseft, Noxijcxquifitofuppliciopuniti* Rebus foris compofitisnbsp;opera conuerfus ocium quidem venationc oblectabat. Religio*nbsp;isrnprimis curam habuir. Eiusinftitutumfuit, vtincoenobijsresgcftæRegumnbsp;ciuoriæ mandarentur. Pace perpétua per fcptcmdeccm annos cum omnibulnbsp;«cinis continuata Abrenethi diem obiit*
LX. R*
^iEVGjENIVS pauloantemortêMordacumÂi^betltclethifilî»®
-ocr page 132--Z
Rcrum Scoucarum
ribus commendauît* Eo rognante pax per vniuerfàm Britanniamfuit: cuius t fub finemhiftoriæfuf meininit ; nec in pace modo colenda, fed monafterijsnbsp;enam iuuandis Eugenij æmulusfuit. Candidæ cafæ coenobium dirutum rsfti'nbsp;tuit» Ineuntedccimofextoregnianno deceific.
LXI. R.
' AN N O poft Chrifti aducntum î o.Etfînus Eugenij feptimi fiHuf regnum lufcepit : amp; is proximorum Rcgum æmulus per annos triginu ynun’»nbsp;quibus rcgno præfuic, in fumma tranquillitate fuos continuit , lam ieniof»nbsp;' cum per le non poftet Regis munus obirc quatuor præfcdos dédit , quinbsp;populo dicerent. Iis rem Scoticam regentibus facinorofî rcfumpta licencia v'clnbsp;magiftratuum negligentia , vel(vt quidam crediderunt) culpa omnia milccrcnbsp;cœperunt. Scdaliorum fcclera obfcura fecit Donaldi crudelitas, Si fupcrbiâ’^nbsp;qui per Gallouidiam graftàtus agreftes vel fibi tributa pcndere cogebat j velnbsp;fpoliacos ad fummam redigebat inopiam»
i'
*
LXII. R.
qjquot; IN T E R hos tumultus Régi mortuo fuftedus cft Eugenius oôbuuî i, Mordaci filius , qui nihil prius cgit, quam Donaldum aliquot »cruentisnbsp;’ tum prælijs cçpit, ac fupplicium ceu lætum Ipcâaculum rcpræfentauit.
Murdacum Gallouidiæ præfeftum focium Donaldini Iceleris conuiâura coegit ; rcliquos præfedos pecunia multauit. Populo fpoliato de bonis eojnbsp;-, rum làtilFecit, Harum pœnarura formidine malts pertcrritis, fumma tranquilnbsp;litate poft turbulentilTimam tempeftatcm reftituta , cum vicinis Regibusnbsp;ra ante faâa confîrmauit. Vcrum ipfc, cuius in rebus turbidis gloria'creuC'nbsp;rat, pace fada in omnia flagitiapr^ceps abijt, amp; cum nec amicorum, nec W'nbsp;cerdotum admonitionibus quicquam mouerctur, poft tertium regni fuiannuin*” ¦nbsp;cœiu procerum omnibus in eius exitium confentientibus confoftiis perijt.
Socij fcclerum, amp; flagitiorum in crueem adi, amp; ipfî gratuin populo fpcdacu-lum præbüere»
LXIII. R.
^SVCCESSÎT ci Fergufius tertius Etfini filius, qui pari fimulatio* ne virtutis, amp;vitiorumfœditatcvfusparipropefato defundus jparietiam fpatio»nbsp;id efttriennio regnum tenuit: perijt autemveneno ab vxore dato. Alii feribunt»nbsp;cum vxor fepe cxprobraftct ei matrimonij contcmptum,amp; pcllicum greges, ncqucnbsp;quicquam profeciftetjtandcmnodudormientemaoea ftrangulatura. QuæftionC Knbsp;demonc eiushabitacumamicorum plurimiinfimularentur, nccquiiquam ndUnbsp;grauiftimisquidemtormentis quicquam fateretur , mulicr alioqui ferox tot in*nbsp;noxiorum capitum miferta in medium proceftit : ac e fupcriorc loco cædeiu 1nbsp;fe faólam confefta , ne ad ludibrium fupereftet, pedus cultro tranffodit inbsp;quod eiusfadum varie pro cuiufquc ingenioeft accepeum: aeperinde fernionf’nbsp;¦busçclebratum.
Scquitut
I i
li
r
-ocr page 133-Liber Cj^hïu^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;föl. 5 7*
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Lxnu. R.
E QVÎT V R RexSoluathius Éügenijodauifilïus:qut nifi tertio rc^ni an« ’’ocfrigotcpodagram contraxiflTe^ iüreinteroptimos Rcgesannumeraripotuiflcijnbsp;*'gt;hilo tamcn minus tumultus per prefedo'scondlïo amp; piudcndaiedauit.Primusnbsp;''dutde Rege ob infirmitatem pcduin iècurüs Donaldns Banus(hcc cH aibtis) oc-Cupatis omnibus infulis occidentalibquot; Rcgê fe ÆbudàrG votat.p'cindè in coniinennbsp;tc ingreirdum vndiqj prædas agit,à Cullano Argatheliorû,amp; Duchälo Atholiorûnbsp;præfeâisin falMim,qiii vnû modo exitûhabcbar,compuHus cum luis frtiflra crurn-peretentantibus perijtnullo fuperftiterelido. Eadtm fpeamp; audacia GilcoluinbuSnbsp;^allouidiam à patre vexatamaggrcirus,abcildcmpr±fcäis viäuspcfenasluit.nbsp;Paxintereaab Anglis,amp;Piäis rebus corum domituibatis fuit. Soluathius Cuttinbsp;’'iginti annis præfun'cc cum fumiua laude moriturjanno i cbriRo nato 7 8 7«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txv. R;
•^HViC fucceflitAcbaiusfiliusEtHni. HicpaeeabAngliSjamp;Pldispaf cum ab Hibernia bellum inftare intelligeret, non modp laborc , fed etiamnbsp;libcrali ate leditiones domi iamiam erupturas compofuit. Caufa belli Hibernicinbsp;^æc fuit.Superiorc Rege ad expedinones obeühdas inualido Hibtrni, amp; Infu«nbsp;, H Uni fpe prçdx, amp; impunitatis codem tempore cum magnis exercitibusinCati - *nbsp;tcriam pcninfulam ptoximam exfeenderant. ContrattO auitm intet latroncsnbsp;certaminc Infulanorum multi, Hiberni Vniucrii pericre. Hane cladcm Hiberninbsp;I Vt vkifccrenrur magnam claflcm ornabantad traijciendüm inÆbudas. AchaiüSnbsp;cum per legatos bftenderet nüllam iuftäm belli caufam efle, àuôd.latrones dcnbsp;jfnbsp;nbsp;nbsp;præda çugnantes mutuis vulneiibus ccciderint, heque quod multi pètiefint^
, nbsp;nbsp;nbsp;fed quod quifquam euakrit in damnO ponendufn. tfle. Regem, .amp; confiliütïl
publicum adeoab intetenda Hibernis inibria abtfle, vt cædis nupKr faâæ atic-tores omnes ad vntim fuftuleiint. Cum in banc lententi m multa Icgati difle , tcrent,adeo ferociter ab Hibernis funt rcicâi j yt ante dikefTum eorum clafleianbsp;ît) aduerlus Scotos Albinos emiferint ; Ea In alliim éùectà tempeftate Vfiiuerlinbsp;perijt. Res Hibernis in rel'gionem verfa cfFécit^ vt pacem, quam Itipeibc rc*nbsp;cufauerant, fuppliciter peterent. Ab Achaio primum inter Scotos,amp; FräncoSnbsp;mita eft amicitia, bac, maxime de caufa, qtod non modo Saxoncs Gertnanii
J cultores, fed qui in Britannia quoque repérant fedcs , Gallias piraticis incut: uonibus infeftabant. Deinde etiam a Carclo magno, qui Galliam non minusnbsp;litcris, quam armis illuftrare copicbac, accetßti è Scotia qui philofophiamLtinbsp;teciæ Gr^cc , amp; latine docerent. Apud Scotoi enirft adnuc multi craht mo«nbsp;' ' quot; Uîchi veterc difciplina nonduin extinda literis pictaic infignes. Quo enbsp;' ’ futneroerat Joannes cognom’ento Scotus,fiuc Albinus, quod idem valet, (Sconbsp;' P enim fc Albinos fua lingua vocant ) Caroli preceptor , qui plurima ingen^nbsp;•uimonuraenta rcliquit : cquibus nos rhetoricapiafCcpta vidimus cum inferiptio*nbsp;t'eloannis Albrni. Clementis quoqueScoti,qui codem tempote Luteeix litcra-tum ihfignis profeffot eratj quxdam fcripta adbuc fuperfünt. Commigra«nbsp;' tunt etiam in Gallias complûtes monachi Scoti Audio pictatis düâi, qui p®*nbsp;circa Renum Chriftianam dodrinam prsedicibant : tanio fucceflu, **nbsp;“wcria pluiimis in locis condiderint.
-ocr page 134-îterüm Scotîeanini
î Èôfum mcmoriæ id Gennani dcderunt, vt vfquc ad noftram ætatem fempcr Sconbsp;ios eis præficercnr. Achaiuih pacis ciipidum rcs Piéticain bclltiin traxit.nbsp;Nam cüm Athelftaniis Ahglüs vaftafTet proximos Pidorum agtôs,Hunguseorii® .nbsp;Rex ab Achaió Ànglis iàm ante infcnto deeem Scotoruni millia impetrauit.nbsp;filium Alpinum, qui ex Hüngi forofe natus erat, præfccit; quibus fretus «ü«'nbsp;nbsp;nbsp;.
ilijs maxiniam c Northumbria priJamabdüxit. Athelftanus homo ferox pe veftigijs inhærens cuni non procul ab Hadiha oppido affequitur. Piâi io^P*'nbsp;nato hoftium aduentü cônÛefnati ad arma cürrunt, amp; ad nodera vfquc fe fuis ƒƒnbsp;hent îoeis . Sub noderh vigilijs difpofitis H ungüs cæteris rebus inferioiad d»**' 1^ jnbsp;numauxiliùm Conüerfus totuiri fe prècibus dédit. Tandem corpore laborib^snbsp;feffo, amp; ànimô cogitationibüs ægfo cum in fomnum Iricidiflèt, vifus eft fibi P^ jnbsp;quieceni videré Ahdreani Apoftolum aftantem, amp; vidofiam polliccntem;nbsp;vifo Pidis narrato fpci bonæ plehi ad coriflidutti, qUem alioqui fugerc non j; ’nbsp;rant i fc alacrius comparant : poftcfodicpcrlcüesvclitatioüesconfumpto,t^nbsp;tiodemum ad minus ventumefti Àdijciunt amp; aliüd oftentuiri,crucem deeuß^' jnbsp;tam cum pugnarctur in cœlo vilain : quç rcs Artglos adeoconterruit,nbsp;muni Pidorum împcturti ægrcfuftinücrint ; IBî cæfus AtHelftàhus loco n'’*nbsp;nbsp;nbsp;'
mendcdilfe dicitur, qui adhuc Atheiftani vadum appellatur. Hüngus And^ ' vidoriani acceptam rctülit ; eiqüe prçter alia munera dcciraam partem prfû“’'nbsp;fum Regiorû donauit. Hic opinorfüit Athelftaniis Dariicægcntis imperator, c^î 'nbsp;Angii affirmant Northumbriam ab Aluredo conceflàm. Deceflit AchaiuS ab ‘i’*nbsp;2o regno tricefimo fecùndo anno^ à Ghfifto nato 8 o ƒ0
HVIC fucceffitCongallus patruclis:quicutnfummadorai, amp;rof‘ éoncordia quinquennium regnauit.
LXVII. Rc
^EX CÆPIT hune Dongâllus Soluathij Glius : cuius feocritatf^ cuni iuuentus ferre noripoftet, colledi ad Alpinum Achaij Glium,quonian'nbsp;perfuadere nori poterant, v( regnum fufcîpcret, vi, amp; minis cum in fua verbanbsp;rare cogunt Is cum exefeitu confedo fc omnia ex corum fententia gcftiifum ƒnbsp;inulaftef , fruftratuS cos ad Dongalium venit. Id fadum cius q’uam Rcgi ;nbsp;turn, tarairebellibus rrioleftum fuit ; ideoquetanqiiam ipft Alpinifuafu rebeß',nbsp;lent 5 cum apudRegem accufant. Rexeofum calumnia intclleda ekerCittfnbsp;toparato rumorem fur aduentuà pfæucnit ,• D'c comprehcnfîspoèrias fûinpi'r. .nbsp;Bcceflit ihterea Hurtgùs; amp; Glius eius natu rnaior Dorftologus fratrisnbsp;iïaude periit; ncc cçdis aridor diu frâtri fuperfuit. Itaftirpe virili Hungrnbsp;foronsetùs Glius Alpinus amp; vetere legeamp; cognationis iure proximus hsènƒ |nbsp;num' Pidórum petit. Euraf cum Pidi vtperçgrinum afpemarentur, Dugnbsp;derc legatos ad cqs mittit. Pidi cum nondum auditos întra quartumdicnrf'nib''nbsp;cxirciuflîftent, D'u'gallus in eosfumma vi bellum rriolitur. 5cd in ipfonbsp;fubmerfa nauicula intranfîtitSpeiæamnis rapidiftimicxtinctuscftpoftquaninbsp;«orum regnum tenuiffet annos fex : alij feptem.
LXVIII, R»
« A L PIN V S Achaij Glius excrcitum a Dongallo confcftum adoîn’’ ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Facdeih»»«
-ocr page 135-Liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.
^«JctfjUm,lt;luifibiPiàorumsirogaüCTatrcgnum,ducit. Ôîhgrcifi ädRcßcnö* Angufiar pagurn crucntiflima pugna vfquc ad tioâem incerta viâoria conflue*nbsp;Mors Fcredechi fecit^vc Scoti vil^torcs vidercntur. Is cnim cnm fuorum t«nbsp;r in pugna labarevîderetjcumgiobo nobiliuta iubcnüin mcdiam ScotoiUaÀnbsp;j^'Hipcrrupitî fed exclu fus a fuis cutn flore nobilitatisVnaihterijc. SubRituttitnbsp;^cutn eius Brudus homo ignauiismec ad rem militarctn aptus. Eo régnantenbsp;Scori nulio refiflcnte praedas ex hoftico agcrehr, Piâi ex cOmpofito inter le tu»nbsp;.NantesBrudlitnahteannum in impcrio exaânrainterfîciutit. £i Kcnnethuninbsp;h |(|^ï’«tcdcrfiifiliumfiibftitount,nceftattcin bc)lofbtciOrem,ncbeîitufèlidorê«nbsp;hoftium confpdftu vehniin fUiflc^ Kenncthùs clâ flanbsp;* tuftico ignaro quis eflct, fed tui pem ci fugam cxprobrante inteifîatnrânbsp;antequam hoftes id perfentiicerent dotnuna reuerft aUtrum Bru*nbsp;t 00 P®ttgt;incni gcnere/àctifquc nobilem Regem faciunt. Is ftatim accrpto reg
_ Pf^ütopopulatorcs vagos a^refliis ingenti caedc tcineritatcm eorudi corn« affectas auxilijs extcrtüs firmarct, legatos cuta magftiS mu*nbsp;’»iixT proxitnos Anglorutamifit • Illi munera quidcm accatpertthc , amp;nbsp;P/omifcruncfatis impigrè.’fcd flagîtahtibus Pictis ftihil prjflitcrunt, cauûtlnbsp;poffenttontrac-'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diferimen fccomparant j acrcctaad noftem docunt,qui callranod
' Ptiù ^^*^^00 habcbant* Vbi in confpccttim alij aliohiin vcnertint, tanto imi '*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft,quantum vêtus odium^ta racens^hltz cardes mutuat^ôt vlnd
damna ffpius iUata poterant efliccramp;i. Cum diu anceps fUifTetccttamen^ j îeiünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;équités Pictortim ex infidijs fiirgunt s qui vt numeras tnaior vide
i ^^jJiCalohibüsin nneraria iumentaimpOfitis^um fc ih colUbos proxitnis oßcA« viderentutivt pugnantium terga inuaderenqca fpeek tantüMnbsp;|«e^irnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrorisa vr ilico fpaiîi in filuas proximas fugctent, £r inaiotl
WutifucfUjjt; paudih prçlioiplurimiacalonibus cxt^tisinfoaiocdfii
'Pud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxercitum circuthktüm in confpectiflîmo loco tnaiomi
il'
fuit Alpinusabco adhucBafc Alpin,ideftAlpinimors vocatw
^*^i r - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tegnîannû înteremptofucceflît filitrt ReflhetnùsJ^okîtM jOad*
Wç ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi paulum adniterentur ,Scotos,vt antea faâuci floeac Btloinnit
Anglorum cohottibüs copias^qiuoiXpoî* feditio inter iplbs ®fta effet tepentina Àadeonbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbiùtu$cftex«cixnf. Ciu«
qüahî morbo poft tertiutn fete tatnfem deemt Suffcctul *'*^e^*P • *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• S*** cotnponendii doôi rcbùs ffuftra Yata^ Scôd
node detractum cxeo,vbi Picii id fixètahilócoatf iuuenibus non inodo fuit honori i fedagni qüo*nbsp;nt ioeuplciati.Kcnnethùs conuentü habite cutn de bcllo ih Pidostonlula«nbsp;Rcxjât fcrociflîmus quiftjuc îuucnùm a petfidis iuftatnnbsp;'^^“^rafuadercnt:tarnen tnaiorpats,at potiflîmufafcnioies cenlH’^nbsp;^dunx dtim vires fuperioribus bellis attrit« refiettehtat:* Ptââ* tow«®* octnbsp;---------FéH(^
-ocr page 136-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rcrum Scoticariim
^paccm petendam, rtcc bellum gcrendum , donee aliqua maior fe ofFerret s'? .paviricandi necelfitas , aut belligcrendiopportunïtas. Hçc fententiacunivi*^'nbsp;liet, conienfu taciïo vcriufque gentis tiicnnium proximum pax fuit.
lt;^ïartoanno Kennethus belli cupidus cum paucos in conuentu fuf fenten’*': fàutores inuenifler, primoresgentisadeœnamvocat; amp; cumin multam rioi^nbsp;-cm conuiuium fuiflet cxtradum , in aula omncs pernodant, quod eó facilin*nbsp;.fis fuit,quod maiorum inffituro hunucubarentin fpatiofa domo vt quifque po'nbsp;iterant compofiti fubftracis tantum frondibus, aut herba. Ibi iuucncm (ibiprlt;^nbsp;.pinquum Rex fubornat vt pifcium exuuijs (maxime generis afclloruró) anbsp;ventopifcjbus dctractisindutusnoduingieflusvoce per longumcanalemnbsp;.vtlongius ad aurcspcrferrctiir, velut cœlitus demiflus eosad bellum hottewi'nbsp;.Ad banc vocem Humana (vt tum ipfis vifum eft) auguftiorem procefes fubitonbsp;pergefacti, plæriquc ctiam vino graues attoniti cum fiilgor argentetfs ê péllib«*nbsp;pifcium in Icmifomnes oculos incurreret, aciemquchcbetarct ftUpV^eVfbcnic’'inbsp;tiffimo captifuntvniuerfi : cum amp;oculosfpccics infolita , amp; ariiiriôs oetti!“nbsp;quædam religio pcrcelleret,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illud ctiam admirationcm n*’”
rnodicèauxit,quôdnuncius perfona, reliquoqucornatudetractocùm fep«^”’ itumoccuItUm momento tcmporiscconfpectufubduxiflet,euanui(îeeftvifus.nbsp;: Manccumrumor ad Regem permanaflet, multique omnia (vr'fit) in main’nbsp;augerent, nec iplc difiimularct fimilem fibi fpeciem per quictem obver(atagt;quot;nbsp;omnium decreto bcllum, tanquam Deo auctore gerendum decefnitut.nbsp;citibus cductis vbi primum alteri altcris vifi fiint non expectato dufum imp^n*’nbsp;quacuiqueproximum fuit in hoftem procurfum. Nec minus atrociterpugf*’gt;nbsp;tom, quam cupidè’commiiTum cftcertamctt.. Tandem ad Scotosiuclifti“'“nbsp;.victoria ^ Pieris, in quo plutimum habebantfidtwiæ, id ipfum fuit exitio. ¦nbsp;Cohort« cnim Anglorum cum nullo ordinc , fed temerâïio impeto fewnbsp;viderent, velut fpectatores alicni periculi in proximum tumulumfeiubduxcrui’''nbsp;’ Pidlorum maximacædesfutt, Scocis.Twniolumfuperiorumtcfnporumodio**’ ,nbsp;dulgentibus, fedrccentiscrudelitatisaduerfus Alpinum, amp;cartcroscapfiuosjnbsp;morii inflammatis. Maxime animos .accendit’vox velut teflera inter Scot®nbsp;circumlata, yt mcmores effent Alpini, fix eo nec jctati, nec conditioninbsp;fum eft, Anglos abcuntes colles texcrc ; amp; a pcrfcqucndo Scotos pertina*/nbsp;in vindida exercenda rctinuit. Hac vidoria Pidorum rebus vehementer aW* jnbsp;tis i-ac.pene deploratisp’axvt coirctabeistcntatum , fedfruftra, Scotis nulnbsp;.çon^itioncs audientibus nifi regnum darctur. Proximo anno iam deditisnbsp;i)us,quivlrfn Fortham ad fcptcntrioncs vergunt,acpræfidijsimpofitisjdumnbsp;.thusin cit.crioresducit, aceppto nuncio Cffa effe quçdam ab co relida prfu“^Jnbsp;xedpdç aduerfus rebelles cxercitu nemini mortalium Pidicigeneris pcpercit.
terro^Si: flamma veftata. Drufkenus eacrudclitatc Pidis pene cffcratis Jjpion de regno, fed de vita.fua, fuorum fibi decertandum cemeret} quicquid 1nbsp;^rerat viiiumvnum in locum cogic.-ac Fortham tranfgreffus ad Sconam opP.’*;,nbsp;.in ripaTai amnis Scotos opperitur.Ibi pacificatiofruftra iterum tentata eft,P*'^‘^nbsp;.gro triapgt; Fortham cedentibus,Scotis nihil,mft omnia permittcrenrur,audicntil^j'|nbsp;, Prçlmm, vt in extrema neceflitate, fuitatrox. Tandem fracta Pictorump^f ’nbsp;fltiuius fuitexitio. Ibi Drufkenus,cum tranfircnonj’W’^j^nbsp;•cum omni fere nobilitatc cjcfus eft» Nec diflimilisfuitaliorum
-ocr page 137-». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' •
Liber Qmntuÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 5ÿî
*^Wdiucrlîscôngregaffent fc locis fugam iœpedicntc flumine cm’nes ad vnütü fwierc. Hinc fadum cffcarbitror,vt noftri vho'die fepries cutn pidis pugnatuninbsp;fuiirctradiderint, Hac cîade vires Pidorum penirus fradæ funt; amp; Kenne«nbsp;Üius ne fe reparare iterum polfen^Lothianam,pro5{itnafqut regionesfi«nbsp;nailiterac tranfforrhanam vaftat. Præfidia mctu fe dediderunt*
.Qüi chdiluperfucrunc, pauci in Angliam ouioium rcruii) inöpesfugerunt.
1^1.’
-ocr page 138-WRERVM SCOTICa
E.VM HISrORlA
Audorc
^CEORGIO BVCHANANO ' SCOTO,
«LIBER SEXTVS*
TFERGVSIVM primum,acddndcfcaindumiurc optimoregni Scotorum conditores fupcrius nominauÏ*nbsp;muSjita nunc non iniuria Kennethum Alpini filium tcrtiumiftnbsp;cnm numerutn rcfcremus. Prior enira Fergufius ex raodidsnbsp;initijsScotosad opcsvicinisinuidiofasprouexit ; fecundusnbsp;extonts,amp; in longinquas nationcs difperfos, 8c inirnicorum o* ,nbsp;pinione pcnitus cxtindos velutin vitatn reuocauit,amp; intra pai*nbsp;cos annos in priftinum fplcndorem rcftiiuit. At veto KcnaÇ'
V’rh
ihoin rebus propedeploraris accepte regno,cum alij vix reliquias milerasdcfeadi, | amp; contineri poffe fperarent, tantum anirai fuperfuit, vthoftera externis auxilijs frC'nbsp;turn, amp; rccenti visoria cxultantem multis,amp; afpcris/cd tarnen fccundis prçlijsfr^'nbsp;gent, fradumque ex omni Britannia exegcrit, nomenqucRegium femel creptuB*nbsp;nunquam cxeodielitpaffuseum refumere. Hæc quanquam magnafunt,tarnenƒ‘nbsp;perûeiusnonfuntmaxima. Regnucninrinduplamagnitudinéafeaudûitalegil’nbsp;nouis teperamX Sc difciplina vetere roborauit, vt nec è bello natç licétif ,nec c vi^^'nbsp;ria infolcntiæ,ncc flagitiorum,qu£ luxuriä,amp; ocium comitari folent, vllumycftigi» jnbsp;co viuo apparuerit: ac legib’ eius,quas M acaipin anas poftcritas dixit,multisdciB'nbsp;cepsfreu'isnon minus,quamarmisScotica res flare vilieft, Sed his omiflisn'’’nbsp;res eius gefla5,vti coepimus,profequcmur.Pidis igitur exadis Kennethusagrospt*’nbsp;virtutccuiufquefuis diuifit quorum ambitio multis locis, amp; regionibusnouan^nbsp;mina vctcribus obliteratis iinpofuit. Horefliam duobus fratribus Æncæ,amp; Mcf’’?nbsp;partituseft. Altcrapars priicorum Scotorum fermoneadhucÆnciadicitur: (0“nbsp;Anglicè loquuntur, Angufiam nominate maluerunt) altera Mcrniaappellatur.nbsp;Proximam regionem a Tao vfqucad Fortham apparct vctcribus didam fuiflenbsp;fiam,hoceft peninfulam.-cuiusnorainis indiciaadhucreflant, Culroflia oppi^“*”’nbsp;quodeftvelutdorfum,autpoftcriorparsRonia?: amp;Kinroflia,quod Roffîç ’nbsp;Kam regfonem nnncFifam vocant,a Fifo viro c^regio, cui cognomen Duffofuri . ,nbsp;aiunt, Barodunum oppidum in Lothiana,vcl iuxta aliam dialcdumnbsp;a viro ftrcnuo,cuißar erat nomen,appellatum creditur. Lothiana non itanbsp;Lotho Regepidorutuaomcn habebat. Cunigaoaiavox eflprorfus Danica,
-ocr page 139-Liber Sextüs^
fol. dö-
t)oftKcnncthumvfurpatam fuiflercora Danis:qui cam rcgîoncm pulfis extra vallu Scueri Scotis aliquot annos tcnuerunt.Significat auté vox Cunigham Regiâ habita-tionem, vcl domiciliû Danorum fermone.Marciara, quôd limes duorum regnorutnnbsp;diufucritcredibileeft a Danis ctiam ita diëtam. Edimburgum quorundam velcraGnbsp;faignorantia,vel peruerla diligcntia,quinunc vallem dolorcfàm,nunc caftrum pucl-larum appellanteam areem, nomen non adeo per fe obfcurum prope tenebris immer fie. Nomina cnim hæc è fabellis Gallicis intra trecchtos annos proxiroos con-filt;Sisfunt mutuati. Certè prilçiScoti Dunedinum,rccentiores Edimburgum patri-aminfingendisnominibusconfuetudincm fecuti eam areem nominant:quf rcâiuSnbsp;opinor media inter vtrunque nomen appellatione Edinum diceretur. Hactenus d«nbsp;regionum prifcis,amp; nouis vocabulisîdcquibus alio loco plura diximus. Vt ad Kennbsp;ncthum reuertar,regno(vti fcripfimus)armisamplificato,amp; legibus compofito in rcnbsp;bus vfqucad fuperftitionem leuibusauôioritatem Regum confirmare laborans faxnbsp;ötnmarmorcuin quod ex Hifpania in Hiberniam tranftulilTe dicitur Simô Breccusgt;nbsp;inScoiiam Albinenlém Fergufius Ferchardi filiusatquein Argathelia collocafle;nbsp;«X Argathelia Sconam ad ïaum amnem tranflatû Kennethus ,amp; in cathedram lig-ncaininclufumibi pofuit, Eain fedeReges Scotorumamp; nomen, amp; Reguminfig-Diaaccipcrcfolebant vfqucad Eduardiimprimum Anglumjde quo fuolocö dice*nbsp;nius. Sedem Epifcopalem quam Pidi Abrenethij collocarant, ad Fanum Regulinbsp;ÏQ tranftuliqquod poftciitas Fanum Andreæ dici maluit. Scotorum autem vcieresE-pifeopi è monallcrijs cleâi,cum adhuc non honoris, amp; lcci,ftd fanâitatis, amp; doc-trinæ certamé inter eos eifetjfine inuidia, amp; æmulatione paiïim vbi cuiqj obueneratnbsp;occafiofuum munusobibanqnullis adhuc rcgionibusdefînitisicum nondum fun-^liomunerisecclefialtici efletquæftuiria. Hisartibus Kennethus imperio vigintinbsp;annos præfuit. Quinto ineunte regni fui anno Pidos profligauit, vt eft in libre PaC-letenfi* Reliquos 16. annos poft fublatum imperium Pidorum quietiflime vixitinbsp;domiiufhcia,forisarmis paceparta,. ac promotis finibus abOrcaduminlulisvfqutnbsp;ad vallum Adriani 854»
30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXX. R*
^DONALDVS cius fraterproximcRexcledustotamfccutndift^S nampubljcam circumcgit.Nam cùm viuo Alpino temperantiar ftudium ftmulafle^nbsp;ac Icniorum fibi animosconcilialTetjCO mortuo velut metu,amp; magiftro liberatus tonbsp;le voluptatibus dédit. Ac velut iam de hofte fecurus militaribus ftudijs negicnbsp;us venatores,aucupcs,amp; nouarum libidinum inuentorcs circa fe propc folos habenbsp;bat. In hos publicum patrimonium profundebatur. luuentus ad voluptatcs ex*nbsp;plcndas prona Regem,vt elegantem ,amp; liberalem laudibus ad cœlum ferebat .-par-'moniainfuperiorumtcmporum vtincultam , amp; illiberalem ridebat « Senioresnbsp;V cum omnia breui in pfçceps ruitura cerncrent,ad Regem colledi fuieum officij,pra8nbsp;jCntium flagitiorum,amp; inftantis pcriculi admonent. Cum ille nihilo minus in ig-^niaperftarer, Pidorû reliquiae velut claflico è fummadefperationccxcitar Olbrenbsp;Ellamlt;|uiinter Anglorum Regesfnam tum inplurarcgnadiuifierànt)aucnbsp;®’^*^2^îamp;potentia præcellebant,adeunt:fuâ fortunam conqueruntur.-auxilium pc*
‘uiUpoftciitatc in Anglorum diiione futures poUiccniur • AngG facileperfuaR
-ocr page 140-Rerum Scoticarum
^rtmpofitisdómirebus cdudloexercituin Marèîaconfédéré: acperfœciaîesaDô haldo p?tunt, vt quos per vim Pidis ainicis fuis Scoti adeiniflcnt agros rtftituat.
Id ni facial, fc napcr ainicos,nunc ctiam dcdiros non negleâuros. Dohaldus hiaiorum fentcntia quos inuicus imminente pcriculoconuocauerat, habitodc-Icdu ad leddam Teuiotiæ anlnem holU occunit: amp; corn mi (To prælio vîâor Ofbrenbsp;thum ad proximosvfque montes fugat. IndcfecundumTüedamad mare profesnbsp;ôu« Beruicumab Angliscaptutïijâc deindemetu exaduerfa pugna contcrritisdf;nbsp;fertum ingreffusnauibusin oftioamnis depirehenfisomni hoftium commeatupotinbsp;tur i Ibi voluptatis interpellatæ inftru mentum naâus, tanquarn inîmicis prorfusnbsp;profligatis cupide fe dclinjs immerfit. Angli^qui fuperiore prælio magis fparfi,qu2nbsp;concififuer3ntgt;perfpeeulatorcS cögnitaScötorumignaüia,amp; negligebtiaaduoca-tis auxilijs c propinquis agris nodii fômrtOjÔ: vino grauatosadoriuhtur : amp; magoânbsp;cæde in cætcros grafiati Regem femifomnem capiunt* Inde victoriæ euffumnbsp;vtlatius populatenîur iri hofticum bipartîto ducunt. Eorum pars cum ad Forthainnbsp;veniffvtcoadisnauigiistraijccrcinFrfamparanr'fcdmülcisnaufragioamiflîSjCfter*’nbsp;vitempeftatisinlitus, vnde füluerant rciedis,Sterlinuniducunt;amp;cum reliquotX'nbsp;ercituconiuncti Fortham ponte tranfeunt. Scoti eô ex fügacollecti magis fpccicU’)nbsp;«jutrn robur cxerciius oftchtâtes legatos de pace mittunt.-quarn Angli amp; pugna alt;inbsp;leddam aduerfa, amp; naufragioviribus imminutisnonreeufandam cenfebant.
Duræ cohditiones propofîtæ,quas tarnen pfæfens rcrum ftatus toltrabiles faci^l’^'* videri : vt omni agro,qui intra vallum Scucri efièr,Scoti cederent.-vt limitesnbsp;infra Sterlinum Fortha,infra Britannodünüm Glottajinfcr düos am nés vallumnbsp;xicri. In tam dura pace Scotis non minus Iftum.quatninopinatum accidit,quoônbsp;nulia mèntio de reducendis Pictis Facta effet. Angli enim, amp; Brittones agrostc yjnbsp;iictos inter le partiti funt, Glotta eos dirimente . Sont qui purent monetärnbsp;argenteam, quam adhuc Sterlinatn vocat vulgus ibi tùm éxculam. Agris i«nbsp;diuifîsPicti, quilùa ferecupcraturoscrediderantelufij ac fpc fruftrati ad Gi®'nbsp;bros,amp; Scandianos, ideft, vt none loquimur,în Daniam, Si Nortiegiam trawnbsp;tniferunc. Pauci, qui apud Anglos femanferant, vclut res nouas per extern^nbsp;guxilia triolituri ad vnum ab eis cæli. Donaldo poft pacem factam ad fuos rC'nbsp;uerfo maiôrutïi merrioriar, ac fpei rcfipifcentiæ datum , vt honorificè reciperC'nbsp;tur. Sed cum illein priftina pcrfeueraretîgnauiâ, ptocefes veriti ne horaofe®nbsp;dus, amp; defes, qui nec confilijs amicorum , ncc fuis calamitatibus cmendarf'nbsp;tur, quod reliquum regni fupercraf, afnittcrct, eunîi in cafccrem conijetunt' fnbsp;Ibi vcl præ dolore inhibitarum voluptatum, Vel metu public! ludibrij fibima'nbsp;ftumintulit, fextocjuam regnuminiitanno. HuncDonaldum alijtradunido®*»nbsp;fotifquc rsm egregié gcflilfe, amp; fato fuo Sconæ deccififfe 858.
LXXh
O $T èum ConftantîrtüsXenO'cthifîliûs Sconjp regniirn fiifcirpi** tîr magni anjmi,ac virtutis eximiæ. Is cum accæptam fub Donaldo ignominia*«nbsp;dclerc, arque ad fines a patre-xclidos regnum promouerc cuperet, aIcnioribüSnbsp;inhibitus,quôdiuucntutis magna pars fub Donaldo extincta, amp; rcliqua ita cof'nbsp;rupwfuerat, vta
-ocr page 141-Liber Sextus.
prçdicandi Euangelij m'unereluxucorruptum, amp; venationibusaucupijs,aulic«-^uepompædeditum ad Veterem parfimoniam legibus feuenflimi’ latis reduxit. ' luuentutem dclitijseïFoe'minatamhumicubafc, ac femel qubti'die cibum fume-re iulTit. Ebriofo's capitali fupplicio multauit. Lufus prohibuit, hifi qui ad mi-litiam corpuSjanimumque firmarciir. His legibus adolefcehtia ad meliorem fiu-geni conuerTa j extitit repente inlulanus 'quidam Euenus , quern ipfe Abriænbsp;præfecerat, homo inquietus , amp; reghandi cupidus : quignarusquam ægrciu»nbsp;uentus legum houarum afpciitaiem ferret, primum inter paucos, ac deinde
, pluiibus adhibitis depræfenti fcrum ftatu coniqueftus vbifuam oraiionem fecun« ’c disauribus accipi vidit, facile perfuafit ad coniurahdum ’de Conftahtinotollondo.
Sed duin diligentius quam cautius faâioni vires adijeiunt, a fuis proditi ante-quam in fe copias comparari intelligerent, oppreflj fucruht. Euenus coniurandi pnneeps Jaqueo ftrahgulatus. . Circa hæc tempora Dani tum omnium Ger-manorum opibus florehtiflimi a Pidis aduerfus Scotos , item à Buerho, (velnbsp;vt alij fcribuht, Verna, tuius vxori Ofbrethus per vim ftuprum intulerat) fo-licitati abundante demi iuuentutis multit'udine facile cohlenfcrunt, vt in Bri-^nniain clafie magna iranfmitterent « Primum in agrum Fifanum iexïcende-
lt;^*datis,bifariam diuifocxcrcitu agroslate vaftarunt. Aduerfus eos dohftanri-profedus primum in earn incidit mahum , tui Hubba Regis Danorum haicr præcrat ; H i fubito Leuini cmnis incrcmento prohibit! cum fiiis viresnbsp;coniungerc facile vidi, omnefquc tafi prater paucos, ^ui handi periti iflumennbsp;’ranficre, arque ad Hembrum alterum ducem pcruenerc«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Adhos fluulo iam permeabili Conftantinus tanqbam ad prçdam, non adprj-ducens eos eft aftecutus non procul à Caralia bppido caftris iaro permu-Dani enim ab aduerQ pughp c'uentu magis in omnia intenti fuper mo* , amp; flexuolas fupes prope litus cumulis bbiacentium paifim faxoruin.ag«nbsp;E^itis fpeciem valli obiecerunt. Ibi Conftantinus eos adoitus lociinibuitaie Da«
LXXII. R.
Rerum Scotîcarum
peïorâprocltucm fecinn trahercr,coniurationc nobilitatisfâdâcapîtur;amp; oratiooc Jonga rotius vitæ flagitijs populo expofitis rcgnum eierarccogitur fiîcundo quamnbsp;regnare cœperatanno. In cuftodia tertio die tnœrorcperijt. Maximè viros nii'nbsp;litarcs offendebat eius fegnities»quôd Danis aducifus Anglos cruento bcllo con* 5®nbsp;tendentibus de recuperandis regionibus amiflis nec ipfc cogiiaret,ncc fc admontrinbsp;paterctur. Sunt^ qui non coaâiim ccdcrc regno, lcd ab armulo regni Gregorionbsp;m quadam pugna vulncratum duos poft menfes interijfle feribant, 875.
LXXIir. R*
HfETHO GregoriusDongaîIifiliuscftfufFeâuSjhomoplanéanîiiio gîojamp;cuinulla virtus abellct, quç virumprincipcm dcccret. Primurn omniumre-conciliatis omnibus,quos in regno petendo habuitaducrfarios,animuni adiecit,vtnbsp;proccrum inter ipfos tolleret difeordias» Seueriiatem imperij ita comitate tempera'nbsp;uit, vt piura cantate, qua metu apud fuos perficeret.Leges de immunitate miniftrOquot;nbsp;rumcccicfip (quifubPidispropeferuorum loco fuerant) vel vctcrcs reuocauit,velnbsp;nouas condidir. Prima ciexpeditioin Fifam aduerfus Pidosillica Danisrclidosnbsp;fuitjdutn ipfi in Anglosarma tranfferunt. Eos non modoillinc,fed è Lothiana,amp;nbsp;JMarcia eiccit. Cum Beruicum vcnilfet,Dani,fi quid ipfis accidiftèt,Anglos eriai»nbsp;atergometuencesnonauficum Gregorio Marte aperto congredi partem fuarumnbsp;copiarum trans fluuium in Northumbria milèrunt iuftam cum noua manu popu-larium recensaducélafeconiungerc, reliqui vtoppidoelTent prælîdio Beruicu®nbsp;ingrediuntur. Verum Anglijqui Danis diuerlæ religionis hominibus inuiti parc*nbsp;bant, nodeScotos in vtbem receperunt. Daniinmcdiocpfiad vnumintcrierc«
Inde in Notthumbriam Gregorius profeâus cum Hardunto féliciter conflixl^* fantaraqiie Danorum cædem fecit, vt eorum vires toti nuper Britannise fornii*nbsp;dabiles partim a Gregorio Scoto, partim ab Aluredo Anglo prope confeél^fi*nbsp;crim. Gregorius rccepta Northumbria Anglifque,qui abire vellentcum boflinbsp;gratia dimiflis , reliquis humaniter habitis ledes dedil. Maiorem eorum pat'nbsp;tem retinuic partim foli natalis amor , partim Regis beneficentia , amp; timor abnbsp;hoftibus. Nam cum iam per aliquot annos tarn incerta vidoria, totquecortnbsp;éiâibus cruentis cum Danis eftet bcllatum, multi Ànglorum Scons eifi anteaif'nbsp;imiciî, tarnen Chriftianis patere malébant, quam vel in crudelium Danorui”nbsp;poceftatem venire , vcl incerta fuorum auxilia fperarc, prpfertim rebus ita pernbsp;totam infulam turbatis, vt fere femper Angli dubitare cogcrentur cui pfunuf”nbsp;parti opcm ferrent* Rc aduerfus Danos ita gefta , vt diuturnam ab cis quiC'nbsp;ïctn fperaret, arma Vertit in Brittones . oui oartem a^ri Scotici adhuc tenC'nbsp;netfus Danos fi redirenr,cxercitum.dimifit, Verum Brittones domum rcucf'nbsp;los pacis initaî pœnituit, Igitur Scotiam hoftiïitcr ingrelïî cum prrdamingca'nbsp;tem alportarentjGregorius cos ad lacum Mabanum ingenti prælio fudit, Coænbsp;fhntino eorum Rcge cpfo. Cum hune praui confilij frudura Brittones retu ’nbsp;lilTcnt, Heberto Conftantini franc Rege creato cogitate cœpcrunt, qiiaiuß’fnbsp;res in prpcipici ftarent Scotis , amp; Danis inimicis , nee amicitia cum Anglisnbsp;quam fatis fida : dccrctum fit de pacificando cum Scotis. Miffi ad ianbsp;cuiu oihil cranfigerenc, nifi Cumbria, amp; Veftmaria redditis, paxin cas
bant,
Liber Scxcüs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 6 i ï
Acctflcnintcodcni fere temporelcgatiab Alurcdo Atiglö,p.lrtrm vtvilî ^fiam de Danis gratularcntur, vr quç communirer omnibus Chiiftianis iucundanbsp;^edebeac ; partim vt nouo foedere fe aduerfus omnes Chnftianorum inimicoSnbsp;'^nfirmarcnt. Pax his legibus cfl fada j vt pcrcgrinum hoftcm eottitniinibuânbsp;propulfarent : vbicunque cx{t:endercnt,cum viribus, quantis poflcnî,nbsp;'’’crque populus accurrerct: quöd agri de Danis Scoti cffpilfent, vt id fine con-’foueifiain pofterum tenerent. Inpacearmis vndiquc parta, amp; fœdciibus fia-“üita Gregorio rcuerfo nuncius affcrtur , Hibernes in Gallouidiam irtupifie.nbsp;Caufa bcllo prætcndcbatur, quódDublincnfium (quæ ciuitas tft Hiberniç)nbsp;'^^allouidiatiinauesaliquot longas ad fuum litusappuHàshoftilitcrdiripùiifent,nbsp;^’berni audito Gregoriiaduentu trépidé cum præda le in naues tonicccrunt.nbsp;Gregorius coada clafic, ac firmo cxe rcitu in H ibcr niam, vbi primum ei commodûnbsp;^uitjtraiecit i Eratpei id tempus Duncanas,fiue DonatuSjfeu vcritis Dunachus co-Rex adhuc puer. Brienus, amp; Cornelius fecundum Regem potentiflimi cotamnbsp;Sfnteminduasfadionesdiflraxcrant. Hiadcxternihoftisaduenium inducijsfacnbsp;bi ad Bani fluminis ripam locis, vt videbatur,latis tutis bina caftra ccmmunieianr,nbsp;^oconfiliojvtimpctum Gregorijmora cluderent,amp;inopiacommeatuum èfolo penbsp;*f§rino,amp; peruaftatocum abigercnt. Et Gregorius id ipfum agi fufpicatus partentnbsp;^xcrcitus nodu clam mifir, qui tumulum editiorcm fupra Brieni caput occupaitr.
lo txeotumulo pofiridic cum incakfccrctpügna,magnp lâxqrû moles deuolutæ muj ^osincaftris obtriuerunt.-reliquis tantum inicceiur.t pauoris, vtordinenullo quonbsp;^uifqucpoteratjdiffugcrcnt. Cornelius hoceuentu pugn» audito fuos integrOSnbsp;iûtütioralocareduxit, Brienus in caftrisperijt : reliquiiubcnieGregoriö,quoad fieri potuit,incolumcs fcruatii Agrum firienoxa miles tranfiuit. Ea recflcâumnbsp;«fivtmaior pars fe Régis clcmcntiæ permitterc,qurmvim expetirimallet. Öppidanbsp;ïîiünitioraprafidijstenebantür. Gregorius Dund3igo,amp; Pönto locis natura, amp;o-P«tetutis infuampotcftatemredaftisDublinvm ducereftatuit. Sed tuna refcifleCnbsp;Cornelium omnibus Hibernorû copijs præfcdum cum ingenti exeteitu côdem ad-’nbsp;'itntarein cum conuerfuSacievicit;amp; fugientes Dublirum vfqtiekcutus Of pidcttinbsp;jù obfedit. Verum cümtanræmultitüdini, quanta illuc confugcfatconmcatusnonnbsp;lufficerent,br€ui id oppidumdedenteCormacho lociEpifcopOjfinccuiufquam dc-witnentOjautiniunainorefrus Duncaoum Regem propinquum fuum inuifitrac tef-ötus nulla feregnijvclopumcupiditatci fed iniurixvindicandæcaufa ilIuc aCcePnbsp;f'fle. Cura puericducandimaiorib’natu,quos maxime fidosci fore crcdebaicom-;nbsp;’’liflajipfe tutoris nomine dum Rex adolefcereiiufccpto,ac prçfidijs in arcesimpo-fitis iufiurandum à proceribus exegit, neminem fè Ahglum,Brittoncm,aut Danumnbsp;’n infulam fine diplomate ipfius admifiuros. Prpfcâos locis commedis irnpofuitjlnbsp;‘lüi è legibus patrijs lus dicerentrac fexaginta hæc ita fore obfidibus accçpiiSjdomûnbsp;’’’agnacumlaudcrcdijt. Hæcfamaiufticiæpacem inrcliquum tempus ceniorem,’
46 Wm vllus armorum terror potuifletjprçftitit, His tebus domi, fonfque patraiis g fiuodcuiecfimoregni anno deceffit, non minusiufticia , amp; temperantia, quam /nbsp;fortitudine clarus; vndc merito apudfuos Magni cognomentum eft âdcptus,8ÿî;
LXXIIILR«
Rex cftfaâui Conftantinifecundifilius Donaiduscius nomînîsquîntûSi
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. iüj, ------
-ocr page 144-Rerum Scoticarilrn
ab ip Co Gregorio antequam decederet ptoceribus co'mmendatus« Is iudiciuw cif fe viri prudcbufliminonfefellit.Itaenirti pacem coluit, vt femper àd bclluin fueHtnbsp;paratus. Et cùra nemo diulaceiïeret,id opèram dabat,ne iüniórütn animi pacisbO'nbsp;nis corruptinîmiûluxur,iarent:amp;,quodânrea fæpeaccideratdnfœdiflTiraaVitiaprO' Pnbsp;laberchtür, TCumnouaDanotummanusadNorthümbnælitusàppuliflet,acfinenbsp;cuiuiquaminiiiria illic ad anchöras aliquot dies ftttiîrct, DonaldUsconfeâoexcf'nbsp;citu eô proFeâus in occafiones omnesintehtùs tègionîpræfedit. Tandemaudiwnbsp;Danos în Anglotümâgrosexfcendiireauxilîaad Aluredüm Angiumhiifit.Isadeonbsp;crucfito prælio de bófte viótoriam retulitjVt non rccufatct eos în parte agri acciperf»nbsp;modô Ghriftiânî fierentè Ita pàcé cômpofita,ac dimift'o cxercîtu nouus Donaldoi^*nbsp;domi tumultus exccpit. Inter Roftbs, amp; Motauos ex paruis latrocinijsfübito täi”nbsp;magnum inccndiutri cft öttuni, vt plu res interdum tumültuarijs congreflibusnbsp;derentjtjuamaliàsîiiftaâcie. Eô Donaldus profeâüs dücibüs fadionum fübbó^nbsp;pacCmCfteris tcftituit, loanheS FordonüsScotichronîciïcrîptorin bac expedino'nbsp;ne Fôreïîæ eiim decefliftc àifirmat, ncc fine fufpitiorte Vcneni. hoetbiüs inKof'nbsp;tbiimbriàrn teüerfum,Vt Viderct qUô pax cüm Danis j quam femper babucrat fid;nbsp;Îgt;édâin,vergeret : îbique poft Vhdecimüm reghîannum fato füô funduro^nbsp;ummis^amp;intîmiscarum^ aCbriftohàto ÿoh
Lxxv. R*
^ÈT fuffeduscftEthifilius ConftantinustCrtîusîhomonontàm ingcfl’^ , Jjrauo,quam in bono parum conftantc. Dani, qui nullis pollicirationibusGrcgO'nbsp;rium,amp; Donàldüin proximos Scototüm R égcs potuerant fledere, vt armaaducrfü^^nbsp;Ànglos tüm Gbriftiânos fumèrent* Gonftàntinun) facile munenbüs, amp; vahafpc frnbsp;iiitim pfôferèndorüm corrüperuntàVtfecüm foedus iniret. Quod cum vixbicnn»'*nbsp;düràfletjScotisrelidisDànicumArtglofoeduspercuiTctc. Eoquoquévixquatno^nbsp;annos con tinuato Eduardus AilgluS milite repcntecoado Danorum agfos long^gt;nbsp;làtcquepopulatus eô defperationis eos reduxit,vtad StotoS nuper a fe relidosnbsp;dircnt:acfandiftimèiiirarerit ,feàmiciriam petpetuo duraturam inituros. Hocnbsp;Cundum foedus magna èercmônia fuiflefadum mcmoratur,decimo quâ Conft?”'nbsp;tinusregrtarecoéperat artnô.IS eodêqtiôquc arinöMilcolumbö proximi R^isn***’nbsp;Cumbriam doriaùitîqui boriorvelutauguriûjamp;argümcritûcrateunaproximer^' ,nbsp;nat'irum. A.c deinceps itî proximis âli^uot Regibüsid fuit obfcruatû manifefta^d' inbsp;uerfus vetcrêcomitiorumrationê fraude,quæomnem libcforumfüfFragiorumvit”nbsp;prope tollcretihon minus ac dóff. a Cæfaribüs defignàtio. Orfo igitur bcllonbsp;Eduardüm Alutedi filium,amp; Danos Gonftantinùs auxilia DanisMilcolumbo duc^nbsp;btiific, Hicxcrcitibusiundis inultitudihefuàfrcti lâtèptoximos Anglorum agtosnbsp;populantur : amp; maximatii qùacunquc cünt gt; vaftitatem fatiunt co fcilicct con'nbsp;ftlió^ vt Arigios longe numéro inferiores ad prælium illicerent. Tantum enin'nbsp;ftbi arrogàbant, vtnccôrifpcdùmquidem fùümboftem latürum exiftimarent ƒnbsp;»am bon de vidoria, fèd de fpOÜjs partiendis cOgitatent i Verum vt fccundJ^nbsp;rcsànirrios intérim pruderitiorum öccöécantj itaaduerfæpiériculorumtog^tano^ƒnbsp;infïrmioréSerudiunt. Atigli cjüod viribùs deccat, confiliö fupplent. Aciefub»'^nbsp;dijs commodè firmata iülîîs primis éedentium fpecicm prçbere, ac deinde foluo*nbsp;feoftimri ordinibus confenim in perle^jucntcs redire, pugnam non tnorantij.
