Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:
• de rug van het boek
• de kopsnede • de frontsnede
• de staartsnede
• het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:
• the spine
• the head edge
• the fore edge
• the bottom edge
• the back board
I OA NN ISv LODO
I ^IGI Itai's t^^entinî *
DE VE R‘,I TATE F î D E I Chriftianæ Iibri v. in qutb. de reljgîo nis noftræ fundamentis,contra Ethni cos, ludæos J Agarenos -, fine Mahu^ metanoSjSC peruerfe Chriftianos pla^ t rimafubtiliffîmèfimul atq^exadiffime difputantur: nunc denuô in lucem cd ici.
Acceßit rerum uerborum in hifce memorH' biliumlocupletißimus Index. ■
' Cum gratia8t priuilegio turn Imperatoris Caroli V.tum Galliarum regis Fran-ciRi,ad quinquennium.
B .A S I LE.lt;^E.
-ocr page 10- -ocr page 11-Ë X I M I o SACRAE THEO loglæDûCtoriD.LODOVICO BE' R O Bafilienfi, Domino ÔC Cognato fuo in primis obièruando, lo, Oporinus Sgt;
CI T E à platane non tt' no in îoco celebratü, idÜa' tumq- Ueteri etiam prouef hio eji,LOD. b er e, co--gnate multismihinomini' bui obferuädißime, lt;Ate àxt T^if TÔyi iixKüs î}(0p STteipa
•aoKè.p T'i nbsp;nbsp;nbsp;‘^âp : quad honeftum puîchrum^
fit,itérant idac tertio repetifermone debere. Nlt;î «r alibi paßim, ita hic uel maxime diuiiia in rebut honeftis Prouidentia, acßngularii ergagenus hu mann Dei amor apparet:dum gratia ittis tantä ad dit,utfemperamatores fuos reperiant,qui,quan' tumlibet iHaabalijs negligantur, flocci^ fiant, ac fi£p enumero etiam oppugnentur,diuelli tarnen ab ipfis nuÜo f; paüo frant,fedperpetuo eafdent fiudio confeädnt€S,nullam fibi adeo ex quamlibet frequëti earu ufu obrepere fatiem,naufeam'ue pa tiantur,utquo eafdem uerfant crebrius, hoc maio re femper iUas ampledi amore,fiuere^ pergant. Contrà in reb. fifcatis, hone/ii^ ac boni duntO'
u a, xdt
-ocr page 12-♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA
X4t/fgt;eciem præfeftrëtibtn euenire uidemu-i^ut er gratiam omnëftatim femel fierintperffeüie propius,ßmul cum detraßu ipßs larua exuant,ejquot; eos quib.principio eßeadmirationiccepcrdt,lt;icer rimos inde o fores experiaitirAduero ß uUdaliain re,certe in promulgüdis ingeniorü faetibus depre^ hedere potißimulicet. Vt enim eoruqui uel inanes tantii nugAS obtrudunt ledioribus, uel uana folunt oßentationeinfanabilcillud fuum fcribendicacoë thes produnt,momentane(eßre commentationes ac ephemeri effe Ubelli folent : (quorum tarnen ed nimis etiä ßrax bæc noflra ætas :} ita quoru funt redid rdtione, uerdq; eruditione, hoc efl fdpienter infirudla lucubrdtiones, eo quoq- G emo ßre pob lent,ut quo fepius db car um quAS tradlant feienti Arum dtq; artium fludioßs legdntur,hoc magis mtt gisqßetiam decies repetitæ,utille ait)pldceat:fu-binde nimirum proßrente feßudlu aliquo, certo penitioris inquißtionis, opeticq; diligëtioris pre cio.Et quanquam ita funt quida anxio,dut inique» potius iudicio priediti,ut ßc de uct cru tantn ferip tis iudicari tutô poße cxißiment: baud tarnen ufq; adeo flerile uideri feculu hoc noflrü debet,ut non er protulifrehadlenM,cr proßrreetianumin om ni feientiaru genere clarißimos uiros,quorum mo numenta cum ueterum prcccipuis conßrri no pan cA,pr£ßrri ctiain quam plurimd,ac maiori quoe^
Adt}iira'
-ocr page 13-NVNCVPATORIA.
Aimîrdtioni olim atq; ufui tffe pofleritati poßint, citm inuidiä, cddideq- re itd ut uerè eß expcdenti irbitrandumßt. Atq^ ut in dliarÜ artium dc feien tidrîitrdditione nÖ immérité) ßrte prioribuiillii poßerior femper ætA cöceddt,pdlmdq; priebcdt: itd quid in ed cedere debedt, qud folidd certdq; di fimnem uirtutemprjeceptdexbibentur, qudq- dd fui cognitionem, dc fummiddeo boni confecutio' në,Qr ygt;ei opt.mdx.cultumiUerÜ ilium, nö fuper flitionibui dtq; pr^ßigijs ( cuiufmodi d ïuducis, Mdhumetdnii,Epicur£ti, peruerfeq; Chrißidnis quibufdd obferudri liquet)ddulterdtu, reéldcbten ditur,non uideo. Quiienimnbomnëilld,inciete ris quidëcertephüofophieepdrtib.ddeo perffied cë uetußdtë,hdc in pdrtepræcipud pldneßiiße cte cd,dc innumerisidëidtd erroribuiignordt? Qudn tuigitur inhdc ipßnoßri quoq^feculi homines excettuerint,pr£ter dlios c« d. e r a s m i Kotero ddtni, turn nojlri huius l o d . v i v i s Vdlentini, doäißimorum hominn monumentd fatis teßdtur. Sedenimdenoßro hoc utipotißimudied, quideß ù ueterib. illn pr£ßdtißimd eruditione uiris ufqud memori£ proditum, liberdlis fdltem hominis ßu' dio dignum, in quo no probe fe quoq; exercitum, editis diuerforu ddeodrgumentorulibrisdecldrd uit^Ac liquidé idquidem cu ex alijs eius operibus, turn itlo potißimum quod de Corruptis difciplinis
-ocr page 14-E’PISTOL A
i(rtîbuf, eafJemq; tridendi rdtioneäntednnes tredecim protulit inliicem,dppdret. Qttdntü uero perßäddiuinieillius philofophi£ cognitione pri ores iflos guos dicebd omnes poft fe relinqudtjhoc ipfo quem de Veritdte fidei Chri^idtiÆ pdulo dtt' ted qddm è uiuis difcederet vives fcic nofterftti' ceperdt,nemininonpdtêre,illudipjumcognofte re cupienti potedl. Quod ft licuiftèt expolire id e^ tidm, neij; ftiftèt ueltit imperftiHum adhucfœtu re linquere ïdti neceftitdte compulftis^ dij boni qudn tumeruditionis uer^pietdti coniunii£theftdurïi hdberemnsfNonfemel certe tdm præcldri iüius in ftituti f'ui,dugt;nddhuc uiueret,conftlium, Uteris dd. me ftiis perfcribere, meq^ dd Spdrtdm illd qifdm ftt fcepiftèm ^ftedulo ddorndnddm exhortdri folitus erat:mdgnÜ fe Opus moliri dfftrmds, in quod unît quicquid folidioris fdnäiorisqi do£îrin£ diuino effttieneftcio cöfecutusftd omnecöftrret, dtq- in eo dbfoluendo quicquid fuperefjètuit£ confumc' ret. Atquiuixàtmprimisddbuclinedmentisccxp tdm hdnc dfe Venerem circumf:ripftrdt, cü ecce indigttd tdnto uiro, tamq- pr£cldro eins inftituto forte,tollere mdnum de tdbuld,dc interruptum re^ linquere opus,extremumqi uit£fti£ dâu dbfolue^ re cogitur : mdgno certe or bonorum omnium lu âu,cr rei literdri£ pietdtisq; detrimento. Igitur qMdunumr€{ldbdt,pr£cipuutttihioper£preci'
unt
-ocr page 15-NVNCVPATORIA.
umfaâurui uidebar,ut ^uant in ipfb adhuc fuper' fiite ßnguldrem erga me beneuolentià femper intel lexeram, in i^s etiä quos rerum fuarum cur Mores rcliquerdt,experirer. Heq^ fane mihi committeU' dum ejji duxi, quin hortado urgendoq- efficercm, ne egregium Opus ißud, cuius tantammibi dliquo ties j^em ille ficerdt, qudmlibet rude dtq; impoli' tum ddhuc,itd uel negligeretur.per incuridm, quo minus in publicum eccleßu; pietdtis^;ßudioßyrum Ittilitdtéprodiret-.uelpldgidrii ßrtc dlicuiusßdU' de interciperetur,qui debitd dutorem ipßus Idude *tq;grdtidßolidret. ïgiturzxGulielmi üertzc' ntj uiri doflißimi^dmiciq^ mei ßnguldris operd,në pe quo rerumßidrum curdtore dnnis dliquot v u V E s ipfe ufus eßet : nbsp;nbsp;1/i.drgdrette Vdlddurlt;e^ ont
nib. quæ in honeflißimu quduis mdtrond IdudU' ri quedntuirtutib. orndtißimtefoemind;, eiußdc^ D. ld)douici Viuis rcliUd uidult;e beneficia, eßvci tdndem,ut eiusmihi Operisin lucemedendico' pid fieret. Atq^ iniuiße me grdtidm eo fdUo ßtne non pdrudm dpud ueræ pietdtis ftudioßos,dbunde res ipßi decldrdt. quiu duguftiori chdraéiere dcfigt;rmdliberhic,quoedßdltequdßdignitdtequi' ' bußdd fieret quoq- commenddtior, eßet primum Ù nobis excufus,fuere non purum multi^qui enchi' ridij firmdeundem recudendum cenßerent,quo commodiiK omniu mdnibus teri,gefldriq; inßnu
0! 4
-ocr page 16-EPISTOLA
po^ct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facile ferijs illoru hortationiiia Oi^dtt
ci me pdijiii fum^uthdc etiâ in re quaplurimii tificarer. Ne uero temerè id quoq; à me patratunt ^uifquä exiftimaret,inueniëdumihi patronum ali' que duxi,dpudqucfdili huitt^ mei ranöe expoßtd, contra maleuolorü calunidt(ut nihil non uiruletii quorundam morßbia impeti arrodiq^ hodie ßolet) pr,eß‘ns mihi ecu numinis cuiußia auxilium para ré. Alioqui enim certe nößuperiiacaneü folùm,fed ridiculü quoq; prorßm uideri poterat,utego med' rv. nugari« quicquà hic, uelut aßuta regali purpU' Kce Sardorummaflruca, utquidam ait, affigerem: maxime quuperfeçy'rei dignitas, erquot; autoris prtC ßanti 5 abude eß'eapudpleroßq; commendata que at:çx Itéré quiequidhic deßderaripoterat, pr£' clareßuaad'Pdulum 11 t.Vont. max. prafatione, doiliß. uir 'D.¥rancißcus Craneueldiusffiißet corn plexus. Verum editions huiustarnen faéliq; no' ßri patronumquierëti, nuttusoccurrebat teipß), c'uditißime l o d.b e r E,cogndte obßeruadißime, tielgratior mihi,ueldignior . Cum enim ad capeß' fenda bonarumliterarum fludia puero mihi ad' hue primus , ac perpetuus inde ßieris author, proq; Cd qua inter nos neeeßitudinis copuld iungi mur, humaniter dtq^ bencuoleßemper noßris co' natibus, modo ne ab inflituto curfu C quern haud inßUciter etiam tum facer e fubinde uidebdr)defle
éierem.
-ocr page 17-nvncvpatorm.
iierem, te adfùturum pollicitn^, ita omnino effvcc rii,ut qudntulamcunq; diuinobeneficia erudition nis exifiimationë iiâéhn ,neq- dedecoripatrite hiu âenus, muleisuero cxteris etiamhonoriefie ati^ ufiti potueriw.cur non quiequid id eft, optime ac huanift.Cognatc,ïibenter iitq- ex animo tibiaccep tumfaremioccafionemq^ mihi undecuq- etiam de claradi uiciftimerga te animi mei,teftand£^ grO' titudinis,captandam duceroniAtq- utinam non fie culinoftrineficio quofato, anteannos aliquot cu multis alijs bonis honeftis^ iuuenibits,uelut cömu ni quodam paroxyfimo correptus, à literaria ftu' dia aliquantifter ceftdndum mihi eft'e putaffiem.
bi tarnen rurfiusàte,quafî fido Achate,in uiamrc' vocatus, paucorum aliquot men fium negleólum i' ta laboreatq- induftria fiarcire fium conatus, ut no multopoRmagnorum inrepub.noftrauirorum autoritate ac iudicio ad Crtecas pariter iMtinas^ literM publiée docendi munus deftinarer : id quod annisplus minus quindecim à}neadminiftratu,no dum forte reliquifiem, nifi hominum quorundam (nequidgrauiusdicam)male firiatorü contetio' ni atep inuidiæ cedendum,eyr quäcunq; potiusfir tuna mihi tentandam exiftimaftem. Ac turn quidê inter alia uitie honeftis fialtem exercitijs tranfigen dtc genera, quum pr^cipue mihi ar rider et ars ty' pographica, qua er tutiorem me ab inuidia fire,
J (.fied
-ocr page 18-EPÏSTOLA
(feine^;ßcbonorumfcriptorum e^i’ tione deinceps literdrum ftudijs, non minut ^udtn ttateddocendo,profiiturumj^erdbdm ; itdinihi eä tjjedmpleilenddm curdtidamq^ toto feäore intC' red putdui,ut qudntum Heer et, ijs tdntum libris in publicum edendis meam operdin locdrem, quibut minimum llt;edi quifqudmt emolumenturn uero cer^ tumdliquod mdgnumq; percipere quimplurimi pof]ent. in hdnc igitur fufceptd f nnel d me prouin ciam^ßquidem fedulo qudntum edlmibi adhunc t^(pdiem ßue indußri£pdrtum,ßue linguarunt cognitionis qudliscuq- diuino conceßitm munere, impenddm,hdud ßrßtdn mdle etidm ßc inflitutdtn mihi earn uitce rdtionemßudicaturos bondrum dT' tiumdtq; humdnitdtii ßudioßos: feq; obidipfum quoq; grdti^dliquid debere tibi,opt.Cogndte,qui meliorum femper ßudiorum dutor mihi ßteriSf non grdUdtim dgnituros conßdo. Proinde ut er huiuf prtecldri Operis, nunc demu d nobis enchi' ridif ^md editi beneficium, er dliorum etidm U' fum,quoß:unq; deinceps ßue bondru drtium, ßue pietdtis fludioßs grdtificdturi promulgdbimuSt tibidcceptum eße firendum omnes intelligerent, non dbßurdeme fddurum exiftimdui,ß idipfium publice édita hoc dd te epiflolio, qudmlibettumul tudrie tdmê um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firipto (neq; enim
licebdt nunc quide dliter) teßdium relinquere:ß' mul^
-ocr page 19-nvncvpatorta:’
i^ud qudecunq, atiimi ergct te mei dfgU' mentum qua. foles omnia humanitate.ßuendumt ab iniurijs, gutecunc^ intentari à quoquata poßint, uindicandum fußcipioi, enixe orarem. id quodfadurum te, pro ßngulari in me beneuoîen' tia tua,non diffido. çhriftuiîefia humanitatem tuam er ad nominK fuigloriam, er Catholic £ Ec clefiæ utilitatem diu nobis incolumemconferuet, 'ßafile£,pridie CalendAuliß Anno Salutis
u. D . X L111 I.
-ocr page 20-RE RV H ETVERBORVM in libris lo.Lod.Viuii de VcntMcfida Chri' flian£ memorabüium Index.
A Bdallæ diiîüde ho- Adam ad fe oculos à mine f66 Deouertifle
Abelismors iij Adatnan geminæ fue-in Abelis morte figura ritnaturæ 400
Chrifti îjô Adæ flagitium lO} Abrahæ femur tan- Adæquare præceptum
gitferuus îoq. àDeodatü iqj Abraham Chaldæus Adar reconcili atio quid
X2t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profuerit 20s
Abraham quædâ Chai in Adam uitiata natu-
daids literis coniï- ranoftra 194
gnaffe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zyy adolamuox 434
Abraham quare mul- Adriani ediflum de
tas uxores duxerit Chrifto 3^8
624. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ædificatio res ridicula
Abraham fi'dei 8! piets s6
tis exordium 496 Aegyptioru uanitas ti» in Achille optimi prin Aegyptioru infanæex cipis effigies 288 flruôliones 223 Aifta apoftolorum pri in Aeternum.quidfi-
mum ædificiü fuper gnificet 434 Chrifti fundamen- affedhôes uelut mediae
tum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290 nbsp;nbsp;1S9
Adam côfolatus à Dco affeflus ualidiflîmus poftlapfum 214 nbsp;nbsp;668
Adam primus uates de affeéfuum ratio Ghnfto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afros multas uxores
habe
-ocr page 21-INDEX.
habere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÓZ4. Agarenos à nbsp;nbsp;nbsp;Ma- humctica defeiuiffe 6îO Akhoranierrores 64S Akhorani ineöftantia S88 in Akhoranoinfi'nita effemendacia Alcxädri Seueri ediólü deChriflo J58 Alexandre orbishic non fatis 476 ama ut ofurus, repre-henditur özj amare quid 71 amandi caufæ omnes in Deo 668 amoruerus 178 amor nexus animo- rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4510 amor unde nafcatur zjo amor eöneólendi uim habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139 amor adbonum fem-per tendit 7? amor quos coniungat 180 amor fundamentÜ do- |
ftrinxpietatis jc6 amorisuis 44t amorem ôi maiefta- tem in una fede no morari 33S amores meri uniuerla hominis pij uita ambiguitates ex igno- rantiauenire 377 amieitia inter duos ma xime nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;62X » amkü amico alterum effe ipfum 140 amnes ingentes aruif- feterræmotibus ixt angelus quare ad uirgi nem miflus 29? angelus punitus deaf feftataDei acquali-tate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5x? angelus undebeatus Angelum Politianum kripturam facram totam contempfifle 164 angeli nonapti huma nis conuerfationi-bus,nifi corpore con teâi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;j6 |
ange-
-ocr page 22-INDEX.
angeliamp;Deifïlii 21? angelorum fundlio tc-poraria 17? de Angelorum lapfu ftultaratiocinacio Mahumetis angelorum nuncupa-tio angelos àdeo in (emet ipfosoeulosconuer tiffc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSo ad Angelos malum no pcrringere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jlt;jy Angelis corporalis u-fus quare non da-tUS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IpQ animaliumapud ludæ os iug!S carnificina 451 animantia fua officia prarftare 198 demutis Animantibus amp;nbsp;mcntibushomi-num nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;4 anima pro homie 4S9 anima curgcnitis in ad uiterio trifauatur 151 animas humanas quo tidie infundi corpo ribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î57 anima: afliones perp? |
dendx 249 animæ immortalita- tem Socrates in inccr to reliquit if? animæ noftræcontin-git quod aquæ fonta næ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht animæ intelleâus amp;i- maginatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164 animum humanii effe immortaiem lt;43 animam mortale quæ fecerint t6ï animam effe immorta leminfidepietatis 170 animam Deifolius be neficio procreari 251 animabus fanflis cœl3 referatum afcenfu Chrifti }jo animorum tenebræ 423 Apellis induftria in pin gendo }jô Apoftoli unde nomi-nati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;274 Apoftolis fpiritum no-uam |
index.
uam doólrinam nö
attulifle 191
inApoftolis uigorfpi-
rirus Domini 24 in Apulia homo afîue
tus ab infanna in
area foederis admoni-
tio beneficioru Do
Ariftoteles obfcurus.lu bricus, uafcr enam »6?
Ariftoteles àquibus re-
prehendatur 22
Ariftoteles taxatur 60, 98
Ariftoteles Deo adimit libertärem
Ahftotelis fcripta de
Ariftotelis fententia
demundiguberna-
Ariftotelis de felicitate fententia
Ariftotelis fententia de
Deo
Ariftotelis fententia de prüden tia ac fortu-na
Ariftoteletn poneredu asbeatitudines ft
Ariftotelici ob nume-rü angelorutn often ft
de Afeenfionis Cbrifti utilitate
Afizini populi cur Chri ftianifmo renuncia. runt
Aftrologorum uanitas 120
Atedea
M.Attiiius Regulus â
Carthaginenfib» cru deliternecatus }6O
Augufti feliciftima fe-* neélus
B
.p Areozibas duxludæ JD orum ï« baptifmi figura in ar-ca
-ocr page 24-INDEX.
ca Noe 256 beatiimmortaliter iSo bcatitudoDeiquæ ijj beatitudonon aforcu- na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si beatitudo Mahometi- ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34» beatitudo non fjta in corporis commodis 4^^ ad Bcatitudinem fempi ternam quomodo perueniendum 204 bellum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;687 beneuolentia Chriftia noscöglutinari 633 i Beftiismultiscorporis dotibus nos fupe rari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zoo bonamalorum 108 bonaquxStoicis 52. bonorum tna genera brachiü Domini 418 M.BrutQ malus genius bruta in ufum hominü brutorum uitam àgere multi cupiunt 199 |
C. ^Acodæmones tS4 ^cærcmoniæamp;: rituS quareludxis dati 438 Cæfaris infolentia in fc licitate Caligula cu dijs lîmul tarem habuilTe Canahæinfulæ 184. Canaria iniula miracu lisplena ;16 caniculusmuriccps 608 Cantica Salomonis quomodo intelli-gcnda 4^5^ in Canticis tranflatio-nes longiCfime repc titæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;260 caro amp;nbsp;uirtusin duobus lancibus pofitæ caro cui præcepto maxime repugnet 688 Catonis diélum deliac uita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;671 Charitas hominum,ar gumentum magnii charitatis Dei 307 Charitas in res plures non |
INDEX
non eftpartienda 307 Chriftiana religio uc-n era [a à prxfta n ri f-(imis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;666 Chriftiani ueri ludæi fpirituales nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4;; Chriftiani tabula; de-pidlaeÄ peruetuftæ comparantur x-r Chriftianorum tyran- ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J67 ad Chriftianifmuni uia certiiTima 4;o Chriftus pads tempore natus if4. Chriftus in quo aetatis fuæ anno doccrein ccperit ;oi Chriftus falutarem legis nudeum protu-lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioS Chriftus quid nobis u Chriftus quare uxore nullam duxent joz Chriftus cu Mahume-te collatus f86 Chriftus mclior Mofe S79 Chriftus.difdpulis lu- |
daisadhucjudæo-rum uerbisamp;morc locutus 290 Chriftus fol, lux amp;nbsp;ui-ta uetcns teftamen-tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;263 Chrift’fe nee opificio ulliuelarciaddixit J02 Chriftus quid nobis'at tulerit 48t Chriftus quid locutus cum ad cruceni duccrctur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjr Chriftus homounitus Deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247 Chriftus poft refurre-(ftionefeoculismul titudinis fpeifiandS nonpræbuit 548 Chriftus finis legist Si prophetarum '26J Chriftus quo ætatis an nomortuus 327 Chriftinatiuitas 22s Chrifti fratres xgj Chrifti hoftes 3x7 Chrifti tempora 523 Chrifti diuinitas mul-tis ueibis probatiir f ^97 |
Index.
, 497 Chriftiadorum ratio quærenda ;z8 Clirifti miracula ho-tninibusutilia no Chrifti uita omnis per ftringitur so'; Chrifti lex omnibus congruit nbsp;nbsp;nbsp;447 de Chrifti doftrina Chrifti doflrina qua* renihiliputctur 36} Chrifti natura duplex in Daniele exponi* rur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JOO Chrifti reconciliatio quid reddidcrit 209 Chriftofuum honoré detrahere quale pec catum 2;o ■K Cliriftumfuamhuma nitatem nunquädi* xiffeDeumeftc ;ij anteChriftum Meffi-as nullus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;si4 Chriftum uerbu Dei efie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;04 Chriftum lucem mun doattulifte 604 |
Chriftum nihil pcculi arehabuiffe 30? Chriftum multitudi» nis teftimonio non acquieuifte 274 Chriftum nihil peni-tusfcriptoreliquif-fe Chriftum non ftatim poft delidium uenif fe in Chrifto tria efTecô* fideranda de Chrifto quid lend« atMahumetes in Chrifto omnia ftm« plicia 8C plena 340 de Chrifto ludacorum fabula 528.0^329 à Ch rifto lux addita re bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 cibi nemen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;64« Cicero de mundo 95 Cicero de Deo quid fentiat 661.amp; 66z Cicero taxatur c-jz Cicero multa ore, no peftore dixit 6S4 Ciceronis fententia de magnis deorû rebus |
INDEX
bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 Ciceronis ftukitia de fïliola fua qua deä facere uolebat 289 ciuitas quid 687 duitasbonum f87 cœlibum Chriftus ex emplum JOJ cœlonô opuscffe Deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t?5 in CoeIo nullus cafus timendus ïii cotliianitor 646 cognttio in animali propter appetitü yo cognitionis fummum fimplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;ji Colapifds homo 217 «omedere et bibere res communio ^4? cômunicatio rerü 4; conchæmarinæubire côcrucifigi cum Chri- condita omnia prop ter hominem 190 conditor ex rebus con ditis agnofcitur |
î? coniugum quorundf continentia nbsp;nbsp;1^6 confiliü Domini ado-randum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î90 côfolatio maximain omnibus periculis 636 confuetudo reflo iudi cio ofïïcit 40* contincfia lofephi 29Ö Cornelius Pub. Chri ftumirridet 36» corpus hominis réélu in cœlum fpeélans 74 corpus feruire animo 49 corpus inftrumenjum animi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49 corpus an career animi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;200 corpus hominis quid iniecontineat 187 corpus Chrifti in /â-cramento modo quodam nobis in-comprehenfibil» rpus career anirn» X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyî |
INDEX.
«7Î corpore nihil turpius de Corpore amp;nbsp;anima fimtle torporum colores un corporales res in lege fpiritualiter accipi-cndæ corporalia animi gra corporalia homini à Deo tributa 670 corui zelotypiaaduer» fus Noam in area 401 create nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89 creata omnia ad ali- quemufum nbsp;nbsp;196 crcationisamor 141 de Creatiöe Adami Ma hometisfomnifi 609 crucifigete filium Dei 33 de Cultello amp;nbsp;homine fimile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50 cupiditas in bomini- busaddagitia 14? curiofitas reprobatur inrebusdiuinis iSr |
Curtii mors ob uanS gloriam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391 Cyri maioris defcrip-tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;283 Cyriapud Xenophon tern diólum , de qs qui fefe uirtutibus exercent 64. D p^Aemonferpens igt ^dæmôdeDeo ma« contra Dæmonêrcme dæmones boni amp;nbsp;mail dæmonum multitudo in nouis infulis }Sf dæmoniacos bnguas loqui alicniiTimas ’Sy Damnum deam turba rcccelum iSi defidenû noftrum fo-lus Deus implet 7» Deus quid fit 80. A'S! Dcusunionis S4 Deus |
INDEX.
Deus faclus homo 248 Deus Anftotelicus 126 Deuseftmetisipfa 227 Deus de Deo iuxca na« Dei SC hominis in Chriftoqualiscon-iunsfho 2fo de Dei bonirate ali-quiddetrahere 25’0 Deitimorem Epicurü Dei natura qualis ^59 Dei difciplina facilis 2S2 |
Dei myfteria duorum eiTegenerum Dei colendi uiam mu« tafïe hommes 21S Dei ad uerü cultü cur homines nó potue-rintuenirc 22» Dei ueri cultus 44Î Deo fimiles fieri quid 449 Deo repugnare peri— culofum 259 Deum conueniebatad nos uenire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23; Deum gcrerc curam hominum nbsp;nbsp;nbsp;loj ad Deum uiam philo-fophos ignoralTe Î4S Deum in fua eflentia nihil pari 231 ad Deum humana in firrnitas non träsfe« renda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 Deum fuam beatitudi nemalijs communi cafTe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I3Î Deum à cura noftri n5 efTeauerfum 112 Deum nullis inftrumë |
3 tlS
-ocr page 30-INDEX.
tîsîndigere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lox Dcum omnia condi-dilTe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;88 Deum federe fuper Hierofolymas ?97 in Deum non cadere eaquæfunt huma-næmiferiæ 599 Deum nemo deprc-hendereualet pt Deum à nobis nöpro culabeife tjS Deum uocare in ius 206 à Deo omnia guberna sri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9ï in Deo omnia quietif* firn a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17} in Deo duo aftus xzS cum Deo contétionis modus 106 in Deo omnia praefen tia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?S8 de Deo multa Chrifti« ana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405 Dijueterum à Deo rationem eoru quar agit Chriftia-nüriôquærere xof dcDeoparomnia ere |
in Deo nihilni(ï Deus de Deo quid fcholx fa pientüfenferint 22Ö Deorum mukitudo Deorum numine cun deosduodecim Athe- deos à metu 61»! eflie dextera patris Diaboli natura Si dignadCindigna non natura feparauit in Deo,fed fuperbia 100 diluuium quare mun düdeleuerit 2ij diluuia u aria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119 Dionyfij Syracufani diótu de morte ós? difeipuli duodecim fep- |
INDEX.
feptuaginta 174 difputandu cum ludæ is quomodo 426 exDifputanonibus or ta pertinacta z; diffenfio maximit ma diuinationis modus diuinitatis præcipuu diuinitatis ignoratio perniciofos parit cr de Diuinitate Chrifti amp; miraculis nbsp;nbsp;nbsp;ju diuitiarum uerus ufus 670. amp;nbsp;Ö71 diuorti] malum 6:; doftrinaChrifti in cor dibus exarata zyj dodrinæ Chrifti ca put nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JOS dolorem ferre patienter quorum fit 67z Domini Calderinidi «flüdemifta 264 dona omnia à fpiritu fando »94 |
p Cclefi'a quo? libros recipiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295 ecctefia columna uert-tatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29Î ecclefiamquofdam ter minos côftituifte deEcclcfiarcurfu ;68 ad Ecclefiæuéturædo (flrinä miffio fpiritus fandlipertinebat la ecclefiamnunquä fal-li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29 ecclefiam condolerc Chrifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jn de Ecclefia uirginere-nafci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^^ Ecclefiaftici fcriptores undeorti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li Ecclef.locus.Quia cxi tus filioru liominn ft' cut exit’ brutorn 40? edere quid in fcriptu« ris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;64Ï (iiAu EleufïnæCereris my-fteria no uulgäda nz Endymionis uitä uiue reanulliuelint 6Sf Epicurus an mentes hominum metu libe 4 ravit |
INDEX.
rarit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94
Epicurus fïgnifer im-pietatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1J4
Epicurü fecutum De-mocritifententiâ £9 epiftolæ Apoftoloruin explicatio fentcntia rum Euangelq 289
Efaiælocus de Chrifto expofitus 4S6
Efa. î, Stat ad iudican-dum Dominus,etiä dcclaratur
Efa.r. Ecce uirgo con
E/quot;aiæ locus cap.jo.de-claratus
cfTentiac Deiunitasnö fcindenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zji
Euangelifarcpauperi-bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ4
Euangelium quid z8o
Euangelium nec obfcu rum,necdifficile 281
Euangelium an fit dc-prauatum $9?
Euangeliü impoiluras fataux dctegic {;;
de Euangelii uirtutt-busetexcellencia 279
de Euangelij fcriptori bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;163
Euägelio cur multi ad uerientur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j6j
Euangeliftas difcrepa-re quandoqj m circü-ftanriis
£03 cxiliumludxorü 458 cxplanationes Scriptu rarum ad quid con ducant 420 Ezech.41.caput so^
F
^Abula de mullere ri ■T dicula 6}i fabulæ Mahometicæ 6o3
fabularum pocticarS fundamentum iSj fallaciam mentir! ueri tatem
fallerequid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37
falfum,uariuni ÔC mul tiplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56
fatum omnia uerfarc dSo
deFato philofophidi {ior
-ocr page 33-INDEX.
fcordani ny
félicitas quid Platoni
6o
de Ferro amp;nbsp;homtnc fi-tiiilc
fides an confirmanda rationibiis 14 fides an fobs fenfibus
fides Chrifti catholica diâa
in Fide n ulla uiolen tia
Ï78
fiducia comes amoris
filius quomodo mif-fusàpatre 246 filium Dei conuenic« bat uenire in terram
244
finis quid 46 finis omnium rerii i
finem do cere quan tii 9 fœminæopinionem de fe no negligant 298 forma unicui^ animä
ti (acra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14
fortuita omnia pla* centStoicis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127
fortunaruarietas 679 fortunac minimum, u* bl fapientiæ plurimû
91
Furiæ poetarum 241 futurorü incerta mul« tosturbare
G
G Alien’ Cæfaris dal«
gcmmis prima concib« atio prectj quæ
generandi facultas qua reattributa
Genq gemini homini
1S4
genus liominum ini» tiorude nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uf
genus hominum per quam fapientiam cô« ditum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24?
de Gentium uocatio»
ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;442
gignendi ratio in Dco ^01
t
-ocr page 34-index.
gladius Domini 4.18 Gorgiæ diélum de fc» nedlute 677 gab crnare quid 97 H Hau filius Abitalib 650 de Hebdomadibus Lxx Danielis 510 Hebræa gens uetu ftif-fima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22} Hebræam lingua tro« pisabundare Hebræum nomen un dededudlum 22? Hebræorü lingua uS Hekanx duæ uxores Herculis magnitudo Herodis crudclitasjoo Herodes multi foi^ Hiercm.cap.ji, déclara tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s66 Hieremix lamentatio nes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$41 hiftorix facræ figuræ Chrifti 26Ö bomo quid 57? |
item nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;594 homo primus 17 homo princeps mun» difublunaris 6^ homo fuæ miferiæ caufa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^ homo quare conditus ‘75 hompnomïe.nörc ff homo caput omniü à homo ad cccleftem ui« tamcreatus 210 homo cur in terra po- fitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211 homo qua lege condi tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;190 homo unusaprinci- piocrcatus ‘8 homo magnum mira culum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zfi homo nullu finem fe dignü habet inhac uita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öy homo per pcccatu car* neusfadlus 249 hominis dignitas na-turx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2}y hominis finis ubiquæ rendus ff hominis miferia ï4 hominis gratia omnia crc- |
INDEX.
créaca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6
hominis mifcria 197 ho minisexcelfum ca
put nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v8
hominis duæ partes
6zi
hominis confideratio
4^
hominis induftria 146 homine longé bruta a
nimätia excellere z hominem natura con
diditaóluofum 70 dcHominein utero
materno formate 78 homines inuenti fine
literis, fine legibus cciam, fed non fine religionc zis homines de fe dccet
modice amp;nbsp;loqui amp;
fentire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ju
homines integros ui-
uereinmart zi6 homines probi in hoc mundo contépti 16s homines quare cögre
gentiir 687 anteHomerü anferip
tores fuerint
Homeri error de diiî 99 honorem cito cuanef* cere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jS
humanügenusà qui-busreparatum zi;
I
-Acob quare à Deo 1 eledlus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}8S
làcob de ludla nomi-natuslfracl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zzz
idololatria ex odio 6i6. 617
ieiunium quid ^z^ ieiunii genus Deo cô-trarium 440
delefu Chrifti uita aflis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z94
lefu nome multos ha« buifle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ytj
igne omnia purgari
J84 ignorantiaunde zjç ignorantiam non pur gare uitium 8 adlmmortalicatem u-nicauia 414 impn à Deo fc auer-tunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iz
Indi ociofi 69 hige
-ocr page 36-INDEX.
ingénialiominum d.» ucifiiTima
ïngraiitudo impioiü
1}
inimicutn odio haben
intelligentia necefla«
ria
intelligentiædux 416 de Intelligentia do inuidiacaufa mortis
loannes Neftorianus dig
iraDeiexcffcdlis 589 Ifrael duplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffS
ludaica uaticinia isf ludxi inipudctiiTima: peruicaciæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpt
ludæi de Deo indigne
lentiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;595
ludxi à fauore Dei cur exciderint 4d6 ludxi fpiritalia capere nonpotuerunt 451 deïudxorûexilio 458
ludxorum clades 4^1 ludxos corporis uo-lupt. fomniare 407 cum Iiidxis quomc* dodifputandu 39t iudex iuftus m de ludicii die fabella
Mahometica d34. djf.dsd.Si 640
deludicio Chrifti jgf L
J Ares nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»84
•Llatronum typus 319 lemures »84 leonis figura 418 lex ludaica data uni populo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24;
tex in Cita humanocor di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24‘
lex tota umbra i^^ lexMaliometica quatuor uallismüita lex Clirißi in quibus
lex accommodata ad ingenium ludxo* rum
lex temporaria u ftp ad
Melfixtempus 434 de
-ocr page 37-INDEX
4e Legis abrogatione 4» legis ferendæ ratio 4?6.amp; 438 Icgis abi ogatio qiio-tnodo intelligenda 4Î4 de Legis fine ac præ-miis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J0 anin Lege quaqj homines portint falua ri 6;i.amp; 6;i leges politics 4^0 lethsum fliimen qua« rcexcogitatum j8i libertas mentis homi-nidata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zcó libidinoiï homines Mahumetici j6o lignum mortem attu-lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?î8 à Ligno fæpe falus pa tribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54^ de Ligno in ueterc le ge muhjfigurç 5iS linguarum donü qua |
retributum Jî4 liters faers explanati one indigent 417 liters rariiïims in kalia olim «7 literas lairashumani« uerbisloqui icS literas nekiuirte Gra* cos ante Troianum bellum iiö Lucianus fophirta pi o uidentiam Deiirri fit Lu anus hominü Deorum fubianna tor Lu ;reti us Carus poc-ta Epicureus 9» Lugdunum NcroniJ lempore, una no-(flecöflagrauit 119 Lunam Mahumetem integralfie 587 lupitypus 418 luco oculos csci aperi« re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joi luxnaturalis ij luci quomodo aditus prscludatur 8 de |
INDEX. deLuccfabellaMahu- non efic difpiitan metica M MAgia naturalis jt? inagiæpericulû jji magi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zpp magorum incantame ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; 17 Mahumerus qualis ho mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y77 Mahumetes muliero-fus.non uinofus 65} Mahumetes qualem Deumfaciat $96 Mahüetesdidtfe mif-fum effeàDeo ft? Mahiietesde fuafeóla difputariiietuit 20 Mahumetisuita ^74 Mahometis confulto res nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6(8 Mahumetis legatio anfitpoftrema y36 Mahumetes quo æta-tisanno fuoscireü-cidat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;610 Mahumeticorum fom niaconfutari fola relatione ço? de Mahumetana lege |
dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^S mala quæ mundanis hominibus 108 mail cur tarn multi 199 malos quomodo Deus punierit ÏJ7 malosDeum tolerare propter bonos loä manes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184 in Mari habitare ho de MatreChriftipau-cainferiptura zSf Martyres diabolici 361 Martyrum fanguine noftra religio con-ftabilita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35'9 Martyrq flofeuli infan tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;501 Melchifedech facerdos Dei excclfi m de Melchifedech quac- dam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49; medicina quare reper-ta |
/
-ocr page 39-INDEX.
ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;383 Melitenfclintheü 69 mcndacium ueritati pleruncp fimile iSj mcndax cinolumcntû quærit 17? mentiendi genus tu-tifftmutn yyi mens duplex 25? mens noftra Dei cx-prelTa imago 229 menscæca ducit cæcâ uoluntatem 8 mens in qua re delc-detur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13Ö mens ad Deum ufcp peruenit ijo mens folius eft Dei igt;i mens hominis depra-uata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji mens fummæ potefta tiadiunfta 4 mentis caligo 17 mentis diuinac fimili-tudo duplex tjy mentis eft cognofeere ■7° mentis munia |
in Mete gemina aftio 16 de Mente Ariftotelis fententia in Mere hominis dure fumftiones Meiîias quidam in Hi fpania côbuftus 514 de Meffia Chriftiano-rum ludæorum 4S1 de Meffia ludæorum 417 de Meffia [udæorum ftuhæ opiniones 408.amp; 409 Meffiæ multi falß , 51t Sc yi2 Micheæ capitis? . locus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi? Minerua dea ingenio-rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;234 miner |
INDEX Minenia louis filia dc Morteuera cofola-298 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio miracula fingere pro- mortuos multos refur pterquæftuni jiiS nbsp;nbsp;nbsp;rexifle Î74.amp; j7? miracula ucra quas ha Mofes de tribu Lcuit* beant notas nbsp;nbsp;nbsp;316 nbsp;nbsp;nbsp;ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;214. mi racula cur Deus fa-ciat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î33 miracula nulla prodef feincredulis Ï77 miraculorum fides ef-fcóirix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;371 miraculorum impo- fturac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S78 deMiraculisdæmonu morborum animt in Chrifto medicina 338 morsanfugiéda 676 mors uelutobdormi-tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;681 morsqualisAdæ data profupplicio 19; mors hominis cum or tucomparatur lyp mortem corporum ad de Morte multa prçcla |
Mofes focerum fuum in patna remilit 44Ö Mofioblocuti funtlu dxi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;238 Motus naturales Si uoluntari] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 multitudo ex craffis hominibuscöftat zi multitudo non fequê-dainreligione 6st mundana omnia elfe uanitatem nbsp;nbsp;nbsp;473 mundusaliquando ef fecœpit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hf mundicondendi cau- fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;132 mundum confilio ré gi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;96 mundum condendi a- morcaufa '104 mundü æternum effe fcribitAriftot. ns de |
INDEX.
de Mundo libellus an feruü manuiuifîfTe
Aiiftotelis 98 Bacchofimilé zS6 niyftcria Dei abftrufa nobilitas inane nomë
lO.ôd 16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yço
deMyfteriisreligionis Noë pofteri homines rudes düTerere peri rudes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no
culofum $69 O
N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^BedientiaChrifti
NÄbucodroforus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crgapatrem 35»
124 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obliuio Dei unde 214
noólurna terriculamë oculusdomini 418 ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1S4 oculiclaufi Adamo
natatui afTuefadi pue 194
ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217 de Oculis corporis 8C
natura hominum cor mentis fimile tS
rupta i9f.8C n? odium quid 308 naturænoftræ depra- odium homines fepa-
uatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U rare
naturx plus debcmus odium malierga Deii quàm parentib. 236
naturæ munera pul- odia unde nafcantur cherrima
in Natura nihil terne- opera Dei etiam minu refaëlum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tüTimacius folertiä
Nazarenus Chriftus oftendunt 2«
diâus ti8 de Opibus difputatio neceffitas quid 128
minib.confiftæ 671 optimü omnium quid
Niciam Athenienfem 67
ora-
-ocr page 42-INDEX.
oraculorü întelligétia peccatum omne uoI3 magni facienda 42î tatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïo
originalis iuftitia 202 pcccatiuis jî4 Ofeæii.PuerIfracl eti de Peccato angeli amp;nbsp;am nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$18 nbsp;nbsp;hominis 177
P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex Peccato fecuta dam
P Anis amp;nbsp;uini fymbo nario nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20t
la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34; peccatamultafolauo»
ParcereDei 246 lun täte fieri m de Paffionisamp; mortis peccatorü expiatio in Chriftimyfterijs jîî Efaia defcripta 4S6 Paulus Âthenisirrifus pecunia uariis ex re-365 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î7
Paultis grande colu« pecunixufus 48 menecclefia: nbsp;nbsp;nbsp;23 pcrfecutioncs defugiê
de Pauli fcriptts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;301
Paulum nullam Ioan perfonarum numerus nis Apoftoli mëtio- nö cöfundendus 231 nemfaccre 278 Petrus Calaber 265 pax quid f22 Phileni fratres 36« pax cordis 393 Philippus rex quare pax admirabilis Tub uxoremfuamacce.
Chriftiregno sto derenoaufus amp;nbsp;321 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philo ludxus 42$ au
peccare hominem ,nö ólorhbriSyrach xyj uoluntateDei 203 philofophia prima ôë peccare non naturx, fecunda 30’ feduolfitatisuitio v Philofophixuniuerfx peccatum omne unde cardo to philofophia an fuffici at
-ocr page 43-INDEX
at ad omnia Z45 Plinius in Hiftoria na« pliilofophiam Soera- turæ taxatur itgt;
tes primus c cœlisin Plinii dedijs cauillati-terrâ dcuocauit ones
philofophi multi opu Plini] Cæcilij deChrï
lenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftianisadTraian.epi
philofophorum uartj ftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏÖ4
errores ï66 PomponiusLaetus ta«
philofophos diuinas res occultafTe 281
Philoftratus uana de
Chriftofcripfit ï88 pietas Chriftiana au-rea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;9
pictatiscura indita na turaliterhomini 220 Plato de fi'Iio Dei 2;; Plato uariusineonfti^ tuenda beatitudi-ne hominis 47 Plato Dionyfib de di-uinis rebus feribens epiftolam iufTit derer pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28t
Plato de Deo 66} Plato ab Ariftotelc re-prehenditur 22 Platonis refpublica 288 Plinius fecundus Dei irrifor 98. taxatur S;
xatur 264 pcpulus fufpicax in
porcinxcarnis efus uti
porrus pro immundi«
polTidcda omnia quo
poftcriora Domini }S dcPotentia humana
amp;diuina 4 t in Prçcepto omni duo
ronfideranda 54» de Prædcftinatione 5«« in Praedidtionibus fa-
tanxuanitas }i3 prodigia qui exigani
Î7O
prodigia à Chrißo edi ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}i|
Prophetia qualis uifio y » Sλ
-ocr page 44-INDEX.
n Atio quid 14 Prophetæ difficiles 8i ■^Ratio mentis op us obfcuri zóy præcipuum 421 Prophetæamatoribus rationis robur fimiles 1^7 nbsp;nbsp;2^. ufus 419 Prophetarum fcriptis rationibusegifTeChrr quæuis 479 ftumcüludæis ïj Prophetarum offici- Rabi Solomô Gallus um Proplietas uix intelli-gerefuasuifiôes 415 Prouerb.50. Via uiri in uirginefua S07 profpera uitæ Chrifti anos nihili pende-runt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67z prudentiareéfrix uir-tutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61 pfalmus cx.declaratur 4-94 de Pucris domüculas côponëtib.fimile jSî de Pueris delicatis fi-milc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;110 cum Pueris loqui 451 de Pucris amp;nbsp;ludæis fi-mile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4;t pundaludæorumin* literis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;416 R |
42Ï Rabiniludæoru quid dcDeofcntiant 3^6 reconciliatio per folü filiumDeifada 146 regere quid 97 regni Chrifti umbræ 266 de Regno magno ,amp; philofophis de Deo difputantibus /imilc reges folümodo tres apud ludæosobfer uatores legis 4 religio olim habita pro fapientia 219 religio à natura homi nibusindita 218 de religione prifcorü hominum 217 religionem omnëqui dam |
INDEX.
ad Religionem armis çAbbati uiolatio nemocogëdus ^76 ^deSacramëtoincœ*
ad Religionë alijsef- nbsp;nbsp;naOomini inftitu-
in Religione Chriftia de Sacrarum literarü na thefauri laten- nbsp;nbsp;intelligentia
tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20 deSacrificio Chrifti
repudii libellus quarc nbsp;nbsp;J47.amp; 548
Iudçispermifli‘us446 facrificia iuftitiæfacti« return publicarü ferip ficanda 441 totes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;288 facrificialudæorücef-
refurgeteperfeólosho nbsp;nbsp;fafle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47s
mines J79 fapientiæftudiü cutin refurreëhonis Chrifti nbsp;nbsp;tot difciplinas feif-
utilitas J47 nbsp;nbsp;fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u
refurrediionemimpof fapientiæ copia in alte fibilë elfe qui conté nbsp;nbsp;rauita
dant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;347 fapientiamfinem eer
de Refurreëlione cor turn ftatuere { porü noftrorum fapientis uiri propri-
Romana refpublica à um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x
Cicerone deferipta Sacracenorum leges
28S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^uita 619
Romani uarijsarti- fceleraauôiacum ho-busdotati 221 minüccetibus 214
Romano imperio Scipionis African! di quarc tëporeChri- ftumdedtis 66i fti maxima orbis nbsp;nbsp;feripta gentilium qua«
parsfubiedta re quidam libenter
7 3
-ocr page 46-INDEX.
legant i6i ftriptura ad mores SC fimilitudincm ho-minu tranflata zs9 fcriptura diuina quan dohominibusdata
So’ipturäfanilä quare quidam concern* nant
feditiofus hom o in Hi fpania punitus
Senecx fcripta quomo doiudicanda z6i feneélutiscaufa defen fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^17
fenetflutis incommoda öyiï.
fenfusinterni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?
fenfuum corpora lium
finis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;31
Sergius monachus
618, SC ófo Sech filios in colünis duabus generacionc
rae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zfv
Sibyllaccarmina zfg figna panis amp;nbsp;uini 54?
Simonidis de Deo di-ólum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si
ad Sobolis procreatie nem ftimulat nos natura 44
Socrates quid de dqs fentiret, diffimula-uit
Socrates in carcere dif putat deanimx im mortalitate tn
Socratis didum. Quae fupra nos, nihil ad nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?7
eunij^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iOO
fpiritus philofophidç mones uocariit 184 Spiritus fanéli effedlus jçi» otficium 5Î4
Spiritus S. fenfibiliter
Apoftolis datus i» deSpirituü immortalitate 144. amp;mul-titudine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7ï
Stoicorum fententia de morte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«SSx
fiul*
-ocr page 47-INDEX ’
fiukos multam fapiê* tibus prodefTe 109
Suetonius negligen» ter de Chnfttanas loquitur 270 fuperftitio moleftares
fupplicia fcelerum ïoj Suücuilt;5 pukhrü S4 ridcrü triplicitas 369 fiderum nulla coitio ;68
Sylla profcriptus pro-fcriplit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^79
Synaxis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J45
T
TEmplum pofterius ϻ7
Tentatio terram uniuerfam cü ipfo Oceano adin poffe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«6
teftamenti nomen 29° tcftamcnti ucteris ra* tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26;
de Teftamenti utriufi^ corruptione $99 de Tcftamento ueteri
iss
Tctragrammaton no*
Thalmudioi.eiufdeni fomnia 400
Trinitatis nomina un deimpofita ii-9
Trinitatis diuinæ men tionë philofophos poft Chriftum nó refpuiffe »j4
de Trinitate diuina af Tyberii Cxfarisani-musinChriftü
Tyberij félicitas 679
Typhon dxmon nbsp;nbsp;»
V
--Alcrius Soranus V incrucem aélus
112
Varronis fcripta pené omnia intcrcidifle
269
ueritas hominum cS* mcnta non formi-dat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;523
ueritas rei maior, y 4 quàra
-ocr page 48-INDEX.
quàmrationoftra ly ueritatis luxpatefada demum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li
ueritatis magna uis
ueritatis uia unica Si
fimplex yi4 ueritatis fontem Chri
ftumaperuiiTe 244 ueftcs pudori confule* re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$6
uia unica boni Si ueri n
de Viciiïitudinû cef-fatione 80 uinfi quare Mahume-taninon bibant^jo uirtus fequenda, fati-us fero.quàm nun-quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö4
uirtutum utilitas u; inViro quid fpeftan-aum
uita humana no fine refto iudicio agitur 240
uita in nihil fapiendo
iucundiffima ^3 uitabreuis cur homi* ni data 165 uita noftra fomnus so uitaccurfus hominis
priuati 9; uitæhuius malorutn
origo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242
in Vitçnegocijsresmi
ferrima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;167
uitam ineife ftirpibus
7^ uitarduæinbrutis ultionem Deo tribuif fe etiam gentes ni Vlyffcsuiri prudentif fimi imago nbsp;nbsp;nbsp;283
uoluntas quid yo.à 110 lendodifta 71 uoluntas an legibus poifitpuniri nt uoluntasdomina om nium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$67
uoluntaremexfe nullam habere qualita tern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4Î
deVoluntate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61
uoluntates noftræ in ordinationenaturç liberxfunt lt;29 uolup-
-ocr page 49-. INDEX.
uoluptates corporis moris nomen
breues nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç4
uoluptates commen- ^Erxes homo delica-datrariorufus !f A. tus
ufus naturalium exi- Xerxem fimultatem ha guus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67t nbsp;nbsp;buiffecumdiis jx
riffeamicos 140 _Eno de animo [oui's
deuxoribusMahome «5 ticis 6io,SC 621 Zeno Eleates iniqua
Vxor focietatis SC a« morte fublatus }(o
FINIS»
-ocr page 50-PAVLO TERTIO PON/ TIFICI MODIS OMNïBVS fummojFrandfcus Craneueldius No uiomagus, fureconfultoruin iniimuSj S« D»
N T E R lor tdr«^Ilt;K£Ïrt tft as, egre^a'ci^ decora, Paule ter tie, Pontifex maxime, ^uibut ornatus ac fußiiciedus adfubli mem ilium Pontificite di^nita'
tit apice confcendißi,primu clarißimcefamilia tutfdomeflicii anti^uißimisiy ornamettsj dein de eruditißimorü hominu celeberrimit monime tis,po/lremö innumerii corporis animily doti' buSyt^uas uel Dei optimi maximiij; benignitas, ueltua tibi parauit indu/iria,nulla te res uerius fupraciieteroseiufde ordinis tui uiros extulit, aut magnificetius illußrauit,(iuam ijuod ad hoc fummu culmen dignitatu,^uo nihil poßet homi nicotingere pracelletius, pareattulerismorü dexteritate, modeflia,iufiitia,innocetiS.in qui bus moribus nihil infit, quod uel Momus ipfe poßitcarpere: nihil in ipjafummi munerisfun üione,quodno prlt;eclaris faills (^eximijs uir Mibus
-ocr page 51-EPISTOLA.
tutijfus tuis muito reddutur illußrius.VtdemuS t^fummofludio pariqs/ipietuilludfemperpo' tipimufui/Je tnolitu)»,aßidi{eij; moliri,ut magis indies magisi{ifeliciter',prouehiitur amp;fuccref cat pietas illa uere C hrißiana,lt;juS fuperiorib» ennis^u belloru calamitates toto ferè terrarum orbe coortlt;e,tu dtßidia fe^iarum magna ex par re fubruerut.Tu uero nobis ueluti ßdus prof^e rum in hoe ta periculofoßalo nauigantibus ita ■ praluxißijUtatrocißimasbellorum procellaSf
^uaiam G allias Italiâij^propemodu obruiffet, protinus in ferenitatem tramjuillitateij^redege risy amp;nbsp;in farcieda religionis prouincia alterum nobis Efdrä exhibueris, hoc eßfolertißimü re flauratorë atcp^ architeSiu, i^ui non folum uiti^s tdtiOperiSyfi quaujjiiairrepfifjènt, mederipo * ßeSjUerumetiapriflinaß'rmitatere/lituere, amp;nbsp;ornamenta uetu^ati cedentia maiore etiam cum gratia reponere atlt;^ confirmare.Sed alias dabitur maiore tuba S.tu^e laudes ut commemo rare liceat^ ïam uero paucis intelliget tua Gel fitudo, quicmeres hucpotueritimpellere -, ut adeandemferibere nonßm ueritus, homo ig-■jr notus, ex ultimispropè Gallige Belgiœ ßni^ bus,cuius ne nomen guident iflbicfando fit au ditum.