-ocr page 145-Liber Scxfus.
J^tîerat crtinibus Anglorum copijs AthelftanusEduardinorbas, vt noftri (crip« tores contendunt, afïcntientçetiaili Graftoho. Hune quoque Athelftanum parri-odij infamem faciuntintcifedo patre,ac duobus fra tribus, qui iure patri proximènbsp;•uccederedebüerant^Edredoicilicet,amp;Eduino. Dcpatrismorteviolentafufpitt-onemaugetfama,qliódeunj quidam Edüardum Märtyrern appellat ObidfacinuSnbsp;louifus fuis vt illuftrialiquó fado populi fauöretn fibi acquirererjftatuit propinquo-toaimanibüshoftiumfansüineoarcntarc. leicurcumfatisacreoræhum initiocon
j præbuiflèt Dani*, amp;Scoti fclèvidoresratij nc fi longius fequerentur prseda om-penes inertifltmoscflct,adcaftradinpiendarccurrunt. Turn dato ugno ab A-t^elftano Angli ad ligna collcdi Iparfos, amp; prseda graues adorti velut pccqra cru-ddant. Pcrijt in ea pugna maior Scoticæ nobilitatis pars ; dum moH potius cli-Sttnt, quam ignominiæ velut fociorüm defertoresfupcrclTe. Milcolumbusmultis ''ulncribusfaucius in paGatuinafuisreportatus trifttinamiflicxcrcitus ad Regemnbsp;^onltantinura ntincium pertulit; Neque apud Dänös Ixtiores tes fucre. Athcl-^nusattonitis tanta clade holtibus,de Scotià Cumbnam,amp; Vcßmariam,de Danisinbsp;^otthumbriam cæpit. Conftantinus habito procerum conuentuad Abrenetbiumnbsp;neoüe virium Taris net ad belli ; hec ad nacis muhia lufUnenda reliouum ef-
ttoinihesMonachosvoCâbant) fe velüt inpottumrcccpit, ac reliques yitçannod Ruinqueintereosad Fanum Andrêætranlcgit. Dtccflitannoa regno inito qua--'iragefimo,aChrillonaio ^gt;4?. Hic Angïiptofufi in fuaslaudestraduntAtncl-ftanum totius Britanniæ vnictim fuifle Regeln, exteros, qui intra Albium Regiuntnbsp;’'oiïienvfürpantgt; prccario regnaflè/ac beneficiarieseius fuiflèjciquefacramen-ceu fupremo domino folitos diccre.Tcftt ftu eius fententi« laudât multos krip
dominéadijciunt. Quaàe re Icâorem admonendum putaui nufquâin co Mariani ^odiccjqui eft in Germania editus vllam prorfus efle mentione*. Ipfi vero an aliuinnbsp;jçj ^äheant ab eo qui publice legitur Marianum aut interpolatum, aut à fe confidutüjinbsp;velim proférant, Quid^quod rie füos qùidé fcriptores,quippehomines magnainbsp;sparte ineruditi fatis alicubi intelligant,nec animaduertunt apud Bedam,Gulici-‘t'üm Malmeibutienfetn, amp; Galfiidum Monümetenfem Britanniam pljrunqucvänbsp;^tieam partem,cuiBrittones imperarant.’hoc eft,quæ eft intra vallùm Adriani,aucnbsp;^twnlongius eius fines protenduntintra vallùm Seoeri: Scotos vcro,amp; Pidos ikp®*
-ocr page 146-Rerum Scbucarum
vt qui proximc in rcgnum Scotorum fticccfllirus cflct facramentutn Anglorum Rf' giccu fuprcmoeorum locorum domino diccrct. Deinde Danos varijscalamitan'nbsp;bus affliiiios facile in fuam ditioncm redegit: ncc ipfc diu ei vidoriæ fuperftes fuitnbsp;Angli in locum eiusfraircm Edredum Regem créant. Aduerfushune cum Dant Inbsp;qui Northumbriam tenebant, neevnquam bona fide paeem cum Anglisfeccrant)nbsp;rebellaflentjmultaqueloca munita de eo in diuerfa regni parte occupato cepilfentnbsp;acin primisEboracum,decc millibus Scotorum infubfidium acceptis Anglustn»nbsp;tnagna clade compefeuit. Milcolumbus domum reuerfus totum fc pacis artibus,nbsp;dedic, Vtautem belli vulncra,ac potifiimum licentiam,amp; luxum fanaretjvniucrinsnbsp;Scotorum conuentusiuridicosalterni.sfereannisinuifcbat:amp; lummacumæquiw^^ )11nbsp;ius dicebat. Tandem decimo quinto regni anno dum acrius latrocinia punit, amp; lu^nbsp;uria ddfluentesiuniorû mores cocrcct, in Mora nia nodu a coniuratiseftextindu’'nbsp;Facinoris conlci j diligenter a proceribus quçfiii, ac deprehenfi vario fupplicioiun’ jnbsp;generepro cuiufque opera in fcelerc patrandoaffedi.
LXXVII.R.
^PROXIMÈ regnauit Indulfus: qui rebus domi compofitis proximnquot;^ ieptconium in fummatranquillitate tranfegic. Odauo demum regni annoDan^fnbsp;grêferentcsamicitiam Anglorum fuæpraîlatam , fœdufque perpetuum a duobunbsp;Kegibus aduerfus fe fadum claflcquinquaginta nauium Scotis nihil minus expf^'nbsp;tantibus in fftuarium Forthæ fluminis ingrelfipropenecopinantesopprelferunt*nbsp;Igiturin re tamfubitaterroris,ac trepidationis plena fuerunt omnia, alijs bonafo^L ‘nbsp;loca cutiora, acmediterranea tranfFcrentibus,alijs ad mare concurrentibus,vt hoinbsp;exfeendere prohibèrent. Præcrantclafli Hago,amp;Helricus. HicumLothianâ*’’j.nbsp;ac deinde Fifam fruftra tcntaflent,Tai æftuarium adcunt.nbsp;nbsp;nbsp;Illic quoque terra pi'’
hibiti cum reliquumlitus legerent, Ænciam,fiueAngufiam, Merniam, Marrian’’ Buchania prætcrvedi, nec vliquam admifll tanqua difeefiuri vela in altum dcdcr‘’‘’.’nbsp;Deinde omnibus fecuris poft aliquot dies revedi in litorc Boinæ ad Collini flun’^nbsp;liisoftium nadi locum idoncum antequam edito turaultu accola? accurrcrent,n’'^nbsp;Io prohibente militera exponunt.nbsp;nbsp;Eorum aduentum cum refeiflet Indulfus,p^”
famam fuiprçuenit:acprimum in fparfbspopulatoresinveduscos ad reliqufl^^ citum compulit,minore quidem cum cçde, quod Danorum caftra non longés
' rant. Vbi in mutuum confpedum eft vcntum,finc mora inftrudis aciebus Éropc animis, amp; viribus eft concurfum. Cum achter vtrinque pugnarctur fub* jnbsp;gt;anosperturbarunt atergoconfpediGrçmus, amp; Dumbarus cumLothiannnbsp;hortibus. Cumalijadnaues,alij quo metushoftitim agebat per loca ignota fnênbsp;rent,raaior pars in valle filueftri conglobati occafioncm aut rei bene gerendr jnbsp;fortitcr moriendi oppcriebantur.Indulfus velut penitus hoftib* profligatisnbsp;cisobequitans cafu in eos illatus occiditur ineunte decimo fui regni anno. Pffnbsp;enim Scotis noucannos,amp; tres menfes.,Sunt quifagittaè nauejuifta intcreinpt^nbsp;prodant.-dum exarmatus vtfugientibusvehementius inftaret, in confticndcntcSnbsp;ctiusfuifletinuedus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXVIII R.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
^EO defundoregnumadeptuseftDufFusMilcolumbifilius.Isftatim lenum Indulfi Regis filium prarfecit Cumbriaj,atquc in Æbudas tumultu3ntc$ii’|^ jnbsp;/it,vt cas a latrocinijs purgaret. luuentus enim nobilis magno numero cornin’nbsp;jrfeiro vidigalcm fibi plcbem faciebat, prxter victum gratuitum certapeennnbsp;finguiis familiis indicta, Ncc in eos alperior fuit Culenus, quam in
-ocr page 147-’Jndemalijsaliarcmei
iH ô^tus eummaleficarùvcneficijspeti.fiucex indicijsortafulpitione:fiuecumèpcr-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fudcre corpus paulatim concabefceret,amp; vires dtficerér, mediciq; vndiqjac-
, »«UlWUtV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A J « I i V V* * i W
Omnibus igitur in hoc vnum intentis tandem allatura
' î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J tquoaeuiviviauiicoppiuuiwj cunuvuiuaijuviuiiivam MUSpviiHvitiU
. Id quia nihil aliud occurrebat, proveroaccæptum.Mifft ad rtm cxplorandain
Dr
f, It'nbsp;li-jl'
5«
'(i
11’
(T'
lt;C
'ö’ iffnbsp;rnbsp;ffV
y
’.I
;iff
Liber QmntuSa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fot^4.e
î^ftiîarvmpræfcâoSjquigenus idhcmmcnuoerceredcbuerant. Indiâum eis,vt i'nbsp;nbsp;nbsp;**'poftcri;iïiipfi,quorum negligentia ha:c eutniebant dairntm acef ptum plebijtnul
î'ôï Regiperfoluertnt. Hjc denunciatie tantum oeiefis illis nebulonibus tenons i) -, *’^'fcit,vtin Hiberniain plurimidifccdcrent3amp; ibi mercenaria opéra viâ um qu^rc-t, j î^ni. Quam hæcrcs pltbi fuit grata,tam procercs exulum propinquos,multofquûnbsp;(¦' ‘ quot;^^Cnum id genus ociofzvitæprobantiumofFcndit. Hi in omnibus ftationibus,amp;nbsp;,gt; i ^^ïiiicnticulis primum fècreti8,mox comprobantium multitudine frcti,aper(is cri-01 !?‘^ïaiionibusRegem laccrabant. Eum nobilitate contempta facrificulorum confî-“)jabduci:hcmincshoneftoloconatosadferuiliamuneracogcrc : pkbisvltimosnbsp;tfnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honores prouehcreæmnium rerumdifcrimina tollere, aefumma infi
ll *^smifccre , Hicftatusreruinfiperfcueret , autnobilitatialiômigrandumeflè, S' alium Regem creandum, quipopuluminmaiorum inftituiis, quibushocreg-ex tam paruis initijs in hanc magnitudincm fit progrefium,contineat,
J^fethaîc Rex nullis apparendbus caufis morbo ncuo, amp; inaudito affliâari coepitr v « —Jlediafruflraquarrentibus inccriisauâoribus rumor tftptruul- Xquot;*’nbsp;eum maleficarù vcneficijspeti.fiuc ex indicijsortafulpitione:fiue cum è per-
I ail* ’’^hillàlubre proferrent. Communibus morboruna caufis non fe prodentibus C' ^occulram decurfum eft. Omnibus igitur in hoc vnum intentis tandem allaturanbsp;! ’o^'lForcfip (quodcftMorauiæoppiduna) conuentus noâurnos in cius perniciemnbsp;. Id quia nihil aliud occurrebat, proveroaccæptum.Milfi ad rem cxplorandamnbsp;K “’homines ad Donaldumarcispræfeâum cui maximis de rebus Rex fempernbsp;^axiinarn habertfidcmfolebat. Is indiciocuiufdami metetriculæ, cuius matcrcrusnbsp;infamia labotabat,totam rem deprehendit, acdettxit. Puella enim quôd denbsp;^lütc Regis, ac fine viiæ proximis diebus quædam temtre tffudifiet, capta flatimnbsp;’‘fntatis tormentis quid in Régis exitium parareturjindicauir. MiïC milites pucl-’pattern cvm aliquot mulierculis effigiem Rtgis cercam lento igné lorrcntcs cô-P^’unt. Idfacinuscô iendcbat,Tt cæra paulatim liquelccnte Rexinfudorcm lolunbsp;h J f^nlîincontabcfccrct.'ea veroconfumptafpiriiu dcRâus ntorcretur. Fraâacc-J’tagine,ac punitis vcncficis tradunt codera memento R egem morbo Icuatum^nbsp;J. æpego vtamaioribusacctepi tradenda ceniui. Quid de hoc gcncre ventfîcij fitnbsp;^^’’’’cndum.lcgentiumiudiciorelinquo. Admonendum tarnen exiftimauileâorcnbsp;jpiidvctuftiorcsnon inueniri. Intcrharcobitóic Regis, qucmbreuimoiiturumnbsp;^P^farant,metu mulræ paflim c£dcs,multa latrccinia fiebant. Duffus rccuperatisnbsp;J”huslatroncs perMorauiam,Rofliam, amp; Cathanefiam fccutus multosvarijsca-’’sinteremir. Principes eorumForefiam, vtconfpcdiusficretfuppliciumpuni-reduxir. Ibi cum Donaldusarcis præfcâus aliquot ncccfiariosfuos pan^nbsp;irpmoltrriaduerfus Rcgcmconcæpit : acio-îo ßnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infigni contumelia affcâus,in vindiâæ cogitatione erat.Tanti enim fua cf
I l^tîfFum beneficia æftimabatjVtquacunquc dere nullam ab eorepulfampati de Vxor quoqueDonaldicumfuppIiciumnoxiorumad aliquotipfiuspropinnbsp;Hpos pertinuifictjægrum mariti animum non modo verborum acerbitate inflâma-fed confilioad Rtgis ncccmarmauit, affirmansRcgiparciscuftodcmvitam,nbsp;ƒ’icmquc eius infuamanu habereteaque pottftatcpræditû non modo vt facinusnbsp;f^’tarc, fed etiam patratum occultare poflet. Igitur cum Rex altiore fomno poftnbsp;JSotia effet cpprcffus,ôf miniftii cius a Donaldo largius inuitaiiiaccjcDt,ûnmiffi$
-ocr page 148-Rcrurti Scotîcaniitl percufroribiisnemineprorfus fen tien te çu nt iugulatura Regem per pofticußie^^'nbsp;rendumita drcurtïfpcótè,vcnullafangUinisguttafacinus proderet, atque adtlï^®nbsp;milliapaHuum a Kinloffo cœnobiofub pon’ticuloquodam in loco obfeuro fepî^*' xnbsp;enduin cefpiteherbofa fuperindult;Sa,nc qüod tertfcflbffe veftigiüapparcret, Hü*nbsp;inihi verifimilius videtur,quä quöd alij tradunt^auerlo amnis curfuinferobem^f“ Inbsp;pusiniedum: deinde reuocatofnfuuni alueum fluuiofepulchrum tedum. Mi*’*'nbsp;ft)iquoqucfcelcrisablegati:quöd opinio à maioribus accepta noftrorumhooii****nbsp;animosadhuc obtîncàt præfente cædis audorecruoremc vulncribusvelutrccei'*® 'nbsp;facinorepottaliquäm multosdiesmanaturum. PoftridicvulgatorumorcRfg^*^nbsp;hulquam complrcre,ledum cruore eilecohfpcrlunijbohaldusreatroci, amp;¦nbsp;percülfüs in éubiculuin aduolat: miniftros,tanquam iræ impatiens iugulat : cunlt;^^^nbsp;circum circa diligenter perueftigat,fi qua cadaueris indicia comparcrcncnbsp;tarn nouo fcelere attonid cum fibi quoque metuerent, domum quifque difeedufl*»nbsp;ItaRege optinaoin peatis flöte petnetariumfcclüs poftquam quatuor annos,amp; »enbsp;menfes regnaflet, extindö, vbi primum corhniodum fuir, comitia nouo Regid^nbsp;andofunt habita.
txxix. Ri
trège incomitijs ctcato Culeno InduîfîfiUonihil priusaduni,flU^ tjuæftio de Regis Duffi cçdc décréta clfet. Adigebant quoque vri id propcra*'*^nbsp;prodigia; vnum,quod propric adfacinus pertincre videbatur. Accipitcra but’^”nbsp;reciib guttureeflinterfedus. Alterumvulgiinterprctatiocodcmrèferebat. *nbsp;fextötos poft cçdem inenfès crebri prefer folitum ignés micabant^ amp;aer vends*nbsp;hemchtioribusagitatus,amp; hübibüsitaobdudinnfuit cœlurii,vtncqucfol,nbsp;lunavfquamiri Scotia confpiccretur. Ómnibusigiturin id vnum in ten lis, vt off înbsp;hii Regis mortem vlcifcerentur Culchusîn Morauiam properataanquamnbsp;feelus patra turn fuit,certiora eiusrcperturusinditîa. Dohaldusad huncruino*^nbsp;cum fibi nefariæ crudclitatis effet confeius ,amp; nimia, d propeinfàna eius in a*’*^*’nbsp;busveftigandis diligentia multis eflet fufpeda, nauem ad oftium Spçæ fluininb”nbsp;dus infcijs vxore,amp; propinquis cam cum paucis confcehdit: verituS videlicet)nbsp;tes ex ipfo tormcntisexquirerctur. Hicqüoque éiùs feftinatio, amp; vultus pcrtuf^^^^ Jnbsp;tus,amp; Cômitatus,amp; in confeendendo trcpidatio, præfertim in nauiculam ;nbsp;la tam fine vllo apparatu ira vehementer in orhnium,qui aderan t animos imprcfn* jnbsp;fpitioncm,vt a nullo gcfterc contumeliæ in éum temperarcntfimpium, facrileg**^ ’ ;nbsp;parricidanijamp;fîqUidifa graüiusfubijcicbatacclamantes: Etfi Regis aduentuna»nbsp;geret, Dei tarnen proüidenciam fubterfugeie non poffe. Denique omnibusnbsp;tionibus,quasinaignatio commotis animisoffcrebat.cum pfofêcutifunt,doncfnbsp;altum cuectus è confpectu abijt.Nundo tam trepidæ ftigæad Culenum perlato*'nbsp;accélérât. VxorcmDonaldi, actrcsfiliosreprçfenrads tormentiscögic oni^nbsp;facinotis ordinem exponere. Item corpus quomodojper quos,vbi fcpultum.nbsp;turn omnium fe marito non confciam,non comitem modo, fedaudoremnbsp;Hæcaudiéntc populo,(nam palam quæflio“ habita erat) vix amagiftfatibusped**,^nbsp;delà poterat.vt manibustcmpcrarct. Poftridîc Donaldus cum aliquot dies vennbsp;aduetfis fuilfet iaóïatus, tandem' naufragio in lîtüs ciedus ad Regem perdudus '*1nbsp;curri fuis omnibus pœnas dédit. Quieum ad Regemadduxerantliberaliternii^Jnbsp;ribus donati. Arx omnibus,qui iri ùa crant cæfîs cremata. Corpus Duffi hon*’*^nbsp;ficè maiorum fcpulchris illatuin» Hæc vt bonofuin ajiimos vehementer
-ocr page 149-Liber Sextus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol df*
;« nbsp;nbsp;nbsp;^’^ciliaruntjitareliquus vîtæeurfus tantum ci peperit odium, quanto ante eum nc-
ö Regum flagraucrat. Siuccnim naturçfpontcindu(5tus,(îucmctu (vtvidcrivoj
i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,j.--------------,-----J——
r Pîffus:aciuucntutein comcflationibus intempciUuis, amp; percgrinis dclitijs fraâam ho. ..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -
C«
U
fi
Regum àagrauerat. Siuc cnim naturçfpontcindudus,fiuc metu (vtvidcrivo-h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ublndulfo, Duffoquecukamfolui eft
ad libidines legibus vetitasjdeinde ad vim apertam, latrociniaque prorungt; Eôcuin maioremadolefccntium uobilium parrem indinareinteliexiflct, pro»nbsp;'*^üsctipfeeódemdeflexir.acpalam itafeflagitijs immerfit,vtnec a matronis ho*nbsp;?‘^His,ncc facris virginibus (qux tum ob fingularc pudicitif feruandx ftudiü erantnbsp;'^'honore) necafororibusfuis,necafiliabus teraperarer, caîterarumque virginumnbsp;.^^’^g«per conquifitoresadduäas velutin profiibulocontineret. Cum àvuisprunbsp;^ntioribusadmoncretur,partim iuuentutem ætatis excufatione defendebat, par»nbsp;‘'‘’ife,ctiamfi quædam minus rede fieri confitcretur, metu tarnen ad ea toierandanbsp;etiam quantäfupcrioris Regis intempcfiiuafeueritasattulcricnoanbsp;’’’odo ipfijfed toti regno calamitatcm. In nobilitatc nrmaraentum cfle regnorumrnbsp;verum cfic iftoliberiore viuendi generefpirituseorum martiosfrangi, amp; hu»nbsp;I''fs.deieäofquc reddi, aeftudia belli fic in pace ab cis negligi ceu nunquam bel-forc fperent. Ætatis florentis luxuriam ita compclccndam cfic,ne effiuat,amp; bonbsp;iogeniorum frugem nimialæticiain herbaftranguletmon autem omnino fuc«nbsp;^’'^^ndam,nefimulvirtutumfeminanatollantur. His auditis nobilcs cum hihdnbsp;Iq Pud Regen admonendo proficcxcnt,fibi etiam ea Iibertate fermonis periculum trenbsp;®^‘^nt,ab aula fcccflèrunt,nc non modp uftcs,fed interim participes fieri cogcrcturnbsp;rerum,quibus ccrncndis,audiendifquc oculos,amp; aures conlcclerare fefe ex ifnbsp;?^*bant : amp; Rex tarn molcftis arbitris liberatus fe totum conuiuijs,Vcncriquc dc*nbsp;'dit.biecprçiniadcerantjfi quis nouuin voluptatis genus quantumvis fpurc«m,acnbsp;^^^diandum inuenifict. N odcs,dicfque aula lafeiuis cantionibus,ebriolorumquenbsp;^nioribus perftrepebat. Nec minor illic laus erat impudenti»,öe intemperantiç,nbsp;‘“äßi aputi bonos,amp; honeftos eflç (oler inodcftiæ,amp; pudoris, Nam quf apudaliosnbsp;.Stales etiam cum legefunt permifla, ccclantur, ibi in propaiulo ablquc verecun«nbsp;lü knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illccebris volupeatum delenita,amp; adulatorum,(currartunquc
10 g nbsp;nbsp;Regem in coelum laudibus ferre;vt qui primus fplcndorem,magnificcntiam«
auäoritate coniunxcrit,amp; feueritatem imperij comitate temperarit, amp; b« inolcftiasanimcrumremilfioncleuarit. Àd hçcautemcontinuandacùninbsp;j/'^ptu opus cflètjopulentiores confiais caufisfpoliabantur; plebeij homines norgt;nbsp;in prædam permifli,fed leruilibus ctbm minifterijs attriti. Si cui pr^fintbnbsp;^’’placcrentjaut pro agrefti.incultoquc contemnebatur.aui fi fcrocioris animi vi»nbsp;» delatorura caiumnijs obiedus pîærunqucvelut res nouas molituspcic«nbsp;omnium flagitioforum licentia cüm trienniû iam peradum effets hominbsp;meru,aut fegnitia ccflantibusipfa luxuria pœnas exigere ccepin Viribusnbsp;0' ^‘’Qvenerc immodicaexhaufiisjcorporis dcfprmitatcexcpulislargiorib* contracnbsp;vtriufqucvitijcomitésefleforent, refiabatdéformenbsp;nullos alios vlus fibi fi]perfies,quam ad panas fiagitiofæ vitat perferen»
I Vh j/omnes vitæ fundioncsinutili,corporis,animique viribusintcriiperan-I folr — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mores eius conucrla,audaciores fpc pracdæ, amp; impunitaus
\ fi{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aulicosiuxtacontcm-
¦ ^^^sîquippealterosperinopiam fcruilitcrdeieâos,alterosncquitiafuaiiiibeUes, ^1 ^®®HWtos. Qui faniores étant çnobilitatc duplici inalQcircuœveûti,ac denbsp;,M.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(umme
-ocr page 150-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Rerum Scoti’canim
fümmarerumconfultarc coaâi, conuentum publicum Sconarnïndicunt. adcireiuiÏuSjVCvnacum caeteiisintam prarcipitirerum ftatufiluti publier profp“^*' .nbsp;rct. Hacadmonitioneidus, amp; exignauaillafoninolenriavelutcxpcrrcdus afl’'’*nbsp;nbsp;nbsp;,
gerc cuinfuis vna cocpir,quid potiflimum in tantis angufti|sdeprehcnfo faâu op^*' flium eilet¦. Et cum neque rcfiftcndi,ncquc fugiendi ratio conftarct, etfianin^^’’nbsp;nihil boni diuinabatjtamcn ad conuentum ire dccrcuit. Atquevi miferi interdunJnbsp;in rebus aduerfisfibi blan di ri folent, nonomninodcfpcrabatfcvclmifcricordh;nbsp;vel patrisoptimi memoria aliquid tffiîdurum , n e ex tan ta Fortuna fubito innbsp;mum miferiarum caderct. IgiturcumSconamirctfatis magno comitatu, fedi'”'nbsp;belli,aciam ad Methuanum vicum piopinquum perucnilfcf,! Thanoregionisf*’nbsp;ftuprum per vim filix illatum eft occifus. Morscius audita vti omnibus fuit gra‘*’nbsp;Cjuod minore quam fperaucrant laborc tali monftro liberati clfent,ita Rohardi,nbsp;Radardi Thanificinus vehementer omnibus dilplicuitRcgnauitiqucmadmodu“”nbsp;amp; fupcrior Hex, annis quatuor, menhbus fcx.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXX. R.
51C V L EN O fufFcâus fuit XenncthösDuffi frater, ciüs flominb tins* Is vt ingenio, mohbus, Si totius vitae inftituio Régi fupcriorifnitdiflj*^.*'nbsp;lisjitapaiiftudioin corrigendis adoleftcntium moribus, atqueillein cortupcf“**nbsp;claborauit : cóqucdifficiliusideiccriamCnftiit, q‘uantomaiorcanimiproplt;nnlt;?'nbsp;ne homines in vidapraecipiccsruunt,quam ad virtutem per arduum, amp; velut difß^*'nbsp;lern ciiuum enituntur. Quae rcs putiflîmum in caufa milfe videtur, vt nonnul*’»nbsp;quriapientir ftudio fcfüdcdiderunt,cxiftiraaucrint homines ad voluptatesfrff^'rnbsp;das à.natura taâos eflè, ad virtutem violenter contra fuura ingenium trahi.nbsp;quideinjVtrunquc: fedeiuserroris indefortalfe fuitinitium,qiiôd cuminhotnhiCnbsp;duplex naturae fitvîs,altera corporis,altera animitcorporis quidem vigor priusao^nbsp;Icfcere, animi vero tardius videatur. Ac vtlut ftirpes piius caules, folia,florcfqi’^nbsp;afpeâu iucundos difFundunt,quam Icmcn in'tra vaginas, amp; conceptacula formstnbsp;incipiattmaturefeente verofeminehæcomnialangucfcant, aedemum roarcclcâô^’nbsp;ita corpora noftra cito adolefcûtquidcm,ante qiiam virtüsanimi adhuc inßrmi iuânbsp;yirespolTit exeteretac fenefeentibus paulatim membris robur mentis,amp; confiltjnbsp;gis,acmagis£èprofcrt,5 ltaqucnonfocus acinfegctibushcrbcfcentem luxuriofi** jnbsp;jndfem çompefeimus vcl pafeendo, vel defecando,ira in adolefcentibos indol^nbsp;fevebementius oftentarc feftinantem cura, amp; cultu cohibendara leges cenfcnt,nbsp;«tecadolefccnsraôo per fecorporis iam infirrni impetus comprimât. Sed adnbsp;Jteibum redeamus Is cum pcrfuafum habetet vulgus fere ad Principumnbsp;luSÄittuniagti amp;:ftudia eorum diligenter äemülari, primum familite fü«nbsp;yiplinanf forniarc inftituit : vt quae verbis praeciperct , rebus exprimerett ,nbsp;atiquß vx fuam vitam/amiliaribus , ita ipforuro mores cætcris exem^ó clfe*^nbsp;Iüi£.,); 'Aulâ libidinum , amp; nequitiâe miniftris purgata , vt idem in efterisr^^nbsp;ftppartibus preftarct. Ipfc ad conuentus habendos lingulas regiones obirc^' inbsp;tuit .vtflirta , cædes, amp; latrociniâ fupplicijs cocreens , ac præmijs Inbsp;xid labores pcrfcrendos inuitana: j, amp; cömmodis fermonibus ad ' Cdfróördh”’nbsp;adhonans veterem difciplinafn^iilatim reuocarct. Sed id experiühdodilïicili^nbsp;opim^nc inuenitf- quod mâgrîà pa/s nbbiliuti« aut ipfa fodertttn fîbr eon(lt;^nbsp;:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P«'»*
-ocr page 151-Liber Sextus.
goenas timcrct:aut com facinorofis illigata propinquitatibus cfTec. Igitur cum primus con u ent us alt;i Lanericu Glottiç oppidum indiâus ciTet,qui tocati in ius fuerat admoniti a propinquis quanto cum pcriculo eflènt vcnturijquwhm in Æbudas, ali)nbsp;in alias latrocinijs infames regiones fugcre. Rex cum fraudem intelligerct,nec aurores eius ignwarctjdiflimulata ira foluit conuentum : velut voti Diuo Ninianonbsp;reus in Gallouidiam cum paucis familiaribus proficifeitur. Ibi p€rociuin,rc cumnbsp;iis,quos fidosfibircbatuf,communicataoptimumfaduvifumeft, vt anno proxi-moconuentum totiusnobilitatis adSconam habeat,tanquam de rebus ad vniuer-fos pertinentibus adurus. Ibi capita fadionum fine tumultu pofle capi.
Illos in cuftodiam abditos polTe per amicos ,amp; clientes curare , vtfadno* roß ad Regem adducantuf : id confilium cum placuilTet, paucis creditumgt;nbsp;acfilentio tedum vfque ad conuentum Sconenfem fuit. Tum per hominesnbsp;idoneos parato milite , atque intra regia? proximas asdes occuluto cum poft-ridie frequens nobilitas in aulam veniflet , atque a Rege fuiffec amp; vultu , 6Cnbsp;Verbis humanifiîmè accepta repente figno dato armati concilium circumfietenbsp;ïünt. Subito terrore ex infolita rerum facie oborto Rex cos leni orationecon«nbsp;folatur * Rogat, vt fi quam ex his, quos vidèrent,, animo formidinero con*nbsp;ripèrent ', cam omnino deponerent. Neminienim a fevirobono, dtinnoxianbsp;periculum imminerc : nec in corum perniciera, fed præfidium haec arma compa*nbsp;vclamaiorilsus relido, vel virtutc,amp; induftria partotftdReghipiocuiufque inert»nbsp;amp;dignitatemunificcntiafruipoflent. HocverocorumftudiOjamp;c^eia fcd-fcquipolfe. Superiore anno,cum noxiorum quofdam in ius vocaflet, nc-ïiiinemaddiemafFuifie. Crebrismultorumfermonibusfcintellcxiflcnon tarn idnbsp;eis fadum fuarum virium,quam propinquorum,amp;an)icorum fiducia.Hocfiqüi-’leni verumcflet,amp; publicè calamitofum,amp; ipfis eorum amicis tuipc efle.Nuncaa
^c^sita domi compofitis,cum Anglis fcedus aïupcrioribus aliquot Rc^busidö l^Kenncthum quandiu vixit fandifiimc cftfcruatum, Hanc totius Britanniç ptdgt;nbsp;tranquillitatcm interpellarunt Dani,quoriinumerofam ckflèmpro^Ru^^
M. ij. “ Ï5Ö
-ocr page 152-Rerum Scoticarum
Tcnuit cos ibi aliquot dies confukatio,vtrum in proximumlitusdcfcenderent,an io Angliam,quô eis curfus erat,deflederct. Multi enim cenlcbant Angliam petcudaninbsp;regionem opulcntâ,quf ôc frudibus excreitum alere,amp; auxilijs augcrc polTct. Multos enim ibiDanici generisciTcadhuc fuperftites:multos vetere amicitia cu Danis ,nbsp;coniundos.Hos ones ad primum eorum morum accur(iiros,quod feinper antea ibi inbsp;faditatum eft,In Scotia gentéeflèingenioferoGcmjÓe vtin duro,atqucinopifolo du 1nbsp;ram,amp; htboris patientem : amp; quara nunquam iint cladcinfigni fint aggrcin:qnam ßnbsp;vincatif,nullum operæ prfcium faduros:fin vincantur,extrema omnia paiTuros. Alij inbsp;contra diflcrebant,fi in Anglia dcfccndcrent,cum vtraq, gentc iimul confligenduir.inbsp;Scotis autem prius deuidisfacile bellum cum Anglo futurum externis auxilijs fpoiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k
ato,amp; amicorum cladc territo.Ncquemagni animi viros in prædam vnam intentos efledccere’.fed potius merainifTedcbeie propinquorum,amp; maiorû toticsin Scotianbsp;crudclitercfforum.Nunccumab omnib’ ad bcllO reb’neceflarijsparati tantum ex-creitum habeant,eam vindidam expetendam, qua? amp; immanitaicm Scotoruni prûnbsp;merito puniatj,amp; terrorc Danici nominis ad omnes nationes circumiedas perfcrannbsp;Haîcfententia cum in confilio viciÏÏetjtraduda claflead Efka? fluminis oftium copias in terram cxpofuerunt.Oppidum proximum diripiunt:in direptum ferro,amp; tgnenbsp;ff uiunttarcé folo xquittciues fine diferimine occiduntrnulli vel fexui jvclsctati par-cunt .Earn vaflitate per Angufiam vfquc ad Tai çftuariû faciunt. Hpe per eos,qui fuga læuitiâhoftiumcvafèrantgt;etiam tumultuoflora,quäm crât,ad RegéSterlinupe^' knbsp;feruntur, Isconfultis qui aderantexprimôribus,brcué propius habitantib’ ad coa-ventendum dié dicit. Ad longinquiorcs feribi t,y c cü auxilijs accelerent. Ipfe cû pr^'nbsp;fentibus copijs ad fpeculandü c propinquo res hoftium, amp; populationes agrorumnbsp;quoad pofletjCoercendas redaad holfé dudt. Breui ingens multitudo in caftraRC' 1^nbsp;gis,qup crâtadeonfluentéTai,amp;IernæfluminûaccefritJbidum contrahit copiasgt;3ônbsp;cuin affertur hoftes Taû tranfgreflbs Bertbâ oppidum obfidere.Loci ta propit)quinbsp;ticulo motus ftatim eôducitiVbiin confpedu DanifucrCjnulla pcrScotosinvindiunbsp;tâ précipites mora pugna? fada eü.Itaiq;ftatim acic aequo in loco ftruda contra ho-ftes proceflcre.Verûcum Dani in colle aduer(bcpHfîftercnt,ncôjad cos facilisnbsp;fine ingéti periculo acceftus fagittarij jamp; iaculacorcs eo mifli cû delecndcre cocgilTcf’*;nbsp;nbsp;nbsp;ît
ad radices coUisacerrima pugnaconferitur.Poftquam incerta vidoriadiumultac^ Cède pugnatum eft,Danorum duces pertotamacié daottcftèrâ.ncmini in caftra,”*'nbsp;(î vidorireditnfperandum.Adeamvocércnouato clamore,tanto impctufuntinvC'nbsp;dijVt media Scotorum acié cornibus vtiinquc nudarent,Fugientefqueacrircrfeqi’fnbsp;rentur.Fuiftetprofedoilla dies longeScotisfuneftiflima, nifivelut diuinitusp voit
-ocr page 153-Liber Sextu«.
brtt tantum anîmiScotîs,amp; formidinis Danis attuli^vraîtefos âc £dute defperan trexerit,altcris pro fperaca vidoria certa calamitatem attulcrit. Hçc eft ilia vido-Loncané vicum parta, illo^ôr aliquot proxirois diebiisfumma lçtitia,ad poftenbsp;fos perpétua fama eelebrata. Cura fpolia vidores diuidcrent, Haitis in omniû orenbsp;'fïl.Multi homines honefti tcftifîcabânturle vidiftTequacunqücille cum libcris imnbsp;pffflioncfeciffet,ibi noftrorum ordines rcftitutos,amp; hoftilé aciem vclut ruina im-Nlfam.Omnes denique vno orc prædam,vidoriâ,fam3m, falutc ie eis debcre fate-Wur.Haiusad Rege pcrduâüs modeftedcfe locutus,fp)édidas vcftes ftbi,amp; ftlijsnbsp;°oiatas,vtconfpedioresBcrthâingrederentüf, renuit.-ac tantum abfteriopulueré,nbsp;^^'^oüdianoamiculoindutus,iuguinqi,quo cratinprarliovlusjfercns muftis aRcgcnbsp;ire,acfatismagno intervalle lèquiiuftîsjmultis ad nouigencrisfpedàculumac-^^rrentibusv;béingreditur:omniumqueora,amp;oculosinle vnümconucrtit: ac fönbsp;¦^spropc omnêillius dici celcbritaté tulit.Poft Danorum difeefTum ocio præter fpênbsp;’^citopafto,in conuentu procerum,quiad Sconam poft paücos dies eft habitusnbsp;^^ilprius,qiiâde Haij,filiorumque eius honoribus,amp; præmijis tftadurti, Agercisnbsp;^füs,vnus propc totius Scotiæ fcrtilifljmus,quê adhüc eorum pofteri tenent: nuncnbsp;jP ûiulus opulcntas familias propagatinpfî e plebe in ordim m nobiliutn relati. In-^?^iaferenda,vtimoscftnobilitati,datafcutumargenreum,in cuiusfolo tria icwânbsp;^''“ftcatainlunt.Qiiçinfignia hoc opinor indicant, falUtépublicâtriurnhominuinnbsp;pra’lio virtutc fuifte defenfam.Hoc prælio pax in multos annos parta vi-^^“atur.’quamdomi fœdarunt res turbulentiiumæ;ac Infulanorum quidê,qui ptfnbsp;P olfiani vagi pra?dabantur,motus breui côprdTus eft,multis latronum in prslio caénbsp;i’^ultisitem in fugacaptis,amp;adfupplicium dudis.Maiore longe tumulturti piae-fP^Crathilinthus Fcncllç,aut(vtahjvocant)Finabell£fîlius.IsMtrni3e tum longénbsp;*'’c^psgenere,amp; diuitijs erat.Cruthinet’eius auus maternus prffedus crataRe*nbsp;agro,qui inter duos fluuios(EÛcavtriquc nomen tft)iacet:veûigalia«nbsp;vifendum cum nepos magno comitatu veniflet,nbsp;111 ’\’^^™uftuîterminiftros eorum orto,duo e CraihilinthifamiliaribTuntoccifi,nbsp;V. hç ^’^’^’^^spudauûqueftuSjCÛ in eiuscomitesfeditionisculparcijcerctur, aie»nbsp;increpitus,nec fine contumelijsa miniftris,amp; fàmiliaribùsciusnbsp;plenüsad matréqucrelâ dctulitjllatamdnbsp;tfdnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adolefcentis anim um cómodis ftrmonib’ mollire, amp; ad çquitatt m
•
I
f
f
J
t
t
I
I
{
|)3j^?.^^^fitaggreftra,vtctia3d parricidiGpropeconvicijs materfilium aduerlus foö auum armauerit. Igitur nó adeo diu poft Crathilinthus cOarmatahominbsp;ar.^^^^^utfine,quos ad id facinus opportunos credebat, nodu in Angufiamad auinbsp;^Uonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paucis fine lufpitione receptus reliquos comités c fuis latcbrit
auumfcnemcumomnifamiliatrucidât : necarcen# ^3inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vicinos ctiam agios depopulatus tanqua re bene gefta cum ingcnli præ-
Efçy. lætus redijuNeediu eamcladem Angufiani inultam psffi füntNam ’^^§’3oiuæfadionishominum numero coado multiplicem inMcrniorumnbsp;hèj ''^flitatcm reddiderunt. Ab eo tempore cum vitro,citroque eaedcs,amp; rapinae
decimo quinto dic ttjç Pauci tarnen feuerilfimi edidi minis permoti ad diem apparucre. Pin*nbsp;eftent Crathilintho audorc,quô cuiquccom*nodom e-‘•gciunt. Rexdiligcnticonquifitioncfadanoxiorum,aliosalibi, maximatnnbsp;M.iij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ycro
-ocr page 154-Rcrum Scodcanim
vcro parte corum dcprchédit in Abria.Crathilinthus, S: faâîonum principes te, rcliqui leuioribus pœnis pro delidi modo caltigatimônulli qui If uiflimc crra’^^nbsp;üitinino pœna exempti.Hoc temperamentum apud malos metumjapudcætcros*’’ jnbsp;gcntcm Régi amoré conciliauit: pacemquc ci ad vigclîmum altcrû yfque rcgni^'nbsp;num pcpent.Qjjôd fiincurfu vitæinchoato inüitiiret,interoptimos principes iü^nbsp;cenfcri potüifrei.ßellicnim,amp; pacis munera ira obierat,vtfortitudinis,conftâti^,nbsp;«equitatis maximam lîbi laudé corn pararit. Sed fupcrioris vitæ commendationc ƒnbsp;ciiiore longe fceleftiflimocontaminauit: quod co fœdius omnibus cft vifum,quî^nbsp;incredibi!ius,ac minus expedatû ab eius ingenio fucrar,qui tam feuere antea innbsp;cinorofosanimaduertiiïèt.Eiusauté culpf hfcfuitoccafioRexiam ætategrano*^nbsp;Milcolumbum habebatfiliumindolequidéprfclara,fed fi quidipfîhumanitus^,nbsp;cidifiet,adregendum ram ferocé populum ætateadhuc immaturum. Etiam quoi”*nbsp;nus poft parenté proximo regnaret,obftabat mos maiorum,qui èpropinquisnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji
defundorum non proximos,fed maxime idoneos, modo a Fcrgufio primo Scot® xum Rcgecfient oiiiindi,e!igere confueucrant.Obftabat etiam nobilitatis fauor^nbsp;ga M ilcolumbum Duffi Regis filium.qui tum facile in omni genere laudis ScotKnbsp;iuuentutis princeps eiar^Acccdcbatad hfc,quôdCumbriæ turn præfcâuscrat:q^nbsp;regionem Scoti benefîcio Regum Anglorum itacenebant, vt Cumbriæ prffê^.^^nbsp;velut orné regni effet,atqucitaiam per aliquot æratesoblèruatum erat. Huncig*'^nbsp;Ä4ilcolumbumob has,quasdiximuscaufasvidebarfpei,acvoto fuo futurumimp^nbsp;dimento: amp; quoniam palam non audebat,vcncno tollendum curauit.ExtindoCU^nbsp;omnium fuinmo dolore iuuenéoptimo,amp; iamfummæfpei propinquo,fignaquiô /nbsp;veneni in corpore apparuerunt.-nulli tarnen in mentem venir quiçquara de Regf, gt;nbsp;picari.Nec Rex etiam quicquam omittebat,quod ad fufpitionem aucrtendam tafynbsp;tepo/f t.Namamp; mortuum fleuit,amp;quotiesdecofcrmoincidebatj men^oriamequot;’nbsp;honofificamentione profequebatur, amp; funus magna ambitionccelebranduni^nbsp;rauit:nullis,quje ad defundorum honorem excogirari poterant ccremonijs omunnbsp;Sed nimia ilia Regis diligentia, quam illc fufpicionis amoliendæ caufa adhibcWvnbsp;cauîionbuscflefufpedacœpit: verum intra libertatemloquendi ob fummamo^nbsp;nium de fânditate eius opinionem . At cum Rex per cos dies fpargereti^nbsp;inones,animofquehominumtenraret,quopadolaturieffent veteris legis abrogé'nbsp;oné^amp; nouæ deRege creando rogationem,vt videlicet plurimarum gentiûnbsp;Regibus mortefublatisliberifuccederét,immatuiifqucadhuc ad regéduranbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
darentur,ita, vt penes pueros nomen,penes tutorcs ius,amp; vis imperij effet. QilÆ quam pars magna,vt R egi gratificarentur hf c laudarent,tamé fufpicio de mortenbsp;Cülumbi ad plurcs,metus a Rcge ad nobilitatcmgt;ac maxime Regij generis hotni'’nbsp;peruenic.Animis itaafFedis,fupcrveneruntab Anglialcgati côfolaturi Regcdcm^nbsp;te propinqui.fimul petituri,vt in fubrogatione præfedi Cumbrorû meraineiitt'*.nbsp;magiftrarnm çfiepacis interprctcm,amp;concordiæ vinculum intcrvicina rcgna.f^nbsp;igituf fufficcrct,qui ex vtriufq; gétis commodo an tiqua amici tiam con.ineret,amp;nbsp;lias,fi quæ orirentur,fufpifiones reftingueret.Hanc Icgationcm fuis rationibusc^nbsp;modam Rex opinatusconucntum nobilitatis Sconam indixit.Ineocûin multsg^nbsp;niter difïcruiffetaduerfus comiriorum Regiorum veterem confuetudinem récitât*nbsp;ab initio vfque fcditionibus ca de caufà fadis^quantoque cum fcelcrc in Reguoi igt;*nbsp;periorum liberos fucrita propinquis fæuitum,quot bella inde nata, rapinafjCæd^^Jnbsp;cxilianbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfo quanto minus turbulenta gentium aliarum effentco*^'
tia,r
-ocr page 155-Liber Sextus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol
nàiorpropinqüi fangiiinis teueren tia,( ùm citrn ambit ion é filij parentib* .Gùm ea de re quid ftatuerent ad concilium retuliflet, adietit etiam pof-
WKJ W*. A 4.M k. M H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t lt; t A 11 VInbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MAVAlA Al A A VAnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A A A A gt; Mlt;J V A A* Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AW VA*
*c P ^B’s^ratre natus partim fqrmidine periculi,partim ne nobilitatis maiori parti a ^.'^^^pffcorruptæ aduerlàrentur ,primi omnium fententiam rogati penes Regé cficnbsp;^•xerunt, amp; leges publice incommodas corrigere,amp; præfeâos,quos ci vilum forer.
*iiimiucccdcret,itafilio ante pattern defundo nepos auofubrogaretur.Vt Rege impubère tutor,qui pro Rege eilet, interea eligereturvir prudentia amp; opibus infignis, ‘0 $uiadquartumdccimum vlq^annum Régis nomine rem adminiftraret. Ad id ætatisnbsp;''biRexpcrueneritjipfe fibicuratores eligerepoflet.Multaprftercadeligitima hæ-^^dutu fucrelîîone confiitutafunt,quçtoti nobilitati cumRcge voluerunteflecoiunbsp;•^unia-lta Rex per feelus pofteris, vti purabat, regno ftabi!ito,animum tarnen luumnbsp;confîrmare non potuit.Qj^anquam enim omne genus hominum fummo fiudio, amp;nbsp;Oftentatione bencuolentiæ côpledéretur,pliinmos omni gcnerc ©fficiorum proie-lt;îuerctur,amp;itaregnum gereret,vt nullum boni Regis munusin coquilquâdefideranbsp;ta’mê animus cófcientia fcclcris inquittus nullû folidum, amp; lyncerum ei gaudiunbsp;fflepermitteb^t: fed intercurfanttbus per ocium cogitationibus fceleris fœdilTiminbsp;^uterdiu vexabatut : amp; per fomn dm obuerlantia vifa horroris plena quietem inter-3o pellabant.Tandem fiue verèjOuod quidam tradunt,vox cœlo édita eftjfiue turbatuSnbsp;animus earn fibi ipfc fpeciem nnxerat,quod fccleratis plarrunque euenite folct,vifusnbsp;cft libi perfomnü ita admoncri,PutalncMilcolumbccædcmhominis innoxija tepnbsp;fummû nefas clam patratam autmihi elfe ignotam,aut te diutiusimpunelaturutnînbsp;enim infidiç,quas tu elfugere non potes,in caput tuum paiantur: nec, vt tu pu-^S5ftabile,amp; fecurum.fcd tumultuofum,amp; proccllarum plenum regnum tuis pofte-ds tclinques.Hac formidabili fpecie Rex conrerritus fummo mane adEpilcopoSjScnbsp;•uonachosconfugit.-animi fui confufionem,ac feelens poenitentiadenarrat. Illive-fonon verum eieChriftidodrina remedium (iam enim â veterum picrate, amp; erudinbsp;donc deflexerant)præfcripfciunt;fed ilia multoabfurdiflimaiamdudumamalitiofisnbsp;adquæftum excogitata,abiucauris,amp;3equeindoâistcmereaccepta, vt locafacra,nbsp;^emplaque donarijs locuplerata,amp; fepulcra landorum hominum inviferet, reliqui»nbsp;5solcularctur,miflis,amp; eletmofynis peccata redimeret:monachos,amp;faccrdotcsmanbsp;’t)re, quam aniea confueuerat honorc,amp; teuerentia profequerelur. Necillequic-tjuam horum,ijs piaculis lanatum iri le credenSjOmittebat. Tandem cum in Mcrninbsp;atnad Palladij landiffimi hominisolfa venerabundus vcniiret,ad proxinjam arcen»nbsp;(hlhercarniam vocabantj tum,vt tradunt,ædificiis,amp; nemonbus amoena,quorum
-ocr page 156-Rcnim Scotïcanim
nunc nulla prope vcftîgia reftantjdiaertit.Eiusarcis domina eratïcneîla, (coïus^f’ tememinimus) non tantum ob filij Crarhilinthipœr^erga Regem inimicoan*”^®’nbsp;nbsp;nbsp;i
lcd ob Gonftantinum nbsp;nbsp;Grimum iuos propinquos noua ilia lege rcgni ha.’rcdit^^'’
cxclufbs.Ab ca iramdilfimulante Rex libcralircr, amp; bonoiificcfufceptusapran°*^ lt; perocium cum locorum amœnitatem,amp; arcis ftruôlyram diligcntius infpicerft,!^^,' inbsp;nellaeum in diçtamleorfum ad ftatuâçneâ arte fingularifufam ducit vi(êndum.'lt;l'’^nbsp;nbsp;nbsp;]
îtaingenioleconf;dam fuiffe dicunc* vtcxoceulto loco funiculo^quiintcntuse''^ ] rcmiffo (àgittas eiacularetur: Regem autem dum intcntiusartificium admiraretur,’^ inbsp;gittaêmachinacmifraintercniptum.Hacarrecædépatratâloannes Maior,amp; Hf*-'nbsp;tor Boethius lcriptum reliquerunt quod mihi non fit verifimile. Ncquecnimcre' ,nbsp;dibile eft turn in Britannia vltima poft irt tcritum apud alias genres clegantiorumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
tium ftatuam tam ingcniofcfaétam fuifl*c,quanquam loanncs Maior tradat Eduiofl; dum Eldrcdifiliumhacrationcoccifum.æquefabulofc.vt arbitrer. Nccfacilenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
perfuaferim tantum gémarum in tota Scotia tum fuiflè,quantum Boethius vniilh nbsp;nbsp;nbsp;1
minæ tribuit.Ideo lubentius accedo ad aliorum fentcntiâ,(in quibus eft Vintoniis) ] quifcribiint Rcgéabequicibus locaiisiuftu Fenellæ inmlidijs fuifleoccifum.OW 1nbsp;ânoaib initio rcgni vicefimo quinto, vif plane caetera eximius,nifi Milcolûbicæd^!nbsp;amp;nimium erga fuos ftudium turpem praîclaris rebus eiusnotaminuftifleuRegnai»^ fnbsp;annosviginti quinque,dcceffitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXXI. R.
r
[
i
( fnbsp;’ i
I
I
iLiHUitjuuiaiucani. v-iu— i j Tccndo parum fint idonci, j
•• • Tl _ Tlrit' ' nbsp;nbsp;1
^Poft Kennethum Conftantinus Culeni fiîius cognomento Caluus tanta amb*^' one in regno petendo eft vfus,quanta ad eum diem nemo. Is,cum omne genus hoi”*nbsp;num prcnGiret,qucrercturquefe,aliofque Regijfanguinisviros fraude Kennethic*^nbsp;cumvcntos,amp;a regnifpcexclufos iniquiflimælegisobtentu, multaaduerfusca^nbsp;rogationéjCui ipfecum alijs propinquis metuceflîflctjdifputabat.Ncqj difficilecflp rnbsp;vilium eius detegcre.Quid cnira ftultius, qua rem vnam omniû maxima a prudent*'nbsp;um ccnfura,amp;fufFragijs ad arbitrium fortunæ rcuocare^S' fefe ipfosaftringcrCiVtp**nbsp;ellofortcnafi:endioblato,amp;quiamulierculaaliquaregerctur,fcfe regendoscöif*''nbsp;terentjÄ: homines virrute præftantes interim a gubernaculo rerum arceantf Qu*“nbsp;Rcguralibcricorporis,autanimivitioeurimpçrioexei ‘ ,nbsp;borentf Quidfi pueri regnum tenuiftent illis temporibus,quib* cum Romanis,Bt*^' jnbsp;tonibüs,Piâis,ÂngliSjamp; Danis non tam vtri impeiarcnt,quam vtri cflènt rôties e* Inbsp;dimicatumfaut quid magis furiofum dici poteft, quam quod Deus velutvltimai^nbsp;calamitatem contumacibusminctutjid nos lege acccrfamusfôe minas diuinorum'’^ ƒnbsp;ticiniorum velcontemnamus,vclin easfponteineurramus? Nec verum effcjqufnbsp;abadulatoribus Kenncthiiaôtari folct,hacratione c*des,amp; auaridam confanguin^'nbsp;orum vitarijnequcenim libcrisRcgijsnondumadultis minus tutorum fraudesefl^nbsp;nietuendaSjquam antea fucrant propinquorumf Quamobremnunc opprefTotytâ*’nbsp;quot;Ojlibcrtatem ab eo fublatamfortitercflerepetcndam; legcmqueillampcrviiub'nbsp;tam,pcr metum aGcæptam,fi modolex eft^ac non pofius publicælibertatis mancip^'nbsp;tio , abrogandam , amp; ad priftina inftituta, (quæ hoc regnum ex nihilo pep^'nbsp;rerunc,amp;cx paruis initijs in tantam magnitudinem extuleruntiVtnulli vicinoru*”nbsp;cédât, amp; toties dcieôtum erexerunt) dum licet reftituenda. Quin amp;nbsp;fentem occafionem potius dum fc offert, ampledimur, quam è manibus clapU**’inbsp;fruftra pofterius quæramus f Ha?c circumeundo potendores cum pafiîra diflcrerG^ |nbsp;magna multitudinc perfuafâ, fadione ilia fretus Sconam venit; amp; duodecimo die Inbsp;iunerc Kcnncthi Rex eft appcllatu?. Milcolumbus intcfca,qui patris funus eutabü^nbsp;audit*
/C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦*
-ocr page 157-Liber Scxtüç; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foIZp.'
(I Gonftancinumregnare, ami’cis cönUocatis de fumma rehim délibérât, Alij-proccrum animos ante quam quicquam moueret, eïfe pcrrenta'ndos, vt '(nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populärem,amp; multis atnicitijs,amp; faólionibus implicicum profectu
ƒ ^vifes expendèret:aç turn demum ex præfenii copia cöhfiliüm icapefct. Hàciuni ’gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quifquevclut lchtaconfilia afpernari,acdjneferc obüiam perilt;quot;
i H ^^ßdum,amp; hoftcm antcsquam nouum reghüm confirmarcr,aggrcdicndum« ,, l?'’^ii‘ntentia'm K ex adolclctns vclut msgis fpeciofam fecutus circifer decèna mitnbsp;; inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coaâis ad hoflcm pcrgit. Sie.c Cohftanriniisfibidcfuit. Tantum filenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brcui confctit, VtMiltólutnbüsadfamam adüéntuseiüsfuós dimi-
' g ’n Gumbriam abitrit. Id vcro Renncthus eius frater è pcllicc natuscura exiftimaret, aliqiiot virorum fortium cohortibüs perluafis própc Sterli-'nbsp;“’’’ad Fortham amncm,qui cis limes crat,hoßi fc obijcit Ibi cum adampc prjB-J'jV’P’Sac raris in Iccis vadofüm ociofi vtrinique defidercht,Farne,amp; peftfi^quibus^nbsp;äus eo anno vehcmcnterlaboratuin erat,vterque copias diinitterceft coaiäüs? ïtanbsp;jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;düasfaótioncs diuifó,plebs pefte,famc,latrociniîs mifcrabilrçr eft afflidâ.
^’freaabfenteMilcolumbo, qui ex foedere AngloaduerfusDanos àùxiliüm fetc-’^Gonftantinusoccafiohcmienaôtumratüsopprimendi faâioncaduerlamcurn (j’’8pbcopijsin Lothianamcoritendit.kcnnethüsairàtrcrelilt;ftüs,vtadbmncsConnbsp;motus eftet paratu5,ad Alrnohis amnis oftium Te Vcnientiobrecit.Et quiain-inbsp;”ot numero crat.rem confili.o iuuic,itâ acie ftrüda jVt foieiii ; ventum a tergo ha.nbsp;ç^^’ftHatera quoad potcratfiuminemuniret.Ea respræcipücei vilt;ftoriamdcdit.Nârn,
y
t'
I'
’Ÿ f
F
P • ‘“«.ijquoaa poteiainuiuuiCJuuiiiici.c.aicapiÂ'vi|Jucv.4 f p'^^antinianimuititudinefrcticum aciiterin prælium ruiflcnt,prcterihcommodô
* U ’^’^’’^’^fijptoctlla ftatim coorta tantüm pülueris in ora, ocülofqjirigtflitjVtCon-N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Invtroquccxcrcituftrages
'/ 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nées ipficongreffi mutùis vülneribüs älter altcriim cbnfecerühti
quot;'’’'annum,amp;fexmenlcs quainregnuminuaferat. . LXXXII.R.
J. nbsp;nbsp;nbsp;R Iirius Duffi Régisfiliiis,iiuevtalij traduhr,éx Mogallo fratréeinsnatoàex
’’ftoConftanfinôRexâluf faâiônishominib’SconamdudusappelIàtur.HxcIuai f“nis proccres cuin alios iam corruptos,aliosp legatos a Milcolumbo folkitati conbsp;côprehenfos qiiofdâe Milcolumbi legatis,qui ad eosmittebâtüriri vinculanbsp;K’’iccit. Idillc faâfi cum cotfa iüs geh titim videh vellet, grauitér oftcnfùs bel û monbsp;^’’’'apcrtum.Adüerfus cüm cuih Grimus ptopcrarct,fubit* rumor de magnitùdinenbsp;ppiarù eius p hoftilc cxcrcitû difperfus ohines raiiôhcs MilcolGbi tùrbaùit: multi
ƒ i^*^'”'.4notidiédilabcbantur:nônullialia,atq;alia caufantêsâpertèmiflîonéflagita* JoUsmètus primum a mercatorib* ortus,qui fuas rationes püblicis vtilitatib^prgnbsp;?^narit,paulâtim totüm pcrUafitexcrcitijm,Ncq;deerantctiâ,qüi Grimo clamftiinbsp;’n CO multa,qu j vulgus conCiliafehtjftaturae proccritas, Sicû foinbsp;}(gt;nbsp;nbsp;nbsp;. îdignitàtc coniunda fufnma humanitas, amp; inomni adionccum décore comitas,
45 b ''¦^cerat iri loco feueritasinanimaduettendo, à in rebus geredis cclcritascurri, 4' pdentià.itaqjinultifub èo regnum fibi eufn dignitatequictum fpondcbât.ln hocnbsp;“’pioruih moth Milcolumbüs nihil aufuè tbrtunæ tcmerîtâti cômittetc ex confiliônbsp;(il ’’’’icorum mâiorc parte exercith» difnifta,cû felelt;ftiscûhortib*ftatuithoftes Förtha:nbsp;ƒ ’’nlîtu prohibcre. Intcréa Fothadus Epifeopusmagna tutn ajpcid ones ob fanôîra-
1 'pP’nionéauâoritaté ré céponerfi aggreflus fatpeinter faâioncs cÔmeando tandé '^4 L^^’bvtinducijs in tres menfes daiis,Grimù$ih Angufiâ, Milcolùmbus in Cumr^nbsp;; # 1 *’ö»ftccdcret»Arbitri de vtriufq^confcnfü eleóli, qui fUtüercntdecontrouerftrSc
-ocr page 158-Rcnim Scotïcanim
Nec ceflauit Fothadus, doncc per cos hæ pacis condiiioncs ederentur:vt quoad viuerctjRcgium nomen teneret. Eo defundo regnumadMilcolumbuin^,nbsp;dirctjac in pofterum Icx Kennethi de regno Regum libcris ftabiliendo fanâa,amp;nbsp;iriolabilis efler.Interca communis vtriquc limes eflèt vallumScueri: quiequidnbsp;nbsp;nbsp;,
valium effet Milcolumbo, quod extra Grimo cedcret. Hoc limite vterque coflt^ J tus neuter alterû armis peterct, aut hoftib’ alteiius auxilium ferret. ItacuinoU’’?* .nbsp;fumma lætitia pax cftfaôla,quç propc per odo anno.s fumma fide feruatafuit. amp;*’ inbsp;violandæ caula a Grimo eft profeda.Nara cum ab initio regni temporibus tutbul^ !nbsp;lis boni Principis fpecimen dediffet, remifta per ocium induftria totum fc volup',nbsp;tib’ immerfit Deinde crcfcente,vt folct,ex luxuria egeftate,ex egeftateauaritia,^“, Jenbsp;tos è ditioribus confiâis caufîs afflixit.Hçc quanto cum periculo faccret,anbsp;Busadmonitus tantum abfuit, vt quicquam de prions vitæ turpitudincreraittercnbsp;vt monitores, quanquam blande ad fe vocatos,tarnen in carccrem conijcerc def^,,nbsp;uerit,vt reliquos eorum poena deterritos ab huiufmodi libertatc aduerfusnbsp;()efceret.llli autem cum ab amicis admoniti fefe pœnæ fubtraxiffent, Grimus^ûnbsp;cxarfit^vtcplleda manu ftatim aduerfus eos duceret.-inagrofque eorumnbsp;delius.quam vllus externus hoftis fæuirct.N on hominijnon villis, non pecori,n‘;nbsp;agris parfum. Quicquid afportari non poterat,ne dominis pôft vfui eflet, corruptnbsp;Nihil lacrum,autprofanum ferro ,flammavc inuiolatûrcmanfit.MilcolumbuSj^nbsp;«im maxime operam Anglo aduerlus Danos nauabat,fuorum qucrclisdoin«*^nbsp;liocatus eft.Neque Iblum carum rerum indignitatc,quas homines clari, amp; in’’?nbsp;patiebantur, eratcommotus.-fêd multomagis,quod Grimus,vclutcditioneingt;^nbsp;côrum,quam ad alium breui tranfituram fciebatjnullo temporis futuri refpeft^P;,nbsp;fentesfruâus colligebat.Ad Milcolumbi reditû cum concurfus ingens fieret, GP,.nbsp;inus,quiad têpus ob taras corporis,amp; animi virtutes populo fuerat chariflimu^jnbsp;a maximaprocerum parte defertus effet,cum quantis ooterat copijs obuiam cjîPÙnbsp;feâus.Cum iam caftra caftris contuliffent, fub afeennonis dicm gnarusnbsp;Milcolumbus id feftum obferuaret,dccreucrat eum imparatum, ac nihilnbsp;aggredi. Sed Grimi confilium cum ad Milcolumbum pcrlatum effet,fuos lOnbsp;paratos habuit; amp;quanquam de viâoriaincaufatambonabenèfperarct,nbsp;mifitobuiam hofti,quieumhortarentur,nehomo Chriftianusmemoriamdieiynbsp;Celebris cruorc ciuium pollucrct.Illc nihilo fccius acicm ad prçlium parata ino^j,nbsp;ducitinimici timotcai,cui dicifcftircuctcntiamprçtendcrct, fuis velut^cnbsp;oriaî indicat.Igitur cum infeftis armis,animifqj infenfis effet acriter concurfuiP^jjnbsp;mus fubito a fuis defertus vulncrato capite capicur :inox oculis priuatus.Nccmnbsp;pôftanimi mœrorcaccedcntc ad vulncra moritur,dçciraoquârcgnô inicratao^nbsp;Milcolumbus Regio aduerfus vidos animo vfus Grimû fcpulchro maiorunn^ii,nbsp;dû curauit. Fadionc,quçfecuta eû fuerat, depofita omniü offenfionünbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pjt,
gatiâ rcccpiuDcindc ad Rcgia comitia Sconâ profedus non prius imperiû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
quâ Icx de Rege creado a pâtre lata omniû fuffragijs con firmarctur. LXXXIh'
S T A T1M fufeepto regno ad conuuKam fadionibus rem tcftitucndâ cft aggreflus. Primum quemadmodû ipfc omnibus offy-nfasrennunbsp;ita curauit,vt inter omnesdiuerfarum fadionum homines veteresdifeordiï ^jnbsp;(ôpirentur . Deinde praffides c nobilitatc viros iuftos, amp; pips, quinbsp;fuperiorum temporum licentia vagos compcfccrent,in omnes prouincias lU»nbsp;ricbequoqucabcifdcmadagriculturamcoada,annonafùitlaxior,
I
-ocr page 159-J
Liber Sextus ¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foî.70.
1'^ publicèfecuratranquillitas.Interhæc Sueno Haraldi fîUus Dar.brü Reîï quot; inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotiâ vcnit. Is læpius a Vandalis vidusjcaptus^redcmptusjcuin
b Scandianorüm, amp; Eduardo Anglorû Regibus fruftra pctilTct auxilium, 7nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scotis ex acerrimo Chriftiani nominis bofte Chriftian*fa€tus accarptis mo-
' i J'’'^^’^Pft5inrcgnum redijt: indccum magnoexerdtuih Angliamtrannuit. Anil* ^®^priinQfolos,deindcadjun'iftiscumeisScotorumauxilijSVicii:niultaScotis pri« «1* ^comminatus, quódrclidis Anglis dom um redire nollenr* Nee minar fruftra I u-ƒ; OlauusenimScandianus, amp;Enecusfummus Daniæprarfeftus ab eo cum cx-' *0 valido in Scotiam immifli. Hi per Morauiam vagi cafis obuijs/acriSjprofa-I**'nbsp;nbsp;nbsp;^quot;ilüedircptiSjtandem in vnum collccti arccs, amp; alia munitioraloca aggrediunturi
dutn oppugnant, Milcolutnbuso proximis regionibus militecollectocaftra ds locat. Poftridic Scotos vila Danorutu multitudinci amp; apparatunbsp;^‘‘ico ingens terror inuafit.Rcx eos confirmare aggreftus cum non multum profinbsp;^^Cjtandcm clamorà paucis,qui minus timidi volebant vidcri exortus,amp; a reliquisnbsp;j ^fptusjfecitjvt ftatim velut lymphati iniuffu duds in boftem proruerent: ac lefcnbsp;^antiutn in prodnetu Danorum tela inducrenc. Primis cadentibus rcliqui dtad*nbsp;j.'^^5^amvcnerantgradufugamintcnderunh Rex accepte in capite vulncrevix anbsp;'^inpropinquum nemusablatus acibiequo impofttus mortemeuaftt. Daninbsp;Waviâoria Narnimarcéjcuftodibuscuentuinfclidspugnæperterritis perdediti-3ccæptrunt: in deditos tarnenfçuitum. Arx,quôd opporiuno loco fitaeflèt,nbsp;munira ex peninfula,admiflbpcr anguftasfauces mari infula facta; acDaniconbsp;j.’^iï'ine Burgus appellata, H eliqyæ arccs^qiig ElginarjCc Foreftir erant metucrude»nbsp;Danorum dcfirta?. Dani rebus tarn prolpcrècedétibtisin Morauiaconftdcrcnbsp;^auesdomumvtliberos,amp;’vxoresadvehant,dimittunt ; NuHucninte«nbsp;^‘ttuitutis afperrima; excmplum in captiuos prptermiftum* Milcolumbus vt eo-. conatibus obuiam iret,maiore, firmiorc excrdtu,qi;amantea cis iam in Mar-ptogrclTis ad Murthilaeû occtirrit,non fine magno vtriufque partis timorCjSconbsp;•• Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^'’';“îi:iîem Danorum,Danis ignora loca procuia matijamp; ipfidijs opportuna ma
4I s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoftcformidantib‘’.Scoiis in congreftii mttûauxittriu ÿirorürbriiû,Kcnne
Ç ’*nfübrû,Grimi Iernia:,amp; Dubarij LotbianæThanorû continuata csrdes.Igiturlo ^^otiin antiqu.u,quodatcrgo eratpræfidiû pulfi.Ibivallo,amp; foflà,amp; arbotû con-dbus dreumdati in angufto loco æquata fronte hoflibus reflitcrunt. Quofdaeo-velut parta viéloriaincautiusinvedoscircumucneruntjcçfointcrhosvnocdunbsp;lt;].nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ee.'Ea res vi Danos ad pugnam fegniores fecii^ita Scotit; pene profligacs
V ^tatftnaddidit. Igiturper.ememento temporis mutata fortuna Danifiigiimt, çj^**bfugicnt,t,u5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Ülauus impcratorum alter nadus itincris duces cum pau
¦ Idquanquató Milcolumbusnonignoraret, K ptompiiflimo queque in prarlio cafo, ac plurimis vulneratis ab hoftçnbsp;tup 3*^^**^®nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cladem ad fc io/Angliaro delatam magno animo
tç p • ac partim c veteranisgt; partim è nouis fubftdijs detno adutdis du-veterem luppkndum exercitum mifit. Is primum Fortbae aftua-ab accolis paflim ad omnes eius motus occurrentibus dc^ 11)'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angufijc. promontorium vela fecit.,
terram expofitis , ac locis aliquot Fruftta tentatis ad ptædan-ïijd' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cum ad Balbridum j hoc tft Brigida* pagutn babcrct caftca,’
Ril de cxploratoribus, Scotorum copias vix duo roilJia paiTuum abefle.
•Ch'
cö'
1C«
i^:î ƒnbsp;(C'
I!«)
Jli'
I*
î'
If*
4 gt;:s:
.1''
.pil)
¦gt;
^cf’
:ö'''(
lU^
o(^
I
Remm Scotîcanim
ras fteterunt,donee pene omnium rerum inopes coadi funt circitcrquingcn'®^, fuis prædatura in propinquos agrps mittere : quos Mernanus loci Fhanus a(
piber Stxtus.
'ïinicgibuS, amp; ihftitùtis ornarc àggreffus noua magißratuum hoïnrna‘crcdô à vicî-»isaccæpta magisad vanam ambiüonem,quam ad vHiira vfuminftituit.Nam fupe ^oribus Qculis prætcr ThanoSjhoc cft præfeôos rcgionô,fiuenomarchaSjamp; qujf-'orem rerum capitalium nuliuin honoris nomen equcrtriordincaldus fucrât:qüodnbsp;Danos obferuari adhuc audio,Nunc veto ncc vlkis ih nouis hohowm nomi-^‘buscR modus'.neque^ræiér ihabem titulüm vllus nominum vfus. Ac Milcolumnbsp;^'^squidcm bellis perfunótus aliquot ânos magna cum gloria regnauit:(ê'd in xtatisnbsp;^fcurfu vitæ l'uperiorislpkndorem atiaririafoedâuit.Id ei vitium partim cum fenio,nbsp;''^lolec,accreuit:partira cnatum eftex inopîa,quxlargitionû imtnodicarumfcmpcrnbsp;^ftçonics.Prfdia tcmerc nobilitatidiuHa perfcclusadfcrctraherc 'conatiis’multofcnbsp;'^Pulentiorum ita multauit,vt alios admortçhi.aliosad extrema’m egeftaremrcdcgà
y y- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--------------r----------------.----7-----------------— ’O----—
J igiturpræfcntepoenavtcunquc inicrdumiuftafuperiorisbcneficentiçgratian» ^‘‘pwante,cum iniuria ad paucos,metus camcn ad multos pertineret,fpoliatorum,ac
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----------—------J----,---,------------------------
jjl ^(^‘oruinneccflarijin vltionemfuoruæjaclüamfçcuritatemomncs cogitationcsin-
(i.
1*
li*
î’
ï'
IÖ
gt;
It
lit
lü'
(t
fl’
(O'
iö’l
if'l
«•gt;=
Tandem apudGlammimin Angufiaj'torruptispecuniadomcflicis mi* notie intromiflï Regem trucidaruht.Facinore pcrpetrato, minifiri vna cumnbsp;ntricidis cum in equos confccndiflènt,quo5 ad euentum rei ßrapos babebant,viatunbsp;5*Hgijs per campos niueadoperiosconfufis,in lacüm,quieftad Forfarüoppidutnnbsp;j dan,ccdenteoncri glacicnondum firma ad vnüm aquisabforpti perièrunc. Gclunbsp;® ^^‘nde coeunte ad tempus cœlata, ac tandem glacic refoluta,dctcâa cörpöra^paf-ƒgt; per vias publicas ad terrorem viuchtium, ac mortuoruin ludibrium contabue«nbsp;(u'’’*. vulgaiiorcft fama. Alij eit infidijs à propinquis Grimi, amp; Conßantinfnbsp;Prtiorum Regum cruento prxlio conferto intcrtmptutnj alij a propinquis puelljinbsp;’^obiiis^cui vim intulerat,caefum,omnes violenta mortepcrijffe trädunt; Milclt;gt;nbsp;lütnbus fupra annos triginra re gnö ita tenuit,vt nifi auaritia fenilcin animumnbsp;corrupiffet, interoptimos principes baberi poflet. AnnusqliomoriuM ¦nbsp;cft, prodhgiofus fuit hieme fluminum, vere maris inundationibuunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
item paucis diebus poft «fliuum folftitiutn vehementi gelu» . , ^uitüscafu: quodprodigiummagnafrugibusCOnup«nbsp;US fames cft confccuta*
M * * » nbsp;» » »I
IC il tt t n ic it t
* * « * «V
?*REKVM SCOTICA
RVM HISTORIA
Àudorc
^GEORGIO BVCHANANO SCOTO.
lt;LÏBER SEPTIMVS.
AÆ pertinacicotitentioneKennethuSj ÄMii-
V £? J cólumbüseiusfiliusdaboiarintyVcRegufl} libcri pcrmanus iropctia parentum accipercnt, fupcriorclibronbsp;cft a nobis explieitum i quo vero fucceflu idfccerint^o fcqucOnbsp;tibusapparebit ; certe quod piibiice regno, àut priuaâmH^'nbsp;gibus promiftebatut ex lege noUacommodum non cft conft'nbsp;cutum« Ilia enim vniuerfts ofteniabätur vtilitas ex hoc Rcg*’’nbsp;fuceefîionis ftabilirhento ÿ vtfcditîones, caedeS, inidixint^.
J,ropinqUO$,ambitio inter proccr€s,malaquc cf tcta,qüf ex ijs nafd folcnt, prçcau^' rentur. ContraVtro mihi caufasmalorufti publicorumperquirenti, tu. vetuftanbsp;tecentiotamp;usconferenti, hçe omnia, quae lege noua fugiebamus vitia non vetu*’^nbsp;legis antiquationcwdcnturcxtinâa,fed cum noua potttis inagnutn acerpiftenbsp;mentum* Vt cnim omittam propioquorum in eos, qui regno potiuntur infidias,*nbsp;regnandum aduerfus cos,quos amp; natura,amp; lex voluit cuique ene cariflîmos,fufp'^*^nbsp;lïcs nefarias,quas narrationis ordo cxplicabit,tot priorum fpculorum clades cun]nbsp;lis collatz Calamifatibus,quac Alcxandri tertij intetitum funt côfecutae.lcucs piÇ’)^nbsp;amp; tolcfabilcs videri poffint* Omittojquôd ifta lex eneruat tires eonfilii pùblicb’’nbsp;Süoni’Uuslegitimusdominarus potettconfiftcre:quèdeamalavltroâcccrfit,nbsp;nbsp;nbsp;i
i|terüm publicarum participes vnice deprccantür.vt Reges videlicet confti^a quibusalij rcótofcs praeficiendi fint : amp; ia corum poteftatem vniuerfurnnbsp;populum,qui ipfi fut poteftatem non habeant: Sc qöi çgfc Regibus vfu rerumnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
amp;prudcntiaprpftanttbüs parent,pofeimus vtqualibulcunquc Regumvmbri5r reant;amp; incasicclcrumpoenasfpontcnos prçcipitafnus, qüas Dcûsfuicontc*^j^nbsp;toribus comminatur,ncnipe vt pueris,amp; puellis fobijciamur, qiios omnioin^’’^nbsp;leges ÿ amp; omnium legum pafcns natura in aliéna pofcftate efle volùcrunt.nbsp;sutempriuatum ex bac lege petunt Reges emolumentum, vt gencris,nbsp;pcipctuitatem inde fibi prom!ittanf,id quâm fit vanUm,amp; fallax, nô modonbsp;cxenipllt;f,led ipla cciam naturap®tcratadmonere,fi fecum cogitaflent,qao^^^^’Ijpi’nbsp;amp;prxmijs ctiam familiarum fuarum prxclara ilia nomina Romaninbsp;«onati; quarum ne vnitts quidem veftigiumtn toto terfatüm orbe ab illisdcvi
-ocr page 163-®oualexgtadum ftruit* EftautemtyrannuhVclutlcopusad vhiiierlôruin niortaliû P Opgt;)ntds odiUiri ; quinecdiu ftarc potcft:amp; vbicccidjt,otnniô fuorum vna fecuthnbsp;^•natn trahit. Huncfiultorum hominum conatum inihi nuhien videtur plçrunt^}nbsp;Icuius.'intcrdum velutfuæ potentie xmulhh) pübllcoludibno expont re.nbsp;voluntatis diuine nefeiô an vllum aprius,amp; apertius éxeinplum
‘%quamquod in pr^lentiatradamiis* Milcolumbilsenim,quitantoperelabora« Jjit, vt legem a pâtre fuo prope per vim latam de Reeum liberis in patentum locutnnbsp;'Jftcicndisjcoinmunib* tonus populi fufffagijs Connrmatet, hullam de le ftirpis vi-proltm rcliquit. E duabus vero filiabusalteram Beatricetn homine homini nônbsp;Crino infulai um ocCidentaliutn Thano^ amp; feliquorum Thahôrum ptarteéto^nbsp;çtas ilia Abthanum vocabat-alreram Dôaeam Angufiæ Thano collöcauif.vitnbsp;'*^§cnttusfuit iMacbcthus,fiueMacbeda,dequo fuoloco encnobisdeeenduœ»
Mumbus qmdam eprima nobilitatc cum copijs a Regc miflusftadm ab eiset«
-ocr page 164-Rcnim Sconcarum
ercitufufo viâus,captus,ac demum capitc multatusfuit. HaccladcRcxperturbé' tus conuocato confilio cuin eis de remedio confukat. Alijs parum fententiamnbsp;dientibus Macbethus Regis confobhnus culpa rei malcgeftæin ignauiam rupef** jnbsp;ris temporis collau pollicetur,fi fibicum Banchoncregionisperitomandeturin’P® inbsp;rium,omniabreuipacata ^dditurum. Eratenim Macbethus acriingenio, anio®®nbsp;prorfüs excelfo,amp;magnarû rerû cupido: cuifi moderatioaccefliiïetquamuisin^fnbsp;no imperio dignus erat. In plcdcndis autem fceleratis ea feruitate, quæ folutal^nbsp;vinculisinaudelitatem facilèvideretur cruptura. Dccretumci aRegcimperiü^nbsp;adeo multos terruit, vt abieda fpe,quam de Regis ignauia concæperant, ali) al’Onbsp;tebras petentesaufugerenc. Infulani, atque Hiberni intcrclufa fuga in extreme*’*nbsp;defperationcmadi,fortiter pugnando ad vnum prope intcricre, Macdualdus eu*”nbsp;paucisin turrimpropinquaminclufusomnifpcveniçdcftitutuslc, fuofqucvoIuH'nbsp;taria morteab hoftium ludibrio exemit.Macbethus ea pœna non contentasabfcænbsp;fum caput Bertham ad Regem mittit:corpus truncum in loco confpicuo fufpendit'nbsp;Quosinfulanorum cæpit, carnificiftranguhndos dédit. Domeftica feditionepa^^nbsp;ta,terror Danicus maioremlongefoliciiudinem attulit. Sueno Danorum Rex pænbsp;tentiflimusmoriens tribus filijs triareliquit régna, Angliam Haraldo, Norueg’^nbsp;Suenoni,Daniam vero Canuto. Haraldo breui poft morruo cifuccefliiCanutusnbsp;regnum Angliæ, Sueno Rex Noruegiæ fratcrnaîlaudis æmulus magna cumcla*'^nbsp;in Fifamtraiecit.Ad rumore eius aduétus Macbethus ad deleôlû miftus,Banchon^’nbsp;qui interim rei militari prajeflet,cû Rege reliólo. Duncan* velut ex ignauiçfomno cnbsp;citatus efletjhofti obuiâ ire coad’eft.PropeCulroflîâpugnatum eft tanta pertinâO^’nbsp;Vt alteris adfequendû fugiétes anim* deeftet, vix altcrisad fugâ vires fuppeterêt.S^fnbsp;ti,quiiniquitareloci magisquam virtutc fuperati fibi vidcbantur,poftquam Bertu^ inbsp;venerunt,ibi hoftium conftlia opperientes cum reiiquijs vidi cxcrcitus confederO'*nbsp;Sueno fipauluminftarettotam Scotiam breui fuæ ditionis fore ratus BerthainC'’*”nbsp;omnibuscopijsadDuncanum obfidendumcontendir, claflècircummilTa, vtpSnbsp;Taumamnera codemappelleret. Duncanus etft adueniente,aciam propinquo^^nbsp;nouis fubftdijsMacbethOjfatis pra;fentibus rebus confideret,taméfubijcientcnbsp;chone vt arte vires iuuarct,dimittit nuncios,alium ad Macbethum,vt fubfifterct,â'*nbsp;timadSuenoncm,quidedcditioncageret.Scotus petcbat^vtvrbededitafibiciJ';nbsp;fuisincolumibusabire liceret. Sueno ratus cam dcditionem ab vltiinadcfperatioo inbsp;profedam nihil^nifîomnibus fibi permiflîsaudiebat. Miffialijnuncÿcum jnbsp;iuandatis,qui in feribendis conditionibus tempus tererent. Hi,vt ampliorern bef^nbsp;ficentiaf fpecicm adijcerent,Regem affirmant,dum Icgcs pacis darentur earura rert^'^nbsp;quarum non magnam copiam apud Noruegos intelligeret eftèaffatim in caftra o’*nbsp;lurum. Id veto munus non tam beneficcntiaScotorum,amp; pœnuria Noruegori^*nbsp;cit gratura,quam quod exiftimarent fraâisfcrocibusanimisiam debellatum efle*nbsp;Miflà magna vis panis,5f vini,tum c vite,turn ex ordco confeâi,ac fucco infcâih^^ «nbsp;bas cuiufdam veneficp, cuius magna copiapaffim in Scotia nalcitur. Vulgo folanO^nbsp;fomniferum vocant. Caulis ci maior bipedali in ramos fuperne diffunditur.’foli^*nbsp;tiûTcula acuminata exteriorcpartc,acl5guidcvirétia, acini prægrandcs.acnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
St)
inaturuerunt,coloris, qui c caule fubaxilla foliorum exeunt: fapor cis dulcis,amp; P*; 1 pemodum fatuus. Semen habent perexiguum velut fici grana,vis frudui,radici,^ 1nbsp;maximelèminilomnifera.amp;quæinamennam filargiusfumantur, agat.nbsp;ba cum omniainfeda eirenc,quicommeatusincaftra vehebant, nequadolifa^'
-ocr page 165-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 7 3
magnis poculis inuitâbantad bibendum. Idera V®qucSucno jpfe beneuolcntiæ fignificandæ cauß, vt ilJis nationibus mos cftjfa-3t. Duncanus,qui futurum (ciretjVc vis potionisvna cum fomno vifccribus conbsp;M aebethum cum fuis per aucrfam ab h^fteportam fummo filcniionbsp;recarperat; compertoque per cxploratorcs fomno, amp; vino graues iacerenbsp;ƒ *ºnchonem itinerum,aditulqj in caftra gnarum catc ris in infidijs collocatisnbsp;.’’Spartemaiorcexercitusminit. Isingrefluscadrafublato clamoremagno, opi-omnianegligentiorainuenit. Pauci tumuitu excitati cum velut amentesnbsp;obuijscæduntur. Rcliquis fere mors cum fomnocontinu-Rexpcrtcmulentiamvclutmortuus apaucis,quiminusvinolentierant,cornbsp;. Ptüs cùin non modo viribus, led etiam fênfu careret, inftar oneris in iumentumnbsp;oblatum iniedusadnaucseftdelatus,Nihiloibi,quam in caftris mehor ftaïusnbsp;ç n^Ait.Nauiis enim propc omnibus in terra cæfis,vix qui vnam nauein regerentnbsp;’^‘•^orum opera R ex domum reportatus elf.R cliqua? naues vi tcmpelfatis ob«nbsp;ag æjP^^ffecollilælubledcrunt.’eumquearena, atquealijs,quæflumen temerefertnbsp;nauigantibus periculofum fccerunt,quem vulgo Drumilaum vonbsp;tu ^*1 poft vidoriam fine Qnguine paratam in lætitiam conuerfis ,afFer •nbsp;lt;^*3ireiïi Danicamad Kingornum ftarcfubfidio Suenonia Canuto miflàm. Ncc*nbsp;B3f^V”^^’'’^3mexpofitos, fcne.agerc nullo refiftente Fifanorum bonaiadüerfuseotnbsp;O ƒ, lt;:um copijs milTus primos adortus magna ftrage concidit. Hi ferc primorcsnbsp;fcnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^2cile ad naues compulfi , Bancho magna pecunia cæforutn
' ttid'vendidifle dicitur,quorum fepulchraaiuntadhuc in Æmcna infulaoft-.
fç *• banos loties male tentatis inScotiam expcditionibus iure lurando fanxiffe fenunquam hoftiliter eô rcdiiuros. Cumin Scotia rebus domi,forifqucprofnbsp;^Ptnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;florerent,Macbcthus, quicôfobriniignauiaftmper
occultam in animo alebat, creditor fomnioquodam adeamcon* Jia fnbsp;nbsp;nbsp;Qyadâenim node cum longiufculeabcflet a Rege^vilus eft fibi tresfoemi
‘aM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Humana vidifle : quarum vna AngufiatlhanunijaUe-
IP ïop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regem cum falutaflet. Hoc lomnioanimus cupiditatc, amp; fpc
ifc ^'^^hementerinciratus omnes regnum adipifeendi vias fecum voluebat, cum nô occafio.Duncanus efilia Sibardi Reguli Northu-i Phnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genuerat, Milcolumbum Çammorum,quafi dicas [Megalocc-
f du^^^^^^o^aldûcognomcnto Banum: rdeft,album. Exijs Milcolumbum vix • Idfadum eiusMacbethusmoleftius,quamcrc.nbsp;tulit,eam videlicet moram fibi ratus iniedam,vt priores iam magiftrai^nbsp;tj ''ifum nodurnum adeptusaut omninoa regno excluderetur,aut eo tardius ponbsp;pra?fcâura Cumbriæ velutaditus ad fupremum magiftratum fern pejnbsp;PUi^-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Animus etiamperfeferoxpropc quotidianisconuitijsvxotis (quae
confiliorum ci cratconfcia)ftimulabatur.Igitur re cum intimis amicorum, Bancho,communicata,Regem opportunum infidijs ad Bnncrncftutnnbsp;annum obtruncatiac manu colleda Sconam pro-popular! fauorefretus Regem fedicit. Liberi Dumanitam repentino malonbsp;patrem ca;fum,amp;audorem cfdis regnantem audirenc, amp; infidiasnbsp;cçderegnumconfirmatctjlatcbras fugçfubin-^**sp**^^*^^°^^luti^liqu^ndiuconfuluerunt, Verumeum neque quicquainaducr-Poiendam dus fatis tutum videretur,ncquc ab hominc natura feuo/p« vUa clc-N. iijnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menti«
-ocr page 166-Rcrum Scoticanttn
mentîæ oftenJcretiir,diucrfijMiIcolumbusinCumbriâ, Üonàldusad propincj^^ patns in Æbudas difFugiunc»
LXXXV. R.
A C B E T H US, vt regnum male partnnù ftabilircfc, potcntiorcsniJg' jl nishrgirionibus fibi concHiat,fccurus de Rcgijs liberis ob æratem jde vicinisRcgit’nbsp;ob mutuas limukatcs, Poœntioribus deleniris populi fauorem æquitatcparare,k'nbsp;ucriratc rerinere decreuic, Igiturcuin]3tronc5püniieftatuiiret,qui Duncani len'‘^nbsp;te animos fuftulcrant,ncc id polFe fieri fine magno return motu videretj confiliu'^nbsp;inijr,vtperidoneos hominesdifcordiaium lemma intereosfpatgerentur, ôrexoj’nbsp;cordia prouocationes^amp; paucorum pari numero certamina in dilîuncbffimis Scoti^ 5nbsp;locis omnia eodem die fièrent. Quçm ad diem cüm conüenilîèntfrequenres,nbsp;homines fidos âd id commode difpofitos oinnes comprehenfii Eorum pœnânbsp;rismctuseftinieôlus. Prætcr ThanosCàthanefiæ, Rolfià:, Suihcflandis, *nbsp;hlarniæ nonnullos etiatn è potenrioribus.qiiorum inteftinis difcordiis plebs Snbsp;crat, fuftuliti Ad Æbudas profedus ius Icueriflime dixit. Inde reuerfus cumnbsp;gillum,fiueMacgildum Gallouidiæ longepotentiflîmum femel,atq« itcrurtiin*^^nbsp;vocaflec^ifque magis Milcolum bicæ fadionis inuidiam, quain obieâa crimingnbsp;timefeensadefle renücrct, miffiseô copijspraelio vidum capirali lupplicioaffccii»nbsp;Per hçcfummatfanquillitatercftitura ad leges feribendas, tem afuperioriburJ^^^' ’nbsp;gibus prope negleétam animum adiecit: tulirquc longe plurimas^acque vtiliffini**^’nbsp;quænunc magno publico malo autpenitus ignotaefunt,autneglcâçiaccnt.nbsp;fufque per decennium ita regnum adminiftrauit,vt fîvisin eopatandoabfuiflcti’’^'nbsp;mini fuperiorum Regunl fuifiet habitus inferior. Verum cum ita pra,’fidijs,amp;nbsp;multitudinis le communiffet,vt a vi fibi metuenduin non arbitrarcturlt;Rcgiafnbsp;dibile eft) cpdis fiimi’Iis animum datum in pr^ceps impellentibus imperiumnbsp;dia partum in crudeliffimam tyrannidem vertit. Prirnum fuæimmanitatisimp^^’'®nbsp;in ßanchonem Regiæcædis focium coniecit. De hoc vulgabatur fors pernbsp;édita,fore vteius pofteritas aliquandorr gno potiretur. Igiiur verirus ne homO pnbsp;tens, amp;induftrius, amp; RcgioiamlànguineimbutuScxcraplumabipfopropd’^^*.nbsp;imitaretur,eum cum filioad cœnam familiaritcrvocatumcutatrcdeuntem p^^*”nbsp;diasinterimendum,vduti per tumultum repente oittim. Flcanchus filiuspefnbsp;bras ignottis euafit infidias. Ab amicis autem adinonitus pattern aRege dolonbsp;fuam quoquevitampeti,occuItusinValliam profugit. Hac cede tam crudelitff)nbsp;perfidiofepatrataprocercsfibimctuentesdomumquifqueluam fecelfcrunnacr^ !nbsp;amp; rari in aulam ventirabant. Igitur partim patefaifta, partim vehementer oinniynbsp;fufpcda crudclitatc Regia exmutuo timoré inter eum,amp; procercs mutuum odimnbsp;natum. Atque inde cum cœlari amplius non polfer,res in apertam tyrannide^ ,nbsp;vafit: ac palâ leuib’ de caufisA pl^runq. confiais potcntioresoccidebantur.E^nbsp;bonis facinoroforum circa Regem manus nomineeuftodiæ alebatur. Necjnbsp;tarnen Rex vitam fuain fatis munitam ratus in colle Dunfinano,vndc late innbsp;partes eft profpedusarcem ædificareaggreffus. Cura opus ob difficultatcmnbsp;tardiüS procedetet, Thanis omnibus per vniuerfum regnum laborcm per vices Pnbsp;litus,operas,amp; iumentaimperauit.-ipiofquc velut operi præfcdosadeftc iulfi^’. jnbsp;tum Maeduffus Fifae Thanus longe potentiffimus. Is vitam fuam Réginbsp;non aufus,opéras frequcntes,amp; ex in timis amicorum,qui opus vrgerét,eô milit'^ .nbsp;fîue opcris(quodfiinulabaiur)invifcudiftuJio,fiue (quodMaedutfus mccueb^'i^
-ocr page 167-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.y^.