-ocr page 52-FR. CRANEVELDII Jitum.Exi/limabatuireruiittißimus, amp;nbsp;uerlt;t pietatis ämantißimui loannes Lodouicus Vi^ ues, mihicommunibui quondam fludijs amp;nbsp;ar üa familiaritate deuin^uj^quum complurit alia monimenta pofleris reliquifjet,qua doéio ru manibus aßidue terütur,fut quoque mune~ ris eße, ut exulceratißimis iflis teporibus, qui bus ta ta mouebatur de rebus ad religion e per tinetibus quaflioes, tantaq^ de rebus maximis tra^dia, ipfe quoqueprofua uirili quantum pof/êtopis adferret,acin comunecöfuleret^ Scripßt per aliquot annos fubfineuita Opus hoc de Veritatefidei Chrifliana, libris quin.» que^inquib .fuauißime difertißimeq^ disputa• uit, omncingenij do^rinaq^ uim exeruit, ut cygnau quodda melos iamiam moriturus ce cintßeuideri poßit.In quosfanèlibros plusib lum diligentia atque laboris impendiffè «rt« efi,quàm in reliquos omnes, quos unquam an' tea euulgaßet. Et tame hi fee uixdum abßolutis, calculi,podagrayfebriumq; doloribus abrep' tus efl, t'y ergaflulo corpufculi exolutus,quu uixdum peruenißetäd annum atatis oéiauum firquadrageflmum,exhau^us(utcoiiciojper' petuis laboribus fludiorum,quibus ei nihil fuc' rat in
-ocr page 53-EPISTOLA.
rlt;t in KiM iifcun Jins.Eos libros ^uuidhuc ffii-ritrftVines,Tua S.dedicindosncnuncupan^-dos cenfuit,f^4mtno uidelicetreligionis no/ira principi itij; a/Jertori,cuius fcilicet iudicio pro biri debui/jent,lt;iucecunci; de religionis noftra fundamentis adtierfus ludaos,Ethnicos, renos,amp;peruerfe Chri/liitnos plurimn fubti' lißime fimulatij; exiüißime dijßutitntur: utfi eiufdem S.Tua calculus acceßi/fet, maiorecu fruSiu à cateris /iudiofls ea omnia legerentur^ Et ßi (^uid u/jfiamfui/Jet allucinatu, ut nihil e/l in hominum rebus ^uod fit ex omniparte per^ feSium^id omne SanSitpima fedis arbitrio een furaij; fubmifit» Potuißet isquidem^fi'paulo diutius numina uitam HU condonaßent,uel ad^ dere quadam, uel mutare,uel demere : fedim^ maturatanti uiri mors effecit, ut hanc Venerê non penitus ab/olutam habeamus, cui pror/us «bfoluenda uereor ne ^uifi^uam penicillum au fitadhibere: ijuemadmodum declarißimi quon dam Apellis Venere traditur,^uam infidaribus ille Chois inchoauerat.Inuiditmors, inijuit Plinius,pera£ia parte,nee ^ui fuceederet ope^ ri ad prafcripta lineamenta inuentus efi. Vide musfinemlibrifecundiin abruptum quiddam
-ocr page 54-FR. CRAKäVELDII
deßnentem, ^praafitiodeterrentemab ulte riore ceu nimii rerum cHuimrum inue/ligatio^ ne,Ruanda fupritcaptum funt huntana mentit atque ingen^ • Protnde tum eo loco, tum aliis quibußdiin in uniuerßo hoc Opere nondum de dolatit,ne gry quidem iddidimus,iut fubtraxi mus, ^uodhoc ipfumcum noßra proßßione minimeconuenire ludiciiremus. Tantum eon^ ceßimus, ut epißolte nuncupatoria deßriben iLe uicarium ofßcium ad me ueterem illius uiri ’ fodale^amiculum deferretur Atnoßer hic fitlus durior ßane amp;nbsp;incocinnioreü : Jed neglt;t re nullo modo potui clariß.matron£ Margare ta Valdaura, illius ^uonda ofßcioßß, cotugi, hoc quäle quale meum ofßcium per liter as fla-gitanti. Et cupiebat illa quidem, ut ipfum apud S.tua munus,authorem^ muneris, meis orna rem uerbis : quodego mihi nulla rationeßatui faciedum,ne tarn praclari operis, tamq^ excel lentis uiri laudes culpa detererem ingenij. Nä operi quidem ipß'maius multo ex leäone pra conium accedet, quam quantum ego ullis poß ßm uerbis confequi, Authoris autem laudes, qutbus lußadebetur uoluminis magnitudo, na Jolu epißolaangußiasßed no/lra omnino pau.
perta^
-ocr page 55-EPÏSTOLA.
pertatem ontionis reformidant. Q^areJeib lo^ttC de CarthagineSalußius induit,tacere ft tius puto^lt;luàm pauca hitlbtitire.Huic autem bro tui S.t^uumpracipuu locum in bibliothe^ ca tribuet, turn eum etiam legendum uulgo pif blicandumij; curabit, ut hoe ueluti praiudicio probatus ,cumingenti fludioforum hominunt emolumentofrudiuij; legatur. Ülud uero Df« Opt. Max. precamur omnes Chri/iianaueri tatisfludioß,utcuiut prouidetiauerut tile Pauli apoflolorum principis imitator Paulus Terti us natus ac datus efl rebus mortalium fubleuatt dis f idem nobis eum qua maxime longlt;tuu eflè uelit, in refarcienda religionis nodlra eon cordia,ueritate^fulcienda longe feliciflimum» incubente prafertim in idefludiu omnibus ner uis,amp;‘(^uoddicifolet) remis uelisq^Cie/are principe inui^iflmo Carolo Quintofemper
Augu/iojfemperififelici.Ccetera «erà cum pio Lclt;ftore tranßgemus.
AD
-ocr page 56-AD PIVM LECTO/
REM PRAEFÄTIO PER AVx
THOREM VTCVNQ^VE dehneata»
SAGNAScr graues aJmodunt F accepit humanum genus Li! per primum iüud primi hominis P Adte peccatum, nö in corpore fo ^lum^quodtnfaélumefl: imbecib Ïum,Gr morbis,fenio^mortiq; obnoxium : fed etià in animo,parte hominis longe diuiniore. er quod fupra modum dolendum eft, grauiffimum uulnus accepit in ipfa uolun täte: qua; quit an tea redà fir retur inamorem fummimaximiq; conditoris,tum demum auerti coepit ah illo uero perfiUoq; bono, er ad res uanas nihiliq; deflexit. Turn in mente, fu prema hominis uelutijfecula,caliginem quandant tenebricofam,hoceftignorantiamciecitatemq;co traxit,utiam inde per fife non fatis perfiicere ua teret quid rcâuflt,er quo debeat pertingere. Ex rer«m ignoratione fubinde nafeitur in homi' nibiK fufiicio, ut etiam fi à praftantioribus admo neantur meliorum,ea tarnen eiufmodi effi non ere dant,neq; facile pareant:ac ne turn quidem, quum Heiisipje quidpiam docetautimperat. Namuet non crednnthoininffDciftah qnidddtn pr^efir^
-ocr page 57-P RAEF ATI o.
obliuifcuntur,uel eerie negligunt: aut ft' fe nonfätis inteUexilJè fujpicàtur, qualia prit quet àc cultiifui ippits Dem in uetere nouaq^ teüamen to nos docere non efl dcdignatm.Ad quM tes quîi tdij planépnt increduli,aliffuj}gt;icaces exdubip nunquid erit operæprecium,ut cas humanis ratio cinationibm julciamns ac corroboremmiut ad cre dendum adducantur ij quibm fola Dei dicentis au tboritas non uidetur ad perfuadendumfatis adpT' re momenti. Namfunt pleriq^ uel inter Chrijîia^ nos,quorumfides ueluti pi£luraqua:dam exoleta uidelicet uetu{late,ualidioris perfuaponis penieit lo renouanda uideatur.AdmirabunturfirtaJJèno nuÜi,quum audierintdiuinas prteferiptiones rati onibus fi(lciri,quap diuina rebus humanis tueri ço ftituerimusif^ iaélabut ,fidei meritum (èrmè foîli cr abrogari,ßhumanarationtfirmetur ac corro toretur. Sed inteUigant,rationes quidem ßre hu' manos,quibus in hoc opéré fumus ufuri,fed tarnen tx diuino finte fumptos atq,- petitos. Taies enint funt,ut nemini unqua quantuuis ingeniofigt;,quan' tumuis erudito uenißint in mentem, nifî pro fua ingenti mifericordia Deus ipfè nos ueritatem iam tuminabftrufo,z^ÇquodaiuntpnDemocriti pu teo delitefcentem,per Seruatorem nofirum iefum Chripum docuiffèt.Verum tradita iam çr patefo' {laueritate,refolutis^pgtMculis iÜis feptem, qui bus
-ocr page 58-10. LOD. VIVIS
but olim obßgnatiK erat Uber Ule my^erioru,lt;^ui foliK agntKille immaculate digiiiK eft habite ut aperiret, iamnon admodum difficile ejl rationet ^itociß ad earn ueritatem expUcandam adhibere:no ßc tarnen uthu}nani'5diuinaßilciamuf,quid enint uideretur abßirdietßed ut pro uiribiu oßedame, quimßnt htc interßefe cößrmesatq- concordet. nihil enim eß aliud humana ratio,quam radie qui dam diuinse lucis:ut regie iUe Pßaltes merito dixe rit 'Deo, Signatum eflßuper nos lumen uulte tui Domine, tston igitur dißident, neqffibi mutuo ad' uerßantur,ß quis apte norit excutere ac perueHi' g4rf. Ncc «ero metuat quifquam,utfidei meritunt ßt amißure,ß h£c noßraperlegerit.non enim nt tiones adßrentur eiußnodi,qute perhibeant, ut in quit Ule, experimentumßenfuum. Ef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter
he quædamßint efficacißimte: in ffie tarne er chlt;i ritate maie effi meritumfatendum e{l,quà)n in fa la fide, tiam uel d£mones,ut ïaeobeait, credunt er contremifeutffied nec ffierant,nec amant. Nc* uero timeat quij^iam, quod hic de fidei ueritate di /putetur:ßcenimmeliusapertieq; dignofeentur diabolicie fraudes atq; priefligilt;£, quibe irretire er abdwere ingehennam miieros cupit. Quodß ffiiritumiliumfanilum omnes habereme,erß(' cramillä unilionem fi)iritalë,quæ nos omnia doce retffiocipfunt fatis effit^nec uUis ope effiet ratio'-r
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nibe.
PRAEFATIO.
nitiM. Quod munm guu ta fubUmefît, ut nee om-nibuf,nec omni têpore detur,utemur fanè huiiu lo co exquißtK rationibia: quod nee priini,nec ßne exëplo facimus.Sic enimhaâenus pluritni uirorït uitic fanäitate nobiliufäcereconfueuerüt, quorü diëla,uelutifequente5 poft terga meftbru,in muni' pulos coüegimui ,zyinhunc uftum coicerMui-miK. Nee «ero quifqu^m exiftimct,fidem humanis biftce rationibus perftci,aut in nobis poßegenera-ti. iftigoge tütum eft,ftue introduélio (^uiedam, ut ab ip/o fummo atq^ optima Deo fidë poftulemust qu£ prorfus eft donum Dei : ut non ftne caufta di-xerintapoftoli,Domineadaugenobisfidë. Quà-quam iUud nobis eer tum de firmum effè debet, mi-nime^ dubitandum, quin det illam omni petenti, benefteentiftime ftmul de liberdliftime Vides proß ëlô donum eftdltißimi. At nos his libris omnibus nihil aliud egimus,nihil eondtifumus,nifî ut uelu-ti mdnu duceremus, cr oftenderemus, i quo ed ftt petendd,quomodo poiluletur, gt per quem,nem' pe Çbriftum Dominum. Nec iftd feripftmus,ut ex toüeremus Chriftidnam ftdem,quæ nuUius eommë ddtione dut prseeonijs indiget:tdntum dbeft, ut no ftrisoperis egere uideatur. fed dd fratres eonfir-mdndos,Z3'exteros quoqf,perducendos ddtanti boni eommunionem: id quO^ nefeio qudm magno cum ft- udu, optima eerteftgt;e,at^; animiprompti-tudine fteitnus. Qttanqua uideamus hodie rem po
«4 » tit»
-ocr page 60-PRAEFATIO.
»MW ttffcäibusgeri,ßcutin partibutcr tus ciuitatum,guàm rätione ac iudicio. sic lud^' tK adhieret mordiciK fult;c ß’.ihe ^ßc Saracenta, o* Cietcri,quoniam ciH i parentibiK acceperunt :nec txcutiunt,quà mens er ratio ßapteinconßliunt ttdbiberentttr,eoseßint tandemperduäurlt;e.aos ■ auteminhoc Opere uniuerßgt; dedimusoperdm,ut drgumeta qnibus utimur,quiuis etiam poßit inteb ligere,ß mentem adnerterit .üamqutedamnimis uel intricata,uel drguta,circuUs ßholarum relin' quimus,qtiibui ea uidebStitr magis conuenire. Vti nam autem lieert nobis omnia tam commode,tä^ dilucidè prorfiis explicdre,uttd? optimo quoqj poßint intelligi. Lailantius iÜe lirmianus ad hiße ßmilia dißereda, dari ßbi optabat eloquentià Tul iian£ proximam.Ego uero longè aliter de nbsp;nbsp;Tul
lio Ciceroneßntio : quiß de hifeerebus aliquado diélurus p ulpitutu conßendißit, inteüexifßt pro ßilo,quanto facilius ejßtde caußis ßrenßbus, de beUo exrepub.corampopulo B.o.inalteräparte dicere,quam de Cummo rerum omniü parëte Deo, er rebus ab hominu ßnfu remotißimis perßuaden dis, apud uniuerßts orbis terrarum natiÖes cu dig nitate dißutare. Sed ià ad rem ipßam accingamur, precati inprimis Chriflu Opt. M.ax. utipße mu' num admoueat operi,ne ßne ßuilu tantum
laboris fiußrafußepißi uideamur.
IN-
-ocr page 61-INDEX C A P I T V H QV 1 N* que Librorum Ioannis Lodouici 'Viuis de Veritate fidei Cbriftianie.
Epiftola nuncupatoria.
Ad pium ledorctn prxfatio. LIBER PRIMVS, QVI EST DE
Uotnine z;' Deo,ßue fitndamen^ tistotiuipietatis»
De fine rerum omnium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. »
Confideratio hominis âCrerum hutnanarum, adinueniendumfinem.
Qui Gt hominis finis,ex ipfo homine perferu-tatio.
De uita uteri,de hac noftra,8£ altera.
Quod Deus condidit omnia,eius^ prouiden-tia omnia reguntur.
Quod mundus efTe aliquando ceeperit.
Qux fuerit condendi mundi caufTa, 8i de fpiri* tibus.
Quodhominum natura eftcorrupta.
3 nbsp;nbsp;LIBER
-ocr page 62-, LIBER SECVNDVS. Q.VI
eR de lefu Christo.
Dcrcligione prifcorurnhominum.
Qnod Deum conueniebat ad nos ucnirc. j Quodfiliumconueniebat uenire.
Quod conueniebat cum liumanitate ucftiri. j De aduentu lefu Chrifti.
De uirtutibus atquc cxcellentta Euangelq. 9 DeadislefuChrifti.
Dedoânna Chrifti.
DeClirifti diuinitate ac miraculis.
De tormentis SC morte Chrifti.
De myfterifs paiîionis amp;nbsp;mortis Chrifti. »lt;S DefacramentoinCotnaDominiinftituto.
De refurreâione,afcenfione. ôi müTione Spiri tus Candi.
Dcapoftolisamp;martyribus.
liber TERTIVS, Q_yi EST eoHfr41»dlt;eof.
De
-ocr page 63-INDEX
De in tell igen tia facrarum literarum.
De noftro amp;nbsp;[udæorum Melîia.
Qiiomodo lefus impleuit fidem uaticiniorum de MefTia.
LIBER QVARTVS, CONTRA
feólain Mahumetis.
Quodfitdifputandumdereligione.
Quod Chriftü cöueniebat uenire poftremu. 4
D e corruptione utriufque Teftamenti.
De rerum natura.
Deiisquibusperfuafîtfcdamruam.
Defotqseius.
De legibusamp;uiiaSaracenorum.
De beatitudine.
De
-ocr page 64-INDEX.
DcÄkorano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tö
Quod homines poffunt in quaque lege fcr-uari.
LIBER CVV I N T V S.
Deprofperisamp;aduerfîs.
Derepublica, Defundameutofi'deiChriftiana:,
INDICIS CAPITVM
FINIS.
-ocr page 65-î o A N N I s LO/
D O V I C I VIVIS DE Ventatc fidet Chrifti'anæ Liber primus, qui eft de Homine Sgt;C Deo Üue defundamentis totius pietatis »
t»E Fine Rervm omnivm»
N T E R
S'I biii fapicns abinfipientè , nbsp;nbsp;nbsp;_.jj| diRat,illud cft pruecipuü,
qu£cun(iue
t nicrtî /irtur temerè, nec
quorfuw euafuriK fit, cotifiderat.l^c de ipfisfapicn tibwsquo quis acutioreft,accordatior, eocertio-rem habet in re o}nnifnë,magit q^ fixum-.cr quoad fiui poteß pcrficere,minimum relinquit cafui. De ÇKo eß iüi AriRotelis celebratißimaßntentia, Vbi plurimum ualeat prudentia,ibißrtunam fninimè italerc.fcilicet quodiSius ditioniatq; arbitrio noti
-ocr page 66-B IOAN, LOD. VIVIS
muUtmpermittit,(^uijquis rerumexitus diligenter prouiderit, zx expedierit conßliii. Eflenimpro' prium maxime uiri fapientis.ordinareac priefcribe re omnia,quoad eiin fieri poßtt.id autem nunquam iifj'equetur,nift oculos er mentem conicceritinfi' nem,tanquam in album iaculator. ç^uocirca quum tluthore mundi nihil ßt fapientim, nee fis efl aliter de iÜo exiüimari,fieri proßüö non potefi, quin fin gulaadfttos qunequeexitusac uelut fcopulos dire-xerit : neque inueniri in natura temerè quippiam fit élum,aut frustra fine uUo metie refiieâu, ad quam tenderet. Qÿod iam olim ab exceüentibus ingenijs deprehenfum,magna argumentorwm uioüenfum ac patefiilum efl, utfuperuacaneum ßt eortvm hic Àme rationesrepeti: in promptuefl ex eorttmli-Ifris cognofcere, adeo ut nihil in phyfico aiant effi turpius, quam dicere ,fii{iiim quid efjè fine cauffa. Grande utique piaculum effet, humantim ingenium de iUo fentire atque exiSlimare, quifquis uel condi-tor eflhuius tanti operis,uel reäor,quod efl deho-mine fapiente pene nefls, ut aliquid aggrediatur te» merè,hoc efl,nulla ut deflinata caufa opus fufeipiat, atq; in eo uerfetur. Admonent ac docent nos curfut conuerfiones^ calorvm, turn uices rerwm flat^ etc indubice,omnia in genera er formas feparata degt; fcripta^ ßmilitudine ni^cetmû per uices er cadeif tiiu»
-ocr page 67-DE VER. T IDEI LIB» !♦
tiumperpetM nbsp;nbsp;nbsp;inn4ri4bi!i,ut r4t4s c[lt;-
lefingulorum cM/fd.i pro certo h4bedmus,fiue coït diintur/iue confcruen[ur,fiue intcrednf.dlioqui uel nonficrent b£c.ucl non perfcueraret tatitd con/ian tid.Non enim firma cfic po/fitntac ftdbilid,qute mit tuntur tcmcre,nic 'm ccrtum exttü diriguntur. qua de re in prima philo/bpbia eji à nobis dijfiutatum, CT mox nonulia attingcmiu. Sapientia igitur finent flatuit certum ilt;c /bIjdHHt, bonitof autem bonwm ac utilem.He.]; enimuelfapientis e/lincertosautleui^ culos fines fibi proponcrf, inüituenti ailionem aut opus : neq; eos perfiequijin qtubus premium fit ope rdinjigfiuw. Nfc boni efl,fines rerum proponere animo fuo malos çy' noxios. quippe fi hoc ficeritt definit iam bonus effê.fin uerà prius illud,fapiés:ut cuius uel mes in ftultitia uerlètur,ueluolütas in ma litia.Qtiït autë nihil fit Deo fapiêtius, nihil melius, utique omnia is mexitus certos parauitc^magnos er folidos,cr rebus ipfis cum primis(dlutares'.qua lesfcilicetçxfapiêtiaçy'bonitate iUiusdignifunt^ Qaid fi docent nos uel fenßis ipfi, magnos ati^ ad^ mtrabiles efifie rerum minutarwm jines atque ufius, quaiKum efie hommis ipfius extsiimari par efl, tatt to reliquis omnibui praRantioris ? Agenj quumin lt;nfi;Ottcra ingrediturfinem fibi praüituit, 4 quo ad ^geniü lidut fiimulo quodam in^igatur,zr detinc'
A i tl»
-ocr page 68-4 nbsp;nbsp;10 A N. LOD. VI VIS
tur in olgt;ere.idnemo non quotidie tum in[eipfo ex peritur,tum in alijs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui pecunilt;e cupiditate
Muigittionemfufcipit.hunc pecunia animo propo^ fitacrin nauem deduxit,?^ in naui retinet. Ad me~ tarn hanc uel agens ipfcperducit opM,nec relinquit donee fit eoperuentimtuel uires er fiicultatemat' tribuit, quibus ipfim idemfeperducat. Moles ftata-rias ac torpentes artifices ipfi perficiunt, machmii uerô necefiaria apponunt adminicula, quibus mo~ tusfuos curfusqi conficiant.Statuam utquæimmo' bilis efl:,nec confummarefeipfam poteft,plattes aut fiifor abfoluit. Horologium aut pifi:rinum |pi/rx fuusufq^eódeducit,utdecurrere iam deincepsper feipfum ualeat. Moti« rt aäiotie j quodnam initium habeant-cr uelutfintem unde profictfcantur,no' mina ipfa declarant,cr quafi tacitusgeneris huma-ni conjenfus. Sunt enim motus al ij naturales,hos e-dit natur £ uis ac poteÜM.Sunt uoluntarij quidam, qui er humani nuncupantursbos homo feu quje i« fo pitn efi potifiima, uoluntas.lÜos ergo ficultas na tur£ adfinem peragit, hos ficultas hominis feu uo-luntatis. Cuius poteilatts munus eft fupremum in homine imperium,omnia in illo regere ac tempera-rc. Summte poteflaciadiunäa efi mens ,tanquant confultrtx. Eiusporro quiconj'ulit,nihilefttarn proprium,quàm ea teuere ac noffi, de quibus filet confiltarif
-ocr page 69-DE VER. FIDEI LIE. b y confultitri, alioqui nuUo paUo reâe confulet. qm4 rc tMffîî b« cwiiM uoluntAi conftlio utitur, illaiNlt;^uidfequendumtenendu'ntij;ßt docet, quid contrAßtgiendum atq; a/pernund'^m,nihil aliud eü quàm lux animi.in qua necejjè eß: ßnis dm cuißi-mus conditi inßrmatam atq; ingcnitam à Deo Inef-fenotitiam er coinprehenjtonë quandatn. tiam/i feem ßret, parumagdlerhic atq; confultorfußice ret,qu£renduiqi effet aliui magu idonem, qui nos de rc adeô neeeßaria edoceret, quam umm nefeire grauißima eßet pernicies ac peftw • Ncc credi ullo modo licet, magiärum hunequi uoluntati »oftr« tanquam p^dagogus ßt appoßtm,mancum ex de^^ üitutum rfb ijs eße rchm,quee nos feire prorfum o-’ portfrrt.Ncc abfoluißet opm fuu/nt Dc«i artißx fa pientißimus, cui non adiecißeti quo ducereturad finem quemignoraret. Noj quoq^ab fcopo »oftro defledere nuüius eßet culp(e,nempe äIgt; co quod na' turaliter nefeiremus. Verum nos qua tandem condi tione mißt in uitam ßmus, mut£ animantes ßtcile declarant : quM omnes quum ad finem fuum abun' de in^rudas ornatasq; uideamus, nimirum neeeßi efl copioßm eße homini coüatamßcultatem mette futepertingcndee. Maiorefi utiquç finis hominis^ er potior,quàm rcrum ceteruriwn, quanto fcilicet exceüentioris quàmreliquaomnia. quapropterß
A } fini
-ocr page 70-6 IOAN. LO Ö. VIVIS'
fini Çuo confcquendo parum res tili£ fiâæ ejfint idi^ ne£,leuts firtaffi fiiret iaélura ; grauißima autetn, fi homo turn 'm uninerfitdtis rauone, cuius prin^ ceps conditus efièt optima zr priecipua fui parte mancM,tmn 'm diuino opificio,citius fapientia notée reciperet,cr «« ea defideraretur aliquid. Si reliqutl igitur uires ad dcSlinatam fibi cauffam funt fortitay quicfunt creata hominis gratia, nimirum homo ip-fe omnium caput,prmceps,caujft,maiorem ut fit fit cultatemnadusneccfiumeft, nefruürafit conditus,zr cum ahquafui authorts (quod abfit) querela. An 'tn ijs qua: ad tuendum corpus, uitamqi hanc temporariam propagandam pertinent, tantam cura diligentiamq^ Deus adl7ibuit,tot ßirpes,animan tes ,fruüus cdidit ccrto acftato tempore,'m ijs que immortaütatem nobis pariunt,fiicrit parcior, CT non plenius nos copiofiusép inJlruxcriti itaq^ citm de Deo omnia parfit credi, imô pro certo ac corn-perto haberi fumma optima pcr/iâifiima : etiant pro comperto exploratoq^ eft habëdum, hominem ceteris rebus que côn^ant corpore potiorem, po-tioreacprefiabiliore conditione effe preditum,ut uoluntati propenfio fui finis fit indita,cr menti do âriciac confultrici uoluntatis inßrmata cognitio iSius ipfius finis. que cognitio augetur zx profirt fe ufu,experintentis,doëlrina,confideratione mun-
-ocr page 71-DE VER. FIDEI LIE? I» 7 di huiiif,et reputatione eorum qut funt in homine, extrâ.nec aliter inditaiUa cognitio perhiec adolefdt CT proditßriit,^udin fernen àfolo çy' coc' lû adiutam berboi, flores, /ruâtes producit.i^ec ue^ hm mihi de nomine moueri controuerßafn,ßue in' gcnita comprehenßo nomineturßue feme,ßucluXt feu ßcultofjfeu naturalis pronitM, qualis eß hî inge nio admdnifiâiflima,qu£ etiam guum primu offe' rütur,ßat(m arripèmuitut totû e^e dimidiomatus : fi ab lequalibus nequalia detrahâtur, qu^e reflat efjë 1 tequalia. ilîis enim ita pueri ccnfcntiut,ut appareat inßrmatam coî habere de tllis ueritatibui notitiamt quodcunq; horum nominumplacuerit, res tarnen erit eadem.Apoâolus Paulus quemadmodum feufc' mina ilia noârarum mentium augefcant çr prodc' lt;tnt,feu lux in animo qult;eneceßaria funt monâret, feu fàcultas exerceatur, cr aâionem fuam educat, docetfcribens ad Romanos : inuiflbilia(inquit)Dei per ea quteßras edttaßnt,configt;ici inteÜeâa. id^ non à Mofc ufque, uel Abraamo,fed à prima mun' diorigine ; ncc lüa tantum inuiflbilia prima, çy cen expofita,uerum ilia quoque intima, cr (« recejfu defempiterna ui numinis ac potentia,ut eX' cufari nemo pofiit,defleâens à figno propoßto.^i' h'o enim peccamusnon naturlt;ie,fed uoluntatis, qult;e uel reliâis bonii monitis applicatfe ad deterius,itel wo
A 4.
s IOAN. LOD. VIVIS
monitorem fuum duccmq- dj^erndtur, dut neglîgiC nee curdt exerceri in ijs quie efl: dodluruf, ne per ig nordntidtn oberrans à uia in prtecipitio çx exitium certum ducat.guorum uitiorivm hoc eß ignorantite, iÜud uerô alteram prauitatis, utmonitori fuo non obtemperet.C^terMn neque ignorantiapurgat flo' gititvm,qu(edepdid tua,uelaliendtione ad res leucs, inanes,fuperudconeas contrailo eP;no magis quant fimleges huntanoi deliqueris, quas perfocordiant oc pegnitiem ignores.Utec cnim mentis ßcula,qudnt J:)cimuneredccepimus,uel ocio languefcit, uel cum ad res uiles cunda conuertitur, obtenebrefeit, nec tnetam odendit, nec uiani qua ad iUam itur ; cr fc' men malignitate fo!i,dut quia pcntibus,uel quia lapi dibits obruitur,priep)cdtur, vndeprauo perni' ciofoconfuetudo inuadit dnimum,non affurgendi ad contemplanda nece/Pario,fed paperfluo modo cy nihil profiitura.Quodƒ mens negligentia uel uitijs obducaturtO“ tanquam Pyluepcat, pracluditur odir tus lueiiiam non in auium transftrunt nos tenebriCt ped in controrium prorpum, er plané in exitium,. Animoduerterceflerrores, cr quàm perniciofî exi {iantquotidieinhominumuita,quum cteca mens ducit ciecam uoluntotem.
QJZANTVM
-ocr page 73-DB VER. FIDEI LIB» L 9 Q^V ANTVM EST DO-
Cf re fitum.
a Vod olim magni iUi uiri reputantet,qui Dei beneficio maiorem adepti funt uim illam, facultatcm^i mcntis,de qua modo loquebdr, quant alij,oam(^ip(i u[ucr exercitatione expoliuerunt auxerunt^,aggreßifunt denßßimamhancfyluant rcpurgare, o' luci prabmadil:um,quo tandem ho mo a^iceret quid eßet,qua gratia mißia in uitam^ quètüio'qui contendendu/m. Hoc opéré nuUunt duxeruntpulchriui fe aut prteclariuspoßiefficere, nee quo ampliutaut uberiui demererentur/ibi uni^ uerfamhominugentè.l^ecfrüebanturindubiè.nant quideß in qùaque re mahn aut pluris ficiendumt quam u[ii/m lüius mon^rare, o'qua caußd ßt para taiiiomo emim,ß quamobrem pofitus fit in uita ne fciat,neuquö eunduntßt Jibi,annonßullrauidebi tur procreatus i Meritoq; confenfu omnium lauda^ tur Socrates Rthenienfis,qui primus philofophiant in coelis atqi elementis natura immerfam ac erran' tem deuocarit in terram ad inquifitionem uirtutis, O'inciuitatesdomosqiintroduxcrit ad ufumho' minum,o' ut qußq; qua tandem caußa eßet condi' tus ferutaretur. iion ide philofophiant detraxerat è coelo,fi modo ueram germanamqi uirtutem tradidif fetßcd potius uagantem acuolantem temerè, ma-r
'' As ÿtas^
-ocr page 74-ï» IOAN» LOD. VIVIS
ambages ttequicquam fufdpientem 'ca cœlam retulerat,ut earn ibi homines qult;ererent, quo e/Jène fer iRam reuerfurhtieque enim tributa eftbomini' bus diuino munereuis ueriinteüigendi acinquiren' di,ut in fcrutatione rerum infruduojd confumatur, fid ut nos in caelum reuehat,h0c efl ad noüram ok ginem. Hine fùdum efl, ut caput amp;nbsp;cardo uniuerße fgt;hilofophilt;e exiRimeturflntentia de finibus bono^ rtmt ts“ malorum : qui ea difcreparent,tota flda iu tiicarentur diuerfl. iüa erat ceu nota, qua nationes inter fe philofophorum diflinguerenturac dignofle rentur:id^ optima iure, quippefl philofophia /ex tfluitieac ratiojttecejfl efl earn effe uicun qua ad me tarn peruenitur : ubt diuerfeac contrariie propofl' ticfunt met£,non potefl uia efle unica.Excul^erut ifli non pauca ad qu£ perueniflfl eos fädle qutuis na ürim admiretur: quoniam naturalem lucem uel na di funt maiorem,uelrepurgarunt atc^ exercuerunt diligentius. Sed in plerifq^ haBudnatifunt zx lapfl, in ijs propter qua uiciffim mirandu/m fit, autho resatqs inuentore's rerunt maximaruin e3‘ pulcher rimarumnonuidiffeea,qult;eexiliis ipfls fequeban tur qu£ iaminueniffent,ita ut uocemipflfuam non exaudiffe uideantur,cr cafu potius incidiffe in ue^ rivm,quÀmingenifpertia eo perueniffe. Sedfilfa ^humanainfirmitfK, partim tarditate cordisac
torporcj
-ocr page 75-DE VER» FIDEI LIE. U ti torporCjpdrtii« infcitia dtque inexercitatione. twm ab aUjs prauè in^itutd,uelut àparentibm.educato rtbi(f,magtllris ip/ts humanitdtK,cr firmatoribui animorum, i conîuctudine publica, zr receptis uni gô opittionibuiiquafperdi^cileejiin totum reijce rc,ubi femel inhaferunt. Acceßit his quoq; contra-dicendifludium,cr proferendi nomen,ut cr ipft h» inuentoribushabercntur. Fuerunt quiexuotisac deßderijs fuisopinationes cr difciphnam conßnge rët,ut hominesßcinoribiK,fcelcribus,flagitifs man cipati nollcnt ejjè Deum uÜum uindicem maleßäo rum. ex quo a^eélu per uitiorum tOecebras eö dein buntur,ut nee credant efße. Tot mach'mis impugn ta atque impetita humana imbeciUitas ruit : fed ca-fuuelignofcendo,uelcertèmiferando .Hinc difcif-fum fapienti.e ßudium m tot difciplinas cr philofo' phias,atque adeó 'm tot fapientias. nam unaquteque gens-iüorum crfàâioapudfeunos fapientiameßi clamat g“ contends : unde tot rix£ inter illos cz digladiatio,atque ex omni parte rationes acumine ingeniorumexculptte:magnamueri ffeciem pne fè firentes,qute ocults mentis priC^igias freerent, tenebrM humani ingenij condenfaretdncertioresqi fiudiofos ueritatis domum ab fchola rcmitterent, quam acceperant. t^am ingenii uis totadum in hoc folum incumbit,ut malum eflebotmm,ßttfumeffe
-ocr page 76-»» IOAN» LOD. VIVIJ
tferum euincat, excudat aliquid neceffe eft, ^uo i4 tioitnullK uidcdtur perficijji. ïn his œcte igitoran-tiitfluéîibusmultumçx diucft iaâdtumhumanum ffituf, donee Deus dignatus efi nosrejpiceretçyquot; tieritdtis fuie lucent puriorent humanis oculis pet^ teß,cere.Abydh£ primum, propter magnitudinent t^eonUdntidm fiducite ; /uwi tüius flirpi,per ißtac tr llt;incob:procedentedutent tempore poReris !lt;((lt; tob ualde auâo in Aegypto, data, per Mofen lege, fèd ld pducis. itti enim q^uotd humante gentis er at portiofPo^remo autem aperuit thefauros bonitd' tis [ute, quos uniuerßs bominum nationibus propo t(eret,milfo in terras jilio ßio lefu Chriüo, qu£ eA ipßus ueritas cr fapientia.Hunc htvmanitatenoflra tteAitum,dedit nobis magiArum CT ducem uice,ex' rmplutn uit£,expiatorem fcelerKm,interpretem pa tis,authorem falutis. Sed impij ad tam latuw gt Ça iutaremnuncium obturant aures,G^quodillisß-fUtGT'alijs omn busßierat maxime optabile, uo' tisq; omnibus expetenduw,reijciunt,?^ bonitatem ac miferationes Domini répudiant,quibus tantopef re indigent : at que ex feipßs metiuntur Dc«wj, ut qeia ipßÇunt er immites, er inuidi, er malt, non aliwm eÇÇe Deum credant. Ht fx hm reéia,qua: unb caefl- cmnino ac ßmplex,in auiareceÇferunt : quo' n/m, iniri numerus non potefi.tecit enimßbi unuß
quiÇque
-ocr page 77-DE VER. FIDEI LIB. 1, t| ^uifque uiam lt;^ua ingrederetur,reliâo^ duce Deo» ducem feipfum fibi conâituit: neque ucrà meîioti fui partem, nempe mentem pur am purgatamq;. fed prauof animi cupiditateSt uel rationes turbuleistM acinfirmas.
RATIONIBVS AGENDVM.
MEdelam quant Dcm humanogeneri faucîo attulit,ltteris confignarunt fandi uiri, di' dantc Jpiritu Dei t eaq- demum uera funt oracult coeledia. Sed neque huic rei fidem habent impij,qui eus literas ut aÛas quaslibet inuentum e/p: homi-num fupiicanturad quos parum proficient facra di da-Et tarnen dandum eft operam, ut hiquoque ai intucndam ueritatem, quoad eius fieri poßit, addu-tantur : ut miniflrifmus Dei,qui uult omnes honà lies itenire ad agnofi ëdam ueritatë, nempe feipfian^ Üihil ergo rejiat aliud, nifi ut qui noua banc l»‘ cem claudunt oculos,utantur uetere ilia cr prWM» quam homo ingratus naturalem cr fuam uocat, quaft non etiam à Deo acccperit,ficuthanc altéra» fed quiafrcultatcm eius ab utero fecum educit,cot» muntsq; efi omnibus,non agnofcit authorem iüius: M non frudra uideantur admonere nos fententiie tteteres. Beneficium in puerum non coüocandum» non enim meminerit.ç:^ altera: Qui uniuerfis bene f^dat,à ncmine reportaregratiam.Sed fuperfedea^
KM
-ocr page 78-X4 . 10/N» LOD» VIVIS -wus nunc de impiorum loqui ingratitudine:neê ^iu enim hic eß locu^. I:^4turdli ergo luce uerum in ddgabimuf,qudndo htec fold inter nos er repugtid» jf« reliädcßitdn^uduidqud inßfldmusdd dliqud ueßigdtionem ueritdtii.Cætcrum priufqudm id dg' grcdimur,reßgt;ondendum eß quibufddtn piorum ho t»inum,quineßs efjeducunt rdtiones ddhibertfi' dei, dut ßdem rdtionibus confirntdri. esquot; ddducunt iüud fermone uulgi protritum,Iides non habet inegt; rittmt, ubi humand ratio probet experiment unt. gupd quemddmodum inteUigdtur, permdgni re^ ßrt.neque enim in totum uel rede dicunt, uel d rc' ilo dif :cduM. Ante omnid con^iet nobis quidfit rd tio^quid ßdem rdtionibus fideiri, d quibus er qud' tenus.Rdtio,utdlibi dlio modo expondturquid fit, quot;tn pTdfentid ßc commodißime decidrdbitur,dd hoc utique inRitutum. Edeß uelut rddius quiddm-quem netisdeßnte ^o perenni ßute lucis in hivmandin mentem deriuduit.de quo ïodnnes dicit in EudngC' ho, quöd lÜumindt omnem hominem uenientem in fiunc mundum. Eß rrgo noArd rdtio ueluti riuulut è ßmte rtei.quo is dmplior ex finte mdndt,eo decur ritplenior : quo eß propior, eo purior : ut quum tndlignus fluit er canofus, euidentißmum ßfftum fit longé dßnte fuo difeedere pdrum^ illi fuppedi' tdri ex fdnäo iBo bumore. Itd quo ratio efl dper' tior
-ocr page 79-DE rER? FIDEI LIB. I. ly tiprer dilucidior, hoc propinquiorem çr confoT' miorcm origini fu£ Deo ejjè manifèlium eft : quo minor er obfcurior,tMto longiui difcedere,ac pro^ mde dtßimiliorem fieri. Qwdfipropinquiorfit, tnehut AC ficiUui cernet diuinu, qu^^ funt uera de Deo.E.xperimentum huiut rei non efi procul peten dum.doâi enim homines multo plut de rebus diui' , nis d/Jèquuittur,qudm uulgus. I^ecpotefl uerutn td lum 4 ratione efii alienum,quod efi confirme Deo, finti rationis’.imà ab code finie uerü cr ratio featu riuntfidemq; Deus lux efi er rationis ty ueritatis, M quum ipfe contrarius fibimetipfi non poßitefie, ttec unquam uera ratio quantacunque hominum autdiemonum calliditate atqueaüutia peruertO' tur,atque obfcuretur,uerit4ti potefirepugnare.mn tuà fe potius adiuuantes filciuntM per rationemfit cilè perueniatur ad ueritatem.per hanc autem pur^ , getur ratio.lllud nemo ignor4t,quie fîtn de Deo ue.-radnnumera efie cr amplißima : ingenij autem ^ri captum anguüu/m, in quod cœleüis iÛainfitfit ^firationis luxadeius menfuram.itafitMmno' firrf mente non poßit efiè eadem ueriac rMionis ftenÇura. Maior efi ueritof rerum, quim nofira m -tio : fed non quod rationem noilramfuperat,proti-Bw efi cr contraritmt) inimicivm, repugnans.Mul^ fo ffi aliud fupera-i, quim aduerfari. Q^ocirci fi**®
-ocr page 80-IOAN. LOD. VlVl^
quie contra pietatetn noRram finguntitr rationetf vel uatiiefunt prorfum, er primo ipfo aj^eilu deri' dicube er contcnincndte,ud doloja aliqua erfrau' dulentaJpecie contedte atque inuotutlt;e. Porró D« quantum quidem ad captum noürwm at^ tvKtiduorwm funtgena vm. Altera ad noSiramfa' tutem pertinent, hoc efi,iHorttm cognitio nece/fa-riaefl huic conficiundo itineri,quodad ßlicitatem no^ram ducit : alterafunt arcana, recondita,quo~ rum inteHigentia nonefi nobisnecefiaria.ltafu-tnusàCeo indulgenter traäati, etiam poüquam iUo dificfiimtK, meriti panos er fuppliciagra-tàfiima,utadminimènecejjaria minimum quoque lucisacceperimus:contrà,ad ea qu£ nobis no fie ex-pelt;üebat,plurimum baud aliter quàm utilißima no ïis 'm natura 'm promptufunt cundis, calum, a'ér, aqua, fi'uges, animantes cicures, aditus efi cuili' ietadiüanon operofus:fuperuacua uero ßepoßuit rgt;eus longißime,rarM aues,pilces exquifitos,firos, purpuram,gemmas,metalla. Df abürußs tüis my-^erijs diatur,Altiora tene qutefieris,er firtiora te nefierisfirutatus.tum illud. Scrutator maieHatis opprimeiur à gloria, er Paulus iubet non plus fape-re,quàmoportetfapere. Denecefiarijs ueroefia-pudeundem Apoüolum : Quodnotum efi Dci,mtt nififium efi ilhs, Deuf enim iHof edocu it. operæ-precitmt
-ocr page 81-DE VER. FIDEI LIB. I. 17 preciumeß animddiiertere, cuiufmodi 4 Platane, AriSlotele, Cicerone, Seneca funt fcriptis prodita, qu£m tenebrK iüis reporta adntirarißttis non pof-fu/nuf.nitnirum fapientia De!,qu£ eß eins ratio er filius,iUwninat omnem hominem uenientc in hunc mundum. tarn de ratione non eß deßniendum ßmgt;-pliciter. Homo enim quumèmantbus egrederc' turßiiopifici5,pulcherrmuserat, in^ruélus, or^ natusqiijs rebus omnibus quibuseßet opus ad ui' tam, nimirum ut tanto authore dignum erat : men -tem illius incredtbilisßdgor lucis opplebat,quie lüi mon^rabat quiequid expediret. M ubifeparans fe 4 Dcolapfus eß 'm hanccalamitatem, obßurata eß: lux illa,c£cit4s er caligo menti obduéla,ut nee uc' gt;‘anecutiliajdtis perßneiat : erß quando intuea' tur,conßßim oborta nubes uel affeßuum, uel igno fantiie,uel incoßderationis denfißima,conßgt;e£ium omnem adimit. Qmcircarationes de pietate tanto pfre ßbi neceßarias,iam exß non inuenit, aut in' uentas per tenebras animi non inteüigit, aut omni' na aß ernatur, carne obruta,aut motibus animi co^ oußa er affltila. interdum quoque ab aßcßu er tarditate cordis prauißimis confultoribus tranßuer' f4impellitur,uttàcilius adhicreat er aßentiaturijs ^Uteßant pro malo contra bonum,ßcut qu£ pro ß contra uerum. Ex 5«;« mentis caligatione non
3 iniuria
-ocr page 82-18 IOAN» LOD. VIVIS
iniuria dixit AriRoteles,tnulta fàlfa multis ueris cp feprobab thora. Scd non protinuf ratio efi iUa, (jult;e armata eft contra uertvm er piivm,quod à mente no Hraproficifciturer rationis ßgt;ecie quadam conte gitur,fed rationii inane finwlachrum : nec riuut ex diuino fönte, fed aqua coenofaex lacitnis dimanans nollr£ c£citatis. quemadmodum oculis cor' porii ufu uenit, ut magnum lucit Jflendorem intwf ri non fu^ineant,caltgeiuq;, er tenebrii inuoluau' tur : ita ocuUs mentis 'm fidgore ueritatis. nec tarne deßniteffe lux, quia oculus 'm earn nequitintut' ri,aut tenebr£fiumt,quia oculis ita uidetur : ita nec ueritas aut périt, quod earn humana mens non affc' quitur, autfit ßlßtas.quia menti uideatur. Miffus efi ad nos ccelitus Chritlus lefts magiHer ueritatis, repurgatortanti cani,correéiorprauitati5,müau rator natur£lapf£, qui hominem puritati itUatc^ innocenti£ prim£ 'm fentiendo er fapiendo reAi^ tueret. Depulit ergo è mentibus fuortmt ignorantid er caliginem,quam inuexerat peccatum, er reili' tuituerosiBosatquemtegros (enfus naturafynct' r£atque'mcorrupt£. Ergo apertisfemelàchriüo thefauris ueritatis, e£ deinceps rationes ab ijs qui doâr'm£iUicœleüiparuerimt,fimtde pietateiit' ttent£ tam liquida,ta apert£,ualid£,effcaces,'mex pugn4biles,ut mirenwr no 'meurriffe lüas in oculos
eorwnh
-ocr page 83-tgt;K VER. fIDEI LIB. 1. 19
forum,gui intergètcf fapientiSprofitebantur. Sed ffi/nirum lux udditu eft rebiK d ChriAo, quant ille fcelitu^ ad nos detulit, qu£ lux idis deerat : qute /ï ^lp*l^0èt,maiora ZSquot; pulchriora indubiè quant nos txcogtta{Jeiu,ut erat iüorum in dijciplina ontnitü flt;gt;Iertia,tum fiudium ardeittius.quod cx ijs Heet col ^‘gfee,qu£ fine hac luce inuencrunt-Adbibita e/tim ffHus luce,fictie e/l quid qu£q; res,et cuiufntodi fit diccre,zr pro ijs qu£ dixeris argumenta congerC' ff-^arit,ficutipaulà antea diccbam,rationemcof gnita ueritas,c:r ueritatem confirmât adhibita ra-tto.Quôd fi nihil eft fide noSlra uerius, quid ratio-reformidamusiquarû ttuüa cfl cotra nos, omnes
fiant à nobts. Rationis quidem umbra cr imago pu gnare quandoquem nos potefi, ratio ipfa non po-tffiiCrillM ivmbroi leut momento lux nosira diftel tft. Aurea efi pietM noStra,aurea,no deaurata.quo ^agisfcarificatur cy retegitur, boe pulchrior ZX ff^^antiorextilit. puriorem acnitidioremtüant reddit bedunt quam pax aduerfiusgentes,aduerfum hereticos, qui fieoria ey rubigine conabantur earn obdueere. puritatem excellenti£ fu£ magis o^ien^ dit, quo eft: acrius agitata çx concufifia. Hicc eft ft“ pientia quam Oominus daturii fie fuis eft pollicitus, eai artes.ingenia, calliditates, fraudes,atque aAu~ ti-e onines hominum non pofteitt ob/i^iere. No» f/l
f ergo
-ocr page 84-20 IOAN. LOD. VIVIS
ergo nobis metuendtvm, ne pietas noüra detraflii uelantentis fœditatem uUam oculis contuentium O' Hendat.Ketuant hocalie religiones ßljieyiitqi um^ brattles,'m quibus nihil eflfolidi, ideoq; attingi (iefe non finunt.tudeuigrauatur cum Chriiiiano delc' gefuaconfèrre, Mahumetes defeäa fua dif^utari otnnino uetuit. ne attingatis uitrum tenuißimü,/äl' fum,'metne,leuißimo cencaâuftatm fratur.i^okra religio 'intus etiam eft quam exteriusßrmoßor,foli' dior,ßrmiorAccédât quiuis, traget, agitet, fcal' pat,modö cum mgenio er iudtcio : theßauros inuc' niet latentes fub jßecie egeHatisßapientiam mßm' plicitate,diuinitatem in bumanitate ,quoder plä' num ßcerunt multi alißerßgt;erome Chri^o quot;Domi no er magiHro meo propicio, hißte libris pateß' ^urtvm.
^eßirt pr^eterea non parum qui ufanturhißcera tionibus,er quemadmodum,ut ßunt hominum mge nia er mentes diuerßßima. Alijßunt ßegnes es“ tar' di,alij imperiti,alij ratione inßrma, alij uit£ nego' cijs ( que plurima nos conßnx'mtus ) occupati, alij pueri,ßenes,iegri,mulieres,inexpertes rerum: ij nec inuenire rationes has de qutbus iam dudumloqui' mur,necinuentas pojßint intelligere,ßed tanquatn in excelßs locis,ita 'm rebus tam ßublimibus turban tur iOormn oculi,er intuendo tarn ßdgentem ßolein
perAr'm'
-ocr page 85-DE VER. FIDEI LIB. I. 21 perRr'mgitur eorumacies. quumq; multitudoex craßis hominibui,?:ir ad ufum rationis înexercita-coa)^et,ea de caufjaßtnili authorcs ab bac tatt' tarum rerum incjuißtionc iüam arcuerunt : baud a-bter quàm affcâis oculis pra;cipiunt medici, nefur^ ^entent autcadentëfolem inconniuenter df}gt;icianit ne uifoi ballucinetur,et dctrimentum accipiat.î^os tarnen nonfiducia ingenij aut eruditionis bue addu ^it, fed exercitationis tantum, ciu£ beneßeio Dei aliquoties tentata non infrliciter ceßit. Simul ut eX' fewer,an aliquam rei utilitatem præbere pojfent bomintbui iuuandif : ZJquot; in boc gratificarer Patri dit cœlelii, cuita uoluntoi eft, ut omnes homines ad fcfe ueniant. In ijs quoque qui rationibus huiuf-ntodi utuntur,non paru/m eß poßtum. Res entm op timacrfaluberrima,ß aliter fumas quàm oportet, nocebit,atq; in contrarium uertet natur am Cf uint tui efl parata Vel ex ipßs my Ricis Uteris originent frrorum multi traxerunt. Sunt qui non minus ra^ tionem i« ibRrußs iUis myRerijs, parum^Çut di' tsi] id nos pertinentibus requirant, qnàm im ijs qu£ nojfe adpietatem JpeRat : imo ucro in iUis qu£ nO' ^ta nöfunt,cur;oßuscrfubtilius fcrutantur,quant w b£c quodammodo nofira, in quo non pauci no' ^rorumtheologorum culpa non carent. Sunt qui fatemin omntbw rationem efßagitent : quodcf;.in'
B J digniui
-ocr page 86-U
IOAN, LOD.
VIVIS
dignittfcjl,nonpliifde religione credituri, quÀM ratio euicerit. cr m difdplina earu/m rerum qucofub fettjui cadunt non fîcmnt, exigunt mpie~ tatOyUt ratio fit fdei menjura. Quid, quod eorunt multi no luccm cr rationcm diuinam ad diuina bicc Uoluntadhibcriyjcdhumanamiüam tot infdant cr deprauatam fordibws, ut ea fit uelut fundament turn totius pietatts.H'mc nata eft importunißima il tadi^mdiodcluminefidei,o' lumine nature, ut quod alia uera fint hoclumine, ftilfa 'm illo : alia è contrario.quishtecreo' natura coniimdadiftrc' nit, nißhomo aliquis impiitt imperitus f An eft »« rebut nifi una ueritas i Hanefi naturæ uiam m^ ^ejfiit non affcquor, an prot'mitt alia exiiiet uerd tas,quàmnaturiclumenconftngeti Age ueroquis eft tanto ingenio, tanta eruditione ufurerum, qui tnetifi poßit natura aßignjre,ut confirmare eer to audeat non ulteriut natura uiamfeporrigerelRi diculum eft,m quo mgenium alicuius perfcrutantis fiSiatyibi ut naturam dicM etiamfiftere,z^ tmbecil Iitate humaniingenij transftrre'm uires naturaide qua dementia nihil fatis dici poteft pro indignitate, Quem porrc) uolunt effe menßura tanta reit PlatO' në.atiiab Ariftotele deprehenditur.Ariftotelem.at it Academicis nbsp;nbsp;nbsp;Stoicts non placet, nbsp;nbsp;acriter re^
darguitur. atque hac omnia non 'm lumine fidei,ne quit
-ocr page 87-DE VER» FIDEI LIE. I»
quK quid cMfîficetur,ftd in nuturalijUt loquuntur. Std redeamuf ad aÜM caufofperccn/èndof. Ex dû /}gt;utat!onibiis contentionibui circulorumfcho' laßtcoru orta efl pvrtinacia,z^ irritatio omnia fcal fendi.progreßi ßmt quidälongiß{me,cr ratiuncu' Ik ßophifltcis, uanK,inualidK,magnü pondiK rebui grauißmii detraxcrunt. No^rum hoc müitutum »Jultö eft aliud.nam dediu'mK folum difjcremmmy ^crijs,quorum cognitione acfidefalM noüra cott' tinetur : tu ex luce quäDominut nofler attulitßtii, cuiwiUu^rdtionc omnia redduntur perjßicuazJ“ ^^t^ma.nec poftulabimiK ut canein çy norma fi-deijn no^a ratio, fed tantum introduHio quædâ fxteris, quibufdam noftrorum ftabilimentti/m^
uidemut iam inde ab ipßs Domini noSlri tem^ poribui 'm hunc ufc^ diem ailitatum. ChriSiut ipfe ^Ationibut egit cum tudieis, ad eis perfuadenda quic d^’n,quibusfatis non erat tanta rerum admirabi-multitudo e:}- uarietas ; uelut fe effe Chri^wn ßiium Det,maiorem Dauiderege, 'm'micum dlt;e,' '^°nibus,amicum Deo. Petrus ApoRolorum priU' paratos nos uult agere,ut poßimus deßgt;e ac fi noHra rationem reddere,cr quidem omni po ß^nti.Paulus grande columë Pcclefia; non 'm htvma ’’‘^fapientite uerbis ad perfuadendum idoneis ßiijji ('’’‘^dicationemfuam ait,fed in/firitu Deior »irtu-
tf»
-ocr page 88-24 IOAN. LOD. VIVIS
te.VUnè ita congritebdtfitri,ut lux qu£ad intueti' dam fidci ueritatem udhibebatur, non ex rhetoriM figmentis gt coloribui,non ex humanu ilia fopien^ tia cœno gtfimo uiciorum corruçitd de/ùmere(ur, fed ex uirtute g!quot; ffiritu Dei,qult;e efl dodrinu Chri Hilefli-dequdfubdit : Sapientidm dutem loqumur inter perfldos. fdpientidm dutent non huiui feculi, qult;e périt ; fed loquimur Hei fdpientidm, my^erio inclufdtncz reconditdm.^x i7dcfchold hduüts rdf tionibui dgebat cum ludxii çy genttbui, euincens lefum effe ChriRum Domini, cr dlid qult;e funt pietd tif:quod efl m eins EpiRolis uidere.Timotheo pr£' cipit, ut epifcopm potens fit dodrind fund,GT eos qui contrddicdtreflUere. Bquidem non ignora pdu ciflimi5,Grpenènuüis rdtionibuinobisfàreopui, fi Dominui dignuretur nobii edf uires in fermone ddre, quds per fl)iritumfuum dedit fuis Apoflolis,
ijs quidb Apodoliserdntedoili. QUdmpldnd, qudmflmpUcid erüt iUd qu£ d primis Ecclefîæ pro ceribusflterunttrddttd: dtquÀm efficdcid ddper^ fuddendum, quod effedus dcmondrduit.tiimirum inerdtin iUorum uitd GT uerbis uigorffinttu diui-ni,dddebdntur qu£ ndturlt;e uimfuperdrent prodi' gid.ed erMt udltdiord qudm innumeræ rdtiones.Po üeriores dutem, quibus diuind iUdflcultiU defidt, quideorumtàtddb Apoliclicd murtyrumdege
nerduc'
-ocr page 89-DE VER. FIDEI LIE, I. 2; «lt;rrf«erdt,coddt/«ntp/«rfî coâceruare rationes, cr pro fitlcimento uit£ ac miraculoriim quo deiH-tuebantur-.ingenij Hires atque exercitationemfub' ^ituere.quo 'm numeroßteru'nt Tertullianus, irc-naus, luÂ'mus, Origenes, Ana^afîus, Ckryfo^o' tnus,Gregorij,BafiliuStTufebius, 'Laélamius, Hier ronymus, AuguR'mus, Cyrillus, Thomas Aqu'mas. H(«c recentiorum theologorum coetus çy-fcbol^e omnes, quoru nos fequemur exempluni,et tuebi mur nos authoritate contra iïlos uel immodicè at-que 'mterdwm quoque imprudcnter pios,^^ m pic' täte meticulojbs,ucl malitiofe aut arroganter deter rentes alios.quorum pars itadefe fentiunt magni' ficè..ut credant quo ipfi non paietrar'mt, 'muia effe reliquis omnibus.pars nollent ab alijs profirri in lu cem, qu£ ipfos latuijfint. hi uero ignom'miam fuatn tnterprctantur,Dei ergaalios beneficium. Sed quis poßit tandem dubitare,quo minus mter cos qult;e hit man^ficultates uiresqs nominantur, ad ducendos homines 'm earn quam uelis fintentiam, maximum fobur habeat ratioi qult;e fila fledit humanam men tem,liberam alijs uiribus omnibus,atque inuidam, quiccunque admoueantur. Quid, quid aliquot in-terdum locis zx temporibus,Qr apud nonnuUos ho fninum efficacior eft quoque quam fides prodigio-fum f Hxc enim 'tn controuerfiam uocari aliquan-
B Î do
-ocr page 90-2^ IOAN. LOD, VIVIS
do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiamincalumniam:ratio w oculot
atq^ in ipfum anmtum ut luxfemgerit, omnia perf uadit: ac umcit, modi nequis uenientem excludatf et uelut oculos claudat ad jjgt;lendorem. Ergo ficut ßcultas uegetabilis ad fenlui eHuia, hi uero uelut gradum fubilemunt quo afcendamui ad mentem: itahumanahaccT mturalis ratiomanum prabc' bt exteriSiUt ad diuinam lucem eotuendamfefe eri' gant GT confirmenturM po^quam potentia cf bo nitat Dei oflenfie Ulis cr percognitlt;efi(ermt, adib imn folum fufj^iciant,omnia incipiant de iHo credegt; re,ac bene ßgt;erare optima, pulcberrima,falutifira, per/èâa.Stirpis uitlt;e fuccedit in nobis brutalis, poß banc humana-.humanæ adiungeturhlt;ecdiuina.finis tmiuSibiitiivm eß fequentis : qute ita ß contmgumtf ut unit prorfum ejfie uideatur extrema.Humanara^ tioné quid appeÛë.ex fuperiorib. liquere poteß’.ea qu£ homini reltâa eil poß cafum mifirabilè. propter necejjaritefunt rationes uigreffiuris,peut ingrefiisfiuperuacanetetfi modàuerè ac bona fide introierunttquemadmodtialibi docebo. Tametfi rationes fobrias, or magno iudicio expenfas, arbi' tror multis etiam ChriHiem profifiis bona fide non figt;re inutiles, cr ad corroborandos imbecilles, cr ad deleflandos firnüores. Libenter enim inteBi' gimusqiM (re^mus,cr fitrtius affentimur. Le-
-ocr page 91-DE VER, FTDEI LIE» L vj ginturmodô piè de prudeitier, fine curiûfitdte dc ferupulis, twft ut hts cenfedmmucl confirmdri fi' dent, uel crefcere,fed dperiri dc declarari. yti' num orbii uniuerÇits uerècognofceretatque intel-ligeret Detwn, çr Det fapientidm dc bonitatent Chri^iim lefum, ntbil effet dli/i opus rdtionibut dtque drgumentis quÀm quod ipfe dixit. Sedint menjus hominum numerus filium Dei cf falutent fudm pdrtim non nofiit, partim non agnofeit : quifunt extra Ecclefiam. in ipfa quoque Ecck' fia quim nuilti infirmi et nutantes, partim hoc ip/i «5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis efl dolendü) etia
profitétur.alijficfegerût in uita, ut aliter appareat eosfentire, quàm loquantur.neceauidedittur feriô habere perfuafa, qu£ de bonis malisq; a:ternitdtis fanéta docet religio. Itaij; uidetur mihi mi pïrtiite «i cijs hominum mualefientibus illud ufu euenire inter eos qui Chriflo dedimus nomina, quod in ffeciofd qu’.dem etfcitè depiéia tabula,fed trfme peruetuüa, qua luce lila et nitorë coloris primi fenffm amifit, locisq; aliquot eft fubdeleta-qu^efi non eft pingen' da dcnuô,cft certè et puluere ac fitu deterfio illulîran da,et quod interlitti eft, inftaurandu.Multuobftu ritatis et caliginis induxit prauorti moru diuturnita te cefuetudo radicata, cofenfusq; multitudinis in fee lera tarn pertinaxcr cbftinatusitum negligentia at^
-ocr page 92-23 IOAN» LOD. VIVIS
at^ueimperitia doäorum £cclcßie,omiffd ticrlt;eac germ(in£ religions cura 'mueél^ fuperftitionef pilt! quam aniles. lam diffinßones nbsp;nbsp;cum hareti-
cis,O' niter tus ipfos plurtmis de rebus,did tun po tefl quantum'm animis noRris attulerunt detrimett ti.Po^retnà authoritas Eccleßie diminuta. o uer~ bum Dci alias negledunt,alias etiam fußgt;edum,tur pißimo mitiatorü exetnplo, ut oratio eorrnn carc' ret fide,quorum ejjetuita exofa,grauem noHris pe äoribusplagam mflixit. Renouanda eft fides,boc tfl corroboratio ueritatis lüius producenda atque oücndenda, ut hoc tanquänouo mtore uetus color rejßlendefcat’.twc folis iam diumis oraculis Han-dum,ut olim quum firmifißma efietyaltasq^ 'm men tibusfandorumhom'mum radices egifiet. ExpeU' dathocquifque'mfeipßo ,0 ijs qutbus cumuerfa~ tur, 'mteüigetno mefru^ira admonere,negociumq; ntaioris effi quam pro hom'mum op'mioue momen' ti.Equidem aggredime arduum opus, o longé ui' ribusmeis imparnonignöro : fed 'mdicibilis tantie rei frudus mgentes ammo meo fiices fubdit,cogitqi bene ßierare de Domino iefu, qui adejfiehuiufmodi conatibiM conßueuit propitius o dexter,fitte cuius ope nos omnino nihilpojjumus,imo nihil fumus.lta que iam nunc operis initio dodorem iHumdiuine fipienti(e,hoc efifuijpfiusßmploro o obfecro, uti lucent
-ocr page 93-DE VER. riDEI LIS, I. zÿ lucrm iHam fuam dignetur admouere propiuf,twm ntihiadeaqute conducant inueniendti ^tradett' da, tum IcàoribiK adeadem ipfa mtelligenda,ut fgo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confcntiamui ueritati-O“ janila fides ita
un noüris cordibus flabiliatur,ut artes omnes impe tuséj- hoüis twüri ad earn fiue reueüendam,fiuee~ tiam commoucndamminimum habeant roborisac uirium. Quédfifiuoremhimcuelexcludiuntmea fcelera,uel extrudunt, egouerô nihilominiis iam nwtc initiô profiteor, fententiam mutaturum me rdoâum tneliora, Ecclefiæ uero iudicio fiabofemper, etiamfi mihi pro parte cotraria aper tißma uideatur frcere ratio. Ego enimßüi pofiiim-, VfiUor fa^pifiimè: Ecclefia, 'm his rebus quie ad fummam pietdtis pert'ment,nunquamfi,Uitur, Vos autem fi-atrcs qui hac kgitis, per immenfam Chri-^i beneuolentiam erga nos oro nbsp;nbsp;obfccro,ut nego
àumfratern£ charitatismitmâum nobisàDomi ^iOireducendi aberrantes in Hiam,purè acfîmplici' ttr cum Concordia mecumgeratis, ne quis 'm perfo-nas reß)iciat,fed 'm rem ipßm tanti momenti. In a~ lijs dij^utationibus de natura,de rebusgellis, de di uendiratione,decognitione literarum, contentio~ er humani affeäus tolerentur fané : quia quod fit ex cotrouerfijs iaHurieleue efl. 'm pietate^ui' ^fnturprorfum,quiaperniciofifiima.
qvales
?• nbsp;nbsp;10 A N» LOD, VIVIS
Q«,V ALES E R V N T NO-rationes.
AR^wmcnta omma uel ex rei effentia petint' tur,uel ex adiU'néiiSiqute 'mharentia tiomi' nantur,uu'gà accidentia. E/ ^ko«w(« mens no^ra non ad omntwm effcntias (eq^ualiterpcnetrat, neque accidêtia plané ac liquida cognoÇcit, fit ut rationes de rebus omnibus non truant ejjèparestquod^uunt eft ab AriHotele traditum, tum fitcile res ipfa anb madacrtenti montrât. l^equeenim in ftrutatione natura: tam euidentes probationes ajferüturgt;quàm »« mathematicis : nee in prima philoibphia,qu£ eft de recoditis natura,ut in fecunda,qu£ de expofitis fenfiui dtjfiutat. Sed in prima tamë philofophia fiir' tioresfunt probationes,quam in difciplinamorum. de^ua maito Artftoteles dicit,Satis abumdeq^ iUift âum,/i rationes adducantur uerifimiles,atqi in fte ciem probabiles ; nam perfticua atqs inuincibiles non poftunt. Ita in dijfiutatione hac de pietate, erit duum argumenta inducemus euidentia,atqs incon^ ptabilia,erit quum probabilibus tantum conieâu-ris debebimtes ejfie contenti.ïilec quijquam adei fiee rit uel impudens,uel excors,ut fienfid fubieéla uelit effe ea qu£ de tantis arcanis tradu'ntur,quodin nul laomninoarteaut dificiplina potefl pra^ari.hoe ftnßt ille,qui noluitfidem habere humatta rationig expe»
-ocr page 95-DE VER» FïDEl LIB. I.
^x^imentîihoc eft fcnfuum euidentiS-.^y' Paulut, ^es qute per fidê j^ereittur, negàuitfenfibiu appAïc »■e, P.ruitt autë 'm fumma rationesomnes nollrie Ion gè manißAiores ac ßrtiores, quîm qu£ pro parte contraria pojjènt amerri, uel m maxime reconditit Ü' fublimibiis myHerijs. qum etiam adeà erunt plu rima; iUarum probabiles ac inuiihe, ut nec tot, «ec adeà firmte fint pler^que earum, quibut freti ma-gniphilofophi doÿnatacr principia fcientiaruM immutabilia con^lituuftt : quie adeà cenfent natu-raliterelJèhom'mwm 'mgenijs per/fiicua z^certa^ M hommit appeHatione 'mdignum eum ducant, qM refragetur. Nfc/wKt pauca 'm pietatenoùraadeo congruentia cum hom'mit mente atq; mgenio,ut co gnita ilicà amplcàlatur,ut fola iüarum expofitio fufi ficiatnuda?^ quafimermis.Plur'imos arbitrer non fe nobis aggregate hac una de caufa,quàd de fide na Ara uel nihil prorfum audiuerunt,uel perparivm.de quibus Paului ait : Quomodo credent ei de quo na audierunt iquomodo audientfine docente ƒ Clt;etf-ritm boni ac ueri unica eft uia,mali ßlft 'mname^ r£,uidelicet quotquot ab iÜa unica aberrant. Ogo-circa nec uacabit mihi,nec operieprecitileAori ftie-’ rit,omnes omnium uel recenfiereopiniones, uelrefil lere.iiam qute cuiqi uenirepojftnt 'm meutern,curu . rc aut perfequi infinitü eft, nbsp;nbsp;hom'mif nimiü ocio
uc
-ocr page 96-}î IOAN. LOD. VIVIS
ttc'fiudio fuo abutentK.Sunt ettint quamplurimd mi nuta profiôlô,cr cura indignd:ciU£ ut râtione nuüd fitlciuittur, itd nuUo in aduerfum impeUenteargU' tnento iplitperfeconciditnt.cuiuf generis funt qute d nonnuÛis fine argumenta uUo ,ßne probabilitate idciuittur,in hutte modim,'Fôrtaf}'e ita efi, ßrtafji fecut,quis feit^quis gt;wuit,fieripojj'et, nefeio, fuj^i' cor. QUtefiinhuMdnis uttemerè diéldexplodungt;’ tur dtque exibildntur, quanta magis in ijs qua cce' litut trdditd fùlciûtur diuind duthoritdte,cdptumq; omnem excedtmt hiimanum? Quare ilia folum défit mdm mibidd confi(tdndum,qua mitiitntm funt per uerfdzxcorruptd.ffeciemqi rdtionis dliquampra fe ßruntjtdmetß fâa nbsp;nbsp;jàjjdcis.liinc,qua ad mul
tas receptd junt, de quo genere funt célébrés fedia, CJ'hominiim decolëdo numine inuentd. Tum,qute adpaucosifedeos pra^anteis, magnaq^ defapien-tid duthoritdtis : qualid funt philofophorum pldci^ td.Neque perfequar exijs nifieatantum, unde ub dero idiiurâ reltgioni importari, uel ut frigeat, uel nutet,uel cmnino cadat. i^am abolitaiam, uelfatis à maioribus explofa cr profligata, ne attingam qui dent : ut deloue, de lunone, de Hercule, de Venere, de Marte,dUjsq; huiufee nota. Quis enim adeà nüc i»fanit,ut iüos effè deos fuos credat,quales nemo ue lit habere liberos autferuos i Et ad errorem iUum conui»'
-ocr page 97-igt;E VER. FID EI LIB. L jj tonumccndum fatis funt olim i finélif uiris di£ilt;t niulta, quum n adhuc bominum animos occupareL interdum quoque praüèritis filentioàducrlariorum Opinionibnii pro noüris dij^utalfe fatis habuerOf quippt corroboradis noAris qult;e cum ueritatefumt cottiudäa,nient aliéna quieàueritate difceditnt» Nee poffiint omnia commemorari fÿUatim, netn^ pe infinita.'Veritatepoßta e:}' conflabilitlt;i,ßcile htt iuf contraria cadent atq; euanefeent. £t 'm négocia, quo uno uerà zx permanfura continetur falmgetie rts humani,nihilagâuafi-è àcaHutè,nullo utar dO' lofo aut captiofo argumeto, no àffeuerabo riiß qult;t fint mihi primant perfuaßßima: nec contendamut gt;■lt;lt;»0 recipiatur uüa.nifi qu^prius mihi (ùerit pro' babilißima. non aliter alqs confulam,quàm üt mihi prias confuluerim. Enimuero quid effet mimaniut alieniusq; ab omnihuinànitafe, quàm Valide aefid-laciam m eà firuere,quod tdntopere omnium inter'’ fftfciri, éÿ fine cuius notitia faluieffe niiUà modo poffumuSiimà miferrimi utfimus neceffe eft.néc ithi tnducam argumenta uel intricata CT ttimiie fubtili' tatis,uel cauiüofa é:s‘ fùcata,cuius generis excogitd tafunt in circuits cz dijfutationibus nofirorum ho minum plura quàm deceret. Omnia eruntM ffero, fitcilia ey dilucida, qu£ inteüigi à quouis animai-tttrtente queant,quantü^ àmeutiq; praHdri pote
C rit.
-ocr page 98-34 IOAN. LO D. VIVIS
rit, effîcacia. Att^; utinam opem huius ncn nip do atq; mgenioju^ tnibi lcélor coiuingcret. citiut enim proKptim Jj/erituerini me ab huiufmodi impctraturum argumentis meie affenfionem CTquot; fi' dem.Cum imperitK et craßie hominibiu plurimum ntihiprojjiido fitturum negoeij.wdelicetcrednn-tar agrèqu£ non fans int eUigiintur. Qnod fî nee eruditione multam ueduerit ledor.nec cordc,at fab tem ualeat diligentia : prabeat fe attentivm diß)uta tioni,m qua de falutc agitur fempitema. Et ^«4«^ doquidem Dein in humaiws animos de fua luce lucem deriuauit,etiamqi poft nature cafum tantum reliqui ftcit nobis,quantum ft conferuareturet excüleretur,in uia nos proftdo ftfteret falutis, pro comperto à nabis ponetur, quod uniuerfo hominü generiin communeiudicaturita ejji. Rede Cice-t'o,De quo (inquit^omnium natura cofentit, id ue-rum effe rncefte eft.^am quemadmodum mutis a-nimandb. conceftifunt à natura ftimuii quidam,in ftindKsq;,qu!bus ad uttlia impellanctur, retrahan-tur à noxift : ita in hoininum mentibus inditas atq; inftrmatas effenotiones credibileeft, qntbus ad ca qucc fibi profttura ftnt,adducâtur.î^eqi enim peior eft belluarum cöditio quàm neftra, etiam nunc poft rtànam iiiammferabitem.Qu^aircs cftïcit,utiuxta Pauli fcntentiaexciifarimalicia hoininum non poft
ßt:
-ocr page 99-£»E VER» TIDE I Lib» L
/it: qiiie nimirum ejjet excuflt;tbi!is,fi aon dd ueriU-trnbonitatis inftrudifati'S inßi-maücjielJcmi'.i uitit,naturadiiccacmagißrd. qhc’ fuipte jjgt;onte leones omnesßruntur, id dicimm leonibus naturtt le:quo canes,canibus. eundemq- ad nwdum in ciote ris-Ç^Hidergo didpotejiprobabilins,quàm effèho minibus naturale, quo nutu fuo onines homines runturîQuodCi eft naturale,non ergofidlim. nant filfum nos inuenimus,natura no indidit,caligo atc^ hebetudo noftrorti ingeniorum iUud peperii. QMie ueritas humanigeneris in [enteima de uniuerfalibui inteÜigendaeft.nam in fingularib.ßÜipoteft. Cort« nvanesenimille animoruum conceptiones degene^ falibus funt. Secundo loco uidetur pojjc poni,quod partimaximteprobatur,quodoptini£,quod fandtf fimte,ideflijsquiluccmaniiniuel conftitutione fuo rumcorporum hauferunt maiorcm ac puriorem^
deincepsfludijs, dodrina, meditatione, eX perimentis, ufu rerum probe ac diligenter annotet to repurgarunt : quorum interdum utemur teftb monijs ad noftra con{irmanda,ut qui humants tantu fidütUbëtius Ct fecurius acquiejeat, quü rationé nojiràqs uidebunt cofentirc qu£ naturiC Çunt uiri-bus per exccUètes uiros cxculptatCT eo uteinur cre brius,quo potiores rationes infuam tilt fententiant attiderint, utratione flemusmagis quàmhomine.
Cl MB
-ocr page 100-je IOAN. LOD. VIVIS ne elsgerc Hide Amur noftro arbitratufuffragatoreH atqi ea de caufa ß manißHa ratio tUoruin diâis re' clamauerit, corruptumiUomm judicium oïl ende' mui. Quôd ß humunæ fapientite fedlatores inter f( tiilfcn[ertnt,quodß,ciuntßepißmte,cr ratio àueri' täte flabit,c^ nos ßecundum rationem promtnciabf mus de cauja.l\lilt;^uibus enim dijJentientibuStUtuC' rum nullus eorum teneat quandoq^ cuenit, ut autf plures quant unus teneat non euenit.quia uerû uni' cumefl,ßlßumuariûcr multiplex. Qu^eporrà felt fibusfunt obieüa,ea ratione non indigent,fed expt ritnenco,prouifo,quod doceri à philofophis folet,ut fenforium ßt beneaffèHum, turn fenßle ac mediuflf ad fenfionem congruentia.PoSlremà rationes eas i)t pietatedebentuspro potioribus redpere, ad quid potioracmtelioraconfequunturteas autem reif' cere,dd quas mala CT damna. Nam ut de Deo opti' mo optima queq; debemus cogitare aefentire, itd credtbilius efl fieri ab eo femper qutenobts fint uti' lia.quàmqutedamnofa (S' noxia : ç^ut opus lüiid eflnaturaCj'rerumueritas,utrtqi conformius eß quod bonum ßt er conducibile. Sum m rebus diiû' mspenitifiimaquiedammyïieria,ipfifoli neo neC altert cUiquam explorata, ad quorum rationem Cf caufam humanamens non affurgit:uelut degenerO' tione filif,de procejfu intus fanUi, quomodo muwiid
-ocr page 101-DE VER. FIDEI LIB. I. J7 wimdui t« hanc puîchritudtnem zr admintbilitatê extitit è nihilo, guomodo fu^entatur,curnon pri-Uiconditui,curnon pàfi. turn 'm ijs ijUie fub fenfiis noüros umiunt.Quî fit,utgrMilt;ideorfu,m,furfum firttnturltuid,non poticu è diuerfo ; tot coeli,totß~ dcra.noti plura aliquot,ncquepduciora ^quamob^ rem homo fie edttus,curimbcciUo corpore, cytot rebas tndigo,foüicitdtusanimidffe(lionibus creo motus? or alid,qult;e funt Dei unius.ingenium noftru excedunt.Sapienter Socrates,QUtcfupra nos,nihil ad nos : id cfl,qu^ humana mens caperc CT 'mueUi gare muUa arte polefi,prietermittamus. Hlt;cc tarnen quie rationem omnem excédant, ea dicentis autho-ritds,quum fiterit oRenfa cr confirmdtd,frciat cre dibilia. Quid^quôdfiepenumcro non fuccurritani^ mo ratio in ijs qu£ altißima cr fwprd omnem inge niorumaciem credebdntur,poüea offert fe ultra no quafita.Sed 'm his adeô occultis fuffecerit cr con' trarios refiüere,^ dilucidè exponere noSlra,quan t««! quidem res ipfa patietur.Diuini confilijfi qui ^ttulerimus nonunquam conieiluram probabilem, ^it uelutgratuitum auiîarium, Nftw quum homb ff^s çr dngcli omnes,tum cœli ac mundi uniuerfitat ^pffdfimus Dei non pojfimtus per nos ipfos fan^ ^'^’’^iüudconfüiumaffequi, quod creationcmrc' «■wn antecefiit, eô enim ad res producendas addu'
C 3 eins
-ocr page 102-ÎS IOAN. LOD. VIVIS
lt;Si« eft Deus. (yua: uerô priera fuut re ^ua^ue/tf non poteft res tUa co mprehendere, nifi doceatur eo qui ipfam preccefjerit. QJiapropter diuina intima non atttngit fuis ftcultatibus noUra mens» nonmodèhtec quienunc eftuitijsdcprauata,amp;op preftd denfa cdligine,fed nee lÜa purior, qua prin' cipalefcelusadmifit. Si quid peculiarius à Deo tra' ditur,id cum aclione gratiarum accipimus, reliqua in occultofunt nobis,Deo foli fummo c/ prapotetf ti expoftta etr aperta. Moft petentidiuinam ad coH tuendum ftciem eJ“ maieüatem reftonfum eft call' tus'.Nonuidcbitme bomo,G!‘ uiuet:pofteriord tnea uidebis, ftciem autem meam uidere non pote' ris.PoSlcriora Domini,opera funt illius,per qua d' lij alijs fublimius aut demiftius ad contcmplationent iilius quandam uelut per gradus afcendimus. Solent ft reélàintueamur, caligabimus ? fin obliqui iüius Viamur ftgt;lend()re,cerneinus fiicilèquacupimus,(^ ipfum eundem confiderabimus fine oftènfa nohrb ftc Deum nemo reóiè mtueatur, ne à fulgore ingenti amplitudinis maicftatis opprimatur. Per res ab ipfoconditM, in cognitionemiUius quampiam twlt dijficulter perducemur. Quacunque enim ab autho re filmt aliquo, ad imagmem iUius exiüunt, qui c' dit,fiue ea fit corporalis fiimilitudo, ut’m gigneme itnimali, in igni combifrenti, zr eiufmodi : fiiue 'm' hrnntiunt
-ocr page 103-de ver. fi DEI LIB. I. 3^ lierentiwm corporis, M quum quid aib alio cidfit, uut refrigeratur ; ßucßiiritalis eaßt imago, qualis cflin pingcnte,in ledißcantc, ZSquot; qutc funt eiusgene ris. Loquor de ijs quidem qui 'm operaitdo nonß-rimtu£_temerè,atque utßrs tulerit, uclut pueri G!quot; demëtes : fed qui aliquid animo fuo pr^Rituerunty quod fequanturGT petant. non quod domus animo ßtarcbiteäißmilis,fed eißrmte ac figura; quam tl' le animo concœpit, ßbiq^uelut exemplar propO' fuit,ad quodexternamflruduram acccmmodaret. Quapropter quum nihil fit, quod fapientius qua:-cunqueeficoUibituminfiituat gt peragat, quint 'Deus,fit,ut nec finis certior fit cuiquan^nec magis defiinata. idfi fi ita cfl, omnia qute ab iUo exeunt,ut cogitatibus tdius reffondeant,crfitmiliafint necefi fe eft. Pit cogitatus lUius non ßcut 'm nobis inharen-tiafunt,fedipfe idem.nihil enim efl'mtUafanâana turamifi ipfa eadem purafimplicißima, fuifemper CT ubiq^fimilis, nthilq; efi 'm Dfo nifi Deus. iüius ergo fimilta funt omnia,expreßius quidem autdilu tins alijs alia,fed certe quidem fimilia, et uerô.haud aliter quim qua; imagines ab eodem ßgiÜo GSquot;'m ce ra, GZ in luto, gt m membrana, Oquot; i« argiüa im^ primur.tur,0!“ ßitonaique per,fiicuè omnes, figil-Ium tarne uero refirimt. ticet ergo ex coditis rebus conditorë aliquatenus cognofcerc ato^ intelligere,
C 4 Kt
-ocr page 104-40 IOAN. LOD. VIVIS
ut patron ex jilio corpM ex imagine, piâoretu ex tabula,architeâum ex dama. l£tlt;^u^ de mutt do hoc fumuntur ad Deum argumenta, eiufmadi funt ad ueritatem Dei,lt;j^aales rerum imagines funt Dei, tenues certèac obfcur^e, fed tarnen uerai tametfi turbatur crebrô mens noftra 'm hac coUe-äione, dumuel non faits quod conueniat attend dit, uel parum reäe iudicat de rebus creatK. Ndffl qui coÜeiluruscogniturus'queeftpereffeda caU' fam,)i 'm natura e^eäißllatur, çr 'm caufa uti fàl' htur neceffe efl,quoniam prauimt fiindamentum po fuit.Vnde tot errores de Deo,quöd i« cenfendis il' liui operibusuehementer efterratimi.ut quod cat' Ium agat omnia, quod ürtuna multum dominetur, quod non proff^iciat Deus rebus humants, huiuf modiabfurdißima ; propterea quod cali er homi' numcrßderumnaturasatq; mgenianon fatis co gnita haberent cf explorata. Hite D« per oprrrf tpßus mtelligentia er confideratio augetur luce ad mata,er arte quefita, uel acumine ac bonitate 'm' geniorum, uel doärina er mftitutione, uel ufu CT experimentts, uel Deo ipfo docente. His enim Dei nuineribusmaiores 'mueniunturcrefficaciores ra tiones,tametßnunquam ad plenum perßätmt. l^am quit perßäionem cognitionis m tanto inter' uaSo pofiulet, qu,e non efi 'm ijs qu£ cemimus,
qu^
-ocr page 105-DE VER. TÏDEI LIB» I. 41
ntttnibui contre ilamiif cr uoluimm ƒ aufu-fl tarnen/pondéré certiprtifirèijuæ in hac di/putd tione a/feremiK,quàm qua in omni philo/ophia af~ feuerantur : qu£ philofophia non opintonibut fe et conieâurisgloriaturnitiffedfcientiac^cognitio' ne certißima nbsp;nbsp;compertißima.Qtiod fi fiirori ext
ftimatur proximum, pro fidfo uano répudia-fe quicquid in difciplinis uel nature, uel rcrum hu tnanarum non affiequimur, quanto erit in rebw di uinis fiiriofiut f tiihil efi quidem in fide nofira re^ coditum adeo etab/lrufuntmy/lerqs, pro quo non fine rationes magn(e,mult£,ualidißim£:fed nos pa rem adomnialucem nonaccepimus.
Memini/Jequoqueleâores uelim,meer hominem e/Je, univm hominem, nee omnia per me af fequi,nec omnia qua ali/s Deus oftendit legi aut re-cordor : ne plus à me uelJperent uel exigant, quant ab homine mediocris ingeni/ atq^ injîitutionisme'ue fantam tamqsindignam ficiant iniuriam ueritati, ut tllius uniuerßeunius ingenium uelint e/Jè menfu-ram.ltaquefieripoteritiUt rationes aliquando in-ueniatleâor inhocoperenonfatis animi fuiexpe äationi rejpondentes'.non erit hoc pietatis uiciunt feduelmeunt proprium, uel tenebrarumhumante mentis.
C t
-ocr page 106-42 IOAN, LOD. VIVIS
CONSIDERATIO HOMINIS ET rerum humanarum ad inueniett' dum finem.
HA^c praßti paulô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qi^ie 'm rem uehe'
meuter erat prædixiffè.aggrediamur tam di fputationem ipfam Chriflo propitio. Adhom'mis ue rumgermanumq; inucniendum finem,opertepreci' «m ß(erit,ut hominem ipfum, humana^ omnia pn^ gulatimeuolutaatq; cxplicata proponamus nobis anteoculos.Primum omniumnafci hominemuidc' tniis,tU/mali,ç^ crefcere,qaod untere nuncupatur: ljocei eft cian flirpibut comune, diflinilü à non ui' uentibus. Vis ergo ei^ßcultas eft'm co aligna, per quä uiuit,ciuie ijs negata eft quiC no uiuunt. Ad hac tititurfenftbus externis çx internis,'m quo à beÜuis nihil differt,diftèrt 4 ftirpibus.Aliquis ergo 'm co eft uigor,cuiui ope ailionibui iUis fttngitur, qui no 'm' eft plantis cr herbis. Veniamm iam adipfius prO' prium.utiturconftlio,ratione,iudicio,ftrmoiie,quie belluis non ftant attributaMi eft à philofophis dccla ratum,cr res ipjd o^lendit.Aliquid ergo habet,quo carent reliquce animantes : per quod animal eft hoc rationale, catera fttnt bruta muta, rationis ex~ pertia.'Eauise^ßcultas Aliens dicitur,ft:uP.atio, qua una homo cenfttur,alijs omnibus non dißimilis rebus ianto lt;tb hominc interuallo ftparatis,faxis,ar boribus.
-ocr page 107-DE VER. FIDEI LIB. I» 4J loribui-.belluis. Habet in mente fitniliones duiii : al teram,qua in bonum tendit, uoluntatem : alteram, quam huiiK uelut confultricem ejjè nupq- diximut, indicium, (iueingenium, qu^e quid uere or bonum (2quot; malum (it inquirit. Volumtoi exÇe qualitatêho' bct fiullam,tali5fit omnino quale id quodamplcelif tur.ß bonum,bona:fin maliim,malaAlîic efluirtuit hic iiitium.ïn ingcnio fuccrefcit, quum non exerce^ titr,igiwrant:a, qute c)i uelut tenebrte. quum autetn probe exercetur,peritia,qu£ efl tâquàm pura lux,, quum autcm praue,pcruerßta( cr corruptela, qutC eft ccu lux qu£ in lucerna ex oleo ardens medicato, uarias rerum imagines obijcit oculis, ut capita a/i-nina,uitulinauineam per pan été expan(am,(iüttq; intuctes ea ipia qu£ uera deberet o^endere. In ani mo,quem communem(icimus cumbeftijs, (un/fett fus interni,imaginatto,phantajia, exiftimatio, me~ maria, bine affedtus uarif de opinioneboni o' malt, pr£(entis ac uëturt,l£titia,mceror,cupiditas,mctiis, O' alia qu£ fubtilius exequi no eft loci huiusAam 'm corpore funtfenfus interni, in illis integritas o' ul' gor.tum integritas membrorü,fanitas,uircs,roburf ft!ecics,habitudo,o' per fenfus uoluptas inft{fa.l'O' ris ad nos ueniunt quibus conferuetur corpus, ea ex quibus eft concretuet coagmentatü.Sumimus eniin ex terra, aqua, acre, O' iÿte, qu^huic tueitd£ ac fùlcicndit
-ocr page 108-44 IOAN. LOD. VIVIS
ftlàendæ compoßtioni conducMt. tum quibiu re^ aipnetur ßtnitMamilJii uel nutans, ^bu con-firmetur, (juibus ßnguli fenfmm uoluptatibus Crdeliçijsfibicongrucntibtis titiUcntur motuquo Jamfuitui amp;nbsp;iuatndo. H£cprlt;ebuit natura. Noj noüra,primum pro tcneritudinc atque imbcciUitate corporum neceffaria, indumentum, l}abitaculaànjîrumentae]cercend£terr£, çx lt;iuo' dämodo cogëd£,utfruilusfi(ndat-:acueluti debitor reddat creditum:tum quod uires naäi ejßenius per-exiguaSyaddidimus nobis adiutores, facioSyami' tos,adtniniRros,tum ex beÜorum rabie feruos. cr alioqui nati e:}quot; compoßti eramus à natura adßocie tatemyquod beneuolentia e:}“ fermo indicant. ïam ad procrcationem fobolisßimulat nos natura, ut con-ferueturgenus.itaque uxores afciuimus, unde nati liberi-af} uxoribus afßnitates ort£, à liberis confan guinitates oquot; propinquitates, ey charitatis mutute nexus.ex (bciabüitatecatusct'congregationesho ittinum concelebrati : unde pagi primummde oppi daurbes^ extiterunt nonfolum amore coniungen te homines,fed interdît malts er neceßitatibus,dum cogunt fe 'm unum ij quorum alij alijs ufuipoßmt ef fe.Ex malitia er iniquitate hommum leges funt or tiCyCTiid legum tequitatts^ conferuationem magi-Hratiacwnipote^iite conüituti ad comprimendä
auda-
-ocr page 109-DE VER* FID El LIB» 1. 4^
maloriM. ad pro{gt;ulfandant uerà uimbo fttlem,criniiiriam externam arma inuentafunt, Cfttiultitudoarmataeff'ecitbeüum. Qui ccetuizf multitudini iüi profùijjeti honore affîciebatur, tum ad référendum ipfigratUm.tum ad exemplwn alio^ rum.Communic/itioniautem reruM à primo feruie^ bat commutatiodn cuùk locum quwm ret effet uift impedita O' inexplicabiliifucceßit numus,qui ow nia extequaret.Tum ut homo inter homines agebat exnaturali quadianDeißmilitudine,quamnos de-prduauimus,orta efleupiditoi èxcellendi:fed excel lentia dégénérante ad res inanes acßlfai, dum cor^^ ruptè de bono decemimus, alij enim bonum pofuc'^ runt,ac proinde prteflantiam m forma,alij «i robo re,alij in animoßtate.ßicrunt qui in rapinis ty cae-dehommum,quiinlufionibtK,qui in honeitategC' neris^qui in nthil fapiendo, cr uita beUuarumprO' xima.alij etiam honorem captarunt, non infitafr^ lum ciuitate,fed procul apudexteros : non fuo tantum teuOffed ad pq/leros, qu£ gloria nuttcupatUif-Signa honorum cr exceüentite excogitata permtii ta,in uerbiStin nutu,ingeüu,intoto corpore, mlo co,dum fedimu5,dum affurgimuf,ambulamus,tran' fimusAn his omnibus immerfitfecriudicandi pro-uitas,cr cupiditas infatiabiliipermifcuit omnia,co fifdititorßt ad fines tum à natura ipfa t turn d reâa inuenfione
-ocr page 110-4d IOAN» LO D» VIVÎS tntieniionchoininitmdlienißmos.üon pojjiim pcf fequifinguU,quodeffèc opens immenftcr in pr£gt; fens minimè ncceffarif ç^uk hic non cogjtur excld mare : O homincni mtferum iumentivtn-qMs teadeô onerauitifed no eft ei onus ab alio impolitS,tpfé fjbi afciuit,cr fuis manibui impofuit. Hic efl homo.hæc humana. Dil^iciamus iam ubi e]l eins finis, rincm uoco,ad lt;itiem refruntur ctetei-a omnia, ipfe ad a' liud nihil. Quod ut excmplo fat manifè^imi, prie^ parationi nauts finis eft nauigatio, fed non poüre-mus : neque enm ibi ftiiit deslmaiio animi.nauiga tionipropofita eft pecunia, neque hac poürcma, quant uideîicet alterius rei gratia cquier'mus : nem^ pe ut uellem p.tremits ez alimenta.alijs ucrc),ut fer uos domos,rem fàmiliarem amplam : aliis ut gerät bellum, ueldecttsftbi concilient Câ authoritatem, ut eft cuiufque animus cupidita,s. Et cibiutn expe timus,qucgt; reâè ualeat corpus,aut animus ; nbsp;nbsp;re^
(tèuolumushabere, ut probe fùngamur aóitoni' bus quascupiiitus, crh£ altorfum tendant,uelun^ de uenerant reflcdluntur .Non j«/t£ itaque hi fines^ quos hic quairimus ,fed ultimum tUum in hominutn tldlionibus inue^iganws, ad quem tanquam fvM' tnumprd^antiftimum tendant omnia:ipfefui tantum gratia qu£ritur,non aliorum, qui finis bof twum nuncupatur. Olim qui philofophiam profit tebantur.
-ocr page 111-DE VER. FIDEI LIE» J» 47 teii(ntur,piirtw contradicendi ftudio, partim fui oiicntandi,partim (juàd non codé omnes modo coït fiderarent hominem,uarios depixeruntfina. Fue-runt qui uoluptatem paneront,quôd ad earn belliie omnes,ut noRra animalit pars',ceu nutu [uo ßr rentur pron£. Adiecerunt alij indolentiam, eamq^ prlt;ecipuam ejjc uoluptatem dixerunt : alij fanitatë. Cinidam fenju magis populari, nihil ejji potiui aut prteüabiliui arbitratifunt opibut, honore, poten ■ tia. Alij penitiuf in/jgt;exeruftt hommis naturamß' nemc^ i« animo ejfe oportere flatuerunt, nempe uir tutem, qua componitur ac jormatur animus, ne i» motut illos inconditoi ac turbulentes intumefcat ac tumultuetur ; hi ßerunt Stoici. AriSloteles altius a' feendit ad mentent,cy quad in ea exiüimet efje op' timum,uidelicet contemplationcm rerum maxima' rum,id poRremum efJe cenßt in bonis. addtt uelut appendices corporis cr animi, uit£ feu bona, ut ipfeuocat,feu commoda,ut Stoici.Uie due nationes ex dijfutationibus Socratis funt nate, quas literis mandauit difcipulus eius Plato,qui in con^ituenda beatitudinc hominis uarius eft er incertus,tametß quibufdam locis plus uidit quàm reliqui omnes phi' lofophi.Aitenimalicubi,uirtutem doëirinam^ pr£ cipuum ejfe bonu : alibi ueró,contemplationè opti' mi,nempe Dei : alibi fublimius elatus, amorem eius
atq^
-ocr page 112-43 IOAN. LOD. VIVIS
atlt;^ imitationcm effe affirmauit. quod diäum quid umtati eß proximum, adpo^remum dijputatio' nis re/cruabimus. Relique on^nes opinionesacfc' iltc iam oliin alite aliarumtelif confixlt;e, mentationibiâ refutatie funt. Facilius enimcuique fiiit contra ßlfivm dicére,quàm uerum inuenire.Eo' rum rationes hue adßrre operofum eßet nimis, çf fuperuàcaneum.Attingam tantwm aliquas non ex il Itsfubttlibui atque intricatisßed cuiufuis captui ap tas cf conÿ-uentes. Confiât homo^ uti nuüuf igno' rat,ex ammo ey corpore.Finis ergoiDiuf in extern Uis rebus nonpoteflßtus eße,qute neefunt in homi-ne,nec quicquani funt hominis. ey ea quum hominis gratia ßnt quiefita çy parata omnia non pof-funt profité finis eße hominis, contrà potius homo f ft illorum finis eÿ caufia. Neque enim uel pecu^ niamuelpoßefiiones ey opes alias quterimus propter feipfaf,nifi quod adßrunt uel deleäationemf uel decus,ucl ufum aliquem ad neeeßaria. Hf c igi-tur ulterius pofita funt,quàm dtuitite. Quodfi hac abfquenumis liceatconfiequi,pauci numos attinge-rent : ut reges ey proceres magnanimi,quibus cum pecuniarum ufus omnts abunde fuppetat,ipfi pecu-' niam nec contreiiant unquä, ac ne uident quidem. Quöd fi externa quta homini feruiunt, eiusq; gra-tiafuntinuenta.nonfimt curfus huius meta er Ceo-
- ,
-ocr page 113-de ver» FIDEI lie» I. 49 puf adionu, eddem ipfa de cau/a ncc in corpore u~ tique fitum erit koc de quo loquimur bonum. Cor^ pus enim omnino feruù dnimo.ut ueilis corpori, et ttnimi gratid corpus curatur. Etegamer Salufliusz Animi imperio, corporisfiruitio mugis utimur : ul terum nobis cum dijs,ulterum cumbeluis commune ffi. Et uolumus bene uulere corpus, gt fenfus hubc' integros,uoluptutihus^ perfrui,ut melius CX fult;t ttiusfit unimo, çy liberius uc reélius fitngutur fuo munere mens. Quis efi enim qui quid dementia fit tion ignorons, fi duretur optio,eligeret firmißimunt Kiletudinem, uoluptutes cy obleilamentu fenfitum omnium cum dementia, quiq; non multo malit re-fdperequàm reilißimeualereiimoconßenßu ge^ nerts humum confiât nuUum efie grauioremmor^ bum quùm infianiam dnimi,cr morbos omnes animi fieuiores atque atrociores effe quùm corporis,mar
deuitandos. Deniq^ uelipjo afieiluhominis Zr leui animmaduerfione eorum quteagut, perjpi-ouum fit cuihbet,'vn unimo efie ^ominutum, iw cor' poreminifierium.Quodfi corpusmuncipium efi fiel udminifirum, uel (ut alij loqùuntur) infirumen' turn unimi, quis tn eo quod uiliui ey ubieiiius efi, beutitudinem coUocet prafiuntiorisiPorro fi unimi Ifutiu fimt corporuliu, finis horum uniinus erit, tion ècontrario.Scd fintm profiâô cuiufq; rei pro'
D prium
-ocr page 114-»O IOAN. LOD. VIVIS
primn ad eam pertinere parte oportet, c[U£ cft cui' ^uereimaximepropria.nantßi/nre cum alijs cot»' nwnts e^ct poßttn, idem eße poßet diuerÇarum rcf rtrni finis,er communis Ulis cuiq^ ißarum propriits, ^uod fieri ncq^uit.ttacj^ fittem homini pecuiiarem ZX proprium ex ea efl qu£rendivm hominis parte, qua homo efi homo à cateris rebus omnibus diflmäus. Hoc potf/i exemplo commbftrari. ß cui uerfato in. tdta communi, homini acuto ei' prudenti, qui nun' quam tarnen cultelium autgladium uiderit,cultellus igt;lferatur,nec uUo indicante quteratgladij ufium, amp;nbsp;quem infinem MrumeiKum iùud ßt paratum,non »« eo ponet ufum quod ßt oblongus, non quod mu' cronatus ( nam ei' multi badÜi fiunt tales ) fed ineo quod ei efi proprium, nempe in acie:ßcin honüne quis fiatuatultimutn bonorü in corporej quod cum fit ei cumbeUuis commune, etiam beatitudo homi' ttis brutorum eßet beatitudo .quod ijs accidere net eeße efl,qui imdolentiam gt;nbsp;qui ualetudinem reäam, qui uoluptatem ficerunt extremum in bonis, ut in beatitudine beüuas ex homines aquarent, quos natti ra tanto interuallo feiimxerat.Eft ergo fummum bo norum ad mentem pertinens, et in ea eoüoeandum. Qitidmagis conuenit, quam ut idquod homini eil fupremum ei' optimum,in eo reponatur quod efl in homine optimum ei' prteftabiltßimumi Id fatis intel lexerwt
-ocr page 115-DE VER» FI DEI LIE» L
Icxo-«f ArifloteleS)Rcttdmici,Stoici,tt 'ntani' more(gt;o[uerûthuncfinê.Stoici,uirtutëdixerut ejji qua mores coponutur,ctregü(ur prau£ animorü per turbationes:fed h£c in parte humili uerfatur animi» qu£ nobis cömunis eß cü beUuis, Nfc «zrt«lt; effè pa teß ultimü bonorü, qua nihil eß propter uitte inco~ ntoda laboriofius,terünoßus, calamitoßus. ^onü nim in quiete /itü eß,et deleilatione, Arißotelesßc culaturaliquanto fublimius et logins. Huie duos eße placet beatttudines ciuilë et politica unam,alteräfi pientis priuatä:et tria boHorü genera,animi, corpa ris, et uitie, feu externa. Summit iUudfapiëtis bonü, quodqi neunen hoc mereaturßne addito, perßäunt fuisq; omnibus numeris conßans dicit ejfe in mente» qu£ exceüentißimum eß in homine, er maxime di uinum. Huiusuero prtecipuum opus eß contemn platio. haue ergo ejfe fummam foelicitatem conclu dit. Aliquidßrtaffe diceret deanitnis corpore folu tis:fed loquitur de hac uita. in qua quid tandem pO' teß comtemplari animus tanta mole corporis onU' ftuster obrutus, tarn denfis tenebris oppreßiis S quäto minus pulcherrtma illa et prteclarißima,prti fertim quü eius ipßus uox fit in prima philofophiU ntagno applaufu ab omnib. coprobata, acië mentis noßrte non aliter ad manifißißima naturæ caligari fy haHucinariioquàm noàute oculosad fitlgffrent
D * folü
-ocr page 116-IOAN. LOD. VIVIS foUs. lam quantumlibct uel contemplari cotwit4 rif, uel uirtutem fe^ui,duertunt, aut faîtem'Hi' terpeUanttenwleftißimee neceßtiatcs corporis tuitabües, qutbus fuccurrendum efl uelis nolis. It4 figt;eciofa ilU CT ßxlix contempUtio uel exercitatio uirtutis rebus abieäißimis cedit, nbsp;nbsp;cogitur de cul
mineillo beatitudinis uel deuolui, uel defcendere. Qu^m uero conßentaneum eß'm eoponerefœlici-tatem quod eft pene nullius icx in primo libro Mo ralium dicerc,no dari beatitudinem d firtuna,quod bcdtitudinem parßtcommuaem eße humani gene' ris,^ ädomnes pertinerei cmodßtibi Ariüo' teles 'm mente fcelicitdtem coUocdre eß uißum, cur uoluntdtéfolam defertamq; omittiSiprlt;tfcrtim quü ipßßtearis cognitionë omnê propter dppetitü eße ri Hdturd tributam,tdm iw fcrwto quàm 'm honüne.co gnoßimus enim bond et mdldM htecduerßemurßüd expetdmus. Stoici noluerüt bond dppelldre,qute cor pori eßent utilid:i:x lt;}U(e funt repertd d nobis m ui-td,comodd nücupdrüt,et utilitdtes.Sedd Cicerone et alijs ßdtis eß oüëfum,qult;ecû^ ufurpdrèt nomind,rê tdmé eódë recidere. Quod fi 'm hdc uitd uelut cocen tus quidd et hdrmonid exigitur omniit bonorti ddfce licitdtë,tdlëutiqifoelicë cofingut, qudlis nodü quifi qudmfitit, nunqudm crit,dc ne eße quidem poteA. QUippe fixlicitdS hiec confummdtio bonorum in
-ocr page 117-DE VER. FIDEI LIB, h
IM KiW bac nuüi potejl cuenire: o' ß qttii hominem intui ac ßrii inßiexerit, ßcile intelliget finem nullum habere in uita homine dignum,^^ in quo poßit cotiquiefcere.Quod fi quafine carcnt ipfis congru enti fruhraßunt parata, neceße eft proftâô aut ho minem ßuSira eße à tanto authore Deo conditum, V 'm hanc uitam quafi 'm peregrinatione mißum, aut 'm cxilium. Vana ftmt qu£ ufum fui atque utili' tatem uel nullam pr£Rant,uel perexiguam, req^ ip fa indignam,qu£ nihil habent intui quodproßt,ni-hu quale prte feßris oüendunt, ut uanie buHeßn-tium,cr' auen£,crlufui pueriles, quid creatumef-fet à Deo uanius er 'mutilius,fi prêter uitam hanc nihilhaberettldueröfidefapientißimo Deo nefoi eftexiüimare, alibi ergo quterenduseft hominis finis,non hic : er ne res uerbi ignorantia claudatur, finem ex confenfu omnium philofophorum, quod res ipfa docet, appeHo, quod perßilum hominem, ac beatum reddit. Huius conditionis funt hie,utßt homini proprius ,aceade caufa 'm optima illius er prlt;eRantißima parte ßtus, ut qui unus fatis ßtad ß licitatemiquod autem ßUeitatem beatitudinemq} dUaturum, maximasutdeleilationes importetfinç uSa moleilia uel perturbatione neeeße eft. Adde hu,utßt perpetuus,necaufirripotcft.îJam ß quis metiu interueniat ne amittatur, is metusßlicitatem
D ) diluet
-ocr page 118-ƒ4 IOAN. LoD. VIVIS
dtluet (T corrumpet.Ideo inlui cuiufq; tnanu pofï^ turn efjè oportet, aut certè lUiia de quo exploratS i)abei(mus,daturü eü quoties twbis libuerit. Si quis hominem contempletur mhac uita, inueniet nihä mitiM d(Jequi fincm fuü,qudm illum.CorpUf efl im~ becillum(brtitus,friigile,cr morbis ac mortis gene ribus intuimeris obnoxiumiteui breuis ac mcerti.cui exitus ftngulis momentis plurimis cr unrijs de eau-fis impendet.Brutis uerofirmiora fi^ntcorpora,mi tuts concujjd morbis, er letds diuturnior ; queßiit Theophrajii cf quorufidam diorü querela, dum in fdpicntitecurriculo multas paterentur moros, çj- in terciperëturpriufquam metamatt'mgerent. Forma opiniontbus conftat.unicuiq^ animanti facra eft fua firma, omnium pulcherrima : uetusq^ diëiü eÄ, Suum cuiq; pulchrum.per quod fignificatur,nö con fentire inter fehom'mum iudicia in flatuendo de pul chritudine.Qjfid ft res coloribiis cenfetur,pauoni' bus cedamus,!::?' multis auiculariim, atque etia uer tniculorum. Deinde que nam fcelicitos efl,que mi' tiimum prodeftpoßtdenti,plus deleâat J^eäantem quàm hdbentem ? Quid, quid eft res momentaned, corrumpiturmillecdfibus, morbo,etate, plaga, ulcere,papuld,dfole,à uento,ab efiu,à rigore.Vo' luptdtes corporis breues,et plane momentanée,nec nnquam mere,fempcr mokftia comifte amp;nbsp;contem feratlt;e.
-ocr page 119-DE VER. FIDEI LIB» I. ƒƒ pertüæ.Kelinquimt uerà pofi Çe mœrorei» Cf bos.Brutd iUii O' pluribui, o' maioribta o' diMur nioribui ^erß-uuntur : quippe qu£ undiq; uoluptd' tts cSquirimtiO“ abiediores [unt ad eos fettfut qui' but potißhnum uoluptates capiuntur,nempeguslii O' taäum. Addc quöd cm fumunt fecurè/ine rcue^ fcntia,ßne reß^cäuDcio' hominum,finerepug' nantia mentis, qu£ prauts cupidinibus réclamât, Quodft in lüis effet fxlicitiK,l'celiciorfieres quo cis O' diutius O' crebriiK utereris. Atqui tivm ßs ttùfe fior. frangitur enim o' debilitatur corpus, animtis ^utc in belluinam naturâdegeneraf.utfcclicitiis tua mhil fit aliud,quam ucrti in pecudc. iiec lUos ipfos fuos fenfus dele£iationeafificituoluptas,nifi tnodera tus fit eius ufuStO' rants ; quemadmodum eft apud quendâ poëtaru,Voluptates comendat rarior ufuf, Cuiufinodi porro fit uoluptas exiftimanda, declare ttit confcnfiis generis humani,qui tegi iüiss, qui dißi tnulari atq^ occultart uobiit, nee eft ulluf qui degu^ ^tautlibidinis perceptis uoluptatib.glorietur : ni/i ftrtè infianit,O' pudorëomnë excußit,hoc eft(,ut Ci ^ero dicipnominefit homo.no re.Nam quifquis hii habet fenfiim,qu£rit tenebras,o'ubidelite ftat, etiam in ijs qua; funt lege ac iure permijfe,ut quüconiugesdantoperaliberis.Qutn etiaphilofo pbiEpicurei,quiin uoluptate beatitudinemfum-
D 4 mant
-ocr page 120-IOAN* LOD. VIVIS
namcoUocarunt, zxfiàprimodccorporeK uolu-ptatibui loqui ac fentire fe efjent profißhutEpica^ rufip/è,non tarnen craliorum philofophorumue' xationcm CT uerecundiam humanitatis fußinue' runt. Itaque ueltim ei addiderunt honeflte matronie, pr£cipuM,cr uerof, er ßolidM ejjè uoluptates ani' morum : de iUis ße loqai,nlt;)n de hac abieâa cf br» ta.Contralt;iuos dijßutat guum alij, turn w. TuVius. Sed ad nos nihil,quibiKfatis efl corporea uoluptati predom nbsp;nbsp;dignitatem detraxilfe.iam comedere ip
fom,z^bibere,quim res eflmoleRa,toties,tdm diit repetendum : Cf ubifinitom eß,abit deledatio, re^ linquuntur ruilus, excreatio, meiere, excernerct grauitasfomnidnquonihilhomo differt ab arbo' re.Si nimium ederis,aut biberis-, aut naturie purum congruentia,labor,moleSiia, morbus, dolor, mors^ Aedificatio,res ridicula,ldpidem lapidi fuperpone ■ re, tignum tigno addere, bacittum badÜo,flipuldm ftipube.Veües pudoriconfulunt. Quod bonum eße potefi m eo,quoßlidus careremus,ß liceret ? Hlt;fc c«0M «o/ÏM infirmitas inuenit,no praflantia. QUan to funt meliore conditione, quibusbacnon funt O' pusmeni^uequid poteft efjècirca corpus,aut m corpore bonum aut expetendum,quum ipfo noüro corpore nihil fit turpius, nihil ietrius cr foctidiasi' Toßat quis cuticulamjuidebit quanta [ubito exiftet foedititf.
-ocr page 121-DE VER. FIDEI LIE» b faditlt;if,qult;£u»dique perotnnes corporis meatut, tatiijuam per cloacds continenter fcaturit-CiU/ie ex^ terna funt prteternaturalia, qu£ naturdlia perpaU' ca funt cr exigua,nempeguîs corpus aliturcrtcr gitur : cæterahumana uanitasinuenit, er hos.dein cepsdelicijs O’ prauo ufu auximus inimmen^um, cffecimusut iUis indigeremus. lAultiegenteshis demen{i£ no^rtc inuentis nonutuntur,neciniUr g^ntßciliusqi ßUcius lt;etiitein degtvnt tanti pon^ deris expertes.liam opes, honores, dignitates qui quxrunt, autquiqutefitas tueriftudent acconpr' uarc,quM multis o' uarijs fefe meierijs inuoluûtl Quid, quod non funt in manu o' potentate poßi^ densis,firtuitafunt :qui défi derat o'ujfc(iat,ple' runquenonconfequitur. confiuunt ucroadncgli' gentem,atque etiam interdum ajfernantem. Adde his,quàm multarum mimicitiarumfunt caufe ac menta,i/nuidia competitorum. unde no fingulorunt wodo hominum turbatur quies,fed uniuerfa: ciuita-tK,acregni, o’ prouinci£totius. minoribus uero quanto funt odio,qut fe ab iÜis preini cenfenti
Age uero,quibus tandem de rebus eft tanta cU-gladiatio,tam acerba contentio^de leuifiimis ac mi nutiftmis,de pecunia. Atqui ea perfe nihil eft, alibi ex auro,alibi eft ex argento,ex iere,cupro,orichal' (o.ßit aliquando ex foleis calccorum,€ft in quibuf-
D s dant
-ocr page 122-li IOAN* LOD. VIVIS
dam orientii ciuitatibui exßhis, certo numero lU' {iributii arbitrio magiRratns Mtprincipii.Et nuh io ufus fit idem, quid refirt qu£ fit pecunia iqu£ ad paranda ea efi excogitata ,qiubiK corpus quotidie Mget. Ham G'gemmis prima conciliatio precij iiciturfiiiffi gt;nbsp;quod uimdicuntur habere falubrent corporùitaque in nudtas medictnas adhibentur. Er gofemotoufu,nibilrefirt aurum habeas an faxum, adamantem an fcruptvm exglarea fumptum. Quod fi iaRrumentum ek pecunia, res eft utique quwm ibi fiRitur 'manis : utfi quis pennas coaceruaret di' ligenter nudtaStOquot; uarias,nûquam fcripturus, vfus porro necefjarius,exiguitseft, Qi^id ficiüt centum mdlia ducatorum,ubi duo aut tres fufftciunt i vjus fuperuacaneus prauitatem demonftrat iudicij.Quif quis enim fuperuacaneu dicit, co ipfo nomine uani' tatem coarguit uacantem cr redundantem -Accedtt honor,quidreihoceftinam euanefcitprotinus,fi quid ex ea coneris attingere. Aperiri caput, de uia cedere, blandè appeliari, duci, er reduci, htec nihil funt. ftulta opinio er mconftderantiaefficit, ntaliquideffi credantur. Addequod alieni pror' fum funt arbitrij, nempe populi, beHute multorum capitum.i!,ut uariedeprlt;efiantia iudicat, ita hono fem quo non decet applicat, unde non decet detrO' hit, Qu£ poteft ejfifcelicitiis in dliew arbitrio fi'
ta.