%côprehenderct,cûadvehiilct,amp;fortciugû boum bneriimpar per aducrfum cÜ '^’itnfubircnon poffer , Rek oecafionefuccenfendilibcnterarnpta, mina tus cft fenbsp;^oniumaciam Thani iampridtm lîbi pcHpedamdoinitürüm,ac mgum ipfius collonbsp;^pcffrurLiD. Macduffüs rc ad fe per lata nihil cunâatifc cotnmendata vxon fami-nauicula pro temporisahgüüia ornata ih Lothianam tranivcóhis, inde in An-Bliani abijt. Fugç cobfilioauditoRexffatim valida manu,fi forte cumopprimeicnbsp;Meijin Fifam tontehditi In arcem ftatim intromiffiishcn inuento 1 haro, invk-liberos,Jquiaderant omnern iram effudir. Bcna in fifiüm redaôa,ipfeper»nbsp;”'^fllijdchünciatüs,graui indiâa pOena,fi quis Vcl Congredicum co atfit. In càtc-fosqueque genere claros,aut opibus potentes fine difciimine Ij^uitum. hc iàm exnbsp;tontemptisproccribusjRcx domtflicistonfilijs rcgniim adminifirabat, Intereanbsp;^aeduffus in Angliam delatus Milcolümbum Regio cultù habituni apud Eduardûnbsp;inuenit. Eduardusenim fraâisih Anglia Danorum bpibt]s,in rrgnumabnbsp;^¦liorcuocatusmultisde caufis fauore prokqucbaiurMilcoltmbtln abauoma*nbsp;.Sibardo adfe adduâtinivel quôd pater, auufque turn prxeffcht Cumbrixnbsp;^iJatenùs per tempera Iicuit,fempermaiônbljs luis ftuduiffèntaelqtôdtucntonnnnbsp;.’•^ilitudo^ amp; memoria pcriculorüm eos contiliareq quippe RegémvtrünqUe,ôcnbsp;**JHiftoexilio atytannis multaros : vcl quôd R egum affliâæres facile bominum ct/ânbsp;. '“cniffimorum animos coroinbüenr i 1 lianus igitür \ bi piimuin per ociucn Milconbsp;^’ïibümconucnirepotuit, cùm lohgolcrmone luæ fogx infelicem neceflîtatctn,nbsp;*'^®cbeihiihomnesordines crudcliratctn,amp; omnium centra eumodiaexpoluiffcr^nbsp;®fcurata ôratiotie adregnuin paterhüm rtpetendum filitm eff hertatus: prxfertimnbsp;pJn heqtic finefumrao fctkre partis necem in.picm ihvltam ielih^üefe,net pbpu«nbsp;^aüeoipficommiflimiftriàs ncgllgtie, ncqi éarritorum iufta pcithtiùm pfecibusnbsp;«ITepcflet. Prætcrcanon eidefüturi.n; ni que Edi ardiRegiscptimierga amkü,nbsp;. kpplicem effîciurn.neqiie populi lludiuin adùeifus tyrannum. roque nuniinisnbsp;^^üoicm pro bonis cohtra fcék ftütn j nifi ipft fibi declit velit. K4tlcolumbu;,qutnbsp;înteaperhoininesàMafcbcthofummilfoSjVtcntn perdolum ad fc illicéret,lbnbsp;lenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftieratde reditu,priulquain rt m tantam forturçcc mmittiret^Macdtffifidê
ƒntarc ftatuit. Ego vcro,ihqtiir,nihil horüm,quæ a te luntexptfî»aighorô:fed vc* ne tu me,que m ad fegnum fufeipiendum inuitâs,penitùs ignores.Eadem cnimnbsp;|. %quxiani n ü!tosReges peffiimdederuntlibido,amp; aurfit ainmcquoqùcadfôtJnbsp;^Oqua: nunc priuata föttüha occùlit,ca regni lit éiia (bluet. Pibindc vide ne me ndnbsp;kgnuin,fed m exitium votes. Cum Macdùffïis ad bxc lubieciffet multorum li-tiiconiûgib folui,amp; aüaritiam ptenüriît metu amoto temperari: adic-Milcolumbüs le malle hune apud amiculn ingenue fateri, qùam fero cum maxi«nbsp;U?\*“^Sfi^*^aloinvitiodepfehèndî : hihil fibi veri, nihilfinccriih animoeflé»nbsp;fidcrc,amp; confilia ad omneJ firlpitionuln aurasmutare, amp; ex fuiingc,nbsp;iüdiciùm dcalijsfaccrc; Ad hxc Macduffus,Apage,inqüit,RegiJnbsp;^§Wnîs,ac nominisdchbncftamcntùm, amp; prodigium non ad fegnum atcerléndâ^nbsp;dtportandum : dt ctfn diâo îratûsdifeedert paranbsp;fb* . ^‘l^olûôrbüs hotninis mahuapprthcnfa.caülamfimûlaiionisoftcndit,nbsp;infidijjpetitulTjVt non tetnerecuiurs aùdeat Credere. At in
’’^Cßcnere^hec moribus.hec fàma,necfortùnaquicqüam fcfcire,vndcfraudé data,accæptaqùc fide de tyranni exitiôConfultant,amici» per fc-Osnuncios prçmonitis,ab Eduardo Rege détem millia militumaccipiunt:dticc
-ocr page 168-Rerum Scotïearum
ómnibus præfèâo Sibardo Milcolumbi auo materno « Ad famanl eius extreiw* magniin Scotia motus fadi:magni quoiidiead nouum Regem concurfus« Macbc*nbsp;thus prope defertus ab omnibus,cumin tam repentina dcfcâionc niliilmeliusoC'nbsp;curreret, in arcem Dunfinanam fcinclufît,miflisin ÆbudaSj amp; Hibcrniam amiû^’ Inbsp;vt pecunia illinc militem conducerent. Milcolumbus confilioeiusauditoreâaadnbsp;cum duck,populo quacunque ibatbenc precante,acfauftis acclamationibus cuntnbsp;profcquentc. Hoc vclutominc vidoriælæti milites frondes virentes galeis omnç^nbsp;appofuerunt, triumphantiumque magis quam ad pugnamprogredientium (pccjFnbsp;agmen iucedebat. Ea perterritus hoftium fiducia Macbethusconfeflim innbsp;dédit :milites eiusaducedeferti Milcolumbo fc dcdiderunt.Multa hic fabulofeqi**nbsp;dam noftrorumaffingunt: fed quiatheatris,auimilefijs fabulisfuntaptiora, quan*nbsp;hiftoriîEjCa omirto. Macbethus leptemdccim annis rci Scoticæ prffuir. Decem )nbsp;«nisoptimi Regis officio eft fundus ; fcptemfupremiserudelitatemfseuiffimoriJP’^nbsp;tyrannorum facile æquauit»
LXXXXI. Ri
^MIL C O L V Mbus fecuperato paterho regno Sconsevicefîmo quinto AprUis,annoaChriftonato 105 7, RexfuitdecIaratus.Statimregnofufcfpto^^®'nbsp;ventum Forfaram indixit. Prunûm omnium liberis eorum, qui a Macbetho era'’nbsp;occifi, bona paterna reftituit, h nonnullis primus creditur noua , Sc peregrinanbsp;jtiina,qûibushonorô gradus diftinguntur a vicinis accepta,nec minus barbarajtl”;nbsp;«rantprioraintroduxilfe DuceSjMarchiones,Comités,Barones,RidaroSjfiucHq”’nbsp;tes. In primis FifjThanus Maeduffus Comes eft appellaius: multiqjprftercap’:nbsp;luis erga rem Scoticam meritis nouis titulis honorati« Sunt,qui tradant turn ?nbsp;cœptunïjVt nobilioresab agris cognomina fumereni,quod equidem fal/umnbsp;ca confuetudo nenunequidem apud prifeos Scotos nt receptaitotaque tumSconbsp;prifeo fermonc,amp; inftitutis vtcretur. Loco vero cognominis moreGnccorutnnbsp;tris nomen proprio fubijeiebant; autexcuentualiquo, notave corporis,aut an»nbsp;vocabulum affingebant; cundernquetum fuifte morem Gallis indicant ilianbsp;cognomcntaCraffi,Calui,Balbi:itcmmultarum nobilium in Angliafamilisn’*'*’^^^nbsp;nomina, eorum maxime,qui circa eadem h«c tempora Gulielmum Normand’® jnbsp;cuti in Anglia Cedes pofuerunt. Apud reliques ctiam Gallos fero mos cognoni^^jjnbsp;ab agrisducendi rccæptus videtur, vt ex Froflardikriptoris minime contenio^^^ijInbsp;hiftoria intelligi poteft. Macduffo in prarmium nauatae opcr^trianbsp;priuilegiafuntconceflà’.vtpoftericius Regemcoronâdumin cathedra coHocar^i^jjnbsp;vtin Regio cxcrcitu primæ aciei præeflentrvtob cædcm itnprçmcditatamnbsp;generofi viginti quatuor,ob plebæi duodecim marcas argent! foluerent : quçnbsp;rcma lex vique ad ætatem patrum noftrorum,quandiu fciliectexeafamilw ’“Ptgth* ,nbsp;quifquâ,durauit. Hpc dumForfaræ geruntur, qui fupcrerantcxfaâioneMacnbsp;filium eius Luthlacum (cui exingenio cognomen inditum erat fatuo)nbsp;duâum Regem appellant. Hune Milcolumbus in valleBogianaaiTecutusnbsp;quamR^isnomenfufcæpcratmenfeoccidit. Generiramen Regio
Ie
gt; mortu* vnacum partis corporein Regiumfepulchrum inlona inferretur. fiimmapacc quatuorannis exadis, affertur validam latronum manumnbsp;faltum infidcrc,ac Lothianam,amp;Marciam cum magnoagricolarumdamtio^nbsp;te. Eos pairiciusDumbarius non fineiaborcdomuit,quadM§in»cfuis
-ocr page 169-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fob 7$
^nibusfexcentiincongreftu perierunt.-quadragintacaptiJaquco ftrangulari, Ob ^^acinus Patricius Marciæ Comes didus. Regno itaconfinnatOjVt nulla vis apcr-J^finoccrcpclTct, Rex occultis infidijs eftpcntus.Tota coniurationc ad cum de.nbsp;principem cius nihil ca de rc (ufpicancem ad fe vocat : ac longiorc fcr-“’one iairiliaritcr inftituto folus in vallem fccretam alijs fubfifterc iuflis homi-î’^i'ifcüucit. I bl exprobratisei fupcrioribus benefieijs, amp; commemoratis infidijsnbsp;•¦'‘UuiTt caput IhuóiiSjQuin tu nunc,air,armatusarmatum,li tantum tibi animieft,nbsp;jSë'’^dcie,amp;; quod perdolum pctis virtute premium tibi para. Ille perculfus rc fu«nbsp;I .“'ihumidcitcitlefuppIcx.acvcniamaRege non minus clemente,quam forti obnbsp;'¦ Huiusfacinoris mcminit Matthæus Paris. Intcrea Edgarus,cui lecundutnnbsp;regn uni Angliæ debebatur,m Scotiam ventis aduetfisaduscum totaflt;tnbsp;’’quot;I'^applit uit. De hoc viro,vt quæ lequuntur facilius intclligi poflint,pauca fupranbsp;^'Pctain. Edmondo Rcge Anglorum fcelereluorum occifo,Canutus Danus,quinbsp;parte iniukr rcgnabat.totam ftatim occupât. Filios Edmondi Eduardum,amp; Ed*nbsp;’‘¦onduni ad leaddudos initio liberaliterhabuittDeindeprauaambitioncimpulfusnbsp;^'^''uiiicçdercgnum confirmarc fuis poÜcriscupicns eosciam tolicndos ad Valga-'^‘’iSutciæpræfedum mifit. Is audita pucrorum nobilitatCjinrpcdaactatc,amp; inno-’¦'¦'’f'ajfortunæetiam mifcrtus,racntitus Canutodecædc in Hungariamad Solomonbsp;•’cniK^g^. cos inilit.lbi cûRcgiocultu educarentur, tâta indoles in Eduardo eluxit,nbsp;^txoinniiüuentotecumpotiflimumt-ligeret, cui Agatham filiâ in matrimoniutnnbsp;’txco genitiEdgarus,Margarita,amp;’ Chriftiana. IntereaCaniito mortuolucnbsp;''*’tHardicanutus. Eo cæforeuocatuseft èNormania, vbitumexulabatEduar-cum fratre Alurcdo,miflb qui eos rcduccretGoduino homincprrpotcntCjAnnbsp;o^gt;quidcmgcncris,fed quiCanutifiliamhabcrrtconiugcm. iscupidusregni innbsp;’’nfamiliani tranftcrendi Aluredum veneno hiftulit. Eduafdus magis ntiminitnbsp;j,^üidentia,quamhumanocorifilioferuatusrcgnum in Angliafanâiüimegeflît.
^hsautcin cumcarcret,nihilpriushabuit,quam vtpropinquosfuos cxHunga-munus fulcipicndum reuocarctiatquc Edgaro reduci ftatim ccdcre voluit.
Regis picrate modeftiacertanseo viuoferegnaturumnegauit. Tandc üardoRegcdcfunâoHaraldus Goduinifilius regnum fraudequideminvafit.
tarnen Hungaram cumhberis humanilfime tradabat. Sed co quoque ^j/gt;ilielmo Norrnano iam profligato,Edgarus cum matre, amp; fororibuscrudelitatenbsp;’nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ungariararedireftatuilTct,vi lempcftatisin ScotiamaMulit.lbi
U‘¦‘¦'ceptus hofpitalitcr,accepta in vxorem Margarita fororcaffinis etiâ tj; Culielmustumin Anglia return potitus,leuiflimis decaufis inomnesAn- 'nbsp;Certior autein fadus,qupin Scotia gc-‘nbsp;tiouaaliqua tempeftas illinc orirctur,foccialc mittit,qui Edga**nbsp;indiccrct. Milcolumbus crudele,amp; ncfariiinbsp;inimici quidemvllutnnbsp;potiusnbsp;Qfcrcuit. Itaque non Edgarum modo rctinuit,fed amp; amicos cius maximo nunbsp;tiK^^^n^oprofiagosrccfpitiprçdijfquedonauitiquorum poftcriin multas,atqucnbsp;Iq rF’^f^sfamiliaspropagaii flint. Bello inter Scotos,amp; Anglos ob has caufasor-*oardus Northumbria: RcgulusEdgarofaucns copias cum Scotisconiunxit.
rebus profperc fuccedentibus tumidus tanquam Icui momento bcllo *®o defundurus,Rogcrum quendam lua: nationis hominem domi nçbilécum'
-ocr page 170-Rcrum Scoocanim
hf l
•^l) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^**%r fi, k
1
•[ t
copijs in Northumbriam mifir. Eoviâo, amp; proflïgato,ac derrum a fuiscæfo^» dur dus Glocettriç Cornes maiore cum cxercitu inilt;füs,a PatricioDumbarioku'^nbsp;pra?lijsfatigatus,amp; larius prxdari prohibitus cum nihil promoueret,multo niaiot^nbsp;copias tôduxit Odo Guliclmi frater ex Epilcopo ßaioccnfi Cantij Comesnbsp;Qucm,cùm lareN orthumbriam populatus t uiirct,ac Cffis nonnullis,qui popul^’’^nbsp;re cum prohiberenitebantur, rcdeuntero cum ingenti præda Milcolumbus,nbsp;bardus adorn Ipolijs cxuerunt,multis deciusexcrcitu intcremptisj amp; captis.nbsp;que Robcrtus Gulielmi filius fuppleto exercitu lt;ô miflùsvllum opera? prcciun'* 'nbsp;CK^nifi quôd ad Tinam amnem politis caftris bcllum propulit,magisquam inW*’'nbsp;atqueintereaNouumcaflrum vciullatepenc collapfumreüituit, Gulielmusl’^”nbsp;go magis quam vnli, autneceflario bello fatigatus,tandem Icnita paiilum ¦nbsp;animûad ftudiii pacisadiccit. Pax his legibus taäSjVt in Srammoria,qu31înbsp;ceto lapido{o,(id cniinex rcnomen clt loco)limes regnorû dcRribcrctur.In Ü*’’';nbsp;crux lapidea ftatuta,quæ Regum ftjtuas,amp; inïignia vtrinquehaberct. Eaquan*’*nbsp;ftctit,Regia crux fuit appellata. Cumbriam Milcolumbus teneret,quo iurcm^’^nbsp;res cius eam tenuilTcnt. Edgariis a Gulielmoin graiiam reca?ptus,ac prædijsaiT'Pnbsp;donatus, vt ab omni rerum nouandarum fufpitione abtflet^quandiu vixitnunq^*^nbsp;abauladifceflit. VoldiofusSlbardifiliusrecæptisbonis paternis, inatfinitatjnbsp;ctiam Regiam afeitus acexpta vxore nepte Regis ex filia. Pacem externam intenbsp;ni tumultus funt conlecuti, Gallouidiani, amp; Æbudenfes vicina omnia nonnbsp;cædepopulabantur. Et MorauicumRo(rjanis,amp; Cathantlijs, ali)fqHcpropi’’Q^nbsp;fadaconiurationc, adiundis ctiam Infulanorumproxiniismaiorcmok bcllüi^^,nbsp;bant. AducrfusGalJouidianosVakerus Banchonisex Flcancho filio nepos*^.^nbsp;dudua Rege in gratia receptusjin reliquos rebellcsMacdufFuseämiirus,dum^ gt;nbsp;cogerct copias maiores.Valterus cæfo tumultus duce,ita cætcram multitudinet”^nbsp;prtffitjVtRcx cum reuerfum ob rem bene peftam Stuartû totius Scoticfeccrit'q'^nbsp;dicas œconomuin. Hic magiftratusccniusomncs Regios colligit:iurifdißioj’ jnbsp;ctiâ qualé conuentuü prxRûi habcfj acproifus idê cft cum co, que priores T;nbsp;appcllabâr. Arque nunc (ermoncAnglico patrium (upcrantc,rcgionûThaniplf’\^nbsp;in locis Stuarti vocantur:ôt qui Hliscrat Abthanquot;,nunc StuattusScotix nomin^nbsp;Paucis in locis vêtus Thani nomen adhuc manct. Ab hoc Valtero ex pit ini^nbsp;Stuartorum familia,qiiæ iam diuapud Scotos rerüm potitur. MaeduffusinteS^^nbsp;ne diucrß cum ad Marriar fines veniirct,Marrianis pecuniam,ne fines eorum ing^jj inbsp;dcretur,pollicentibusmultitudinemhoftium veritus rcmfimulationcnbsp;conditionibus ferendis fufpcndic, doncc Rex ipfc maioribuscum copijs a«nbsp;flit. Cum ad Monimufeum vicum coniundis caftris fuiflctvèntum.Rexaunbsp;multitudine hoftium follicitus, Andrea? Apoftolo, quem velut deumnbsp;tem Scoti colcbaOf,vicô»in quo tendebat fe dooaturum vouit, fi viôfor exnbsp;dicionc reuerterttur. Paucis inde caftris ventum ad Sppm , omnium Sç®nbsp;ßuminum rapidiflîmum. Hoftium ibi tantum numerum, quantum ex il*/nbsp;pionibus cogipolpenunquam credidiftcr,in vkcriorc ripa ad tranfitum pmi’nbsp;dum ftare confpicatus, fignifero cundante flumen ingredi fignum cinbsp;Alexandro Carroni cquiti nota? fortitudinis dédit •. pofterifquc cius isnbsp;habitus,vtRegium inbello vcxillum ferrent. Ei pro Carronepoftea cogj*®’nbsp;Scrimigero pofitum: quod magiftrum traâandorum armorum multumnbsp;Rudio arrogantem ipfc vcravirtuicfretuSjartifquc dus penitus imperitus
-ocr page 171-•'cad hoftera profcdi bellum citrafanguincm finierunl. Nobilioresvitatantum iin t*''traiafededjdcruntr Eorum,quimaximcinquicti,amp;fediiionumaurores filinccônbsp;bonis multatiperpetuæcuftodiæ mancipantur. Pacedomi,forifque mag*nbsp;^’daboribuiparta,ad morespublicosemendandûsconücrfus ipleamp;làmftiniir.cvi-*'^l^ac,amp;aliosexcinplo admodtftiâ,amp;æquitatéprouocabat.Creditô cfteum in hacnbsp;‘^^'t’iulrumcüfilijsjôe abhortaiionibus Kcginf lcai(l!me,amp; fingulari pictatefoeminjnbsp;^^'ücû.îllaquidéin paupcrcs,amp; lacerdotes nullû humaniraeisofficiûotnittcbat.necnbsp;*^arcr Agatha, ôùlôror Chriftianain vllopictjtisofficioRcginçcedcbat.Nàm quq-* ’’lain tuinmonachatus inter præcipua pivtatis inHitutahabebatur , vtraque rclidisnbsp;f^tumhumanarummoleftüsin virginuin monafteriafefeinduferunt, Rex ad quânbsp;[^orpriores Epifeopatus FaniAndreæ,Glafcuæ,Candidçcafæ,amp; Murthlaci (quinbsp;*-piftoporuminertia veterem difdpliiiam aut foluerant, aut abicccrant ) aduCitnbsp;'/loiauienfem, amp;Cathanefium, conquifitishöminibusj ^routillaferebanttem-lwajdoäis,amp; pijs. Luxumetiamiam tum nonfolum perfrequentiara Ahglorümjnbsp;**gt;arumqucgcnnum exterarum commcrcia,fed mültis exulibus Anglici generis rc-per vmiierfum regnum difFufis,ingraucfcentcm cocrccre propc frußra co-^ätus cft.Maximus ei labor fuit^dum ad veteris parfimoniæ modum rcuocare ftudetnbsp;Pfotcresjquiadmiifo femel voiuptatum delenimento non tnodo in peius facilenbsp;'c P'Omoutbanc, fed in prxeeps rapi fc patiebanturjfoediffimumqjctiam vitium elcgâ-munditiarû falfo nemine difïimulare conabantur.M ilcolumbus ctim non monbsp;^^feligionijfedetiain rei militarifummâ indepernicic impendcrcconlpicerct, pri-¦'’Um diligenter fuam familiâ cxpurgauit:deinde leges fumptuarias fêuciiffimas,gra-^‘adicdta pœnaaducrfus vioJatores ruUt.His auté remedijs cG rein fiftcret niagis^nbsp;S^amcuraret,nunquam tarnen dcftitlt,quoad vixiqotnnicor.atu vrgctc. Vxorisc«nbsp;^¦ïniDrccibiisdedtlb* tpi tiiT vr nrim.-im niilipniiiitn’ nrx^f^m.nna’ nrnrerib’rf rora-
'‘filiusGulklm‘'Kufus. Inter duos Reges ta difcordi ingenio pax diuturnaeflenon Mctat. Rexenimicotoiumturn maxurè alterum Duncimitcmplumin Anglia,alnbsp;ad Dunum Fcrmclmi in Scotia magnis fumptibus ædificabat, remque ccdc-Micam labanrem confirmabar, Turgotumquepræfeâum monachorum Dund-^’'tnfium ad EpifeopatumFani Andrey tranffeftieum intercaRufusfiluas ad fera-venationes ineludchs,vtl3xiusfpatium complederetur, mcnafteria,vicofqucnbsp;'’’¦'uebari Anfelinum Normanum Cantuariæ tum Archiepifeopum liberius adin^nbsp;^‘•¦nteminrulacxegit* Caufam belli aduerfusScotosferens Anncuici arcemcæfonbsp;^ïfidio, fraude interrepit.Milcolumbus rebus fruftra renetitis magno exercitu at
Rertim Scôtîcàrtltrl
funt . Regnum ténuit Milcoluinbus annos trigintafex, nullo prorfus vitïo D*’’ tabilis : multis , amp; tnagnis vircutibus ad pöRetos inlignis.
Genuit ex Margarita fex filios? è qüibus Edüardüs in obhdiohe Annevici è nbsp;nbsp;nbsp;,
ïernortciriobijt. Edmondus,amp; Èthcldfedüs exüles iti ArtgliamaDonaldopatr’’. pulfi interierunt. Tres rcliqüi EdgaruSjAlexander,amp; Daüidtegrtüm deincepste^nbsp;crtint. Duarum filiàrum mator Matïldisj,cognörnento Bona,Henrieo Regi Ang‘^nbsp;tö,minor Maria Eullaihio Bonöniae maritimæ Regülonüpfif.Ihtérpfodigia hoct^nbsp;pore nümeratur maris Germanici tà'miitfolitàiriündatio, vtnohagros inododc^«nbsp;rerit^amp; arenis obrucritjed vicois, oppida,amp; àrcès cücrtcrit. Tönitrüa ctiamnbsp;frcqiichtiora, ac magis horrenda: plureiquejqüàm vriquam in Britannianbsp;proditum fucrit/ülininibus exaoimati.
lxxxviï. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a
i^MILCOLVMBO rebushumanisfublatoDorialdusBanüs,hoe àîbusjcius frater,qui Macbethimetu in Æbudasperfugerat, Magno Regi Nor^'nbsp;gorum omnes infulas pollicitus,fi eius auxilio regno Stotorüm potircturjnuUo icrînbsp;negotio Rex eft deelaratus^ maxime ab jjs,qui fuperiorem Regem corrüptx ffl^iorquot;nbsp;dilciplinæ falfo Infimulabant; Anglofque domo pulfos in Scotorüm ägris collolt;* ïnbsp;tos dólcbanr* Edgarus in tarti fubita mutationc rcrumfororis liberis per xtatcin à“'nbsp;hue infirmis metueris, cos in AngÜam ad fc tranlportandos curaüit: fed eà yin of ¦nbsp;tirtli pictas calümnia non caruit. Nam ab Orgaro Anglo gratiam apud Gulid®***quot;nbsp;Rufutii Regem aucupantc acculatiis eft,quód occülie iadaretjléjfuolqj propinq^o»nbsp;legitinios fcgni hasredes* ld criitieri ciim delator nullis teftibus confirmaret,nbsp;tninis alcf iudicium committitür; Tandem delatörabalio Anglo, qui pro Edg^fnbsp;iam feniore nee fatisHrma valetudine fead certamen obtulcrat,vidus eft. DoïiaW**’nbsp;qui cjtiemis auxili js cumt fua faótione coniundis tegnu inùafcratgt; cum boni onnncs»nbsp;•pü^ quös iâcrofanôïaerat Milcolumibi,amp; Margafitx mcmoria,odiflcnt,ipfcido“*;nbsp;ùm iua teraeritate vehementer auxif,multa inter fuos capiti nob'ilium minatus,nbsp;(àcramentum diccreabnuebant. Igttur Düncanum MilcolUmbi nothdm,qüi2p'*nbsp;Rufutii diu honefto loco militauerät,ädutrfus Donaldum accerfunt. Ad ciu$ 3**,nbsp;tientunt multis defïcientibus,DonaidUs rebus fuis diffidensjpoftfexturii qua®nbsp;tiuminuafèrat mienfenl in Æbudas profugit»
LXXXVIIÏ. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ . 1
N E C Duncanus din regnum tenuit: homo enim mïlitaris,amp;artiu® P’ cis non admodunl gnar«s,cùm impcriofius,quam ciuilis ratioexigebat,omnianbsp;tarer,breui in maximum maiorisMrtis odiutriincurrit. Id cum Donaldus exuUnbsp;otrtnes eius motus intentus refeiflet', dorrupto Maependiro Merniç ComifeDun^'nbsp;num in Taichia newfte curat obtruncandum. Poft annum amp; fex menfes qua®nbsp;nare cœperat, ipfe,bonis eum inopia mêlions magis toleräntibus,qnimnbsp;bus, plus minus tricrinio turbulcntiflim urn regnum geftit-. hiric tnfulanis,' hio^^nbsp;gits regnUm infeftantibus. Acceflît amp; ilia maior iniiidia ex infulis occidcritalib^nbsp;Magnum Noruegorum Regem occu’patistquasctfi ille vclutper vim ingreflutçquot;^’ 1nbsp;famcn'omnesintelKgebant,fraudcmfubeflè,non' fe commouété adtantaconf^lnbsp;fiam' Donaldo. Ac tandem multo vehementius accenfa eft publica indiguatiogt;ftö*, *nbsp;e^cius paóUone irt vutgusprolatai,'
-ocr page 173-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 7$
ÿ if*.
iii
o'
t’'
Lkxxix. R.
lt;[[IGITVR occüItishuncijsadütncumEdgaroMilcolumbifîIio.vt ad f^gnutn capeflendumfe dueemprjbei-et; non defutura, vbi primum ad limitcmnbsp;''’^niret,auxilia;Nec vàiia füctunt ptomifla. Édgairus cnitü per tdgarû auunculumnbsp;^'^icis auxiüjs a Rufo irnpetràtis vix Scotiâeft ingtefTuSjeû Donald* a fuis deftitunbsp;^^^fugit.-arqj c fuga rctfadus ad Edgarû addùcitur: amp; ih Vin'cula côicd’ non multonbsp;P^fttnétcuuseft. Edgarùsinregnum fumnio omniuihordinum côfenfu reduólus,nbsp;oraniuth paeem ciim Gulielmó Anglo fecitiatquc éo fine libcris dcfundo,nbsp;lij^^rtdemcuin Henrico ciusfratrcconfirinaüic. Ei Matildcm fororcm (cuiexmori-?5iytididüm eft, cognomen Bonæ datum fuit) vxorcm dédit. Ex eo matrimonionbsp;iunt GülieImus,RichardiiSiEufemia,amp; Matildis. Reghauit Edgarus in fum-^’p3tcannoSrioueroiamp;fexmenfes,bonîs omnibuscarüs, amp; verendus i malisa«nbsp;formidabilisjVt toto eius regni tempore nulli motus iriteftihi,nullus ab hoftecxnbsp;metu^ fuerit. Vnüm operum ciüilium eius monumèntum fuit Coldingamiafnbsp;Diuf Ebbj virgin! dicatum, fcpiimo regriiahnoipbfteriusin Cutbertinbsp;’’û^iïentfanflatum.
XC. R;
lt;|rEDGAR O fineliberisdcfunôfOjfucceflîtfraterAlexandercognomentd ,Hune initoftatim regno iuuentusquietis impatiens rata pacaium (hoceft,nbsp;?’pfâinterpretabatur,ignauum) futurum exeroplofràtris, vt maiorc cuin licencianbsp;^focinarctur,eum occulta fraude tollere detreuit. Ille patefada coniüfatione innbsp;vfqueRoffiam fugeremolienteseoséftfecütüs; Cüm ail Spæamamnemnbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftétifapiditatc Müminis tranlitü Regem pfÖhibefcconarentiir; Rex
‘iiistetentusj qùÔd æftu maris allabcnfc iihpermeabilisvideretùf ainhis, ipfc pri-¦.^scàlcafibuscqüo fubditis,t£étcrissnc Regem in tanfo péficùlodèlcfefentjfcqué-] “Us,ad hoftem iré pergit.Verùm (vt dixi) a fuis retet tus Alexandre Carrbni A« .^^’ndfij cuiusfüpfa meminîmüs,filio pàrtem cxcrcitùs deditjqui fubito cümluisnbsp;jii p'^^eniingrtHusaudaciæ mifaculo adéöcóhêerruit hoftesj vt pafTiin iri fugâ Hatimnbsp;A'^Önijccrent; Mülti inter fugieridiim etefi:principes écrum vcl tt.tnCapti,velpo«nbsp;^^aadRegém addüdilaqueo iifangulati.Hicexpeditioei illo ad finein vfquê \iijenbsp;eipræftitit. Redeunfi perMerniâoccurrit mulier paüpercùla grauitei que*nbsp;maritiim fuum 2 Comitis Merriiæ filio,qùem in iùs ob ses alienùm vocaflet^o*nbsp;'^cæfuin. KexindignabunduSexequodcfiliensnon pfiùsconfcehdit,quam fuf^nbsp;PMofaemofis audor fuiffetaffedus. Ita demum ad EnnefgoreamjVcl,»t àlij fçri*nbsp;^nt, ad Balcdgar,hôc eft Edgari villam eft feùerfus. Èx his ft bùs ab èo geftis flintynbsp;5'’iAcrisnoméciiriditum pütant.Alij m^stragicâmcogriominiscaufârri àÔcrünt^nbsp;^^onés fcilicet a miniftro cubicularicornipto. Rege dormlenteintromiflöSjAlex*nbsp;Mtütri vefo forte experredüm,primùm miniftrùm,a qüo pfoditiis crâé,dcihâè,fèxnbsp;‘^tonibus intcremiirc. Ad h±ccumulcu iri aula cönCitafo caîtefos fügiftè;Âlcx-fugicntibùs inftitiffejdönecmaior corum pars coricifa fuiftet. Poft hæc adnbsp;Xnbsp;nbsp;nbsp;|’^':‘sôpera cönrierfus Fanum Michaelis ad Sconam afundamentis extruxit. CoN
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cratjfacerdotum fn cœnôbiùm Monachorum mùtauit.In ÆmOri«
iJ’d un*” tempeftate dclatus ibipropcadcxtremumpericulumexfamcvcriit.* cum ïbr aliquot dies nee ipfe,neque comités vidum habuilRnt^nift quem apudnbsp;^ti« vitæ cültörero (ercraiias vulgo appellant) inucncriint. Ibi quoqueFanu^nbsp;fill'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö. ü|»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®
-ocr page 174-Rcram Scotîcantm
îtt memoria Diui Columbi cxrriixit,adicdis Canonicis/vt vocant)amp;:agris,qi’i^^^_ alerent. Fanum quoque Andrexfatisantcadiues,non modo donarijs,(êdctianinbsp;gns aijxic. Ædem ad Fermclini Dunum a pâtre coepcanipcrfccit,ScprouentibüS‘‘’ ;nbsp;eupletauit. His fcrc pace, belloqucgcftis, cumfcptemdccim annosrei Scoti*'^nbsp;pra^fuiflctjdcccfîit,nullis è Sibylla Guliclmi Normani filia relidis liberisi
CLI. R.
iffDAVID ei fratcrfucccfïitannoàChriftonatojmtj^lSjCUcn I eiu?,aker poft alterumiq Scotia rerum potircmur, in AngluâpâjHTÇîatildcmfor'’^nbsp;bæfît. Ibi vxorcm accçpit Matildem propinquam fuam forma^diuitijs acnobiHt^nbsp;florcntem.Erat cnim ei pater VoldiolusNorthumbriæ Comesmiarer luditha Golfnbsp;elini Normani neptis. Ex ca filium fufexpit H'rnricum, in quo ftatim apucriti^^jinbsp;paterna, amp; materna indoles eluxit. Ex hoc matrimonio magnis prouentibusau^^'^^nbsp;rcmpeComitatibusNorthumbriæ,amp;Hundintonia:,lîueVcnantodunicummag'’nbsp;ciuium gratulationeàd regn urn accipiendum in Scotiim venir. Nam ctfi pafeo^'^,nbsp;memoria ad popularis gratig conciliationetn magnum momentum haberet,prop,'\nbsp;tarnen virtureeflècit,vtalicnacommcndationeadlaudem nihilegerct, EratenJnbsp;(uiuis Regum in cæteris viitutibüs par: audiendi vero caufas tenuiorumnbsp;longe fuperior.Potcnriorum querelas ipfeaudicbat. Si quisiudicûfaliuniiudican^^’nbsp;resiudicatas nonrefcindebar.fediudicé litisxftimationem cogebatviflonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Luxuriam latius proferpentem patris exemple Gocrcuit Artifices, amp; inuentorc^^ arumilleccbrarum^]uægulam irritant,rcgno eiecit. Parentum, ac propinquo^Y^nbsp;beneficentiam venia potius, quam laude dignam inaugendis prouentibus ecd^, 'nbsp;afticis longe fuperauit. Monafteriavclcollapfa vetuftate, vel bclloruroiniurij^dnbsp;rurainftaurauit. Præterca noua a fundamentis multa extruxit. Ad fex Epifeop’’^nbsp;»riorcs quatuoradiecir Rofli •n(cm,Brcchinenfem,Cakdonienfcm, amp; Durabb”^nbsp;ïc,Hosvtprouentib’annuisditaret,pofteros Reges pene ad inopiaredegit,tn3d‘’ïnbsp;Regiorum agrorum parte ad Monachorûalimétacôfecrara.Ioannes Maior, qu^ Jjnbsp;ftudio 1 heo'ogiç magnum nomen me puerohabuit ,cum rcliquahuius Rcgh .nbsp;magnis laudibus proicquatur^hanc profufam eius in monafterialargitioncnigf^^nbsp;atque vtinam minus vera oratione inccfiit4 Hanc ego quoqueimmodieampubb^nbsp;pecuniæ,atqneadco patriinonijprofufionemcô magts demiror, quod eiltlcru i'* inbsp;icmporibus D. Bernardus acerbiflimisconcionibus laccrdotcs,amp; monachosob'*;nbsp;Urixfumptusiminoderatos vexat : qui ramen ad noftrain etatemcollatimodid''*nbsp;deri poflTenr. Fruäus autcm,quifccutifimt.harum donationum qualefuerit cO®'nbsp;filiumoftcndunt.Namvtincorporibusfaginadiftentisvfusomnium membrorö'’^nbsp;perir:itaingeniorumigniculi luxuria opprclfi in coenobijscxeoelangucruntrlit^^'nbsp;rumftudiafunrcxtin€la,pictasin fuperftitionemdcgcnerauit:amp; velurinagroin^ 4nbsp;to vitiorum omnium feminafuppullularunt» Vnumtororegni tempo re ciuileif gt;nbsp;multum verius quam bellum fcnfir:fed is brcui.Ærica Morauij Comité cumnbsp;MagnamultitudinccærojCoquicuit.Milcolumb’Macbcthuscô nouâfedi ionéaf^ inbsp;dcretenraret,inarccmRofburgicuftodiendusdaiur. Cçtcris rebus ex fententiaW^ |nbsp;cedenribus,duplex fuperucnit moleftia,aur verius calamiras. Altera ex vxoris,df^nbsp;n ex fiJij morre immatura. Vxore quidem Matilde fummo genere,forma,mofib^nbsp;«rbatas,quainôr viuamvniceamauit,amp; in «utisloremortuamitadefidcrauit)^
-ocr page 175-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 7 8
plus Viginti annis non modo cœlcbs,fcd expers ctiam vcnerîsfüpamp;rfucritj nünqua ^uiévis doloriscifueiit unpedimctOjquo minus Scpace^S: bello publicismunerib’nbsp;‘Ungeretur. Defiliofuolocodeeeinus. Cum Dauid (e totura fiudijs pacis dedidißnbsp;Anglia turbatæ inuitum ad bellum pertraxerunt. Hehtici cnim Angli totanbsp;‘‘^bolepræter Maiildera filiam in traicäuaGallijslubmerla, Anglus cum caiumnbsp;’‘Icograuireriulir, vtnunquam deinde nfiflctradatur. MatildiSj quar fola tantænbsp;^‘adiiupeiftesfuerat, Henrico quarto Imperatorinupferat. Eàimaritofmel.beris 7nbsp;fuonuo,ad patiem in Angliam redijt, Hane ille (metuens amp; vidu3E')amp; oibæji quid Vnbsp;*pu humanitus accidiflèt) vt in regnoconfinnarer,nobi!itatcm faCramento in verbanbsp;-'U'‘Sadegit:amp;in fpemnepotum Galfredo Plantagcncto Andegauorum Coiniti cänbsp;^nocauit.Intiaquinqucnniü poll id matrimoniüRobertusduxNormaniXjatqucnbsp;“furieus Hex deccfrtrunt:amp; GalfredusAndcgau’graui inorbo cotrcpt’Icüoaftx*nbsp;'^ffbat.Stcphan’intcrca Bononif maritimç Comes per hâcRcgiæ ftirpis folitudinenbsp;®uiniüadiccitad regnurn Anglifoccupandum:ncque rem fore difficilcinarbitraba-^fîcuiiiobadueil^partisinfirmitaté, tum quod aRcgiogencrcnoncffetalienus.nbsp;fatenim ex üliaGulielmi Normanijqup Comitißloelcnli nupferat,gcnitus. In manbsp;^*uionio auttm habebat Matildero fuperioris BononijComitis filiä, Matildisauténbsp;.^peratricisconfobrinam : ac e Dauidis RegisScotorum fororeMaria natä,Totnbsp;propinquitatibuSjamp;abfentiaReginæAngIorû,amp;Galfrcdivaletudincfretusfanbsp;ffc Anglia potiturû fperabat. Vt auté ad earn fpem aditus facilior effet,nihilicvenbsp;'^Usfideni iuris iurandi,quod Regina; vna cum reliquis propinquis dederat, Epif*nbsp;f’^pos Anglos tiufdem faciamenti focics ad eandem impicratem tnagnis polli«nbsp;'^tionibuspcllexic. In priraisautem Gulielmum Eboracenfem Archiepifcopum,nbsp;i^iprincepsin verbaMatildisiurauerat, amp; Rogcrium SarilburienlemEpifcopum^nbsp;modo ipfeiurarat, fed cftcrisctiam pioceribus verba præierat. Hacfi-^cia, Henrico auunculo nondum fepulto,regnum ingrcHuspnmum tienniumnbsp;tranquillum egit; c6queinfolentiorlaäus,amp; padacum Anglisnegligcrc, amp;nbsp;vicinisarrogantiusagcrccccpit. Poftquam Anglosomnes partim metu^pat«nbsp;ad Dauidem Scotorum Regem mifif,nbsp;1^»cumvtidemfaceretjob Cumbriam, Northumbriamamp;Hundintoniam admo«nbsp;ftfnt. Dauid rtfpondit,fe non ita pridem vna cumipfoStcphano,ac omnib’AR«nbsp;ô'iæproceribus Maiildi legitim« Regln«facramentumdixilfe. Alterum autemnbsp;viua nec vellc, ncc debere Regem agnofeere. Hoc refponfoad Stephanumnbsp;^'¦iitOjinitium belli ftaiim fadum eft ; Anglis in proximos Scotorum agros,nbsp;j amp; flamma («uicntibus , Scotifque damna illata pari clade rcpcndcnii«nbsp;Proximo anno dudu Comitum Marei«, Taichi«, amp; Ænei« Scoto«nbsp;Ul excrcitus Angliam ingrcflus ad Allertonem vicum obuias habuit Anglo«nbsp;copias ; quitus præcrat Gloceftri« Comes. Pugnatum eft acctrime.Par v-hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteterunt.Fufis Anglis multi in fuga pericrunt tcapti è
ubilitatc plurimi.ln ijs Comes ipfe Gloceftriæ.Hac plaga Stephanus idus,necap« PæP*f’9‘^l^l’^l*^^3rentur,nullas pacisconditionesreeufabat. Hç legesfunbsp;Anglus captiuos fine pecunia rcciperet.-ac ius omne, quod in Cumbriam,nbsp;[ j^qnam fupremum dominü habere fe contcndebat,rcmitterct. Sed Stephanus ni*.
j^^hndiusillic fide coluit,quam in regno propinquf inuadcndopriusfaccrat -itnvixdimiflovtrinqueexcrcitu, amp; captiuis recxptis, aliquot Northumbr^ dam intercæpit ; pr«dis c Scotorum agris abigendis bellum renouauiunbsp;Scoiï
-ocr page 176-Rcrum Scoticanim
Scoticollcdo è proximis rcgionibus cxcrcitu,cum Anglos illo ipfo vidos a ft sf n® coniemncrentjtemerdpraelio commiflbad Tcfam amnem magna clade cótemp^’’’nbsp;hollis luerunt. Coadiprætcrea Northumbriadcccdcre.Ad hancignominiam^ 1nbsp;lendam Dauid quam potuit maxicno excrciiu contrado venitRofburgum. ynbsp;ftanus Eboraccrfium Archiepircopus,vcl(vt fcribit Gulielmus Neobrigienlis)nbsp;ftinus ab Anglo ad pacificandum milfus.Spccorcordiæinicdajinduciæintresn’^nbsp;fes daiæ,ea lege vi ftatim Northumbria Scotis redderctur.Hocquoque proiwfl^’nbsp;quod foluendi exercitus caufa fadum a Stcphano crat,cum vanum fuiHct ,Dauid‘^jnbsp;magnas praîdas ex ea Northumbriæ parte,quæ Anglo parebat,abegiflct,.Stcph^^.“’nbsp;coadis maximiscopijs Rolburgum vfquepcnetrauit, Vcrum cum refcilTctnobinbsp;tatem fibi aduerfari,amp;.' querife bello iniufto,amp; non ncceflario illigari, nulla re ggnbsp;retro in iniimû regnum le rccepit:ac proximo anno fibi metuens a fcditioneintd“*’nbsp;Matil Jem vxoîé ad Dauidem eius auunculum mifit, quæ de pace agerer. tanbsp;prête fadum,vt Dauid e Nouocaftro,vbi feferme contintbat,Stephanus cDunjnbsp;mo in Cellriam vicum in medio innere pofitum, amp; ex jquo ab vtroquenbsp;llantem mitterent,quidecontroucrfijsdifputarcnt. Milfi a Dauide Fani ’nbsp;amp; Glafçu£;ab StcphanoCantuari^e.amp;hboraci Archiepifeopi. Eofaciliusinr^.^^^nbsp;conucnit,qu0d Stephanus foris bellum,amp; domi leditioncm metuebat.'amp;Scotipnbsp;uiter ferebant fe belli alieni omnem tempeftatem excipere, Matilde interim,nbsp;caufa agebatur, celTante. Igitur pax in eas leges conucnit, vt Cumbriaveterdunbsp;DauidijN orthumbria vfque ad T efam amnemfvt fcribit Gulielmus Ncobrig*^”* jnbsp;Anglus)amp;HundintoniaHenrico Dauidis filiomaternæ videlicet hæreditati»^,nbsp;necederet: ifque Stephani eofc nomine beneficiariumfaterctur. Rebusiw^nbsp;pofitis Dauid in Cumbriam,Stephanus inCantiumferecæpit.Hæcpax i*^^*^*'*^nbsp;annutnaChrifto nato 113 g. quo anno Matildisin Angliamreuerfafiliumft^lnbsp;Hcnricum,qui poftearegnaüît inter Anglos,mifit Carleolum ad Dauidemnbsp;«ius auunculum.vt ab co potifiimum quippe fine controuerfia omnium ztatb 1'’nbsp;prçftantilfimo in militarem ordinem afcifccretur. Qua? res illis temporibusc*’.nbsp;maxima ceremonia fieri foiebar.Tanta aurem turn return perturbatio ex dome*’*nbsp;difeordijs erat,vt nihil ab inteflino bclloliberum effet in Anglia, prætereamnbsp;quam Dauid Rex Scotorum tenebat. Sed ncillefolus à publica calainitatccl’C*^^^nbsp;munis,intra triennium filius eius vnicus tantatum opum,amp; felicitatisfperatusnbsp;in f tatis flore dcceffit,liberis maribus ternis,3C totidem alterios fexus rclidisjt^*’nbsp;que fui defidcrium apud Scotos,amp; Anglosreliquit, vtpræte.* publican» iadur^^nbsp;nulquifq^maximo priuato tneomodoaffedus effc vidcrctur.Tarata cnimfmeef*' ƒnbsp;amp; moderatio animi in caactate crat,qua? fereinliccntiara efferuefcerefoIer,vtJ'^f^Jnbsp;amp; fingularcs frudusex ea indole, li maturuifret,omncs expedarent. Acerb^^jnbsp;ludumpatri fedttcncranepotHmætaSjamp;ingenium Stephtniinquictum,amp;in’P‘^^j Sonbsp;auidum;amp; Stcphano etiam fublato,Henrici filij Matildis, qui in regno fuccclW’^j^^nbsp;crat,elatus animus,amp; in ætatis feruoreferoeù. Obuerlantibus igituranimonbsp;tot moleftarum rerum cogitationibus,cum omnes eum dolori fuccubiturum .nbsp;rent,tantum fuperfuit eiaduerfusfgritudincs fortitudinis, vt nobilium amico^ 1nbsp;primos, nc grauiusfvt par videbatur)cum cafum ferret folicitos,ad coenam vocâf^jnbsp;atque ita 31loquereiur,vtpropior confolanti, quam dolcnti videri poffet ; 0^^nbsp;cnim fibi, ncque filio quicquam accidilfe noui. Namfc ex dodorum,amp; Jnbsp;yirorum fermonibus didicifle, mundum dci prouidentia regi,coi obfillerc
-ocr page 177-ƒ
7» ifnbsp;ff’
Liber Septimus.
ftiodo ftultum, fed etiam impiumeflet. Nec ignorarc le j ea lege fiium fibum gcnitumfuiflc,vtaliquandodccedcret; amp;aesalienum, quodnalcendo acceptrar,nbsp;nioriendoredderen ideüm femperbaberctin promptü,nihil nccipfius,ntcaiioi ûnbsp;wtcrelfe,quotemporeàcreditoreappellaretur. Quodfimalitantummorcrentur,nbsp;iurequidem in propinquorum obitu dolendum eile. Vetum cum bonos etiam de-
cmiflimum,bonis ncqueviuis,ncque mortuis quiequam mali euenire pelle, quid cum non tam nos rcliquerint, quam ad communempatriam pricelTetint; quo nosnbsp;jli' tem meus fi hanc peregrinationem prior fufcæpit,vi parentes, de traites mcoshomi-
‘tircinussprcuidcndum crit, ne potius illius inuidere fclicitati, quam mala noftra lu-ßerevideamui. Vobisautem viri optimi cum ob alia plurima officia, tum ob hanc fl' ^tgamecaritatem,de illius piam,deiucundammemoriam vterquefvtpro filio etiamnbsp;jj' Ipondeam) plurimumdebereprofitcmur.Hçc magnitude animiinRegejVtmulturanbsp;ƒ 2d ptiftinam venerationem adiccit,ita in omnium pedtoribus filij dcfiderium auxit,nbsp;,ƒ cumrecordarenturquali principe ipfijlibcriquc lui orbati eflent. Daüidautem,vtnbsp;9*^2 poterat, vna confolatione frucretur,nepotes cX filio ad fe adducendos curat.-at-cjtteaulicadilciplina (quæ tum cratfandtiffima) educandos, de quantum humanisnbsp;*'®nfilijsprolpuci potcrac,fecuritati prouidit. Milcolumbum,quietribü5 erat natunbsp;’’’äximusjtotinobilitatijpcculiaritervcro MaeduffoFifa: Comiti Vito poten ti,de innbsp;Pimis prudenti commendauit: de pcreumcurauitpervniuerlum tegnum circum-y^ccndum,de pro indubitato rcgnifuccelToreaccipiendum. Gulielmum natu proxnbsp;Jgt;püm Northumbria; Comirern declarat : cumqüe iam tum in polTeffiontm mittit.nbsp;crtium DauidemHundintomj in Anglia,de Gatriothæin Scotia Comitem appelât. Hæc co magis fcllinabat,quod gtaui morbo iam implicitus vitç fuæ finem btcuinbsp;® profpiciebat. DeceffitautemannoaChrifto nato i ijj. nono Cal» luhij,nbsp;omnium erga cum caritatc,vtnonRege,lcd parente optimocunóiividetenturnbsp;^ffiati,b!âcùmtoia vita tabs fuilfct, qualcm nullû inlitcratûrnonumentisfuifle lenbsp;S^’Tius,paucisantemortem annistotumfeitaademigrationcmanimi compatauc-p’sVtvenerationem fupcrioris temporisvahementerapudomnesauxerit. Vtenimnbsp;’^petiotes Reges omni laudis gencrepracliantes belli artibus îEquauerat,ftüdijs pa*nbsp;Jnteicrat: iam velut omilTa cum ahjs de omnibus virtutis partibus con tentione,nbsp;^^Um fibi certamen propofuinin eoque tantum profecit, vt lummo ingenio homi-^^^doâiffîmi, qui bom Regisimaginemexprimere contendcrunt,talcm non potu«nbsp;’f’tanimo cogitare,qualcmlcDauid toto vitæ curlu præftitit. Regnauicannos vi*nbsp;'“ïlinouem,menfes duos, dies tres.
XCII. R.
5U , A VIDI fuccclTorfuitnepos ex fîlio Milcolumbus,qui quanquam præbuit. Itacnimapa-ij[^'^iamp;auofuerateducatus,vtnon magiscorporislineamentis,quam animi virtunbsp;Initio Ratim regnifæuilfima fames com mag-h '^niinum, pecudumqueftrage pertotam Scotiam gralfataeft. Eratperid temnbsp;^Argatheliaç Thanus SumerlcdusjCuiôefortunafupragenus.dc fupra fo rtunaninbsp;P.j.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animus
gcnitumfuiiïcjVtaliquandodcctdcret; amp;aesalienum, quodnafccndo acceptrar, niüriendoreddcreu Idcütn femperbaberctin proiT)ptü,nihiI necipfiiis,nttaiioi ûnbsp;intcrelfejquotemporeàcreditore appellaretur. Quôd fimali tantum morcrentur,nbsp;iquot; • ¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
tedeKvidcamuSjamp;hominiChriftianoeflèdcbcattam pcriuâlum, quam quod eft Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----J------------ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
dt,cur hanc difiunôiionê a propinquis præfertim tam breuem adeo moleftc feran/tT ,4;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam nos rcliquerint,quam ad communempatriam pricefTetint; qbô nos
i0f ^oSetiamfilôgiffimumvitæfpatiumtranfigamus,tarnen brcuifcqucmur. Filiüsau-i|i- temmeus fi hanc peregtinationem priorfufcæpitjvi parentes, de traites mcoshomi-(lgt; öesfanótitTimos prior vidcrctjeorumqueconfuetudinc prior fruerctür, idfimolefte ’^’¦fniusjprcuidcndum erit, ne potius illius inuidere fclicitati, quam mala noftra lu-ßfrevideamui. Vobisautem viri optimi cum ob alia plurima officia, tum ob hancnbsp;fl' ^'¦gamecaritatem,amp; illius piam,amp;iucundammemoriam vterqtiefvtprohlioetiatnnbsp;ji' ’Pondeam) plurimumdebereprofitcmur.Hçc magnitude animiinRegejVtmultuni
^^n^recordarenturquali principe ipfijliberiquc lui orbati eflent. Daüidautem,vt |fnbsp;1^nbsp;f 1nbsp;rnbsp;()nbsp;anbsp;i) ,nbsp;fnbsp;Jnbsp;1'nbsp;'1'nbsp;r
Renim Scotiearttrh
ânîmus erat. Isamp;RegîsftatCj amp; calami täte praffenti in fpemrcgnicrcâusniagi’’ manu fuorum collcôta vicinas regiones invafit:amp; popd'ationeiarejlatiusctûm*”^'nbsp;tu lui fparfo facinorofisfponteaccunentü)us,ac bonorum nonnullisvifcadiung^^^ jnbsp;coaôtisjbreui magnumconfecitcxercitom; AdbuiustumultusfamamDunal^'’^'nbsp;Milcolumbi Macbcthifilius excitus cum rcs nouas tctarctjprope Candida cala'”nbsp;in Gallouidia captuSj amp;ad Regem mifliis, arque in eandem cum pâtrenbsp;fuit inclufusifed breuipoftplacato Rege vterquedimiftus. Aduerfts Sumtrledu'”nbsp;Gilchriftius Angufif Cornes cum cxerci tu roin'uSjCaifis rebellibus ipfum proflig”‘”nbsp;cum paucis inHibeiniam fugere coegit, Hæc vidoria prætcr omnium fpcinnbsp;cito parta domi tranquillitatem^foris inuidiam pepcrir.HcnricuS enim Rex ’¦nbsp;homoàmbitiofuSjamp;profcrendarum finium cupidus crclcentera Milcolurabiauquot;nbsp;oritatcm,amp; potentiam imminuereftatuerat. Sed quo minus aperte bellumnbsp;retjobftabateipadionisverccundia. Nam cumCarleolià RcgeDauideMilco*”^;nbsp;bi auo militari balthco,vt mos cft,cingcretur,promiferat,amp;jVtprçtcrfcriptüTe$gt;'^ vnbsp;troSj Guliclmus NeobrigenfisinquitjiurciurandocaueiatfcjnccipfumDaum^ jnbsp;jnecpoftcroruin ciusqucnquam aliqua parte regionum,quas tum in Anglianbsp;tenebat, fpoliaturum. Hac vcrecundia obftridus,vt colorealiquo calumniamnbsp;retiprimum inrclcuioripaticntiam Regis Ànglusexperitur. CumIoannesBPnbsp;Copus Glafcucnfis per Cumbriamfana dedicaretjaccrdotcsräderet,aliaqiic,nbsp;ad Epifcopimunuspcftinerc tum credebanturjobiretjHenricuspcrTruftiu''^^nbsp;boracenfem Archiepifeopum nouum in earn regionem mifit Epifcopumjquen'nbsp;icolenfcrn dixit. Ea iniuria loânnesgraüitcr pcrmotüs,cum nccin Rege,ncciu*^?jnbsp;fatis prælidij viderct/elidofuoEpilcopatu le inmonaifterium T uronenfe in ƒ ”7nbsp;abdiditmcc priusinde redijt, quamrogatu Milcolumbi àPontificcRo.inuito^nbsp;rctradus,amp; ad fuos reuerti coadus. Hanc iniurian# cum ScotusleuiuS quamnbsp;tur,ferret,ncq3fatis cauff ad bellum elTeexiftimarctjCeftriâ profeduseft, vtlcd^.^nbsp;fufpitionibus, dilcordiarüm caufas præcidcret. Ibi fraude Angli illedusnbsp;verba eius iurarct:eum non Rex iplc/edfrarrcs eius,qui in Anglia agrosnbsp;ex conuentu iam olim fado lâcramentum dicere deberenn Sed hoccallideabnbsp;glo,ac malitiofe cxcogitatum erat,qui femina difeordiarum inter fratres fpargcnbsp;quod proximis annis multô apertius cft declarâtum,cum Northumbriam ‘S,nbsp;fratris patrimonium a Milcolumbo eblanditus cft. Londinum enim cum acc«nbsp;Vt maiorum exemplo fe nomine terrarumjquas in Anglia tenebat,in conucntupnbsp;lico benefieiarium eius fatcrctur. I lie non cundanter eo accepta fide public^’P^Pinbsp;fedus, nülla fe cur vencrat pcrfeda,cogiturHenricuminuitusin Galuam cun’.j,nbsp;quem tumibihabebatitineriscomitatu,fequi.Confilium Angli cô fpedabafÇjjnbsp;nequidaScotofeabfente turbaretur, partim vt hoc commente Ludouicin^nbsp;Francorum animum ab co auerterct. ïta igitur Milcolwmbus inuitus,fed mc'nbsp;ùiorisincommodi reludari non aufus adderfus veterem amicum tradusno”nbsp;ad fuos redire permiflùs cft, quam Anglus bcllo in Gallia parum profpercgcnnbsp;Hiumcft reuerfuî, Milcolumbus fum demum impetratadômum rédciindt'' ,,nbsp;cùm nobilitatc coada fuæ percgrinationis ada cxponcret, magnæ partisnbsp;hemcnterinfenfosrepefit,quôd cum inimicocerto aduerlus vctcres,amp;certos 4nbsp;cos militalfet, neque profpexilTet, quibus artibusab Henrico peterctur.nbsp;inuitum,nec tarnen aufum quicquam ci Régi negate, cuius in poteftatecratp”nbsp;liaintumprofcdumdiccret, atqiieideo non defpcraretfcfacile Franco
Je
Liber SeptimuîT“quot;^' fol.Sl
’fîi vbiîntellîgeretcum cîrcumuenfQ,acline domefticiscopijs propereîîîucpertra ’^ûfeditioné ümiam erupturam inprxfentia compefcuir.Sed ncc Henrtcum in omnbsp;, •'iaintentum fefellit,hunc tumultum magis turn cohibKuin,quam popularium aninbsp;’Hoserga eum placatos. itaqueiterum Mtlcolumbusad conuenrum Eboraeêfemnbsp;3lt;ieffe iubetur. Ibi confido criniinc accufatus,quôd eius maxime opéra res in G alnbsp;^^lïiinus profperæ Anglisfuiflènt.Ideorelarû ad confiliû dcadimédisci regionib’,nbsp;Suasin Angliatenebat. Ad liæccum illcrcfpondiflet,{èqjabunde purgaflet,omniûnbsp;?urtsclaufasinuenic:quippeveltimore5VclgratiafuiRegisoccupat3S. Ita decretûnbsp;Henrieilententiamfadum. Nec hac iniuriacontentus peridoncoshomines,nbsp;^uiMilcolumbtim vitro,ac volentem tot regionibusccflTifîcdiccrentjciuium odiumnbsp;''^hementer erga eu accendit-. adeo vt demû rcuerfum Berthæ obfelTum pene comnbsp;Pfehenderinr.Sed inccrvcntu Icniorû paululû ira fedata eft. Cum nobtlitaté edocunbsp;non modo iniuftc,fcd fraudulërer euâabHcnrico vctere patrimonio cxutö,
PfocercseiaudoresfueruntjVtptr vim ablataiufto, pioquebellorepeteret.Ex hoe ’hereto bellum indiäum,ac non fine magnis vtriufque geneis incommodis geftû.nbsp;‘andé cum Reges non procul a Carleolo ad colloquiû conueniftent, poft multâ difnbsp;‘^'^ptationc HcnricusCûbria,amp; Hundintonia Mi’columbo relidis, N orthumbriamnbsp;®^^mit. Anglo nullu aliud ius cupidicati fuæ pretendcnti,nifi quod tantâ imperij fuinbsp;J '^’^inutionépatinópoftèr.Verûcumntqjiurisrcucrentia,nequepada,amp;cóucnta,nbsp;'J^H^ciurisiurandi landitas Angli inexplebili auiditatiobfifterent, homo pufilli aninbsp;^*58; pacit nimiscupidus conditioncm accæpit,aduerfa, amp; réclamante nobilitatcnbsp;j^^otica.quænegabat ius efte Regiquicquam de finibus regni detrahcre,nifi omni«nbsp;.psoidimbus confenticntibus. Ex co Rex a fuis contemnicocpit,vt neque fortitu-*’'^nec prudentia ad rooderandum imperium idoncus ; neque quicquam æquenbsp;f'’«ncshominumfcrocioruma tumultucohibuit,acmaior metusab Anglo,qucranbsp;f^tuinlimplicitateMilcolumbijamp;potentiatranfmarina imperiq totiusiniulæ po«nbsp;'^ndjcupiduniperfpiciebant. Hic vniuerforumergaRegem aft’edus fecit, vtfin-l^i rêuerentiâ imperij facilius abijeerent. 1 nieiû rebellandi fadum eft ab Angufto,nbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ænea Gallouidiano, hominc quidem potente,fed qui fpei plus tamé in
i^gis ignauia,quam fuis viribus collocaret. Aduerfus huncmiftusGilchriftius tri pr^lijs vidum in cœnobij Candidæcafæ aiÿlum cum coropulit. Vndecumab-^^shendi ius uonclTer,omnium rerum inopiaexdiuturnaobfidionead pacifeendfinbsp;^/coadus. Ipfj agrorum parte eft multaiusjamp;filiusobfesdatus. Hanc imminu-^¦^empriorismagnitudinjseum elatus animus non ferret, rafus incoenobium E«nbsp;^’•tiburgo propinquum fe a confpedu, amp;ludibriohominumabdidit. Nec in di-. .regni parte Morauienfes homines inquieto femper ingenio fe a rebus nouisnbsp;'^niinuerunt. Gildonc enim,feu verius Gildominico ducenon modo regiones omnbsp;t?f^’^‘'’J”’‘'*'^^^‘^^P°P^^2tifunt,fcdfœcialesadfemiftbs barbarica crudelitatc in-^CfZf^5^‘’'^^^’Adaerfushos quoquemilTus Gilchriftius maiorequidécum cxcrcitu,’nbsp;snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ducrfarij,quæ alijstcrrorielfe folet,homines fcc-
)amp; quid corameruiffcnt gnaros delparare de falute coegit. Igitur dum ftü l^^t,ncinulticadant,hofteprofligatofupcriorcseuadunt.Milcolumbusvbicladcnbsp;I reftiuitjfupplcto cxercitu veteriin Morauiam duxit. Ad Spjci fluminis oPnbsp;prælio imminutas
jj. •''•“«‘'-‘Hvacunvcgiscopiabaucïas, « luas c lupcriorc præuo iinmiuui-» Cnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^nnéloco freti,amp; parunupcr vidoria fcroccs,eventum expedite
*^iUtucruni. Pugnatumeft magna
».
t
k l*U|/Vi T iVtV/iK* 1^.1 WWJjV. ¥*.***«•*• ^'”1------
cum pcrtinacia,nec minore cjdc • Nequc P. ij. enins
P. ij.
*
-ocr page 180-Rcrum Scoricamm
cnim prius ceïTerunt, quam feflïs Regijs miles è fubfidijs reccns Tucceflit. tüW vero mclinatafemel acie, non ampliuspugnajcd cædes fuit, Nulli ætati,autcon'nbsp;ditioni furor militaris pepcrcit. Hoc prælio veteres Morauiani pene ad interned*nbsp;onem funt rcdaôti : quæ poenavtcunq[ue crudelis, tarnen videri poteft non iW'nbsp;merentibus accidifle : grauitatemquc vltionis gentis perfidiofæ aduerfüs alios i®'nbsp;manitas exeufat.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noui coloniin cæforum agros midi. Nec Sumerledus intd
lottumultusfîbiquiefcendum duxit. Is, (vt ancea didura cft) cum in Hibcrni' amexinfelici prælio euafiflet, ab coque tempore latrocinijsScotielitorahabuifnbsp;fet infcfta,ratus in ter tot cædes mai ore parte militaris æiatisconfurapta, aute®' lenbsp;gtentibus alcam dimicationis opulentam prædam , aut c congredientibusnbsp;non difiicilem vidoriam magna vndique facinoroforum manu coada,æftuarwdnbsp;Glottf amnis nauibus ingreflusfiniftra ripa cxfcenfionem fecit, ac blandient^nbsp;ab initio fortuna, Renfroam vique pénétrât, Ibi dum multum prfdæjpar®”nbsp;incolumitati fuorum intenrus agit, a multo paucioribus circumventusfuospro*nbsp;pe omnes amifit. Ipfc viuus ad pœnam, amp;ludibriumferuatus ad Regempd'nbsp;ducitur. Alij eum vna cum filio in prælio cccidiffe feribunt. Hçc circiter annu®nbsp;1163, gefta lunt. Pacatovbiqueatumultibusbellicis regno, conuentusotnd'nbsp;um ordmumindidus. Ibi cùni aliamulta ad ftatum regniconfirmandum d^eed'nbsp;nerentur, commun!confenfu a Rege publice petierunt, vtjquoniamiam prid^*” knbsp;matrinionio eflctmaturusjquippe qui vicefîmum fecundum yitp annum excéder^!nbsp;de nuptijs cogitarct,amp; liberiscreandis operam dar«, ideum amp; püblice regno,nbsp;uatim fuç familiæ debere.-neque præfcntis modo temporis,fed futurietiaro tranq'’*’nbsp;litati ei animo profpiciendumelle. Ad hæcillcrefpondit,feabeo vfque tcmpoi^’nbsp;quo vitæ fuæ rationem inire, amp; curfum eius dirigere potucrit,continentiam abb*’ pnbsp;iufcemodi cupiditatibus Deo fanéle promififTe. Quod fuum votum fe exiftim^rc^nbsp;non ingratum fuine,qui amp; vires ad id præftandum dediirct,amp; hæredes ad fucce^^Ç”nbsp;dum prpparafret:vt necinfirmitateanimi,necneccflitatcaliquapublica c propo®.nbsp;viucndi curfu defledere cogerctur.Dimiflbconfiîio cum foris pax eflct,adartcs3Unbsp;tas,nempc facrarum pdium extrudiones,amp;in monachoslargitiones fefe côueit*^’ 0^
Qua in re, fi vita longior ci fuifict, maiores videbatur longe fuperaturus» Obijtenimmorténon multopoftmcmpequintoidusDecembres, annoaCbf‘nbsp;nato i_L6 5. vitçvicefimoquinto,regnipaulofupraduodccimum. XClH* ’nbsp;ƒ VCCESSIT Milcolumbofrater eius Gulielmus,quidecimoqniPnbsp;die poft proximi Regis mortem regnum inijt. Is nullum fere nec publicum,n^P‘nbsp;uatum negotium, quod maioris elfe momenti videretur, prius attigit, quamnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
thumbfiâab Henrico Anglorepetiflèt. Anglus GuliclmumLondinû venirei®’J vtob Cumbriam,amp; Northumbria febeneficiarium de moreprofiteretur.nbsp;non grauate fçciflet, nec tarnen a Northumbria pofcendadcfifteret,Henricusa®nbsp;guorefponforemdifterebat. Nam cum Northumbria Milcolumbo ademp®, *Pnbsp;adiudicata effet,fccam abalienarenifi procetum dccreto, non polie. Ad proxi®nbsp;îconuentumadeffet,arqueibiquod itiseflcr,cxpedaret.Guliclmus,ctfi nihil.nbsp;gmpetraturum fperabat,tarnen necalumniandiaduerfariodarctoccafioncmjin^L fnbsp;Ilia ad conuentum vfque expedauit,amp; Henricum proficifeentem ad bellumnbsp;icum licet inuitus, tarnen eftfccutus. Ibicumafïîduaflagitatione nihil p*®nbsp;tet, necRexbreuiin Angliamrcditurus fperaretur, ægrccorameatuirnpctramnbsp;Scotiam cft rcuerfus. Poft reditum^primum omnium regnum latronibus
-ocr page 181-Liber Septimu«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. Si
h’stcptirgamt •. tîcirlcïe ïoeis îdoneis arccsj ôc pKefidiaâd prohîbendasrcpcntinat iiKur6ones impofuit : demura per legatos de Northumbria reddenda Anglumnbsp;âdmonuitrnireddcret,bellum interminatus, Ahgius Gallico bdloimpcditus Nornbsp;thumbnæ parte^quam proauus GuJicJmi tenuerat,ci ceflit. Earn Scotus qüidctnnbsp;Kcæpir,tefiatusfe nihil defuo in reliquam partem iurcdecederc. Id cum Anglusnbsp;gnuiter ferret,amp; prçdam de manibus litc non dirempta dimiflam doleret,per incur .nbsp;ßohesin fines Scotorum noua bellifeminaiaciebat.-hacoceafione fperans reliquatnbsp;lt;iu£controiierlàvidcrivolebat,(efacileablaturum.Cumrcsdemôreperlimitûprç-repeterentur,Angli conquefti fuos limites latrocinioScotorum vexari, Icganbsp;tos,nulla ob quam vénérât reimpetratajpropc fînerefponfoabegerût.Scoti, vt quodnbsp;lire obtincre non poterant,vi aflequerenturjexercitu confeôlo inproximos Anglonbsp;agros ferro,amp; igné fæuiunt. Angli iam inftantc meße content! per abfentiam Rc-gisfuaquoad polfenitutari,nullum quidera exercitum contwhunt.Hietns vero intönbsp;fca per mutuas incurfioncs fuit inquiéta. Æftate proxima Gulielmus in holti-tum magno cum cxcrcitu ingreflus eft. Ad eum Angli cum nullas adhuc fatisnbsp;firmas copias haberent conferiptaSjlegatos in caftra mittunt. Induciasmagn^inbsp;1’tcunia mercari contendunt* Id fi impetrent j fpem inijeere conantur,omnianbsp;fententia conuentura. Credidit fallacibus corum promiffis homo minimenbsp;plains, amp;qui pacem modo non iniquifiimam quamvis iufto bello præfcrrer.
'c Angli fpariuip^qyo ab.armis ceflTabaturjtoturain apparatu belli conlumunt.Nce quot;^finunt interim Icgatis mifiitandis proraiffa cumularc^ ac pariter hoftium caf*nbsp;^f^lpeculari : in quibus cum omnia induciarum fiducia remifla , ac ncnbsp;cernerent maioremque partem excrcitus Regi) ad commeatus petendosnbsp;’hpfam, reuerfi fuis occafionem rei bene gerendp oRendunt, Inftant, nc camnbsp;^ '’lanibus elabi finant. Igitur maiorecopiarum fuarym parte in infidijs collo*nbsp;/^®,quadringenti fere équités expediti de tertia vigilia iter ingreffi paucas horasnbsp;lulls ortuni Alneuicum, vbi Scotorum caftra cranr, adüeniunt. Ibi maiorcmnbsp;fperarantjbene gerendæ rei occafionem na€li,in Regem velut infumma pact 'nbsp;Jonbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fexaginta plus minus cquitibus impetum faciunt:ac pene ante*
Ç. “^Iccrni poircr,amcine,an hofteselTentfacccptis cnimarmis,amp;infignib* Scoti*
¦ èScotisfcfellcrunt)nonoquamregnarecceperatannocucapiunuCum tçp tumultu exciti pauci,ac fparfifruftra fcquetentur,nonnulli,nc Regem vide*nbsp;dUtruilTejin hoftern vitro incurrentes capti fucrc. Rex ad Anglum tum ir»nbsp;Vjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft perduäus. Anglihoc inlperato fucceflu clati Cumbriam in*
eil) '^”^:finecertamincfe potituros ca raii.Sed à Gikhriftio, amp; Rollando Scotis dli inducijs faflis conléti fuerint, quandiu Rex captiuusnbsp;amp;Hundintoniæ libéra Scotis polTcffionérclirtnbsp;Gulielmi fraterHundintoniar) amp; Garioch« Comci5,qui tümnbsp;Pïc^ A'^glum militabat, accçpto cômeatu redijt in Scotiam :ac rebus pro temporenbsp;in|^^*^Jegatos in Angliam defratreliberando mittendos curauit ; qui tum Falcfijnbsp;quindccim obfidibus,amp; quatuor ar*nbsp;C^hFebruariasperminuseftredi*nbsp;^al ƒnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proccribus,amp; Epifcopis cuocatus ab AngloEboracum ad it
Uobif tgt;rcs venit Ibi cum fuisomnibuSjqui aderant/aderant autem principe« ^^^ernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba Henrici iurarunt:acregnum Scotiæ in fidem,amp; clientclam eins
HaslegcsvtcunqucdurasScoticupidiRcgisoptimiüonrcnucrunt, vt P*ii; ' ' Angls
-ocr page 182-Renim Scodcantrn
Anglï fcriptores traJunt. Thomas Volfinganiius Anglus,amp; ipfc hanc deditioP^ non Eboracijfed in pago Conftantienfi faólam fcribit, Sunt quitradantconufO^^nbsp;inter Reges non de deditione,fed certa pecunia per penfiones danda,arcefquc^^ . ;nbsp;tifpcr Anglo traditas, dum ea perfolueretur. Hanc vt opinionem vcriorein ex*nbsp;mem facitfoedus cum Richardo Hcnrici filio rcnouatum,de quo fuo locotiic^’**'nbsp;Rex reuerfus motus in Gallouidia fc abfcnte ortos per Gilchriftium intra .
menfescorapefeuit. Ad quartum Cal.Februarijcum conuentusNoramam ad * lt;Jâ indiôtus effet, eôquc Gulielmus veniffet, Anglus vehementer contenderenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ j,
vtomnes Epifeopi Scotorum Archiepifeopum Eboracenfem pro metropol**^ agnofcerent,inftante vehcmcntcr,vt id fieret legato Ro.Pont.Poftlongam diW**nbsp;tionem refponfum fuit a Scotis,p3ucos in prffentia fuorum adcfre,nec cos pcn^..nbsp;gcreabfentes,vt ab fe décréta confirmarent. Hanc ob caufam re in aliud temp;nbsp;lata paulo poft miffis Romamlegatis, Epifeopi Scoti Alexandre tertio fuamcau'pnbsp;probarunt:acdomum redierelæti, quod eius decreto ab Anglorum iugo efleo*nbsp;berati. Non itamultopoftGilchriflius (cuius Ixpemcminimus) vxoremfusij,’.nbsp;andemque Regis fororcm adulterij compertam occidit. Ei, cum in iusado^nbsp;didum non affuiffet, aqua, amp; igni interdidum. Ædes dirutæ,bona in fifeutn rea^nbsp;ta. Eodem fere tempore arxEdimburgiredditavnapenfionefoluta;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
endum firmiusconcordiam lata lex,nc alter altcrius bofte ad fe recæptaret. nbsp;nbsp;nbsp;s
Gilchriftius Anglia exclufus redijt : ac mutatis fæpe locis ignotus inter ignot^^ omnium propc return fumma pœnuria miferam vitam tranfigebat. Intcrea Cu*'nbsp;tnus expeditionem adornabat in Morauiam aduerfus latrones Æbudéfes: quof**nbsp;princcpsDonaldusBaan (hoc eft albus) genus fuuro ad Reges reftreb2t:acno*®nbsp;cliam Regis affumpferat, Isènauibusfæpe,acdiuerfisin locis txfcendcns nonnbsp;do in maririmis locis fblitudines faciebat, fed a mari etiam longe remora crefco**^jnbsp;per impunitatem audacia.populabatur. Aduerfus cum nauibus circummiff’^’*’^nbsp;claffcm incenderentjRex terreftriitincreprofedus pcncomnes ad vnumintefon’^nbsp;In reditu cum non procul a Bertha abeftêt,tribus rufticis ofFenfis,prærer pannoS jnbsp;illuuiem nihilrufticumpræfeferctibus,c«m dcclinarc viderenturmultitudin'^®nbsp;curfum,Rex addudos ad fe diii contemplatusinftitit quærcrc,qui mottales dgt;o*’^'i,nbsp;Gilchriftius fenioradorato Rege mifcrabilitcrdefortunafuaqueftusquiseflet)**\^,nbsp;cat : adeoque memoriafupcriorisvitæperfummamdignitatem tranfadp,qn*®nbsp;rant omnes commouit,vt ncroolachrymis abftincre fc potuerit. Rex hunîù fufg^,nbsp;iuffum in priftinum amp; dignitatis,amp; amicitia* graduin hominem reftituit. I neiden*nbsp;hæc in annii 1190.quo tempore Richardus, quifuperiore anno patri fucceflof®*’nbsp;expeditioneTn Syriam ornaret, Regi Scotoru arcesreddidit,amp;obfides rciniE^'^.jnbsp;cum,pofterofq; eius abfoluit ab omnibuspadis vel vi expreflis,vel fraudenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
tegnumq-, Scotiæ vtendum/rucndumq; çis finib’,eoq; iure ei permifit, quo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
lumbus,Rcgcfq;fupcrioresid tcnucrât. (Harum conditionum mendnitMatto Parifienfis) 111c contra vt Richardo fc non ingratum oftenderet, ad belluiunbsp;marinum proficifeenti decies mille marcas argentidedit,Dauidemq;fratrénbsp;Hundintonip declaratû fcqui eu in Syria iuffit.ls dum redit,claffe tépeftatib’“* Jnbsp;ta abÆgyptijscaptus,aVcnetisredépt’,Conftâtinopoli dcmûab Anglonbsp;agnituspoft quartum tandem annum in Scotiam rcdijt:amp; magna omnium ,fo^nbsp;tris præcipua gratulatione eft rccæptus* Boethius credit ab hoc Dauide inconbsp;illic expoftto oppidumjquod Alcdum ante voçabatur^appellatuni fuiffc
a.
-ocr page 183-Liber Septimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. Si
^gopotiusTaodunumcompofito nominee Tao,amp; Duno vócatumexÏnimo.Alcc tinomenapud vnumBoethiuminvenio. NecadcomukopoftKicbardusvaiijsnbsp;tsfibusiaâjatüsexcadem peregrinationtredijt. Ad eum redueem GulitTmusciminbsp;ffatre gratulatum venir, at duo millia rcarcarum argcnti doho aitulît,vçl benîgnita-^•sfuperioris erga fcmcmbr,vtJ præftnds inopiæ hiifertus.Nec vhijuâ nomëScoîi-'nbsp;fl creditur AnglicofuifR-coniunétius. Ibi cum Guliclmusihgriiiiflimu incidifiètnbsp;’’iorbû,iümordemortcciusallat‘’noüosin Scotiä morextitauJt.Harald* Orcadû,nbsp;^Cachanefiæ Cornes EpHcopo Cathaneliçinfenfüs; quôd pereû ttetifle diceret,nbsp;fîf'oroinusapud Regé quævellet,obtincret,cûcôprehcnlümôculis,amp; lingua pri-® uauit.Rtxreucrlüs domû Goinitis Hâraldimagnacx parte copias yarijs congrefli-Ijusdcleuin Dueem e fuga rctradum oculis orbatum per carnifieem ftrangulauitînbsp;totamqucftirpemeiusmafculamtmâfculandamdédit : reliques propinquos, Stnbsp;Icelerum adminiftros magna pecunia muliauit. H jc a Bbethio fie narrantur,amp; vul-giriruthoreconfirmantur.collifquc a reftitulis hominaiüs mehnoriam reigefip fer-üauac mihiveriora videnturj quam quæ ab alijs traduntüri Incidcrüht hçc in annunbsp;faluiis 119 PjquoanhoRcgi AltxandcrfiliuseftnatUs.amp;RichardbAnglbdefun-^oloannesfratet fucccfiîu RexScbtorû in Angliam profeélus eft,vtfacramentumnbsp;diccret ob agros, quoi in Anglia tenebat* Scdciusàduchtüs non fuit ihitio nouînbsp;icgnimagisiutündus.quam di{ctffusingratüs;quôd reeufaret Anglum in expedite tioncmfcquiadüerfusPhilippumFrancum veterem amicuni. Igiturreuerfus cGalnbsp;iljs loanncsdurn belli cauias quærit,præfidiumê regione Beruici ædificare coepit.nbsp;Gulielmusfruftra per legatos ea de iniuria conqueftus manu colleâa,quodædifica.’nbsp;turn erat, demolitus eft. Exercitus vtrinque conferibuntur. Cum iam caftracaftrisnbsp;Propccollataeflcnt,per primates pax faóia his legibus,vt duæ Gulielmi filiçduobusnbsp;loannls filijs, cum per^tatem nübilcsforcnr,collocarcntur.Dosingcnsdiófa. Pr««nbsp;fidiumneçdificaretur, cautum. Obfidesin hæc dati; Rcuerfiis Guliclrausinperînbsp;fulum inexpettatutn incidit. Berth« oppidi pars maior inundarione Tai amnis nbinbsp;du diruta eft; N et ab haccalamitate Regia fuit irr munis, filio Regis infàrité vnanbsp;_ Clin nutrite,amp; quatuordecim alijs cxtindo:reliqui ægrc evafere.Multi e proinifeuanbsp;’ï'ultitudincópprelfi. Rex.cùm aqo« magna ex parte (olUm vrbis obtinefcntjnecnbsp;vllafcre domus calamitatis effet cxpers,paulo infraad eundem amnem nbuazn vrbénbsp;commodiofe loco exftrucndam curai, amp; nom ine non multum immutato Perlhumnbsp;appellat. Ùunc honorem habiiumcredunt Pcitho viro nobîli,qüi foliim vrbis Rc-Bidonsuit. Eodçm ferc temporeRexdticemrebclliumadfeptentriones fpeâan'nbsp;UuraGothredum Makulliam afüis proditum c«pit. Captüs Cibo conftanter abftî.’nbsp;puit,tnctu (vt creditur) grauibris fupplicij.Hoc feré vltimum operum memorabilianbsp;‘UitGulielmojObipfiusciiam ingraucfcentem «tatem ptfducesgcftùm.Nampau-‘opoft 74. annum agensvirf,rcgni4?«laluti$hümanf I2J4- deceffit, Non mulnbsp;. toantemortemGulielmiproptfingulisanniscumloanncAn^ofoederafuntreiwöinbsp;üata. loanncs en.im homo larc proferendi imperij cupidus, cüm haberctforis córtfnbsp;GalIojdomicumRomanenfibus bellum, nee certam vnquam cum Vallis,amp; Hibetnbsp;1*15pacem,nonomifittarnen libidineminvadcndiScotiam,quj tum Regern habe-“«fcnc,amp; ptoximum ei h jredem puerum.Öb ha’C cü collegia frequenter fcreret,'nbsp;Jfiagis tétandi quid impetrare póffct.quavllius rei çqup tranlrgédi gratia, demû re^nbsp;’quot;’pcrtafufpitionétrupit.Acpoft fœderafçpe nouata,tandéGulielrn’ ad Nouumnbsp;^««ûadTinâcvocat’vcnit.Ibicum in morbü grauirfimdincidifreunulUrc trafaól^
-ocr page 184-Rerum Scoticanim
fedijt.Deîndccum pauloantc morte inuitatuscflTetNoramâad Tuedâ, nccpcr''^ Ictudintm adefle poïTetjogatus vt mitterct filium,id quoquede confilij fente^nbsp;renuir* Fœdera illis congreffibus ïànciu non libuit hncafcriberc,vt quænbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
ifdcin pene verbis funtcompofita:ncqucquicquamhabentnoui, præteiquâ in vno cautum eft, ne Reges Scotorum,led corum liberiiurarent in pofterunijaüt*nbsp;infidem Anglident ob terras»quas in Anglia tenebant. Tora ctiam harumtcrüi |nbsp;wentio cil aicriptoribus Anglis ob eandem^ vt arbitrer, caufam prattermifTa,
XCIIII. R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le
qyGVLlELMO fucceflît Alexander filins ex Emcrgarda propîolt;l^ Régis Anglorum, Comitis Belli-montis filia.Sedccim crac annorum cum rcgntînbsp;inijt. Isturbidistemporibusimperium adeptus,omniaprudentius,quamprqf^^'nbsp;compofuit. Primum omnium indiâoconuentu publicOjpatris viii prudentilû^?’nbsp;iuxta ac optimi aóla omnia ordinum decreto confirmauir. Prima ei cxpedid^nbsp;fuitinAngliam nullapriuatacupiditatejfedvtloannistyrannidcm compefeeret?nbsp;ordineecclefi3ftico(vt tumloquebantur) accerfitus. Nôrama,quamobfideret^nbsp;perar^certis conditionibus relida, interioiaingreflus Regiarû partium homin^^^nbsp;ni belli clade perlequicur, Eo domum reuerfo loannes mox Scotiam inuadit-^nbsp;Dumbarum,Hadinam,amp; omnem vicinam Lothianam fœdapopulationevaftat'^nbsp;quo latius bellum fpaigcret,alia via reuerti liatuit. Alexander cupidus praclio “nbsp;ccrncndi inter Piôlicos monreSjamp; Efcam,qua venturusdiccbatucjcaftra pofoic• 1nbsp;annes vreongreffum vitaretjfccundum mareducens Coldingamiam cœnobiun’^^nbsp;mat : Beruicum parum munitum capit,amp; incendit. Eum rétro feftinantem Al^’nbsp;der qua potuil proxime (ccutus fcrrojflammaquc per Northumbriamnbsp;chemondam vlque peruenir. Sed co fe in interiorcm Angliam magnis j,nbsp;recipience, Scotus per Vcftmariam rediens vafta omnia Cailcolum vfque reddinbsp;Vrbctnvi C3^it,amp; communiuit, Proximo anno accerfiti abijs, quifacerdotuo’nbsp;€H-;niaducr(us Regem fauebanr,Ludouicus Philippi Franci filius, vtexauâo^^^nbsp;loanneregnum accipcrer,amp; Alexander Scotus, vt amicoferretauxiliuineanbsp;Londinum venerunt.Ioannes vero amp; fuorum ftudijs deftitutus,amp; peregrinisai^nbsp;petitusmagna pecunia in præ(êntia,amp; tributoperpetuo promiflb,præccrca iur^nbsp;niin Pontificemiranllato,vtReges Anglorum in pofterum bcneficiarij eius efle ’nbsp;ingratiamredijt. PerGalonemCardinalemnotærapacitatishominem Huerasnbsp;ma impeirat,quibus Scotus, amp; Gallus magnisminis apopulo fàcrofanda’nbsp;tigali abftinere iubcantuj. Ludouicus ob hanc return commutationem in Gallicnbsp;Alexander in Scotiam redit:fed minus quam venerat agmine pacato .nbsp;Angli extremum abeuntis agmen carperent, amp; vagos,ac moratorcs exciperent gt;nbsp;loannesTrentifluminis pontesfrangeret, vada palis acutis infixisoccluderct,nbsp;nés omnes auerterer,magnum redeunti obieâum videbatur impcdimcnrû,amp;q^nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«r« finecertapernicîenon pofléteffugere, Scdmtcrimjoannesainonacho Ang‘^ j
»!
ƒƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepto veneno ad Nëurgum oppidum in ripa Trenn flumïnis fitum ledicanbsp;nbsp;nbsp;a;, i
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intrabiduum moritur. Iscafus Alexandroiterapcruit, Turn luorum incuria
gata,cirGutnfpeâiusquidem agmen cgit, fed non fine magno eorumincomrn® j per quosduccbat.Quicquid cnim agi, ferrivcpotcratfecum auferenscumiug^^nbsp;pr«da domum redijt« Galokgatus Ro. cumHcnricumIoannisfiliuminregn^j,j
-ocr page 185-damnum pariinimicorum calamitatc folaretur,Ludouicum Galium,amp; Alcxandrum Scotum fulmine Romano in fpem prædçferit. Omnibus Scotisfacrisinteidicitgt;nbsp;ratus diras fuas plus apud vulgus /implex, quam Reges valituras, Sed pacctandemnbsp;inter Reges firmata,Scoti Carleolu, Angli Beruicum reftituunt; finefque Veteres adnbsp;Regia cruccin feruari iubent, Alexandcrcum fuis per Epifeopos Anglos, quibus eanbsp;potelfascomiHaerat,rclecratur. HieGalofrcmcns tantam fibiprædam cmanibusnbsp;creptam in Epifeopos, amp; leliquos Seotorum facerdotes iram venit,tanquam fuamnbsp;pcculiarem turbam,amp; nihil ad Reges aitinentem. Anneviei eis conuentum indicit*nbsp;ic ibitimidioi es pecunia hominem plaça nr; qui obftinatioreserant,Romaminius vonbsp;caii.Hi obiter a multi s Anglorum Epifcopis,amp; Cœnobiarchis, literisâdPontificénbsp;defordibus legatiacceptis,hominem grauiteraccufant:eum facem omnium malo*nbsp;lum fui(rc,dum non publicæ vtilitati,fed auaritip priuatç ftudetf amp; bellum,pacetiiqjnbsp;inter principes fuo arbitno nundinacur. Galo,quàd fe non fatis purgarct,multatusnbsp;efta Pontifice pecunia jpræda videlicet inter eos diuifà, Accufatorcs verbis bonisnbsp;oncrati,petuniæ inanes domos dimittuntur. Paucis poftannis Henricus Afiglus
confiliü maturior Eboracum venir. Ibi cum Alexandro pr^éfente legato Pon iificisPandulfo,conuentum eft, data forore Angli Ioannaeiin matrimoniumî exnbsp;qua pratmatura morte Iiirrcpta nullos liberos fufcæpit.Ab eo tempore vfquc ad vitçnbsp;îc nnépax inter Reges fuit.Ibi corâ codé Pandulfo Rex fandeiuraüitduas Alexandranbsp;forores pro loci,vnde erât dignitatc (ecollocaturum,vti antea pater cius protniferaUnbsp;Verutn altera elocata,altera innupta domum redijt.Proximo anno,qui fuit îilo yenbsp;bit in Bntanniâad pecunia in vfumfacri belli expifcandâÆgidius CardinàÏÏsfTscûnbsp;ûtis opimum quæftûin vtroque regno fcciffct.quod per impofturâab hominibuSnbsp;nimium credulisexegcrat,pcr luxuriam initinere profudit. Cùm vacuus Romamnbsp;’^cdijfTet.mentitus eft fe a latronibus fuifle fpoliatum. Confecutus cft ftatim altetnbsp;^fgatusjfed homines iam bis fraude Romanenfîum fpoliati publico dccreto eum fines ingredivetuerunt. Alexander cum dorai vitia per licentiambellotumenatatol*nbsp;ierct,totumque regnura iusdicendo vnacum Regina obiretRoffiara Gilefpicus ionbsp;5*^ didem ciuis,vicinas regiones fœdc populabatur. N effura amnera tranfgrelTuSjElvnbsp;’’ernelTum oppidum captura incendit. Reeufantes in yerba fuaiurarccrudelitcrtmnbsp;cidabat. Aduerfus eum loanncs Cuminius Buchani« Cornes raiflùs latcbras pernbsp;‘ieuia inutantécæpit,amp; cû duobus filijscapite raultauit.Capita ad rei geftae fidero adnbsp;^egemmiftà.Anno 1222 CathanefienfesAdamiEpilcopifuicubiculumingreffinbsp;*’oftcmonachum,qucmdemote comitem habebat (nam Mulroflenlîs Abbasnbsp;antefuerat) amp; miniftrum cubicularium occiderunt. Ipfum grauiter vulneratum innbsp;*'blinamattraduravna cum domocremarunt.Caufam tantæcrudelitatisfui^e aiunt,nbsp;quod Epifeopus accrbiusfolitodecimascxigerct. Hi diligenter conquifitigrauilfi-fupplicio fuerunt affcâi. Cornes Cathancfiæquanquam in facinorc patrandonbsp;quot; ^onafFuifTetjfufpitionc tarnen non caruit. Pofteavero cum ad ferias natalis dorai-Scotorum Saturnalia font, clanculumad Regem fuifletpetdudlus veniamnbsp;^Ppliciter petitam impetrauit. Cii ca hæc tempora dcccffit Alanus Gallouidianusnbsp;^’¦ûtorum longe potcntiflîmus. Decedens tres filiasteliquit,dequibuspofteriusnbsp;^^Riscritferrao. Th ornas fîlius ciusnothus carum ætatc,ôf fcxu contempro,fedo-’’’înumvocat : nec eo contentus coadis ad deeem hominum milliâ,refiftentcs op.nbsp;PWtjprfdas è vicinis agris latepopulabundus agit.Tandcm miflb aRegc cxercitu^
C€ci
Rcrum Scotîcânim
cecidefunlcrebcnibusvna cum duce ad quinque milliâ. Éodcm attno Alcxâ” cum vxorcin Angliamprofcâuseft,vttumultusaducrfus Hcnricumorientesnbsp;ad poflet, ïopirct, amp; nobilitaîcm cum eo in concordiam redigeren Hæcnbsp;curat Eboraci, vxor eius cum Regina Angli« Cantuarûm rcligionisCrgo pj,nbsp;rediens inde ex morbo dcccnit,ac Londinifepulta cft»Non adeo diu poftnbsp;tcRçx^cum liberis carer«,Maria Ingelratni Cuciani Ftahci filiâaccæpitvxotC)^^nbsp;aChriftonato 1239. Ex canatuseft Alexander,qui patri fucceflit. Bienniop^^.inbsp;imojannofeiliecti24î.cumRcxAngliamverfuspropcraretjVtAnglümèGail'^.^' lenbsp;ducem inuiferet, duniHadinç inLuthianafeludiscqucftribusobledat,nbsp;Gallouidiani Comitis Atholia? hofpitiurii vna curaipfo,ac duobus miniftris arnbnbsp;te etiam in propinquafufo incendio. Id minimecreditumeft fortuitüm fuiflc,p’’®jjnbsp;ternobilcsinimicitiasPatricijcum Bifetorum familiâ. Et quanquamnbsp;familiç princepj tefte etiam R cgina probarct fe,ea noâe,qua facin* id patratuin ƒnbsp;rat, Forfaræ fuifie vitrafexaginta millia pafliium ab Hadina ex aduerfonbsp;Patricij argucbant,ca novleminiftros,amp; clientes eius complurcs Hadinx vilbS; , jnbsp;CS Gulielmodiciiur. Illequidcm addiem Edimburgum vcnit:{cdobaducrfât'^^^jnbsp;potentiam (hi auccm erant Curainij)non aufusiudiciocxperiri,fingulari certain'nbsp;caufamfuamtucticupiebat.Eaverocondiciocumnonaccipcretur,cumtnultisPnbsp;pinquorum exulatum in Hiberniâ abijt:ac fuf gentis familiam in ca tlaratnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
txort’cftaliusin Argatheliatumultusducc SumerlcdoSumcrlcdifupcriorisl’ Sed isiiitra paucos dies pet PatriciumDurabariü vidus fe in poteftatéRegis^^^ lt; :nbsp;aique ab co veniam prarteritorum accepit » Rex non multo póft morbo cortcp*nbsp;üccclamp;tanno lt;^tatis 51.regni 35. falutishumanæ 124^«
XCV. R*
E ï VS filiüs AlexandertertiuseodefnannoSconascoronànir, dum annum odauumegrcftus. Omnium prope rcrum poteftaspenes Cuinio*®^nbsp;faôtioncmerat.Hi cum publicum patrimonium in fuam rem vertcrcntjimbcciH*® ,nbsp;opprimèrent, nöbilium quofdam fup libidini aduerfosjac liberius de ftatu j Ï'’nbsp;3ui aufos confidis criminibus circumvenircnt, ac bonadamnatoruminfifcuit'nbsp;ada,ipfi a Rege, (cui tum inrperabant potius quam parcbant)accstpta invadet^.nbsp;conuentu ordinum habito,tradatum precipue de Anglo placandojnceam peti^nbsp;fo tempore aliquid attcntarct. Id quo facilius fieret,affinitate coniungendutnnbsp;Hæc ratio commodior Curniniorum inimicis vifa eß ad eorum potcntiatn .nbsp;gendam,quam fi cos aperte oppugnarent * Legatiad Anglum mifli libcntct abnbsp;auditi,amp; munificedimiffiomnibuscurierantirapettatiSi Proxiraoanrio,qu^-j;nbsp;i25 ijEboraci Reges conueniuntad 8. Cal. Dccemb. Ibi ipfo dorainlcinbsp;Scotus ad Anglo in equeftrem ordinem eft allcd:us,ac poftridic de nuptijs ciitf •nbsp;garita Hcnrici filial conuentum.Pax item rcnoüata,quæquandiu vixitHenricus,nbsp;ina,amp; inviolatamanfit. Quoniamvero Alexanderadhucimpubcsfnbsp;confilio decrctum, vt foceri velut curatoris confilio vtcretur in rebus graui«db ’nbsp;Ex hoc deercto quidam priraatum accufati fe elam fübduxerunt. Rege doinu^nbsp;uerro,accufatus Robertus Fcrmclinoduni Abbas regni CanceUarius^ quod inbsp;Durouarti vxorem Alcxandri lecundi notham Icgitimae prolis iure donaucrit:V^ 1nbsp;rationc fi Rex ablque liberis morcretut,ea velut hfres ei fuecedcrct. Cancel!^* fnbsp;fcocmccuiniedo,moxvbidomum redijt,magnum figillum proccribus reddidit*nbsp;GameJinus^quipoftca Faoi Andrexfuir Epifcopus,iu eius locum ftftfedus.