-ocr page 123-DE VER* EIDE! LIS. !.. J9 ta, att^ue eo rudi, craffà, ac pro'mde iniq^uo^De no-bilitateuerbum nuüumßciam : quoniam nihil pu-taabhominibui flultiui çy inaniiK excogitatu/mt guodj; minus haberet folidi quad apprehendM.Ma gtflratus cura elî nbsp;nbsp;foüicitudo,ß uclii e/fe uir bo
nus : ßn malus, quie potefi ejjefcelicitas in tyrânide Vodio plufanorumiSi funt hi hom'mum fines,fî ad btec eft homo conditus,quid eo poteü fingi mifira-biliusf quanto beatius uiuitur finehis qult;e aliud prorfum nonfunt, quàmfintes omnium curarum,, mo’esiiarum, cruciatuum animi perennes CT copia fißimi,contra qutefigiüatim multa funt ab exceÜen tibus mgenijs coÜeélaut oper£ fitfuperuacaneæ U la pcrfequi. qu£funt cuilibet obuia, Denique omnia hiecqu£ ad uitæ huius excogitauinuLS fubß-dia, quomodo beabunt nos, quu/m ne tueri qui-dem poßmt à morbis, doloribus, moleüijs, an-xietatibus, frme, fiti, algore, aüu, morte ? H« «VcdcorpiMjitMtiw/p/ö corpore. Scrutemur,ß placet, animum. In cuius parte ima, zx ea qua corpusattingit,funt motus tüi,perturbationes^» qui affieélus uocantur. Hw uerè quid turbulen-tius, atrocius,fieuius ? qui rninimo excitanturfla-tu,f£uas^ tempeüates in toto homine concitant, ut non uideatur iam homo e{Je,fed planépecus aut fira : uitam^ uniuerfam tantum abefi ut beata effi-(ianti
-ocr page 124-€a IOAN. LOD. VIVIS
àitnt,utredcllt;int prorfum infuMematqueitmarißt' aiatn.Omnisqi moralls phitofophi^ in hocuerfatur cura ZT labor, ut fcdcntur, ut con^uiefcaut hi mO' tus. Altera fuperior pars acmelior, mens dicitur^ QUte funt ilUus bonai Duo, uti ZT fùniliones dute. i« mteUigentia eftperitia,m uolutate uirtus.In mj* teUigentia humanatantæ funttenebr£,eanox, ut quod acutißimus ZT peritißimus homo affequitur, nonnwltum abeffeuideaturab eoquod noäe ob' fcurißima cemimus lucemis remotis.Scilicet memo ria eflangufla,fluxa,mfidelis, acumen autem inge' nijretufißimum, fegnis diligentia ZT tarda, c^uo' rnodo conßitues in eo ßlicitate,quod uel nuÜiim eß prorfum,ueladeô tenueatqueexiguum,ut pro nthi lofithabendum?Quo magis Ariflotehsfententiatn miror^qui quum nonignoraret quàminfirmæef' fentetiam circa corporalia qutefub fenfus ueniunt ingenijnoil:riuires,finem hominisin contempla' tione pofuit rertimfupremarum, ZT quidem in hac uitaiut nihil uideatur ßciffe aliud, quàm excitare homintbus cupiditatem eius rei, quam cöfequi non ualerent. Ecquis tandem in c£co, aut homine uifus hebetißimi dicatfalicitatem efße, multa acute eer' nereihoc irridere potius ßterit uicium,quàm oüen~ derequid habeat optimum natura, ç^uanto fapieu' tius Plato^quifoelicem cum uocat, cui uel in feneHu
-ocr page 125-DE VER» FIDEI LIE. I, iSt te contigerit, non ut fcietiS habeat,fcd utreüM opi tiiones dcrebuf.Mterapars efluoluntM, at^ eapo tior, huius per/èlt;^io efi uirtus. çptocirca 'm excdfit loco refidcre dicitur, domina regma omnitmu Eguidem ad uirtutis nomen non pojjum non affur^ gere,çr multum ei deßrre. Agnofco rem elfe unant omniü pulcherr'mâcr prteilantißimam,cui omnes tneritô plurimum tribuant :fed ipfam non propter fe^tterùm propter beatitudinc ïüam fempiternâ,ai ^uam per uirtûtes uenitur.üamfiad hanc uitamre fèrantur omnia, nec uUa fit alterius /fes gt;nbsp;memoria,' refigt;eâuf,profiâô nihil eft uirtutis nomine inanius, ttec aliquid intus cont'met,nifi ftrtè apud caUidos 4' ^utiam commode acfuauiteruiuendi.Virtutes ccn fentur hte, luHitia, ftrtitudo, contmentia.accedit prudentia,quie magis reârix eft zr moderatrix uir tutivm,quàm uirtus ipfa.î^on eripis cuiquam fuum,' reddis depo/itummon/raudaris, non circumuenis, praHas pietatem patrie,parcntibui,propinquis,ne eeffiirijs, beneftàori gratiam, iuilus es : ad hunc tundem modum 'm adionibus aliarum uirtuttmt, [ubis pericula intrépide, perftrs incommoda ßrti' ter,obijcis temorti animofe,ftgt;rtis es.Si hacftcis O' mnia ut uir bonus habearis,ut fis 'm precio, ut bene uolentiam,ut honorem,ut decus colligas,quibus ex rebus dignitlt;is,opes,cr uita iucundifiima compara-tun
-ocr page 126-ez IOAN» LOD* VIVIS
tur : ex contrarijs autem ignominici,dedecui,dant' nd,p(xn£ legibus conüitut£ : an non uirtm tua can tio efl,feu cauponatio uerim, non aliter quam naui gatio negociatiojCr bellum quad milites merce-deper/èruntiitahabebo mbono opéré uolnntatent peßimä,nec minus affèquar.imô magismulto quant is quißmpliciter habet optimam, et Çequitur bomt fide reélam confeientiam. At dices, hic efl uerè uir bonus,non iÜe : uan£ funt uoces. Quid e/l enim uir bonus,fi h£c uita (ôlaIßeiletur, nifi inane nomeni quis efi iudex,quis eft uindex rerum intra cuiufque peâus occultarum i blon minus diuuiuit uir malus quàm bonus, er magis ex animi fuifentemia ac uo to. confiilo autem curfu, nihil utrinque remanet : imôpepcnumero mali hom'tnis re^at findatum pa tr'moniü aftutia çr calliditatehoncfîati,liberietia fima iüius tanquà boni ac pr£Üantis uiri Sed natit' ra tarnen er imago ueritatis adeà [unt apud ani-tnos noUros firtes,utuel filfam eS' degenerantë uir tutem propter uer£ fimilitudinem quandam er uC' lut umbram,non poßimus non adnurari, quia uer£ uirtutis uenerationem ac beneuolentiam Deus hu^ tnanispeâoribusindidit.Itaque contra ueram uir' tutem, cuius ope fempitema bona confequimur, ni hil dicipotefi: contra fiilamhanc er adumbra' tam,plurima acutè ac uerè.üanque fi adhocfolivm
£uwn
-ocr page 127-DE VER. FIDEÎ LIB. gf tuum ref^exeris, utique uitlt;t noRra , uita erit corporum. At corpori nihil eji per'mde inimi -cum,tic leges nbsp;nbsp;prtecepta uirtutis, per quant ont'
ttiaiBa prohibenturcr interdicuntur quæ corpori allubefcunt:utiwnimrtt(ritô carnent cruirtutem induabus lancibus flatuer 'mt, quartim altera altert eonaretur pragrauare quantum pojjiet. Quödß corpori uirtui efl contraria,CT huic uit^e: fi huic ui tie,profiâô zx ipfi homini. Equidem de ijs qui nia uita concludebant,libens audicrim, quorfum tl-be uoces pertinent magnifiaelanè nbsp;nbsp;amplte,fed ue
lut bullte: fi deos atque hominesßgt;eretnus pojfie nos fiüere,nihil tarnen agendum iniuüè,nihil prauè,ni-hil non ex uirtute. Cuius tandem rei gratia ? Nt fi^ nws(,inquiiunt)boni.Quoriimeabonitastquiseiut fruAus^Nam bonitas moleHaeft, cui corpus cr où mi a/feâiones repugnant. Atqui nihil mole^um Jè' cuttdam naturam,cy proinde nec efficient beatitu-dmis.sm ea captaturbonitas, utcompofitis atümi affieätbus iucundius uiuatur, ea certèJfieitatur ce captatur iucunditas, non uirtus : qult;e negligetur prorfum ,fi iucMtditatem hanc confequi dctur fine uirtute. Diçumt praterea : N ô«»k [apiens,fifime ip fe coficiatur,abflulerit cibum alteri homini ad nuSâ rem utiliiMinimè uerô.Non enim efl mihi uita mea utilior,^ animi taîis afièâio,n(miné ut uiolem com ttKiii
-ocr page 128-«4 ÎOAN» LOD. VIVIS
modi meigrdtid. iAirum efi,eos quibus J}gt;es eft po/t hdnc uitdm nuUd,n5 ridere,quum b^c ftribunt dut lo^uuntur.Quid cfudfo tdntopereproftturd eft td^ lis animi affedio /apienti, ut mortem is malitftbi' re,qudm lUam uioldretdut quomodo eft mdgis cott' trditdturdm, quieuocdcur iniuSlitid,qudmmors, quum primd ndtur^ commenddtio fit cuiufque er' gdfemetipfum Sedperguntloqui mdgnificè:Pr‘e' Hdre diem umimbenèfZ?' fx uirtutis prieftripto trdnftiÜMnt quÀmtotdm immortdlitdtem uirtute fepofttd. Ttt«t adhortdittur nos ut reliHis rC' bus omnibus fequdmur uirtutem, cr cito ftqudf niur, c^fdtius eftè dliqudndo tdndem fero,qudnt nunqunm. Omnid htecfunt Udnd^ zrinfruéluo' fd. Cedo,pducisdntequdm morior diebusrenuH' ció uoluptdtibus uitte deliciofe dedo me fc' uene dtque after te uirtuti-.pdulo poft decedo è uitd, quid nancifcor ex uirtute f quis fiterit illtusftuâifsi ïn tduro Phcddridis(inquiunt ) exddmabit fapiens,
quot; No» euro, non ftntio:quorftmid,fi ilico totus mori turfproftdo fiindüt uoces indnes,zr uidenturueUe
quot; grdndid qutedam effünderCyUt hi tragcedijs quee po pulus ddmiretur. QUdnto reäius apud Xenophon' tem Cyrus,crfenfui communi appofttiusiEquident wquittitä fentio,nu[ldm db homtnibus exerceri uir' tutem,quo nihil mdgis hdbeant probi, quim impro I bi
-ocr page 129-DE VER. FIDEI LIE. h 6^ uoluptatibui ad tcmp:« ab^inent, )wnid eagratiajàci'Mt,louons iinquanj pOiteadeleéien' turyiicrùm ut perciufmodi continentiam ampliori' bus deinceps uoluptatibusperfruâturSicillc. Qnlt;t propter cordatiores ex phüofopbis fatii intcHcxc-mtt, uana cr infrugifèra eße omnia ,ß hue modo , reßrrentur : ideoq; uirtutum uitioru pramia ad alteram uitam remiferunt,ut Socrates, çy humeß' quutus Plato,er Platoncm Cicer0,er alij complU' res. quod quia natura duce ac magiftra proba-bile erat in uulgus, poêt£ quoque tenuerumt. Sed htec itafutt leuiter diila ac frigide,ut idem ipfi non fatis uidereiiturcredere,qu£ afrrmabant,qucmad' ntödiH« alibi docebo. Sed proßiiö ita efr,nullum ha bethomofineminhac uitafedignum. quod ßnec habet in altera,fruRra efr. non efr au:em frufrra : conditus efr ergo ad alter am,er ibi tfi quies,er fr' tgt;is,cr beatitM lüius.
QVi SIT HOMINIS FINIS, EX /■pp homine perfrrutatio.
V’’ Erawi ex homine ipfo probe attenteq; con^ fr derate,non frteric profrdlo cpero'um.quis illiusfrtßnis,aut qua certècius ratiaànuenire. No aliter quam fr quis in extremis illis Occani infulis, ubi nullum efr /irrum,gladium uideret ab aliquo no allatum ,nwltum uotuendo er I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E uerfandot
-ocr page 130-IOAN» LOD. VIVIS ucrfando, er ad rem aliquam liccommodando dt' que experiurtdo, ufum tandem tlltw inueniret, Ml quemejjet par atm. Sichotno mj^ictatur dtligen' rcrimmacforts. QUie 'mfe, qult;eq; extrafek^eat recenfutmus pauto antea. Ex naturie prasiantid er rattone ujus fictie mteÜigetur, non hue eunt fficüare ,nequehuic ejje uit£ conditum.alttor entra cfl natur £ conditio, quàm pro hts rebus, nec ufm earum tarn pr£ftans mlirumentum poftulat,nec ufus inürumenti huius kifce eft rebus aptus er dC' commodatus. Dicamus h£C apertius er' expiica^ ttus,tttab omntb. poßmt 'inteBigi, modo nxnteatqi attëtionëadhibeât.'S^ihiluiiquâafJùniitur mufû et finë altcrius,quod fit potins et pr£flabilius co pro' pterquodfùmitur. Id nec in uita cot'mgit miquâ inter fapientcs,nec m natura,qu£ fummaf 'apientia régi' tur. Semper enim quod alteritis gratia ab aliquo ex petitur,minits eft tlli quàm id qitod expetit, alioqui contrario potius modo expeteret. Omnes pecunia damus propter ctbü, et hüc uolunws propter uitat uita ergo melior cuiq^ quàm abus,et hic quàm peca nia. nam qui uitam impendit propter honorem CT fimam, eharior e:s‘ melior eft huic fima quàm uita. Appetitus en'im nofter natura fua 'm idftrtur, quod fibi cenfet effic bonum. Quo ergo melius O' potiitf txiftimarit,eo firretur pronius et uehemëtius .ita' que
-ocr page 131-DE VER, FIDEI LIB, I.
^uc m quod potißimwm, cr propter quod a'iud freiet,id cenfebitfibi cjje onmimum optimum .Quoi /î lit uolütai frpiètii, non früeturtzy id re uera erit ûptimü, quodmaxime omniüexpeut, cr in cuius gratiâfumct alia, i^atura ergo qua; eft fapietißima omniü,nempeafapientißimo cöpofita,cöjiituta, »i flruéla,ea qu£ re uera frnt pr^Jiätißima et optima fiatuitßummo loco,z:^ horügratia cetera,non uice uerßa. Creauit ergo quieq;- ei attribuit hitc frnct ut bene ßt lüi.hoc enim no poteft dari aliud potius aut melius,et in eo cuiusq; reiappetitus coquießeit, dignüq; id efl in qttod ßumätur çj' refrratur alia. Së' [uü ergo corporaliü finis efl,ut bene fit eis ; metis ue roM betie fit iÜi. Sëjus meritô in reh. uita: buius OC' eupätur,in cfu,potu,calfrëiionc,rcfi-igeratione, CT huiußnodiiquoniam per ha;c bene efl ipfis. intcgrio res/üteni, acut ins nofctit, et pcrfruütur fuis uolupta tib.tAesuerofiinreb.uit£huiusoccupetur,quiserit fruëlusino ei bene erit,ut qu£ nec clarius intuebitur resexcelfasuelabditas,!ucperfruetur uoluptatib, lt;^ognitionis:imölogiusaberitab intelligètiarerü fe dignaru,quö attétius et diligetius innauauerit reb. uit£ buius,nempe paradis qs qu£ pofiulat corpus. ^t‘iqsquodmeliusejificrctinftrumcttideterioris,në-pe més corporisletfêfib.feruiretiiitelligêtia.cü om-nib, è cotrario potius natura infrrmationë bäc indi E X derit.
-ocr page 132-68 IOAN. LOD. VIVIS
derit,extrema effe condita propter corpus,hoc pref pter animii:cr' »» Mino quiC fuitt hifiriorapropter juperioragt;iiide!icet: propter meliorafunt nuniu bo' nct.Adde quod ejihuicuitlt;e organü minimè necejfa riümés.Senfibui qutdécfl animätiopM aduitatn, homini enndem 'm modivm adparandum uifiuw.ni hil aut quam m'mimum eget mteüigentia, ccrtè noit maiorequam habet uel cants Mel elephas.argumeto ftmt ß,tui homines, qui non minus uiuunt,nec minus perfruuntur Mt£ gaudits,quàm fapientes, nec tüts mente eft opus timoß uitam hanc folam fpeäes.no iniuria dixerit Grlt;ecus ille, in nihilßapiendo uita iu cundißima.Vbi enirn multa fcientia,ut 'mquit Solo' mon,multa affli£lio,lt;:::r cura;,et cogitationes,cr fol licitudines graues acmoleRte, quels dementes ca^ rent. At neceffaria eft inteUigentia(nam hoc dieet qutffiamydhunc uitic cultum,in ue^ibus, in con' dituris ciborum.'m poculentis,in habitatione, in fu peüedift'm nauigatione,in ucäuris,etiam {ft Deo placet)bello ad honores er dignitatem,alia quto funt huiusgeneris.lî£c non dédit natur a, fed exco' gitauit uanitas, graue onus fuper filios Adam. ïmô hatcipfafunt dequibits conqueror, quee auertimt mentem à cognitione fua,cr cogunt anciüari rebui mdignißimis ,amp;• quod erat 'm res altißimas confu' tKendum,confumiturcircauilißima. Proftäö opus
eft
-ocr page 133-DE VER. FIDEI LI B. K 69 cft ad lüa intclli^entiafcd tnifcra,cr de exccUcntia fua deturbata. St ^uis Militenfe lintltetim,ut olim di cebMT,autquod i.’odte Hoüandicitm dicitiirdenuif^ fimara cj- candidtßimum uidcrit, num exifUmabit pitrifrf«;-. dà ccsnttm iitiioîucitàum, autuerrendu/m paiiimcntanil imnimè iieiv,fcd adufi'M koneRiorë corporii-licmtelligentiam mentis iwsirte ft quis at tentius contempietur confderet, erit'netam ab inteUigêtia c/ mente alienus,ut ußtm exisiimetfue' Xf clt;î/ccîlt;,î«lt;icfr4rc pijcem,extruere lapidcsiQuid, quàd nec opulenti zsquot; primores dignâtur lüafrccre Mit fcire,^^ fapientes ajpernantur, excutieiites cu-ram lüarum rerum omnium, ut uacent potiorihut. Anne tanta rationis cr cogitationis uis eà eft homi ni tributa, ut paret metaÜa, ut catdat lapides zrli' gna,qu£rat alimenta zx tegumenta corpori,ut pa-rct per alij afurgant ipfi,Z9' nudent caput,zx cedant deuia i O mtferam ZS' deplorandam condi' tionem uitæ.Homo r« omniü nobilißima, pr'ni' cep{ Kundifrb!unaris,occupatur toto die i/n confia ciendo calceo 'tn tondendo cr'me,m uerrenda toga, 'm coquendo cibo,m uoluendo fecum uel ultionem, uel fraudem, uel c£dem zx ftragem. Vah mifrrum genus frruitutis. huccine te conditum cxiRimas^ Zluid ergoidicet aliquis. nihil omnino ageinus, ut indi illi ocioft fine kabitationibus, fine cultu a^O'
E î rum,
-ocr page 134-70 IOAN. LOD. VIVIS rum.pccorum more ? Eft ijuidë uita illd fuduißimd, cr procul db omni curd. Scd eum iidtura ddmndt, qu£nos dâuofos condidit.Jlt;!ec iflishom'mtb. oput .erdt mente. Itd^; nee hi utunttir mëte, ut nee noflri henè utuntur. Perget for jan U'gere : Prit quod dit Ariftotelesycxercebiturmens m contempldtione dc fcientidreru maximdrum. Qu,orßim iduerô, nihil profùturæ. Luilabitur cum difficultatibus ingenif fui, cum quo durißima tlUcrit cotentio. itaij; magis fe torquebit,qudm deleëldbit, nec fine unqudc^ re' quieteminueniet ineo quodinquiret. Scd reéldffic' éiemus iam hominem, in eo efi corpus, cui feruiunt externa no ergo in externis finis, quandoquidë non ibi fillitur.jëd ulterius efi progrefftis, nëpe ad cor' pusjhoc cflfenfuum gratia. non ergo ultimum cor' pus.Scnfus ad animum refirumtur, qu£ in an'mto ad mentem. mentis autem efi cognofeere: erit ergo ex notitia appetitus aliquis menti coniunélus.üam co gnitio omnis in animali propter appetitum efi. Non fn/m expetit quis ut norit, fed nouit ut expC' tat. incognita enim expetere non pojfwmus. is ap' petitus mentis uoiuntas nominatur, cuius eft ipfd mens confultrix cr «iuftrftrix. Inuoluntate ergo tanquam poftrcma cr fumma eft finis, uoluntd' tis finis hominis eft finis. At uoluntatis finis o' bcatitudo eft, iUi effe optimè. No» eft autem ei optimè
-ocr page 135-DE VER. FI El LIÉ» I. 71 optimè in ce]Jatione ab omni aéln ,alioquitor, penti O' dormienti melim effè poffet quàm uigilan ti agcnti. Quôdfi ceffîmti ejjet optime,ijuorfum )}gt;eâatuis, o mgor^o uita, cr motiu.o- proni, tis ad aélionem,qti£ fumt natune mtineraptilcher' rima,qu£q; nos merità tâtißcimus. ut uicißim tor por,O' ftupor,o ocium, cr cejfatio turpißima ac dcuitanda juntdUoruméj; miwerum orbitas acpri' uatio.Hec ad earn fxliatatem qu£ eßet per torpo-rem,opits eßet mente, O' cognittonc ,0' uolmta' te, fedfaxo aliquo. Quumq; 4 uolendo fit uolantos diéia,quomodo optime eritei, fit definat uohentas ef [eiVelie ergo melius ei quàm deßdere, o’ melius uel le quam nolle, uette enim uoluntatis adio ad fuivm bonii,nolle auerfio à fuo malo.itaq^ o'umarc,quod efi uolendo adh£rerc, melius quàm odiße,quod ed nolendo auerti. In amore igitur optima o' pr£ftan tißima uolumtatis adio. Amor autem defiderium ha betconiumgcndi O' fiuendi rechara. QuodfiUO' luntas aßequitur,acquiefiit,O' bene fibt eßeputat. Quale ergo fuerit quodamat,o' quo fi-uetur,tale erit bonum eius,o' talis fietipfa. Hon ergo optimè trit eßnififi-uatur reoptima,o' qu£ implere poßit amphtudinë defitderi; eins, üthil autc implere defi^ derium iUius potefi, nfi foliis Qeus. Reliqua enint quibufeunqi potefi capi O' tenerßuilia funt,diluta,
E 4 biCKW,
-ocr page 136-7» IOAN. LOD. VIVIS fcrf«û,moîMc»trfnM, exigea. In coniunilioncergo fola er fruittone Dei optime cü Uli. ib: ergo finis eins,er proindefinis hominis.Ex cognitionis quo' ^ue rutione idem ipfum potefi colligi. Habet home fenfits corporis,per quos ficies rerivm exterms prie fentes cognofcit.kabct fenfiis internos, per quos res eafdem,fed abfentes.habet rationc, qu£ per cauffas er abditißima natur£ totius uagatur, er difeurrit, per coelos,per clement a,per misla er compatHa ex dementis,per effcdlioncs rerHWî, per ca ejUiC corpo' ris funt immunia ffiiritalia nominatur. Dicat mihi, an htsc cognitio,qua: efi pulcherrima, aliquid ad ub tarn hanc degendam fitctatinihil profiéià. lamho' mo ereéliisfuperres conditas tranfcenditcælos, er tiniuerjitatem iTwndi, tifquead autborcm omnium Dcurn. Maligna quidem er perobfeura notitia, ftd tanta quanta fatis eft ad cofulendum uoluntati, er earn excitandam,ut fic erga quicq^ horum affiicia-’ tur,quale ipfum ßt.ita er rx ijs omnibus cognitio' mbits amores nafcuntur,Kcmpe rcrum corperalium pra-fe!ttium,rerum corporalium abfentium, rerm» f}gt;iritalium,Dei denique ipftus. Deus eft ergo opti-^ mumet pratftantißimum quod mens afftequi poteft, quodifi oftendere poteft uoluntati, er huctendunt omnes cognitiones.nam cognofeimus pr£fentia,per qua: uenimus in cognitionem abfentium :cognofci-mus
-ocr page 137-DE VER. FI DEI LIB. I. yj mi{fcorporti!à,ex quibus tranfitur ad incorpora-liaxognofcimui compoßtd, ex guibmadpmplicia, exmortd!ibiisctdimmortd!id,exrcbiti conditis ad conditorcni.Summum crgo cognitioniî eji fimplex^ incorporcû:,migt;nortale,coditor, nec cft quicqua ub terii!^,et hocimplct foiü.nârehqua immenfum relin ^uit uacui.Porrô id cffi^it beatMtt, quod implet, f'dtiat, nbsp;nbsp;quictat, idq^ eß optimum crfupremum,
quod dla potcß amare. Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per cogni
tiogt;ies aliiU ad Deum afcmditur, ibiq; C}flimut,itet f rr amorcs aliarum rcrinn ad amorem Dci,fupra quemnulîu^scßaliM.Quôd (iamare poteßDeum mens noßra,quiacognitivm amare dcbct,quia opti' mimCamor enim ad bonum femper tendit) aßequi profido poteß : altoqui uanos appctitus indidiffèt natura mentinoßrlt;e,et inpracipuisdcßcißit. Nc-amor beatum ßcit, nbsp;nbsp;quiefcat, niß per
coniundionemfruaturreamata, torquet uidciicet abfentia et deßderiumd^ihil reliquorum nosfatiat^ inter maniK elabwntur quum poßidentur,quum de^ ledant dilutaßunt dißitgiunt, ut 'm eis bonum il lud quod quartmtis non poßit ejße comprahenßm. Atqui coniumdio cum Deo nonpotcß eße i« Lite ui ta talis,qua cßiciamtir bcati.reßat O’go altera uita, in qua fit. Quippe in uita hac propter magnas hu-tut corporis tenebras, ncc tantü nouimus Df um.
Es nee
-ocr page 138-74 IOAN» LOD» VIVIS
«ec tMum amamiu, quantum ejjètol)us:cf fubin de aiwtitia lt;lt;morc reuocatnos corput uelefu-rienStUel fîtiens,uel dormitiins,uellanguensMl do-lës,uel delaffàtum. Ncc fruimur bonii ilUs Dei: imo quo ardentiut bic amttn}Uf,eo torquemur acrius de-fiderio coniunäionis. lUicueró depoßto corpore, aut mutato, cUriiK cernemus,c^ ardentiut ama bimuitZX coniunitißimi erimut,ç^ perfrucmur bo nii incredibilibut. Hic efl hommts finit, aut nuUut eA aliut. Pttqui o^enfum e^ efje aliquem, hic certe eß.Ergo argumentum hoc, quo conficitur no ef fe hic hominis bonum,(;::r aliquod utiq^ ejje,tantum efl,ut nudtos philofophoru coegerit afßrmare poß bancuitamßturu bonum quodexpetimut, tametfi timide, çxquafi diffidenter. Piflipulaturhuic noflr£ fententite corporis twüriflatus reélut, ßcflans in ccelum, tanquam 'm patriam ex peregrmatione autexilio. lamuit£noflrte ratio qu£ nufquäflflit, nec acquicfcitprtefentibus, 'mtenta femper er pro' na mßturum. Beflilt;e acquiefeunt pr^fentibus, er fruuntur hac uita:quod ßenfus no^ri declarant, qui prießentibiis funt eötenti. mens uero perennis 'm mo dum fttmi'mis nufquam ftbflüit, femper in ßturum
‘iftxia.Pueri parant/'eiuuent£,h£c tetas feneélutii/eneélus ulterius mittit cogitationes. nuVatetdsfibiprofßicitjfed uenturte,Patres defllijs
-ocr page 139-DE VER. F ID El LIE» b 7; pTît Çoüiciti, hi de nepotibiK, hodiernm dies ferait critlimo,h£c hora ferait fequenti, hoc momentum alteri momëto.Etiam m medijs uoluptatibusß quid cogitationis esquot; mentis admifcemus, nunquampræ-fentem carpimus ni ft cum expeflatione contmui mox fecuturec, quoufq^ eft penitus confumpta. Ita prius receftit,qùm defqtßierari. Omn'mo quacan que in uita cogitamus -, dicimus, molimur, agimuSt nonflant reâa 'm prüfens, fed prona in fiiturum^ pendent exßgt;e:arare,ferere,fcribere,legere,co' mede)-e,bibcre^cy reliqua omnia : ut fciamus pere^ grinari nos atque aliquô tenderc irrequieto motUy non hucpertinere.ïam uero natura fummiiUius, in quo efl finis bonorum y omne malum excludity ac proindecurasy mœrorem, doloresyquod contins geremuitanonpote^.uel ipfa certe cogitatio ß cuibenefit, iüud tarnen mutari poffeautfinirio-portere in morte, non fineret uitam effi iucundam, nedumbeatam, nifiquis obliuionem ueÜet animoi infitndere, ne unquam de uarietate cafuum çy exitu uit£ ueniret in mentem : quod fieri non pote^ in tot exemplts quotidianis. çy fîcut cor^ pus ereëîum admonet nos coeli, ita compadio moleüi£ ac uanitatis huius . Uabemus corpo, r4 multarum rcrtww indiga , obnoxia cafîbus, morbis , moleHijs , uarijs de cauftis , çy prn^
-ocr page 140-IOAN. LOD. VIVIS
penè (luotidie.QjiidAi!imu.mf{)rrturbatuni, irritti' btlem, mentent igndrdm : ijute potefi inter hlt;ec eße fcelicitds^ lHd ([uoi^ eß inßtn perfuaßo totißregC' neri humdno,d'iiquid aliud fitturum poii morte me-Um hac uita:cr id commune defiderium expeäat, ut cxiflimari neceßßeßt à natura eße inditum.
DE VITA VTERI, DE HAC noflra traitera.
aVemadmodß in matris utero paramur huic lud ac uiticßta i« fodc uita (qu^e ad alteram relata/imUs eß utero) anguRia tencbris lüi alte riparamurfempiterniC.Quam fententiam nemo ex iRimet elegatiM eße uelfubtilius excogitata, quam uertui. Quippeinßirpibus uitammeßeunam de^ prehendimus, qu£ uegetatrix appellatur, qua nu~ triuntur ZT augenturiin brucis duas, illam ipÇam ue getabilem^zj“ alteram ßnfua:in homine tres, illas fei licet duoi priores,o“ rationabilem-.quæ eß mentis. Et m ntentegenüna eil adio,ßue inteüigctia, quem admodum Aristoteles docet, CT citteri ßudioß fa~ pientilt;e,resqs ipfa oüendtt. altera eß qu£ 'm ßcicn-do uel agendo esl occupata,uelut in artib. qu£ rna-^ nuum exercentur opere, er mî prudentia, nbsp;nbsp;cir'
cumßgt;edionelocorunt,temporum,perfonaru, qui^ iusquat^rcsaut ncgocium accommodari conue^ aii:h ic rationem adbibet ijs,qu£ fenfuimt cognitio
ne
-ocr page 141-DE VER. FIDEI LIB, I. 77 ne pcrcipiutur.alterd efl {i(perior,c7‘excelßor,quie naturie cMffds : cr abditets procul d (enfibics ueritd tes inquirtt,fcrutJtur,eruit,c5temp!atur,lt;]Hie ßäcft nonnnaturßoc eft diuinum quiddam. Ea uerà rof tionc çx iudicuiadh’.betijsqu£/enfuii/m limUesex ccdunt. Vtdemus hom'mern aliquando degere uitant uegetabtlcmïnlocis maternis, hincegrejjiim uitant fenfualem,hoc bruti. Progreffùs autem £tdte di' fcitartes,cxercetfe in re priuatd dut publicd,et iilii dtq; experiments colligit prudcntidm.P.c^at ut dit quddo projicidt homo ad diuinam illdm mentisßue portionem,quod nunquam fit in dui huius dccurfu^ Paucißimi en 'm mentem excolunt, dut de tüd pror-fumcogitdiit. plerique omneshdbeant mentem nec neuixjciunt.qui uerà ad curdm métis dliqudm md' gnd ui CT connifiu fiefie erigunt, non fi^unt ibi,fedre trdhente mole corporis reldbuntur dd curds e::r co-gitdtiones uit£ huius. Qui pduli/fier fî^lunt, impe^ diente corporis cdligiine dcnßßimd nihil uident, ni^ hil afßequuntur. Vitd ergo bdc dlterius eH dui me' liorisdc prd^dntioris, dlioqui ßuRrd eßet nobis coneeßumtdtum bonum. Ctuodßrerumuiliorwn ufum er perßßiionem dliqudm uidemus, utiq; huic ddeo exceUenti deeße fud perßiiio non poteA.neq; enim peritior dut melior cü DeM artißx in paruis ac uilibus, quîm in magnis er prlt;ecelienttbus : aut ttilitt
-ocr page 142-7S IOAN. LOD. VIVIS
uililt;tperficit,priefldbilMrdinquittndca iiichoti ta.Etquemddmodwmhomoquum i«uterofimtd' tur,qMd uiuit more pldtitæ, clduditur dngufto gur^ gujliolo t quod einjmodi uitte gcneri fufjicit : itd C' greßus ex utero, quid fettfibws eji ufurM, prodic in amplitudmem lucem fiindioni dtq; cfficijsfen' fuum neceffdridm-.Cic etium b'mcdij'ccdens,quid u/i( rus mente trdnßt in tdnto mdiorem prteftdntio^ rem lucem, qudnto esl mentii cognitio dmplior er cdpdcior C!' excellentior qudm Jènfuum. Nafeens fœtus deponit inuoluerd, quibus erdt tcii'M in utero,edper qute alebatur,exit nudunßc homo abi ensexuitddeponithicilldfud ceu inuoluerd. mo-riuntur fœtus Udfeentis inuoluerd, moriuntur çy hom'mis ad alteram uitdm migrdntis. Najcitur m-ßnsqudß inuitus eumlabore cy erueiatu, itd er qui ab hoc eorporis domieilio difeedit.Egreffus au-tem inßns löge alia utitur uitte ratione,qudmprius: ßc animus relido eorpore. Cteterivmfie babitudo ae totd pene uitlt;e buius ratio ex tüa in matris utero ßrmatione er eonilitutione dueitur,ut tail quif queßt eorpore,babitudine,ualetudine,flatura, for md,uiribus, qualcm'in prima iüa fidione aecepit: ßeetiam uit£ feq^uentis conditio plurimum extt^ äionibus buius fumitur,ut talisfit illic deinceps animus,qualem fè firmauit inflruxit in uitd cor
porii
-ocr page 143-DE VER» FIDEI LIB, f, 75» ' poris,nemfgt;ehumilii,abieâus,mifei-,Ji cœno^for dibui fe dcdit corporis, aut prauis cupiditatibus ac libidinibus:lublinusautem,m£lus,c(xlcüis,fceliXf fi menti pneclaris cognitionibus uirtutibusq; exco^ {end£. Con]}gt;icit mfiins modo natus lucem ,G!'inett formas rerum nouas fibi nbsp;nbsp;inufitatas, eoqi admira
biles.confisicit item animus renafcens,hocefi difcc' dens ê corpore lucë,et in ea nouas omn'mo atq; ad' mirabiles rerum fùcies, quales nunquam hic effet an tea fuffiicatus. Et 'm utero quidam foetus adeô fimt tiiuidtuigentes^,utfubinde fe commoueât,cr qua-fifenfum quenda uideatur pro; fe firreialif torpëtes, penitus immobiles,nunquâaliter fentitttur,quàm ti~ more.ila ZSquot; m bac uita,alif nuÜû oflëdunt alterius uitte fenfum-xaligmi huius immerfi, et tanquà obrit tialtogurgitc’.alij intelligêtia zx uirtutibus'mnixi, iam hic quales poRea fitluri fint déclarât, z/gufiti quendânobis prtebëtteui uëturi. Huius quoq^ cr in fiquentts uit£ magna quotidie cern'mius hnag’më in ijs qu£ perfomnS,qu£q; per uigiliâ afficimus et co gnofcimus.ln quieteregnü eü phâtaf}£,illa furfum deorfum uerfat,mifcet.côfùndit, perturbât om^ nia;quales funt uitte huius cogitationes, defîderia, cupiditates,in quib.omnib.fcnfib.ducimur,ac pro'-inde phâtafia zr rone ualde tenui, att^ ea turbulen tlt;t.ad quâ cofùfiM et tenebrasfihtec coßras, quie uigilantes
-ocr page 144-80 IOAN. LO D, VIVIS
uiÿlantes cognofcimm dtq; mtelligimM, t« pront' ptu crit coäigere, quÀm aliaß(tura fit altem iUa ub tcimêtt5,qu(im Inee no^ira fenfuum. Somnut eft htcc uita no^ra, nec aliter tranfit (luàm fomnnt.çy fimi liter pratereuiitia hac a/j^icimuf, ut qu£ animo per quietemcbiterfltntur. tüulta etiauidemiafomniatt' tes,lt;iu£ ncn mmut certè cfficaciter iuremiu nos tntueri o' agere,quant qu£ Jfieiüamus uigilantes ac gerimusAtaq; cr quifomniauit,putatfcuidifj'e:o‘ qui uidit,fomniafj'e. uidelieet non m'mm uigilantib. denfa offiunditur animii caligo, quàin dormiétibus: O' tnemoria noélra non pauca m fe codita referuat, qu£ nef:iat cognitio dijudicare dorntiës ne lîîa affe xerit an uigilans. adeô funt plcraq; omnia'm noftris animis prefja obfcuritdte,o'confiifa.infequenti uero auQ lux er it maior, o' mentis cognitio at que exercitatio expedilior atq^ liberior,eoq^ erunt ont' nia perfficua inagis,di^î'mëla,certa.
QVID SIT DEVS.
PArrfftUffa/ji'fxpZ/Citrc rfiwrâ fci.ïiM uim er rationem quo cum üeo caniungimur, ob if ci-untfemibi quaitiones aliquot, quasprius conuenit ftmmouere,quàm ad alia pergamuc-ncfint nobts in ttia impedimento.tAulta diximiis,0'bonam ficimus fpcni de uita altera immortali, tum de Deo ipfo fum mo O' prapotenti, Ciuterataliquis, cuiufmodihic
-ocr page 145-DE VER» FIDEI LIE» ï. gi fit Deusftum, analiquid rentinetncfiripofl fitaS liant fi nihü pluf rcftat quant oculis cerninMs,quo' modo cjfie altera uita poterit j’ De Dco dicainus priuftnâid cxpofdt ordo dif^utationis. Multa (uni nobts in prima Philofophia aduerfui eos di)jgt;utata, qui de fumma iOa cr infinita natura parunt reüè fentirent.Hic dicemus, quanfum propofito fatis e-^ rit,reliqua illinc petentur. Agerttus bocloco fimpli' ciusc^apertiuit: quippe dij^utatio iüa doilorivnt erataccommodataauribM, h£c «ero etiam uulgd Printum omnium, de Geo ficiliiu efi quid non fît di' cere^quam quid fît : fuperat enim ingenij noftri ca-ptum. meritoq^ refîionlum Simonidis comendaturt qui quidejfîet Dent 'mterrogatut à Hierone SyracU' fanojdies aliquot dicitur ad cogitandum poliulafîe^ bis tranfailis, altéras tanto plurcs : ita dupHcafîi fubinde numerimt.quum tyranttus curid ageret ad' niiratus qu:efîuifî'et,ciuoniam,mquit,quo niagis i» quiro,eo minus inuenio.Plura indies occurmnt ani tno,cr difficiliora. uidelicet ingreditur mens noftrct pelagus immenßim,in quo nullteprorfutn apparent tcrrte.fed quemadntodum Poêta inquit, Caelum un-' diq; er undiq^ pontus. Et tarnen magnas er perni-' eiofos errores ignoratio diuinitatis parit in homi' num uita,non quidé infeientia quidfît,fid uel igno-rantiafacors prorfum er ficura de numitic, ut non
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F libea
-ocr page 146-82 IOAN. LOD. VIVIS
/ibeat iBud qua datur cognofcere : uel prana opinitf dut quod non eft.qu£ pcrnicies late per humanunt genui(efe diffudit. Iios tarnen ex rebut ab eo condi tit utcunq; iUum 'mue^ligabimus,)iempeauthorë ab opere,uti alias diximus,^ ex ijs rebus qu£ non eß id quod eß elicieinus : obfcurè fané ac tenuiter, fed quantum nobis fatis erit ad eum cr colendum et a-tnandutn.nam hoc ut neceffe eß nobis, ita etiam fuf ficit.QU£ porro erinius confecuti, expromemus uerbts noflris.l^ampropria quibus uerè apteq; eß ßntia iBa declarctur,nuBa habemus. nec mirandunt efi non ßtppeterehominiuerba,in eo quo dus intel' ligentia non peruadit.Eas quidem qu£ hie inter nos animaduertimus exceBentias attribuimus Deo, iBe riutem exceBentias noflrat omnes longißime fub fe relinquit.IUcc protinus falfe aut reijeieniUflint no tninationes noflr£,qu£ nobis congruentes funt, o* ad qualemcunqi inteBigentiam de iBo noflram appo ßt£ ac fuffleientes, certè ad iBam qu£ iBi amando fitfatis.Sit hoc principio nobis pofitum, quicquid in ßecie aliqua feu firma,feu quo alio nomine appel lare libcat, quicquid inquam in ea fit naturale, id imaginem aliquamuelfimilitudincm uel ueftigiuni authoris fui refirre. quod in noflris opiflcibus anno tamus,ut qu£ arte aut mgenio ab iBis funt perfiiia, imagines ftnt mteriorum an'mti cogitatuum.ians
pri'
-ocr page 147-DE VER. FîDEI LIB» L 8| pnmt«n Dcuwt eortim omnium qu£ funt priecipuie quiddam e/Jè de fimmum dimus,nec eo aliquid pof^ fe mdiiK eJfè.Ciuippefi quid inutniri maim pojjèt» non idm hic Deuf ejjèt rtein ,fed illud dltcrum dm^ pliut dtij; priefldntiiis. ^imus quoq; fjjc M»ic5. Hæê «rfntj; efiÇummirdtio,ut unum fit dc folü, nec ejjèn-^ tidrum plurdlitdf uel entium uel rmim. Exponendit [unt htcudrijs uerbis,quo intcttigàturfiLciliiK.W^c igitur plurdlitdt in ndturd iHd cr regno efie non pa teJiyUt d multis eft oflëfum. quomodo dutë, dut qu£ fit iUic pluralité, moxdpenemus locoßto ey pro-prio.Omnid uero fiuenaturdlid, fine quo drte con^ ftdnt,refirri,quodd eius ßcere pojfimt, dd unitdtë cemimut.Entid ndturafiëlio dc diuifio trddit cor' ruptionitideoq^ quoddeiiKpofiunt efpcere, coniun gunt fefedc coddunat, dtq; in unionedd fui tuteldnt pe-rfiliiinttUidelicethoc indiditeis opifix ndturd» M normt qttodämodo in unmie pofitaeffe fdlutem» eötrd in dtfimdione pernicië. q^wj et a qu£ ex fc' ipfis plurd funt numero,dd unitdtë qunndü redigun tur,utlignd et lapides in dono uel in cumula, et grd ndinaceruo.'DomusddunHfimiliæ pdtrem reduci tur,ciuitdtdduntiprincipë. etiamquo drifloerdtid ueldemocrdtiduttintur,untinihilomiiuts fibi praß riunt mdgi^rdtü tempordriü:dut fi plures,hoc cer-te^eil4i,utcoßrmitdte fententidrü dcuolumtdtu»
F * plura
-ocr page 148-84 IOAN. LO D* VIVI S
plures iüiunumßint.Quodß quemadmo^ corpo rib!(^,itei or mcntib.diucirfi ßnt,intereat ciuitM ne» ccße efi,cxcitati5 in e.i ßßionibus dtq; inteflitut di» fcordid.'BcUigcrcndi ratio ^U£ exaââ conferuandi exerdtus difdplinâpr£cipit,impcratorë unurcdui nt,ad rd totimfumma refiratur. Quod ß fint duo,udpartiütur exerdtü:Ut Q.Tabins,cr Minu» tiustuel alternis diebui imperat.ut L.Pauliu,cr Tc rendus Varrotuel coinuni utütur cofilio uno, ut alij perinuld.Hic Mt'eDeus unicus,lt;iui miido quent (odidit pr£efl,potcndd maxinws rji lt;tc fummus: et quemadmodit units mundus,itit et redor iUius units, ac nice uerßt,ßcut unit corpus uni animtc, et una a» nitna uni corpori. Neq; eft aliquid quod Dei uirib. queat obfiftere. Pft item cmnipotcs,ut omnia que» cumq; fitcollibitu, poßit perficere. blamfino office ret,in eo effet impedimentü aut in n bus Ipft quidé fibinö répugnât, qui fimplex eft,et fui ubiq; fimilisz neq- ex rebus côflaturud aducrßs,ucl diuerßs. Por ro ß eft in eni ib.refiftêtia,aliquid ftret ci par, quod nefis eft cogitare, neq; effètmaximus c^fupremus omnium. Qjiid,quéd in rebus omnibus refiftcntitc caufa ey ratio bine oritur, quia contra naturam fitam a’iquid patmttur. M qualem Deus quam» queremiubeteffè, ç^iiult, ea eft cuiufque reina» tara, uii, pronitas, : neque enim aliud eft natura.
quici^
-ocr page 149-DE VER. FID El LIB. I. tf ^tticq^ ergo is 'm re quapiam uult fieri, id fit fecun-dum rei ipfius naturam,no quidem iuxta haue coit' fuetam ordmarian],fidficimdum extraordinariam naturam,tarnen non ergo uiolente,nec adbibita uUit refiRentia, Clt;eteriv)n iUius omnipotentia in eo fita eÂ,non ut patiatur quod nelit, fed ut effictat quod ttelit.^^eq; en'an corpus effe poteR, out moueri,Cse' di, dolere, augere, minui, deUffari,obliuifci,cogi, Mm pati,u'mci, in tertre. IJon funt hiec potentilt;e, fed imbecdlitatis, quippe nihil horum pateremur nos ß pojjèmus. Sedneq; iüa funt potentiie,fitcere aliquid Gquot; effe,e::r non effe, album pariter ac nigrum, qu£ Plinius Secundus non poffi Dewm fitcere cauiUatuTt unde ineptefe contra t..is omnipotentiam collegifi fc aliquid autumat.Hoc Kcro 'mcöHantine fiirct, non uirium, nempc eodem temporis punilo ueUe 4c nol le,approbare cr improbare. Nam fi quid ficit cur^ rere,uultidcurrere:finidem ipfumfedere, nonuult currcre.Nec poteAduoshabere motusuoluntatis contrarias duo aduerfaiudicia,fiiciendum cijquot; non ficiendu/m, hoc tale. er non tale. Sed nec potent agere, quod non potefl ucUe, lit feipfum occidere, aut miferam fiicere. non cnim accidere quid poteR, Miduelit. Qu^ôdfi omnipotens eft,nec aliquidei uel nocere poteft,uel obfi^lere, nec uoluntatem bagt;' ierepoteil ut 'mtereat, immortalis certe tH, turn
•. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F J ttiat^
-ocr page 150-iß I o A N. L o D. V IV I s
etiam tctcrnus.üdm fi c^uis hune creafiet Deum, le uti^ Deuf fùiffiet cr mortuits. quodeft ne fis. Hjc àcmDfiM6atj)ijgt;n«îc/},cr bonis omnibus cumu Idtus. I^dm ß quicqutd uult efficit, quid caujie uti' qudm fierit, quo minus beatißimus fit ? Miferia efi enim in ijs qu£ aduerfa nofi:ra uoluntate dccidunt. twe re uÛd extra fe indiget, per fe fufficiens nbsp;nbsp;plC'
nus : alioquiefjiet quodfalicitatem eius pofièt im^ pcdirf,ncpc res ilia exterior : neceffet beattßimus, cuius beatitudinis fins atq^ origo non in ipfi eodem ejjètffed firis adueniret,quod m homine nemo con-erderetiUt beatum eum qua; exterius fiint reddantt quanto minus 'm Deo. Accedit his fumma fapientia. îiouit enim omnia,nec uüa cognitioniiüius interpo nitur nubecula, quo minus omnia liquida projßi' ciat.Quod fi fapientifiimus non cfiet,neq; omnipo-tens,aliquiduidelicet pofièt uelle,quod perficere per ignorantiam nonualeret, quemadmodum pue-ri,aut rudes atq^ mexperti, aut etiam homines prudentes, quos tarnen latenter fiBuntpermulta.Et quia beatißimus eft, fit ut fit optimus quoqs,hoc eft beneficentißimus acmunificentißiinus abfque om^ ttiprorfum 'muidiainecresullanaturam iHam po-teft peruertere,utfit malus, hoc eft noxius ac male ft CM.tales enim fiimus uel irati quia leefi,uel metuen-tes ne ledamur,uel ex malitia,uel errore metis. Deu itihil
-ocr page 151-DE VER. MDE I LIB* L «7 nihil poteft lædire, bciitißimii zx omnipotente, o' magnitudinis fuæ probe confciui nihil timet. Quid, quod uel ipfa ledendi cogitatio acerba efl animoyOquot; quietem illiui interrwmpit.At quemadmodü mfinita ilia fdpicntia nbflllitur,it4 ncc potefl fàÜere.flllunt enimquialiquidconcupiflunt,quod obtinere nifli deceptunon qucunt.Bonitdtemuerohcibet, qudin flngulis nwmentis experinwr : quam quod ab alio nonacceper:t,flt,ut natura fuahabcat. nequec' Him d rebut conduis potefl accipere, qutc posteriores flitt 1Ü0, quieq^ omnes ab iüo acccperunt, nihil dederunt ei,pleno perfe,et perfldionis numeris ont nibusabfloluto'.nec ante lüum pr£ceßit Dct« ali-quis, CUIUS tanquam hiercditatem adiret fapientbe autbonitatis. Cui uero bonum efl naturale, malum erit proflâô contra naturam. nihil autemflcit con trafuam natur amud enimflceretinuitus etcoaäiK, Cr uimpatiens, quod contingere non potefl. Et quanta Dei uoluntas cauffa efl rerum, uolumtatë^ eins mauere non potefl malicid, fed bonitos omnia fl. cit,ut profit,ut luuet.ut bénéficiât. itaque ex eius opcribusatq; effeâibus quosuidemus, coUigereefl rationem uolumtatis idius, quod ita decebat mode routefapflntia,quod ita expediebat hortante boni' tote Ex ali fl ad alia uenietur quafi pergracbts, quo rum omnium ent bonitos/uprema.
F 4-
-ocr page 152-«8 IOAN» LOD. VIVIS Q^VODDEVS CONDIDIT
nia,lt;j^uodcii eiui prouidcntia omnia rtÿwtur.
Non cdpit humanio mentis cogitatio, rem ub läßajjejemetiplam:fraa efligitur ab alio.
K eque uero extitit ßrtuitö, er cafu quodam : cui commenta Epicura:orum ordo er conftantia uni-uerfitatis magna uoce reclamat.er con/infus generis humani hoc atteflatur,eü qui fummus ßt in mun do,autorem parentemq; effe omnium.Ratione funt certe condita omnia, er maxima ratione tquaiis in eo efl folo, qui eH maximits. sapienter M. TuÜius: I^on folum ea qult;e fumt in mundo,ut fiereitt ratione egucrüt, fed inteUigi qualia ßntßnefumma ratione non po/fent. Hunc qui hac omnia conßeit, par eit efß (CternumM fuperius diximas, à nuÜo ceditum, er immenfepotcHatis. Etenim eum qui omnia hlt;ec qua: intuemur in hanc ßciem er pulchritudinent produxitexnihilo, uiriü eße oportet infinitarum^ quipped nihilo adaliquid mterminabile eßßue j}gt;a ciumßue interuallumßcut uicißim terminabile clt ab aliquo,quantumcunq^ maius ßt,ad aliquid quan tulumcumqi minus, quo autem res eHßparatior er longmquior,hoc maiore opus eH ui ad eafn perdu-cendam quo agens dcHinauitsut maior eß uis adhi-bendaadlignumcrafßim er uirtde uel accenden-dum
-ocr page 153-DE VER. riDEI LIB. I. O tluiK,uel fccandum,qHÜm flipulamarentent. Quo^ circa prêter diu'mam poteflatem nuUa omnino pO' teft de nibüo aîiquid producere^ quad noflri creare uocant. Sed ea operatio qua eus à non ente prodit, ut maxima crfumma,itaeAetiam fummi agentit de potetißimi.Sed non in his tantum, uerum in alijt etiam permultis haHucinati funt homines mun^-n£ fapiëtiie fludioß: quorum alij omnia reuocarunt ad fenfus corporeos,tanquam mentis penitus exper tes:alijuiribuidclimitibiisnatur£ huius claudunt ea qu£funt diuina omnipotenti£, qu£q; naturam hancomnem excedut. Vetu^ißimi philofophorunt nihil conßderarunt dliud,quâm meracorpora-itac^ omnia exiüimabantècorporibus fieri ac cosiare, tTuitatis folum inh£rentibus:uelut Democritus,Leu cippus, Anaxagoras. Democritifententiam Epicif rus eftfecutus:pofleriore5,uelut Plato cr Ariîlote' les paulà plus habuerunt mentis ,hoc eR hominiSf fiudioq^z^ mduftriapenetraruntintrorfus ad con templationem effedionum, qu£ ^Mnuncupatur, fi)rm£ à noftris, fiue cjfcdiones : de quibus in pri^ ma Philofophia diffutauimus.ficut e:^' iUud efî:àn9 biseodë loco tradatü, nihil inmüdo temerèautfir tuità agitari, omnia dium£ mentis geri confilio: quod etiämaximiz^nobilißimiphilofophorti dO' cuerunt .liamcafusQT firtuna ab ijs eji nata, qui î cauftt
-ocr page 154-'9® ÏOAN» LOD» VIVIS
cau^M rerum uel non perpendunt, uel non tijjitjuun tur:qu£plurimorume^ origoerrorum 'm omni ui tit ziT cognitione. Hi uero quam ciecitatem hj t«gc-WJ/î fuiigeÜMt, transfirunt ad regimen nature,ut nuUa ex caufa fieri op'mentur, quorum ipfi caufimt non mueniunt gt;nbsp;terminiiq; fute ipforum tgnorantiie adnüniflrationè muncU difflniunf.haud aliter quant pueri,autfitui,deoperibuifapiemum cenfeiu. Sed nKrito,qui deos aut nuUos pofuerant pror/itm, aut fegnes ac torpcntes, cafiti zx firtuna; permiferimt omnia,ne dij mtliores habeant minillros,quàm fint idem ipfi. Hamfi mentem aliquam GT rationem at' tribuerent adminiHram ,hanc certè omnes maUc' mut Heum cfii, Et quemadmodum qui particulant quampiam magni regni contemplantur, quia non cmnia uident euenire, quemadmodum ip fis expe~ dit, damnant Hico procurationem cr confilium regni iUiut, quum tarnen optimè ZX faluberrimè, CT ficuti uniuerfo corpori conducit, gubemetur: quiqi unum aut alterum diem accepti fimt hofi^itio in ledibut prudentifiimi ac diligentifitmi patris fimi liîs,an'tmaduertüt nihilominut aliquid quodparùnt probent, damnant Hico apud fe co^itutionem HHui fiimili,e,quum reâor domut non ad nnum ilium aut alterum dtem refirat rationes Z!' conïlitutionent domus fuit ,fid adtotum annum, aut tongius tem' pust
-ocr page 155-DE VER. FID El LIB. I. jf portionem ali^uÄ mundi ad breuc quod dam tempui confiderant, aut ad utilitates feu lù bidinem potiui aliquorum reßrunt,fic improbant, ut agi temerè arbitrentur ct fine numine : quuw di^ uina i'dafapientia non omnia ad unum aliquc angu IvM tuelad certos aliquot homines,nec 'm unit annii autfeculumdcfiribatcr refiratfua opera,fedtn-creddiili ratione ac confilio ad omnes regni fui par^ tes 'm auum omne. qu£fi perpenderemusfi mterro gareinus fapientes, cr prifcam confulerenws mema riam,multo iudicaremus tantis de reb. cr dius cr cordatius. I^unc uero pueri nati heri aut nu dins tc,-tills,imperiti/inexperti renmt,'mexercitatî, pleni prauis ftudijs atq; an'imi affedionibus, uacui tit^ inanes ab omni dodr'ma eteruditis cogitationi busfiententiafir'emus de maiejlatc tanti opificis: CJ“ quos pudere oportebat de rebus humants uerbü ul' lum ficere, no pudet de diu'mis quicquid coUibitum tfi flatuere,abrogare Deo regnum mundi,z^tribue re firtuna temeritati, quam nuUam quidë uiderunt tn mundo,fed ex mconfiderantia fuarti adionti, ex impatientia euentuum muexerunt. ut merito iUos ft tyrica maledicentia iuuenalis perflrmgat ,diccns:
Nullum ttumen habes,/} fit prudentta.fed te IUos ficmus ïortuna deam,caelo^ locamus.