-ocr page 187-Liber Septimus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol. 84»
WhiôferCproXîtnô,cùmquiàconfîlijsRcgiFuerànt,fingulifepropeptoRégib*ge'» tocnt^ac agirent,raperentquc omhia,populus in medio relidus fcruilem in modûnbsp;prcmebatur.Rex Angîiæ pâterno plane ergà Regem Scotorum animo certior faôi*nbsp;ad Vçrcara,quçatxtft adlimitcm Scdtiiefitaivenit. Eôqüegcncrum cum primori-bus àccerfii» Ibi mültà ex dus confilio vtilîtcr mütata in ijs prarcipuc magiftratibus,nbsp;lt;l^iorum culpa minus tranquillae domites erant.' Multa vtiliter in futurum ftatuta.nbsp;Hex cum vxorc,acpræfidio Anglico,quidomUm dcducerent, reüerfus Edimburgtnbsp;înârcctontinetefcdccreuerat-. Earn tenebat VàlterusCum'inius Taichiç Cornes,nbsp;ûbîmmbtationem flatus publieiab Anglofadam alichiör. Tarnen pct Patriciutnnbsp;ûumbanum Anglicisauxilijsfrctumarcem coaduscftdcdcre, Maior pars nobiltnbsp;*atisjamp; ecclefiaftici ordinis,quórö potéria nouis ftatuiis crat imminüta,ofFenfior,eànbsp;Calutnniabantur^quafi iugum Anglicum,amp;feruitUtis initiüm. Eóquc contumacianbsp;^nimproceflit,Vilnius vocatî, vtrationc rcrumfuperioribusannisafegcftaruninbsp;^ddercnt,imperium contemncrenl. Qui prius rcrüm tutbandarum principes, ïi-nunc non patendi àudores fuerunt. Hi fcreCuminiöruth principes Vakctusnbsp;^àichif,AlexandcrBuchaniæ,Ioanne s Af holi^jGulielmUsMartiie Comités,aliiq;nbsp;Wüfdcm fedæ non obfcuri homines. Hi non aufi ad caufam dicehdam venire,quipnbsp;lgt;cinultârum in tenues,ac Regem ctiam iniuriarum fibi confeij pcriculum audacianbsp;’^ifcutercdccrcuerunt. ExploratO enim Regem paucis cdmitatum negligenter,vt'nbsp;b pace ad Kinroflùm agere, manu elicniium ftibitó collcdà eum dormienteopprinbsp;®^^ut, ac SterlinUm ducunci àc tanquam non per vint irrupilTent, fbd iure FuifTentnbsp;veteresminiftros cxpcllünt,nouôs afTumuntjOmniaqueprô fua libidine gc*nbsp;mnt. J\c iâm verterat terror in cönfultóres priores i Sed hünc motum fedauit Val-*«nCumini|morsabVXorc Angla,vt creditum eft,vcncnô extindi. Auxitfüïpiti-®peni,quôd cum âmultis nobilibusambiretur^ea amatorifuo loanhi Ruflelloiuuc
Anglo n üpfit. Ipfa veneficij âccufata,amp; in carccrcm cohiedâ Falutcm pecunia reremit, R uflcllus cum vxore literis aPontifice impetratis,adiôncm damni dati ad-coram legato Pontificis intendit. Eâ res fine exitu fuitj quôd veteri priui-MoScoti negabantfe pofle adCaufam dicendûm extra fcgnüm cuocari i Rex fu« îo ^pteftatisfadus Cuminijsfupplkiter peten tibus veniatn dédit, tanquam per Vàltc-Hniortcra omniumfcelcre eXpiato. Sunt,qüi profuilTc cis etedunt prætcr araplltü-”*nem familix ctiam ab hofte externo in rebUs turbatis metum inbsp;nbsp;nbsp;Sed id bellüni
^tdius omnium opinionc geri coeptum çft. Nam anno à Chrifto hàto i 16^ id Augufti Acho Rex Noruegif cum centum fexagintanauibus ad Acram oppi-Coilç maritimum applicuit.-ac viginti millia miliium expofuit. Caufa bellinbsp;P''*teodcbatur,quöd maioribüs fuis a Macbetho aliciuotinfula? promiff« nonduninbsp;ÿnrtraditæ, Bota videlicctj amp;Araniä,amp;vtraqucCUmbra, quxnunquamiriictnbsp;^budasadnumerâtæfucrant. Sed quaerentibcllumfatis crat,easeffeihfuiaSiDbasnbsp;^ïximascarum direptas captis arcibus',antequain obuiam iri poliret,Acho in fuäirinbsp;redegerab Hoc fuccelfu clatus in Cuntgamiam proximara contihthtcnbsp;f’^aduerfo Botj dcfcetidit, earn in partem,quam Largas vocant, Ibi duplici irt’nbsp;quot;^Uunio codem fcrc mornento pcrculfus fuit. Primum cum Alexandro Stuärtö fc-*?gt;9ui ex ca familia primus in Scoua regnum geffiLproauo congtefTus a miiltitu-Scotorum propc circumucntustrcpidead naues refugit. Deinde naUibUs feenbsp;j Jæ'inatcpcftatcvcxatiscurapaucis,quifuperfuerunt segreädÖrcadasdelatuscfti ,nbsp;^^fiderata in Co pratlio Fuerunt dcN oruegijs ad ftdecCm iiiillia,dc Scotis quinque*
Qu'j*
-ocr page 188-Rcnim Scoticanirn
j Sunr, qui Regem Akxandrum in hoe alïxnfle cenflidu tradantVertm Ö^afUö*’®nbsp;quoque AlexandriStuartihonohficafitmtntio . Achomoerorcamifficxcrcit'^nbsp;ac propinquifiiiiuuenisfortifiimijCuius nomen non traditur,morteconfedusnbsp;obijt, Eius filius Magnus,qui nuper aduencrat, res magis quam ratus cratnbsp;ratas confpicatusjprçfertiin cum auxilia domo ante ver non lperarcr,ac prættrtanbsp;/ulanorum animos ccrnens alicnatos,amp;: a Scotis, quorum fiducia pater eius bc«'^,nbsp;fufcæperatjdenitutum fc intelligens, animum facile ad paeem flexit: nequew^rnbsp;præliuin aduerfum, quamabinfulanismctusadolefcentis ferociam infrcgcravnbsp;Namiam Alexander naiiibuscircummiffis, Mannam infulam interScotiairijamp;'^ jçnbsp;berniain medio fere curfu ficam recuperauerat,ca lege vt infülæ Rcgulus quotic^^nbsp;pus efret,dccero nauesIongasadRegemmitterct : Rex veroeum ab bofte extcf'^nbsp;defendcrct. Hanc inclinationé animorum cum rcliqüæ infulxfecuturçvidcren*'’ ’nbsp;Magnus de pace legatos mifir : quam cum Alexander nifirccæptisÆbudisf'^^jnbsp;faret, tandem paciÈcatoribus vitro titrequecornmeantibusconuenit, vtÆhunbsp;Scotus tcnerctàn pr«fentiaquatuor milliamarcarumargenti, in lingulosnbsp;annos centum marcas numeratet. Pr^tereavt Margarita Altxandri filia quatut”nbsp;norum puellacum.perftatem commodum eflet,Hangonano Magni filionub^^nbsp;Circa hæc tempora cum ciuili bcllo Rex Anglorum diftinerctur, mifla iuntadfnbsp;quinque Scotorum milliaducibus Roberto Brunio,amp; Alexandre Cuminio-^^j,nbsp;loannem Icriptores Angli votant Eorum maxima pars in prælio cfla fuit. ~nbsp;niusvna cum Rege Anglo , Ôc filio, muitifquc proccrum , qui pro Rege quot;nbsp;ranr,captus. RegcmctiamScotorumfoUicitum habuitdomifacerdotumnbsp;nachorum arrogantia, quia fuperioribus Regibus diiatidiuturna pace lafciu’^^^ijfnbsp;pcrant:acnobibrati,quam opibusanteibantjomnibus in rcbusanrccellere,3Ut^^jnbsp;«quarivellc. Id iuuentus indignutnratacumafperiuscosacciperet,nbsp;Regem funt dclatæ, Qtas ille,fine quia iniurias non tantascffccredebat,nbsp;casfacerdotes videri volcbaï,fiuequia baudimmehtis credcbatillatas cûnoi’’nbsp;facerci,continuo cùm omnibus illi prçterquam Rcgibus.fàcris intcrdixifrent)’’’Lnbsp;bundi Romain ircinftituunt. Sed Rex memorquantas in Anglia Thomasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S(
thus ambitionis ecclefiafticæfigniferturbas nuper dediflet, profeâuros itincrc rcuocauit:nec eorum auaritiæ modo,fed ctiam arrogaJntiæ nobilitatéfâ jnbsp;cerccoegit. Plurimum veroad cosplacandosprofccitccclefiafticorumpat«'0‘^^ygt;nbsp;aduerfus Romanenfium auarjtiam a Rege fufcf ptum. Nam paulo ante Cgt;nbsp;Romani Pont.legatus in Angliam vencrat,vtciuilesdifcordias fedarct.nbsp;îdjCUr vcnerat,pcrficerc non pofTetjOmiftTa cura publica ad priuaium fc quæft*^nbsp;uertit:amp; concilium cccicfîafticum Anglis indixit^cvocatis ad id Scotorumnbsp;•Intérim a fingulis paroecijs pertotam Scotiam quatuorargentimarcas,acaibe^nbsp;bus ccclcfijs fex in fumptum fuf procurationisexigere tentauit. Vixhfce^* ƒ-reicâacft, cum allatumcftaliumlegatum adScotosiamin AngliamappuW‘^Jjt{nbsp;-tcxtupecuniæad bellum facrum colligendaf •• ac præter indulgentias, alis^l^^jp,nbsp;cuniæ cogcndæaucupia,ab Epifcopis,CcEnobiarchis,amp; parochis fingulis,nbsp;quos proprie Pontificia; ditionis putabat, dccimam omnium prouentuumnbsp;cxprimeredecreuerat; vtEduarduSjôcEdmondus filij Regis Angliæ comi*^ jpi'jnbsp;ad bellum Syriacum proficifeerentur. Scoticum earn collationero grauem,nbsp;quâpucarcntjCo tum id cis erat molcftius,quôd Angli viderenrur confeffon jiinbsp;primctc vellCjScotiam (uiiuriscfleiaccedebat amp; ille timor,ne legatus
-ocr page 189-Porderet. Quare eu m fines fuosingredi vêtant. Sefechim abfquceius opéra pecu-in expcditioncm Syriacam coaôturos3amp; militchi eô .mifrurosi Et milites qui-* ducibus Cariâæ, Si Atholiç Coinitibus primæ nobilitatis ho.ninibus ad Lu*nbsp;^ouicumRcgcm Gallorum miicrunt: ad pontificcm vcro,r!C omnino iprctus vide*nbsp;^«ur,nulle marcas argent!. Proximo anno mortuo Rege Anglotum Henrico luc-^dlitEduardus primus, cuicoronando affuit Alexander cum vxore j qiiæ riuerflnbsp;^cuipoft mortuaeft. Ac non longo interiedo tempore propecontinuaris funcri-quot;us decclïcruntjDanid Regis filius,aG deinde Alexander, iain vxoreaccæptaCo-Ic ^itis Flandriæ fiiia. Item Margarita quoque Regis filiajquç ex Hangonano Regû
Noruegiæ filiam rchquit. Alexandervxore,amp; omnibus liberis ïntrapàucos annos ^rbatus loletam filiam Comitis Druidum coniugem acc£pit;amp; intra annum verté-’tmipleabequolapfoexcuflusfradisceruicibus interijt, non procula Kingorno^nbsp;2nnofaliitisncftræi285. i^Cal.April.vixitannos45.regnauit 37* Defideriumnbsp;li^ireliquir,quantum nullus vnquam R egum Scotorum: non tara quod omnibusnbsp;corporis,amp;animi virtutibus præditus decc(fiflet,quam quôd homines iam turn anînbsp;’’’isprofpicicbant, quanta? calamitates m vniuerlumregnum ex tins morte effentnbsp;J'fdundaturf. Lçges laluberrimas ab eo conditas hominum negligentia,amp; tempo*nbsp;ri^longinquitas antiquauit. Vtiliter ab eo inftitufa magisfam.a cclebrantur, quantnbsp;Je ^onfuetudinevfurpantur»Diuifo regno in quatuorpartes.fingulis propeannis toiunbsp;obibat,ac ternosferc menfes in fingulis morabatur ad iusdicendum, amp; pauperumnbsp;Querimoniasaudiendas. Hoc toto Ipatio etiam tenuiflimis ad eumaditus crat.Q^*nbsp;11« iuridicos conutntus adiret,præfcôtos eorum cum leéla manu praefto advenien«nbsp;Ifm excipere iubebat,amp; abeuntem ad limitcm fuæ iurifdidionis deducete. Ibi ànbsp;proximo præfedoexcipiebatur. Hac ratione affequebaturjVt totata nobilitatemnbsp;iio(ccret,amp; ab omnibus nofcitaretur,nec populum,qua ibat,turba auliCorum, quasnbsp;icie amp; rapax,amp; inipcriolaeft3grauarctur.K4agiftratib’imperabat,vt ociofos,qui necnbsp;feirent,nccpatrimonium haberent,feuerecompclccrent. C^odomniutafccnbsp;itium,at flagiriorumexoeio vdutfonteprimordiadimanarccxiOiniartt. Comi-So tatus equeftris modum,qui fequeretur nobilcs,ad certum numerum redegit: quodnbsp;olt;]Uürum inultitudinem,quorumin bcllo nullus eflctvfusannona*grauem arbitra«nbsp;lotur. Cùm vel nauigandi inlcitia,vel temere fe mari committentium auaritia mul*nbsp;la fièrent nauf ragia ,amp; ad h æc accedentc piratarum violentia,mcrcatorum crdo pro.nbsp;pcadinopiamrcdaâus efîet.quæüuscaufafaos nauigare vetuit. Idinftiiutum eufflnbsp;prope annum duraffet,ac multorum fermonibustanquam publiccnoxiumrepranbsp;benderctur/andem peregrinarum mercium breui tanta vis inveâa cft, rtnonnbsp;folumrerumcopia,fed prccij vilitas memoriam fuperiorura temporumfu^nbsp;peraret. Verum vthicquoqucmercatorumordiniconfuleretur,vetuit quenquam a peregrinis inveâa cmere, prætcr mercatores»nbsp;Caeteros autcm,quod cuique vfuieffct,â»iUis redimcrc.
Q^Uj. lt;RERyM
. , 7 »• t it
• 9*
‘a. |
À * s |
gt; t *lt; T * nbsp;Hnbsp;nbsp;Ït li- X ? |
-4 rnbsp;fc « | |||
lt;ilt;iC / ' |
¦ •• |
-U;;cî'* |
i i | |||
t |
* nbsp;nbsp;' ‘nbsp;nbsp;nbsp;\ r ‘nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' |
,.¦•¦? 'lt; , |
\ ¦ I |
i • |
l’jui.üég; *?• | |
4 '.I'C' ¦ ¦ |
c: .;i; ; |
.'¦j: |
I |
¦ * . | ||
« • • • |
’¦ ¦' i bu' ' ; :¦ |
•si’-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦-•¦ |
: J P. 1 |
• •-. rc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(n- | ||
1' . ¦ |
¦., !; ¦' 1lt;.. | |||||
- t 1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V |
, ; j r’ | |||||
¦J * | ||||||
¦ |
r*quot; *« f f » • » S* |
• J If. ii.-'- |
.'»V* |
.i- | ||
. j.r. :;P;-i |
• * |
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:.i ;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦. ilt; c tilC • | ||||
; Tb;' . ; |
•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: I-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i |
•:i: CC: |
• » |
Î : ¦ 'V'l/' $• ‘ ‘’Ilf u;’’'* |
• ¦ 'i:; , .¦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 |
t , | |||
. i |
jçtPti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'üu! '• |
• ( |
( »jCH | |
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ' • i |
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 •' P {M, 1 |
. . . JS cut’;»' î •'¦- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ |
et.y:- |
; nr‘Acr'i.,'- ’dquot;’Ti-iC
¦•T;-r*’,;; ' irO.Ou r«' | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
RERVM SCOTICA-RVM historia
AVCTORE
Georgio Buchanano Scoto.
^liber octavvs.
LEXANDRO cnm tota ftirpe,prçtcr vnam cx fili'â ncptem cxtindoconuentus ordinum Sccnam indicitur in-quo dc nouo Regc crcando, amp; ftatu rcgni interim com ponendo agcrctur.Eócum frequens nobiliras vcniflct,phmiïnbsp;omnium léxcréant,qui furamatrerum præefl'cnt: regioni-busitadiuiiis , vtDuncariusMacduftusFifar, loanncs Cu-minius Buchaniæ Comités, Guliclmus Frafèrius Fani Andrea: Archiepiieopus partem rcgni , -quæ ad feptentrioncs
P^^Hnet,regerent; meridiem fpedantibùs prjeeflent RobcrtusGlaicucnfis Epi-^°pus,alter item loannes Cuminius,amp; loannesStuartus. Limesin medio For-^^ninisciïcf« Lduardus AnglorûRexgnaftïsfuæfororisneptem.Regis Nor--^S’æfiliam vnam ex Alcxandnpoftcriscireiupeillitem , eandcmqj rcgni Sco-ri'tn legitimam hçrcdem , legatos ad canrdcpdccndamfiliofuovxorem in ^“t'atnmifit. Hi enm in conuenru publico multa, de vtilitate publica, quænbsp;’’Patrimonium elTct fccutura dilleruiflcnCjScotoruin animos ab eaaffinitate’nbsp;’'’’’’aliènes inucncrünn Eratenim tduardus Vir magfiianimi, magnæqjpo-^’”iæ:maiorisetiam cupidus. Eiufque virius patrc viuo in bellofacto, amp; mor.nbsp;’’’’•nfiibigcnda Vallia cnituerat. Ncquê Scororum nomen vnquam Anglo-^’’’iindius fuiflememinerant,quam fub poftrcmis Regibus, NccodiaWtóltainbsp;commodius abolcri pofle vidcbantur, quam fi vterqj populus hóncfiiS^nbsp;ælt;luisconditiGnibusinvnum coirct, Igitu: facile dc matrimonioeftcGulcn-j. î”» Adicâæ tantum vtraque parteapprobantcconditionesvtScótitahtilpetnbsp;’*’5 legibus,amp; magiftrattbus vterctur, donee ex co matrimoniohbcH ndlccrcn-^’gt;qui rcgni potentes effent. Qiiod fi forte nulli procrcarcntur. aUtnati ante le^nbsp;ö”in)am regno ætatem dcccdcrcnt,tum regnum Scotorum ad proximèèRcgia'inbsp;legariin Noruegiam milG'-plchacl, aut vt alij habcnt,Danid Vemios, MichacfScotus tquites’Pifaiu it**nbsp;fummæ prudetia: apud luos illis rem poribiis babiti. Hi, quod Marga-inf flnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puellæ)anteaduentum corum diem obiciac j moelb re
1 ^j^^^adomumredierunt. Ex ciusautem pucllçimmarmramorte orta dercgnlt;gt; Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quæ Angliam vehementer coneuflît, Scotorum pene noniert
linl^^'^‘ p^°*^P^’’^°’'^^^””’a^xbtcrunt homines lummapotcntialonnncs Ba* uSjôi Robctius Bruffius; c quibus Baliolus in Gallia,Bruffius mi Angliagt;vtclt;j»‘
K.
-ocr page 192-Rerum Scoticarum
que in Scotia magnas pofTcffioncs^mukas propinquitateshabcbant* Sedant«' «]üam controuerüas eorum attingam quo magis oinnia fintpcrfpitiia pancaknbsp;pra rcpcraro ? Scotorum tribus proxiinis Kegibus Guliclrao, Alcxandrisitei’’.nbsp;fecundo,.V tertio cum tota loboleextir.disfupe/’crant.qui reg num iure pcccifö''nbsp;DauidisComitis Hundintoniæ, aut Venantodunipoftcri * Fueratauteml’’'nbsp;üid Guliclroi Regis frater, Alexandri antem tertij magnus pacruus* Is accept^ jnbsp;in Anglia vxore Matilde ComitisCeftria: filia, trésc-x ca genuit Elias.nbsp;aatu maxima Margarita Alano Gallouidiano homini inter Stotos præpotcP'^nbsp;nupfiu Sccunda Roberto Bruffio cognomento Nobili Anglogcncrc,nbsp;bus claro fuerat collocata . Tcrtiam accarpit Henricus Haftingusiteffl Aß*nbsp;glus , cuius porteri Comitatum Venantoduniadhuc magna cum laudeteBCt’^nbsp;Sedco,quod aregnipetitione feabßinuit, omiflb, de Ballioli, amp; Brufltjgcncr^’nbsp;inaioribus, amp;; caufa oratiohem profequamuf » Gillicimo in Scotia reruWnbsp;tientcFergufius Gallouidiæ Regulus duos rcliquit filios Gilbertum,3óHthf^'nbsp;dum* Gulîclmus, vt difeordiarum inter Fratres femina tollcret , patern^’’’nbsp;harreditatem arquis portionibus diuiGc. Fam æquationem GilbcrtuG vnbsp;maior natu erac indigne ferens fratrem vt xmulum , amp; Regem vcpafuin^'nbsp;quum iuxta oderat* ItaqueRegeab Angliscapto,libcratusmetulcgum,odiigt;^^nbsp;diurcconditùminvtrunqjexprompfit. Fratrem enimeum necopinantemcçP'nbsp;fet,erutis oculis, amp; lingua cxcdla lim plice morte non contentus graoitcr, amp;nbsp;cruciatumcxtinxit; amp;ipfsad Anglorum partesfeadiunxit, prçdafqueexnbsp;finitimis vclut ex hoftico agens in ciues fuos omni clade belli iacuiebat*nbsp;hthredi filius Rollandus,colleda ad fepopulari«m,qui in fide Regisnbsp;RiamijCiicfiitifTet, regiones propinquas vel omnibus bonis fpolialîct, velin* 'nbsp;partestraxiflet, Rollanduscmmiuucnisacct, fummisanimi.coipotifqi’®.nbsp;ribus Si patrui impetus rctundebat,amp; cum Anglis dura vcl populantesrcpdO’^^nbsp;vel agros corum ipfe populatur (empcr fertiter , tepectiam féliciter conniJ^’^nbsp;Rege tandem ad fuosreuerlóGilbcrtus, dcprecantihus amicis, veniadon*'^nbsp;pronrifia ob damna data pecunia , ae datis in id vadibus. Sed Gilbertonbsp;pôft diebus mortuo, qui lub co fanguini, amp; prîcdçalTucucranï, cura feinnbsp;Angliæ fidem tradidilîcnr.féu ingenjj inconftaniia.fêu metu pœnæexconf^^^,nbsp;tiaantefaâorum flimulatiarma jcfumplcrc diicibusGüpatricio, Henrico^^. ,nbsp;F/Cdpjôc 5amuele,quiantea Gilberto flagitioiuraaudotcs.amp;adminiftrifu^f^.nbsp;Aducrfüs cosRollanduscum cxercitu railFus graus prçliofado principes eof^bnbsp;magnamque promifeuç plebis multitudinem occidit * Quiexcocon»' jnbsp;fupçrcrant ad quendam Gilcolurabum fugerunt prædonum ducem, jj-populando Lothianam pervagatus multos nobilium , acditioiumnbsp;quofdam etiam occiderat. Inde in Gallouidiam profeâus Gilbcrcicaufàf^.^. Içnbsp;al’is pro dcfperata relicfam fufexpit. Neccius tantum agros l;bi vendi^anbsp;fed pro Galloiiidix totius domino fc gcrcbac. Tandem initocumnbsp;confliâu ad Cal. Oélob « tertio fere poft Gilberts partes prodigatas menf^f j|jnbsp;maxima parte (ùorum cecidit, pauess è Rollandi cxercitu defideratis :nbsp;fiatre jpfius iuueneflrcnuo. Angluscladcm eorum, vt quifnpcriorcanno*^^',’nbsp;dem cius le dcdidsflenc, moleftcferens Carleolum vfquc cum cxercitunbsp;fuseft, ibiadeum Gulielmi Régis opéra fibiplacatum RoIIandusvemb^jlinbsp;jcimicotutti calwmnijs refutatis,ac dcmonftrato nihil ccnacrc,nsh‘l
-ocr page 193-Liber Oólauus.
fol. 74-
âduerfusinimicumfuumjarqucetiâin publicû geflifiet/à Regc honorifîcècftdi’ S' toiflias.GuIielmusillincdomutorcuerfusïncmoramp;pcrpctuæ partis eius tthrcnbsp;lt;âiconftantiæ, amp;c rcrum abipfopro cauïâ publica gcftarû,totani ci Gaüouidiaranbsp;o’ , lt;icdit, Gilbcrtietiamfiliumvccünqucdcfemcritum Cariâadonauic., Gu-fl' * liclniuî Neobrigcnfis Anglus hæc in annum 1183 rcfert ? Rollandnsnbsp;'1' ''Xorcm duxerat fororcm Gulielmi Moiüillij, qui Corocs ftabuli in Scotianbsp;ctac. Qiio ünc libcris dcfundo Rollandusbæredirarium eum magiftratumnbsp;il’* ®ccæpit, Ei filius fuit Alanus , qui ob ftrcnuam operam loanni Anglo in Hi-“«nia nauatara opulentiffima accçpit prædia * Qiio nomine permittcnténbsp;pgt;' 'iGulielnao Scoto Regis Anglorum bcneficiarium fc profeflus in vcrbaciusiu-æ . Duxic Txorem Alanus Margaritam primogenitam Dauidis Hun-dintonij « Ex ea très filias fufcæpic : quarum maximam Dornagillam colloca-loanni Bailiolo , qui Scotorum aliquot annos Rex fuit ? Robcrtusverônbsp;quot;’ llnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiliàfacllam fecundam Dauidîs filiam duxerat quiCaridæCo-
’^cscftdidas, banc ob caulam quam dicam . Martha Caridæ Comes iam ’’übilisjac patris, qui in bcllo facto deccflerat vnica hæres cum forte internbsp;r ''®nandum confpexilfec Robcrcum Bruflium omnium æqualium adolcfccn*nbsp;longe foimoûlTimum , cum in arcem fuam propinquam bcnignè invitatjnbsp;¦(, io ^''^®^'’cntem propc invitum ducic. Ibi cum ætas, forma, genus, mores facrlènbsp;quot; *^^tuutnamorcmconciliafrcnt, paucisconfcijs mâtriraonio copulantut , Idnbsp;, cui ius erat puellæ collocandaî, rcfciflet, licet Vtriquc grauitctfuc-üinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen per amicos poftea fuit placatus. Ex hoc matrimonio gcnitus cft
’j ?^rrosBtuffius,quipofteriusregnumapudScotosgcflît« Igiturhaccprçfati ¦» r' jii » ad rem prælcntera Sc compctitorcs veniamus * Hiautem étant
gt; au ICH] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oc luiu^cutuics vcuiduiuâ 4 ox Huvcui ciaaamp;
ïi' b Dauidis Hundintonij ex maiore filia neptis, amp; ex minore Ro» \nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Btuflï lit Cariôa» Comes eiuitlem Dauidis nronpnns . Ptn Dnri
iw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
Rerum Scoticarum ciaretUr, Vila tanta in Scoria cITct natcntia, qux partes cogéré poflet, vt i«^^ ,nbsp;catoftarent 3 prope omnium Volontäre confenfumeft , vcÈduardoiudicrf^*nbsp;dccidcrctur . Ncqucquifquam dcfiHc cius dubitabac . Vt quiexeopaö^, Jnbsp;natuseflec , quem fuperior Scotorom Rek fniflee expertos amp; foccruraaB’^nbsp;tiflimum, amp; tutorem xquiffirnomnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccntfà'vefO Anglos'bfeneuolenti^^^P
torum erga fe rccens , amp; iSloftre teftimonium Iiàbcbat • com ci tainf^f'^ de mattimonio Rcginæfuæ eonfeniirunt '? Igitur Eduardos cum piirB**®* |nbsp;Beruicum venic eo redores Scotiæ amp; ofdinum legatos per liteiasnbsp;proteftatus fc-cos non tanquam fubditos ad domiininii aut migiftraturonbsp;gitimum, ltd amicos ad arbitrum ab ipfis eledum acccrfilTe '4nbsp;omnium iußurandum àcompetitoribuseXegir, fe dccrcto ftatutos 4 Dp’*’® ,nbsp;ab ordinum principibus , amp; kgatisfe ei , quem ipfe iuratus Regem dar^*’' jnbsp;parituros ; ac fuper ca re publicum omnium otdinum d^plomanbsp;fîgillis appends lîbi dari popofeit ? Deinde èfingulorum ordiniufti pî“^^^nbsp;tiotibus îclegit duodccim Scotos , ac totiderii Anglos eis adiunixit : àq*'*'nbsp;busetiam iufiurandum exegic, deeo , qücdæquum j ac verutficrcdeic^’^nbsp;iudicando . Hæcpalam in fpeciem honcfla , amp; pöpulari,a fada ?nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
fecreto , amp;Î inter paucos agitabatur , qUomodo Scotiam fuse ditionfs/aC“^ fet . Id cum facile cxiflimaretur regno in duas fadiones diuifbnbsp;quo res eßet expeditior , -amp; fraus occtrhior , piærcr EruffiUm , iS^ Ballioli*^^nbsp;ÛO alios compctitorcs excitauit : vt c maiotc numero facilius effetnbsp;aut ctiam plurcsin fuas partes craducerc ? Acne tanta res temereada ’^nbsp;recur 3 confultatio eis eft propofita,, cui iri Gallia pietatc, prudenti*,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt; i
Iciencia cum primi habebantur ; quot; Neque dubitabac ; vt.cftid genus ho*”* lium nunquam inter fc fatis concors 4 aliquod fe rclponfum quedinnbsp;faccrcÊ rclaturum . Et compètitores'quidera nouicum nihil in caufa»*^nbsp;cajptafirmitatis vidèrent » fpontc à petendo deftitetunc ? - lurisperiti«^^nbsp;ab Anglo, quitociusncgotijapudccsaudor, Scmödeiatorcrat , falfafp^^*nbsp;iu hune modura eft propofîîa . Rex quidam ncc cotonari , nee irtvrigihnbsp;tus, fed in fedc quadam à fuis collccari, ac Rex denunciari, nequé tanico*nbsp;liberèRex, vtnoninclientelafitRcgt^alcenus, cuius fe bcneficiariumnbsp;fine liberis decefftt , Duopropinquic Semproni'o raagno Regisdefund'rnbsp;truo prognati haereditatem pctunt, Titius videlicet ex maiorc Semprenij^jjnbsp;pronepos, Seius ex minore filia nepos ; vterin hæieditâtcimpartibiliadcu”nbsp;alteri pra:fcrcndus î Hac confultatione his fere verbis propófica propc 0^^^nbsp;refponderunt fi qua lcx,vel confuetudo cade re in regno quod petitutjC**/nbsp;ciftandutn ; fin minus verum efTcconfuctudinem fcqui eius r in cuius cHnbsp;tela flint ? Quodinfeodis dijudicandis confuetudo defeendat,nbsp;afccndac : hoc eft confuetudo fuperioris inferiori pro lege habenda eft,nbsp;contra . Longum effet omnium fententias figillatim referre . - Sed vtnbsp;colligam, prope vniuerft de iurc litigancium incerta ,amp; contrOticrfa refpo*’nbsp;runt . Poteftaeem verb iudicandifiimmam iuxtafalfam fpficiem inbsp;Eduardo trrbuerunt „ Ita re magis implicata, amp; invollita, quàm Jnbsp;anno proximo conucnicttr ad Noramam. Ibi Eduardus per hominesnbsp;Icnitcr Scocoruin animos pertentat, num fpontc in ditionemcius vcllcntc*’nbsp;çedere : quod ab eorum inaioribus amp;pe faift urn fuiffc concendebat .
-ocr page 195-Liber nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol./fâ
; ^®hftanterotnncs abnucrcnci competitoribus regni, quosiplêexcitaucrar, con-î , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
!•' ^ûcatispromiflîsingcntibusabeiscxprimic, vtipfiin verbaciusiurcric:ca:rcri3 P®rfuadet,vtconuencusBcruicnmirt locum rnagisidoncum tranffcratür » Ibinbsp;'^•gintiquatuor indices illos feleftos in'templum line aibitris Inclüfos de cof^ 'nbsp;trouctfia cognofcerc iubec : vctito intetea ne quifquam ad cos propiusacce-'nbsp;Cum lentius res procedcrot 3 iplefoins identidem ingiediebatGr,amp;:nbsp;compcllandocum comperiffct pluribus vidcti iureprioremnbsp;i^î 'æcBalliolum,gracia, S^fadioneinferiorem', Bruffiopiiusconucnto , qucmnbsp;^*iodiurc cfiec inferior, facilius fuis rationibus aflenlurum putabat j regnum einbsp;®^cotorum pollicctur,lifeinRegura Angloruniclicntelaj eorumqjditionilub-dicum proficcri vellet, Ad hæc cùm Bruflîus ingenuè refpondilfeî, fe non ira :nbsp;^pidütnrcgnandi, vt ea de caufalibercatém à maioribustehdam imminueretj' ynbsp;codimiflb Balliolum accirtinbet ? Is rcgni.qüàm famsehoneftæaüidior XCVI^nbsp;KJ ^^ditionemoblatamlibcnterarripuic ? Ica poftfexannoSi acnouera menfes
y ^^ortc AlcxandriloannesBalliolus RcxScotorum eftdtclaratus . Scoti qui- -—f ^emcîEteri tranquillitatis publice cupidi loannem Sconam de raoredudura 'nbsp;’j '®fORarunc, acvniucrfî præccr Bruffium in verbaeiusiurarunt 4 lt; ¦ IlJeab An-^nbsp;# ^’^P’^pounciatus, àfuisrccæptus, iamdcregnofecurus, vt promilfifideai
aiUid A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A«A1AA VAVAV^IlV/AVVULUd^ V V V AAI A Ali AAU V W*
loEduardum qui tum inXouo caftro ad Tinam agcbat,venic,atquc ç ‘lï vçrba eius iurauit ; Idem quoque fccerunt,‘qui c------“•—
®f^nt, non aufi aduerfus duos Reges procul domo reniti dobilifac wki FAÎ/'Ctiif . Xrt/î-nrrt nntz^Am iyizvIa n;/r. ri-iÀ ntl«
1^'
p’’'
Idem quoque fcceruntj'quic proccribuscum fecuti iiuu duuaauciiusouus ixct^cs piotiu uuujo icimi « Id auccm rcliquanbsp;’'ûbilitas vbi rcfciuic j fadum quidem moleftiftîmè tulit : lcd infirmitatis fuænbsp;^°nlciairam_difl)raulabac , Eam vtdeclararent, non adeodiu poftfeobtulicnbsp;®^ca6o Maeduffo Comité Fifanofqui tempore interrcgni fuerat c fcx guberna-'®fibus ) ab Abernethijs (qux familia tum in Scotia flörcbatopibus, amp; audori»nbsp;7'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i aefratre Comitis abcifdcm in iusad conuentum ordinum trado,
“ex fecundum Abernethios ptonunciauic * Macduft’us agrodequoliserac ^oiudîcaco Regem , tum fibiratus iniquiorem vl ante fratris interfedi non fatisnbsp;V vindiccra, Anglam appellat; apud cum in ius Balliolum vocac . Caufanbsp;S°gt;idinuno dclata forte Balliolus Eduardo Anglo in con ventu ordinum aflîde-• qui cum citatus per procuratorem refpondere vellet, ipfc coadus cft fur-SEte; amp;èlocoinferioricaußm dicerc * Hanccontumeliam tum libcriusaeeronbsp;hft..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.
J/ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lUVW ItllViiVlI VaUlUUl lliVViv A ¦«Aiivvwtji.uxAjvAiaiA«nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il WI4Ugt; tfgVLW
ÿ ?°*’auftisgt;tacitus culic. Sed cum primum feindeexpedire potuic, ingcntctn rA/^ó^» «n /»'iriiiA z*r\rr«r
ƒ((!
.) nbsp;nbsp;* -x iu uciiuui uauiii crupic .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiaijuv au tonuentum in ococia muivtun«
J ab vtroque Rege Jcgatif Galli vt cum Regenouo vetus foedus tc» 4bj Angli vt ex rccenti deditionead bellum fufcçptum auxilia accipc-‘Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* AZrmniix» lA/T*^rtz\r*kA Ma^Vilaz^iitvinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I à *i •*»nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;or/^f’PV/’C *5/4
gt;'
îi
/
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;-------------, nbsp;nbsp;nbsp;------ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- * —*
molcm animo voluens domum rediit: in caque cogitacionc totus erat^ S'^otiiodo fuorum animos rcconciliaret, amp; Angîum olFcndcret. Hxc medi-cotnmoduni intervenit inter Francos , amp; Anglos nouum dilfidiura,nbsp;in bellum ftatim crupit . Itaquc ad conuentum in Scotia indiduninbsp;: nouo vetus foedus te»
J.®' • Veraque Icgationead publicutri concilium relata proceresad rebel-°ncaj proni Gallos æquam, Anglos iniquam rem peterciiudicarunt« Foeduâ '*^'01 cum Gallis confenfu vniuerforum ante quingentos annos fadum , S2nbsp;‘f^pter æquitatem , amp; veilitatera in huncvfquediem perpetuo tenore, feru'a-ÎJ^fuiile. Deditionem hanc recentem à Rege invito expreftam : quantnbsp;( ’ Mens feciflet, ca tamen non tcncri vel Rcgcin , vcl regnum; vt quai;
Pdfteipe lôlo fada eftet , non conuocaers ordinibus ; quibus incon* quot; 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ Ri üij. fultis.
-ocr page 196-Return ScotiCarum
fuliis , aut aduerfantibus nihil , quod adtotius rcgniftatumattincrct gt; j agercliceat, Dccretum igitut fit, vt legati in Galliam mittanturadftf®nbsp;antiquum renouandum ; amp; Eduardo Balliolo loannis filio Regij generisnbsp;rem depofeendam. Altera item in Angliam legatio mifla.quz declarer ’nbsp;Scototum quod per vim, ac nullo iurededitionem fui , acregni Anglo5nbsp;fee, earn rcuocate : acrcnunciareamicitiamcura obha’scaufas , toniop^ cnbsp;numcras iniurias fibi, ac fuistadas: aclein prißinam libertatem veno*‘'N tnbsp;Hanc rcnunciationera cum nemo paulo illullrior auderet ad homincn’nbsp;tura przferoccra , Sc fortunz indulgcntia prope fui immcmoremnbsp;Monachus quidam aut vt alij fcribunc Abbas Abrebrothij pernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
lit ; qui innumeris conturacliis alFcdus zgre incolumis ad fuosredijt » j ) gis contemptu fui quàm reuerentia legationis tutus . Intcrca Anglosjnbsp;aliquot menfium inducias cum Gallo padus crat, fperans ante exiturn car inbsp;Scotum imparatum pofle opprimi, claflem in expeditionem GallicaiOH jnbsp;ratam in Scotiam mittit : quz prohiberct, nccommcatusBeruicuni (nbsp;audicrat valid© przfidio firmatum ) inveherctur ? Cum hacinoftio 5nbsp;Scoti congreffi ododecim naucs expugnant, reliquas in fugam vertunt.
Hardiferoxanimus hocdamno vehcrocntiusadvindidamcftirritatuslt; i v lum femel atqueiterum in ius ad fcvocat ? Ipfe magno excrcitu coad%||'’)'cnbsp;Nouum caftrum ad Tinam venir. Ibi edido propofito loannem rurfus» ''nbsp;nbsp;nbsp;t
ctiminibus obiedis fe purget in ius vocat . Verum cum ncc ille , nec^l ( quam eius nomine ad diem convcniiTct, confilio ad viresadiedo fcrulfio^ , Ijnbsp;fc accerfit. Regnum ci pollicctur, fi in Balliolo cxigendo fidelem opcramnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
Adquamrem perficiendam nec laborc, nccirapenfisopusefle, Taotu^^jj amicos detliteras,vtaut Regem déférant,autinprzlioceflent*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c
itincribus Beruicum contendit . In co oppugnando cum nihil quod oppidum valid© przfidio tencrctur fimulato difcelTu , vclut Jnbsp;vrbero ingreditur . Secutus Rex cum peditum copijs tniferabilcninbsp;generis czdem edit . Occifa feruntut Scototum fupra leptemnbsp;Lochianz, amp; Fifan« nobilitatis ? Com nihil minus ab initio ffiib’*^ƒ *nbsp;propoßeum J quam vt à continente rcrum cxplicatione diverticulanbsp;reingt; non potui roihi teroperarc quin Richardi Graftonij, quinupct^'jj, gt;nbsp;riana rerum Anglicarutn edidic eftrenem raalcdicendi hbidinemnbsp;rem r vt qui hzc Icgcnt » hinc cxpendanc, quantum ci Icriptorifidei^ ‘nbsp;bchdum. Ait enim atr Hedore Bocthio Icriptura libro ijuartode^* p 'nbsp;capite fecundo, tantum ibi languinis fufum , vt riui eius per vibcß* ® pi ’nbsp;rentes molam aquariam per biduum circumagerc poflent « dAnbsp;Boethius Hbrum in capita non diuifit r deinde quod iftc alTeocrat ». ^(4 inbsp;cum omnino fcriptum non eft t fed horn inc indoâo ,nbsp;mendace omiflb ad Eduard urn redeamus : qui abundante mult*nbsp;xx pj^cin cxercitus ad obhdendum Dunibarunj miße
. r-Miutcuamiuu» icntjuis lunoi iii inicccus « vsouri prætcrca coniianicr nlt;i-
^’''''*nt,Quôdcu!T) ab Eduardo Bruflîusoperxibinauatæprccium fîbi proftiifluiri
rp^^.,.tc___________________ ------r.----1;1_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-.i-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----
Jir
iS
Liber OôtâuuSi foî./^i
Mdiesarccra Beruiciauxilium nufquam Iperantcm per dcdkioncra accarpifi Scinde lundis ad Dumbarum omnibus copijscum Scorotum cxercitu, qui adnbsp;blucndutnobfidionem vencrac, magnopiarlioconfiixit ; Vidoriaad Angloânbsp;Mnantc principes nobilitatis in areem confugerunt : arx quoqj lîueRichardinbsp;^uardi præfedi perfidia, (îue commeatu non ftifficientc mùkicudini in ardonbsp;'¦“ncluiædédira, in omnes captiuos crudeliter læuitum. Sùnt qui tant« cala,nbsp;’^'tatiscaufam ih Robertum Bruftium feniorem rcijciant : qùod amicis eius irinbsp;Moceflantibus reliquis timor fit iniedus « Noftri prætcrea conftàntcr tra-
i f^gnuniScotorum peterer, Anglum Gallice,quofcrmonelibentctvtcbatur,re*nbsp;wdifl'c, nihil aliud Iciliceteft , quqd agamus,quàm vt vobis régna parémus?nbsp;yRrabaro,acnonnullis alijs arcibus prope fines Anglorum captis, fecuta cft dc-QitioEdimburgi, Se Sterlini, Ibi Anglus Fonham tranigrcftiis iter Foriaraninbsp;“’tendit,vbi turn fe Baliolus continebat* Cümnullorefîftentcad Montera roinbsp;hrutn vcnilîct , fuadente loanne Cuminio Strabogiano ad Eduardum venir:nbsp;’^kregnumquceidcdidic, Eoin Angliam nauibus miftb Beruicum An*nbsp;S't's rcucrlus graui cdido Scororum proccrcs eo accerfiuit: qui vcncrunt,irt
------- - ------- iuraiccoadù Gulielmus Üuglaftiusvirclarus gcnerc,amp;fadiscumnbsp;'M'gt;'tgt;l)(linate rcctifatec,in carcetem conitdus : ibi poft aliquot annos dccelTit. Iranbsp;tt;hiis ex fcntcniiagcftis loanne Vateno Sut ri« Comité pro Rcgc , amp;îHugoncnbsp;i’ I Cteffingamio pro qua:ftorc poft fc rclido Londinum icdijt « Ibi loanncm Ballt;nbsp;^’oluta in cuftodiatn tradidit gt; poft quartüm, quam rcgnum inierat annum*nbsp;ƒƒ ^cdispaujQpQfl Jtptécantc Pontifice Roraanq,nbsp;5!^ r?-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
:(^ ^tileiat ) paratis curn magnis copiis traiecit . uvu« ».«uj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m
^pcin libertatiscredi duodccim cligunt »qui lummarrernra præcftent* Es inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenrcntia loannes Cüminius Buchaniæ Cornes cum mant)
^^tisvalidain Angliam roiifus « nnjjusjqui lu jvuu» pi.tuuii»ip4uji.iitiii; ^Ronaufis Corarnoucrc libéré Northurobriam , amp; Cumbriam populatur,nbsp;J-ârleoliun fruftra obiedit .F ,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j r v i.
“lcrexitj amp;; Anglorum iriiurias inhibuit » tarnen parum ad fumrnam belli ptoicdiun eft , ou
’t'iumcutn nobilitati ncc viri
i
i i(l^
' l'quot; nbsp;'^ ^*“*^* ^*^**' i''*^^*** VI CUI puilgt; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MdlUll VUd , «VI
:tgt; ‘’Düctn iuuenem Anglum fupcrbè fibi infultantcha occidic • ƒ ^“t profueusdotno latitans, fuc« locum fubinde mutandc
lam tradidjt , poft quarturn, quam rcgnum inierat annunie
-U1. w«tixw X MLiKiiaw amp;\.wixjatiOy ne fpondcnce nihil cum in Svo-^, ^‘îmoturunii inGalliaraeftrcœiHiis, Eduardo fîlioobfidcrctcnto* An^lusf.»nbsp;^l’Ribus rebus ad belluin Galheum ( quod propter Scotoruni tumukus di-'**¦nbsp;,'biat ) paratis curh inagnis copijs traiecit . Scoti per crus ablcntiam innbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex
______ _______________ ____________ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______I Anglis,qui in Scotia per præfidiafparficrant,
Hæc expeditio etfi Scotorum àniir.os nonnU
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
omnibus lotis munitioribusab hoftiuni prxfidrjs infeflîs» . uwiiuau .jvC viiium, nec animi fatis vidcrecur ad maioracapef-, repente exortuscft Gulielmus Vallas, homoncbilr, amp;: antiquafamdia.nbsp;'^''inretenuinatuS 5 amp;cdücatus, ac nullis propcopibusfretus : qiiicameitnbsp;Riodofupra omnium expedationem , fed ctiam fupra fidem reseo belle»nbsp;Isenimcum magna vicorporif, arqueanimieflet, adhucadolelccn»nbsp;nnUn .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¦ “¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ . Obidftci-
, nbsp;nbsp;nbsp;' Profugusdomo, èc latitans, fug« locum fubinde mutandoanhosaliquoc
ƒ ^'înfegic. Hac vit« confucrudine corpus aduerfus omnes fortunæ iniu-animum fæpe fubeundiS periculis àd maiora audenda eonfir-^**4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erratieç tæderet, amp; aliquid vcl cum perieu^^
’’p 3'^'’^®ndum cenierec, manu hominum colleda, quos par fortuna ci con-düauem^ nonraedö üngulos cxcipiebat, lcd plurcsfæpe cura pauewribus
quot; ..... ' ' quot;
-ocr page 198-Rerum Scoticarum
¦i
fnbinde in locis dcprchcnfos trucidabat* Hare cum pari cclciif^ tc, amp;:audacia gcrerct, nec vnquam opportiinum fc hofti prxbercc, brcuifa^nbsp;fui vtranque panter genrem implctiit. Igitur concurrcniibiisad euninbsp;quos vel cauLx limiJes, vel non diffinnlis amor patriæ conciucrat, intranbsp;nicnies non contemnendurn cxcrcitum confecit. Abhac tumultuariatüfl^nbsp;pioccribiis vcl mccu, vel ignatiia fegnius omnia gcrentibus Valias Prorex afbnbsp;latur ; amp;tanquam B«alioli legatiis omnia pro legitimo magiftratu impcrat* ,nbsp;nomen illc nullaambitione,aur imperandicupiditate,fed tantum ciuiumlû'’nbsp;mifcrieordia,amp; caritatc falcep'.^ Pfac manu primum vim apertara expertus^nbsp;narei, conuentos cius ptæfcàum darum gencre Anglum occidic* Multasnbsp;inde arces,aut parum rounitas, aut præfidijs non iaiisfirmatas, auc néglige^*’nbsp;‘ cuftoditas carpic, amp;cucrtit.-quibus leuicris opérât cxpcditionibusita ïuil*“’^nbsp;animosconfirmauit, vtnüllum eias duâupcriculum defngerent : vtcuius®,nbsp;audacia: confilium, nceconfilio vnquam euentus deefl'et. Haruiïircrtni’^^,,nbsp;cümlatc fpargcrctur, arquehominum fauorcauda piatrunquemaioravetofnbsp;ferret, quicunquevelrem Sccticam ialuam vellcnr, velfuztimcrcntaû^nbsp;cônfluentibus inftandum fortunæ ratus, quas Angli trans Fercham arcesnbsp;bant, etfi fatis validas, amp; metu nominis cius muniras breui tarnen in fuainnbsp;ftatem redegir. Taodunanam,Forfarcnfcm,Brcchincnfcm, acmontisrol^tFnbsp;arecs captas drruit. Dunoti ium inopinato euentu opprciïum pratfidionbsp;uit, Abredoniam metu fui aduentus ab bofte direptam.amp;r adhuc ardeDiÇ*’’^.|(nbsp;greftb quo minus arecm oppugnarct, rumor dcaducnicntecxcrcitu Ang'^'^inbsp;obftititrquod eos ad Fortham opperiri conftituerat: pratlij enim alcatnnbsp;locis fubirenolcbat. Eduardusin Galliam (vtidiiâum cft^ldifccdcnscu^^jninbsp;nia Scotiæ loca munira Anglicis prxfidijsobtincrçp. multofq; haberetnbsp;ftbi fidos,patriæ infidos, principes Scoticæ nobilîtatis, quos aliquid aufutf^nbsp;cabatur in intiraam Angliam vfquc ad fuum reditum rclcgauit.
gt;0
bi
h
5
*
(¦
ricm Curainium Badenac.æ Rcgulum , amp; Alanum Loganum'hominen’ jp 5c confilio promptum. Rebus in hune roodum conftirutis nihil mirgt;t)S\|^j]))nbsp;noüosin Scotia motus formidans cxercitum cronem abduxit, Tumve*®|^p(inbsp;return à Valla geftarum permotus maiorc manu opus cfte ratus ad eufflnbsp;ïUendum, ncc tarnen Rcgc dignam expeditionem cfle duccniSjquippc^“ Jnbsp;îaironem vagum (ita enim hoftem Angli vôcàbant) feribit ad Henrieu Inbsp;Northumbria: Regulum; item ad Guliclmum Latinicrnm , vtcopijs/''^jinbsp;è propinquis locis confcâis Creftîngamio, qui in Scotia rcftitcrat,fe coni*^nbsp;Æc Scotos rebelles compefccrent, Thomas Volfingamius Comiteinj?,^nbsp;huïcexpcditionipreficit.Vallas autem qui turn Cupri Fifcnfisarccaïnbsp;rie c:ïcrcitus quem in aduentum Anglorum intentus auxerat intereanbsp;fet, hofiibusiam propiusaccedentibus redaSterlinumducit. Fo tiS)?nbsp;üufquatn ferme vadofus illic quanquam minoribus amnibusnbsp;maris asftu vGciproco audus ponte ligneo tranfiri poterat. Ibinbsp;cum parte maiorecxcrcitüstianfmifl'o ponslîue (vt neftri prædicant)^*^^pjvii’nbsp;opéra, qui non fnultoantccômpaginestrabiuroitalaxauerat, vtmaio^ ânbsp;non poftet fuftincrc, fine totpeditum, cquitum,machinaiumque
Bulla adhibita fradus AngfOrum iter interrupit. Scoti tran(pofito^'’b ƒ gxplicatis ordinibuJ aggjtfli oæfo dùcc reliques in flutnen retro agunt
-ocr page 199-Liber Odauusf
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. X^lUCI VUdUUdinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.77i
propeomnesvelabhofteinterempti,vclaquisobforptîjîericrint. ’
. Val-pugnaad arcesoppugnadas rcuerfus adco brcui belli fortunam circum-neminem Anghci generis præter captiuos in Scotia rcliqucric « Harevi-jin qua è Scotis nemo illufttior, præter Andteam Morauium,cuius filius ali-’ï^otpoftannospro Regerem Scoticam admiDiftrauitpcrijt,ad Id.Sept.anni i P^rtaeft » Sunt,qui Vallam nonabarcis Cuprenfis, fedTaodiinanæoppugna-^*Qne revocatum , eodcmq-, poft prælium redijiFe tradant : in quibus eft loanneSnbsp;^aior, 5c aliquotcflcnobiotum libri. Hanc ftragem exâgrorum incultuconfe-^uta eft fames,amp; famem pcftis, vnde maior,quamc bello clades timebatur . VaUnbsp;“bs,vchuicmalo , quoad poflet,, medetetur, omnem militarero ætatero ad diemnbsp;•‘Wc iuflam fecum in Angliam duxic : ratus eft corpora laboribus agitata falu-“fiorafore, amp; per hiemcm in hoftico viuendocommeatibusdomcfticis parci, amp;nbsp;’Militera omnium rerutn inopem aliqucm belli frudum ex opnlentaregione, Scnbsp;^•uturna pace florente fenfurum . Ibi neminecongredi auioàGalendis Nouem-^tibùsvfq-ad CakFeb, cum fuosamp; hoftium frudibus refeciflet, amp; fpoliis ditaiTet,nbsp;I’ftaingcntigloria domum redijt« lt; HxcexpeditiovtVallaefaraam,amp;audo-^Utem auxit ad popukim ita nobiliorum invidiam mirum in modum aduerfusnbsp;intendit ? Eius enim laudes ipfis exprobrarc videbantur vel ignauiam fi nonnbsp;Juderent,vcl perfidiam finoUent viri fumraa nobilitatc, amp;copibus attentarc,quodnbsp;^«oirio tenuis omnibus fortunæ præfidijs deftitutus nonmagis for titer fufcæpcrir*nbsp;^uaiïignauiter perfecerit • Anglos quoque rem efle ratus maiorem,quamvtcanbsp;Pftpræfedos defungi poftet, ipfc rebus pro tern pore com pofitis in Gallia domumnbsp;’edijt; amp; maximo cxcrcivu , fcdrepcntinodclcdu(nam veteranosetianftnarinisnbsp;prouineijsnon dcduxit) amp; è tyronibusfereconflatoScotiam verfuspergit cum la-ffonuni incompofita manu rem fibifuturam ratus . Verum cum in Stammoriasnbsp;Pbnicie quingenti fere paftiiwnter aciesinftrudas intereflent,confpedo Valle ex-^fcitudikiplinam, ordinem , amp;: çonfidentiam hoftium admiratusaduerfusvetc-Janum diicem , amp;c militem omnibus malisinduratum etfi multo maioxes copia«nbsp;’plehaberet , tarnen non aufus fortunæ rem committcre converfisfignisfcnfimnbsp;’^'gradum rctulit. Valias quoque metu infidiarum abeuntem fequi non aufus fuosnbsp;’n acie continuir .nbsp;nbsp;nbsp;Hac vidoiia de potentiftimo Rege fine fanguinc relata ini-
’’’ici mn’.toacrius cum adorti curarunt rum orcs difleminados Vallam iam aperte ^yrartnidem aftedarc. Id veto primoribus indignum vidcri,ac prxcipuèßruftionbsp;^CuminijsRcgiæftirpis hominibus. Nam fi fer uien dum effet,honeftiorem fubnbsp;^ege maximo,amp; potentiffimo fore fcruitutcm,quàm fub hominc nouo,cuius do-’’f’inatnsnon minus ipfis turpis, quàm periculofuseffetfuturus » Iraque ftatuuntnbsp;'’’’»ft ratione Vallæ audoritatem laBcfadarc . Hic animorum habitus cum Ed-’’atdum nonlatcret, magno ex Anglis, amp; Scotis,qui in fide ci data permanferantnbsp;. comparatoexercitu æftate proxima ad Varium faccllum venic : quivicusin ipfî«nbsp;^31Ii Seucri vcftigijs cft inxdificatus paulo plus fcx millia paftuum a Sterlino di-ftac, Ncc procul inde Scotorum cxcrcitus confedit, fatis quidem validus (crânenbsp;^nimad triginta millia)fi duces inter fc concordes fuiftent» Ducesautem étantnbsp;^oannes.Cuminius, loannes Stuartus,amp; Guliclmus Vallas : priores gencreSc optons, poftrcmusrerum geftarum gloria longe Scotorum florentiftîmus « Cum innbsp;Pfocindu iam (tarent très acies acceflit ad priftinam inuidiam noua contentio,nbsp;^Uisprimamacicm inhoftem duccret» Acoeoiincaltcriccdcntecontentioncni
¦ nbsp;nbsp;nbsp; “ S. k Angli
-ocr page 200-Rerum Scoticarum
'Ahgli dircmerunt , qui inftruâi fub fienis tnagno gradu ad cos aJuentabsi’^ Cuminius non tentata piigna cuin (uis difce/îic ? Stuartus à fronte, à terg»nbsp;cuniventiis cuni omnibus eum fecutis occiditur « Valias cum à fronte acritf^jjinbsp;prcmcietùr, Bruflîus cifcumito colle à tergo imminercc , ordinibusqgt;5®^nbsp;in cali rerum ftatu poterat non perturbatis , retrô trans Carrontem amnemnbsp;Ibi ebiefto flumine cum amp;fetueretur, amp; fparfos c fuga rccolligerct Bru»’'’nbsp;colloquium petentinonabnuit lt; Cum foli fine arbitris, qua flumen anguille'*’nbsp;aluco przaltis ripis cogitürexaduCtfo conrtitiffent , turn Ëruflîus prior mii^f**nbsp;ait^quid Vallæin roentera venerit, vt plæbeculæ incertoi fauorc ablatus cocif’nbsp;Regem eius ætatis poccntiflîmum , makimis ctiam.Scocorum auxïlijs fubnix^*”nbsp;feie periculis affiduc obijciat ; idquc nullo tamisfeboribus opcra;piecio prop?'nbsp;lîto « Neque eniro fi Éduardum vineât, Scores vn^uarn ci rcgnüm pcriniö*?'nbsp;ros : neque fi ipfe vincatùr, vllura fuperefie perfugium , nifi in cnilèricordt^nbsp;inîmici * CuiVallas: Egonunquam, inquit, iltum laboris meifincmnbsp;pofui, vt regnum mihi pararem, quod nec mlt;ra fortuna capic, nec anitîiuscup^’nbsp;'fc d cum ciues mcos vcftra , ad quos regnum iurc fpedat, ignauia redoribus o^'nbsp;. fiieutos viderem hofti immaniflîmononin'fcruitutcm , fed lanieftam obiedo’’nbsp;corum vieem fum railcratus , amp; caul'am à vobis défertam fufeaepi : quofu® *'nbsp;bertatem,fortunas, amp;:incolumitatem nonprius delcram , quàin vita rocdefef*^nbsp;Vos, quibus potior eftturpiscura fccuritatc feruitus , quàm honeftà cuiii P®*? ,nbsp;'cùlolibertas, iftam, quam magniaeftimatis, fortunam ampleâamini,«nbsp;patria firpedefenfa liber, amp;Iibcns moriar: nec me prius eins caritas ^quatn^,nbsp;rehnquet « ItafolutoCoIloquiovtcrqueadfuosredijt , Hoc præliuro ,nbsp;dit in vndecimum Cal. Aug. in quo cecidcrunt c Scotis fupra dcccm millîâ * i”'nbsp;RiscproccribusclariflîmiloannesStnartus , Macduffus Fifa:Comes, amp;exa®'^nbsp;Vallz loannes Gramus fccUndum ipfum Vallam ScotorUm longe fortiflîn’,'’’nbsp;habitus . Ex Anglis Frerus Briangius iti fc militari apUd fuos magni notni’’'’*nbsp;* Foil infeliccm pugnam Valias cum Perthum venifiet, dimifit exerdtum •• «^‘3'’^nbsp;’ inuidiz, cui fe imparcm fenticbat, ceffit t neque poft cum diem pronbsp;'quiequam gcfiît . Anglos taróen cura arcicorum cohorte quz abdic^' ;
le
inagiftratus nomine femper ciadhxfit ; quotics ici bcnc gerendæ fc bccafîô femper infèftus prcmcbac . Eduardus poft agrum trans Forcha’’^nbsp;Perthum vfquc omni cladc belli vaftatum reexptisin fidem » qui metupf^inbsp;fentis nihil moucreaudebant, cxcrcitumrcduxit ? EScotis, qui patrizlibc*^^ !