Et Aridotelesivbi plurimum fit prudentia,ibi mini mwin
-ocr page 156-IOAN» LOD, VIVIS
mum ßrtimx.pcut rttrfum, }bi ßrttinlt;c plurimum^ tibi pmdentiie perparum. ïntnukii eaeßjuperbilt;e titq; arrogMti£impotentiii,ut curai» omnem terra rumtttfeunos conuerti oportere cenfeant.ßquid ipfisacddat quod twli»t, continuo ßciant ’tngens Deo conuicium f imà ipfum praeße mundo negent, iMt prauè atlt;^ inique res admmiftrare, er audent iHum iurgio laceßire .Prtetereo infanorumregunt dementias, ut Xerfts O' CaliguΣ, quißmultatein ßmebant cum loue o î^eptuno, quos eße Deos re bantur. Lucanusuerbis Cafaris didatoris,quant aptèadarrogantiam principis ex focUcitate info' kntisf
N unquam fe cura deorum
Sic premitjUt ueßr^e uitie,ueflr£q; faluti
' Yata uacët,procerü motus hac cüâafequuntur. Eumanum paucis uiuit genus.
Q^ßueroreginaturte,cuius leges (imt ßta,ali-quid ßt in müdo uniuerßo magnu, aliud paruum,ne dum in hotninum recuits ac negociolis. Ille enim int' nunfus,infinitits,£qud proportione excedit reliqua omnia qu£ funt definita,magnum,paruum,humile, excelßum.no^ra funth^c omnia inuenta,non ittius: quienonfolumipfenonnouit,fedncc eins nüniüra natura in plurimis. cui tat» fädle eil aurum Prodis' tere,quàt» plumbum,ligußrunt quam rofam : ßcut .. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piäori
-ocr page 157-DE VER. FIDEI LIE» T. lt;j fiâori tequè eii kue togam fcricitnt pingere, tA lanelt;im:cr in bomin/ti« creandts tunta difficulta^ te naf:untur plebeijM nobdes. exeifdë otnnes coH^ pamus ekmentii. Kegit quidem Deui ciuitate! ZT populos per prir.cipes ac proceres: Jed nott minui priudti hominis cura tangitur,quÀm pfmcipis.crji prlt;efentius o^enditfeadejfe rebus principum, non propter eos,quorum quiuis unus eji homuncio,fed quia illis tant multa hominum millia cominêtur. Et tarnen ßquis etcpendat uniußuiufqi priuatihomi-^ nis uit£ curjùm, mampflam deprehendet curâDei deiUo. Quidam uerô noUente/fe Deum tam ùbi^ prte[entem,prouidcntem omnia, ccmentem omnia, teftemdudicem ac uMicem malorum, tanquâ obfer ttatorem qutndam adionum noftrarwm,uerborum!, cogitatuum.ey quemadmodü mali frcinorofiq; homines libertatcm efjeducunt abolitionem magiflra-tuum zs' legtmt, ne à quoquamfcelerumfuorumpx nas expeüent aut metuam: ita cj- hi libcrtatem m-credibilem prepcrant ,ß nuUum confüium profit mundo,fed omnia cafu er temerè ßrantur, er fine arbitris peccent. Ea mente Lucretius Carus poé'ta Epicur£us,Epicurum ait magno metu liberaffehu-manos metes, quod fuperftitionesfiuftulerit,t:yfir-tuittigeri omnia cofirmarit. deos ipfos nempebeO' tißimos,necbitberenegoci/ quiequä, neeexhibere filqsî
-ocr page 158-gt;4 IOAN» LO D. VIVIS ttUjs'.fcilîcet in diuis adeô delicate intcrruptum iri quieté illam beatißimam, fi quid rerum rMÜrentur. fige uerô,anne eft liberté ciuitdti, nuüum haberi i quo regatur?efl: libertin nauhfine cImo cr guberthi tore undis ac uento permittif libertin ergo ent,nul' lum efie'mf :hola prieceptorem, nullum m domo pa trem fimiliie,nullam mentem in homine,Çedfolin eu piditutes nüfcere,ac turbdre otnniupro libito. idue rè necpecudes cuperent, quorum mterefipa flores habere,d quibin deducantur in pafcua,iitqi in eis de ftnddntur ab iniuria fèrarum.Dcnii^ dicant mihi,cu ius cœtin libertati coducat fine magiflratu, fine re^ Hore ,fine confüio ztr legibtn uiuere,ita fané magna mctuliberauit Epicurus humanas mentes, fed peßi' mas er flagitiofißtmin. î^am bonis quidnunciari potefl:acerbius,quàm Deü terras non refigt;icere,nec homines curareiquäta lieëtia preebetur malo ad ont tteficinin, quata defßeratio bonis omnibus. quod careateo,cuimentë o' cofcientiäfuäfint approba^ turiiquä hominib.approbare uel no poffiumt-uel non curät.Vir bonus fiue exulet,fiue expiletur,fiue afßi gatur,fiuepro beneftcio malefiaü recipiat, quanta eA iüi O’ qgt;i^m efficax cofolatio „feire prieeffi mun do,quifillino poßit. optimus ac potetißimiis,cui mé tes noftrte apertce atq^ expofitce ßnt, fub iüius ocu-Us at^ arbitrio fitngi fe o^cio probi uiri,iUQS malt.
-ocr page 159-DE VER» FîDEI LIS» I»
At moleAa res [ùperftitio eH ,ßteor:e4fuRuUt E[gt;è curuf.Reâè Ciccro, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difficile fittoUereffiper^
ßitionem, ubi reUgioaem fuRuleris. per'mde acß quis dicat, Liberaui hune proffifione,Mdrwm enint reddidifliberauitemeritdte, quia t'midtmi : liberaui dolore, nam occidi. Sed op'aiio h£c ntinutorunt CÄ philofophorum. iüi uerô quafi maiorum geU' tium, Socrates, Plato, cr Socratici omnes, afjc' runt dium£ mentis procuratione terras cr cœ^ losgubemari, nec quicquamßrricafuautßrtui^ tô. Nam quid magis temeritatißrtune aut cafus contrarium atque inimicum, quàm ordmis perpe~ tuifériés nbsp;nbsp;conftantia In toto uerô mundo utde^
re eü ordmem inuariabilem atque admirandum.Ftt des uniuerfi qualis e^ nunc, talis fuit omniho' minum memoria. Nonaliam uidere patres, aliam'ue nepotes !\ffiicicnt : mquit Uianilius. Ulotus cœlo^ rwn zr ailiones fut femperfimiles, www infèrio^ rum ffiecies eodem modo procédant. Nam CT fl 'm ßngulis rerum uarient nonnunquam 'mhteren-tia, ut m aliquibus hominu/m, i« aliquot frugtbus, hoe aut iUo tempore uel loco,'m uentis, mundationi hustmeëdijsmatura tamë ffieciei eadë efl perpetuo, ZT 'muariabilis,e£dem firmie, etedem ßcies rerti/nft eedë cupiditates,appetitus,adiones,opera.vbi ergo efl ci^us,ubi temeritas 'm ndtura,m qua efi tata,et tont
-ocr page 160-fi ioan;“lod. VIVIS ■
tam perpétua conflantia, tam omnia certis adeà legibus dcfcripta cr con^itutattemeritatis enim et fèrtuiti cafus propria ßtnt uarietas,incbflantia, mu tationescrebrafine caufa, esquot; diuerfißm^.'üamfi tu (^uôd uenti mutentur,(iuôd jàcultatesQX ßrtujtie bominum cr regionum,proi'iniis cafum coîligK,caf fu etiam dices fieri, quod tn ^ftate aliud fumas pal-lium.quàm 'm hyeme, cx alijs utare ciborumgeneri ius.Ad eundem nwdum cafum effe affirmabis muta tiones quatuor anni temporummo enim femper efi idem habitus cœli foli,quuim nihtl ord'matius co^ gitari poßit aut defiriptius. mutantur enim rerum perpetuarum zx êmmutabiliu/m aâiones,prout fx-peditijsadquie refiruntur. Quàm Uludprudcnter amp;nbsp;magno ejl ab AriHotele iudicio animaducrfum, fiquisextenebris prodiret mhanclucem cœlicr mundi,quem nunquam antea conjfexiffet.nec de il lo audiuiffit,confideraret autcm curfiiset^ adiones rerum,nuüo penitus modo dubitaturum hune, qu'm h£C cmnia cura confilioque tenerentur pr'mcipis fapientißimi er potentißimi. Addam his Marei Tullqargumentum:Qu£cuque conßlioreguntur, melius ex aptius reguntur quàm qu£ ßne iüo, nihil uerè melius,nee pulchrius mûdo regitur:cÖfilio ergo no fùrtuito regitur.Aßignet uerè mihi aliquis quip piä 'm müdo uniuerfo, quod no ordine ex fapientia procedat
-ocr page 161-DE VERIT. FIDEI LIE. ï. ^7 procedat,fine coelos,elementa,ßue animâtes,her gt;nbsp;bnlas,plantas,alia qutecunque : omnia fuos ha bent cur fus,fuos fines deflinatos ac certos. 'Legere Mitem, eft,rem in ftnem dirigere, çy quafi curfutn eiusmoderari,quofinempertingat.hoc ideme^l gubernare,ut nauem aut equuin. Quis ergo ueriui res conditas regit ac gubernat,quàm qui condidit, qui metamaßignauit, qui aires attribuit, quibus ad nietam p eruenianti annon regit equum,qui ilium iti uia dirigitinon nauem,qui clauum torquet amp;nbsp;moderaturiVnde funt initia,progrefifiis, fines, uires,facultates rerum, fi non à feipfis f ab aliquo ergo fumma uirtutis atquc artis,qu£ temeritatein omnem excludit. Iî ergo fummai potentiæ, feu iie-fias immenf£,conditor eft,reâor,gubernator,mo derator omnium.neque enimtcmercreîiquit ab fe condita,fed attribuit cuiq; uires,quibus je tuer en-tur,^aôliones exerce,-ët fibi utiles, ut uiuerct,ui gerét,ualerct. Videmus annis tribui à Dco ,pquie uita propagatur,p qua; fenfus obleâantur'^, metes pulcherrimo atq^ admirabili ftcëlaculo detinctur. Age porrô,ponamus Deîi qualis eft nobis euiden t ftimis rationibas deferiptus. quieramus ia ab ad-utrfarqs,quid cauf^effe dicant, quo minus qui fit eiufmodi,non regat,?^ procurct mundu. An dee-fit ei regendifcientia,qui eft fapientißimiisian uis
G O’
-ocr page 162-98 nbsp;' IOAN. LOD. VIVIS
çrpotentid,gu£eftinittoimmenfii atq; intermi' natafQu^id crgo^cœlum,Mt ßrtuna,aut ca fus po teritc;- feiet mundi procurationem fit^inerecy exequi,princcps itiudi tanta iHa ui c^fapiëtia nc' feiet,aut non ualebitf Quidam Epicurteo more ni mii occupatumßre Deumatq; anxiücaujjàntur, P ineiushumeros uniuerptatii admini^atio in' cumbat. qua ratione prouidentia ïcuii deridet Eu cianus Sephidia, Püniiis Secundus, in regnum mundißigidißimis cauiUis uterq^ ludens. idcirco panaseuenire maleficijs feras ait Plinius,quod princeps natur £ occupatus tanta regni mole,non poteß omnibus pariter confulere. omitto Lucia' num, hominum cr deorum fubfannatorem. nam irridere omnia,multo eß facillimum. Loquar de Plinio, an non uideturiiobis homograuißimusin re tâta feurrarifSi Deus eft hom tnt ftmilis O' par, O' ad normam noürarü uirium diuinas metimur, iureprouidentiam Deirident, oiUius mifereU' tur,inquem tanta premat regni moles, atq- adeà moleüia. Sed quis fingit pbi cogitatione talc DeÜ, nip qui nec cogitationem,nec mentem omnino ha b et uUamtAriiloteles quoque non minus ineptè ac ab fur dé in libeHo de M.undo, p modo eius eft hoc opus,cuius phraps réclamai titulo; fed cuiufcunt^; cft,isDeum facitpmilcin magno Per far um regt,
'X.erxé
-ocr page 163-DE VERir. FlDEl LIB. I. $9 quot;Xerxi putd,uel C.mbyß,uel Dario, gui ipfe per fe maximdz^pulcberrimaregni obeatmunia,mi nora (y^ßrdidi mandet alijs.indignum duce5,tdn tum principem munus oUa:, aut fcopis, aut /irigili admouere. Ira principe naturae affixum calo eX' tremo per mini^os procurare ha‘c terrena^à qui but certiorfiat quid agatur. Cuißmile efl illud d' pud Cicerone II de 'tüat.deoru-.Magnd dij curant, parud negligut. t^alc profiéià agitur cum pietatc nu}ninis,quoties bumanainfirniit.-n ad 'Deit tranf firtur. non enim fit bomo Dei potentißimi dc opti mi pmilis,ßedecütrdrio creditur,'Deiiimaliisatq; imbecillii hominißmilis. Hie efl error Homeri er poetarum de dijs.,confittatui à philoßopbK,explo' fiK dtq; eieilu^ illu^atione ueritatis,qud Chriflut attulitfecum c calis.'Ecquid tandcßmile aut com' mune habet Deut cum 'X.erßet 'X.erßes homo deli' cdttK,uitam quandam instituer at uoluptariam: qua bedi er interturbdri autumdbat,ß ipße uel cu linam ßiam,uel equile aflgt;iceret,uel Heiles ßuds dc' ' tergeret,dutße ipß- pedleret. Ule ita agebat. Cyrus dutem rex eiußdemgcntit,multo dliter : er 7dbri' dus, er Annibal, e^ ^.Xarius, er Cießar, erAlc' Xander , quiprimi in excrcitu duris er difficilli' mis operibus admouebantmanus, er quidmiliti agendum eßßet exemplofui edocebant. Sedquid
G i hetc
-ocr page 164-»eo IOAN. LOD. VIVIS
hlt;ec tdmen ad Dcum^ quaß iUi quicquam ßt ntdiui aut minuifordidum uel nitidum,Gr non omnii in finito parid, gtß’iritui aquè mundd. At indigna ßinttdnto principe eiußnodi minimer id. Ciuit ß' cit indignd^Ndm digna gt indigna non naturdßc' parduitinDeo,fedßiperbia inhominibm. indi' gnum efl,ut locuples maliK GT inß:iui uerrat cubi' culum : non eß indignum, ß uir boniK zxßgt;piens pauper id facidt. Vides ejJiprduitdtisiudicißGr fiperbiee,qult;e ex opulentia naßcitur. Sed quec tdii^ demßtnt ifl^c ßirdidd dtq^ indignd mdnibus D«’, ne coinquinenturißublundria ß:ilicet uagd, fluxd, inconüdntid^mille mutdtionibus per borax ßngU' lax obnoxid,tum ortibux g^ cdßbux perpetuis. Ceu uero nonfuprdlunammotux ßnt incitdtiores,Gr mutationes crebriores,quamßub luna. iiaßsi autc G!''interiremultd,edeß mundi huiuxratio: ßcut oriri ßolem er r cliqua ßdera, tum abßeondi, cou' iungi,Grfcpdrari. üec magnitudo Gf fapientia minus eluc et in bis paruis^^uam in Ulis uaHis cor' poribus. Quanta eß admiratio artificij diuini, gT ueneratio maieüatisex contemplatione apicube, dut ßrmicultefquod idem ipße Ari^oteles in libris de Animdlibusfdtetur. Qjtid,quod cceli gt ßdera ßabilitdte ßtd, cognitisq- dutboris ßai legibus ud' dunt, ut par um uideatur eße opus prouidentia.
. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HifC
-ocr page 165-de VERIT. FIDEI lie. L 101
Hitc »cró qu£ tu fluxd, cr tiitgi, inconüantici nuncup£S,niß magno conßlio prouidentia tem perentur,confitndentur breui peribunt : ut ma gis fe quotidiana Dei prouidctia in inßrnis quàm Jupernis proßrat. üon ergo ßant indigna Dei pro curatione,qute ilia tantopere indigent, qua;q^ßi' pientiam procur antis ad cuit um et' uenerationent tlliiis euidenterpræ feßrunt montrant. At rc' git h£c,Qr nouit per interprètes. Difficile efl co' gitAre,quemadmodum illa perfide norit. Si aliorîi relatu intelligit, quis terminauit feientiam illius? quiloctK,qu£ regio potuit impedire, ne illius cO' gnitio progrederetur ulteriusf îî£c pr£fcribere bomulum aliquem,^' definire, quant£ quàm proied£ efl infi)lëti£f Tu ergo quum ingenio tuo coneris penetrare terras cr maria,etiam ccelos ip fos tranfi:endere,diuinammëtem cœli carceribus coêrcebisfquanto eßfet congruentius, affirmare U' lias oinnes mentes per idum noffi, qu£ nouerint, quàmè diuerß) ilium per east aut ßc ipßiminße nofje omnia,alias mentes in eo, ç^per eu quan tumipßepermittat. Quamuisipßnn minidrisuti uerumeji, attedante diuino oraculo: Qui facit angelosfucsfiiritus, zj' minidrosfiiosflammam ignis, er alio in loco: lAitlia miÜiü minidr abat ei. quemadinodum inftrumento cœloru inßriora h £C
G J guber^
-ocr page 166-lOî IOAN. LOD. VIVIS
guberiutri,opinio eft multorum. }lle tarnen qui om mum eft conditor,nullis inürumentis indiget. Ni ft id continuo ftt,quicquid ipfeuult,ueÜeiïlius erit author atq; iniirumentu.ncc magis ad h^cregeu' daa)lrisindiget,quamquum Into aperuitoculos cceci:ftcutreftrtbisloria Euangelica.lutum enim magis uidebatur obturaturu oculos qu'im apertU' rum. Sed ip ft oRendere nobis uoluit omnem natU' ram ejftftbi inllrumentum ad quiduis, quantum' cunq; alien urn. Itaq; ft princeps ille naturte ueliet, tarn reger et mundu /axis quàm ftderibus.Archime des Syracufanus mathematicus fthærâ compoftuit automatam,quam multi adhuc imitantur. Poterit ergo ftne angelis mouere ft hard fuam homo,non poterit 'DeustAt.iniüros ergo adordinem cr cou' cinnitatè natura üeus condidit, non ad neceftita' tern fuam. üeque enim eft Deus uel imperitus,uel inualidus,uthomo. Qu.ts res ipfeper ft abfq; in' iirumentis creauit,eas res folus poteft tuen ac re' gerc. Quàm alienu effet ab omni rationc,ut quod mains eft,poffet,impos eius quod effet minus ac Ic' uius. lam uero qua: ip ft per miniftros fuos, quaq; per instrumenta fua gerit, num non ip ft idem di' cenduseft gerere, ut princeps à quo iujfusmini' fier altquid agitt An non ego fcribo, quia penna in fcribendo utorl Quocirca curat terras,qui per , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miniürós
-ocr page 167-DE VERIT. FlDEl LIB. I. toj miniüros, per in^trumenU curât : non ali' ter,quant qui horologium zr quamcunq; machinÜ automata inüruit.uires enim cr motui inürumen ti ah eo ipfo funt. Defcientia ey' pote^ate dixi' mui,reslatde uoluntate:quic etiam duabus illis prioribtKpropemodum eflmamftHior. C^uidc' nimpoteft delj)icere,autfua curi indignum ducc' re,qui procreauit omnia Jlt;ton enim procreafjètf quod inter opera jùa nodct reponi : non conferua ret,quodindignum duceretfuacura. Ç^uisenint uel obfislcre ciui uoluntati potefti aut ab eo ratiO' nem repofcere,cur ita agat i qui omnia agit iu^iif-firnè, rcßrtq^ omniaad utilitates noilr.is, nihilai fuju,quMnullatprorfuf habet. Cedô autem,quid ille ufquam condidittam abieélum noüra exiilima tione,cr defficatum,in quo non uarijs modis relu ceat fimilitudo fapientia!,maiedlatis, bonitatii ip' fiuii ut appareat nihil ab eo contcmni atque jfer' ni,quodtanto artificio crearit. Adhæc caufièe omnes cffèéia f ta curant, cr quan turn efl uirium fuarum conferuant : atque eà diligcntiui,ß cogno fcendi facultate fnt prédit or. quod quum ßt natU' rale,profiaà ad aliquâ Deißmilitudine eß rebui inßtum. lieque enim aliunde funt natur £ no{ir£ omnc5,qab co:onmia illucfe dirigunt er reßrut, ut quantum efflcerc poßint, Deum in fe reddät ac
G 4 repro!'
-ocr page 168-Î0 IOAN- LOD. VIVIS reprtefentent.Accedithuc, quod opiftx omnis piens,opitiquodficit quamdiuapprobat confer' Ueit,ß poteft : certè ad cur am fuam cenfet pertine' re.rieui uero non folum fapicns eft,fed etiam op' timiK : omniaq; iliiui opera,quoniam illius,bona~ At quo quts exceÜit probante, co pluribmuult proJficere,Qr plura in cur am flam recipit, eaq; dextere cf fcienter traéîatgubernatq;,ft bonitati adiunilaftt induüria. Addequod amor caufaftit condendi mundum.Amat Deiw o)nnw,^«w fua,et idcircobona. Quidporroamatur,quodnonetii curetur,z^ quidem fedulo i Qjiod ft curat omnia, ft nihil omittit penitiK,ft etiam procul C ut ftc lo' quar ) diftita'^, zy tenue fui] ueiiigium reftrentia : quanto mages nbsp;nbsp;peculiarius hominem,qui magna
de caufa quumreliquaftnt opera, is units propter communicationem mentis filius did iUius poßit? itaque in facris Uteris non folum dicitur confttus adftmilitudine Dei, qucdeftcommune omnibus, fed ad imaginem quoque.quumq; Uli uni ex rebus omnibus qua; corpore eftènt ueftitlt;e,curam indide rit colendi Çér amandi fui,maniftUior eft cognatio Deiac hominis, à quo uult nofcife,coli,diUgi, eumq^ idcirco pcculiari effe etiaDeo curæ. Çluàd. ftquæmagisamantur,curantur diligentius: prO' ftdo apparet,magnam curamgerere Deum dere-
-ocr page 169-DE VERÏT. FIDEI LIE. I. loj fci«foomî'n«»!. QuidenimmmißüiusoRenditfs Detw diligcre,qiMgt;n nos, quibus omnia htec infi^ riora tanquam dome^icam fupelleiiikm parauitf NifiM f quis brutorum uit£ rationem,co nditioné^ mores contempletur, facile deprehendet ittas non domifu£ habitare,fed no^lrlt;e, illasq^ propter nO' ih-os ufus effe conditas : fi quid habent fuum^ haélenushabent, quia nobis inferuiunt. ficutin Pfalmo fcriptumefi: Quidatiumentis foenum,et herbamferuitutibominum. üecaliquid fumunt ex mundo ad uita; cultum,fed in diem uiuunt, at(^ adeà in horam,c^ ea foîum capiunt,qu£ fitfientan do corporifufficiant : omnisq; iliorumopera cr labor,ey fru^us ufibusnoRris feruit,non eorum: utcanum.,ouium,equorum,boum,apum. uelqu£ noxiaexiilimantur,ufumfui altquem uelinedu' lijs pr£bent,uel in medicinis. At uerô cum curant Igt;ei dico,loquor hominum more : nam proprijs et appofitis uerbis diuina iüa exprimi à nobis non queunt. non enim cura eft in Deo, qualis in nobis, cum labore, anxietate, defatigatione : nec maior aut minor de alijs rebus cura. Sedde rerum euentis trunsfirimus in Deum ea qu£ funt proprienofira, ut alias declarabitur. alioqui nemo poffet reilc de diuinis uerbum unu uel prcfirre uel inteïligere,fi' cuti dudum dicebam. Cur£ autem pr£cipu£ ac be
G s netiO'
-ocr page 170-' IOAN. LOD. VIVIS
ne uoUntiæ Dei frgd hominê hæcfunt ßgnd,quöc{ fnonet, e^uod docet, quod ajjùeficit eum uits qud pcrtienturinßt adße,hoc eß dd immortdlem bcati tudincm^ciii eßcondituSi Docet adfe unum accuT' rere in proßferisgratuUtüßn aduerßs rcmedium, in necejßrijs ope atq; duxiliu petitu. db iUo enint funt nobii bondomnid. Ndm ß Dea^s terrM negli' git dtq; di^erndtur, qui tdndcmiferum hamp;minum genm conßgiettqudntd in cdkmitdtibus dfflidio^ imà dej^erdtio ?ß rex ndtura nos non exdudit^ß eß inexordbilts,quid nobis opiu eß tali Deoi qui, ut reilè dicit dpud Cicerone Cottd,ß nuUd grdtid, nuUdin nos chdritdtetdngitur,udledt. Accurrere auté ddDeüin rebus dißieilibus, eiusq; fidem atq; epem implorare,tdm eß uerum dc ndturdle,ut ont nes dffliilione preßi dd coclu ßdtim mon^irdnte nd turd oculos dttolldnt,etmdnus. iUic enim propter loci excellentidm reßdere putdnt ßtnddm iUdm et omnipotentem mdie^dté. quiß nonduditnos,nec precibus et dßidlibus no^is tdngitur,ßed ßedet du rus dtq; indeprecdbilis, quid poteß hominibus tri Hitts dccidcre,uel dcerbiusidn non tneritö cti eiuß-tnodi Deoßc expoHuldret homo i Siccine deferis nos rerum omnium pdrens er duthor ßandlißime? ßccine udlere nos iubes feeturdm tuam i Cedo igi' tur,eui nos tdndem tr-ddis f tetneritdti'ne cdßiunt
er
-ocr page 171-DE VERIT. EIDEI LIE. I. lor ßrtuntefquid cogitiri potefl crudeliuif Genui' üi hominem,quo pulchritis autprieSlabiliies nihil eße uoluiB:i inter omnia qu£ cernutur,^^ tam ex' cedcntem fcetum tuum tradis educandum non nu' trici p:ob.e, non ßapicnti p^dagogo ,(ed jlultißi' ma jirtuna; cr cafiti dementißimo,per mille péri' cula nbsp;nbsp;calamitates miferè iaâandu. cafui inquâ,
quo nihil efl magisßapientia; tua: contrarium. iU' bes colite,feélariuirtutcm : quorfum,fl nihiliti' de prater airumnas expeélamus i nam uita:buiut i commoda impiflconfl elerati, audaces occupant : iHis flirtuna efl blandior atq; indulgentior,quint probis zx moderatis hominibus, hoc efl tuifîmi' hbus. Ciuas ergo agemM tibi gratias, quad in mundum inuexeris, quos neceflfl flt uel malos efl-fe,uelajfliilos,reSiricemq; omnium nolîraruin aiiionum temer ariam firtunam eflfle iuflèris l Hac quidem querela iulla efl de islorum Dco. in noUrü ■ uerà non competit, qui nos egregia zr flngula' ri conditione mißt in uitam, inq^ ea conferuat, ut ßimmo ßuo beneficio facile ßt nobis ß uelimusdeis effe,unà cum Ulo. Porró quidam ex iHis dilemma feadfirreputantfancquim acutum zrindifl'olti' bile, quo homines de ui zr mente diuina incertos dimittant. Si Deus efl,inquiunt,unde malaißn uc' rô non eft,unde boitai Verficulus efl graicus, quent
-ocr page 172-»«8 IOAN. LOD. VIVIS.
citiit Cic. in einde propé fententiam. Si curent dij bené boniißt,mile mills. Quidpotejl did in uerborucontririetite concinniusiut uolubilime quun nihil ßtinaiiius in fenßt. Ciute'mmßinttin dem bom ißi,crmilif Bonauocint noßris cor' poribui utilii,nodiro ippetitui congruentii : mi' laiutem,contririi, uteluuiones, incendii, peüi' kntiim,ßerilititem,fimem, belli, euerßones ur' bium,ciptiuititë,piupertitë,infi)Kiim,dedecus, dolore, morbos uoant mila, er mißriä. Kurf im lt;tjftuentiim,diuitiM,libertitem,gritiim,decus,di gnititem,proj}gt;erim uiletudinem, bomz^'beiti' tudinem : utbomdiantur utilii, miliincommo' di zy' noxii,non menti,ßed corpori, çr ijs qui aß' ßduinnexißuntmotibus inimorum inconßultis. Creit haç quidem Deus omnii,ßcut Heßaiiis uer' bis mius dicit : Ego /uw Deus creans lucem,Grßi' eiens tenebris,bonum zir malum : hoc eß,zy‘ ißie n zy iucundißmßui. Sed reßrt conßlio ßuo imfli mibili in finem aliquê nobis utilem, ut nos uel mc' Hores reddit, uelißceleribus deterredt,transß' ntq; idßugem meliorem. non enim copias uel fle rilitites igrorum propter animintes mutas créât, aunquidcurte eß Deo debubusiinquit Paulus. Ad nos ei cun dirigitur,non adboues,equos,dß' Itos, qui in ußum noßrum ßuntconditi, quemadmo
dum
-ocr page 173-DE VERIT. FIDEI LIB. 1. iegt; Jum modo declarabam. Qjiid^quàd mundi redor non uni dut dlteridnno projpicit, fed diuturnitdti f xulorum. Prouidentia illiuf dd longé póft uentU' ros feporrigitf ut diutind continudtione in dliouè tgregiumexitum peruenidteorumqui diffiifunt iO,dipftutcurd: nempe hominumbonorum,dqui hui dmdtur,z^ quos reddmdt,his^ omnidperdm^ bdges cr circuitus ddmirabiks in bonum femper, dtque id quod ipfîs mdximè conducit, uertit: non dd ineptiiM pr£fentiumutilitdtum,fed ddfeinpiter ndm ftlicitdtem^quod unü eft hominis bonumeer' turn O', uerum.reliqud cnim,ftcuti philofophi uo^ cdnt, xJlixfiû^a^feu neutrd, ut uero Pdulus,nibiL non mdlè Cdto fenior,ftultos dixit multum fdpiea tibus prodefte^quoddb ijscdutiores dcmeliores fierent-.prudentes nihil conftrreftultis, qui iHortt redèfddd non dnimdduerterent. Qjt£ qui conft' derduerit dttentiasjnueniet, quocircd nuUum efti cuipid querelæ locum relidu, ut bonis mdld,mdlii bond euenidt:quod diäu ex mdlorum et bonorunt ignordntid eft ndtît, in quo fdpientes d uulgo uehe menter diftèntiunt. Vulgus enim omnidmetitur corpore,fdpientes dnimo. ideoq- inter illos mird diuerfitds,dum dlids populdriter,dlids philofophi cè loquimur. Aiunt enim, Socrdti Athenienft o' M. Rc2wZo in mcdijs tormentis dc m orte non md' lé
-ocr page 174-«ó ■ IOAN. LOD. VJVfS'
le ßtiljc,nee SdräMapalo regiSyrite in ro/a bene. Sed de horumin loquendo çy fentiendo inconÜM tid inßnituin effet die ere. N iwz'rHm uerfabätur in tenebris:Chri^ogratia, à quo deducii fuinuiin. lueem cr diem. Jtaq; homines qui in tantam latitit dinemconfflif non mittunt oculos,nec bonaetr tnala uera régula dignofcunt,ftatim ex uno uel al' tero cxemplo quod ipffs parum probatur,damnât inuniuerfum cunéla.tanto autem proieiiiuscr deffgt;eratiiis,ff ipffs,aut ijs quibus bene cup!ut,con trâfententiamres cedant : quemadmodum pueri delicati,quum quid à parentibus corum fit, quod ipffs diffliceat, Hico in eis zy prüden tiam re qui' runt,cy charitatem erga fie. Nihil eft in rebus qui dem quie ffub cognitionem nodlram ueniunt,regno mudi ffmilius,quàm uita qu£ corpori noHro ab U' nima praHatur. Nam ut anima corpus uniuerffunt ffngulasq; eius partes ffiHentat,uegetat,uiuificat : ita Dei pr^fentia ffalutem uitamq; adffrt rebus ont nibus.magnumq; Dei ffmulachrum, mundimgU' bernantis,eft humanus animus, corpori ffuo uitam (yffenffumtribuens:atqueadeo hie ad imaginent illam ejl c onditus Dei mundum temper antis, ffeut Angelus ad imaginé Deiffeiunéli à cura mundi cor poraîis,de quo mox loquanur. Ef quandoquident lUe prüfens eft omnibus, omniâ intuetur, uidetq;
non
-ocr page 175-DE VE RI T. F ID El LIK I, 'm ncn fblùm corpora, fed animos item quos ipfe con didit : isq^ eß demum uerns er iuüus iudex, cuiiK fapientiam nulla res poteßfaUcre, cuiiK lequita/t fingulaperpendit,cuiiispotcti£nemopoteritexi j«i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humanis legibus er tfiagißratiiius poteß
fierißaus atque impoilura per uafios er caüidos homines,illi non poteß. Cato apud A. GeKium in oratione quam habuit pro Rhodienfibus, negatie gibus puniri uoluntatem ,fed ailionem : nec legi' bus ad hunc modum caueri,fiquis tantum agri ue lit pofiidere, ea mul^a e^o, jed fi quis pofiideat. At Cicero er alij philofophi ,peccata multa fola uoluntatefieri,non negant : qualeeßilludfccun' daAüionein Antonium,SioccidijJe C£farem fee lus eß,et uoluifle er it fcelus. Die mihi,quis er it fee lerat£ huius uoluntatis iudex, er animaduerfor, nifi is folus qui earn intuetur t nam homo externa tantum eer nit. Suntetiam qu£dam crimina, quat illi ad Deiultionem remittunt : uelutiapud Senc' cam ingratitudo,primo li bro de Beneficijs. er Ci' cero de Lcgib. i.Ad diuos adeunto cadic,pietatent cbferuäto,opes amouento:qui fecus faxit,Deus ip fe uindex erit.Atqui uindicare h£c omnianonpo teß Deus,nifi cogitatusperjficiat,erno/lrarure ru curatdgatur,et imperiu habeat fit uita fitnilos. jta eß profiliiö.-filioqui nihilfiierituita hominum’„ tiifi
-ocr page 176-Ill IOAN. LOD. VIVIS nip merum latrociniii,dut uirtutu fimulatio, fuógt; ramccmmodorum cdufa.Vliniin in Hiüoria natu rlt;e dit^ Tieorum numine cunâa agi,ex ufu ejje ui' tlt;eutcreddtur,ideoq;inc{uilKm per homines pl' pientes. O proditoremgeneris hiimdni. ndmß id fecretum tdiiti refirt noürd ignordri, tu ^ui pro' firs,dn non prodis nos omnes, uinculum iüud diß'oluis, guoßocietdtes ccetusqi hominwn conti' nentursVdlerium quenddin Sordnum doilißimutn togdtorum in crucë eße d£ium ßcribit Mdcrobius, quàd uerum urbis Komdnte nomen enunciarit : tu ilini, qui tdntum nbsp;nbsp;turn fdlutdre arcdnum euullt;
gdS,qudm multiplici dignus es crucefïmpij funt,ct dijs jdcrPqui myüerid Ekußnue Cereris in Atticd . terrddiuulgdnt: tu qui tdntum myüerium propd' niis,qudm tdndem mereris pccnumiSed non eß my üeriu,nec drcdnum,neqf db ingenioßs uiris exco' gitdtii dd utilitdtem uitd:,fed ùndtura infculptum, CT iitßxum omnium dnimis. Ciuid tu,dn cenfes ti mdlc agi ciigenere hominu, ut homines eße homi' nes niß per menddciu no poßinti Ney,- czzini relin quitur in uitd quicqud homine dignu, ß Dei« d cu rd norcri eßduerßus.An iuüitid,dn chdritds homi' num inter fe,zr dmicitu, dii pietM in pdtridm^ in pdretes,dngrdtitudo in benjefaëlores i Quid opus tß ülis omnibus fi£ldßmuldtio ƒ pro Ulis omnibus ßißieerit.
-ocr page 177-DE VER» FIDEI LIB. I» ji^ fuffècerit, quantum rebm atque ufibuitutsexpc' that : ut mercatur£ fintuirtutes om)ies,nonuirtu' t«.Quorfum enimaliud,quandoquidemnemocfi qui animum jj)e{let,aut iudicet non pudet phi-lofophos,poR fublatam prouidentia uirbum ullum dcuirtute pietatefàcere, aut omnino eam nomi' tiare:qu£nuliacmninoljtampliui, fi Deus nos in fuam curam non recipiat t fed pergunt ineptirot Etiamfi nuüafit Cmquiunt ) reinuneratio uirtutis, finuüusfitDeus-.tameh quietius iucustdius ô'fc curius uiui fecirndum uirtutem, quàm fecuiidum ui cium.Ouoceshominumfeipfos non exaudientium U£cordes. Si nihil habiturus fum unquâaliud quàm uit£ huius curfu/m :fit nuUum refigt;icio qui conjcien^ tiam meam fijeculetur, aut norit, iubetis me relin-queremea commodapropter resfiélitias i quod fa-tis efi à nobis fuperius oflenfitm. Efl etiam qui pro' nunciet, nuüum uerius colere uirtutë, quàm qui a' ’mifitfimam boni uiri,ne anùtteret cofiientiam.üoc nihil potefi dici uerius, fed par um congruenter, fi Deus non fit fcrutator cordium. Quid enim hoc illi prodcft,aut quem habet frult;lliim,autcuife temport referuatiSequitur enim folumßgt;eciofa quadam no^ fgt;ùnt,fed mania, eyflofculos amoenos fine fiudu^ fit iucundius uiuitur cum uirtute,et fccurius: ita pla »hcwm fimulatione uirtutis t cum externis aüioni-
H
i
-ocr page 178-H4 IOAN. LOD. VIVIS iiK ad ohßquium humarum legum accommodatif, Htq; enm pœnam met:uis,quia leges non uiolas, zr haberis uir bonus:Vnde accedit tibi precium^çr de cut,O' bona opinio, fidivnt tibi omnss, credunt o“ commendant négocia publica er priuata,ttaquears eaquiefluofae/liuoluntatem qualem inter hiecgc' ras,nihilrefirt.Ciuid,quöd ft uirtutem fequeris, ut iucundtus o quietiut o' fecurius uiuat, iam ut alij Dpes ad quietem fuam, alij rura o' hortos parant, alij uxores diuites O' induflrias,alij facerdotia: ita tu uirtutem conleäaristanquamquietis tu£ inßru mentum.ut appareat,nundinari te uirtutem,o' plu rit ßcerc quietem,quam illam. ita apparet,ft aliter quietem o'fecuritatem pojfes nancifei, te longum uale diHurum uirtuti, qua diets nihil effe m mundo pulchriut,amp!ius,pr£ftabilius. Efl hoc plané ener uare in animis hominum Dei o' pietatis re/ßc' ßum,fi uirtutem cenfeat debere parari ad uita cer' ti[s.utilitatë,ttiam fi non ejfet Deus qui noflra ceT' neret.refrigeßit enm cura Dei colendi, et uirtiitent omnem non ad animi probitatem,fed ad o^entatio' Hem quondam transf^s.
Qvid,quodmultt nonbene agereuirtutem effe hone cen[ens,qu£ laboriofaeft O' diffcilis: fed nt' mini maleßcire,ne uicißim mali quid accipias. qu£ wrtus aon efi,fed ad uitt quietem cautio o' callidi
-ocr page 179-De ver. FIDEI LIE. L t,ÿ t4t:de guibui etidm uolumine quinto dicemus.ïufli^ tilt ergo,^ pietdtes omnes^cr amicitite, crgrutitit ditws,ztr ßrtitudo, çy coittinentu qui£cimquc funt in hominibui magna Cf prieclara,reßci!iu Det coJWinezKwr atq; exercciuur quemadmoda/tn deceti quic omnia uanaftulta,ridicula funt,illo Çemoto. QJ^OD MVNDVS ESSE ALI quando caperit.
CAeterum nonnuüi ut concédant ßcile De«m oiMnia»: conditorem re(ioremq;,negant trf-menmundü aliquo temporis initio incœpijjèyfed ef featernum,co£tori fuo parem.Hutcfententtie Ari-floteles acceditànflruéliis fuis axiomatis: Exnihila nihilfif.cuius e/i gettcratio,eft interitus : nbsp;nbsp;nbsp;eiufna
di. QMmflultumeftdemundi creatione exlegib^ naturiehuiusftatuere,qu~i creatto ila natur am an-tece/Jèrit i turn enim natura eft condita, quando zsquot; t»udus:nec aliud efl natur a,quàm quod iußit Deus, alioqui miniftereffetDeus natura,no dominus. Sed progreffus mundi aperte nobis tUius originem po~ nit ob oculos,quo progreffu uidemus cum baud aliter quàm honunem unum uel populum aliquem ado lcfcere.E.euoluairMS ueterem omiwm memoriam,Z3’ [eriem ac coniinuationem rerum : uidebimus liquid dó ab hinc tria annoru/m ntiÜia hominü genus adeo rüde atque impolitum, ut àfiris non multum dißa' rct.
-ocr page 180-Uff IOAN, LOD. VIVIS
rc t-Habitabitur i« l^eluncis, mfolitudine, ßne re-gcgt;ßn£ lege,fine iure utio,çr con fader atione lt;equie c5füciacionif:feorfumquifq-per fe,autdd fummü ci»« uxore ej liberii, erexerunt paulatim tentorid è ramalibus arborum, er caperunt cafa er taber' nacula conßrre.ur.de uici er pagiextiterunf.^ud-lisfuit habitdtio non fr drum modo er bdrbdrdrii gentium fed ipforum Grdcoritpertetnpord Troid' ni belli,ßcut Thucydides reßrt. Apud feriptores CriecosinueuioherodsiUos qui exercitus GrdcO' rum duAcrunt dd Troidm, literdx nefeiuiffe, dc ne fiiiffetum quide,niß rdrißimdf.quodHomerus fub' fignißcdt in teßeris eorü,quißnguldri certdmine e~ rdt cögrejfuri cü üeäore.Certe dnteHomerü ipfunr nec feriptores fi(erütullipenègentiliü,neqi literd, niß dpud üebrdos'.quentddnwdtvm exrdtione tem^ porum mdnißflo coüigitur.Secutie funt urbes.et »tz genidliteris difciplinisq; excultd: er quotidie noud prodeunt inuetKd,ut mî re beüicd, 'm ddifiçijs. cdl~ cogrdphiatn hdbemus,gentcs CT mfulds 'muenimus cunäte uetufldti mcognittts er induditds, et reliqud eiufmodi permultd, tdnqunm mundo femper profi-cicnce,uchonuncquantumuisfene.Augetur quoti' die uniuerfus uitce cultus dtque expolitur. Videlicet im{ndus,ut homo fcnex,pluribus mdies uitd 'mßrtt' mentis 'mdiget,Olim,ut iunenis,ßcilefe quocunque
fultd
-ocr page 181-DE VER. FID El LIB. I» 117 cultuuiâuq; tolcraiat. Irfw zx morlifuntplures,et corporum 'mfirmitdf indicsmaiorteo^; neceßitates etiamgrauioresdcplures. Quid, quodrerüomnid inuentd,quorumßm,dnnotcttum eft minorité: qute omnia, ’m mundi teternitate, non nunc primum, fed ab 'mftnito tempore oportuit reperta.auda, excul' ta.Adde hue, quodft ceternui eft mund'M, zr geUf tes nationcs^ leternte erum : uelut ltalia,}diftgt;ania, Cdllia,Germania.Atqui nos origines earumgentiü, auâusprogreftiesq; nouimus,z^ex 'muentii quant run diuturnte fùcrmtftcile deprehenditur. tn itaÜtt rarißimte erant liter£,quo tempore ceperunt Ro-ffjrfiM GaUi Senones. eodem tempore nuUec erant ub tes in Gallia. Quàmmultarumrerumnotitia atque ufut in Gaüia,'m Hiftgt;ania,natus eft mmoria patrti, aut noüra, in ueftitu,in habitatione,in uiilußm ont ni denique cognitionererum neceftariarum, i« herf bis,in animantibus.Pueri fumus,plane nunc incipi' mus’.omnia htec cum 'mfinita diuturnitate pugnant, CT“ inftntia,quam in multis mundi partibus amwta tniit, quid aliud teflatur, quam mundum ipfum non modo inftnitum nonftiifte, fed nec admodum uetU' ftumt Ho)K(««»i in iftis nouis infuUs uiäus nihil dif ftrt ab iÜo qui erat toto orbe ab hinc tria millia an^ »orum,fupra quod tempus nulla eft hiftoriagenti-Hum, ynde refiitatur Chaldteorum Ag^iptiorum
H 3
-ocr page 182-lis IOAN. KO» VIVIS
tot miUia attnorum cofinxerunt : ht qui lui fi quidgeftutn dicerent Grtecifiriptores, ut^iu (tb !^egyptijs,tta e:x res eds gefl^ cupidi/sime fum-pfificnt et retulifiênt in liters, fed anni lüi erant inu nés, ey fomniati. triantanttquißima Aegyptiorum de Phoroneo et yidc,t2on multum ante Troiana bel la cotigerunt. Quid,quod lingua Hebriea, qu£ mul' tis ztr euidentibus rationibus oftenditurfùtffe depri tnis,monftrat clarifiimam 'tnfontiant mundi.ea enê» fintilis eft linguæ puerorum, plerifq; uerbis amphb bola parut» difirta, non bene cotungit partes,et uer lorum tempora cofùndit. Qj^in cr ex ea quie eftan tiquißima,ltcetfumere teftimoniü antiquitatts mun di,quamipfa non ante qutnqj rntUia annoru ponit. Dicunt infinities eadem eftè reperta, ziX toties coU' cidiffenationibus fublatis, apudquastUa uigebant, partimincendiis, partim eluMontbus,qu£ftatt5 tc-porib.ad motus et progreßiones fiderum neceffè eft üccidere: ita kominib. extinßis perire lüa inuenta, rurfum ufu atq; ingenio paulatim reparari ac redi' re.Quiduispotius,quàm ut eu pietate côfentiâttet quam femel ampuerüt opinioné,tuentur mordicus per fits cr nefts. Commentü hoc ad eludendas inuin^ cibiles rationes eft cxcogitatum.Qtue enim apertif-fimè de codito aliquando müdo proponütur, qiue^ cogiitur ipfî admitterefine mutatione fentiti£, per
eluitio-
-ocr page 183-DE VER» El DEI LIB» I. n? eluuiones cr exuüionfs redpit{t:ut hoc no ad ueri' tatis inquifitionë excogitdfmt,fed ne de(entétid co ganturdifcedcre.Primïi,quîfciuw neceßicfi effee^ ; luuiones dlM cr exu^iones euenire ex curfibm ß, derü^Vt done iüis,côiim(liones aut feparationes er rdntiZ ßderti modo dd humoris rethindantid uerge-Kjfïwdó ddficcitdté et incedid, qu!fcient tdmë hec ßreuniuer/borbe,utidpoßi«t dffeuerdretd 'mtre^ pide ƒ nd cSflare inter eos uideo,qui huiufmodi rerü . cognitione profitëtur mdgii praftdnt, certd qute^-( ddorbislocdcöinndiones hdereßgt;icere, c^iBtsuei bond uel mdldportedere,no cimdo orbi. Atßrtdjje experientid duxit eos dd hoc d/firmaitdii. üihil mi-( ttne.QMcnim eluuioni orbif,dutmcendiiiuiderüt^ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;tMt legeruott,dut eft omnino traditti uüi memoriiei
Noî fx fdcris Uteris unü hdbemut diluuiü, quod ple gentiliü ignorät.'Poüed eluuiones zy terriemo-' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus er incedid cötigerunt,no orbis,fed regionis cu^
i iujpid'.ut in diluuio Ogygis mundatd eSl Atticd zy
Boeotid,ßibDcucdUoneAchdid.Lugdunü Nerowt . temporib.uifd nodecofldgrduit, Delphi in Bdtdui4 pducis horisßmiles deinceps cdlamitdtes multM le-^ gitmis, tieldudiuimus.ßed his cdfib.fuperßterüt edrii regiontt dtc}; urbiü plurinü, quifecü literds drtes^ ac memorid inucntorZ conferudtä et exercerit ipß» Ç^posleris trddercnt:ut idüurdßildejjet ledfida riwi
-ocr page 184-î2o IOAN. LOD. VIVIS
rum et diuitiarü,no ärtiü,neq; inuentoru humdtti in genijAüudquoq; Noe diluuiünofiderucoini^ioni itti dßigndturjfed ultioni nunünis. Verü ifli jblitd te meritdte fub certu horofcopüreducunt eluuiéillatn orbis, z^ßntilehorofcopiicontigiffeferunt anno ui , cefimo qudrto, qui dnnm orbe fèrè totit infanii ifio rum prtediüionib.terruit, quu nuÜiK annui memo' rid eorum qui uiuerent dut mitior dut ferenior fue-ritidutfuK omnibus pdrtibus tempeHiuioriPrimian in tantd udrietdtCjtdmq; incertis ijs qui annules fcri bunt, quem dnnumpojjunt ipßdnnotdrequo dilU' uium contigerit iltd non dicunt hoc euenijßc, quid bic erdt dArorum coitus: fed quid id contigerit, td' •lem djfrmdnt fittffe. Hoc uero non eil experi^ mentis fcientidm coüigere, fed dd tuendum temcrb tdtem djfertionis conßngere ßbi expérimenta .Vc' rumirrifitißos naturd, qui quo tempore ndtatura inaquis omnia erant minatifferenißimi utßquau' do antea ßlfcrunt foies, cr uer fiiit omnium ama^ ttißimti .lam utnos eluuionem unam tcrrarîi oHen^ dimus,proßrdnt ipß uel dlterdm,uel exuflionem ter rarumquampid.Anueronullierunttdnto malo fu^ perflites, dnnealiqui ? Si nuSi, quomodo reparabb tur humanumgcnus nuBo femineihoc dtfßcilius erit explicare, quàm mundum non effe conditum. Sin » aliquißi certèdefaumaioribut, dcartib. atc^ inge
nqs
-ocr page 185-DE VER. FID El LIB. I» m nF}! iUonim poReroi edoccbüt. quod CF fiât Jiioë, qui po^lmtati [u£ mwndi exordia ufqueab Adant ipjb pateßcitXtiam fî hi qui remanjerut,ignorarët e£S artes,certè fitiffeedS wn poterant ignorare, zr hoc faltetn tradidiIJint poüeris.Quid, quôd litera-rum ufus, quem neceffe eß in mundi leternitate iSter num ^ißctuon ßuißet uitlt;e mares ac con(uetudmes ignorari. ex quarum tarnen narrationibus apparet, mundum adhuc nouum ac rudefitiffe. Conchas niO' rinas dicunt longißime à mari repertas : fJtela CX Ouidius id tradunt. Quid inde colligiturtmare iBic fitiße aliquando.Quid turnt Pr(etereo,qucgt;din mon tibus pojjlmt fieri cru^te aliquando conchis fimiles, V quod iUa potins funt dtluuij de quofacric loquun tur litera ueüigia atq; indicia. Quid uerôßquitur, etiam fi mare demus iüicfitiffè aliquando, ubinunc ugri ingentes à mari procul reduâitan hoc arripiët pro argumente aternitatis mundi ? quafi uerô non quotidie hoc uidcamus in Gallia huius'Belgicie ie' fluarijs contingere. Quid, quôd terra motibus fape f ft (àâum, ut ingentes amnes exarueri/nt, concide^ rint montes, ex quorum ruinisrepleta funt uaÜcs, alibi uerô montes fubito extiterunt. Requiruntur hodie montes, fintes,amn£s,urbes,maria.qua uete^ yes t» mundi deferiptione pofuerunt. nec eß opus ai tantam mutationem feculis infinitif, una ucl altera
H $ atata
-ocr page 186-1« IOAN» LOD. VIVIS
tetdte contingunt. Qÿfenmt tumen ik nobis iSli, ft Deut ante nwndifäbricationem tcternus füit, quid agebat immenfa iüa £ternitatei quid moliebatur re-rum i quid ei derepente noui accidit, ut quod nun-quam antea nouam mundi molitionem fufciperet, cur non antea multis feculorum millibus mundum protulit,curnonpo^Maximum additur impieta-ti er ßlfis opinionibuf robur ,fi hom'mi ad confir-mandum negandum'ue quicquidlibuerit,fatise^l contrariam rationem non afjiqui, aut non i/nueni' re. Tu ergo quia tantum diuinlt;euo!u}ttatismyRe-rium non capis, ilico 'm aduerfam tranßbis partem, ut eundem habeant limitem ueritas er mgenium tuum.quodq; mdigniut eH 'm rebus diu'mts.üon efl ßs homini caufas er rationes ferutari, quibus Dei uoluntas uelut adducitur ad agendum : namferuta-tor maieRatis, ut mquit Sapiens, opprimetur à gloria: fed ueüeer parère er adorare quicquid iUa iuf-ferit. Verum hoc tarnen quod m præfentia à nobis quieritur,non rel'mquemus dubtum ey aÜigatum:ne homines quaruli er miquè fuj}gt;icaces dee/Jè rationes putent ueritati, quas iÜorum queüionibus op-ponat, tametfi deeffe nobis quis poffet mirari. Qi^ôd no mtenigaimts diuma,ea prtecipua caufaeji quôdde Deo fentimus nimis humane, er iBius tem-fttetimur ut t{o/lr((,crcomotionef animi aditm gimui
-ocr page 187-DE VER. FIDEl LIS, h UJ gfwiw ut noftris pmcipibus, zx mdigêtid uel twcef fitite {gt;rel}lilnu^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quts enim fe ad conßderatio'
né ercxcrit a-tcrnitatiiiUtillam uttiuerfam qunenin fienpoteït coplcétatur cogitationeac mente,impie in nw-ltii Çentiet,cr no digne ad iüâfempiternâma ieftatem ac naturam.In atcrnitate nec priuf eü, nec posieriut, nec antè nec poil, omnia ßint,niinc etiä multo magic quàm explicari fernwneullo humano potcfl:quin etiâ hoc noflrü Eü uix Deo cogruit,ut Vlato affirmai in'rim£o. Qÿ.i hoc ergo in anima f lt;0 reputat, no habet quod tepui ut durationem ub lam in æternitate parMtur,ut qu£dà ßnt antè, alia pffifficut in uacuoillo immëffiatq; incoprehëffibili quod efl extra mundü,neq; eft hic neq^ iîlic. i^anq; ad eundë médit qu£ri poßit, cur hic pctiuc nutndus pofitui qudm alibii h£ nanq; loci cr tëporis diilin' {iiones in mudo ßunt folo,cr cû mûdo genit£, antè aut extra iüû nttUæ funt-Quoducrà quaritur, quid agebat anteaiidë rogari poljèt,quid agitDeufextra mundüfNo erat antea,Çed ß quodantea,tu imagina ris homointëporegenitus etuiuës. Agebatante mû dum,^ ßne miido,quod nunc cù mundo,in ßtaf«' licitdte feipßo contentus,zrßufficiens, plenus boito^-rum omnium,cr ab £terno conRituit mundum pra areare, at que ea condere quibus beatitudinem com^ Kunicaret fuam ; fed tune, non anted,nec poU,
-ocr page 188-«14 IOAN. LOD, VIVIS
^ttiafie iÜi e.S uifitm. Quàd fi nos uix dut nuUo nè modo ^U£ ab iUofimt condita inteUigimus, quo' modo rdtionem uobvntdtK eius cdpîemus autequam cortderetffediam in illdreuoluimur Dei æternitdte indigna. EtnuindumabieternoelJe compofitum ac ton^itutummagis defindebatur olim phtlofopho^ rivm concertationibui, quàmpafuadebaturpopU' fo. Simul primum chriüus aperuit quis creaffett quando, quomodo, id continuo ab uniuerfo eil hu' rnanogenerereceptum, non ChriAianis fôlùm ,fed Iudlt;eis, Agarenis, etiam philofophis de mundo. Va-cit ad Dei magnitudinem ,fcire mundtim efie à Deo tüiquando conüitutü utinteüigamus quid o'quan turn fit,quod iUe poßit agere. Qtiis enim potentiam iUiui queat expendere in aternitate i qu£ teternitat uires autoris dbfcondit,quafiqi obruit. Quid^quan tvm,quatenus,quomodo fibricatus fit fingula, latët omnia hæc in aternitate uaHifiimaaltitudinede-tnerfd,nec quantta ipfe perfe cjjetfatis iudicari pof fet in a:ternitate operis, Vert'met quoq^ ad Dei boni tdtem,exifiimdri aliquando conditwm, ut inteÜiga^ mus quemadmodum fe uoluerit communicare.üatn in leternitate necefiitas quada includitur, qult;e prte-ciiM bonitati detrahit. AriHoteles, quum mundim tetemum afiirmaffityDeum fupremo affixit cœlo na tnraliter aperantem,prelum necefiitate, ne quid ali
ter
-ocr page 189-DE VER. FIDEI LIE» 1« «y t.rpoßitagm, (^uimßcut agit, utßta leges non ipfum minus quàmres alias aßrmgant ^uodPoêttedicunt,
Fato fiat luppiter ipfe. nbsp;nbsp;cr tucanus:
Sc quoq; lege tenens,ZT fecula iufia firentem. t^dimit Deo Ari^oteles id quod mentibus ratione atq; 'mteUigëtia prteditis eSl optimum, libertatem:
ex principe mundificit miniUrum naturae, eut in agendo ßeruiat.At uero ubicunq; funtaëiionatiu-rlt;e O' uolantatis, potior femper atq^ antiquior e^ uoluntaria:ut in bomine. At tantus rerumjerutator quodpotius eslcrmelius Deo detrabit, cogitq} (» ordinem, non fa'tem à feipfoadmonitus cum politi' ca firiberet, regem non efiè legibus fubditumiquam fententiam à iure O' confiitutione iufiitite,ipfi ident acuta ratione quare id fieri oporteret communiait. QSPdfiparefibumanum principem ignorationi, imbecillttati,mutationibusfiubditum,non teneri k' gibus, quâto minus decetiüü tenerifiapientifimunit omnipotentem, O'inbono immutabilemilam quôd fipfîtnecefiitate,ab^ulitab eo cultum omnem, chat ritatë,ÿratiam.Quis enimeiquicquàmdebeat, qui quee dgat,non pofiit aliter agereiquis igni babet gra tiam,qucgt;d carnes coxerit,0' aquam fàueficit, aut aqu£ quôd nos bumedarit ac refrigerant {natit‘ ratia fùnt eorum opera, nec pofiunt aliteragere.
Coc»
-ocr page 190-12^ IOAN» Lod» VIVIS
Coco ex nüniSlris gratiam haiemits,qui qua pote'^ rant non præ^arefi libuiUet,prlt;ellitmM tarnen no^ra caufJa-Si quh DetwM ilium AriAotdicum int ploretatq; oretfupplex, utquid udtribuat commo di ucl auertat damni, quid cenfette iüum rcj^onßi' rumiTuuerôfru^ra confumistempue ex uerba, qui mihi fupplicM. No» enm ea qu£ tu pofeis, i» wrf»« mea eâ tribuere, Icgibm definite pr£fixisq; uado,nec minore prenwr neeeßitate in agëdo,quàin tu in patiëdo. Si qu£ largiaryproderunt tibi. Mere: (in fecuf,ßr tu neeeßitatem tuam tequo animo,ßcut ego ßro tneam magno.O' ßortem natura eX maiefla te T3ei indignam. Et c^teris quidem mentibugt;s inß' rior« ccelos Ari^oteles attribuif.Deo uerofummo, prtcpoteiui, immenfo odauum, hoc e^ fupremum, earn itti quafi prouinciam delegauit,quàm inæqualt proportioned Quanto enim maiore interuaBo exce dit Dei naturareliquof mentes, quàm opiis Dei ope ra aliarum, ex orbis Dei orbes rcliquosd Quod nee poeta Homerus non animaduertit, qui louem fuuni ßcitdenunciantem reliquis dijs omnibus ,utfire-fi'mt è coelo deinittant, è qua dij omnes pendeant, ße unum tradurum in ccclum re^im cum uniuer-fis dijs. Sed ab Ari^otclc libcns quafi.erin fi mentes cœlonmi motrices ßunt finita, quonuido twufftt tempore infinito, quandoquidem tempi' ternut
-ocr page 191-Be ver. fidei lib. i. wf ternuscrfiiit mundM, cr erit poRhac f Sed hite tnagis ad philofophi£ di^utationem pertinent, qudtn pietatis ,ficut ilia de numero mentium. Di^ cat ahquis fèrfan, Quiduos t num run Deumab itemo ftatuiffi omnia affirmatis f ergo aliter non poffumt euenire. Statuit quidem, uerum libéré, ut hoc po/Jct agere cr diuerfum. Hi'c eii quieflio deß to cr neceßitate.Si enim lUe ficit, omnia neceffarii euenient.nam quit poterit mutare Ift prauidet, ne-cejjario cuentent, alioqui fàttetur.nihil ergo eß me-dium,ut Cicero concludit 'm fecundo deDiu’matio. H(C op'miones de ßto cr ßrtuna CT neceßitate adeà funt 'm tota gen ilitate uari£ ac pugnantet, ut quid diccndum de lUii aut fentiendum ßt, non poßis eli-cere. Vulgui aliter fentit, quàm poët£ hi ali -ter quàm philofophi, i^i inter fe difcordes. 'Demo-critmneceßitate cenfent omniaeuenire. Peripate^ tici idem propè aiunt. cafum enim cr ßrtunai» «0» rerum effè, fed noRrartmt ailionttm ac delibe-rationum. Plato neceßitatem ponit, cr ßtum, er cafum. Staid non admodum ab hoc difcrepant.. Epicureisßrtuita placent omnia. Facile 'm tanta dè fcprdia magnam uerfari ignorantiam deprehen -da(,cr alif alios fuis telis coßderunt. nimiram qult;e ejfet Dei natura cr uis ignorabant,idcircotantis t» tenebris alios alias uiaa effe 'mgreffost ttürondu non tfi.
-ocr page 192-«8 nbsp;10A N, LOD. VIVIS
eft. Nos Mcrô D«M« o^endimits autorem efjè unk uerforthm, gt libérédüiones fudi obire,0‘ejeequi:, tum ejjèfemptternum,in cuius £ternitdte fi ^uis mo re iwür0,ut dudum expliclt;tbam,fiiiljè aut j^e cori' templetur,m multos cr graueis errores incidat, ne ceffi eft.tieque cnim efl in iUo tdiud quÀm folum efi fe, uix iüud iplùm. Quocirca omniafunt Deo pr£('entia,nec egit autaget, nec uidit aut uidcbit^ aut prieuidet, [ed agit aut uidet, ne quis fimel lùum iufiifiearbitretur,deinde fe pofuiffe curam,quam mi natur am coelorum zjquot; elcmentorum reiecerit. Qui ad hancfe cogitationem at^; intelligentiam iwn fu' ftoUit, nec cogitetquidem de fito autdeprouiden-tia Dei, aut uerbum omnino fociat. nam pernicio' fwm hocei fiterit, fi hiemana menfura,aut etiam an-gelica Deivm uelttmetiri.Etquandoquidemillcagit omniafiue folus, fiuepcr inîlrwnenta, nùnimé tarnen neceffaria,quid aliud poteH effe fiitum,autfir' tuna,qüim eius uolütas, qult;e naturam rebus flatuiti Sedurgent odiofius: Rtqui ex hoc ipfo fit,omnia neeeßitate euenire. Neeeßitas autem uel eH id quodnuUaprorfum ratione fieri aliter poteüt ita mhil naturale, necfolem oriri, nec cœlos uerti eA exneeeßitate. fedea tantummodo qu£funtDei,ut effe iüum bonum zjquot; beatißimü çy aterntm. oflen-dtmiK enim ipfumlibéré in fuo uerfariopéré, zx
-ocr page 193-DE VERIT. FIDEI LIE. I.
poljè aliter dgere,ßßt coUibitum. Vel neceßiijf efi id quod Ole iußit, definiuitq^ in or dine natur £ ac curßt,quie ßc ßemper ßolet procedere,Qr perpe tuis natura; caußis conüant. ita curßts hic natur £ neceß'ariiK eß:mutatur tarne,ctß raro, atnonnun quä,utßoleßslere, mortuureßergere, lucerurßa eum aßiicere cuißnt oculi eßßßi. t^eceßitas etiant efi in eo quod aliter nößolet euenire, etiä ß poßit, ut non ningcreßeb £quino{liali. Adde hue neeeßi täte conditionis’.utßt homo,habererationisßacul tatem. lieeeßitas quoq; natur £ gemina efi. altera ßmplex ex prima conilitutione, ut ßolem uolui in zoßaco : altera ex caufia,quum caufia parit cauß fam,uelut delaßari qui ualde laborarit,iraß:i eunz cui fanguis efivrueßcat. In ordinatione natura UO' Ittntates noßra liberaßmt, ut cogi à nuüa omni' ' no caußa poßint,non ab bis infirioribus,nec à coe l’.s ipßs,quia origo no{tra excelßor efi,ßcuti mox / dißiremus. Et loquor,tanquä cœli agant regantq^ haeinfiriora. namquidamhocaiunt. contràalif ßgnificare ßolum,ßunt qui neuti'um: quadifiu' tatio non efihuius inRituti. ïtaque cogi non poß' ßunt mentes à caußa infiriore ipßs,licet poßint in citari er ßollicitari,ut à corpore acßenßu. Liber -tu uero nofira uoluntatis ipßo experimento ofien ditur. quam ad rem pertinet uis conßultandi er eli l gendi.
-ocr page 194-M» ÏOAN. LOD. VIVIS
genii,ijuam Ariftotdes iure quaß fuperuäcaneM t{iannauit,ß nonßt libéra humana mens, iiec eßgt; fet ullaßeruitus maior autgrauior quàm animi hu mani,ß non haberet imperium in eo quod efl prO' prié ipßus,nempe in intima uoluntate: Ition enint tarn ejißeruire nihil poßidere inßrtunis, nihil ha here iuris inßium corpus,quam non habere in uo luntate. Ciuimeeror,quantadeßgt;eratio,ß nos te' neri ct'dligari nodis inßolubilibus crederemus^ Ut non efßemus quales ueüemus,fed prapediremur plagis neceßitatis,ut bellu£:quibus hoc moleßum non efl,quianon intelligunt.z^ ex hominibus quo quis ingenio or iudicio minus ualet,hoc alligatio' rem habet uoluntatem,minus^ Uber täte utitur, fed firtur plerunque, rar à ipße ßua ßgt;onte ingredi tur. Quapropter uoluntas no^traexneceßitate natur ne^hoc eji certis conflitutisq; natur æ legibus libera efl, CT“libéréfehue applicat, udin diuer' fum. ttaq^ multa eueniut,quce poflent no euenire : qu£q;ßolent euenire, neutra ßent, ud indiffiren' tia.tattetur,inquiunt, Deißeietia prouidetia, ß quid homo agat quod poßit non agere. quippe ß Deus uiderit nauigaturum Paulum cras,is ueri nonintretnauim,ßalßtsefl Deus opinioneßia: imo uero falßis efl,quißquis fltturu attribuit Deo, JHon enim uidet Deus aliquid euenturum,fed iant
-ocr page 195-DE VERIT. FîDEI LIE. I. tj* flfe-Cluofit,({ecipiac errare utnuUo poßitmo' do.nec continuo ex neceßitate id eiienit, utique non m^gis quùm quum te deambuUntem cernOf tiut neceßitatem ipß’ tibi adßro, aut tu mihi dece^ ptionem. Déambulai tu,e:^r potes quießcere, cru' trunque Deus intuetur, nempe ac^lum tuum es-po teßatem.'t^ec quia pratdixit Cbrißus ßre aUquid^ ideo contigit : fed quia ßturum nouerat, prædica bat. Hlt;fc quum itafe habeant, nihilproß^ö'efl in rebus ßrtuna. neäuntur enim caußis caußa:, nec quicquam acciditßne ulla cauffa. Noî «eró ex caw [arum ignorantia ßrtunam finximus, ßcut quod euentusrei aliquis non erat nobis deliinatus, ca' fum : utßdientan incidiißin thcfaurum. cauß fa enimßit, reconditum illicßiffe thefaurum,^ me ligonem aut palam in cum impegiffe .t^amçy-qult;c à nobis proficifcuntur, qute uoluntaria nomi. namus, caußis carent, nemp; nojirum uelle. hoc uero alias magnas, interdum graues non -nunquam lcues,fed aliquas tarnen non necefja-rias, ueriirn quas uoluntas tanquam fbi expedien tes approbat, quum poßit diuerfas, aut etiam ad' uerfas. Preces etiam fiducia erga Deumquau' turn proßciant, intetiiget liquido , quifquis ad uerant Dei conßderationem fe fu^ukrit. iUe tniminftatueado rerum cttrfu pias preces multis a * poß
-ocr page 196-»}i IOAN. LOD. VIVIS poft Mnis future,iam cernitprd’ftntes ßbi-.iäeo' que accommodât ad eoi non pauca, qu£ rogatunt iri ab fe amicos ftuos uidet. Mutantun quoque ad preces ea qua; ex natura: caußts erant [equutura^ quemadmodum in Ezechia contigit,rege tuda, cui quod naturales cauftarum progreftits mortem minabantur, diilumeftaprophetaDei, îàoric' ris,z^nonuiues. ßedis decurfus naturæadregis preces mutatus eft,Qrmutaturum ße DeiW praui' der at,non tum moriturum regem,id quod inße rie rerum poßuerat,ß;d quaft diuerticulum 4 trita atq^ ußtata natura; uia.
ClVAE FVERIT CONDENDI mundi cauftà,cr de ftiiritibus.
QVi magnitudinem zSquot; ßpicntiam rgt;ei,ma' icilatemq^ illam Hei immenßam conßdc' ret,tugt;:ßcorporum utilitatem,ßordes, abieélionë, eaq;ßola inter ße conßrat,quo magis ea uerßarit et compararit,eo minus cauftam inueniet condigna, cur conditusßt à Deo mundus tantaßolertia,tan' ta molitione, tarn uißendo atque admirando opC' ' re, quid aliud in eo reperiet quam uanitatem me-ram Sicuti duoßapientißimi homines exclama-runt, Solomon z:r diuus Paulus. lAaior ergo ali-qua z^ Heo dignior erat caußßt, qute ilium ad takln adduxitftruduram, îlempe quod quum eßet
Optimus,
-ocr page 197-DE VERIT. FIDEI LIE. I. tjî optimum,uidmtq- fe bei(tißimum,uoluit earn bed' titudinem communicare alijs. l^atura nempe boni efl,utfe dißundat or impartiatur multis. Pr^ebet ‘id bonitatii er beatitudinif parti' f^ipatum uniuerßs entibui, quantum cuiufque uis capacity capere ac fuüinere potefl. Sed com' inuiiicatio rerum uita caren tium pr£tenuis efl,a' deo ut nuÜa eße uideatur ; qu£ autem mutis ani' inantibus,exigua ef leuis,erin qua exprimi atq; ‘ipparere non queat tantæ beatitatii communitoi. Alia ergo procreafji ilium eflnccejfe,capaciora fu£ßlicitatis atque aptiora, quibui fe ueriiK tri' bueret ac pleniui,er in quibui imago exi^eret il' liftstanti boni expreßior ac maniß^lior. Dei bea' titudo nihil eflaliud,quàm ipfe Dew, neque enim ita eß ea conßdcranda,ut quam in bominibw bea titudinem appellat uulgi ignorätia,pccuniw,pof' feßiones,amicos,patriam,decw, qu£ extra beatü funt. neque beatw eße Deus potefl reullaabipfo aliéna ,utpcr fe non eßet plenus perflilusq;, fed per acceffumreialterius. Quodflipfeeflfuabea titudo,feipfumcommunicando, communem facit fortan iÜam fuam ef conditionctn fllicißimam, Qommunicatio autem h£cfieri non poteflparti' tione aliqua,quam Dciis nullam habet. unus efl e' nim fimplex, abfque opiniprorfm mole.commu
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 3 nicat
-ocr page 198-ïî4 IOAN. LOD. VIVIS niciitigitur,quum ßbi adiungit zy dpplicatßta ut in fe qui eft infinitif abfbrbeat, ut fie loqudr, çr unum fecum reddat. Tum enitnftmiliimi eftvüi nd tur£ dc conditionis diuini£,qudftq; deificati, uerc participes fiunt ftlicitatis iUitts inlt;eRimdbilis. Et ûuonidtn quidem non eft Deus corpus,nec molem aliqudm hdbet, uelmagnitudinem, non tangitur per partes, nec ddhjerere quicqudin parti alicui poteft,in quo nulhe funt partes.Condidit ergo eu' tiaidoneahuic coniunétioni ,feu unioni uerius. Vnionemhancfdcit ftmilitudo naturæ,qu£du' plex eft : in efftntid in qudlitate:in eftentid,ut ftinpliciaftnt cr j^iritalid, quemadmodunt Dcui ipfe : in qualitate autem, ut earn habeant qualitd' tem,qu£ maxime nbsp;nbsp;aräißime J})iritus coniungit,
çtr facit unum. Corpora quidem multis modis uin ciuntur, ffiritus autem uno tantum, nempe d' more : quemadmodum uicißim odio diüinguun' tur ey ^Ifeparantur. Et entibus qu£ erant amd' turd,rdtionemcrmentem dedit,unde dmor cy charitas nafeitur. namqu£eft brutorum cbdri' tds,c£cuseftpotius impetus,quàm certd eyiu' didodeHinatabeneuolentia. ExpUcemusftnguU eorumqu£propofuimus,paulo diffiiftus. CoU' gruebdt res condi jfiritales,ut credtionis circulus ib ffiritu Deo per corpora rediret ad ffiritus qui
-ocr page 199-DE VERIT. FIDEI LIE. I. «3« ^wi Dco coniunguntur atque uniuntur. Tum ubi eranttentiißbnie ac conßißßimie opificii imagi' nes,pir er at edi alùf exprejßa, et qmß ad uiimttt effiâM^quießent Jpiritales, cr ratione præditte. 'Etenim igni huic maior eß cum igné alteroßmili' tudo^quàm cumfuo ipßm colore. Similitudo aU' tem diuinie mentis duplex eß : altera Dei in æter' nitate ßne mundo,altera eiußdem mundumguber' nantis, illam angeli refirunt incorporel, banc hu' moni animi corpore ueliiti,cui prtceß. Angelis ccelumattribuit,dignum locum iüa exceUentia, bûminibus,quàm diu in corpore agunt terreno et corruptibilißocum illis congruentem,nempe ter' ram, quoad reparetur atque inßouretur JpiritO' lius er Deo dignius. Omnia deprehendimus horre re CT türpeß:erc,niß habitentur, atque excolan' tur.Annotareeßinomnibus mundi buius porti' bus uitis eße poßtos er conßitutos, non dubiunt quin er eoelis uitos quoque attribuerit author na tur£,à quibus hobitetur tonto prießontiores olijs uitis,quäto locus eß amplior ac pra;flobilior. Deo «ero nihil opus eß coelo,nec uUo loco, ßlicißimo infeipfo et perßüißimo.üec eßet caußa congrues extëdendi ßopra nos cœli tôti operis,quod uidëdo et contëplondo exotiori non pojßumus, ß nuüus e[ eßeteiitsolius ufus quant uthisreculis inßriori'
I 4 inK
-ocr page 200-»jö IOAN. LOD. VIVIS
bin feruiret,gigtimdis pluuijs,ucnt{5,tempe{iM' bui,frugibin,atque ciufmodi. rei certc mMori^X exceUentiori tantä er tdin f^eciofd moles eft para ta : angelis f ^lUcet^er animis noürisfttem corpo' ribm noUris paris er defteatis perrenouationein tiniuerfttatis mundi. Non eftè ergo res alias quàm qiias ufurpamus fenftbiu,omni profrUô mentis in dicio répugnât. Nam ft Deus eft author horum', non eft opus dignum tantapotentia erftapientia. fin redior, non eft hoc regnum illius maie^ati con gruens,er condignum.Vel ipfte intuitus calorum abundèteüatur^nonft’Tuire tantam pulchritudi' nem huic deformitat', m humilitati excellentiâ. Nos quoque ipft ad utrum mundorumft^eéîemus, inpromptueritiudicare,ftquis animum aduer' tat . Sunt enimftenftus ex hoc mundo corporally mens autem ex iUo ftiritali. O^endunt hoc appe' titus,cognitio,er deledatio. Senftus expetunt,co' gnofcuntydeleélantur ijs jolis qute materia funt et corpore ue^ita. mens autem ad ea femper ftrtur, quic nuda funt molis : in ijs libenter uerftatur, eo ' ru cognitione er quaft uftu deleilatur magnopercy quod uidere eft in præilantibus ergenerofts men tibus. Nam qua: in peiorem natura degenerarunty nonpratbent indicium ingenij, zxnaturalis fuiC qualitatis ; quemadmodum in natura uel bellu£ cuiuftquamy
-ocr page 201-DE VERIT. FIDEI LIB. I. ij7 cuiulqudin, uel ßirpis, uel radic^, uel flor is uel fl-uflui inquirenda cr perueüigMda,nonfMimiK cenfuramexijs qti£ in detcriorem condition em degcnerauertint,fed qu£ in iUn funt nota perfidlif flma. Ex horum etiam duorn fenfus mentisq; cont paratione licet coUigere, quanto eft incorporeui mundu^ exceUentior. quant enim humilia cr able' iïaf mt craffa h£c,circa qu£ fenftn occupantur? quantoaltiora zj'nobiliora,quibui mensorna' tur^CiU£ opes funt ill£ nollri ingenifcolledl£ ex ntundoffiritali, e^^quidem tenuiter ac maligne, tanquam aqu£ pluuia guttatim deüiÜantes f quid fietquumcx pleno uiuo gurgite hauriemus? Declaratur quoque mentem no{lram non hinc eft fcyfedèmundo incorporco,quodin hoc corpora' li poftta tanquam in loco alieno, non poteft quic' ft:ere,femper aliquid deflderat zy requirit, uelut deferta deilituta : inteUigitftbi deeffe aliquid, ftft ignorantia cr tenebris huiiis corporis ac mun di obüupefa{la,quid iUud fltnon aftequitur, quO' ad lux ei admouetur aliqua qu£ caliginem iüam di fcutiat, ignorantiam edoceatttum dcmumfte totam ubiflt,unde uenerit,qu6 tëdat ftgt;eéletq;,re' cognofcit,ç^ magna h£c fublimia admiranda tan quam cognatafîbi intuetur,adqu£fenfus non mo dó non penetrant,fed tanquam fabulas,zr ^em itn
I s poflibilem
-ocr page 202-I
’js IOAN. LOD. VIVIS
poßibile nßiernäturac deridêt,quonià eô no pof' fmt uüa ui ttj]ùrgere .non aliter q ß leonibm^aut ttrßs,(iutlupii,aHtalicui brutorunationi daretur loquëdifcicultM,cr ßermonii aliqua intelligentiä, ß quis in eoru cœtu de rebm hominum,de eo quod mente iudicio ratione confequutur zrconficiuntf dißereretßrrideretur^ac reijceretur tanq fabeÜA' ruincredibiliuconfiUor, nimirüd metietibinho mines ex feße. At fßiritus et angelicos çsquot; humanos ttmore coniugi Deo,ßeu potius unu cu iUo fieri,ii uerö exiftimaritquifßiä tale e(fie,qualequumedi' corü quidam ad curationë morbi fifficilis^c pene deplorati,iubêtno5 herbas aut ofia animantiu ab extrema India uel Scythia petere. Quomodo unie tur tà diuerßa, angelus er deus f er quod plusefl, homo er deusidicet aliquis. Cætertîdeus non ifio à nobis proculabefl,quidnon cernitur,quiain coe Us dicitur hcdgt;ere fedëßaä-.ille aut re uera ubiq; e^ prüfens,atq; adefl::nec minus eft cuiq; noftruinti' ■ plus,q anima ipfa qua uiuimus, atq- etiä penitior. iieq; uero nobis tantu eft pr^fms,fed coelis,fide' ribtis,elemctis, arboribus, animantib. quippe qui eft mitgis uita cuiufq; er eftentia,qanim£ uel effi' âiones,per quas quicq- eft id quod tft. Nihil ergo loci interuallu obftat. Ratio autéconnedëdi ftirb tus,er nodus aptißimus eft amor: ficut uidßim re foluendi
-ocr page 203-DE \’-ERlT. riDEI LIE. I. «j? foluendi or difcindcdi,odiu. Omnis cnimfdcultii^ qaæ cognofcitfOb hocipfum cognofcendi uim eâ n^Ha^ut ß quid iudicariteße bonum, äppetat^x fequatur:ßti mdlu,auerßetur etßigiat. qu£ difßtße funt in amorii natura expUcita:non enim ßtnt loci huiui.Appetitio hæc boni,uocatur amor :mali aut auerßo,eßodium. QKlt;eexpetimiK,affequiuellc' muf,ut coniuiho iÜiui deßderiu noßru impleret. quie odimut,ab iÜis ucüemu/!ßtgere, ne per pro;' fentid iÜius torqueremur. Amor ergo applicandi çxconnedlendiuimhabet. quodnontantu inho' minibus,ßedin ßrii quoq; ipßs animaduertimu^, qu£ ßobole ßta diligut,nollctq; ab ea diß:edere. Fe r£ beai£,in ßyluis zrßolitudine nata: atq; educa' ta:,hominë,quia metuut, tanq ßbi noxiu oderut: er quia oderut,defiigiutac deuitat.cicures aut, ut files et canes,quia nos diligut,uerßtntur inter nos placidc:crßquo recedamus,ßequutur. Homines etiä quid coniugit,qddetinet,niß amor ƒ qd ßepa^ rat,niß odiüiita ut abfentid inßar mortis eße dU' cdt.quÜß abßint,quantü poßüntefficere,reducui fie in prafientid mcmoria,literis, mctione:et quem odimus,de eo non libêter meminimus. Sed hominis amor q ratione efl prteditus,lbgc diuerfiæ eß ratio nis,q brutoru.horu eni charitM uel ex impetu efi quem natura indidit, uel ex deleilationefienfiuum^
O’
-ocr page 204-«40 IOAN. LOD. VIVIS
inhomiiiibu'S qui non aliter uiuunt quant bel' lu£, amicitiaamorq- omnii exeodem ßntema' nat,netnpe fenfuum,abfque iudicio rationis. Qjii «era amor ex confilio mente oritur, ex eo bo' no trahit originem,quod mens iudicauit efje tale, ideo liber efl amor,zx feit quid amat: zrquuma' tnico fuofl'uitur, nouit quantum efl quo fluatur, et quale : nec efl uUafatietM,ut infenfu. lam amor mentis ut efl in inthnis, ita ad intima amati pene' trat.amor fenfuum exteriore hac facie efl conteii' tus,flcutinmutis animalibiis : nec quale quidque intus ft conflderat, nec alijs uult coniungi quant externis,non intimis. Idea canes, flles,zr homi' nes aflgt;etllu tailuq; acquiefcunt. Mentis autem O' moradunionemducit. ueUetenim amici animus in amicum immigrare. Scienterq;fiila efl à uiro fa piente fabella, Vulcanum reperiffl amicos duos, qui optime inter fe cuperent. eo amore deleilatum Deum,obtulifleillisquicquid optajfent.illosrc' Jfondifli : O Vulcaneitu quifaber es deorum,fac ex nobis duobus unum pror/um. AriHoteles acute amicum amico alterum ipfum effc dixit. Huiufmo di cbaritas efl coniunftioni cum Deo cr beatitudi niiUiusidonea,noncharitas fenfuum. Primumra tionem,mentem, indicium, confilium Deus largi' tuseflfliiritalibus naturis„per quiC intelligerent
-ocr page 205-DE VERÎT. FIDEI LIB. I lt;4« tandem effet uerè(ïtum bonum, ut illudexpe terent,expetitum fequerentur nbsp;nbsp;nbsp;cuperent cum
eo coptilari atque uniri : ad quod fequitur (eterna beatitudo.quant adeptiffcirent quantum eß'entaff fequuti,zr uerè frueretur cnniunélione Dei. nant ubi non efl hoc indicium -, nec ratio atq^ expenfio tantiboni,qt(£potefieffèbéatitude^ Ciuid^quôi beatitudo ilia quum fit Dei incorporalii,noncon' gruit folii fenjîbus, qui corporalibui folumeapi' unturffedmentibus : ç^amorqui efficit unum,is demum efl: qui ffiritus beatos reddit, nempe unio' ne cum beatiflimis, in qua redeunt ad ilium ffiri' tui eadem uia qua erantprofféli. Amore fcilicet impulflore nos con didit,amore reuocat ac reducit, amoris ianua ab illo exiuimus, eadem ipfa efl re' uertendum. Namgignendi mundicauffànonfuit aliqua indigentia author is Dei, fed copia,afflueu' tia,diuiti£ fltmm£ zx incredibiles : quad quum fe beatiflimum uideret,bonitas adduxit eum,utcon' deretres illius beatitudinis : quo in opéré zfbo' nitas apparet communicantis fua, ZT amorerga il la quibus tanta bona fiatuit largiri, haud fecui quàm déclarât mater charitatem ergafœtumqué geilat in utero, quum iUi parat crepundia, nutri' cem, cunas, ludicra, zr alia qu£ £tati iUi cenfet conducere,Amor autem creationii patefit incoti^ feruo'
-ocr page 206-»4» IOAN. LOD. VIVIS
ferudtione. guie enim non amaret, neque confer^. udret.uoluntM illiui omnipotens, cr creatio eii, cr confer udtio. Aliquid horum procul a]fexerut uetuslißimifipientes,Mercuriui,Orpheti'S,'Hefio dui, Vdrmenides ; qui amorem antiquißimum di' •xerunt effe rerum omnium,Ù fe ortum, confultißi mum, crlocatum in ßnu Chaus antequam muu' dus conderetur.cum quibus Plato confentitin Ti' in£o,c:r in Conuiuio. Habemus connexionis cj“ coadunationis rationemacmodum. eamuero nos poße confequi,argumenta eß qualitas ip fa cr con ditto mentis noüræ, qu£ itaejifada er inßrma' ta,ut natur aliter in bonum er pulchrum ßratur : qui motus,ut dixi,amor nuncupatur. Quodß da' ta eß homini inteHigentia Oei obfeura quidem cy' malign a,fed aliqua tarnen, cognofeitutique nihil cogitari poß'epulchrius,prce^labilius, maius, mC' lius.Prgo in eum qui talis effe iudicetur, accendi' turßatimamor.namßhasnoRrcis leues erdilu' tasuel probitates,uel ßrmas diligimus,quidde ßnte,de origine,de copia decoris, bonitatis,fapi' entiæ, potentiæ infinita exiilimandum eß ƒ Hunc ß amat,coniungi proßHo cum eo cupiet. id uerô ß aßequi nuUa queat ratione ac uia ,non fuperud' canea tantum ßterit eiufmodi cognitio ,fed molc' jiaquoqueeracerba. Quorfutnattinetgladiunt
ad
-ocr page 207-DE VERIT. FIDEI LIB. I. 14?
Icinâendutn diligenter exdcuere,ß nihil potejl fcindi ^Quidfdmelico autßtibundocduliauelpo tiones proponere,tiinlt;]Udm Tdntdlo,quie non ud' ledt dttingere f Taie eßet hominem condi cum in' teUigentiafer ex eo,deßderio ietern£ ßlicitati5,ß peruenire ad earn non poßet, quid ßret aliud , quam eum crudeUter eludere ? monilrare qute eX' petat hona,cf in qu£ toto nifi ßratur, arcereta' men à poßißione er ußa illorum. Bellijs quod e^i datum Ulis bonis ßui, ideo nec deßderare, illisß: bonis Ciorere non ßruntgrauiter^ac ne inteÜigunt quidem. lUud porro animaduertiße opera-preci» jüerit, nos er per calorem eße in utero matris pa ratos huicluciac uit£,er in ea per calorem uiuc' re ac conßeruari,er per calorem ad alteram illam redire :ßd ut h^c uita efl corporalis, per calorem hic corporalem,ad alteram uerô qu£ßiritalis eß, per calorem mentis. Homo 4 Deo prodit per amo rem,admonetur,ut ad eum ßeconuertatluceadhi' ta. Si idfaciat, accenditur poßtis ob oculos tantis bonis.accenßis autë,toto nifuiÜuc firtur,ut unia' tur. unitusjfit beatißimus, quia uelut Deus quida^ Conuerßo eß autoris ortus, iUuHratio efiamoris alimentum,accenßo eß amoris incrementu.ßrqui' tur adio animi ipßus in expetendo, in unione UC' rö efi abfolutio bonorum omnium.
DB
-ocr page 208-*44 IOAN. LOD. VIVI^.
de SPIRITVVM immortalitdte.
SEd qMttdo ]^iritiK omnes ad fui cognitionent amorem,indeq; ad unionem CT participa tumfempitcrna: fult;e filicitatis JDeut condiderat, immortales quoque ejfe uoluit, qu£ efl in beatitU' dine iUa non exiguagaudij pars,fcire fenunquain nee bona iliaßbi defttura, nec fe Ulis bonis. Nec fi« erat,ut qui femel ad tantam unitatem coniunâî effent cum i)eo, amplius ab itlo ad interitttm diuel lerentur, quaaffêilione uniuerfa pene dilueretur beatitudinishetitia.Creauitergo Deus mentes fui capacitates immateriatas, ne quidhaberent inimi cum aut contrarium, cuius uiolentia perimi pof fent ,nif idem ide Deus uedet, qui procrear at. quemadmodum Plato loquentem inducit Deum fu premum dijs minoribus atque infrioribus, quos ipfe procrearat,f(turos idos uoluntate fua ater' nos • qu£ uoluntas Dei maius fit uinculum ad eO' rum perpetuitatem,quam ida quibus efiènt quunt gignerentur connexi ey' codigati. Badem efi hu' man£ mentis conditio zy natura,qu£ non ut reli' qu£ brutorum anim£ cum fuo cadit corpore, fed proprio ac peculiari munere ad £uum eji immor' tale à Deo condita mens ac fiiritus, ut fuperiorcs illi coeleües. Sedh£c tarnen di/futatio moleüior
-ocr page 209-t) E VER, EIDEI LIB, I. »4^ mtricdtior,ex hominwm partim igno-rantia,p4rtim malidi prauitate, qui omnia cor^ porisfenfibui metientfs, induxerunt animum nihil credere,niß quodfub lüos caderet. Alq dclicqs hn-merß dc uoluptdtibm, omnia cuperent cum ióis pd-riter conddere,hoc cum corpore, nee ejjc uUlMH iudicem, quiuit£ huius rationem à nobis repofee-ret.Sed nosquando lociishicin uniuerfduitaü'pie tdteàmmà in hominum bedtitudinc dut extremd milt; ferid tdnti efl nwmenti,fiißus paulô eum profequc'^ murineque efl attingenduni leuiter, quod periculof fum efl non perfici. Nfc pigebit me dijfutdtiôriem integrdm in Itbris de Anima à me tradatani, hicre-tradare. Si folis fenßbus habetur fides, CT wfrrf iHo rum linùtes concluduntur omnid,ut quibufdam uide tur nimis crafle de rebufflatuentibus,nec animas tri bueinus mutis animantibus, quippe quas nec cerni-mus,nec fenfuuÜo percipimus :neq; ejfedionesfîue ßrmas eflè in rebus nature cenfebimus : nihil deniq-prater mole,quam aflicimus attredamus, quod efl difciplina omni contrarium, turn ab omni iudi-cio humana mensis uehementer alienum ac abhortens. Parui pueriß uideant armatü patrem, poflcit ta ipfa arma condituta reda im flipite, exidimant tfli eumdem ipfum patrem,adeunt,colloquuntur, et non moueri acrejfiondereadmirantur,terrentur, in
K
-ocr page 210-lt;4^ IOAN. LOD. VIVIS dignaiîtur,den!qi etUm 'mfletu/m prorumpunt.Pue ri ijdentyÇ^ homines ßtui picia imagines im tabuU uel tapete uiuos ejjehomines iudicant,z^ adloquen dumprouocant, er ad epnlas inuieanc, er decibis offerunt ut edant. Idem indicium cfl beflijs, ut fiâa tt ßmulata pro ueris accipiant.Ahos qiioq^ßUitcir ca hac communis loc^uendt ßrma -Hamut populus efl fermonis dominus,et ducitur magis fenftb. i^uam iudicio mentis,fit,utexprj‘fcnpto/cnfi{um ioqiia-mur.ltai^ pitiuram hominis, er cadauer homtniSf hominem dicimus'.cr iam multieum uefiitum qui to tum corpus amiciat ewm tpfum uocant qui ueflitur, et iacere iüum quum iacet tieftitus.Verum qui in fta tuendo de abditis rebus ['enßbus tantum ducuntur, ab infùntibus er morionibus nihil dtflant, ne dicam À bchiis, qui corpus hoc torpens ac bruturn hominé eße aiimt: er quum cadauer proiedum a/jtidutit» nihilfiiiße aliud hominem fußieantur, tametfiocu-li er fenfus ißi corporel, quomodo aliquid in claußo loco deprehenduntlatere,niß ex ijs qua fèràs pro^ elireconßiciumttutignemex fùmo, animansexuo^ ce,morticinum ex fxtore, Qtös uero non aniwtat, quant'.mßt inter hominem et brutum interuadiut infiriora alia pra:tereä.lJomo tot artes manu exer^ cetitam uaria profirt, tot opera admiranda magno ingetiio muetua er excttlptaiuagatur mente per na
turant
-ocr page 211-DE VER» riDEI LIB, h I47 ettrdw uniuerfam, habet rationem femtotUM, 'm quîs omnibut diuini ingenij uis gu^dâtn atque imtt go clucet. Quid fi hominem propter fimilitudinent corporis parem innaficendocrmortendo ficimus beluis.necefieefl, ut propter mentis tantam tam^i eitidentem diffèrentiam fitciamus pra^antiorem^ ^tfî renunciatur tanto bono immortalitatis, renurt eiendum e{i (^uoq; ingenio,rationi,menti, per guattt fumus immortales :zxfica uidemus figna in homi^ ne,quiete^anturtllumcoe!eslisac diuinæeffè origt tliSfConfequens profiâo e^ ut aliquid 'm eo infit mit ùu ac pr£ftabiliiis,quàm quodj^eélari poßit'ocu.' fis, aut manibiK traüari.
nullus, 'mquiiit, redit ad nos ex altera iüauita^' qui nos certiores reddat,qui fit lUic ftatus rerü,quilt;i agatur.Hoc quidë dtcit uulgus,aliquidfe acutü mué nifie ac protulific exijîimans : fed hocefi, qualia e^ ius firè omnia.Trâfeo quid multæ animtefito iâ de^^ fitnéi^ 'mfuafunt reuerfe corpora,alilt;e uiucntibui funt locutte,et aliquid cis fignificarüt,qu£ funt no-firlt;e pietatis ,hocefi fuprà naturâ. Cteterü fi ntdlui 'm ïndtà comearet,nuUus ab indes ad nos, nec indict effet protinus,nec^ ïndiitot annoru miüibus ufq^ ai hâcatatë »emo ad nouü ifiu orbë nauigauit,nec ul-lus ad nos eorum ,neque ultra çy citro alteri de td-terisaudiuimus,aut cognouimus: quidmirkm,fi
-ocr page 212-148 ÏO AN. LOD, V IV 1 S =
HCC inter animos corpore folutos,cr nos corporeot nullum ßt confuetudinK commerciumt Magna qui' dem CT' tiaria gt difficilis inter nos nouos i^îos homines uia:fcd confici tarnen potefi - e3' efl conß' éia.inter nos uero,Gr coclos,autinfiros, natura le^ gib.impoßibilis.lntercorporeaetincorporea nulla eße potefi couerfatio,neq; nos iüorü coditioni apti fumas, quamdiu cor pore hocclaudimur corrupt!-bill. Addequid mortuorumanimimaioribiis ucl bo nts perfiuuntur, uel prenwiuur malis, quàm ut de rébus terrenis, hoc efi de nugis uacet cogitare, uel libeat.Qttid, quid nos alij nolunt reuifere, alijnon poßunt. St quis infua ciuitatefiiilus eßet magiïtra tus,nollet utiqs ad exilij fui infulam reuerti.itaqs hie non cxpetit. qui ueri m carcere aut ergafiulo deti-nctur uiniius. non potefi. Sed fané quicunque nos conuertamus,furfumdeorfum,circum circa, omnia docent,tefiamur, clamant èmmortalë eße animant humanam-.natura ej neceßitas caufarum, proper-tio er ßnulttudo, utta gt congruetaia,dignitM ho, tninis, Dfi fconitiK noflra ex iüiusbeneficen-tia Principii fo-KW omnium uerlt;e germanaq^ eßin tiie ipfe perfe non cognojeuntur à nobts, abdite latent in penitißimis (Uiufq^ rei, qui mens no drain hutus corporis mole er tf ncfcrjs utta non pénétrât. Ex mharcntibus gt adione pottßimunt, quid gt quale
-ocr page 213-DE VER. EIDEI LIB. I. 14, ^uale nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßt,ratio noflra colligit. Ham ßcuti eß
ab AriAotele animaduerfum acutè, res omnis ßc habet fead effe,quemadmodum ad operari. eius ui-delicet opera çx adus qualitatem quantitatemq-t CT MJgem'uw eßentii£ declarant. Primtim omnium adiones ipfas anim£ pcrpédaimis.de quibut adiO' nibus prima cß, cogiwfcere : id uero efl quodam-modo capere, comprehendere,concipere,his^ no' minibus confignatur. t^uUa eß porro cognofcendi ßcultaSjO' uts,qu£idcogiwfcat, quod proportion nem non habeat cum natura fua altquam. Cognitio en'im uelut imago ed qiudam rerum in animo ex-preßaytanquammßeculo.tilon poteß autemred di abßeculo corporali quod ßtßiritale, aut qua idiorum/untßnfuum quam uifus, neque id expri-metur, quod proportions ed ipß ßeculo maius: ut mons totus proximo admotus, niß procul recédât, ut ex mteraaUo naßatur proportio : neque id, quod non ed ei obiedum è regions . Sen-fus nodri ex terni, nrmpe extenßc^ praditiquan titate, non capiunt qua fumt quantitatis immu-nia : nec que molem habent amplioi em, quàm pro eorum ambitu,ttequeabfentia. Senfus interni non capiunt ßiritalia, nempeangebsamp;'Deum. Mens trgo que hec capit, cognofcit, comprehendit fola ex rebus fublunaribus,/jgt;iritus cft, ut iHa i-
K » pß:
-ocr page 214-Ifo IOAN* LOD» VIVIS pfi:etqu£ intcÜi^it illorum imnurtalitatemjirnnwr tdlii quoque. aliogut nullo caperct modo id, tiguo infinitd amplitudne excederetur. Aptrtim hoco-fiettdit, guod cx uniuerfa leternitdte illam, gu£ menfd durations nospr£ceßit,non pofjumus co' ^itatione comprehendcre, cjquot; obruitur magnitu -dine mens noüra. hanc uero gute interminatis pöfl: feculi'S feguetur, frcilè capimus er intcUigimusz utliguido appareat Hiam uaHiorem effe no^lraa-nima,nec uüam habere cum ea fiue proportionemt fiueanalogiam:hanc uero alteram habere.illitton effè aptam, huic efje. Ex c otiem cognitionis finte ß eile coüigitur, plantarum er brutorum animos ex ui er potentia materiteaptosinßruilas^ produci, memem noüram peculiariter à Deo gigni m corpus fculo fupra uires materite acnaturæhuiiK. Kthile^ nim aßurgit aut tranfgreditur id,à guo accipit elfen tiam er uires. aliogui non iam ab iüoacciperet,fed i priore aut ulteriore aliguo, in guo tenderet. Sen^ fus ttoßri interni atg; externi,tum belluietguie iüis funt folis prtedftte.nihil cognofeunt aliud,guàm guic funtnaturte hutus guam cernimus, nonafeendunt fuperiits.Mens noftra non contenta calis,fideribus, angelis, ufguc ad Dcum ipfum peruenif.nec ulterius potefi progredi. Quid fcocdrgwjY aliud,gudm ani' max fTMtorum à natura hac progigni, fupra guam
-ocr page 215-DB VER» FIDEl LIB. I. iji /c non dttoüunt ? wslram lurô d Dro /«prrf naturtt huins poteRatem f Itaque animte noftræ cont'mgit, quod de aqudßittana dicitur, ut lam alte ajfurgat, ^udm defccnderat,nec poßit altiui.I^ec aliter quant mens tuüra «on nwdi intra Dei cognitionem lïii,uerum etiam multo inßriut. Sicfenfnsmulttint infra naturtehuim opera fubßHuntj tteque intii»4 iUiM penetrant, fed in extimafcmper freieuerfan^ tur.Mofes }n mundi originibut non obfcurif uerbis uidetur hoefigniftcaffr .Namquum idia omnia fo-lo Dei diâo narret e^e condita,ubi ad hominem «c nit, non naturte eam tribuit potentiam, ut hominem procrearct, fed Deo foli.die.'t enim,Facia-' mus hominem ad imaginem ey frmilitudinem no-fîram. et paulo pôfl, injfiroMit Deus 'm freiem Ade frgt;iraculumuit£.perutranque fententiam er origi-nem 4 Deo propriam, er animorum inmortalita-tem denotauit. Caterii nequisinhocfrllatur,tam-etfi fupra uires natura huius fiue element arts, fîue coelefris,fiue angelica fit^animdhominis à Deo crcd ri,naturaliter tarne creatur à Deo, hoc eA lege ab it lo ordinata atque ftatuta, non fecus quam alia o-mnia. No» enim quoties homo conditur,nouum e-dit Deus miraculum, hoc esl praferipta legi uel contrariü uel diuerfum:nifi quis firtè natura huiut tairaculu nocetfm quo no diffèntio. ut no mmerito
K 4 ikre«-
-ocr page 216-ta IOAN. LOD. VIVIS
Mfrc«r«ts Trifmegi{lui,/iue quis eft aUiK,magnv.'n tniraculum tffe hominem dixerit. neuf in mate-rittmpræparatdm tam atque aptam immittit anb tH((m,fuprà materia ipfiuf er optficif natune uires, [ed lege ab ipfo ftdtutd. Qÿocircd CT génitif in adulterioitcfado inceftu anrniM tribuit, quoniam hi, quanquam contra benum er piwm, non tarnen contra legem iüam à Deo poßtamgignuntur. quod fieret, fi cinlt;edifid quoijue concederetur, aut eiufi tnodi. Etanimam noHram non à naturæ ficulta^ te,fedDeiuniuf profrearibeneficio ,non folumeß uerum,fed interefl humanigeneris uerum efie : er quia mtereSl, uerum eü indubiè, Indußa enim a-fiima 'm corpus, non natura ope, fed propriè ac peculiariter à Deo, debet homo pracipuam er po tißimam partem fui non natura, fedDeo,illum^ tanquam unicum mentis fua parenté agnofcit,quam foil ip/i deuoueat, er confecret,nequem earn iu~ ris guippiam alteri ulli mpartiatur,quàm Deo,fum mo et prapotenti patri j^irituü unico. Uiultü 'm cor pus hoc et fenfus omnesucndicantfibipoteflatis et iuras parétes corporu,tu liberimdtura ipfa, patria, necefßarif.mens uero folius efl Dei,eam^fibi uni re feruari iubet adfalicitatem noftrdm,lt;iuonidm iUitts ipfe unus eß author er progenitor. Quôd fi anima no ànaturd hac Deia^infira ctopificeprofirtur.
-ocr page 217-DE VER. EID El LIB. I. lyj fed dfolo Deo, confequent proßäo eR, ut nihil bl ndtura fit, quod earn poßit extmguere, folui id pote^ Deui.'tion e^l autem credibtle Deum ipfum per fe condere,quod max fit perempturui.quid enim at tinebat id fieriiQuin potimhumancc anim£ v pro gignendæ CT corru/mpentLe, ficut aliarum anirndn^ tium-potentiam nature concedebatf curfibi uni re^ feruabat, quod comuni lege ac conditioni erat fub^ dituruiitiiec de cognitione,iam de appetitu.Cogni' tio omnis,ut alias cä fape CT' lt;i nobis,crab alijs fi' re demon^iratam,propter appetefidum autfitgien-dum eR animanti indita. Effie nunc fienfius noRri ca piunt,quemadmodum cr muta, blam quale fit bel.-luarum btgeniunt, cf quemadmodum fint affieäa, ex no^ris tumexternis fienfiibui, turn i/nternis, cer^ tißimam conieäuram licet fiumere : uidelicet quos habemus cum iUis communes, ac prorfum fimdes. itaq; firuntur pecudes fbltt ad nunc, appetitus enint coi^eruationis eH in Ulis non ex cognitione rerum^ fiedexartificio naturæ.ldeo fiicultM progignendi non eH principalis ojficij, netnpe cognoficentis, fi:d uegetantis,hoc eA infimi. Homo autem effie mternù.-nabile cognoficit,quod quia uidct conducibilefibi cfi feacbonwm, expedit quoq;. Itaq; natur alts eft hie appetitus .fi naturalis, ergo de re nobis congruente ati^ apta, neefrulira ingenitus. Expleri igaur po~
K ÿ teü,
-ocr page 218-»f4 I O A N* L O D» V 1 V I S
utexpleaturaliquddo neceffè efl.ttlioqui »3 foltt ittdttis cjl tdti boni oßen/io/cd crudelis.'Expetl tionii huilt! ejfentiic pcrpetuic, qu£ nunquà inter-tnoridturiindicium efl auiditdt prorogandi nontinii »« omniet ßecuht poft uenturd. quod ddeà eft d ndtu^ rd infttum humunii peifloribtt!, ut ttidm qui txt’m-gui omnid drbitrdntur cum uitdtfrnidm nihilominus djfedent,^ bene dudire uelint idm fepulti. uelut ft-gniftrimpietdtis Epicurit!,ndtdlem futtm diem cele brdri tesldmetocduit,etepulum ftiidtonb/uii diri lund uicelima. Ndturdlti enim iUd uerie imnwrtdli-tdtis cupido ittftâd et comptd tenebris, metis prd uis dnimorü eupidinibus in hanc alterdm degenerd^ uit cupidincm ftmuhdud dliter qudm quum bonum fernen in foium uiciofum incidit. Affedîus item ip ft, ■qudlis ftt mentis twftree fenfuü ndturd, decld' rdnttquodqiftt inter iüos diferimen, çr fenftu dico tarn internos quèim externos. Si enitn incipidt dni' miK de morte fud cogitdre, fenfusinterni nbsp;nbsp;phdittd
ftd modo longd uitam hdne ftre imdginentur,de dite ro iOo mteritu non ddmodü permouentur,imo ftci-lè eiufmodi cogitdtioneftne fenfu dliquo deglutiunt. mens uero ipfd ijs tenebris inuoluitur, tdncopcre eonfttnditur, ut nihil mdgis expduefcdt,crrefit' gidt.Vel ipft illi qui in mdximis uerfdntur meftis, ç}' impetuquodlt;tmt(aimici(co mortem dppetunt, at' perem^
-ocr page 219-de ver. fid El LIB* I* î0 prrcnt'que fefe aboleri penitiif, fi paulif^ertl de^ )jgt;:ratioae tn fe uacaret redire ac coquiejcere, de^ tfnmiextinüione cogitarent, damnarent prorfunt fcfitemiam priorem, 'mteritum^ lüum horrerentt waiia'que id ejjè tnalum ducerent, qudm iüao' nnia ^uibm uexanturatqueaffliguntur.CotnrAue ro quum de hac tnorte corporis uenit in mentem,feit fus omties ilico perceüuntur: mens uerô fi fana fit et quietafiat immobilis,Z!’ errorem trepidationemé^ iüam fenfuum ridet O“ caftigatJdcirco apud PlatO' nem m Apologia acutißii?tus philofopborum Socr4 tes, ad indices cf populum Atbenienfem uerba findens de morte fua, quôd multitudo fenfibus du^ citur,m incerta reliquit anim£ immortalitatem, dilemmate tantum ufus. Si non moritur animus^ maiora me expedant bona: fin moritur, nihilfcn-' tiam. Incarcéréuerôinter dtfcipulos rerumcogni-tione excultos, zx fapientiee ftudiofos, nihdpo^ fuit in dubio ,fedcondanter, muftis' que argumen-tis conatus efi euincere, ac perfuadere, animos nosiros corportbus fuis fuperüites perfeuerare, Quid ex his efficiturf an non manifidô mortem mciuis contra ipfius naturam e[fe ƒ idcirco lUam eius mentionem refirmidare ac cxhorrere ifen-fus uerô de hac tantum uita ejfe folicitos, mor^ tcmhanccorporitm ad mentemnibil pertineres
eof!'
-ocr page 220-«ƒ« IOAN. LOD. VIVIS
corporis c/Jc, cr corum qu£ funt corpori annexa, fenfuum uidelicet internorum lt;tc externorum. Quid ^uodmensinprauohabitu corporis, uclut ftaffe-Au ßtperturbata, phantafmatis confiil'a,imperita, ftagitiofa, fceleHa, impia, magis ad recordationem corporetc mortis cocMitur,qutùn quitm fobriaefi, fitnagt;firena,quieta ,dofla, mnocens, pia. Quiera' luui iam utriiu iudiciivm certius fit ac ueriui, pertur bat£ an quiet£, £gr£ an fan£, indoâa an eruditlt;e, in reHo corporis ftatu, an prauè affeâo ,fcelerat£ tc impi£,an pia Oquot; fanHa. Ex dekiiationibus quo queeffentia^prehenditurhumante mentis.dcleila tiones enim eo funt maiorts, fuauiores, diuturnio^ res,magislt;^ ftabiles, quo res e£ quieuoluptaté adfi runtfimiliores funt ficultati animuqu£ obleéîatur, maiorem^ cumiUa nbsp;nbsp;uicinitatem er proportion
Nemhabent. Quum degenere eftaliquo uel firma iudicandum,tihijs fimitur j^eebnen ad pronuncian dum, qute Çintt in illo genere optime' affieéla er con^ fîituta, id eiimaximèftcundum generis eiusueram atqs incorruptam naturam.i^on ignore multos efte hominesbrutali'vngenio,qui uoluptatibits fenfium capiantur unice.fid nos prailantiftimas aegenero-fißimM mentes contemplcmur. }Ult;£ uero plus delen fiantur internis finfibus quàm externis, plus mente quant phantafia: er ex mente potiftimitm contemn ptando,
-ocr page 221-DE VER» FIDEI LIB. I, iJr p/rfndojOquot; tx rcbui quM contemplantur, iHe cas tu ctMtdißime capiunt, cr diutißime tcnent, fitnt [upreittic -, ciu£ corporel moÛs (XperteSt qutcater-tite.hM enim animat auidim expetit ac retinet »«O' niti^ lüis perferutandis atq; 'mtuendis deßtigatur^ H^tgiturjpiritales res o' fempitern^ conßrmio' res funt aKnti,(^ttàm corporales, iBarum nature ac ingenij magis ejl confors cr particeps, ^uàm ifiO' rum, m iUis enim mirifice acquiefeit, tanquam fi^ fimäitudineac proportione:quemadnugt;dum mterio reszr exteriores fenfus rebus corporatiscapiint' tur,nec aliasuel conieäädo aßßequipoffunt. Qgód fi mens tam effet quam ßeufus mortidis,non minus mentes exceikntißimie er diuinis proximiCt cadtt' cis rebus tenerentur ad ueram er ßoUdam uolupta^ tem.quam fenßtts ipfi.ïam ipßa corporwn noßrorum con{litutio,erßcies in calwm ereüa, coek^esnos effè tefiificatur, mteittos ßemper iUuctanquam'ra patriam,adqnam proficifeimur. Et corpus ipfinn quemadmodumße habet animus,oßendit.ereäus eß enim hic er [ublimis magis multo quam corpus, a-feendens pergradus rerum inßriorum,nec conqui' eßcens, donee ad coeleRia er diuina peruenerit : ibi demum fiüit er acquiefcit,ut ex motu,er ex quie^ te manifiUum fiat, quemadmodum 'm rebus omni-kus natur«e, quit fit ei locus natundis. Caterie ani-mantes.
-ocr page 222-ly« î O A N. L O D, V IV I S
ut terreiîres, terrdm femper intuentur, m bonum ipfdrum. twRrum uero bonum,fî non cft. in iüd ccxiefli æternitdte, quorfunt pertinet txcelfum caput in homine,et oculi i/n cœlü juj^eüa^ tff / an ut in tanta uit£ huins calanütate, zj- a^cr ùmisrebM locum ilium J}gt;ecio/jßii»um ,at(iue à mi-feria omni remotum intuentes, magis nosuttadi-fcruciet,ç^exacuatur uanumilUu^fœlicitatis dc' fidcrùiml atcjj eô uehementim ZSquot; acrius, ^uo quif-que ingenio uel éruditions plurimum eft pneditut tttqueexcultus,uel uitit huiuf incommodis acnù-ferijs preffiK, cr diu uexatus. nam firtaßis honti-‘ num aliqui pecorum moreßns fenfu hlt;ec pr£iereüt, ßue ex mentis torpedins, /tue ex ebrietate ßuen-tis ßrtun£. V-t de nafeendi modo in hac mortalita^ teintcUigi poteß,qualts fît tnodiu ille renafeendi inaiternitate. î^amfîcutin lacis maternis huic lu-cifingiturac ßrmatur homo, ita in hac luce para-, tur iUi alteri, pne qua luxhisc no/lra tensbr£funt^ Cr nox obfcurifîima. Ncc aliter quàm quum tem^ pttsnafeendiappétit, flaccefcit uita uteri, quafîqj inßns emoritur, illo utique uiuendigenere : ad eun dem modum quum homo è uita orbis huius excef-furiis eü.crta iqitam pariendus ad uitam altegt;-am,, tnoritur hac uit£ rationc, ut uiuat altera tanta, pr^ßantiore, quanto h£c eß lucis huius meiior.