' ti ftudcbanc , poft hoftis difcefium paulurn rccrcati loanncm Curoiniuffl riioremfaciuntProrcgem ? Isdcconcilij fententia àd Philippum Valcfi'””nbsp;Galliarum Regem legatos mifît, qui cum eo agetent, vt perfororem, quxu’”’nbsp;Eduardo erat delponlâ fakem induciasobtincant ? Eius opera in lêptem w®*’'nbsp;fesimpetratæ : nectamen bonafide feruatz ? Nam legatos ad Bonifaciumo^’'nbsp;uum roiflbs Angli rctinuerunt, arque in carcercracohicccrunt. Scotiintercij^*“ 51nbsp;, nec cyrannidem Anglorum ferre, nec immancm Eduardi animum fupplicijî®/nbsp;\ atiare, necpaccmzquamimpctrare potcrant, obftinatis animis ad vltimaff,nbsp;micarionem citra fpem veniz fe comparant ? Primum omnes Eduardinbsp;ûoS,qui Anglicz hationis erant,cx omnibusvrbibus,amp; arcibus exigunt. Scof®^'nbsp;Anglicz fadionis quacunque vi poflunt, affligent . Hic ftatus rerum
' prope biennium duralTcc Eduardus Radulfum Confraiura cum raagnis cop'l^
-ocr page 201-Liber Odauus. fol.78. ®^ prædones(itacnimcosvocabat)domandôs,amp; rcliquiasbelli conficiendasmifit.nbsp;^ineminc obuio late praedas agentes ad Roflinum vfque f locus is Lothianae eftnbsp;’juinq; feremillia paffuum ab Edimburgo diftans)tiifariam,vt latius popularentur,nbsp;^iuiû caftra pofucrunc » loannes Cunainius adiundo fibi loanne Fraferionbsp;^uediæ longe potentifsimo colledis ad odo millia hominum ad hoftem ducit,nbsp;Vtvclab effiifa populatione cohiberenc , velfiqua reibene gerendæ occafiofcnbsp;’^btuliffet fortune non deeffent * Occafio maior quam fperabatur eft ob-l^ta ? Nam* cum Angli nihil minus, quam hoftis toties vidi, tot malisfradinbsp;îlt;llt;ientum expcdaient, ac folutius, quàm in hoftico conueniebat fc gcrerenr,nbsp;b prima eorum caftra fubito aduentu Scotorumfunt opprefla magna cede fadatnbsp;qui'evafetunt, in proxima caftra tumultum pertulete • ' Ibi ad atma ttepidènbsp;damatum, amp; pro fe quifquealius alium hortari ad opem fuis ferendam * Sednbsp;' cura ferum auxilium efle fcnfiftent,ad vindidam (ecomparant ? Atrox, vtintet féroces vidoria , cupiditatc vltionis incenfosfit conflidus j tandem fufis,nbsp;fugatifque Anglisvidoriaquidem , necincruentatarnencefTitScotis ? Intercanbsp;tenia acics, quæ longius tetenderat*, aduenicns trepidationem Scotis iniccit»nbsp;l’iæriquc enim vulnerati , ac maior pars duplicis pugnæ laboribus fatigati vide-bant in certamine manifeftum periculum, in fuga certum cxitium ftbiimmi-ttere , Tandem ducum iulTu cæfts captiuis ne omnibus in hoftem intendsnbsp;toàcergoinlurgerent , miniftrosfuoscæforumfpolijs armant, amp; maiorisexcrcitusnbsp;fpeciem hoftibus prxbcnt • Prælio inito acriter vtrinque certatur * Cumnbsp;diquandiu anceps pugna fuiftet, Scoti adhortationibus ducutn, duplicifque vi-dofiæ memoria revocata , viribus refumptistantoimpetu incurruntin hoftem*
Angli turbans ordinibus terga verterent ? Pugnatum cftadRcflinum fexto Galendas Marcias , millcfimi trccentefitinfecundi anni • Haec vidoria tribusnbsp;exeicitibus eodem die ab vno vidis quanto fuit clarior , tantoaciius Eduardusnbsp;ad ignominiam delendarti , amp; finera tandem aliquando diuturno bclloimpo-uendumaniraumintendit ? Igiturexcrcitum, quantumnunquamantcacon-ffibit, ac terra, mariqueScotiam lace armispetvagatus eft * ad extremes vfquenbsp;Roilîæ fines, neroinearmato fetantis copijs obijcereaulb • Solus Valias cumnbsp;fuis nunc à fronte nunc à tergo , aut latcribus incurrendo temere prxgreflbs,nbsp;aut moratorcs, aut ft qui cupidicati prçdac longius a fuis diiccdebanc, excipiebacrnbsp;Ueque quenquam longius à fignis progredi finebat • Hunc Anglus magnisnbsp;poKkitacionibus fruftra ad fe laepe traducerc eft conatus . Sed vna eius adnbsp;uralies erat oratio , fevitam , quam patrix debebat, cideuouifle ; cuifialianxnbsp;opetii alFerre non poffet , pijs etga cam conatibus immoriturum * Reftabancnbsp;aliquot arccs Anglisnondum deditx. Vreharta in Morauia vi capta omnibus quinbsp;‘Uerant ad vnum extindis •• cctcrx metu fc dcdidcrunc « His rebus geftisnbsp;Angluscum Eduardo filio , quern Perthi reliquerat (econiunxic •’ acSterlinumnbsp;tribus menfibus obfeflum dedentibus fefe ob omnium return penuriam prxft-diarijs.ac tantum vitam, amp; libertatem padis,expie » NihilominusGulielmusnbsp;QHuariusqui arci prxfedus erac aduerfus pada , amp;conuentaretentuseft amp;£.nbsp;f-ondinum in cuftodiam miffus , Tota Scotia reexpta conventus ordinum adnbsp;f^ânum Andrex ab Eduardo eft habitus •• vbi omnes in eius fidem mctu coadinbsp;ptïter vnum Vallam iurarunc • Is metuens ne Anglo fibi infeftiffimoànobili-tâte non fatis xqua proderctuc , cum paucis ad aatiquas latebras fcceflîc*nbsp;S. y, tduar-
-ocr page 202-Rerum Scodcarum
Ëdiiardus præfedis.amp;: magiftutibus per tot a ni Scociamordinaris fein AngW recæpic . Quo in difceßti fingularcm fui odij in oninc nomen Scoticum üg’’*'nbsp;fîcationcm Tcliquic Noncontentiis enim luftüliire omnes qui res nouasjnbsp;hripoffe videbantur , adiecit animuin ad omnem ( fi fieri pofiet ) geneis WÇ'.nbsp;liioriam abolendam . Leges cnim vetercsdcleuit; ritus ecclcfiafticosad Angl*'nbsp;cam confuetudinemttaduxir hifiorias, fœdera,monumcntaquevetuüa fiucînbsp;Romanis reliâa.fiue à Scotisereâa deftiuenda Curauic.- libres omnes, liceraruDKl!nbsp;dcéloresin Angliarn trardhilit lt; Lapidfm raarmoreurn rudetn,.m quo fatun'nbsp;fegni contincii vulgo peiluafiim erat Londînum mific : neque quidqt’^®’nbsp;oraninoreliquiC i qliod fpititusgencrofosauciui incinonaadpiiftinæfGftunXt^'nbsp;cordationem excitarç , autatl veram aiiinii magnitudinem erudite , Si excolrf®nbsp;pofiet ? Ica nen (olutn vitibus, fed etiam animis (vt rebatur) fradis, amp;in^^^'nbsp;oilcm hümilitatein deieclis perpetuam fibi iîlincpaccm fpondebat ? Rcliq'^*'^nbsp;âutem Odqniarura Valentinuni pro Regc, qui omnium nouarum rerum w”'nbsp;hmina , fi qùa eraergefent j in ortu ipfo extingncrec . Vefum beJlum ci*’®'nbsp;num vnde minimô tebatur ert exortunr 4 hranc apùd Eduardum Rcgc^nbsp;Scotici generis viri inter priraosclari Robertùi Erufiius films eiuS , quicumfi*''nbsp;liolo de regno contenderac, Sô leannes Curainius àcciore faciei Ruber did^^nbsp;löannis Balliöli ptexirai Scotorutn Regts conlobnnus 4 Kos Eduardus fîp®'nbsp;riumero feorfum conuentos vana rcgnifpe diu ftufitatuserat î atqucitaop^nbsp;^orum in Scotia' perdomanda vfus « Patefaâa tandem ludificationc ni«’*nbsp;magis vterque expecebat , qtiam occafionem qua Regis trga fe pcifidiaind'nbsp;cifeerctur 4 Sed vt temuli , mutua fufpitione concinebantur 4 ne confil'^nbsp;communicatent 4 Tandem Cuminius efim ea quæ gercrentUr ßruffio'nbsp;grata'efie{comperfTieÉ , ab initi'o malorum omnium exotfus apud cumnbsp;caiamitatem veheinentcr deplorauit : amp; in perfidiam Regis Angli multüii’nbsp;inveflusfefein primis , ac Bruflium gfauiccr incnfauic, quorum àùxilio,nbsp;labore fui dues in cas miferias incidiuent . Èx hoc fetmonis initio Io«'nbsp;gius progrefii cum vterque altcri de filentio ffdem dediflcnt, demum in^^^nbsp;cos ita conuenit , vt Bruflîùs regnum obtineret , Ccdente ei Guminioitis^^''nbsp;urn « Cuminius veto Bruifii agros,quosin Scotiaamplifliraos j ^ftudu®'nbsp;fifsimoshabebat, tencret: fecundufque ci honor port Regem habcrctur,nbsp;cunl inter cos iurata , fcripta , öcconfignata fuifient Brufiius inopportunitatc*’’ jjnbsp;reium nouandarum intentus relidis in Scotia vxore , amp; fratribus in aol®?’nbsp;Anglicam proficifeitur , Poft crus difec/Fum Cuminius fruc pœnitcni*^nbsp;prioris confillj.fiucquôd fraude tollere de medio Bruffium armulum ftatuiß^J’nbsp;atque hac via faciliorem fibi ad regnum adituin parare, feereta confilia die*'nbsp;tur Eduafdo prodidifie i arque ad fidem faciendam conventum ab vtroq**®nbsp;Ilgnatum ad eum mifific . Bruffio diesdicitur vc pcrduellionis reo . IP‘*nbsp;abaula vetitus difeedere ? Appofiti etiam cuftodes occulti, ac iufii didanbsp;que eins fpeculari . Cundatio Régis in criminc manifefto eofpedabat j *nbsp;anterumotem fumpci deeofupplicij fratrcsciuscomprchendi poflent.
intetea per Comitem Gomeriatauitum araicum certiorde repentino pc***^*'’^. fadus ; qui non au fus fuga: confilium litcris committere ßruifij exemplo**^®*^nbsp;nitus ad cum calcaria inaurata , nummofque aliquot aureos mific, tanq^^*^,nbsp;fuperiorc hæc die mutuoab co accaipifict •nbsp;nbsp;nbsp;Robettus, vt in petieulis hon****^^
fiin«
0
-ocr page 203-¦ Liber'Q^lauus. fol •7P-
fagaciorçs nonignarus quideö munerefigiiificarcnjr fibtUHi denoâeac* . Triiim cquofum foleas inuerfas^ ac pfæpê/îçras equisaffigeïe iuber,nbsp;veQjgja yelut abeuniium per niuem fugana pfoderenc . Ipfeeadem noâcnbsp;‘‘Uöbus comitibus afTumpcis iccr ingrcdicur ac na.ukum bomiiijbiM, equtfqucnbsp;^^tigacis feptinap demum die adarccmfuatn , quxfitaeftad ia.Gum Mab^tw.innbsp;* Ibi Dauidem fcatrem , Roberturn Flaroiniani uatLus » eis adjupdis,nbsp;^cvixfugjQca^fàindieata , in tabellarium incidic , quiliterasàCuminioad An-glum fcrebat : in quibus fcriptum erat , vt Robertiis quampnmùm tollereuirtnbsp;PwiciilutH cnim in moracfle , no quid homo nobilis amp; gcatiofus pari confllio*nbsp;bätquc audacia nouæ turbæ excitarec , Perfidia Cuminij.his ctiam iodicijsnbsp;lt;^oaiperta Robertus ira inflammatus Driimfriûum, vbi inimicum cfTc compc-reâàpergit : ac loannem in tcmplofratrum Franeiicanorum nadus pro-Jätis litcris coarguit : acimpudencer fuas eife negantem impatiens irç pugiononbsp;’n ventrem adado iacentcm pro mortuo reliquit ? Cura equum elit e con-^fenfurus lacobus Lindefius, ac Rogerius a cclla Patrieij, alter piopinquus*nbsp;älter vetus amicus è vuitu animi petturbatione irttelleda caufam fcifcitantur.
ille breuitercxplicata cum fubiecilTet leputareCuminium clTc mortuumt ’jnid, inquit Lindefius ? tu ergo rem tarn arduam in incerto rcliquifti ? cumnbsp;^*fto ædem ingrelTus non illura modo , fed amp; Robcrum Cuminium opemnbsp;^''ptopinquo ferre conantem confieit * Haec cxdcs fada eft annomillefimo.nbsp;tteccniefimo quinto ad quartum Idus Februari) Eodem prope temporcnbsp;Vatias à Ioannc~Rrentetho familiari fuo per Anglos pecunia corrupto in agro,nbsp;^hfeuenfi , vbi turn latcbac, captus , amp; Londinum mtfrusEduardiiufTufocdenbsp;läOiatus intcrijt, Membra ad aliorum terrorem in locis eelebrioribus Angliz,nbsp;^Scotix fufpenfa . • Hunc finem vitæ habuit vir fui temporis longé præftan-ï’ffinius, in fufeipiendis periculis animi magnitudine , in rebus gerendis fortiiu-tiiræ , amp; confilio clarilhmis veterum ducibus facile comparandus , caritateinnbsp;patriam nernini fccundus, qui feruientibus czterisfôlus liber , nequepræmijsnbsp;ätiduci, nequemetucogi potuic , vt caufam publicam femel fufcæptara def©-tfrec : cuius mors eô miferabilior cft vifa , quôd ab hoûe invidus , à quibus,nbsp;’ninimedebuit, fuitproditus»
XeVIL Ri- r-
^Brullîüs tantum moratus dum aPont.Rom.vcnîam cædisin zdcfacrafadJE ^ntineret, proximo menfe Aprilianno raillefimo trcçentcfimo fexto Sconam^pro»nbsp;’t^dus Rex coronatur . Priinum gnarus quam potente cum bofte res fi bi effet,'nbsp;'opiasvndeçqnqucpotcû, comparât. Sedcumtotamgentem Cuminiam, cuiusnbsp;äiailix potennam nulla vnquam ante^nequepoftea in Scotia zquauit, haberci;nbsp;’^’®icam, multorumprztcrca animos offendilfct , proprer operam fupetioribusnbsp;^^Qiporibus Anglo nauatam , maxima autem parsmetu potentiz Anglorum con-Siiicfccret.^ ad MetRuanum tarnen cum paucis fortunam tentare aufus ab Odo.nbsp;^îroEduar,di præfedo vincituf.eo minore cum c2dc,quód Bruftiani fuz in,firmi-^ätisconfei) inito ftatim certamme integri fugcrunt ad 15 Cal.Aug . neçadeonbsp;’’’pofteuîn in Atholiam veniftet, ac illincin Argaiheftam tenderer » Patefadonbsp;’’’ninijs crus confilio, in loco, qui Dalicc vocaïut, hoceftager Regius ex itiner^nbsp;S. iij» præii'
-ocr page 204-Rcrum Scóticarum
jirxlium inire cosdus paucis amiflis rcliquis quó Gulque commotïum flilabcntibus pari ac prius eventu eft vfus • Poft id tempus cum vno Sinbsp;tero fetc comité tutiorem fe in ca fortuha paucitate ranis per loca dcfercavi*.nbsp;guspiopeferinam vitam egit Nee fi rutfus fortunam tentarc vellet,nbsp;virium fpes vlquam erat . Vulgo enim ex hac du plicc often (ion e exteraaU'nbsp;gurarife ab omnibus deftituitur ? Duo foli ex vetcribus a miers connandnbsp;erga cum fidc perftitcrünt , Milcolumbus Leuinius Leuiniæ Comes , Ü Gil*nbsp;bertus Haitis • Angli eius miférijs nondum iatiati mittunc in cm nes iepnbsp;partes , qui propinquos eius comprehendant • Omnes prætcrea cxulunlnbsp;vxores , êe liberos iubent ante certum dicra regno excedcre « Vxor ipö^*nbsp;Robert! ä Guliclmo Comité Roftîaî capta in Z'.ngham mittitür •nbsp;lus eius frater Kildrumiæ arcc per præfcdum Anglis prodita cum vxorc Si ß*nbsp;bciis in hoftium manus venir ». i Thomas qiioquc amp; Alexander itidfï**ƒnbsp;cius fratres dura è Gallouidia Caridam petunt ad lacuni Rianumi (quinbsp;mîco cft 11 nus Retigonius^ comprehenfi in Angliamque mifti » hi trèsnbsp;alibi capite multantur, Cxreri Bruffianarum partium paftim conqöiß^**nbsp;Ipfi cæli « Bona direpta Rex ipfo cum vno plxrunque comité , intciif®nbsp;folus per loca maxime inculta pererrabat i arque in dies, amp; horas laribulacoif'nbsp;mutabat. tt cura ne fie quidem fibi tutus à ciuiura perfidia y amp; hofliu*®nbsp;erudclitatc videretur , in Æbudas ad veterem quendam amicum tranfmij^f'nbsp;Jbi cum aliquot roenibs latuiftet , quia nafquam comparebat, perfiTe crédit'^*nbsp;quarridefijt » Hæc famavead fccuritatem cratei non invtilis, itaûditit*^*nbsp;duraflctjamicis omnem recuperandi regni ipem ademptura videbatur ?nbsp;quid igitur movendum ratus roodicis ab amico vbi lattbat copijs aeczpt*^*quot;!nbsp;Cariâam nauigat « Ibi arcem fui quidem patrinionij , fed à valide A®'nbsp;glorum prariidio infeffam inopinato aduentu opprimit i amp; Anglis ad vnvî'’nbsp;occifis ne ab hoftium copijs intercludcretur tranfmiflb Glcttæ æftuarionbsp;àciTum arcem munitam ad Neflum flumen in turaulo fatis edito fitamnbsp;diueria regione negligenrius euftoditam pari felicitate capit , Haruffl^nbsp;turn fama diuulgara magnum aniraorum motum pet totara Scotiam fc^**^*’nbsp;Prxtcr enira vctercs amicos , qui paftim c fuis latebris ad eum aceurreb^nbsp;multos etiam nauos ci conciliauit AnglOTüro fuperbia , qui poftquaiônbsp;tindum arbitrât! fuerant, magis auarc, Sdcrudclitcr imperarunt,quànian^jnbsp;Jgitur audus non pœnitendis copijs militum optimi geneiis, (vt quos ‘nbsp;ûuraucrànt labores, vel dcfperatio ad vltima audenda irapulerat) otnn®^ ƒnbsp;bique arecs per Scoriae regionem in feptcntrioncs procurientcm , vtnbsp;que capiebat, diruit : partim ne fuas copias diuidcndo infirmiorcs reddefnbsp;partira ne hoftes vllum recæptum tutum illic habcrcnc ? Cum *nbsp;obuia vincendo in inferiorem partem regni pcnctrarct , loannesnbsp;Buchaniæ Comes certior fadus eum ad fâltum , per quem Eftra fluuiü*nbsp;plana Mcrniæ delabitur perveniflé, cum fubicario cxcrcitu Scotorum,nbsp;glomm, omnibus qui militari cftent «täte ad arma Convocatis ad GIcncKnbsp;(rta loco nomen eft) eum aftequitur ? Bruftius loci aflguftias fuorumnbsp;citati commodas ratus , paratus ad dimicandum hoftem cxpedabac.nbsp;nius acie in longitudinem explicata terrore multitudinis Bruftjumnbsp;iti atbitfabatur »nbsp;nbsp;nbsp;Veiiira vbi cum videt fuis fc locis teuere, confeius inibcÇ’ '
id
- r ¦ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... - - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- lit^
-ocr page 205-Liber OdauiiS. fol.Soi
haiis fuorum gt; tcc aufus in locum paulo iniquiorcm acieiù erigere de indit-) per qu.as de pace agcrctut, nullo prascone prior egit » Eas Cuminius co rd obtinmffet, omiffamentione pacis, quibuicunquepoteftrationibus Copias augetî ‘nbsp;’’ccScotisquoslecum habebat, mukorum fauore in Robertu'm inclinato, con-fitusfupplementum ab Anglis petit k Intetea BrulTius quoque vt.contcmptuninbsp;^'Jidenacret Anglis , amp; aniicotum ähimoserigeret, iemperhoftium copijs inhæ-inbsp;^tnsnunchac, nunc illac carpere, amp; infiimiora prasfidid aggredi , nccipfevn-Juari) vlloin loco con til tere diutius, aut hofti fe oppoi tununi præbérc . Circanbsp;, tempora Simon Frafcrius gt; Valcerus Loganus équités flrcnui, amp;fiimmainnbsp;io pitriam caritatcàfaôiionis Cuminiana: hommibuscaptl i amp; Anglis traditi Lon-*^gt;01 fupplicio lunt afFcdi «nbsp;nbsp;nbsp;Eodem fere tempore lacobus Duglallius ad plattes
^^^uffianas Icadiunxit . Erat is Gulielini filius luuenis omnium pïïmarum âtti-facile princeps ; qui cum Luteeix literis opetam daret, audito pattern itgt; ^^fccrem ab Anglo coniedura, ac non adeo multo poft rooftuum domum re-» vtcxamicoium conftlio rcliquum vitx cUifum ordmaret : ac patrimonie»nbsp;'’‘Ulus, amicis alijs alio cafu dilperfis oraniiim rcrum inops ad Guliclmumnbsp;^inibertura Fam Andrex Epifeopum fe contulit ; ab co in familiam acexptus*nbsp;®^Que ibi honeftc habitus vfque ad Eduardi Regis pacata fere tota Scotia ad-^'ntum ad Sterlinum obfidendum * Load Regem falutandum profeduisnbsp;^oLainbcrtus Duglaflium fecum duxit ; Regeraque opportunum nadus crauicnbsp;patrimonie reftituto iuuencra in fidem , clicntelaroquc reciperet , ciufque
, amp; fidcli opera vteretur : atque adiecit, quæ pro tempore de laudibus eius ’icetida videbantur \ Rex vbi nomen gcnulqucciüsintellcxitdeGulielmînbsp;pertinacia afpere locutus neque fe filio , ncc opera eius vti vcllc refpondit?nbsp;patrimonium , fi maxime vellet reddete polie j quod iam dele benè mentisnbsp;?faiificatuseffet tnbsp;nbsp;nbsp;leadimiffusab Anglo lacobusapud LambertUm fuit, vfquej
f'lBrulfij in Metniam aduentami turn nc quam Anglo feuiusanimum crgale ’^pUcabilcmabunde perfpexcrat) occafionem nocendi omittcrct direptis noanbsp;cquiSj ac nohhulla pecunia ad B ruff urn venit : ciufquonbsp;’ 'operamultisafperrimistcmpeftatibus eft vfus tnbsp;nbsp;nbsp;Non adeo multopoft vter-
5^e Rex eodem prope momento in graUem motbum incidit lt; Eduardusiii Mli apparatu aduerfus ScotoS occupatus paucispoft diebus morboad Lanca-dcccflit, relido hxrcdc Eduardolecundohlioi qUi alocovbinatusetacnbsp;^ïfnariuanus eft didos . isapatre audo cXcrcituinhofticum ingreffurusprx-’''¦fitedidum Drumfrifium vt Scoti frequentes co convenirent * Vèrum dnbsp;Pfopinquis regionibus pauci, amp; fegniter affucrunt .nbsp;nbsp;nbsp;Rcnunciato etiam res
’^nftuarinas turbari relido prxfldio quantum fatis putabäc ad Scoricos tumultus /prinicndos reuerfus, rebus domi pro tempore compofitis in Galliam traiecit,nbsp;f Robertus morte Angli nunciata nonnihil recreatus de rebus fuis meliusnbsp;pcrarccccpit Î acviribusanimicorpuSinfirmurafuftentabat * Nonignarusnbsp;quanturn in vnius duels induftiia àd vidoriaro effet momentum ita fo •nbsp;^parabat ad extremam fottunx aleam , vt hoftem, amp; pugnam depolcerct.
aduerfo autem cum Anglus amicorura fpc tardius advcncaret loanneS ^'^tninius auidus glorix belli per fe finiti , cum Iperarct Robertum vei adiun-°ad labores morbo grauiffimo extindum iri , vel per valctudincm impe-' '*®inaciem non defeenfumm omnibus quas potuit copijs in vnum coadltnbsp;quot; 3» hij. ted^
-ocr page 206-Rerutp, Scöticarüiïi
reâà ad lioûcm ducic « lilç.couua. vx luorum animös.coxxiitmaictje incquumiubet , tiusauçcnîcoidpeçlus e^ßduobusmilitibuscutwIuiQin®*''nbsp;bushæretevixpo(p;t, tantum arâmiaTOinhusadiecit, vtnunqviamalacriuspug'nbsp;pam iiiici int » Çuminius, qpi fpçm victoria: in aduerfa hoftis valecudinecel'i’'*nbsp;carat, poftquam ncque hortando, neqiie caftigando (uos cohtiuerc potuif''f^nbsp;cum cis fugam capclTere eft ccadus, M ulti in fqga capti •• omnes huinanitcinbsp;biïi tnbsp;nbsp;nbsp;Idscc vidoria ad Ennervriiun parta vc Regem morbo liberaufc, ira rcru®
profperè gerendarüm ei fuit imtium* Qjpequid enim ab co die atccntauit» ci féliciter celfit. Poft paueqs deinde dies in Argatbcliamduxit. Regiorxi”nbsp;depopulatus doniinum eius Alexandrum ad deditionem com pulte, qu» ;nbsp;familiaribus in Angliam profedus , ibi breui poft in fummainopia mileranî'“'nbsp;tam finiuit « Eodem annopridieCalendas luliasEduardus Bruflîusxquèpf'’' •nbsp;IperoeucntuadDeam Gallouidix amneæ pugnauic ? Rollandusnobiliscq^^nbsp;Gallouidianusin præliocæfus, Donaldus Infulanusèfugarctradus, Gallouio’nbsp;longé, latèque vaftata. HitumultusEduardum Anglum ocij cùpidumim'ituf”nbsp;ad bellum cxciuetunt ? Nam cum vbiquæ.rç^ malcgercreturjiptc proxiraoatin“’nbsp;cum magnofuorum cxercitu Scotiam ingrclfus numerofara manum Scotoiui”*nbsp;qui ab Anglis nondum defcccrant, fibi adiunxit ? Cum ijs copijs ad Renftof'^nbsp;vfque progreftus nulla re digna mempratu gefta rediit ? Siuc in caufa fuitnbsp;fegneingenium; fiue quod præter inopiam, qua: cum omnem Scotiamnbsp;bat, Robertus curarar, vr com meatus qua icutus erat cxercitus indeinlocadeu*nbsp;transferrentur« Poft cius ditceflum Scocus,in arcibus recipiendis, quac adhuc^nbsp;Anglistenebantur , reliquum anni tempus confumpfit Plurimæ defpcraioHnbsp;Anglisauxilionon expedata phfidjonelefedcdiderunt ? Anno deinde proxin’ -qui fuit à Chrifto nato i u o Brußius vt cladcsaccarptas hofti répenderet bi« A”',nbsp;gliam infefto excrcitu eft ingrcflijs ,¦ Se cum maxima præda fine certaminc »cö*1nbsp;Sequence deinde bienniopiæfidiamunitiora,qux in Anglorum poteftate rctn’”,nbsp;fcrant propeomnia recepit. Perthumvicaptum Angli, ScotiqucpnefidianiP^‘’nbsp;mifcuccæfi; quôcætcriàfimil.i pertinacip deterrerentut. Mun dtruti. Wnbsp;pleca* HuiusexempliterrorPrumffifium, Lanarcum, Acram, Bptamopp“^^nbsp;aliaquomulta minus firma loea deditionem facçic coegit. Veris initio Baccb«^ ¦ ,nbsp;libusadleiunii Quadragenarij principiuroce.lebratilcgt;Jitis,cuftodibusadludiJ^ .nbsp;lafciuiamqueintcntjs Rosburgum à lacoboDuglaffiocapcum . Nccadeotgt;*^( •nbsp;poft Thomas Randuifus Edimburgi, areem mónitift'in:am CfCpit • jnbsp;quoque infula dedita J arccs vbique j nç iterum receptaculo eftçut hoftiP ,nbsp;difut^e. Interea Eduardus Brqftius Stcrlini areem in rupe,nifi vna, quaadi'nbsp;parte vndique praecipiti fitara pbfidionc claulcrat ham tenebat PhilipP^^nbsp;Maubraius homo impiger qui fucceftu B(tiftianarum partium in Scxitia ani®^.^nbsp;uerl'a earn armis, commcaribufquc aduerfus obfidionem , quam iamnbsp;mo p.rofpiciebatcgrcgtcmunien)t . Igitur cum dies multos Eduardusffu*nbsp;in ea oppugnanda conftimpüd^t » neque fpcm potiundi per vim habere^).nbsp;nuljaregcfta rcpulfus ;ndc vidciipoflct, adconditioncseft vcntumealcge 'nbsp;ante annum ab eodic circyma^VW Anglus opem ferret obfcflisarxScotisnbsp;derctur ; præfidiurii quo vclIentGum rçbus fuis lèconferrent incoluroes^. r 'nbsp;conditiones vehementer dilpliçuerunc Régi : cas tarnen , nefratris fidetndnbsp;uarcticfuaie 4e«cmc * Veryni cum non dubitarct Anglum ad dicm aftiirur^ gt;nbsp;quic: j
-ocr page 207-Liber OâauuSi foLSi»
'^^îGîJuîdin tanta rcrum inopia poteft , aduerfus hoftcm potenlifTimiim fubituruS v 'binium diferimen parat « Et AnglusquiàScotis, quos parer eividos, fraclosnbsp;f^Ü^uerat, fc non modo règno Scocorutnexutum , fèd de Anglia diinicarc coa-,nbsp;^^niccrnercc, gcncçin licpcrcbcllem, femper inquietam, amp; infellam tollere eu*nbsp;piebat. Id vt ii: peificerec excrettum non modo ex Anglis, amp; Scotis, qui ?.nglo-‘'“‘¦quot;leétam fèquebantur, fede cranfmarina ditione, (quxtüm ei magnajamp; opii-erat) quantum nullus vnquam Rex Anglorum habuiiTe dicitur coegit •• cor-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Irt
^“gitisetiam à tranftnarinisamicisauxilijs, maxime à Flandris,amp; Hollandis, quos ««(-h a . P‘f«ciusaduerlus PhilippumGalIoium Regem impcnsèadiuuerat ? Incoexcr- »«;(,•nbsp;^*tulijpra centum millia bcllatorum fuiiTedicuntut» Seqüebaturctiamturbaca-
Üxârüm » corumque qui comraeatus terra marique fubvehebanti’ . '''nregiouein non admodum frugum fœcundam , per tot arinos omnibusnbsp;“^Hicladibas afßiclani i Prætercacorum quiincoloniasdefcribcndi, amp; agroSnbsp;**-quot;tpcurivxorcs, amp; liberos fecum tiahebant ingensmultitudo • Totæautcmnbsp;opulcntißimi regni , amp;iara diu florentis otulis, animifquc fubieâætan-'’‘‘^onitiibus fiduciam pariebant , vt non de bcllo gerendo , fed de præda di-^‘‘^cada omnis eoruæ eirct fermo 4 Bruflîus tanto apparatuhoftiumaudîtônbsp;‘plc iiias copias parat , numero quidem aduerfustantam multitudinem exi-i Etant enim ad triginta millia hominum, led belli vfu, amp; malis doraefticisnbsp;i qui vitæ, fortunarum j oraniumque quæ funt hominibus cara,nbsp;in dextris gerebant 4 Gum bac manu finiftram ripam Bannoci fluminisnbsp;^^¦lebat. EU: autem is amnis præaltis vtnnqueripis, paucofque amp;£. anguftos habetnbsp;^-htus, A Sterlinocirciter duo millia palTuumabell. Infra colles,antequam innbsp;.^ftliatninfluât perlocapaulum æquiora tranlît, fed alicubi paludibusimpedita»nbsp;, ’eifle quidem plærunquc rapidus, ac torrens fertUr; tum veto vt medijs calori-. iBodtcis aquis amp; pluribus in locis peruius erat * Scotus quanto viribus inferior,nbsp;^'^toadomniacircumfpcébor vt artc,amp;: conlîlio tranflturn irapéditiorem Anglis,nbsp;^^quot;dexttani ripam occupauerànt. redderet, locis a:qüioribus folîas præaltas duxic^nbsp;palos acutos ita infixit, vt fupernè integuraehtümcleuiccfpitcfrau-' ^^Vtælarct. Muriccsitemferreos, vbicorrimodumvidebatûr,rpargiiuiric« Igi-’Jf^'^ifacaftracafttis modico amne dirempta in aduerös collibus prope collatanbsp;) Anglusoélingentos équités paulo longiusàcaljris tranlmillos Stcrlinutnnbsp;‘^•^‘fnittic 4 Hos Robertus ad viciniagti prxdam mitti ratus quingentoséquitésnbsp;.^.^TliomæRandulfo, cumquibuselFufamagrorum populationem cohiberet : amp;snbsp;^occalîopugnandidaret, earn non omitteret . Eos Angli confpicati ofniflb,'nbsp;ƒpergebant, innere aciem convertunt « Pugnatuta eftdiu acriter neutr6nbsp;ƒbnante viéloria « lacobus Duglafsius fuis, qui paüciores étant, vèhcmentecnbsp;Brufsiumorat, vt licerçtlaborantibus opem ferre * Idcumillepcrti-Iti f^^’t^rnegaret, in tumultum velut Ipedator fubiedus, certus tainen lî res pofee»nbsp;luis ire lubfldio j vbi Anglorum aciem inclinantem , remqué Scoticam mc-^’^slocoefleanimaduertit, ibiconftitit , ne ex aliéna laude quicquam veile dc-I ƒƒperc videretur . Angli paucis illis c tanta multitudine amilsis nihilanimisnbsp;^*} amp; Scoti velut totius vidoriæ ominc recarpto fc in craftinum diem ad di-j’^îtionemparant. Noxquamuistumbreuifsima fadNonum enim Calen*nbsp;Iulias pugnatum cft ) pro ardorc tarnen vtriufque partis longa videbanir»nbsp;Seotorum luultiiudo in tres acics crac diuifa , Rex mediam ducebatinbsp;' ~ '¦nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot; indexuo
r— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— 71#
-ocr page 208-Rerum Scotïcarum
in dextro cornü eins frater, în finiftro Randulfus impcrabat «
magnumiàgittariorum nùmerün!, quos vcrinque cornibus circumfuderarit, tàpnrados ctiam e Gallijs habcbant « Hi cum in Randulfum , qui' locisnbsp;lioribus ftabac, fe çônCitaiTént, vt in latus obliquum incurreienc, fubito in pr^Pnbsp;ratas à Brufliofoffas ruinæ modo cum magna hominumamp;equorùmftragcpf^jnbsp;cidcrunt. Pfimi fuorum fupra ruentium lapfuopprcflî petierunt : amp;nbsp;pfiorum clade tcrriti rêtroceflèrunt . Is terror ctiam pedcftres copiasnbsp;nihil tafdauit, veritas ne Se ipfx fîmili fraude caperentur ? Accidit amp; aliud p^^nbsp;uumquidem dîâuî fcdquod, vtinbelloplçrunquefolctcvenirc, nonle^c^nbsp;tulic momenfum ad fummam rei . Robertum , qui ante fuam aciem obclt;î^^nbsp;ca'bàc, clauamquc manu tenens primos ordinescontinebat , quidam Anglu’.^^^nbsp;riofeens infeftus in eum haftam dirigit . Rexidu paulo euitatohoftemeqüi*nbsp;petu prafteruedum claua ferit , accxanimemfoloprofternit .nbsp;nbsp;nbsp;Vulgus noiHt*’ j
p'ênculofam Regis audaciam magnis laudibus profequens non iam confilio^'^pp fed impetu in hofïem ferri tanto ardore animorum , vtaduerfam aciem in’P“^nbsp;fufi vidèrentur, nifi fagittarij Anglorumincornibusdifpofiti magno cumnbsp;ebs cofrcuilTent . Biuïfius aliquot equitum tiirmis immiffis cos quidcionbsp;preftit : error tarnen plufquam hoftis Anglis nocuic » Tutba cnimnbsp;cafóhibus in iumchta impôfitis, linteïfque fîgnorum inftar cxplicatisnbsp;colic, vnde confpici poflentjconftififlent fpeciem noui exercitus aduentantisP^nbsp;bucrunt « Angli, quipróxithiftabantdu^licemctuaftonitifugamcapeu^nbsp;äC fuó pâuorè tcliquam aciem turbant « Vulgî in fuga ingens éditanbsp;Quinquagirita Anglotum millia quidam ribftrorum cæfa tradunc . Caxt‘”’(j|jnbsp;ferrptot Anglusvtriumerum ceftum nonp'onit , ita ftragis ingentis fufpib°'’^^(nbsp;fâtîÉ ? Aitenim innumerabilem cæforutb fuifTe multicudincra ? Necnbsp;iniuriâtem ihiricértoreliquic, quôd nufnéfuni iriifé don crat facile ,nbsp;longe, latèqué fpâtfa, in qua plures, quàm in prælio perierunt . Tantanbsp;desfuit , vt proximo, ac teftió póft anno Angli quanquam pluribus incoP^.ji^nbsp;dis proüocarèrttur, camen non fc comfnouerint ? E nobilitate Anglica jjjnbsp;rütit circiterducenti : pärpropcnumcrnsfuitcaptiuörümilluftrium • .nbsp;coghitum eft iiiitium fugæ ab ipfo Rcge ortiim , acniiï à Comité Marcionbsp;cëta ÙurnbarirecÇptusfuiflet, ac nauicula Beruicum mifliis, non evafifl^^ynbsp;dus Duglaflîj, quicum quadringentisequitibus quadraginta millia pafTuuH’ pnbsp;l^cutus erat. Inter captiuos depréhcrilüs eft monachusex eorum fadionc,nbsp;Carmelo monteSyriaefibi cognomen adoptarunt ? Is, vc ilJis temporibuspnbsp;non Ipcrriendus fuit habitus : atque ad bellum addudus vt Anglorumnbsp;verfibus illuftrafec ? Captusautcmcorurocladcmlibertatisprcciumdcc«‘’,|j^nbsp;eft coadus ; carminé plane rudi, amp; barbàro; fed quod illorum temporumnbsp;non difplicerct « Ncc irtcrucrità Scotis fuit vidoria . Ceciderunt enimnbsp;Xuor millia; in qüibus duo tantum cqueftris ofdinis fuerunt. StC’^lini arx,*^nbsp;venerat, dimiÔbpreûdio rec^ptà. Inciditin hæc tempora res obfortunxio^^^^iiinbsp;curricülo varietaté'non indigna relàtu, loanncs Mentethiis.qui Vallamnbsp;Anglis prodidlt, pro eo ac debiiit Scotis inuifus, ab Anglis prçter alia prçmi^nbsp;perat pfçfeduram afcis Britannôduni. Ea rcliquis munitionibus recuperatie r ,|ÿnbsp;lola , aut cu'm piliers ab Anglis tenebatur. Et quia natutaeratinexpug^^i^nbsp;cura Rex per pro^nquos , amp; am'ieos^ cum prçfedo de ca rediraenda U®
-ocr page 209-Liber Odlauüs. fol.82*'
--w • - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
€oinitatum Lcuinix ptóditionrs pretium petebat •• ncfc aîiom vllam conditicu ’icmadaurcsadraitcerc fuftinebac ? Hic Rex cum animo,ftuduaret, quód.nbsp;I' , STfem etfimaximè cupiebati receptionem tarnencius non taiiti2enini«ibac, vtnbsp;i'j) ' cam Gomitem Leuiniæoffendcrct , in omnibus füis’càrarnitatibusamicnninbsp;J' ^fttiffinium ac prope vnicum * ham Régis hæfitationem Conicscüm refcifïet,nbsp;y ’nâqr ei fuit ne conditioncm reeufaret » Igitur paôlîs cx fentenria loannisnbsp;(1' ^onfeâis gt; acfândiffîmèconfirmatisciim ilcXadarccm rccipiendarn veniret ,*in
, nbsp;nbsp;„...vuunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ivvv^viw.ivm v««iv« v.mj ..y,« v««.* a-i..«/
jM ' 'ibcam Gomitem Leuiniæ offendcrct , in omnibus füis cajamitatibusatniwrrt 'Bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tv*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
’'fmore Colcbonio, quod propemille palTiis ab ca abeft, fabcr quidam lignarius Hàllandus nomine impetraco , vc de re magna Regem conucnireliceiet, frau-\V b dem à præfcdo intentam , ac paratam ci indicauit « Erar autem ea eiufmodi*nbsp;!*' ^ncellà vinaria deprefla , amp; occulta Angli fàtis mâgno numero erant incluii.*nbsp;cæteraarce recæpta Regem fecurum inter prandcnldum aut capcrcht, autnbsp;°bîri}ncarenu Igitur Rex à loannc in arcem acceptas cùm caeterisotrinibus fatisnbsp;n ^’'plorâtis ad epulas blandè inuitaretur negauit fe pranfurum dbncc cellam illantnbsp;^'^cultam introfpiccrct * Cum præfcâus caufäretur fabrum abefle, qtiicla-y nicellæhaberct j fed mox affuturum oftio cfamp;aâo doluspatuic * Angliar-biati eduôii, amp;: feoifum interrogati rem ordinc narrarunt ; aliudqiie indiciumnbsp;Ç ’ddiderunc naucm arraatam in æftuario proximo Rare , qùæ Regem iq Angli*nbsp;inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Cæteris fupplicio affedis loanncs in carccrcm contedus at
* ^fuabatur •• quàd Rex prppinquos cius t ac maxime generös oftendete tam pe-'»culofo tempore nollet . Habcbat enim filias complûtes êgregia forma Onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac virisopulentis, amp; fadiofisnuptas * Igitur imminente pieliöin qua
'^^’^dcincolumitate publica certandum , ne cuiuïquam hôminis pôteiltis an»* '(1)'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad malas artes impclleretur, ca lege è càrccfc cft cdüdus j 'Vt fpon-^
bj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P*^ô co generis in acic prima locatus fortunæ iudiciütri experiretur»'
homo alioqui fraudulentus Régi fidem feruauie •• atquc ita fortitet fc geflirt' diei opera non modo veniam^pntteritorum fed ampla etiam in pofte-' Huius vidoriæfama per vniuerfam Brîtànniaiu-!o lion folum Angîôrum ferociam repreilîc : fed Scotos ttiatn cX vltima
I P^iatione erexit / nec cos pecunia folum, fed gloria, amp; àrmis, amp; apparatii ^‘licoauxit ? Ncquefuosmodo, qui partim bello, partim per indueias captinbsp;, rederaerütit, fed magnam ex captiuis pecuniam confecerunt. Exfpo-.'J^autemplæriqueamp;fuperiorumtcmporura damna compenfarunt , amp; magnasnbsp;j'’Poftcrum opes pararunt . Vénérant cnim Angli cum ptccioûfsitoisrc-'*'()' f hiarum non tanquam ad bellum j fed certam vidoriam . Rebus bellonbsp;Q 'icrgcftis Rex hicmem, quæ fccuta eft ftatum regni diutUrnö bello labefa-confirmando, Si præmia benè meritis pérfôlucndoconfumpfit' Pro-’nbsp;Beruicum de Anglis eft captum , poft vicefîmüm annum quam ianbsp;di' poteftatem vcncrat . Proximc comitia ad Acram Coria: oppiduja.nbsp;iV indifta * Ibi frequenti conuentu omnium ordinùm fuffagijs Brufsionbsp;, ö'*um eil connrraatum * Deinde quia vnicam cX priore vxore filiatrtnbsp;^“ebat , optimates memorcs quantum raalorura publice tedundauè'rat exnbsp;controuetfia , quæ fuperioribüs temporibus de iure Rcgiz fuccefsionisnbsp;decrcucrunt * vtfi nulla Régi ftirpjs virilis proles eftet, Eduarduseiatnbsp;3fr Rex crcarctur; eiufque deinceps filij fuccedefent * Qüod ü is quoquenbsp;®lhrpc virili dccedtrct tum Roberti filia Maria, poftcrique cius regnufQ
^ö' t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iicquci
^iii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiimatutn *
(fV’l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
¦/
n.
tcue^
¦Rerum Scoticarum
Liber OdauuS. fol.Sj;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circa Eboracû fœdarcnt, rei magis indignitas qüam virium fiducia At^
; i^i^copuarnia fumerecoegit ? Is facis nuraerofb quidem, fed irabcllicxercitu 7 e proniifcua multitudine facrificulorû, amp; opificum ,ac operarum ruftica-'^ciitnaduerfuspraedatoresmaiorcaudacia , quàro confilioduxiiTer, viâus aCnbsp;( ^°''*gatusplurimjj fuoriimiri prælioamiflisipfecum paucisfiigit . Tantaibifa-wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anglis diuillud fueiit pra:lium albutncognomihatum*
, ^l'^’^’ardiis audita fuorum clade mecuens ne vidor aliquid maius moliretur obâ-; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foIutaEboracum,deinde rccipientibus le ScociSjinindmurh regnum abijc*
• I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumultibus occupatobreuesinduciæfecutæ funt Regibus magis
feiTis, quàm alioqui pacificandi cupidis 4 Hoftibus igiiur quiefeentibus Ro-^ftusconventum indicit^omnem nobilitatem adefle iubcc i Et quia belli diu-j *^pivicinîtudinesiurapofreflionumconfuderaht, imperat, vtibiquifqucprofe-ih^’^^°i^reluapr:çdiatcneret*4 Idcùm veteribus, amp; nouis poffcfl’oribus iuxtà J 1 elTct, quôd virifortesoptimoiurefcarbitrarentürhabere,quxarmisdenbsp;^'æcæpidcnt I egrèque ferrent non operæ modo nauatæ,fcd fanguinispreciumnbsp;paceeripi ? Veteres quoqüepoircirores eum nulla pene domus belli clade in-’«aforet, cum rcliquisbonis ctiam fi quodferiptum habucrantdeiureprardio-gt; id perdiderant.-itaqucconiiliura fpecie quidem forte, fcdcucntuaudax,amp;5nbsp;ti)nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineunt • Rcgcenim in conülio iubente iura poffcirionum proferri
*^*ucrfi ferrum ftringunt clamitantes fe prædiorutrl iura in dextris ferre. Rex in-?Pinato fpedaculo repente idus ctfi fadum indigniffimefercbat , iram tarnen in tempus recondidit : neque diu cius prcmendicidcfuitoccafio. No-^bum complures tarn audacis facinoris libi confeij mctu pœnæ coniurant denbsp;Anglis prodendo 4 Id facinus per indieem prolatum , qui adeo certumnbsp;J bnicn attulit vt ordinc,tern pore,amp; loco indicate literae deprehenfa: lint ? Re pa-facta comprchenliomncs , Scad Regem perdudi fine tumultu . Guliclmusnbsp;'Jliiis Beruici praefedus plurimum timebatur, ne in oppidum , amp; arcem Anglosnbsp;fftipcret. Rex nondum re vulgatavelut aliud agens côproficifcitur , Omnibusnbsp;io f'^'’^Pf^^^aafis conventus Perthum indicitur « Ibi prolatis litcris agnito quifquonbsp;^ofigno fua confeflionc maieftarisconvidiadfupplicium ducuntur. Principesnbsp;J^rum fuilTcdicuntur Dauid Brcchinius, Gulielmus Sulius fupremi ordinis.