-ocr page 223-DE VER» FIDE-I LIE» L
^uiin ißa uteri. Jtaque pdrainur i« utero uitæ cor' peris, in corpore autem uitiC memif. Horrrt ninw.s difcejjwin ex hac uita, propter ingentent mutationem: çr pc eH affèâutiquemtidmodu/m injinsüifcitur:::, ß eifenfui alilt;iuis dareturnofeen-diz^ cogitMtdi. £xit enim çyinputs ndfcens,e:y homo mariens,uterque in lueem noult;ott,ßciem'lt;iue rerum admirandam.^ua nouitdte uterqueperterre fùilus,m)üet ex fuo gurguRiolo propre, nißur-geretur ttrtificio naturæ. No» eft proßäo duii-tandum,quin hominis mors nagnam habedt cum Ortu cognnttoncm cr pmilittidnem, propter earn imperfiäionem t^uiecù inßnti in utero, O' homi' nCmhncuitd.Hiimß pcrßiütiseßet fuis omnibus pdrtibus, dtque dbfolutus inßns inlocismutemiSt nthil ei eßet opus ortu : fed quum ei fenfus ßt tri' butus,o‘ßeultM cognofcendi,qu£ exercere non poteß in utero, egreditur in hiotc ßgt;c(ciofdm lucent, ubi fentire poßit o cognofeere. Hnäenus quident communiu nobis omnia. cumbeîuis.At uero quiabe lu£ hic fitnguntur tnuncribus fuis omnibus oßeul tatibusà natura inditis,hic uiuiwt ac intereunt,. homo, cuidonatae^mens, qua nihil aut parum utitur in hac uita, propéiôortum alium habet, in qua mentis obeat munia, quod in libris de Anima, docuimus.ßcuti et de iüo quoqs dilputauitnus,ß ani
nut
-ocr page 224-tat IOAN. LOD. VIVIS
ma fitmortalis,omnia ad uitam hanc ()ertinere,fru-' ftraqi hominem effe conditum : quandoquidem nul'' lo pcnitiK fine propo]lto,uel non eo certe qui excel-' lentia eiiK fit diÿtuf, atq^ adeà res omrus in caffum effent à T)co produite.c^uorfu/m enim createatti' nebatijcilicecutpoftea quàm pauUJfer jefeotlendif fencfiibducerenturt ut bibat Itonto, edat, dormiat, uoluptuetur,nihili]s abftàbeHijSflÔgèetiam quant ille mifenoriqui quod potifimum ipß efl, atq^ opta lihlfnnum, niinquam afliquitur: quod Aritloteles cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flitcntur.Qupd fl homo, cui cor
porca fnmt parata omnia, qut folus uti potetl, çy i(u!t,cy noKit,fruflra eft induàus 'm uttam : quanto wagis ea omnia que lüius funt gratia procreata^Va mergo omnisaeatio, zH“ Deimaieüateimmenfaqi fapientia indigna, quod abflt.tmó nec uUa eSi reiio-rismundi prouidentia. Hec enim tria ita funt con' ticxa zy coniunila exitiimatione ac perfuaflone,di Uelli ac dtflóciari ut nulls modo nec poßint, nec fis fit,r)eireligio, Deiprouidentia, animenoftreim-tttortdlitas. Quijquis unum lilorum tentarit labefli-ilare,alionvm quoq^ fidem cocutiet. Nam fl anime non (ùntimmortates,bene autfecus flidorum nuüe funt pane,nulla premia. Hec enim omnia m decur fuprefentis eui permifla çyconfùfa cernimut, ut tuhil aliud flt bominum uita, quant merum latroci-
numt,^
-ocr page 225-DE VERIT. FIDEÏ LIB. I. tét tùum.'î^iiüi eft ergo Deo curdde nobK. Qnodß nos non curat,quorftim 4 nobis coletur i uana ftulta perftuafio ftierit religio D et ac piet as. At nos tarnen homines omnes nbsp;nbsp;nationet quantumcunq;
barbatai, cr ab humanitatis inllitutione aliénas atqueabhorrentes,animaduertimus adduci natU' raiitet adreligionemaliquain, laudare ac probo' re modesiiam,moderatio nem,gratitudinem,pietit tem,mahfuetudinem,patientiam,iequitatem.¥ieri ergo non poteft,quin hccc fint bona,Gr contraries potiora. cuiusrci nulla eftratio,fi'Deusnonfit /deflator ac iudex, teilantur igitur nos illi cur£ ef fie,et pietatis premium alibi expeilandum. C^uod fi illic eft uirtutis precium, (S' hominis finis, ani' ma profiflo illic uiuet. o- retro idem ualet : fi ant ma illic uiuet,finis hominis illic eft. finis enim ad ultimum cr perfiilifiimum pertinet,qui ea de cm fidnominaturfinis. Quodfiplurimorumcrfiapi' entifiimorum hominum authoritatibiK aliquid tri buimus,praster taciturn idum humani generis con ‘ fienfium, habemus exprefium alt erum zsr manifigt; flum.quandoquidem nonfiolum doilis nbsp;nbsp;ab huma
nitateinlbruiîis nationibas,fied firisdc barbarißi' inis,ut Getis, Scythis,ïndis,e^ in hunc nouum oT' bem tarn diu fiepofitis GT latentibus, perfiuafißimti eft, animas hominumhinc inaliaemigrareloca,
L digna.
-ocr page 226-tö* IOAN. LOD. VIVIS
âigntl ijs rebus qu£ in uitagefjèrint. Fx projèjjori bus uutem jitpientiie ignobilißitni, qui in deli' cijs extremum honorufuorum pof lerüt, nnimam ßcerunt mortulem.fcilicet ijdem ilU, qui religio' nem omnom, qui cuhum umicitium diuorum^ quiprouidentiam, qui diuos ipfos jùnditusextir' pauerunt. ?oß h£c uutem per prauam perfuafîo' nem euerß(,non erat animorum immortalitis in' columis manßura, qu£coniun{{a or complicata eftcuincaujjà prouidentia pietàtis. Sapien' tißimi ueró er fandißimi philoßopborum nun' quam fujiinuerunt animam mortalem ajßrmarct erquafi damnare capitis:ut Pherecydes Syrus antiquißimus in Gracia mentis cultor , PythagO' ras,eitK dißcipulus Socrates, Plato, quot;Zenon Stoi' eus,er innumerabiles qui ab bis uelutißntibus di tnanarunt. Socratis unu ex argumentis efl in Pha done Platonis-,naturale eße hominibus deßderium fciendierfapientiasquaquumin uita hac ccU' tingat exigua,uel nuüa potius, ßturum eße abßq; dubio,ut deßderium hoc alibi expleatur. Quippe quod naturale efl,de nihilo eß'e,ac ßuperuacaneiif non poteß. l^am quemadmodußußra eßent oculi aflrudi animalibus,ß nunq daretur cernere ßini' per in node ac tenebris uitäadurisiita er cupidi' tos ueritatiSfß nunquä eßemus iUam aßequuturi.
-ocr page 227-DE VERIT. FIDEI LIS. I.
fiiperudcitteares eßct,äc deridicula. Q«4 in repu tdtione dc perfud/iotie certißima ceßßdt Theophrcf fti quercU,quàd ndturn longißimd niutii dnimM' tibiis uitam ccnceßi(ßet,qudrü nihil intereffet ditt uiiiere:homini uero perbr euern, cui tantum cxpC' diret longam uitam degere,ad a/ßeqitendam ßapiett, tiam,maximum hominii bonum. Hune uero cùm ineipimui fapere,morimur. non h^ret in diuinam fapientiam ey bonitatem iußra ulla querimonia. Sa tii longam ætatein accepimus,uthic quantum con ueniat difeamui. in altera erit copia fapientice, çr futieta^.'inboc enim auo quantulum eßßet,quod itt fapientia curricula promoueremiKi etiam ß qua^ druplicarstur nobii uita,zrad quingetos aut mil' leannos peruenirettHon perßrtßapientiießilgO' rem mens noflra,angu^qs huiufee corporis or ob feuritate oppreira,haud aliter quàm noiluaocu' li lumen/oUs : qu£ efl Ari^otelis magiflrißmili' tudo. Çiuocircatantusphilofophus nonaceußa' tione rtatur£,hoc efl Dei fapientißimi optimi^ debebatßflere, fled ex eaadmoneri flapientix hu' ius,cuius tantum ey tarn acre deßderium humanii peiioribus nutura indidijjet,alibi proflélà eße lo' cum,Qre«plenda;auiditatK oportunitatem. De Ari{lotele,quid flenflerit,nihil habeo dicere.obflca rus efl,ÎBbricus,udfir,inhoc etiam, ne à more fluo
X » difleedatr
-ocr page 228-IOAN. LOD. VIVIS
âifceidt. Vnoinloco dicit^Sirntelligcrepottfl tntns abfque phantaßa ftpardri pote fl ab ea : fln fecui^nonpotefl. quodabcononfatii eflpro cutnine ingenij iUiut animaduerfum. Anima, enint inhoc corpore non potefl nifl corporaliter om' nia inteUigere,hoc eflper corporeainflrumenta, ^U£ ext€riorafunt,fenfiM. Interior autemimagi' natio,non aliter, quàm ^ui per uitrum aliquid in' tuentur,nonpolfunt aliter cernere, quàm ut illui finit uitrum. Alio tarnen in loco idem ait Philofo' phiMyfepararimentemà fenflbut accorpore,ut immortaleàcaduco. In banc prailantiflimorunt philofophorum,imà pbilofbphite totiits fenten' tiamoptimiKquifquementeacfenfu uadit.'t^am mortalem effe animam malit or dej^eratis homin' tus optatur,?:r expedit : boniauerfantur,cr tan' quam noxium refltgiunt. Si enim Ç quod paulô ani teadicebam) cogitationereuoluatquif, abfumi prorflu omnia in morte, quafî^ in perpétuas tC' nebrat abforberi,quiibonus crgenerofîcordis non exhorreatmortemfqu£buic confolatio fuffl' cerit,aut animatio, quo minus mortem reßrmi' iet,er refligiat modis omnibus,eamq; cum fumnia impatientia expeHet,erperfirat,quum neceflitas cogetiVelinipfls medijs cruciatibus,quum in uo' tis efi mors, inuocatur tanquam portus è tau'
tie
-ocr page 229-DE VERIT. FIDEI LIE. I. tlt;S, fw tempe{latibiK,eß tdmen quies in iÜis lt;iUqu((,cr intercejJàtio^tZX concitdtia animiK mortem incU' mat : qui ubi pdulum refedit, confoUtur femetip^ fumßgt;e,uel quod ceffdbit dolor, uel quod temput Cr affuefddio leuioremreddet. Deniquegrata eil quomodocunque lux hæc,etiam mif ’rrimii. quid illis,qui nudts corporii aut uit£ incommodis ue-xanturt Age porrà^qu£ deßeratio homini prO' bo,ß ueniat Uli in mentem fuorum rede cogitatO' rum aut failorum,qui nullum inuita præmium ce périt : imó contrà,quod feepiits euenit,malam pro beneficio gratiam,uelut paupertatem, infamiam^ dolores,morbos,cruciatuf,fuppliciu,nuüamuir' tntis compenfationem reliquam efle poß uitam^ nee plui efim accepturum,quàm improbum fee leratumiNam memoria nominis nee femper con' tingit, iniqua eß,qu£Gt' prauisfacinoribu^ laudem crgloriam tribuit,cr uirtuti ac probita^ ti uel negleHum,uel(quod indignißimum eß)dede cuf.'^ecamplaeß propter diuerßtatem ingenio-rum,morum,fcntentiarum in nationibm. alijs C' nim alia uidentur pulchra laudabilia. Nee diU' turna eße poteß,omnia conßimete uetuüate. Nfc quiequam ad uitaßmdos pertinet.nec AchiUi pro defl juagloria,uel Socrati: ncc Çatilin£ aut Ther pta; nocet [ua ignominia, Qaid porröipoüeaquä
-ocr page 230-IOAN. LOD. VIVIS uir fapietts perc œlos, per ßdcrdjper elements niniiißt (tnimi intenttone ac uigore periugatus^ per flirpes^ni)näntes,homines^diigelos,ußqtie ad regem mtmdi, per res ueterts memorilt;e aue ge üaßnt,qu£ contigerint,quid iÜiacerbius po^ teßnunciari,autquodmintis conßolationem ad' mittat,quamßinkac t.intapulcbritudine, tamO' mtxnc atque admirabili ßediaculo extinguenda ßtmens tantarum diuitiarum ßieiiatrix, receptU' culum, theßaurusiut nuUo amplitis ßituraßt fett' fu,nuUo in loco,non magis quam bruti animus ab' ie{ius,uilis,torpens, nullius^ capax exceUentiæ ? Quis eß quipoßbanc conjtderationemmortem non pertimcßcat, etiam in grauißimis uit£ malts poßtits l Contra uero , quanta bono er ßtpien' ti conßolatio ad caßts omîtes uitæ atque infortu ' nia ,ßcire paratum eße locum quietis ,non priuO' tionis atq- orbationis omnium, ut ßsmniarunt ßul ti,(quomodo enim quodnoneüquießeitf )ßed foelicitatis conllitut£ à Deo isquißimo, potentiß' ßmo, Optimo f qu.im eis largietur, qui ad bené er fanüe uiuendum bonam uoluntatem attulerint uc re atq; ex animo. Koec qua de hominumßententijs atque authoritate attulimus, eo pertinent, ut fiat liquidum, ab ea parte natur am er uerum Hare, 4 qua fiant boni erßtpientes, nempeànoHra. Re^
dllM
-ocr page 231-DE VERIT. FIDEI LIB. I. 1^7 Æ’t« uidelicet dtque integrim efi horum iudiciumt quim malortm Mt dcmentiiiin. Acceditiudicio çrm^iximorumhominum maxima partishu' manigontrisiuftitii, frobitas, religio, ?:^uir' tûtes omnes, qu£ omnia immortalitate dnim£ nituntur. Ach£c quant in partent inclinant, zr ueritatemeôdem inclinareneceljèefl. pro hisc' nim citiusfaciet ueritas, quàm pro fceleribus,fia' gitiis, improbitate atque impietatc : qu£ mor-talitatis anint£ comités funt certißim£. Sed nee mirandum eft magnopere, in definiendaatquefia tuenda anim£ natura falfos philoßophorunt quof dant minutos, ut inquit Cicero, ac ignobites, quum alij amplioris nominis in ijs qu£ fenßbus ufurpamiis , tarnfœdc ßnt prolapß. ut quoi nix eßet nigra , quam uiderent candidißimam: quad ignis ßigidus, quo nihil rangèrent arden tins . iUud porró efl in uit£ negocijs feuten' tijsq; miferrimum, nonfiUis lachrymis de' plorandum , quod ad uerum cr bonum nullt funt authores fatis locupletcs, CT“ frm£ ßdei : ad falfltm or malum quiuis ftifficit. utnoniniu' riaßtiUud d Nimographo di{lum,A.d trifle parte flrenuacflfuj^icio. Nimirum,^ Ouidiusinquit, quod nos in uitiiim credula turba fumus : mail ui' delicet, zß obfcuri, idcircc adfalfum ZT malum
' L 4
-ocr page 232-ÏÖ8 IOAN. LOD. VIVIJ tcdiqudm no^i ßmile prodines. Qu,im multi funt^qm £picurum derident,Plinium reßllunt,i)n peritos uoctatt,ut en qu£ in rebus uel uitlt;e,uel nlt;t' turce ndfirrenc,non fntis habere explordtn.Ateof dem ipfos quum prouidentiamcrreligionem tol^ luntdjdemiüi ampleduntur or coUaudant: ndei inuduit in eorum mentes cnligo uitiorum ZT ßde rum. Sunt qui niant effè è re uit£, er edi nnimam ef fe immortnlem,quemndmodum etiam deos efjè, quôdaliter homines nec conferunturi eßentfan' damßoeietatem, nec quicquam redè fnduri, niß eohiberentur metuiÜo, reßore alteram poß hnne uitnm,zr deos uindiees : quos ideo n metu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ef
fe nominatas,quaß dmve. Quid dicitisiuiagno igi turmendacio opus efl,ut homines uelint bené age re. O mifernndam conditionem uirtutis, ß non po tefle hominibus niß per ingens mendacium perfun deri : quum nulia; du£ res tarn ßnt inter fe amic£ Grconcordes,quàmuirtuserueritn(: nempeger mnn£ à Deo genit£, cr humanis mentibus flcut utiliflim£,itn etiam integris iucundißim£. Ergo Deuspotentiflimus,faptentiflimu(,optimus,enle' ge zx conditione creauifl'ethominumgettus,ut in' duciper ueritatemndbenè agendum nonpojfet, fed per mendacium: O'tnntus artifix ad perfidio nem Oper if fui inUrumentum none domo ntque
OpU'
-ocr page 233-BE VERIT. FIDEI LIB. I, PpulentÎÀ fuaipßiK äcßumpß/Jct^fed ab inimico fuo diabolo meiidacium,quo nihil efiàDeo alle' niM,qui efi mera ueritäs. duid reHat igitur, niß ut qui ingeni) aut do{lrin£ bono deprlt;ehendißet niendacium,ueluti qui hoc dixerunt,^^ ab cis edo iii ac moniti foluti ejßnt co metu,quo prius aliiga bantur : er ut quißiue eßet doäißimus uel acut^i inusßtaerpeßimus quoque,quando ßiperüitione tarn eßet Uber, nec deos uUos metueret, nec aliud quiequamniß pocnoflegum. itaquopropiusac' cederet ad hominis perßüionem cultu ingen 'q at' que inliitutione, hoc er ad maîiciam er fcelera ef fet armatior ac procliuior : quippe cui arcanum eßet deteäum, ßüaer ßmulata eße omnia,qu£ pr£ciperentur de uirtute ac probitate. At qui exi' ûimatio h£c maxima eß humani animi corrupte' la,er à perßdione auertit.ideo^ fententia h£cße metipfäm reßingit, ut quo quis ßt perßilior, eo imperߣlior : quo melior,tanto peior ; quo magis homo,ac uerius,hoc natur£ßrarumßmilor, er ab homine remotior. Ett quanta rationum acies pugnatpro nobis, ideflproueritate. üamnos quidßumus ? Veritas eßßrtißima, maximis uiri-busßilta er communita. Quid expeüamusiAn ut ecnimas ipßas exiliétes cernamus è moribundis cor' poribusjtanquamßtmumeflammai üeque tum
L S deeßint.
-ocr page 234-*70 IOAN. LOD. VIVIS
iee/Jèntj^ui pr^ftigui f : dicerent metnfrr,(y im pojiuram oculisfitii fieri:ut qunm nine albam cer nerentier ignem ardentem. C^uid enim fatisfue' rit ei,qui animo objlinauit non ajjèntiriiut iam no agaturres apud tribumil rationii, (cd affèéUonis praUie,ac pertbidcis.An tot unquam adduäa funt aphilofophis argumenta ad id corroborandumt quod tarn exploratum certumq- nos h. bere credi' KMt,quàm ea qute manibuf contredamuSt aut cer' nimiK octilis i Si décima argumentorum pars ßa' ret ab adiierfa parte, qiiis pofjet iftorum fujlinere importunitatem atq- imfolcntia ,qui nunc inopes ac deftituti ab omni ratione,iudicio,mente,magno tarnen adhuc faflidio nos a/}gt;ernantur contem' niint,noßramq; ueritate quaßftuititiam deridét^ quod rationibus habemns fidemf quum illi nihil O' liud pro (e habeant,niß forßan, Non ùæ eft,fu/}gt;i' cor,aut credo non ita e/jè. Ciuibus de caußis cr ra tionibiis adducor, ut exiftimem ƒ’ntentia banc de anim£ immortalitate,quum ßt tanti ponderis, tO' tius probitatis ac religionis ßndamentum,noncß' fe inter fidei articulos r datum,quod feientia poß-ßt comprehendi. î^am quibus tandem,aut quot ar gumentis aßequemur fcientiam,ß h£c nonßtffece rinti Quidam afßdantes uideri philofophi, aiunt in ßde pietatis aniinam eße immortalem, in lumi'
ne
-ocr page 235-DE VERIT.- FIDEl LIE. 1. nbsp;171
ne Mtem ndtitr£ mortalcm. Q«o quid didpoteß imperitiu!aut demétiuff Quaßnos quiduideatur dißgt;ut:mus,non quidßt. 'Hos uerà nee fidei luméf nee natur£inciuirimus,ßed ueritatem ipßatn ; qutc nongemina €ß,ßd unica, Age uerà quid efl na' tur£ lumenin urn non humana ratioi Cedo,an plu' res aut euidentiores inuent£ rationes funt pro iji qu£ fl:ire nos arbitramur ex caußis natur£,ut fen tentia noflra ßrt,certißimis ac perfliedißimisfer adflrri ali£ poflent permult£f cr ollatas ejfe ab a' lijs non dubitädum. l^tißima enim res efl ueritas^ Sed ego eas tantum pofui,qu£ mihi in meutern uC' nerunt.'Velim autem miki adpoflremumdici, cur alia omnia qu£ de anima traduntur,paucißimis et leuißimis conieduris flitta,recipiuntur pro indubi tatis : hoc unum tanto rationum agmineftipatutn ac munitum pro infirma habetur. er ilia quident flabilia atqßndubitata nobis eflè, noflra nihil ill' terefl:hoc unum tarn ualdeintereft,quantu efliant declaratum.'Profldo liquido apparet, uim effeali quam homini inflflam atq^ inimicam, qu£ ueritO' tern nobis tarn neceffaria procuret uertere in coil' trouerßam,a cuius pernicioßßimis ttnebris tuc-i' tur nos Deus flux uera O' immenfa,
DE
-ocr page 236-»7» nbsp;' IOAN. LOD. VIVrî
de fine hominis.
INuentumefi tandem quod tantopere
ßerunt ueteres,^ fciri totiuf humani generh interefl,quifîtfiniicuiconditus eft homo. Hune demoniirauimui eumejjè^qtà ßt 4nimlt;e, CJquot; ex ani ma quißt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex mente in uniuerfitm homi
nem dimanetMentir Mtem eß id,per quodßt bea ta.'Bedta, uerà efßcinonpoteftirebtu iüisßiblu-naribiK,cidueii ZT diarijs,quum ßt ipßt immorta lis.Porr à nec eaimmortalia, qua; ipja in fe beati' tudinem non habent,reddent earn beatam, ut coeli Crftelhe. quomodo beatafiet, coniunflione iüius quod beatum non ßti Sed nec angelus potefl ei fuâ beatitudinem communicare,quant ipß per fe non habet fuam,fed aliéna beneficia, neque enim ange lus aliunde efi beatus,quàm ex coniunflione atque unione cum Deo.quadnifiearn ipfamunionem communicet,nec beatitatem poterit communica' re. quôdfi coniiinilionem impartiatur, noniam angelus earn ficerit beatam ,fed Deus per coniun' âionemfuam. Qtiumq; çr cœlizr angelifinitas uires habeant, non poterunt mentis no^£ captu implere,quiadrecipiendum immenfusefi. neque enim quantolibet terminato ac finita expletur. quoduidere eftin multisqui maiorem potiore^ filicitatis coiiditionemexpetunt,quant angeücà:
-ocr page 237-DE VERIT. FIDEI LIB. I. 17«
fieri cuperent, fi qudntufejl Deutpoffènt àimetiri,ttiam pluf dppetcrent.certè expetüt qw dmplius nonpoffunt cogitdre. Condidit Deut hamp;' ninem non propter f tperiora qu£ jllo non indi' ^ent : nec propter infiriord,quod ejjet indignum: nihü ergo inter hominem cr authorem fiium eft interpofitum.Credtut eft igitur homo pr opterfc' ipfum,ut 4 foloconditore fiuo bonum omne ipfiut çr bedtitudo dependeret. Qjtocircd foltKl^etK, ç[ui fioltts implet mentis nofiræ limites excedit^ ipfe dninum nofirdm potefi bedre qui eji bedtifii-mus,qui immortdlis,qui infinitus,qui qudm beati' tudinem bdbet,ex fieipfo hdbet, non nddus dliun' de : zx communicdre potejl, nec communicâs de' perdit. Etinomniperegrindtione qudfi^exilio reditus in pdtridm dulcißimus efi dtque optdbilis^ eomdgisfimoleamp;dfit peregrindtio ey turbulen' td^uel exilium turpe de difficile,pdtrid dutem quie td fiuduis. Animi noilri in hdnc uitdm ceu inpe fegrindtioné exilium d Deo egrefii,qHàm mul' td perfiruntgrduid, iniqud, Idboriofa, dcerbd,çr dignitdtefiid indignißimdf utphilofophorumquî ddm non iniurid corpus hoc uinculd çr cdrcerem stnimi nuncupdrint. In Deo dutem quietd omnia^ pulcherrimd,bedtifiimd,plus qudm pofjumusnon (loqui modô,ueriim etidm optdre. Sitte ergo miré
cupit
-ocr page 238-174 IOAN. LOD. VIVI?
cupit dnimmreuerti, crfu]}iirat,Grclamat. fd intcrdum nec poteß difcrtè qu£ ßentit proßrret nequefeipßim intelligere,obrutiif denßßinüs tene bns ignoranti£. C^uod fi eo peruenùt,composfit tioti, er expletur eiu^ deßderiuni,n€c potefld' liter. Adde hii, qitod qu£ opera authori fuo poß funt eßeßmilia, eorum operum perßilio efl iUi efficimultoßinillima. nos uero mentes fumusad inteUigciidum er amandumidone£, ad beatitudi' ncmapt£,ut author noilertnoßra tTgo abfolu' tio eß, ijs ipßs dotibus, inteßigentia, amore, er ad poßretnum beatitate, Deo fieri perquàm fi' miles. Ad h£c motuf circularis perfiiiifiimus eßomnium.nos non à natura exiuimus, ut efi fit' perius oüenfum, fed à Deo îp/ô .quôdfi ad iUunt eundem reuertamur,perfi:{îum utique curfum con ficerimus.C£terùmnec fimiles pojjùmus Ueofic' ri,neque adiUum redire, nificum eo iungamur, er unumfiamus(ficuti demonfiratum efi) er qua fi dij: quod fupremum efi eorum qu£ueloptare vaüifiimus atque ardentifiimus appetitus potejb. Is efi ergo hominis uerus finis er dignus, quunt earecipiente, tum largiente authors ac principe uniuerforum.
DE
-ocr page 239-de verit. fidei lib: l 175 de MVLTlT VD I N E /^irituum.
QVædiontm hanc Peripdtetica fcholano' bisobijcit, Çiuotfintangeli, quotani-mætAri^lotcit baud plurcs ejjè placet, fine metts, fîue(ut noliri homines loquuntur) inteUigentÎM, ipficappellatpigt;ï'e,quàmquotfint orbes cfmott» cœlorum.quafi in hoc unumconditifint angeîi,ut calos circumuoltKmt.fpfi uerà,ipecmadmodum et homines, ad immenfion illam beatitatem fiunt eit authoris bonitate progeniti.Angeli autem ex mi' nillerio quod regifuo pr^bent, nuncupantur Gmnes fient adminiieratores fi'iritus,inquit bis,propter eos qui h^reditatem accipiunt fialti' tis. Quàmdiuenimdurâtctirfiisa;uibuius,angeli funt,e:^ famulantur in negocijs regni htiiiis. ïd ue' rô non eft nature illorum finis, fied fiindiio tempo raria. tiumerum illorum cr munusmulto melim exprefiit Daniel,qui uidit. IAiÜia,inquit,millium minifirabant eilde Deo loquitur^or decies cento na miüia à dextris illius. de quo fianilus Dionyfiui fie inquit : Supremos humanos numéros in femet ip/bs replieans perhos coelelliuniordines meii' tium, numerabiles nobis non efiè docet. Iî£C tant numerofia multitudo AriHotelicos offindit: fed multo magis animarum, fi fint immórtales.
-ocr page 240-ÎOAN. LOD. VIVIS.
Q«ô enim abit tanta iHartt multitudo,nafcentibu{ cr cadentibus tot corporibm in moronßliorumf qnum ue^iuntur zr cxuitntur arbores uere atque autumno ? c^uidßmundus £ternusßt,utautU' tnant,infinita erit animarum multitudo : quod eâ principi feéhe contrarium,lt;jM negat infinitam eß femultitudinempojjè entiuni perfe exiilentiutn feparatorum.Primumnoneße teternum miindü, iam efl 4 nobis demonüratu. Deinde magna eft or intricata inftcholis dijbutatio de axiomate iUo Ari iiotelico,non pofte exigere interininatam entium fummam : quod ad corpora, non ad ftiritus reftr' ri,confenfus eft pene omnium. Sed tanta animaru multitudo obruit iUorum animos:cr Deum ipftuni obrueret,ß eftèt eorumßmilis. Verum non conß' derant-, infinitati Deiquantamcunque multitudi' nem eftè txiguam. liüam Gr iäos noftros reges pro pter quandam humani animi cum Deo ßue cogna tionem,ßue ßmilitudinem, Gxß tenuißimam er longinquam, quantumcunque magna régna non exatiant. QuiseorumnonputatferegniampliO' ris capacemfquis non optât, er quantum eft uiriu fitarum,procurât ? Alexandro in regno tiiacedo' nia: nato,hoc eft Grlt;eci£ angulo, orbis hic non e-rat fatis. lllachrymafte dicitur ad mentionem plu^ rium mundorum, quumde hocipfo philofophi apud
-ocr page 241-de ver. fidei lib. r. 177 lt;p«d eum dijjgt;utlt;ircnt. At philofophi dit ^ui non plu rcs modo mandas,ucrum mfinitos quaq^ m infinito pofueriint uacuo,quanto uerius nbsp;nbsp;propius Del ma
gnitudinë concœperüt animo, quàm bi no^ripufil^ li,qui tnaltitudine bac animoru perturbanturi quaß folliciti et anxij uicem Dà,neni)mum ßt occupatui diftrdlui tot animoru cura. O wî regno Or gitis illius,ciiius poteiitia fapientia nullos termi' nos habent. Etiam fi infinitifint /piriti{s,paucifunt Ceo. Pratereo ititimam iUain uim o' magnitudiné, cuiui uelportio tenuißima omnesbominum amp;nbsp;an-gelorivm mtelledus exuperat. Qnicfcant mentes no ftr.e,quando tam crajfiefunt lt;o fignes. Attoüite ’m cœlumoculos corporis, acreputatecuiuiiTiultitu-dinis jit capax tanta moles, que orbe bocquem 'm-colimus ea proportions e^ uaftior,cuius 'mtri name rus non poteft.necunun) efl ccelum,fldinalti:quan-to magis,quôdflgt;iritusloco non 'mdigetit, acneipfla quidem corpora,fi Dn« uelit illa ubicumque uiflim fitcritcon^ipare.
de peccato angel Ij CT bominis.
VT autem flgt;iritus illi amarent uere, atque ad beatitudinem quam dits parauerat, con^ gruenterdeditillis parens omnium Deus rneentem, quacognofcerentj'mtelligerc/tt, iudicio er confia
6A li»
-ocr page 242-J78 IOAN. LOD. VïVïS lioutcrcntur ,çycxlibertdte conßlij ac delibcrä' tionii fequmntur quod amandum cenfuifßcnt, Kempe ßbi bonum conducibile. li dcimm UemseßamorC nam ßne libertdK impetus cfl po-tiui quàm amor ) ey aptiis beatitudtni ,ut nec in ~ uitu^ reltiäans'que tenedt in bonis, fcidt qudK' td fint ed bona. Scireenim,^ libenter mordri» ßcit bciüos : inuitos dutem detineri,uel infum^ md foclicitdte ficeret miferrimos. Verum ndtu/ rdlem dmorem, qui que deieffdre fummè poßit, CS^ex Ceobedtosreddere,exiudicio cuiußque d' nidntis ndfci eA necejjwm. Si humdnum dnimunt Deus dd fe dnidndum cogeret, non is dmorefièt, fed dninü uioîentid ; quemddmodum contingit itt itmoribus per philtrd GT drtes tndleficds extortis. nec tdlis dmor deleildtionem po/fetdmdntiddfir' re, ut qui non oritur ex iudicio rei pulchrte, dele -éldbilis, expetend£,fedcæco impetu rdpitur : nec grdtus eße Dco pofiet, qni non elicuijfet, fed ex^ torfijfief.ficut nec hominibus corddtis ç^r tnteUi' gentibus rerum grdtus e^ dmor, quem dmdtorid phdrmdcd expreffèrunt. ex noüro dutem fenfu de diuino pofiunws ficere conicdurdm. Qui d' Wdtur ex iudicio, gdudet dmdtorem fuum exi' flimdre bond ipfii inefife dmdri dignd, ed'que re-futdtio dUicit ad redamandum cum qui ita de nabis
-ocr page 243-DEVER. PID EI LIB. II, bii fentidt. iüud uero iudicium nonefiineo quimt pulfuf,^!^trdól'M,qui codilm amat. cyuid quod S' tiam ctrcd beUuM eadem ualet ratio t qu£ quum trga nos funt bene ajfeäie, udut canes, files, pul^ li gaÜinacei, aut columbini, equi, muli, pla^ cent nobis, quia ideas aliquo cum iudicto ficere ar iitramur : uidclicct quod credant bonos effi nos fibi, çy aliquant à nobis ad ipfas manare utilitd' tern. Quod fi qu£ alien£ ignot£ nobis blan^ diantur, minus e^idgratum, quia cafi errore id fiimus contingere. Itaque zs- angelis zr homini tempus aliquod attribuit Deus, in quo iudicij ac deliberationis ufim exercerent , quid fibi firet bonum GT expediens, quid perfiquendum, ubi a ' depti efient tenendum ac conjeruandum. idion du^ bium quin hominimaius tmdto concefiiinfit tent’ pus, quanto mens no^ra fignior cltzir tardior, quam angelica, in eo ipfio tempore quantulum’ cumq; fiut {mm neque nos feinuts, neque fid' re attinet ) cdodi fiunt à Deo atque iUufirati, ut ma gnam admirabilemqs lUarn natur £ diuin£ maiesia-tern, uim, fiapientiam, bonitatem, quantum fiuU' rumefiet uiriumt conciperent animo atque intelli' gentta, ut eum fiolum ducerent efie fiuum bonum, tUique magno amoris ardorc adb£rerent, ut unum fièrent cum iUo. Expediebat ZiT angelo zx ho '
M i mini
-ocr page 244-180 IOAN, LOD. VIVIS
mini nufquaomniiioüculnmnwntii diucrtere,quia inlueem iüam ztrbonitatetn iatentißimü habermt fine conniucntiatquoufq^ tdiutis concepifjentardo-rii flammd!,per quM Deo fuo unireiuur immortali eeuo bc4tittidinis,ne:c ufquam dtnplius pofient diuel-li.SedhomocTdngeïcrumnonpduci oculosd Deo Kïfctnet ipfos rcflexcruM.intuiti dutem excellentem fudmndturdnjjgrdndecocepemat ex fui contempla tione gdudium tunded Deo in femetipfos dmorem (onucrtemnt.dmoti d luce oculi, proldpfi funt in te nebrds,^/ excoccdti funt, ut Dei oblitiffcelicitdtem qudmdDeo erdnt expeéïdturi,nlt;ituriec^uiribui fuit dmgdrent. lt;3“ quum qudmut eßet Deus idtn coïumdnimii excidiffet,pdres fetüießfe funtrdtL Amor Cd coniungit inter quot comment .angelut a-morem fuum fi in Deunt mififfet, iunâut fitißfet il li: mißtddfe, iunxitfefibi, fèpdrduit À Deo. Ab' iitnéluiergo d luce, eoüdpfut eü j» tenebrat : db-intiilui d Dco bono ctr bento, in mnlicinm mi' feridin.idemdccidithominiyUt poil dicetur. Alij ucro nngcli nihil de fe cogitnrunt, fed de fuo uero bono, ilium femper hnbuerunt pr^e oculii, pluf-qudm feipfos dmduertmt.Htftintimmortnliterbed' ti, illi dutem immortdliter mtferi : qui deprehenfi in cmcitdte illi mentit dtqueignornntid/tnprduo cr peruerfo aiwre fui, m eo manent perpétué,
nee
-ocr page 245-DE VER. FIEI LIE. I. «3t Mfc tütqu^m re/tpifctM, mcfe peccdffc agnofcunt, Habent qudem iUi ad alia acumen ingenij magnum^ cognitionem atq; 'mteUigentiam rerwm promptamt Cramplam:fcd ^uoties anwr ille fui /ùriofMop' ponit fe ante uigorem mentis ,rapit eostranfucr^ fosad prauißimof feiucntiM, ut quo tics dc Deo cogitant ,üquot;de feipfis. ita enim fe amant, utad~ duci non poßint ad agnofcendum fcelus ,necutfc uel malos ßtteantur, uel altquid commeritos, tan^ txquctllius Çu£ cladis culpamnon finit amor fui, ut m feipfos conférant, fed 'm Deum. ab Ulo ’miur riamfibi fieri conqueruntur,eum'queuocantmi~ quum, Cf quantum poffunt conantur uolimta^ ti illius refi^ere : ZSquot; homines quos Deo uidcnt gratiores, qu'am fe , mfiüare uexare'que nwltis malis ac 'incommodis, partim odio, partim mui-dent ia er ga nos,alias quoquerabie quadam aduer-fus Deum, ex qua res uniuerfts odcrunt,quia ab iÜo conditas. In eafu autem iBo è ccelis alif reman^ feront 'maere,alq in aquis,alij ad ima terrarimi detrufi fumt. aocentquacunqiillispermittitur,z^ homines ad defeifeendum 4 Deo in mille fcelerafol-licitant uarijs ey mcrcdibilibusa^Htijs atquear-tibus. t^orumt enim uel naturæ fu£ fekrtia , ucl diut::rno ac uario ufu rerum at que experimetuis uim cuiufque herblt;e, arboris, lapidis, animat' 3 hï.
-ocr page 246-181 IO A N. LOD, VIVIS
tis. per hiec moucnt hunt ores huntani corporis t per quos mouctur phuntaria, d qua folicitatuur ratio cr uolu'ntas. ipfi quoque ut J^iritales inß' cultates ntßriores atiimie occultas quafdcm aâio ~ nes poffimt muchere, quodm hbrisde Anima ßi -fins declaratur . Hlt;cc ueri) infi^atio cr folJici ' tatio ad deficicndum, tentatioaiw^lris nomina-tur. Hac ita conttgtffic, ita cH ah ultima uetu^ fiate traditum per manus humane generi, ut du -bitari tion magis poßit, quàm de regefta, qua nihil cxillimetur ccrtius. Homerus aniiquißiiTuis fcri ' ptor Atam ponit, hoc e^ Damnum deam, turban^ temcalum: earn'que ob caußtm deteâam lüincà loue 'm terras, ubi mßßat o' 'mquietat hominum genus , Aegyptij in ßms myRcrijs perhibent, Io -uem impurtores damonas è caelo ciecißße, qui o“ homines pro uirtli parte fua ßecum quoqueadima conantur detrudere. APlutarcho quoque poni-tur Typhon quidam damon Aagyptius, qui ter w ac maria mßilarit. Pherecydes Scyrtis ßeri -bit ßdßße damonem ferpentem, qui maxima terris damna attulerit, eumq^ nominatum , Himc cafum uel à primis authoribus humanigeneris patres quafi per manus tradideruttt filijs gt;nbsp;uel ipfi ijdem datmones ijs qutbus eßßcnt fimilia -r«, ut alia de fe ac natura fua pernwlta, Cquot; hoc
-ocr page 247-DE VER. FIDEI LIB» II. i?} ^uoque retulerunt. At quidam totam earn rem deridem , quia Homeri cr poëtarutn jabulis fît fîmilii : ipfî magii ridicuU, qui ignorant id quod doäorumomnium confenjù eA rcceptum,fîbultti omîtes ex rei geA^e ueritate ortas ejje, nec aliud effè fîbularim pocticarum fimdamentam, quàm uerum. Quim uero efîet peruerfum crineptutn aliquid fîbulofum exijiimare, quia fîbulam ui' deat ei fimilem : quafî ueritas pro mendacio bendaeffet, quia mendacium ueritati efî plerum-que ßmile ■ an non ea qute ßngunturzrßmulan' tur ad imaginem, quaiuum effccreauthores pof-funt, ceu normam ucritatts accommodant ƒ Ult;lt; y? quis uirum aliquem fingat magna fapien tia,probitate,rerum contemptu,quode Soera te feribuntur, fitbulofa erumt, quia fibuLe iUiusfî-milia.aut qult;e de patientia moderatione probio alicui'.K matrone dicentur,uana erunt, quiafîbuhe de Grifelidcßmilia, quam Boccatiui efteomentus. Ncc Hyznrro et alifs feriptoribus h^c potuiffènt in mente ucnire adfingendü rë tanta, târeconditâ, ta adntirabil^niß abqua auditione eâ à fuis maioribui nccepißent.Sed dinùttamus poëtas et fibulas.Plutar chuset Pbcrecidesphilofopbifunt.Addo hisEuclidë, Platonë, Cicerone, Apuleiü, Lamblachü, Plotinum, Porpb)'riu, Martiatw Capcllà,et uniuerfâgëtilitatë,
M 4 (Mi
-ocr page 248-»S4 IOAN. LO .. VIVIS
cui diCinones füeri{ntß,mlidrißinü. SpiritU'S omnet gentilttM,cr philofophorumßchoU diemoitM nun cuparu'nt,hoc eSlßapicntes, medium e^uoddumgC' nus mter deos er bomines.Horum duo ßcemntge' nerd,xyit^!is' er umèf ,/lai/yii!igt;i:c!,bonos rfc mdlos. bonos colebant ut prodeßeitt, malos ne no' cerent. Widerngeneri funt nuncupati er lares, er manes^tam boni quàm mali. Euclides gemiiium cui' que genium attribut um eße ait, bonum er malum, tnalus importât qu£ poteß damna, bonus à uiolen tia malituetur. Plutarchiis rcßrt,M.Bruto 'm beÜis ciuilibits apparuijje uelut ßciem lt;ethiopis tetram et borrtbilem,quam ciuum Brutus rogarct quis'nam cffet,reßiondcrit, fe tUius eße malum ^enium, quem uifurus eßet m Philippis Macedoniie, ubico mtßum e^ prailtum, er Brutus uidus. CacocU' mones funt lémures, er terricula noHurua, qu£ turbis mißent omnia, er tumultibus : quorum phi lofophi omnes meminerunt, er 'munaquaque ei' uitate fentiuntur,ut nihilßt notius atque explo' ratius, ut mirum ßt eße aliquem qui dubitet, niß qui nihil eße credat, prêter id quod ipß uiderit aut fènferit. In 'mfulis ßrtunatis, quas eSharias uo' cant, priußquam 'm ditionem Chri^ianorum uc' nirent, demones'm idolis aperte loquebanturpo' pulo,er feiubebant adorariaccoli. in ikuo hoc erbe
-ocr page 249-DE VER. FIDEI LIE» I. igy orbe recens inuento nihil eïl tritium aut uulgdriuf» i^uÀm non denoile lolum, fed medio die ac luce occurrere manißflo d£moncm in urbe, in agro , quialtquid lociuaturiiubeat,uetet, inßflet,ter' reat, ßriat i Quid inter iws i an nonomnes fa:' peniimero uidimus homiiKs d neßrio dæmonear' reptos, loqui UnguM alienißimas, quorum ne uer bumquidemnofcentfibi reflitutif Qjiirem igno' rant,ßroriatque agitationi mentis concitatißi-mæ tale monRrum aßignant : quod nulla ratio palt; titur. nam loqui union aut alterum ignotum uer^ bum ,ßerit fané mentis emot£:eloquiuer6 tottmt fermonem, atque ctiam compte,or uerfus in eoß-cere, cffenfum lt;0quot; numerum ,maiorts eft poten -ti£ fcruare,qu'imßroris humani animé. D£mon eft,qui per i/nftrumenta iUius edit uoces illas tanqua per ftftulam. tJiiretur porro aliquis cur Deus, è cuius folo nutu pendent omnia,patitur hosfuos ini micos uiuere. Si tarn Deus iSis effet inimicus,quÀnt
funt Deo,punélum proßilö temporis non per/’ feuerarent. Sed damones quidem oderunt Deum, Deus iUos non odit. abefl enim afanila lÜa zx bea^ ta natura odium, affeéius tam teter erdeftr^ tnis.l^ocere Ulis Deus poteft, fed non uult ; iUi con^ trà nocere Deo cupiunt,quodnonpoffunt. Ami' ßrunt ißi quidem,quantum difeeßione à Deo pote-
M î rant
-ocr page 250-186 IOAN. LOD, VlVIJ
poterant amittere,nempe magna et aterna bona:re tinuerunt autem, qua efjèntiæ nature lüorimi Dews erat tn ipforu origine elargitue, ut effent 'mgenioft, cr tmnwrtales.Qute ergo accepernnt domna de trimenta,ifeipßsacceperumt,non d Deo; qui quum fit merabonitas, prodefi omntbui, Itedit neminem. Malut efl dtenwn, çr mala eins opera omnia, de Deo male cogitanstDeuttarnen axtifix fapientißi ' tnus,mdlum hoc 'm bonum eorum conuertit,qui ipfi funt amici.Corporalia feruiuntlfiritaltbui,^irita' lid omnia propter partietpationem beatitudinis fu£ codidit Deus. eos ergo habet charißimos,qui eiufee funt beatitudinis confortes. Ideoq^ omnia propter iflos funt, ctr bona o' mala,qui horedes funt aterni bonitbona ifltsprofunt, or mala 'm bonum cedunt, Deo procurante,et ipßs præbentib.fe obfequentes, ficut a Paulo apoélolo feriptum eß : Diligeittibt» Deufm, 'mquit Paulus, omnia cooperantur »« bonü. Quocirca habent faniliangeliex damonum ruina gaudiunt ingens, quod in partib. Dei pcrmanferüt. Habent hic homines cxemplü, ne à Deo defeifeant. habentiufli,àquibus coruw exerceatur uirtus: eyquot; quant tfident femanus cam tam ualido hofle con / ferere, difßfi fuis uiribus, quo nuBo funt, difeunt Deo confiderc, ad eum conßtgere, tüius opem fc' riô ac bona fidc implprare, fc'qiic tlli magis cr mo'
-ocr page 251-DE VER. FID El LIB. II. 1S7 gis adiungere, âgiwfccre auxilium, cjquot; iÜum dilige-re, lt;^ui nos dfü'uitM tatn potettcis (ttque immanis hoflis pwpugnat.Etquottiam opéra Dei omnia iu~ flitta bonitate(ùnt tcmperata, tw fandis elueet eins bonitaSjiti fceleratis iuflitia.
DE HO MINIS CORPORE
Crpcccjto.
CReatio rcri«« talis fùit,quali5 impreßio güli in multis materijs, ut prima qu^eque maxime rcfirret annultfiguram,poftrem{e dilutißi' mè. ita Cens ab angelo ßbipropinquo progreßiis fft (tii molcm idam inconditam atque inßrmcmt qu£ cù à Deo remotißima, proxima nihilo. Et q«tH« fe omnibus uellet impartiri, communicauit fe plenè ß/iritibus, qui erant eitts capaces . ut Çe autem materialtbiis etiam, quantum eorum uis cT ßcultas caperet fCominimicarct, adiunxit mate^ riale corporali,nempehominis corpus anim£ -.quoi fané corpus omnem rerum naturam, materialium quidem, in fe compledlitur, igncm, a'ércm, aquam, terram, uitam uegetabilem, cui additus efl jenfus. Itaq; in hominis beatitudine uelut beata redditur to ta uniuerfttas. Et bowinfm Deus à principio unum procreauit, cui nomen fiüt Adam, ex cofla dus e^ duxit uxorem Euam, ßcut antiquißimte Uebr^eo^ rum liierte reßrunt,de quibits ftatim loqueimr.
Ex
-ocr page 252-«88 IOAN» LOD. VIVIS, Ex his duohus rcUqui homines promjitnrunt. nam tnateri£ huins rntio genercttionibiise^lapta. Por-ro qui apti elfent ad generandum, eos non oportC' hat condiuniuerfospariter.nam juperflua ßiijjet generandifàcultas attributa, Angeli,quibus gigne^ re datum non erat, uno ßintuelut partu editi. AC' cedit hue, quod homines quoniamgenitierantra' tionales, cr ad amorem idonei,coniimgi inter fe a-more.congruebat. Huie porro nexui re/i^it corpus, idea ex uno uelut trunco produHi fimt omnes, ut tanquam propinqui iunéîi fanguine omnes mî' terfe bene cuperent, nec uttte uiderentur effe natU' rales inmicitice. Hze conditus eü homo, eSquot; data à uita corporalis, turn quod effet corporatus, tom quod par erat utuiueret queque corporeum inter corporea, poüea ffiritus inter ffiiritalia cum Deo. cr qui amore crat unum turns cum Deo ut an^ geli, huic quoque tempus eft aßignatum, inquo in^' teÜigentia amorem cxtimularet,amor autem in' flammaretur, plus temporis homini quàm angelo propter affeélus gt corpus, qu^impedimento firnt rationi : non utique tanto ut nunc, fed alicui certe impedimento erant.quod quidem hinc nafcitur.Co-àitor enim ut omnium eft parens,omnia diligit,om nibus fe uultimpartiri, quantum uniufcuiufque eff fenti£ uis GT ficultas capcrc ac perfirre pote^.
quum^
-ocr page 253-DE VER. FIDEI LIB. I, is» fit ipfc fiiiritui ,utid fieret ficilim, aptius, pleiiiw,corpus itdnexuitfigt;iritui,nêpe animæ ratio nali, quie Heurn intelligereti amaret, caperet, •qua beatitudo redundaret tn corpus. Anmtue cceîeües funt. çx d iuinitati propinqu£,/piritus fcilicei zcor-para uerà craffia den[a,à coelo cx diuinitate re^ motißima. Fcrtwr qui^qs adfuam natur am cy origine. Anima j^ciîat furfiû adres ccelefies ac diuinas: corpus in terram,et procul à diuinitateanimam dc' trabitfO“ quantum potesi detrudit. Affeiliones au^ tem,qu£uelut medi£ funt,et quafi nexus inter corpus nbsp;nbsp;mente,ad partem corporis dcflcilunt. unde
tanta in animis noUris procliuitas ad corpora!ia,iti efica quafenßbus corporis ußurpantur, tanta figni des ad pulcherrima cz coeleftia qu£ fola mente co-prehenduntur, tanta ßoüicitatio ad dcfcifiendumi lege j^irituSjhoc efl Dei,ad concupißcentias corporis nbsp;nbsp;uit£ huius'.GT eo maior,quo grauius efl pon
dus noxiarum, ut poU peccatu/m, cr inualeflcnti-busmhumanogenereuicijs, Ergotametfiappeti-tuserattumantedelidü menti fubditus ,nontamcn adeô,quinhaberctobiedü fu£ deledationis auta-uerfionis,quo incoßulta mente impetu impelleretur, i^on enim mutata efl prorfum efifentia natura, et-fi deprauata cr prolapfa longifiimè à puritate atc^ txceUentia prima origmis. Sedfi turn mens aliquii iußiflet.
-ocr page 254-190 I O A N. L 0 D» V I V I S iußißet ,ßiijp:t ilicô ap^etituf audiens dt^o : quad nunc eü molto fecus.Bt erot homo conditui ea lege, ut (^uemadmodum quum ex utero pjß nouem menfes m nouttm lucem uenitßne morte,ito et tum poß-quom hic aliquondiu uixijßet, tronsßrretur mcce-lum.Jn hocuito ut aßueßceret conditorem fuivmnof fee^amore,multaßunteiofienßo per ^u^eodidum fe erigcrct.VorietMrerum coditorumpropter illiut corpus:ijuod ut eß compodwm ex uorijs, ito uoriß fgetyßue ad ußum,fiue ad deleilotionem. Tum mens tx illa uarietate ßcilius outhorem intcUigit. iÜe enim eß tontus, er inßmplicitate tarn multiplex,ut uni-co opere non poßfet human£ menti declarari. Phiri bus Opusßit er ad manißßationem atq^ expreßio^ nem illius naturæ :cr tanti tamjs uorij artißcisßit tnultoßbricari,quoniämv.lta animo conceperot. Ü loauteinonimißmilitudo expromendo ßitoperib. Toto quidemfilio exprinütur : ßed quantîtßat Uli eß uißum.per res creatas,m quorum unaqtiaq- impref-ßtueßigium aliquod fui,hoc eß honitatis,potentiie, fapienciie. Horii oute corporaliü ufus non eß iüis do tus qui non mdigerent,ut ongelis.Sed ncq; ijs qui uti neß:trent,ut beüuis. Ei ergo jolü cui effet opus, ut ho ntiniex corpore, qui'queutißeiretex mente . qko-circa propter hominis ußum bjecßuxt codito omnia. Slum Deus praificit dominum pr'mapcm'que ho'
rum
-ocr page 255-de ver. FîDET LIB. il I9t rwm omnium, cuùk gratia funt ex nihilo produâa. ^uibui de caufis amor in Deum,et reuerentia,et eut tui nafci atq; augeri poterat:quôd tam bonui DeuSf ^ui tam inulta condidijjèt propter ipfum:quc)d tan^ tas sy tam admirabilii-.qui de nihilo protuliffèt, GT conferuaret. Ex nbsp;nbsp;nbsp;nwltii (enfui obuiis,tum cauf-
fis occultii, quds indu^ria fua humanum ingenium inueAigat ,meliM fe honùnis contemplatio attoUit ad cognofeendum Deum, ut amet cr cotât, q^uànt fisceret ex una itliquct,iutt a!tera:propterea quod co gnitio noflra,ut corpore inclufa, fequitur corporis naturam.Exuarijs melius fub/iflitc^roboratur, quàm exaliquo uno:ex uariorum atq; /far/orü col le^toneßcilius peruenit quô intendit. Et quia non expediebathominifeipßt ferutari, acpernoße, nec quantumuelpoßctuel non pojjèt in fe acres alias expendere, ne ( quod ditmoni acciderat quot;) ex ea reputattone infolefceret, folummodo autem uni^ uerfam fuam inteïligentiâ'tn authorem fuumeon' uertere, ita demùm fùturo beatißimo : uetitus eß de fruilu arboris feienti^eguRare, fiue is fruüus earn habebat uim, ut ad conßderationem rerum conftrret, ßcut malta funt ettamnum quie ßiri / tus cordis CT' co ebri dilucidant, cr mentis (ub tilitatê pariüt:ßue iUud fummonebâtur,ne à Deo ad dotes fuascontéplandas,reru^ ßbifubditarü expert
mentum
-ocr page 256-t9t IOAN» LOD» VIVIS }we»/WMJ dnimü defleilerenf.debcre confirntdri pri-nuint 'm cognitions Dei, ut lüum dttidretldium,b'inc dd ußvm rerum alidrum trdnßturus, quam effet idttt extrdpcriculum.Sed lüe m^igdtm eh arte malige^ nij, lt;iui jerpentis ffrmd tüum dggreffiK, exgujlu pomi ffientidm er mngnitudinem Deo pdrem pro-mittebdtmec dlid füiffe diebdt Deo uetandi. cduldnif qudm ne in regno ndturlt;e uelut focium hdbere honü nem cogeretur. Cdlumnidtur dpud homines Deumt dpttd DfjiMi homines, ideo c/lixSixce difius. Verbd flultdßd dpud animum cupidum tdnta mdgnitudi', ntsßcile ndädßmt fidem. idm uxor re ipid dcceffe rdt confilio dcemonis,et ponwm ederdt, offerebatq; coniugi Ad£. ltd fuperbite ddiungebdtur dmorffcie tdtis.^^dmEudmexco^ld Ad£ dormientis Deus C' duxerdtidederdtej; ei uelut ddiumentum uit£, formd dc mgenioffmilibus. ddiumentd enim dißtnulid hdbe Idt hdudßtie pducd. Ergogemino fliinulo inftigd' tus Addnit conßenßtm pdrtes erßüionem contrd Dettra : tdnto præmio opinions ßd propoßto, gU' ftduit de pomo ff:ienti£, hoc e^, uertit oculos 4 Deo dd fe,ut d£mon ßcerdt. Ui co obtenebrutut
GTfedilexit oblitusDei. Quo ddmiffo, ßepd' rduit fe d complexu tÜo diumi ßuorts. Conditio erdt diüd 'm lege, ut qudcumque hord ex uctito ßu üu ederent, morerenrur, quod itdcontigit, lidnt
-ocr page 257-DE VERIT. riDEI LIB. I. »9, fl lt;^uii hominem nunc conßderet,pUne iiidc.it gr a uißimo Liborantem morbo inßmdbüijUtiant de/pcratus Gr deplorntuißt. Corptu infirmum,o^ tnniumrerum iniuricc obnoxium,morbißngulis corporis partibus cum acerbißimis dolorumfaci' buihoris omnibm minantes atque impendentes: mens ßcut in extrema ualetudine inuidida, catca^ improuida,necfeilluflrari ßnit uoluntas, utpala' tum iegri noxia femper appetens, pro ßturis ini' mica,ßanantiaßgt;era atque intraflabilis:ajßäui commoti omnes. ipße homo feruus rerum quibus e^ get,quarum erat natura dominus. In hac atgrota' tione paucos annos moribundi agimus,donee oiU' nino eßiamus animam, quod mori dicitur : quunt uerius ortus ipfe did poßit mors,ut acute dixit Hanilius,
Nafeentes morimur,ßnis^ ab origine pendeK Talis mors data eßA.dit pro fupplicio feeleris a' cerbior multo,quàm ilico extingui corpus. Statint peccatum,hoc eß cognitio fui,o{lendit ipßs, non effe tales eos quales rebantur.nam qui feexcellen' tißimos efß exiflimabant, eos puduitfui ipforum Grerubuerunt fuam nuditatem : tales feefßciudi' carunt,tam faedos turpes,ut exißimarent alios libentiusipforumtegumenta conßeduros, quant ipfos eofdem.decerptis^;ßlijs ex arbore, texerut
H et
-ocr page 258-IOAN. LOD. VIVIS
td qu£ db iÜo tempore ßierutpudendd, priui non erdnc. e:^ intelligentes fe peccdljiin legem dutho' ris fuiyinter arbores conjertißimas abdiderunt ße, ßtgientes illiusconfßeäum. Clduß erantprin^eo' rum oculiaddlid,prieterqud dd Deum: nunc cldU ß dd Deum,dperti ad dlid.dmißa eji ßmplicitds ik Id innocetüc. IIS' iam gut ßoium curdturi crätDei iudicium deße,reliilo diuino curant humdnu. ope riunt pudenda ; er qui erat anted in mundo liber^ incipit alienirS iudidjs ßeruire. ßequitur caligo,er tenebræ mentis.ßigiebant Domini confße£ium,O' bliti omnid eße nudd et aper ta cor am ocuUs illius, uim^ mius omnid reger e^omnia replere. hoc enim ante mißerabile ilium caßum non ignorabant. Tunt Dei« denunciduit homini,amifilße idum poteüaté in res inßriores-, er laborioße qu^ßturum neeeßß ria.terramipßamprobono ßemine, promercede labor is repenßuram ei fßinas er tribulos,res pror fum inutiles atq; inßuaues. Qua; noxa non ßolu de terra intelligenda eß,ßed de ijs omnibus in qult;e pit tet humdnadiligctia,aqua et aere,ßue natur aliter proueniät,ßue arte fiant atq; induüria. omnibus propoßtus eft labor erßudor,ß uelituti. EtquO' tüam parés eftAd^m omniu mortalium, in eofitit uitidtd natura nosbra, ut nunquatn deinceps inte' grd ueniret ad pofteros.