Giibertus Malarus,Ricardus Brunns, îoânncs Logins • nbsp;nbsp;nbsp;Complures prx-
omnium ordinum accufati , fcdcùmfufpitionibustantüm vrgcrentur, di-, Vnius Dauidis Brcchinij fupplicium varie homines alFecitnamprxtcr-^^'aniqi.odcralèforore Regis natus, omnium xtatis fua: iuucnum amp; belli, ôfi artibus longe piimus habcbattir, Dcderat ctiam fux virtutis in Syria bellonbsp;prarclarum Ipecimen. Is ab coniurationis popularibus appcllatus nUnquamnbsp;*ienlcraf. tantum ci criminidabatur, quod in conicientiam rci tamfœdæalcitusnbsp;tacitam habuit 4 Rogeri Maubraij ante iudicinm defundi Corpus ad orancnbsp;^^nusignominiaedamnatum eft. Rexremifta pcenafepeliriiuftit« Paucis menfi»nbsp;.^Santehoc iudicium legati Pontificis Romani qui ad componenda regnorumnbsp;^’ftidia rogati ab Anglo vénérant, cum nihil perficctcnt,ne fruftra opcram Anglisnbsp;b^crcnturlocafteScores dirisponiificijscerribiliillistcmporibustclofcriunt , acnbsp;Jcrisintcrdicunt . Scotus.vt Angli intelligercBt, quàm parum in canla iniuftanbsp;^örnancnfium imprecationibus mouerctur, collcdo cxcrcitu pcnc veftigia Icgatinbsp;’oçüûtis inlccuius Angliam inuafitac omnia ferro, amp; fiamma fœdando ad cru-T. )? cem
-ocr page 212-Rerum Scoticarum
eew vfquc Stammorianam proccflit . Anglus ne tantam ignominfam ferret tarn numerofum cogit excrcitum , vccitrafanguineni facilem fibinbsp;tiam promittcrec. Robertus adiicrfus ingcntcni potentiffimi Regis apparatnbsp;pcriculofum ratus omnium fortunarum iemcl diferimen lubirc conûliû ni«e,nbsp;quàm manu rem deereuit tradare j Pccora igitur in montes exercituinbsp;aditu agi iuflit . Reliqua , quæhoftivfui eifepoflentaut in locamitnitac®^nbsp;ferre,auccorrtrmpi. Anglr.quiinfpem pugna:fcftinaucrant,ncquc commcafi'nbsp;paraucranc ad expeditioncm longinquam vaflirate fuorum agrorum confp^^nbsp;ira, odio^, S£, cupiditate vindidæ accenfi in mediam Scotiam pcnctrarc Äatuüfl ’nbsp;âc Rcgcrii c fuis latibulisinvitum in pracliùm trahefc,' Magnitude cm® ƒnbsp;piarum facile fpem faciebat auC ignominias accepta; iniîgnr vidoria dement ’nbsp;aut damna proximo data latiorc populationefependendi ? Hoc coniilioc*’*’nbsp;Edimburgum vfquc raptim duxiflet, locisqtridem facris tantum pcpcrcit ?nbsp;rum quanto vlterias progrediebatur crcfcfentc rernm omnium inopiaintraqo'*’'nbsp;turn diem fe rceipcrecoaduseft , Inredcundblacraiuxtaaeprophanafpol'^^nbsp;Monafteria Driburgum amp; Mulroffia etiain cæfis raonachis tnfirmioribi*’)nbsp;qui vel defedu vhium, vel Icncdutis fiducia foli remanlcrant, incenûinbsp;vbiprimumrcfciuit Anglum penuria commcatuum morbis in exercitai vulg^'‘nbsp;plunbus foorumamiffis, quam fi prâdio infelicitcrdecermfletdomuranbsp;eins propevcftigi)sinhaîrens cum cxercicu magis gcneremilituni', quàrànbsp;præftantc omnia Eboracum vfque omni belli clade fœdat . Regem ipibm^nbsp;ßilandum cocnobium rcpentinoaduentupcncopprcfirt / ac ptxlio tumultuâ^*®nbsp;vidinn fugauir capra fupelleólili,amp;: pecunia Regia,omnique belli apparatU'nbsp;Prater innumeros inferiorura'ordinum captiuos abdudusefl: loanriesnbsp;rus Richemondia Comes. * Ad huius infarais fuga ighommiara dclcni^îj’’nbsp;Andreas Berkclaiu? Carlcoli Comes breui poftaccuiatus tanquam rem Ang**'nbsp;cara pecunia corruptus prodidiffct, aliéna igOauiæ pœnas capice luit ? P*^*”**'nbsp;rhoanno duplex Icgatio millaelP r altera ad Pontificem Roraanum , quae***“nbsp;iam diu à Scotis alienatum Anglorum cadumnijs placarct : altera , qua ve*** gt;nbsp;cum Gallis foedus renouaret« Vtraque quod pétijt facile impetralnt •nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
a Pontifex cum intcllcxiHcc nupcream controvcrliara exiniuria Eduardi pd**'^ ortamquot;, quiScotorum Regem velutbcncficiarium Anglortim Regibus parèrenbsp;here afîirmabat ; neque quicquam Anglos habere quo fuum ius defendere^%nbsp;platerveteresfabulas, amp; récentes iniurias, lèmpcrquc rebusfecundiscutn in***nbsp;ad Pontificem vocarentur defugifle a^quamdifeeptationem ; rebus aduerfis b***nbsp;militeropein ctus pctijiTc : Scocos contrafemper poftulaflc,vc decaufiicognofc^nbsp;rctur,neqvvrTquam Icgitimi iudiciscognitioncmjauc bonorum virorum arbitn***”nbsp;recufa{rc.’'praterca cum plurima luperiorum Pontificum relèriptaamp;profe,amp;eoö'nbsp;traaducrfiriospfocunfienr. Pontifex qaandoamp; Scoti ad diem adeflent, amp;: Ang'jnbsp;vt adeflent admoniti a-befient facile Scotis rcconciliatus efi; nec minus facile ànbsp;lo de rcnouandofirdercvctufioimpctratum^Ad vctercs conditioner adied«^'nbsp;vc fi quando de fuccefiurO Rcgcapud Scotos .ambigerctur,ca concrouerfia ab ore*”nbsp;num confilio deciderctur ? Qui iîlic Icgitimis fufi'ragijs Rex efict declarate^’ ,nbsp;cum aufloritatc, amp; armis.lî opus eflet,Gallus tucretar» In hac tempora no®* ”nbsp;conferunt Hamiltoniorum florcntifiiraxnunc familia: originom * Homof^nbsp;bilis in aula Anglica cum honorificc de fortuna, amp; virtucc Brußij loquerctof«
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VBÜ*
-ocr page 213-Liber Oólaiim* £01.84;.
vnus è Spenfens minïftcr cubicularius Regis liuc contumelïofum Anglis euni fcrmonemratus , fiuevt hoe facinorc amplioreni Iccum gratiæ apud leuiffimumnbsp;quenque c nobilitate quærercc , fica ediida in eliin infiliens leui vulnerecorpusnbsp;pciflrinxit ? Vir magnianimiconturncliamagis »quàtridamnomoruscnmin-tercurlii raultorum præfcns vltio fuiflec inhibita , poftridie inimicum fibi oppor-tunum in codera loco naduscum conficit : acftacim amp; legum pænas, amp;Spcnfe-rorum iinmodicam ïn aula potentiam formidans in Scotiara ad Robertura Regem profugic * Ab co benignè accæptus agris ad Glottam fluuium eft dona-uis. Eius pofteri non miilto poft in procerum dignationem pervencnint;
bopulentiffiraaque ab co Hamiltonioium familia eft cognominaca ? Agro quoque quera à Rege accæpic Hamiltoni nomen impofitum ? Nee adeonbsp;rtiulcópóft Anglus turbatis dorai rebus cum èprimoribus mulcósaffeeiflet fup-,nbsp;plicio, Spcnferofquc prauorum conftliorum audofes altius quam propinqui dmg/,,nbsp;cius ferre pofTenc extuliftcc, ipfe à filio , atqueab vxóre modieis eopijs tranf- ¦nbsp;öiarinis fréta comprehenfus eft , amp; in ardillimam euftodiam conieólus fœdonbsp;ßiortis genere interemptus eft , tranfmifiö in anura perfiftulam eorneam ferro jnbsp;’-dido j inteftinilque ica aduftis, vc nulloextcrius indiciofacinusimramanifli-proderctur» Ncqiiefitius,amp;vxorab eoconfilio alieni credebantur; vel’nbsp;dl^od euftodes tantam rcra tam apertè line magno audore auli nonfuilTentat-^ncare: vel quod nulla quæftio de tam nefario Iedere eft décréta , Res ia inbsp;Anglia turbatæ, amp; Regis lublècuta mors, amp; Bruflio vergente in fenium cor-P°bs infirmitas aliquot annos inter finitima régna pacem præftitit Brufliusnbsp;metu ab Anglo liberatus, amp;3etatisdecurfu admouente adresdomefti-ftabiliendas converfus primum omnium regnum hohdum fatis ex fuperio-’'nm temporutn motibus tranquillura filio vnico, amp; adhuc puero confirmarenbsp;conventum ordinum feftinat ? Is vero fi fine hberis moreretur Rober»nbsp;^ntïi Stuartum nepotem ex filia fuccclÏorcm deftinat : amp; in verba decreti proee-J^^siurciurandoadegit. Deinde veritus ne vetus dö regno certamen cum BaJliolonbsp;*nortuo renouaretur, præfertim hæredibus fuis propter immaturam ætatetûnbsp;^ninium iniurise opportunis mifit in Galliam lacobum Duglaftium ad loan-î’fnj Balliolum cum ampliflirais muneribus , amp; promiflis vt regno cederecfnbsp;^sutetn non tam noui iuris acquirendi caufa (quippe qui ex more Scotorutnnbsp;ex decreto ordinum , penes quos eft omnium rerum fumroa poteftas fa^nbsp;^seflet) fed vt prauorum hominum calumnijs poftcrosliberaret, amp;:leditio-i n*? t^adices præcideret . Duglaftius Balliolum iam extrema: fencdutis rao-obfelTum longé amp;fuaj Sii. aliorum opinionc placabiliorcm invenit. In*nbsp;enim confelTus eft fua culpafe in ordinem redadum , ac mcrito, vclucnbsp;invtilem exadum , Itaque fe non modo facile pati imperium penesnbsp;fuum propinquum efle, cuius virturefumma, fingularifelicitate,amp;Snbsp;laboribus in piiftinum fplendorcm eflet vindicatum . llludetiatnnbsp;r pudere , quod per quos ipfe deceptus fuerat , perfidiæ fuæ præmio nonrjzynbsp;Robertus ex fententia perfecilTct, eodem anno, qui fuienbsp;tçl^ÉP^^^^Jccentefimus vigefimus feptimus noftri tradunt legatos ab Eduafdonbsp;g 5’°®dpacificandum inScotiam raiflos,quodinfi3iofevifieirentagerepropacenbsp;Öi kdomum rctulifte, verum quæfraus intentarctur noncxplicant. Et An-Ocllum aperte à Roberto indidum affirmant ; fed nec vJJam illi caufam
T» ij. afcri*
-ocr page 214-Rerum Scoticaium
afcribunt: cam tarnen magnam fuirtcjaciuftam crcdibilecft, quæfcncm valctu^^ nahum, tranquillitatcdomi vixdum conftituta, amp;:quctn non bcllorum,fe(inbsp;riarum fatietascaperc potuiHetad arma tam cupide refumendaexçicht »nbsp;illudfatisconftac, Regem ætaceinvalidum bellogercndo noninrcrfuilTe»nbsp;abcofuntin Angliam Thomas Randolfus, amp; lacobus Duglaflius omniuninbsp;ætaiis ducum amp;: fortitudincamp; prudcntia longè prazftantïflimi » V igintinbsp;cquitum cxpcditorum habebant i finevllispcditum copijs : quodcoconßl*®nbsp;fadum ert, vtrtnc impedimcntis latius difcurrcrcntj ncc vfquam conßftcrcnt,nbsp;piæÜj cafum inviti fubiicnt advcrfüs Anglum , quem cum longc numcrofiflil’^“’nbsp;exeicitu progrcirurura in primam cxpcditioncm non dubitabant ; occ fcfdl**’nbsp;cos opinio • Nam prætcr domefticas copias magna c Bcigio cquitum cxciucr^'’nbsp;auxilia . Verum orta inter cos S£ Anglos Eboraci fcditioncj Anglorum quidaô*nbsp;fchptorcseosdomum rcmiflbs tradunt ? Ac Froflardus Gallus xqualisillofu’” ƒnbsp;temporum feripcortota caexpcditionc fccutos Angkïra affirmât; acnonfolui’’nbsp;honoris caufa, fedlcditionis eciam metu proximum poil Regiam cohortcWi**nbsp;cafti is locum femper eis fuifle affignatum . Rex igitur omnibus copijseonio’’*nbsp;dis, (fuprafexagintahominum milliafuirtefatisconhabat) aducrfusScutos,nbsp;iam Tinam erte tranfgreflbs intclligcbat, mouic « AdTinamenim duocraPfnbsp;oppida munira , alrcrum propius Valliam Carlcolum , akeium ctreiter qi'’”' ,nbsp;quaginta millia pafluum inferius, Nouum cartrum appellant * Vtronque AH' ¦nbsp;glusmagnispræûdijs, vthoftestranfitufluminisprohibcrcc,communicrat. gt;nbsp;tarnen vadis notis itafine vllo tumuitu tranûcrunt , vt vtraque ptxfidianbsp;rent, Angli in agrum Dunclmcnfem progreffi cum ex locis cditiotibusi”';nbsp;cendia longe profpicercnc, turn demum intelligerc cœpcrant, quam prop^/q.nbsp;quus hortis ertet : tomulcuole ad arma clamant : amp; velue iamiam pugnaturtq''*nbsp;incendiorum fumi cerncbantur,co triplicc acie inrtrudi reda ducunc, graui p®®*nbsp;proportta rt quis iniuffii imperatpris acic exccdcrcc « Frurtra omnibus fahg^^nbsp;iiib vefperum loco earths in lilua propc fluuium quendam defignato ibi impc^*' rnbsp;menta ( qua: celerirer taptum agmen lequi non potcrant ) collocant. I !nbsp;die eodem ordinc profedi iam inclinante in vefperum die vt iumenta, peditefq^^ 'nbsp;rcrtecrcnt^coadi conrtftcrc cartris pro loci com meditate port tis proceres ad Rcg^*”nbsp;cocunt ? Dclibcratur quo pado cfficcre poffint,vt manum cum Scofo conféra*’*’*nbsp;Klaioris partisca fuitopiniononpoiTcfieri vt Angli pedites equireni Scotumcxp^'jjnbsp;ditum artequerentur : nccfi aflequantur, pofle vagos prædoncscogi ad pug*’^*’'nbsp;dum.nifi fuis locis ? Verum quia iam omnibus pervaftatis in hollico diu pcri”^'nbsp;nctc non portint,optimum videricum omnibuscopijsTinamiranfirc, atqueh^'nbsp;rtem dcraura redeuntem cxciperc . Regionem cciam trans Tinam plan’*’'nbsp;cernendum »nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harefententiacumefletprobata,edidum, vtcorporacufcn^’
portint,Optimum vidcncum omnibuscopijs Tinamtranfirc, atquch^'
. nbsp;nbsp;nbsp;Hxc fcntcntueum cfe probat,, edifl««. vt corpora eurent. , ;
atque vniuerrt quanto cum filentio portent, agcrent, vt imperia facilius capertef^* amp; fonum tubarum audire queant : vt relidis impedimentis fingulinbsp;panes Iccum ferrent, veproxima luce cum horte dimicaturi, quem cuiquefo^'nbsp;tuna datée cxitum oppehrentur ? Igitur à fatigationc luperioris dici icfcdiînbsp;Gorporibus paulo port mediam nodem arma capiunt, amp; inrtrudi iter inen”*'/^nbsp;Sed paludcs , amp;: colles qua ducebantur cito coegcrunc ordincs Iblucre, amp; 9”^nbsp;fluifquepotcratpriraiducebant:alij præcuncium vcftigiaftqucbancur. Tantcq”®.
curangt;' i
ii
Liber Odauus. fol.Sy.
Cum tumuitu iter faciebant, vt multi cqui , multaitem iumcntaaut inlutopa-luftri inhæ{crint,aut per decliuia præcipitauerint : iæpcnumeroquc ad arma üc çonclainatum , cunólis magna cura trepidatione, vnde clamor oricbatur, conbsp;fine ordine concurrentibus ? Cum vcro ad pfimos Vcntum eflet, audie-bant in caufà efle ceruos, quiftrepitu hominum extitati perericcta , amp;al’pelt;âunbsp;hominum conterriti magnis agminibus inter coliortes difiurrtbant ? Tandem circa vefpcrum ad vada Tinæ fluminis, per quæ Scoti tranficrantj«qua-que eos Angli redituros fperabanc , équités fine pedite perveneranc, ac lolenbsp;ôccidente tranfierunc faxis rotundis, ac lubricis, quæ fluuius voluit, equos mag-10 na moleftia afficientibus ? Accedebat ad alia incommoda , quôd rari férnr-oienta quibus lignarenrur , babebant . itaque non tantum fine tentorijs,nbsp;(nullaenim attulerantXed finetugurijs, fine palis , ad quos equos alligarcnt,nbsp;permenfî viginti oôlo millia pafiïium ea node in folo nudo armati , equo-lumque frænos altera manu tenentes dccubucrutit. Primo mane cum ci-loxiflct , tanti imbres dcciderunt, vt modici torrentes cquis , hominibufi-9^6 effent imperuij : ex rufiieis forte dcpichenfis intclligunt loca vicina latènbsp;fterilia , amp; ineuka ; neque vnde commeatus pccatur quicquam propius quàninbsp;^ouum caftrura , amp; Carleolum effe : quorum hoc viginti quatuor , illud tn-- ßiöta millia paffuum abeffec . Igitureo milfis iumentis, amp; miniftris, mtereanbsp;gbdijs lignantur, palofque illigandis equis , fruticefquc, amp; arbufculas ad ca-fulas extruendas congerunt, quorum frondibus equos palcunt : camque nodetnnbsp;*^i iciuni agunc * Tertia deroutn luce qui midi ad oppida crant paululuranbsp;^®nimeatus quilquefuisattulit. Qui ex oppido lucri caulà étant fecuti paneranbsp;S^idem, amp; vinum , lcd nec multum, nec probum apportarunt: eius enimnbsp;^3nta penutia crat, vt certaminis caulas ipfis inter le præberet . Ad hanonbsp;*'érum omnium inopiam accedentc molelhaeximbribuscontinuis cumfepteinnbsp;jiies egiffent, ac ephippia madtlccrent, tergaqueequorum vlcerarentjipliquenbsp;’nveftibus vuidis,ac plæriquc armati dies, nodeique agerent , nec ignés è ma-3onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pluuia madente acccndi polient, odauo demum die
‘‘Ccretum, vt feptem millia pafliium fuperius commodiore vado flumen rurfus ‘^fanfirent ; fed amp; ibi amne imbhbus audo pluribus in tranfeundo vexatis,nbsp;’'onnullisamiffis, vbiprimumconftiterunt,edidum vt quicertum nuncium vbinbsp;*°corum effent Scoti attuliffet, magna præmia referret : biduo proximo cum iternbsp;P^tlocavafta, amp;recentibusinccndijsfœdataeffet pabuli {atis,fedaliorum com-^eatuum non adeo multum repenunt ? Quarto demum dievnusèquinde-iuuenibus , qui exploratura exierant, retulit Scotos circiter tria millia
Faffutnn ab cxercitu Anglorum abeffe , ac proximis odo diebus æque incer* fuiffe quid Angli agerent , arque illi de rebus ipforum . Hoc fe pro ccitonbsp;, vtqui captus à Scotis fuiffet, ac fine precio dimiffusea lege , vt finenbsp;Régi nunciaret cos eius adventum illic expedaturos : nec minore cupi-^‘tatc pugnandi , quàm ilium teneri . Hoc nuncio accarpto figna confifierenbsp;iubet , cquorum, virotumque corpora curari , amp; ad vltimum certamennbsp;’ftna animosque parare deinde triplicc acie lento gradu hoficm verfus pro-S^editur » Vbi alteri alteris confpicui fucrc Scoti tres acics fcorlum in cliuo itanbsp;^üxcrc, vt dexteram , amp; finiftram rupes pra.’cipites claudeicnt , vnde hoftesnbsp;^bcunics lapidibus obrui poffent « Ad radices collis obiedus état Anglisnbsp;T. lij. rapi-
-ocr page 216-Rerum Scoticarum
«
rapi3us torrens prægrandibus (axis , amp;: rotundis ita impcditus, vt ncquc traft* ïîre ad hoftcm , nec vbi tranßflcnc , fc tccipcrc fine ccrra peinicie poÖtnt»nbsp;Angli cum peifpiccrent fine infigni dam no aditum ad hoftem non eflcnbsp;pofitis præconein mittunc , qui iubcat in aequam planiciein delcendere ,nbsp;vera virtutc de gloria , amp; imperio ccrtare t Septi refpondent fc non ho(tónbsp;arbitrio, fed fuo pugnaturos, feenim vkura illatas iniurias in Angliara venifenbsp;• fi quid fecerint quod eis doleat , ifummana expetendæ vindidæ copiam efle.nbsp;Illic fcquandiufibicommodum Viderctur expedaturoS i fiquis lacclTeret, opC'nbsp;ram daturos ne id irnpune faciat * Triduo proximo collatis caftris, ftationi-bufque ad vada collocatis leuia per occafioncm certamina fada . Quartonbsp;.die prima luce vigiles retuleiunt, collem in quo Scoti confederanc, nudu®nbsp;efle . Speculatorçsemifli, qui certiora referrent j amp;abeuntiuro veftigiapct^®'nbsp;querentur, renunciant Scotos in alio colle muito tutioread cundemnbsp;rira pofuifle iuxta filuam qu± eistutos cxitus,amp; reditus daret « Angli gt;nbsp;fperarant , fc Scotos prælium detredantes in alicno folofame domituros,^*nbsp;fpe deiedi cos fequuntur , in adverfo colic caftrametantur , Ibi po^'nbsp;quam aliquot dies confederunt , animaduerfum eft nodurnas Vigilias negl*‘nbsp;gentius ab eis haberi , fiue contemptu paucitatis Scotorum , fiue quodnbsp;nifi de fuga cogitate eos exiftimarent ? Duglaflius ncoccafioni deeffet »nbsp;quid audendum ratus cum ducentis cquitibus felcdis tranfmiflo ftuminco^'nbsp;fira hofiiurn , qua maxime ncglcdam cuftodiam intcllexcrat * ingtelTus înbsp;tentorium pcnc Regis pencirauit : ac dnobus ibi funiculis incifis ottonbsp;tu trccentis fere Anglis in reditu peremptis fuos incolumes reduxit ,nbsp;id nihil memoria dignum eft adum , nifi quôd Angli fuo damno moninnbsp;tentiores vigilias locis idoncis difpofuerunt * Tandem ex captiuo Scot®nbsp;refeitum eft , edidum in caftris fuiffc , vt de tertia yigilia omnes, quo Dænbsp;glaffius diiceret, iequerentur ? Is nuncius tantam trepidaticnem Aug“'’nbsp;iniecit, vt tribus aciebus medico intervallo feparatis totam cam nodeiu gt;nbsp;armis egerint ; cquofque inftratos, amp; in eventum paratos miniftri in tefltortnbsp;haberent : ftationcfquc firmiores ad omnia vada fluminis poncrent «nbsp;dem fub lueem duotubicines Scoti ad Regem perdudi expenunr, fc nunt*® /nbsp;iuflbs Scotos domum reverti ; fi Angli damna accepta velint vlcifci,nbsp;jubent ? Angli re ad confilium relata dccernunt fàtius efle in prafenti® ‘nbsp;ducerc cxercitum , quam cum hominum, amp;:cquorum vexatione fruftraPnbsp;doncs vagos Icqui ; prxfeitim cum in hac expeditione plurcs fame,ac if*?.nbsp;bis perierint, quam plærunquc iufto pra:lio pereant. Dccrcto reditunbsp;Anglorum vcl fpe prxda: in nodurna trcpidaiione rclidic , vel nofeeno*nbsp;hoftium Audio in caftra profedi hæc fete compererunt , feras circitetnbsp;gentasceruinigeneris, ac maxime platycerotas cæfàs , quod genus Angl*^ lt;nbsp;modo Reges , fed prioati multi alunt ; vtres item ingentes è crudis P^”^^nbsp;in quibus carnes coquebant, ac pcronnm ad deccm millia inventa .
item Angli confradis cruribus adhuc viuentes . Hæc fere omnia cun’ * gentem paupertatis, amp; laboris patientiam indicarent, fecerunt, vt facile P^ .nbsp;barctur corum confihum, qui de reducendo exercitu fententias dixeraßt»nbsp;Hoc anno decefl’erunr Vaiterus Stuartus , amp;: Elizabetha Regina , hienbsp;base vxor Resis; obfcflæ item à Scotis arccs Noramsc, amp; Anncvicirfed frurtr*»nbsp;quot;----- . Ö - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---------
-ocr page 217-Liber Oótauus. foLSóquot;. , j -zg
^rædædc Northumbris aóix’. nbsp;nbsp;Menfe Martiolegatiab Anglo mini, qui de paed
perpétua ageren c. Induciæinrtcsannosfaélæ« Annoproximo, qui fuit tnilJc'* fitnus trecentefîmus vigcûmus odauus ad odauum Calendaslulias conuentusnbsp;Anglorum ell habitus adHamptonam cognomento Septentrionalem : quo innbsp;eonuentu ex ordinum dccreto confeda pax cfl eu ni Scotis in has leges , vt An*nbsp;glus Omni iure quod iplCjCnaiorefueeiusinregnum Scotorum libiarrogaueranrgt;nbsp;’^ederet ; idque rcgnuni tam liberum relinquerent , quàm fucrat inoriente Ale-’‘îudrotertio : nulliquc (eruituti externæ in pofterum obnoxinm : vtScotipa-'uerremitterenc Anglis quicquid terrarum aliqnando tenuerant in Anglia be-nomine : finelque Scotis clTent Cumbria , ôd Northumbria Stammorianbsp;^enus ; vtDauid Roberti films loannam Henrici fororcm vxorcm duccret : vénbsp;Angli paâa,conuenta, fyngraphas, aut fi qua aliaferuitutis fnonumenta habe-
J ea Scotis bona fide redderent ; irritaque in pofterum elfe iuberent : vti. Scotiprodamnisnuperillatis Anglo, proqueagris,quos in Scotia pater, auuf-W eins fuis donaucrant , triginta millia mcrcarum argenti rcprælcntarcnt.nbsp;^rant fua: vttique Régi caufæ cur in has conditiones tam facile convenitent.nbsp;^uglus cnim proxima expeditione ærario penitus exhaufto , amp; ignotmniofonbsp;^edituapud fuos , hoftemque vilior metuebat, ne le ciuili motu impeditola-ïwihoftis befiicofiis adhærens rebus nuper profpciè geftis elatus infigni aliquonbsp;damno tegnum afiîcerct « Et Robertus fenio , laboribus j amp; morbo , (natnnbsp;paulô ante mortem in clephantiam inciderat} fradus , amp; vtriufque fortun«nbsp;diueventis exercitus ftatuetat non folum fefe, fi fieri pofi'et , inquictem dedcregt;nbsp;^edhæredum quoque ob infirmitatem arratis tranquilhtati prolpicere .* itaquenbsp;pîcefotisparta totum fead tes domi ordinandas conuertit. Nuptijs fill} mag-celebracis Rex fineni vitæ fibi adefle profpiciens ipic in priuati prope habi-^utïi fecomponens ( nam aliquot ante annis omnium maiorum rcrum adminiftra.
penes Thomam Randoltum , nbsp;amp; Jacobum Duglafltum erat in modicis
ædibus adCardrofiam (qui locus à Britannoduno Leuinoamne diiimitur) fe ^otitinens, congrefTu vulgi, nifi fi quando necefle crat,abftinebat. Eô paulonbsp;®Qte exitum convocatis amicis teftamentum fecit ?. Hæredes eofdem,qui innbsp;'^uuuentupublicodeclaratiétant, confirmât; primum Dauidem filium edauumnbsp;æ^âtis annum agentem : proxime Robertum Stuarrum ex filia nepotem; eosnbsp;Pfocenbus, amp; in primisThoma: Randolfofororisfilio, amp; lacobo Duglaffiocom-^er.dauit » Difpofitis deinde rebus domefticis omnes ad concordiæ inter fônbsp;‘*^diiim,amp; Regis obfcruantiara cfl: hortatus .• id fi prarftent,ab exteris invidos forenbsp;®ffirmauit, Tria prætcrea (eu pra:ccpta, fiueconûlia adiccifle fcrcur : nequen*nbsp;vnum Æbudarum infularum dominum faccrent : ne totis viribus , ßnbsp;poffet, cum Anglis de omnibus fortunis vno præliocontendcrent : nenbsp;cum cis diuturnas faccrent inducias » In primo confilio explicandonbsp;Jdulta difleruit de numéro, de magnitudinc, amp; potentia infularum, deinco-multitudine, amp; fcrocia , ac maiorum omnium patientia « .Hicuinnbsp;^^üibus fui quidem generis, fed in illisOceani oris nonincommodis adverfusnbsp;J^ûiincs prope à re maritima aliènes fc coniungunt, pofle plurimum incom-
°aiafferre, modicis contràdamnis aflSci « Eô igitur annuos præfedos iuris *Cündi gratia mittendos, quibus necis honosin longum tempus continuetur,nbsp;rCcunduin eô pcrtincre confilium , quod Angli , qui rocliorcm quàm Scotinbsp;T. iiij. agcuia
-ocr page 218-Rerum Scotîcaruni
âgrura colant, hominum numero, pecunia, omni denique belli appararu præfîent» amp; ob hæc commoda ocio magis afluefcant, coque minus l'une laborum patientas:nbsp;Scoti veroin duriorc folo educati ob parlîmoniam , alfidualque excrcication^,,nbsp;temperamento corporis lijnt làlubriore ad omnem militarem parientiît“’’nbsp;ipfo educationis generc alîucfaôti . Propterea aptiores efl’e ad tumulcuif*'’^nbsp;congrelTus , hoftemque paulatim carpendum, ac malis frangendum , quäl’*nbsp;ad llatariam pugnam . Tertij conlîlij banc elTe rationem, quôd longiorp^^nbsp;Scotos, ( qui nullum præter Anglos, hollem habcant, vbi belli artcsexcrceaDUnbsp;fi ad ocium fc contulerinc , irrepente luxuria facile duceret ad fegnitiem ,nbsp;leccbns mollitos imbelles efficeret ? Anglos autem etli pax cis cum Scot®nbsp;fit, habere tarnen Galliam propinquam , quæ in militari Iludio cos contineat»nbsp;Itaque fi return bcllicarum periti cum Scotorudi miliciæ,nbsp;nbsp;nbsp;eo defide manui** ;
conférant,iure optimo certam viéloriam fperarc debcant . Commendau'*^ item lacobo Diiglalîio votum fuum tranfmarinum * Vouerat enim in Syriä***nbsp;proficilci, ac belli facri adverlus omnium Chrifiianorum communesnbsp;partem capeflere . Sed quoniam ipfc vel rcrum domi perturbationc if*'nbsp;peditus, vel lenio, amp; motbo fradus fe voto folucre non poflec, orare impco^^’nbsp;vt Duglafiius cor iplb defundo Hierololyroam ferret , ibique fepeliendnö*nbsp;curaret . Id minus ille honorificum , Sc illufire amoris Regij erga fcnbsp;mentum interpretatus proximo poll Regis mortem anno cum firma cohortnbsp;iuuenum nobilium profedionem adornat » Sed dum litus Hifpani«nbsp;audico graue bellum ibi Régi Arragonum elfe adverlus eundem hollem ,nbsp;quo in Syria dimicandum efiet , nihil interclîê ratus quo in loco rem Chri^,nbsp;nam iuuaret,fecum Hilpanis coniungit : ac poft aliquot profperas pugnas^fnbsp;hoftem vt fugacem, amp; imbellem contcmncret,aliquid cum luis leorlumä**nbsp;dendum ratus in Sarracenorum aciem incautius incurrit, ac protradus innbsp;fidias cum parte maiore fuorum interemptus fuit ? Pcrierunt exnbsp;præcipui Gulielmiis Sinclarus , amp; Robertus Loganus ? Hæc incideriint •nbsp;annum proximum poft Regis mortem, qui fuit i j 5 Vt multa pauciscn !nbsp;prehendam,fuit certè Robertus Brulfius vit vndiquaque clarilfimus : amp;lt;****’ ¦nbsp;heroicis vfque temporibus paucosiii omni virtutis gcncre parcs inveniem**^^nbsp;Eratenimvtinbellofortifiîmus, ita in pace fumma temperantia, amp; æqui*^^lnbsp;quanquam infperati fucceflus, amp; poftquam cius malis fortuna fatiata, inbsp;potius lafiata fuit , perpetuus vidoriaium curfus cum vehementer nobilRn .nbsp;tarnen admirabilior mihi longe in rebus adverfis videtur ? Cuiusenin*^^^nbsp;mi robur fuit rot malis vno tempore ingrucntibusfî non frangi , certenenbsp;bilitari quidem ? cuius conftantiam non labefadafiet captiua vxor,nbsp;fratres viri fortiftimi crudcliter trucidatiî amici omni genere calamiwfis .nbsp;tempore vexati ? qui mortem clFugere poterant amiflis benij profugi : ’hnbsp;non ampliflîmo tantum patrimonio , led regno exutus à potentiH’O*” * Jnbsp;rum temporum principè , amp; manu , amp; confilio promptifiîmo ? ontninbsp;his malis vno tempore obfefius , amp;ad extremam inopiam rcdadus,nec denbsp;cuperando regno vnquam dubitauit, nec animo Regio indignumnbsp;vnquam aut fecit,aut duxit.nbsp;nbsp;nbsp;Nec vt Cato poftcrior, amp; Marcus
vimintulic.-necvt Marius calamitatibus efteratus odioadverfus inimicosin^^j fit.nbsp;nbsp;nbsp;Rccupcrato cnim ftatu priftino ita cum ijs vixit, qui maximis cxcrcuc’^
-ocr page 219-il’
(J*
()
il'
[0
Liber 0lt;^auüs. fol.S;?;
*0» laboribus vt non tam fc inimicnm aliquando Fuifle, quam Regem cfTc '^Ideretur meminiffe t Sub cxicum ctiam morbo grauiflimoad fènedutis moinbsp;bftiasaccedcntcadeofibinondcfuit, Vtpræfentem regni ftatu'm confirmaric,nbsp;amp; poftciitatistranquillitati profpexerit; vti iure optirao defundura orancs
non modo vc iufto Rege, fed pio parente orbati juxerint. Decedit F 5 ? fepttmo Idus lulias, anno à ChiiRo nato milieûmocte^nbsp;cchtcûmo vigefirao nono, regni vige-fimoquarto*
fi
ƒ
RERVM SCOTICA
RVM HISTORIA
AVCTORE
Georgio Buchanano Scoto.
IfLIBER NONVS.
C O T O R V M proecrcs funebri officio CTga defunâi comitia in primum diem comniodum .j-Proregi cligendo* Ibi in Thomam RandölfuiDnbsp;uiæ Coinitem, ( qui Rege viuo iam aliquot annosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yp,
ferat magiftratum , à moriente tcdamento eratp^» comm'cndatas) poblkub fauoi apparuic,
XCVÏIÏ» Rlt;
¦
lt;f[ C O R Onatio Regis in odauutn Calcndas Dcccmbris anni fcqueiitis . eftj vt Rom.PonttpeimifTuinvngcrerur, ac noua ilia cercmortiaapudScot%nbsp;guftior videretur . Prorexcreatus primum omnium patera cum Anglicnbsp;mat : deinde ad earn ftabilicndam domiconverfus, vtapcrtalatrocinialt;^^'nbsp;raeret, validam cohortem iuuenura armatorum circa fc fem per habe bat innbsp;occafioncs intentus ? Igitur cum Vidoncm fquod Gallouidia: eftopP*“’nbsp;proficifeenti allatum eflet, manum latronura fans valiJara in ilia regio” Jnbsp;obfidcre , ac viatorcs fpoliare ftatim ex itinere raifla in cos cohorte luanbsp;ad vnum fuppHcio aflccit ? In cædis auäores erat prorfus inexorabilis •nbsp;quendam Roma reverfum, amp;jquod per diploma Pont.veniaro obtinuifl^^ .jiinbsp;rum, •comprehendi iuflerit, culpæ condonationem ad Pont.corporis P®^ ƒƒnbsp;Regem affirmans pertinere . Furta veroex rcliqua belli contagione 3^1*”^nbsp;quentia vt compefceret legem tulit , vt ruftici inftrumentaruri colenu”nbsp;parata in agris relinqucrent : neue nodu domos,aut ftabula clauderent. Vnbsp;dati fi quod effet, preeium damni à prarfedis iuridicis pcterent ; prafedi ” änbsp;répétèrent : Régi ex bonis latronum deprchenlbrum farifficret ? Internbsp;eus paulo ad rem auidior cum cam cautioncm pro vana haberet, fui
is quidem ftatim fide bona pcrfoluit r fed cum diligentius inquireretcoi”F^^L rufticum ipfum ftirtrauéforcm fuiffe,cum laquco ftrangulariiuflit : bonaJ :nbsp;dixit ? Tiirbam vagam Icurrarum, ac fymphoniacorum poenisgraui(fif”’\^,|nbsp;poiicis compteffit. Si quis viatori, aut alij, raiiuftro piibhco xuic agenti reln^^
»
-ocr page 221-Liber Ôâaüüs. fol.88.
lt; •
turn óccidbre impunè liccbac «. Icaque cura aliquando ad Halidoncm vicun^ I Jo trigintafuifrencàcomitibusminiftri piiblicioccifi , cædcra iurc fadam pronun-•iauit . Necobhanc fcucritatcm dorai magis crat facinoroHs quàm forisnbsp;Mibusob fortitudincm formidabilis « Igitut Angli.qui fublato Rege Robertonbsp;’n Ipern vindidàîcrant in omneS occafiones intenti, cum nihil vi aperta Randolfonbsp;''¦uoaudcrentattentare,ad fraudem occultain arjiraumconferübt. Via breuiflimanbsp;^ollendiinimici veneno vifaeft : ncc defuic id molientibus miniiler idoneus rao-’’îchusexco genere, qui in ocio cducati periuria raaginroruni, qui redà doccant,
I “onaplærunqueingcniaadmaJas artes applicant * In eo cum dux coniundas ” effent profelTioncs rnonachatus,amp; medicinæ, altera vifa eft ad parandumaditum,nbsp;altera ad pacrandum Jcclus idonea ? Igitur cum in Scotiam venilTeti fcquenbsp;’^darct paflim cum dtnnis mcdicinx , turn curandi calculi peritum fàcilcm fibinbsp;’’litum ad Proregem fecit . Adhibitusad eum cUrahdura medicin±lcntuninbsp;^^nenum admifeuit : deinde vclut ad pharmaca compàrànda acexpto pau-^oruin dierum commeatu in Angliam fe reccpic . Ibi apud Eduardum grauinbsp;’nmafTeuerationeiadatRandolfura antccertum diem mortem obiturum. Rexnbsp;’’’catri fpem ingenti exercitu comparato cum ad limitera regnorum venifletinbsp;’’’dito Scotorura magnas copias non procul à fuis caflris abelfc, caduceatorcm»nbsp;jl(j ,^*utad res repetendas mittit,iu{Turn explorare quis eis copijsimperaret,nbsp;nbsp;nbsp;Ran-
ƒ quot;Us, qui tnorbo ingrauefeente, ac non reuerl’o àd diem monacho pciorà omnia quot;Ticaretur, diffimulato quoad potuit dolore in fellaante tabernaculum fedens^nbsp;’’Mefplendida indutus ad foecialis poftulata tanquam finus ac valons quxvifanbsp;j^’nt refpondic . Is cum ad Regem vifa,amp; audita rctuliflet, monacho veluenbsp;^ndace punito retro figna convertit , reliâo ad limites advcrfüs excurfîonesnbsp;; ^*^ûdio : amp; Randolfus quo minus progredéretur morbi violentia irapeditusnbsp;'jt* t diiniflbexerciturediret, ad Mufcclburgum qüatüor ferc millià pafluum abnbsp;jrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'niburgodeceflîtannofaluns millcfiraocrcccntchraotrigcfirao primo,decimà
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cal,Aug«poftquam biennium rmôrteKcgisRÔLcrtiimpcraflct, virforti-
militaris peritia nulli Regum Scotorum inferior •• pacis verô artibus / Uomnibus fuperior ? IVCliqUIL uuva «. aiWAAiuin , ucxudiiuvill IdlllCYnbsp;r h'f^dignos. MortuoRândolfo regni euftodefita tum cosvocabant) eleâus cft
? RcliquitdüosfîliosThoniatn, amp;loanncm plané tanto
,.' ^üo die ticpidus allatuscft nuncius Eduardum BaUiolum Prid* C^ahin xHu-?°Potthæcum numcrofa daflcfuiffcconfpcaum . Deciusaducntu vtomniâ
„-,..1,^ «u;.ic i-f*npTen/îd , Mottuo Regc Roberto crac
'’’i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marriaî Coraes adquartum Nonas Aug. Rege decimû annum agen-
-ff nii.^ J:________n. : C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n_; J /~'-i • rt..
* Mottuo Regc Roberto eràc itij Lauientius Tuina ( excis Anglis qui aeexptis in militiæ præmium agrisnbsp;gcncrc quidera bohefto , fed vitaflagitiofà , Isfpe raaioriïnbsp;voluptatibusinhoncftisindulgebat
‘gt;‘1
iü'‘
fi
^lt;1 ».g lt;O r'‘'
‘'Hh» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ alterius imtnatüra xratcmukoquan»
quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------4 Igiturcurn inàdùlteriofçpc
à indice caufarum ccclcfiafticarüm itidcm admonitus hön abftinerctj, ^pifcopi Glafcùenfis officiali ( ita cura tnagiftratum vocant ) Éandem ei facris*nbsp;Chriftiana eft intcrdiâütn ? Illc velut iniùria afFedus iudicemnbsp;proficifccntem inûdijs ad viam pofîtis cxcæpic i àccara diutcnuitapudinbsp;impcnfa pecunia fc liberaret . Ob id facinus Tujnanbsp;ÎJib.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi grauiter infenfum , fequead fupplæi'urn
cius potentiara veritus in Gallias profucic. IbiadEduardura ßaiholurij ------- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
-ocr page 222-Rerum Scoticarum
loannis fquircgnum aliquot annos in Scotia tenucratj filium ie contuÜt :cic*-’® ftatum return Scoticarura indicaflet hortatuseftnetantamoccafionem rrgnip^nbsp;ternirccuperandiomitterct * Rcgcmcnim puerum efle,plHrcfque propciquot;*’’'’',«nbsp;cos, amp; odi j crga pattern vindiccs,quàm amicos habere, Ahorum patres in con*nbsp;ventu publico apud Perthum trucidatos,alios eXules bonisamiflisjinultisagrof^*”nbsp;bonam partem mulcac nomine adcmptam ; complures prxterea genere Angl^Vnbsp;prædijs à pâtre ipl’us donatos priuatos expedirionis comités libenter futuros*nbsp;Nec defuturoscx v troque regno homines egen tes, amp; facinorofos vel fpelucri,’^^nbsp;iudiciorû roetu nouarum terum cupidos,quibus nihil prçter quem fequantur hnbsp;ad omnia mifcenda deiit Ad ha:c lacobo Dugla/fio in Hifpaniacxiindo, Kaænbsp;dolfo per aduerfam valetudinem adres gerendas invtili neminem prxtcrca*'’'nbsp;pereffe,cuius audoritati multitudo difcors fc regendam permitterct. itaquenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
• • «• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c« v*nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t vvlm Xm4«»a« (amp;«.«^» aamumavo vw|^AaJ va.
Terreftresautem duxcruntDauid Cutninius olim AtholkeComes, Maiibf^’ T) aIIzgt;rvt /^«At*lt;iic VV A nr*! T»3ÎKrgt;f ILK A z4 iTic lt;mrM 11/7» f'y t*M iV». Al/avinnCf*^
tulamcunque manum fatis fore, vt vel rem paratam, amp; fe oJïcrentera arripiat, i impulfam , amp; labefadatam euertat. . Hæccum magna ex parte veraBallio*^nbsp;non ignoraret, Si magnas ab Eduardo Anglo copias in Scotiam duci audirctnbsp;callidiis veterator homini imperij,amp; gloriæ cupido perfuaGr, vt concractis pronbsp;fenti copia nauibusexpeditioniseius partem fufeiperet * Verùm fub adventunbsp;Ballioliin Angliam Eduardos excrertum dimiferat ? Nihilo tarnen mionsSef^'nbsp;cxulibus,atque Anglisagris in Scotia expullis ad eum eonfluentibusmanutnn^nbsp;contemnendam eftecit. Sunt qui icxcentis tantum comitibus rem tantam f**nbsp;fcribant aggreiTum: quod mihi non fir verifimile , Piopior veroeorum vio^^nbsp;oratio,qui lex milliapeditum ei ab Anglo data ferunt . Alacrioresmultôadb^nbsp;expeditionem vniuerfos fecit, illis ipßs, quibus bæc agitabantur diebus morsnbsp;dolliniinciata ; acvcliitlætumomcn rerum gerendarum omnium animo^^^nbsp;xit. Cum hac igitur elafle Kingotnum veda Cal, Ang. naualcs copias expoR**^'nbsp;Terreftresautem duxeruntDauid Cuminiusolim AtholixComes, Maubr^* 'nbsp;amp; Bcllomontius. Ex Anglis Talbotiu«, Ad clalfisappulfc famam Alexandernbsp;tonius homo nobilis, qui turn forte in illis locis diucrlabatur, occurrit,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
defeendentium rrcpidationeoccafionem rei bene gerendas non defuturam* ’ multisautemeviGiniafeardiungentibuscura hofteeongrelTuscum bona paf^^nbsp;rum eftcasfus. Ballioluspaucis diebus fuisad fe ex vcxationeitinerisrcfici^'’.p.nbsp;datis Perthum reâàcontendit, cum ad niolas aquarias non procul ab lerna^^ ƒnbsp;metatus fuiflet, Prorcxqoe vitra, Patricius Dumbaruscitra amnem vterquc^ j*nbsp;jmagnisGOpijs biniscaftris quinq; millia diftantibus conftdiflenc , BallioH’^j,'nbsp;imiltis ad famam return lecundarum fc aggregantibus fupra dceem millia/jnbsp;num haberctgt; tarnen eum inter duos hoftilesCxcrcicus tenderer, veritusneinnbsp;dioopprimerctuc , optimum fadu eft ratusfeorfum, amp;exinfperatocosaggf^^j,nbsp;primumq;. MarriumProregem,quern vcrofimilcerat,quolongius ab hoflctc^.jpnbsp;ret, eóncgligenti-ustxnniaadurum , Nadus igitur AndrearaMorauiumnbsp;bardinum ducem eft, qui non aufus palam lé Anglisconiungere palutn innbsp;amnis, quà permcabihserat nodeinfixit, qui Balliolanis iter indicaret •nbsp;tedi filuis, quæ vltcriorem ripam vefticbant propiusad hoftem acceftiftent,nbsp;gunt cum rans vigilijs,amp;: ftationibus oppofitis velut in pacato nodcra agerc.nbsp;corum negligentia freti præter caftra lummocum filentio ducunt :• Sc inauefnbsp;partem maiorcm le ibi folitudincm ratiinventurosimpetumfaciunt.nbsp;parte , qua fummam negligcntiam fore Iperaueranc force vigilabant
-ocr page 223-Liber Nonus. fol.b'p.
^^oiîiasRandoîfus Morauiæ,Robertus Bruflîus Carîiîïâe, Mordacus Taichiæ Co«' j 2 Alexander Frafertus. Hicum amicorum validist