QVOD
-ocr page 259-DK VKKIT. flDEI LIB. t 'tfï
^CtyOD HOMINVM NATVRA
COrrufifäin eße n^turä normm, tarn mttni'
fiRo tpfamet oüendit or clamat, quim £' grotarefe quum teneturgiriiui morbo. Qjttc enim conduit Dci«, en in ußwn nliquem pnrnuit. nnnt quid minus cndit infnnilnmiünmcr aternnmfn' pientidm,qunin temerc cf ßnefrudu ej“fine uüo quicqunm procrcnjje ? I« fnmilin bene inüiMn nuUus uncntofficio, utefluetus uerbum : uncabiC in mundo, quo nihil eft fnpientius deftcriptum ntq^ ordinntumi Porrouftis nonpotefte/fi,nifieiitf qui er indiget,er poteft uti. Deus nulln prorfnnt inreindiget, extra feangelis quimeri funtj^irU tus nullus eft ufits mundi corpornlis. PeUute uerà pnucis contentte,nempefatisftci/fi ucntri,Teliquii omnibus nec uti feiunt, nec po/Junt, nc ne curant quidem. Homini ergo funt parata hiec, qui eget propter corpus,er mête nc ingenio prieditus f eiet uti.Snpiens er optimus nrtifix DcMi, homini, cui ex bonitnte fua mundumfuum nttribuebnt corpo' reum,exendemipfnbonitnte fincultatem quoque ernt lnrgitus,en inter qiiæ uerjnbatur ncccmodau' di ad ufusfuos, nempe cognitionem ey feien tiant eorum, imperin quoq^^ in iün ipfn er dominatum, quo non mtnus opté poffit uti quibus ueüet, quam
2 fnciti
-ocr page 260-»9« IOAN. LOD. VIVIS
facile CT guandocumjtte libuilJet. D ominum erg» ilium conRituit eorum lt;jua: propter ipfum creaue rat. Qualeenimeffet btereditatemfilio parare^ eamq; ita recondcre,ne uel inueniret, uel poftqui inueniff'et,eam addere difficultatem poffeßiotü, ut capere teuere uix poffetlTale effet omnino mit nui 4 Deo homini conceffum plantarum, animan' tium, lapidum, ff ipfe quid cr quatenus ex qs fu' mendum haberet,quum ufui pofceret, ignoraret. Jamautemutfciret affequiilla, nonpoffettarnen magiw uiribut renitentia ac repugnantia. ^fler' go diuin£ bonitatK ac fapientite, omnia hæc mU' neri homini tradita cumfacultate, hoc eft fcientia crdominatu. Atquinos Cf mifera iUorumom' niumctecitateatqueignorantiaab ufu eorum eX' cludimuratquearcemur,tumea adqu£ perueni' mutcapere poftiderenon pofftimut, quiapro' cul diftita, quia recondita, quia reludantia, qui4 ! damnum nobii mortem^ adftrentia.Dicunt,VO' tuit nos Deus exercere.imo quantumcunqueexer ceamur uniuerft,minimam partem eorum qu£ ig' norabimusnonajjèquemur. Atfaltem neceffariit fciremus,ut bellu£. Quid,quod non ftoliim eanon obtempérant uoluntati no{lr£ cr iuftibus,fed inft diantur omnia,ut noceàt ft qua poßint. Aeftus CT rigor c«U nobis, ft-uÿbits, çraninKmtibnsnoiiri
-ocr page 261-DE VERIT. FIDEI LIB. L 197 wfi«, ignés incentif s, dqude elunionibus, ledificiit qu£nosddMel(im noilrdm extruimus ruinafud nos opprimimur,in mari mergimur du pifcamur^ dtnn alicjuo traijcimus,ue^les arrodit tined, puluii cr humor corrumpit metdUd, rubigo confumit, nulhefuntfrugesguibusterrd eddem nonprodU' cdt ho^tcin,d lt;juo fiiffôcentur nbsp;nbsp;perednt. dues,tdl
p£,mures,firmicie, uermium incredibilesßrime fi-uiUbus eyfrugibus peüifir£. fêles e:ir cdnes iu' ter nos educdti penum uniuerfdm diripiunt, inß' didntur corti mdrtes,ttulpes,muüel£,cdulibus lu' pus: ut trdnf;dm rdriores ßrdx, leones, urfos, O' pros, tigres, pdrdos, pdntherds, nobis CT noHris grcgibus boiles cdpitdles. Ç^nid reßrdm uenend tdm multifdrid, tdm pr£fmtis exitij f Ex bomtnc Mero ^«dfjtttfcomint mdldfplurd ex iUo uno,qudni ex cateris omnibus domi,priudtim,publicè, in ci' uitdte,cdlummjs,pugnis, diglddidtionibus, fiirtis^ rdpinis,mutildtione.Poßrem6 fbris beUo,quod m* UMM ofHfies fdcies zxß^ntds crudelitdtis,immdni' tdtis,inhumdnitdtis compleâitur, ut id foluin eui' dentißimo dtque efficdcißimo ptdrgumêto deprd' Mrftif dc uitidtie ndturæ noflrie. Quce dnimdntes inter fe turmdtim dd internecionem concurrunt^ nuOte fdnè: fed, ut Plinius inquit, Çon^egdri ui' iemus,z^fldrecontrudißimilid. Qu^firdtdntd
N ) ruble
-ocr page 262-r?» IOAN. LOD. VIVIS
r^biefæuit in ßr am fui generis ? nimirutn ntitnet in illis primigenu iUu naturu,in nobis degenerauit in peius. ïtaque non nos domini fumus rerum,fed iÜ^ no fri : er nos Ulis feruimus, quunto IdborCf quùm dßidud foüicitudinei ut hominum plerifquc nihil ßt omnino aliud negociu in uita, guàm guiC' rere gu£ ßitura ßnt ufui corpori,er lt;JU£ßt‘i con' feruare,uel neperdantur,uelne pereant. Quadß amittantur,guis dolor,quanta affUilatios itanihil minus quàmidagunt,propter quod miffus eßho' mo inßanc uitam : erß^ut Ennius loquitur,pr£' ter propter uitam uiuitur. AlUquid ergo egimus,a' liquid commißmus, propter quod amiffà funtett munera,qU£ excellenti natur£ noflræ fiierant ab authore concefft. lamueroinre omniejialiquid optimum er pr£ilantißimum, undercsea nomen ßfeciei fu£ fumit. beU:i£ omnes flatim utnat£ funt,uel breuißimo poß tempore pr£il:antißimK illud fu£ natur£ ufurpant,er opera edunt Uli pr£ ßanti£ confirmia,er ut qu£dam paulo diutins tar dent,ufurpantcertetandem, erre ipfa demon' {brant fe huius eße natur £ ac ingenij. quod ß non faciunt,certéiiüdubitatumfacimus iudicium, cor' ruptaeaeßeacdeprauataex cauffaaliqua ueliu' terna uel externa. liomo autem quadiu bona men' te non utitirr i quàm pauci aliquando, quant muß tt
-ocr page 263-DE VERIT. FIDEI LIB. I.
ti nutKjuimfut appâredt,à refiituditie Mturæ fut» decliiujfe.Ç}uid,quôdanimâtes omnesflatimuer guntgua/i nutu guodamad inelinationem per/è^ âionis fute,foli hommes àfuafunt auerß et edgt;hor rët, nêpe à cultu inëtis fapiëtia. ^eüitc natur te duüu nottent uiuere uitam plantarum, çr ne iiluc relabantur exercent femetipfas. At quàm multi ha minum cupiunt uitam brutorumagere, immerß delicijs Cf (corporels uoluptatibiis ,ßne uÜa cura aut rej^eëlu mentis ,acne cogitatione quidem,ßt ne mës aliqua,an nihil homo damp;t àbeüia. Quôd ßßbiipß homo permittatur cf comendetur jemo ta educatione ac difciplina,guonwdo ßrretur pro nus prtecepsq^ ad ea quæ mnimèfunt hominisi eu lus reißatim ab ortufuo tota infantia cf pueritia nanißüißima edit ßgna. ç^uid enim quarit aliud quàm delicias, uoluptates, lufus, indulgentiam? Qtiid ei magis eflinjlar mortis,q prinM ilia ad li^ teras crßrmandos mores indlitutio? mens noh'a natura expetit uera,uoluntas bona:adeô ut Ciuin tilianus mirandum effe ducat, malos eße tam mul' tos,quödßt contra naturam. At quanta efifaëla incUnatio à ueritate ad fabulas, à bono in malum? Degenerauit ergo natura noßra àreëlafuacondi tione ac uia.Age ueró,qua: tandem natura integra expetit interitum fui ? Atqui in folo hominumge'
N 4
-ocr page 264-»00 IOAN. LOD. VIVIS
tiere[unt qui ßbi munui udfirant, multi qui mor' tem optent innocent,plurimißni cr unlentes* tlt;edio uitlt;e ob leuiculdmaßtntionem bills. Acce' dit bis, quod homines poßti fumus ù principe nd' tur£ inter beüids angelos, propinquiores ta' men angelis mente ac inteüigen tia,propinquior^ brutis corpore. At nidcre ejî,quàm maiore nos in' terudllo fuperant angeli., quàm nos bruta. eSquot; lo' quor de angelis inßa natura,nec miferia deieâa* necfublimata beatitate. Corporis ueràdotibusi mnltisbeiliisßiperamur,integritate,uiribus,cele' ritate,agilitate, ualetudine, uita,fenfuumacumi' ne ac uigore. 'Deinde nonefl credibile,à Deo opti' moz^nobtsamicißimo conditum ejfede princb pio hominem tam infirmo corpore, obicélum tot incommodis uitie,^ animam nobilißimam intru' famin uincula, ubi torqueatur perpetuo : fed eße indubiè quod Sapiens ait, fe id folum inuenijfe,i Deo effefailum homincreélum,fynceru,integru^ (yr ipfum fe his calamitatibus inuoluiffe quibus premitur.Aliquid istorum uiderunt in fuis Ulis te' nebris Pythagorici, zr eos fequutus Plato, ut fo^’ let, quum dixerunt corpus hoc fepulturam eße zr carcerem animo;, eamq^ hic deuinilam dare ma' gnorum fcelerum panas. Hic uideo adeffe quofdèi multis quatüionibuSjtanquam tendiculis inüru'
éios.
-ocr page 265-DE VERIT. FIDEI LIE, I. loi flos.At^ui Adampeccauitfolui, cur in nos réduit ditftagitij illitiffuppliciumiPlaniuf eftfädendunt hoc quod de pnmeeud noxa or principe dicimus. làens hominis iduilrâtci erat magnu luce Dei, er amore accenfä., ut furfum ßrretur : cdro uerà beneficio iUius lucis er ardoris fuhditd menti, ex omniahomini.Homo ueràper peccatum auertes fe à Deo,tranßjt lt;t mente in carnem. Cdro, cuiui natura eß deorfum trobere, ncpe adfua origine, procul à Deo trahit,nempe ab jpiritu. habet enim caro naturaatqi ingeniofuo defideriafuaei'cupi ditates aliénas abß’iritu, fed qute beneficio fauO' ris diuini reprimebantur. Ita amifit homo ca mU' n era,qu£ ff’Otia n uminis erat naâus, er exßgt;iri' taliacdiuinofaduseflcarnalis terrenusq;. Inde caro omnis ex ilia carne defumëda, damnata,tan^ Deo inimica : er caro omnis propter confortiunt er coniunâionem cum ilia inimica Dei carne non tamfaàla efl inimica quàm aliéna, ita in Adam pro pter peccatum,tanquam in femine uel radice,om' nis humana caro damnata eß. Et quemadmodunt uitiato femine out radice omnes deinceps frudus nafeuntur uitiati,fic inuitio Ado:, quoniam ex eo omnesfumus. Quaproptergeneralio hominisfo' do eflpudenda : quod odendit naturolis pudor in fidenfionegaütilium, ideoq; ea folùm texerunt
N S Adam
-ocr page 266-aoî IOAN; LOD. VIVIS
Adam or Bua. nä^; ubi fenferunt uitiit,de ittis eru buerut.Atqui facris oraciilK eßproditum, Anima qUiC peccaueritßpla morietur, pater no portabit iniquitatëfilij. Ita eß. Sed omnes quodämodo in A dam peccauimui, nÖ aliter q omnes ßituri ßadat uitiati funt in uitio femints ant radicis. lußitia aut illa prima ^u^e originale nucupatur,non erat mu' nus à Deo Adlt;e pecuUariter tributu, fed humano gcncri. ideo^ cu ij qui erät tu humanÜgenus^faci nus cômifèrùt^uniuerfu humanü genus beneficiii illud perdidit:quemadmodum quod ciuitas pußUa adhaccr inßequens decreuit ac ßatuit,eade mox auëla or numerofa feruat,c^ pauci patres copio' fam fuàtn in poßerum fobolem obligant deuin ciunt. Adde huc,quôd qua peccamus ratione,con' ßmili punimur,non acrius. Omnes quidem in A-dam hadenus peccauimus, ut fauorts cr gratite Dei dona amitteremus,per qua: ad coniunâionem iUius uenitur. Cares tu illis, non cruciaberis pro' pterea,fed carebis iüa coniundione. Nihil fit et' go iniuri£ cuiquam, quandoquidem non punitur acerbo fenfiu,qui ipfe peccâdifienfium non habuit.
Ciuxrit alius, Si Adam uno crimine tam imma^ nem fiât cafiim,cur nos tot flagitijs tot fceleribus (ooperti or obruti, nongraiùus multo cadimus, ^uàm iüe ƒ C^ia unicui^ue rerum dédit Deus earn
-ocr page 267-DE VERIT. FIDEI LIB. 1. loj PM naturam, per ^uam^etres ilia : guainfîtob leret,non iam ainplim ea res ej/et,fed alia quæpia ditierfiie firma:. ita dedit Dem bomini quo effit homo : tumornauiteum atqueinüruxitamplißi-’ mis donis,ut diximm, fiientia cognitione rC' rumßatißima ditione in res omnes ,fano cr intC' gerrimo corpore,cr uita pro libito diuturna.pri' ma ilia debebantur naturte hominis,fine quibm ho mo no efiet : hæc autem polieriora gratuita fiunt, exfauore conditoris. Qtip ergo die a gratia c:'fa wre principis fui homo efi deuolutm, eodein ipfo amifit ea qua; gratia crfaiior deder ant,cr confer uabant. qui enim ab ignc calorem r ecipit,fi abfce^' dat refrigef :it. Itaque cecidit Adam ex faftigio il' lo beneficioruDei : nos quihumiiacemus,nullant habemm unde cadamm altitudinë. amifimus enint donagratuita, ideoq- alter uAd^e flagitiu,fiquod admifit,non nocuit nobis : nec noftra ingeniu tol' lunt naturale,tamctfi non pauca importât incom' moda,grauia profidlo et peraccrba,obfcHrationè mentis, or quandam uelut in beÜuas degencratio' nem,mor bos,debilitates, procliuitatë ad peßima, tarditatë ad optima,qute omnia uidemtis indies gli fcerc,ea uerofceleru ejfi fupplicia dubitari no pa tcfl. Quantu efl enim,c:r quàm dolendu, circuclu di hominem tenebrisignoratite,zg quidem rcrunt »tfÄxnJjS
-ocr page 268-»04 IOAN. LOD. VIVIS
mdxitnè neceffàridrum ^inciri tnanibtn nbsp;nbsp;peii'
1gt;iK,morbo c;- debilitate,auerti innumerK cogitd' tionibiK à cura colendi nbsp;nbsp;atnandi numinis, angi
tantarum rerunt quM quotidie augemus folicitudi nef Sed pergunt quidam interrogare,an non pee catum omne uoluntatis efltua plané, çjquot; peccatum fjoc uoluntatis fiiit in Adam, hoe denigrauit iÜius anima,zy corpus contaminauit. huius autem cor^ ruptio dimanauit ad poüeros, zx orbatio puritd' tisillius,quamno{lriiuititiam originalem uocat. Qjtocirca priuatiomagis eftinalijs boni, quant contrailio mali feuculp£, zr animie inßilioex contagione corporis quia idi iungitur, ut corpus noSrum in aerem peüilentem ingreffum noxant fibi à loco accerßt. Quarunt hic alij, Quid er' gofiet de ijs quifato fiant deßinfii anteannos qui' buspoßent Deum cognofcere? Adfempiternant beatitudinem nonperueniturnißper charitatent Jiei,ut antea dixi.pueriqui hanc benßeio Christi non ßunt adepti, arcentur ab aternis idis bonis: nee uda tarnen fit idis iniuria, ß non aßequuntur, quodnecidis eftpromißum:nec fentiunt tarnen plus incommodi,quàm ex futore aut fabro natus fi non fiat rex,aut homo quid alas or penas non hO' bet. fiuuntur tarnen, ut credibile efi, amplißimis bonie : nempe naturalibus liberis atque expedi' tis.
-ocr page 269-DE VERIT. FIDEI LIB. I. tof tis, non enim uerfantur in malii, graui or tetro corpore exuti : uigent animie cognitione libéra, gaudent contemplatione aperta rerum omnium cr dilucida. Additur aliud gurptum : Peccatunt Adanocuittantopere, quid iüius reconciliatioS cur non per reconciliationem eximuntur ea noxa quam propter deliélum merebantur l Si execrabi' lesfilij Adam,curnon bonorum uirorumfilij^it tilQuia in reconciUatione Ada non efl execratio carnis fublata,fed anima à feruitute carnii liber O' ta,çx repofita ingratiam cum Deo.ita contigit eè quod alüs bonii uirii, ut manente uitio in femine, frufiu^fîtadmelioremodoremaut faporem con-' cinnatui. Afcendunt quidam altiut,e:r f - in pene tralia diuina fapientia ac uoluntatii temerarià ingerunt. Cur,inquiunt, dédit Deuf bomini pra.-ceptum^quod fciebat tri ab ipfo uiolatum {Simile eft iHud, Cur eos créât quos tnalosßre pranouit, crfîbiinimicosiPlocuerà nimiseft impudenter Deum ad reddendam eorum qua agatrationem accerfere: quod à principe aut uiro prudentift ftmo facere reftrmidares ,deterritiK uel magni' tudine uel autboritate. Tuuerà inRegemundi omnipotenti ey- fapientiftimo,nec magnitudinent reuererispotentia,nec fapientia autboritatem! feccat bomo nontwîuntate Dei,fedfuaipftM.
beUtùs
-ocr page 270-io6 IOAN. LÖD. VIVIS
b ell UK libcrtatem non dedit mentis, homini dedlt, ante eum propofuit uitâ cr morte,cid quodcun que uolueritporrigat manu. Sed nec défunt qui bo num hoc libertatis animi,quo amplius aut prlt;ella biliusdm nuüupotuit,calumniètur,qua)lq; Deu in itit uocet, quod id dederit per quod peccamus: quaß uerô no etiÙ bona omnia,ut métis inteUigen' tiâ,phantafâ,fenfus,ualetudinë, robur, diuitias, potentià,decus in peßimos ufus conuertamus. Np hil ergo dedißeßierat fatius,quia nos bonis be^-né attributis prauc abutimur : ey quod ingentiunt eß ex fe bonorum inßrumentum,nos ininjirttmen tum peruertimus malorum omnium. Sic iUe Cicc' ronianus Cota quaß deos uocat in ins,quod homi' nibusrationemßntlargiti,quam multi tanquant in artificiiim uertunt fcelerum crflagitiorum. Eß ne author in culpa,ß tu in de es malus,ßne quo eß fe bonus non poterasiEt dicmombus natur £ excel létia occaßone pr^buit miferia;. culpet igitur diet bolus Tgt;eum,qubdfetamexcellentem condiderit. Atquifeiebat, inquit, me male ufurum. Atqui ex alios feiebat bene ufuros,idcirco dedit omnibus C' iufdcm generiseadem: eX nialos toler at propter bonos.omniaenimfuntpropter hos, quihteredi' tatem accipiunt falutis, ut Paulus inquit. Sedocu-a noßri in comparatione no/iri temporis ex ‘eterr
nitatit
-ocr page 271-DE VERIT. FIDEI LIB. I. ïo/ KitMis non folùnt caligant, uerùm denfi nebnht ihuoluuntur. IiTiaginandum efl, in iliaæternitate perinde ejjc Deumfacerealiquidcrpræfcire, ut nos agaredliquii, nbsp;nbsp;ddumuidere.Trddo tibigld
dium,hoc prius tftncUurd: tu traditum uertisin tudm perniciem hoc pofterius efl : tum uideo te maléttfum.flcDeo priitseflddre tibiampliflimit munerdjpofleriuf te illii dbuti, çr eum hoc cogno fcerenonquidemtempore, fedcurfu quodamrd' tionis,i:::ruelutgrddibiK ndturalibus exiflit dd pO' flremum. Quid ergo tdm fletuK efl punitor Deut» uttdntdbondunius ilico præcepti trdnfgreßione eripidtihitccinecflilldduobis nunqudmfdtif dc' pr£dicdtd bonitMfüon efl conflderddus Deus,ut iudex dliquis humdnuf,qui mdleflciu punit. Hom» tnim infligitpoend, et irdpercitiK,uel dbduitus O' dio fcelerü in corpus noxiu exercet legë,dut exer ceri imper dt. Deus uero mitiflimus mafuetißimus. Optimus efl : qui ut uerè çr dppofltè loqudmur, non dederdt praceptum Adtc, cr p oendm dddide^ rdt : fed ut pdter dmätißimus præmonuerdt ne db ipfo oculos defle^eret dd res dlids. flturum fl ii fieret,utinmdximis cdldmitdtes miferidsfefe inducer et. hdud fecus qudm qui uoraginem digito indicdt, in qua fit pr^fentiflimd pernicies cddeU' tibtts, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addm prduitdte cr dementid fud inU
exitiunt
-ocr page 272-»08 IOAN. LOD. VIVIS
txitium incidit,i quo pramonitM ßientt ut cauc' ret. Nonfinxit Deuipricceptum, necantepedes Ad£ tetsndit ut pedicam : neque poft tranfgreßio nm impulit Dem iüos in tantm calamitates, tail' quam uiolatoresfutelegisifedipft quia ultrore' cefterunt à bono,neceftàriô in malum inciderunt^ quoniamàbeatiftimo in miftriam,quodoüendit fdcræ narrationis ftries. î^am ubi de uetitoguftaft fetfrudu,ftatim fenferunt quid admiftftent. an tequamDeui illii loqueretur,z^foedumfacinuf txprobraret ad maniftiiaticnem ftppliciftiam in' terfe fupplicium experiebantur, pne feftre' tant. Nec Dem damnauit terram zr carnem,fei damnatio fecuta eft ex peccato,zr difeeftu à Deo nd diaboluin. Sacr£ uero literie humanis uerbis çy morehominibmloquuntur : zr priefertimuulgo gentis Hebr££,quod erat ad altiora myüeria con fequenda tardißimum. Et tarne ruinam hanc adei tnißerabilem zx acerbam,pater indulgentißimut Dews in grande itli bonum conuertit. Nlt;tm fcowo perculfmmorbograuißiino, quo per amoremßm ctecumatque immodicumaDci amore acfiducia dißceftcrat,quo alio erat curandm modo,quam ne in fui amorem recideret,cr ad amorem Dei ajfue' feeretrediret Cieca mens, multisq; tenebris obrU' ta,admonent atque ftimulant eumiUtfibidiffifm
quierat
-ocr page 273-DE VERIT. FIDEI LIB. I. 209 qu£rat ducemuiæ ,mdgi{irunt ailionumfuarunt oinniu)n,qui nec faüi poßit^nec uelit fallere:nem' pe Deum,cui unifidat. animus tanta perturbatio' num temperte conculjtis, cogiturfedatorem or tranquiUatorem implorare,çr quietem optare aU quam,qualis contingcre in bac uita non poßit, in folo Deo eßJ]gt;eranda.Corpus inßrmum,totmor' bis ex doloribus affliélum,uita tot moleüijs impC' tita adducit hominem,ut minus ße amct,ajßtrgatß duciaatque amore adiüum,à quo dabiturnobisre quies tantis malis.etiam inter has /pinas,inter tam grauia incommoda multi uitam banc mordicus tU' entur,ex altera abhorrent,er in Dei cogitatio nerarißimi ßuntac ßegnes, in amore autem ßi' gidißimi. Quid facer ent,ß hic ex corpus eßet ßr' mißimum,dolorum ex defatigationum expers,ex deledationes in uita plurim^ ac perpetuæ, om tiiaq; ad uoluntatem no^am fluerent^ Si ergo fa' nari fehle æger cupit,quomodo erat aliter fanau' dusipater amantißimus quod aliud potui/ßt reme dium cxcogitare prtefentius ? QU(erunt,Cur ß peccatum Adte tantam inuexit cladem et ruinam, teconciliatio chriflinon eximit nos eanoxa, ex in priflinum flatum reducit f Chri^i aduentus ex t-econciliatio reddidit quod expediebat, nempe Hiam ad £terna bona: non reddidit ea bonaqute
non
-ocr page 274-aio IOAN. LOD. VlVïS.
non expcdiebdt nos recuperare. Si enim homo ef' Jetfolum ad uitnm hanc conditus, bonus benc' ficus Deus turn Adæ ipfi ium reconciliato, turn nlijs qui ipfi fepeccato fitonon contaminafientf primdillu fiud exceUentißima muneru reddidifiit. Sed quonium nos nd ccele^em immortalitdtem Deus creduit, bonus or libendis Deus fi^ecimen etidm horum bonorum in primo homine protulit^ ficitiüumnonfolùmdignitdte ndturæ ddmirdbi-icm,fed inüruxit zx ornduit amplißimis uitte bo -nis.zirfic iÜum poüerosq; eiusreliquifièt,fiin Dei grdtid per feuer dffiet. Sed Addm tdm celeri de' fiäione d Vdtre dc Domino, ficit zr dngelis zx hominibus pofled ndfcituris mdnififi:um,non con' ducere illi z^ nobis omnibus tdntdm pdtris in' dulgentidm ; melius nobis ejfi omnibus,ut hie tdU' qudm peregrini uerfemur, non tdnqudm dues in pdtrid,utdlterdmilldmuerdm z^ perpetuo dU' rdturdm pdtridm toto pedore concupifcconus zr quicrdmus : ne fi bene fit nobis peregrè, pd' tri£ nos nonfolkm cdpidt obliuio,fi:d negleihis et duerfdtio. In illo enim rerum ftdtu tdm filici, zx tdm undique bonis con^ipdto zx dccumuldto,quo tufquifqueuel cogitdffit ddcoelumfe efièfdüunt Z^ dppofitum^uel cur dffit uel expetiffit ,nifi uis mentis mdgno condtu alte lfe£idntis,fenfum tdU'
t£
-ocr page 275-DE VERIT. FIDEI LIE. I. »u fie fUicitatis futgt; fe reliqui}Jèt ƒ quod ßtifjet fadn difficilUinu in tanta dulcedine reru uitte. Itaq; eX' perimentum fumptumejîin uno^quid uniuerfii expediret:Gr CbriRufDei filiuiiaüuram quant nos in cafu Ade ßcimits,refarciit:non repofuit ea bonaqu£cr iUi fiterunt caufja ruine,crnobis omnibus jùijjènt. reponet tarnen, quum iamani' pliusnonpoteruntejjèad noxiam occafio:nem' pe quum eueâi in cœlum ita erimus cum Chriito, perChri^umcumDeo,utnuÜus ßtdeinceps cafus timenduf,nec un ulla poßit nos ùDeo diuel' lere. Occurritur hic à pertinacibus alia quæftio' ne. Quandoquidemad caleHemuitameftbomo failus,cur De»s hic eum pofuit in terra, hoc eß in peregrinatione,S!r non in patria ubi eratperman furusiquorfum opus er at hoc decurfu uite? quor' fumhoccorporetantitarn mirabilis artificiji Hoc uero perinde eß ac ß quis quer at,Cur ßrmat nos Deus prias in locis maternis, ex non potius in hac luce in qua ßtmus uiiluri ( cur créât flores an' teßuilus, cur ßudus crudos ante maturitatem? curanimalia oriuntur paruula, fenßm deine eps adoleßunt^que perßequi eßet infinitum. quot;Voluit Deus res que materiam haberent,er contineri di menfuloci,exfluxu temporis procedere. Corpus autem ad hanc uitam magnum cr mirificum habet
O i opi'
1
-ocr page 276-SI» IOAN. LOD. VIVIS opificium,u,iäelicet omnia deinde opera etiam mi nittißima folertiam fapientiamq; teüantur condi' tor is. M-iramur artificium huiles corporis ad ui' tamßdeftad rem temporariam : quantum eft ar' tificium foetus in utero ad nouem menfesiquantun ßrmicit e:^ mufcte, zj- papilionum,^^ flofculieodemdieperituri quo nafcituri
L I B RI PRIM FINIS.
IOAN'
-ocr page 277-Xlî
IOANNIS LO/
D o V I C I VIVIS DE Ven'rare fidei Chriftianæ liber Secundus,qui eft de i e s V CHRISTO.
OVVM mihioritur uolumen cum uduentu Dei zr Igt;omini noüri, in quo oüendendum eÆ, quentddmodumlapfb ho mini Deuf flatucritfub^
umire. QuMtopereaf' flixerit Adamum acer'
---------II, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«VC/-' iUe cafus,reput4re quiuis facile perfepo tef : quuin ex eo uideret fe ingentibiK Dei tant
corpore quant animo donis orbatum, incredi' bVii cum ægritudine tranfegifè ætatem, calamita' temreputantem quum fuamipßiii liberorum ex coniugis,tum illam quam in cunélam fuam po^e^ ritatem inuexiflèt.îAouitaumacerrimè inter alia,
mors Abelis filif quæfiiit in hominum genere pri ma,pofta ob oculos imagine tamhorribili /feciei mius, quam quifque efèt propter deliilum iUud O î fuutn
-ocr page 278-it4 IOAN, LOD. VIVIS
fuum fubituriK. Sed cSfolata efi eum Dei bonitHf oRenfiiproculmentii oculii reparationeatqiiti' ßäuriitione tantæ ruihie amplißma copioßßi' tna:quaßießetu^ maiore animo ßrebat tantum pondu! laboris,eamj- ipfeßgt;em er fiduciamfilijs ac nepotibu! quafi per manu!tradidit,ßmulcum aliqua ratione pietatis,qute iUi taquam fteUuIa iu' ter nubes denßßimat conßeruata efi : Deum unicit qui uniuerßa condidißit,colendum e/ße ac reueren dum,huic obtemperandum,hunc amandum, in il' Io ineßße bona omnia,proculaute ab iUo calamita' tes,labores,cun{la mala.Sedpofleri iBiui eit rudi' ter auum degeret,ßne dißciplinis er euhu animo' rum,ßoU! corporis ßenßbus ducebantur, quum^ nec pr£ßens numen aßieerent, neque ea per qu£ inteOigi poßßet,conßderarent,ßubqt in eorum men tes grandis obliuio Dei,tum er iuflitiam iHius nC' glexere,eadem caußßa qua etiamnu plurimi, quod non cernerent par at am ilico malefailis ultionem. Ergo uelut repagulis omnibus pudoris ac diuini refßeüus amotis,ejßußßime ße in flagitia omnem^ turpitudinem proiecerunt ,non illa quidem animi flagitia,arrogantite, odij, iracundi^, inuidenti^, qua: apudillos nondum inualuerant : htec enim or taßunt er auila cum hominu ccetibus,opuletia,ho nore,dignitatibus:ßed in ea quie corporis libido ex peteret.
-ocr page 279-DE VE RIT. FIDEI LIB. ï. itf peteret. ïrihM obf :œnitates cr maximi et minimi uelutfidilo dgmine irruerut,adeó ut zsquot; qui nonni bil ingeiiio ucilerët,hdberëtqi cm animi dotes,qui' bus fe dd Dei cognitionë cultu^ fdcilè extoUerët^ quos angelos et Dei filios appeUât my{iic£ literx, etii cum dlijs obbrutefcerët feëlüdis uoluptatibus^ Depreijdui omni mentis dc iudicij, ztr qudfi dc' merfa in corpus,logißimedßmilitudine Dei recef jerut:edé^ ßtit continudtiofldgitioru,ut quu nihil reftdret dmplius bon£)pei,ultione numinis deleti fint uniuerji,ldxdtis dquis undiqi, fupernè,infer' nè,dmdri,dfintibus, dfluminibus. Cuiusinundd' tionisgentiü quoq^ fcriptores meminere,uelut P5 poniit J M.eld, qui loppen Aegypti conditdm dnte diluuiumtrddit. quod de diluuio uelDeucdlionis non poteft,quorum neutrum dt' tigit Aegyptum : fierut enim utrdque in Græcid, Deucdlionis in Achdid,Ogygis in 'Ëceotid,et huic uicind Atticd. Kepertus ejltdmen in tdntd multi' tudine 'tfioë, quiàrdtionibus uitæ^ dliorum inüi tuto longißime recederet, zy numen pure dcfdU' fié coleret. Hunc cum uxore zy tribus filijs,dc tO' tidem nuribus d cldde illd Deus fieruduit: unde pO' fiedhumdnum genus repdrdtumeji, tdnto breui prouëtu,ut quingentis dnnis pofizy dmphe urbes fint frequëtdt£,zy mdgni exercitus ad bellu geren
O 4 dunt
-ocr page 280-IOAN. LOD. VIVIS
dum coÜeHi. Sed hoc non de quingenùs modo an' nis, uerum nec de ducentic ßierit mirt(ndum,ß quis ud comparationem reuocet, quanta poßit ex uno coniugum pari brcui tempore multitude pro creari. Ab uno intra uiginti annos, ut paueißime dicam,uiginti : à uiginti pofi annos totidem,qua' dringenti:ab ijsdeinceps eaturba, cuius iniri iam numerus non poßit. ey ha;c ante annos fexa' ginta,quodfacile efleomputatione colligere.Ve' rum dubitarit aliquis, quemadmodum ex hac no' dira regione culta habitata ad diuerfam,feu ad uerfam potius tranßerint homines per loca inuia, exudla perpetuis cali ac foli ardoribus. Sed ea qua;dlio ex uetere ignorantianafeitur. Odienfum eß enim nodb-a a!tate,uniuerfam terram cum ipfo Oceano adiri penctrari poße, etiam ßne diffi' cultate,nec obdiare uiam illam fub ßgnißro à fole femper tritam accenfam. Atfunt etiam homi n es in mari ,ßcutin terra ; quod pro indubitato cß habendum, uiuere homines intégras in mari, ßcuti Plinius tradit. quorum unus captus eß ante annos duodecim in Patauia^quem uideruntpluri' mi : etenimdetentus eß fupra duos annos mutus, incipiebat iam fari, quoad iäus bis pedlilentia in mare eß remifß(s,gaudens er exiliens. Sed idH quoque ex terredlribus funt hominibus progeniti.
Ham
-ocr page 281-DE VERIT. FIDEI LIB. II. n? Nrfin/îwti» qnibufdtim locismaritimis homines maximo opéré dediti n(ttatui,cM exercitationi af' ficfaciunt pueros fuos ,uthi diutißime poßint dtt räre fub aquisÆilij horum in aqtiis penègeniti,na ti,educdti,hlt;ibitdtione huinßnodi non aliter deU' (lMtur,quimpißces. itaquemadmodumdlijhenni nés in ttrido,ßc hi uiuunt in mari. cuiufmodi eße inextremisiüisinfulis Oceanißoeis calidißimis, cx ijs qu£ relationibus noüroru hominum accept mi(s,conieilurare licet.Raphael Volaterranus re'gt; ßrt,ßiiß'e in Apulia ab hinc annos ducentos iuue^ nem quendam^aßuetum ab infantia in mari agere, Itaque inter marinas beUuas complures dies uerßt batur, ey'conuiuebatillo'ßus, haudaliter quamß una eßet ex eis. penetrabat maris intima er remo' tißima, reuertebaturßepe ad Uttus, er nautas de ßituris tempeüatibus prtcmonebat : üicolaus pri' US dicebatur,po{iea Colapißcis, quaß î^icolauspi fcis.Sed ad curßum redeamus hifiorite.
de religione prp
fcorum hominum.
Pe'rràt^oëfilios ßuos quamipße à fuis acet' pißet maioribus pietatem, er colendi numi' nis rationem edocuit. Sed iüi cum liberis erfami' lia ad diuerfas mundi partes digreßi, quod erat na turale facile retinuerunt : colendum quidem eße
numeUt
-ocr page 282-Its IOAN. LOD. VIVIS tuimen,modum tame cr uiam mutauerut, quifqae arbitratu fuo.unde dear urn çrreligionu tâta mul titudo ac uarietM exorta. Keligionë uero à natura efji humanis peâoribiM inditam,oliëdit confenfut generis humani : dicam hoc uerbis Ciceronis,lib. de l^g.primo. De ipßs quidem hominibits inquit: I^ullages eft ne^ tarn immanfucta, neq; tarn ftra, qult;e non etiam ft ignoret qualem habere Deu dc' ceat,tamehabendumfciat. Deprtehenfum eft hoc non folum in nationibus terra huius noftr£,quam continentem uocant fcriptores,fedin nouohoc orbe,ad quemagnis nauigationibus Bif^ani pene trarut. Inuenerut enim noftrihominesgetes per-multas,qua ftne liter is,ftne legibus,ftne rege,ftne republic a,fine artibus a:uum degerent,non tarnen fine religione. ut appareat,uerius eftè ex natura re ligionem,quàmreliquashominü artes atqftnuen tiones.tlam ficut facultates omnes atcb appetitus animi or corporis inditas à natura cëjemus, quO' niâ tametfî non eadë femper appetut aut agut,ali quid tarnen cr agunt cr expetunt : ita de religio' nis eft curafentiendum, non eadem omnibus reli' gio,aliquatamencuiq;.ficutinonomnes eadëco' medunt,nec omnes rebus eifdem capHitur dele dâtur : quia tamë eftè omnes ac deleâari animad' ttertimusftd eftt naturale pronuciamus, eundem in tnodum
-ocr page 283-DE VERIT. FIDEI LIB, I. tt^ modii religio naturalii eü ingenere.f^ecies Mtem ßrm£,quditates hominum funt. Olim religio foht habita eß pro fapiêtM,nec fapiëtes alij q qui iüam mortalibus traäeret atc^ explicaret, apud Aethio p.tf,ïndos,Aegyptios, Grtecos, Romanos, quortî catalogu longü e/ßt recëfere. Nee Dei« tfe fui cO' gnitione humanis mëtibus plus ccceßit ac reliquit, quod pietati fatis effet. Peßime Lucianus SamO' fatentis fophijia,q adimës hominibus ueterë ac rë ceptâ religionë,nonfaltë reponebat noua aliquâ, (gt;uod irrideret antiquas demëtias ac infanias, rC' ëie id quidë : fed alia debebat fubflituere potior a. Sublatis enim prorfum religionibus, qd aliud qho ninë ßne humanitate relinquebat ƒ Sed quid aliud decebat Epicurieu facere, cr eu qui à luce fe in tC' nebras recepiffetlidëfacetarabiephilofophiâ irri fit,^ cura omne uirtutis. Cedo fi potes aliquâdo loqui amoto ioco,qd tandë uis homines facer ettol lis deoru cultus,fubfannas eruditionë,etiâ uoluptit tes corporis quas feëla tua profitetur infeélaris, quatn humano ingenio relinquis occupationë t tarnen hic nonnuüis (ß Deo placet) fapiens uidC' tur,nempe ijs quimagnainuidilt;e rabie oderunt quiequid non habent, aut per quod alios magnos crclaros effèëlos efßuidentiut Lucianus ip ft, quem ad infeëlationem profeindendam philo^ fophiant
-ocr page 284-«o IOAN. LOD. VIVIS
fopbiant inuidû Vlutarchi Cheronenßs impuîit, quem in magno eße honore apud Traianum Ctefa rem inuitui nbsp;nbsp;dolens cernebat. E.rgo ut ad propo
ßtumfermonis reuertamur, pietatis cura indita efl natur aliter homini. quod ß ita eß, mondirum proßäo eß hominis,non homo,quißne religione uUa uiuit. Sed posleri Noe homines craßi ac rU' des,nonDeum iüum naturæ dominumuenerati funt,quemnonuiderent,fenßbus tarnen omnino ducerentur ,fed qua; intuitu pule hr a atque admi' rabiliainorbe ßeäarent, aututilia deprtehende' rent,iudicio iUo fuo hebetißimo ac tarßßimo pro dijs habuere. K error à parentibus manauit in pO' {tero5,z^ auilus indies, magnas de uetuüate uires accepit : cui ætates infequutæ neßas exiüimarunt repugnare.nam poUeri maioribus fuis tanquam ß lij patribus cam fe reuerentiam cenfent debere. Er go alij propterjfeciem cr magnitudinem coclos, ßdera,elementa adorauerunt ; alij animantes bru' taSfiquibusaliquid commoditatis acciperent,ß' cut Aegyptij boues,cr ßles,cr ibes : alij homines quos honoribus diuinis uel ob beneßeium ,uelob metum atque aßentationem aßveerunt. Hac om' nia magna er miferrima humanigeneris calamita teindeorum numerum atque exiüimationemuc' nerunt. Ua indies augendis huiufmodi infanijs rc' ligio'
-ocr page 285-DE VERIT. FlDEl LIB. II. m iigionum, magnum denfum'tjue ßbi hemo murum circundabat,ne ad uerum Dei cultum perueniret^ Z^aduiamfu£ beatitudinis. 'Eos uero qui uelbo' nitate aliqua ingeniorum, uel difciplina atque in^ ßrmationehumanitatis uidebat damonad fanio^ rem mentem poffe peruenire, magnis occupationi buspropoßtisauertebatäbea cogitatione ac cu' ra. Græcis Ronunis ingenijs dédit poeßm,hi' {ioriam,fludium bene dicendi, cognitionem natU' r£fmathematicas,exercitamentacorporis,bellica negocia,nobilitatem,rem publicam, rem priuatät opulentiam,decus, dignitates, ambitionem,fama^ gloriam. Inter htee tarn multa er uaria ecqu£ taU' dem eße poter at religioniscogitatio,ercuraße' riaerbonæfideii Aßentiebantur modoreceptis iam olim opinionibus de dijs.,er eorum cultu, reli quM omnes cogitationes ijs occupationibus impê' debant,quceßatis eßent quibußeunque ingenijs di* flringendis er obruendis. Eongo seuo poß ßioatn extitit Abraam Chaldlt;eus, qui cæli numen er na* tur£ regem coluit^adorauitßÜiobßequutus eß,ac totoßdit peüore. Eratindubio ictate illa,er prio' ribiKßterant,qui moreacritu Noe Deo caliof* ßrrent ßacrificia,uelut lAelchißedech, qui in pri' tnisillis Hieroßolymorumßindamentis regnabat^ ßacerdosDeiexcelß-.fedqUieejßet Deo habenda fidesy
-ocr page 286-«1 IOAN. LOD. VIVIS
fides,^uStafiJucia,quae charité, firtaffi nee prit Harent,nee d/Tequerentur. Primus inter iÜos A' braam deprehenditautborem reHoremq; uniuer' fitatis mundi,non folum externis (acrifieqs coleU' dum,fed ainore çz fiducia,ut iÜurn chariorem ha^ beas quant teipfiim,iUiusq^ uerbis bonitati fidê non minorem proefles,q'aàm ijs qu£ cernis aut tan gis. Qui quum ea efièt mente abominatus deos pd' trios, mdgnd inuidia apud populäres fuos fiât, tt Deus iüum coUoquio fito dignatus efi. à quo mo nitus,utdomum Qf rem fdmiliarem transfirret, fitte uüacunHdtione Deofefe cunHum concredi' dit,^cumuxoreac familia tranfijtin MefopO' tamiamprius, indeinPaltcHinam. Hunc tantum uirum, tam promptum obf’quio, tamfiducia con Haiitemacftabilemdelegitfibi Dominus,ex cU' iusprogenienafceretur ChriHus, falusorbisper ditiac profligati. quunique ex Sara uxore fua nullosgenuiifet liberos, dédit ei feni admodum, çzconiugi flerilitatis fiue natur aà principio dam natæ ,feu ex deuo iam decurfo, filium ïfaac,quem patris non abfimilëuehementer dilexit Dominus. Huie duo fiterutgemini precibus a Domino impe trati,pfau,et Jacob,qui poHea de luHa nominatus eft ïfraêl. hic fiât uir quit auitæ imitator pietatis, tu uerà manfuetudinis incredibilis,qu£ ilium md'
gnopere
-ocr page 287-DE VERIT. FIDEI LÏB. IL «j gnopere commenddbat Deo. Itaque ex duohM, çrfi erdt Efdu tutuf pdulo ante quint ïdcob, td' men hic eft d'Domino eleilui, ddpropdgdtionene fdnlhe fobolis. Huic filij ßterunt duodecim mdres, cumquibics urgente publicddnnonie penurid, in Aegyptummigrduit,pd{ioritidmuitdm dgës cunt filijs : quod uitæ genut Ul. quot;Vdiro ex Dictcdrcho fcribit dntiquißimum fuifje,priorem qudm dgrico Idrum. quot;Vude dppdret uetuiiißimdm ejje Kebrædnt gentem, quin gt Hebraum nomen nonnuUi exi' jiimdt d pdüurd pecudu deduäu efje. Cæterùm U cobi propdgo mirificè ejlmultitudine duHd, ddei utterrori id efjèt Aegyptijs,edixiffetqf is Phdrdo^ qui tune Aegyptum tenebdt, ne mures Rebreeoru toUerentur, fed dbqcerentur in tîilum. EtHc' brdi ipß quotididnis fubUruHionum operibus,fu' prd quùm diei poßit premebdntur,erigendis ut pu to inßtnis illis regum extruëlionibus, qudrum mul td eß mentio dpud rerum feriptores. Contruxe' rdntilli quoqueex Aegyptiorum conuiélu ,plu' rimumimpietdtis : Groppreßildboribus,inten' tique femper prdfenti neceßitdti, longd hdU' ferdnt obliuid Dei illius, cuius religionemùfuis mdioribus dcceperunt. Quumq; mdturum idm conßlio diuino fùderetur , g!quot; Pdheüindm flir ' pi Abrdd ßcuti crdt pollicitus trddere, GrpO' ptdutit
-ocr page 288-«4 ÏOAN. LOD. VIVIS
piilumfuumiferuitute corporum atlt;jue idololiigt;' trii liberare, Mofen Hebrieum de tribu 'Leuitica delcgit,ducem fui populi. Hie Pharaonetum pro' iigip portends uiäum,tum dumnis c:^ affliéii' one fxtigatum atgue obrutum, coegit populo uc' niam dare, ut dd fdcrificandum Deo fuo Aegyptu cgredcretur. Qjiumq; ad mare rubrum peruenif-fcnt,mutdtd fubito 'R.exfententid,decreuitiUos re ducere, ingenti armata manu perfequutut eos^ quum ueRigid iUorum urgeret,ingrefJiA per ßcciU in mari rubro apert of uidf, Hebræis ia in aduerfo littore cößüetibus,ipfe Dei nutu innolutui eß md ri in priore curfu reuerfo. Phec omnia täetß huic rerum ßdtui,dc proinde captui noSiroru ingenio' 'quot;rumgrundid atque ddmirationii plend, quantuld fuiit tarnen,ßßeäetur ii à quoßebanti nempe iÜe qui nuiu folo fuo cœlos atque elementa cr de nihi lo protulityOr conferuat,ne ad nihilum,hoc eß O' riginem fuam relabantur. In Arabiæ defertii,qua dragintd annos fub tentorijs trdnfegere,ç^ legein acceperunt qudm Dominus lAoß dédit. Poßea duce ïefufilio Pidue ingreßi funt Palteüinam Syrite, quampoffèderunt ufqueadPlabocodroforumre' gem chaldiCie, qui populum ilium Babylonet» traduxit, unde feptuaginta dnnts poß domum futtt ediélo regii Perfarum reduiîi.ibiqi manferut
-ocr page 289-DE VERIT. FIDEI LIB. IL 21$ ulque (id Vef^aßanum Imperatorem, 4 quo gens il lu eft penè internecioni duta. Sed res tunto tempO' runt decurfuge{tlt;islongum effet breuiter enurrO' re, quit quunt ù pro funis compluribus, tum ù fu' cris uuthoribus memorie funt mundutu, nofint uero allô properut orutio. Annis uutem uliquot un te cuptus dirutus tiierofolymus, mißt Deus fi' Hum fuum ïefum Chrigt;ium,perquem hominis mi' frubilem ruinü fitlciret uc repururet. qui humuno generi lucë,fupientiû, redemptions fecii è coelo ut tulit. is Chriitus et homo eft et Deus, Deifilius,pit tri tequulis zx pur,eudê eu iHo effèntiu zr nuturu^
DE DIVINA TRINITATE.
S ud nos caelitus ueniens uttulit eu,qu£ nee htt bebut in fe homo,nec in terru er ut inuenire.
lud inter c£tera,qui ZJ' cuiufmodifit Deus in fuu iÜuintimueffèntiu,qiiôd fitputer,filius,zfffiri' tus funilus : hoc nuÛu unquû hominis rutio, nuüié iudiciu, nuttus mentis uigor effet perfe confequU' tus,Chriilus edocuit.iuxtu diuinum lounnis ApO' ftoli fententium, Deum nemo uidit unquum : qui uutem effet, trudidit nobisfilius, zr quidem unus confeiiK puterni fecreti, quippe qui hubitutfem' per in finu putris,id eft,in intimis Zir reconditißi' mis urcunisillius,quo ne ungelis quidem eft uccefi fus. Ne exf ciSfemiK dum htec nobis ub humuno in'
P genia
-ocr page 290-äiff IOAN. LOD. ViViS
genio demonRrentur, creddmiK ei i^ui loquitur de proprijs. Qitodenim mdius f yletejjèinter nos ar' gumenttm,aut fortius,q fi quid uir bonus de rebiif fuis affirmet t üec défunt tarnen prohactamab' ilrufa ueritate rationes, ztfquidem complures, quie iUam effciant aduerfarijs probabiliorem.Att teaquam ueritatemeam Chriiiusretegeret, neque ueritatis neque rationum ueniffèt ulli unquam ho' jninuminmentem. fedpoüquam ueritatemàcœ leühfeu potius magiRro Deo accepimus,rationes fe nobis cceperunt oüendere atque aperire, qud' rum nos aliquas ex grandi numero profiremus. Qui confcij cauffefuæ malte, raticnibus fuis dif' fidunt,dant operam fedulè ut perturbent iudiciu le{loris,z^tenebras offundant ei ob oculos,utnt pofit quid uerum reâumft iudicare, nos uC' ritate confiß, contraria uia inßRimus. attentio' nempoüulamus,ct‘Utexpergifcatur qui cumdi' f^utamus,hortamur,zrprtemonemus periculum, ni uigilans cr attentus expendat qute attulerimus. Sit nobis poßtum ante omnia, quod efl fuperiore uolumine declaratu, res omnes coditas aliquid an thorisfuireftrre. Deumfcbohe omnes fapientiu merum efle adum conflrmarunt. potedas enim in quocunqueßtente, imperftdionem quandamin eo notât, quic prpcul abefl ab exceUentia diuin^ effentiie.
-ocr page 291-DE VERIT. FIDEI LIE. II.
tlJèntiæ. Qjtàd fi meruf fît adus ,nimqudm cefîà^ uit. egit ergo quandiufidt. in ocio enim ceffà. tione fîatim potedM locum inuenit. ïam inde igi^ turd to ta leternitate, Ç quandoquidem efl teter^ niK)egit aliquid. ïn Deo autcm efl natura, nempe uisGr uirtus.efl etiam facultas, feu quo alio placet conflgnare nomine, quo res inteüigatur, per quam natur am agit iuxtaintimam cr propriam uim ac potentiam. Bfl etiam in eodem Deo uolun-tas libera,per quam agit ubi cr quando uult. Hu-ius rei. ad declarationedehomine poteflfumi ex-emplum, qui uim cr naturalem habet, e^liberä, feu uoluntariam.uinaturali quotiefcunquepoffit musagimi(s,Gragimusnon flatuto modo adarbi-trium nodrum, fedmagnitudinem mcnfuramq; facultatis ac potenti£. uiautem uoluntariaagi' musloco,tempore, nbsp;nbsp;modo,quibas nobisefl ui-
fum. Eodem modo adio naturalis Deifempiter' na efl,quiafîne potedate efl adus merus, e^non folum tempore infinita, uerùm modo quoque feu menfura. itaque quod ab eiufmodi adione exidit, feu ipfa potius adio,ueladus,cr' £ternum ZT“ in' finitumeflèneceffe efl. iduerà quod eiufmodifît, quid aliud efîè q Deus poteflfHabemus ergo iux' ta Dei natur à D eum de Dco.Pcrgamus ulterius. lieus mentem habet, imà efl mens ipfa, qua nouit . P * omnia.
-ocr page 292-«8 IOAN. LOD. VIVIS
omnid. ex cognitione nafciiur uoluntM poflerior, ßcut eft in quauii mete. Ergo fapiëtiftimui,cr qid errare nulliiui,nullo cafupoteft, diligit natur ali' ter fe,quid nouit naturaliter fe,et uidetatq- intelli git nihil feipft) meliut uel fieri uel cogitari pofte. D»o hi aiiui in Deo cognitionis cr amorti/'ui,uo luntatii ftcilicet ac mentit, naturales ftunt Deo, ac proinde ftempiterni atque infiniti.ceftare enim no poteft natura illiiis diuinæ mentis. Sunt ergo aäus duo in Deoftlli coëterni,çr ut fie dicam coinftini' ti : eaq; de caufta Deus eft uterq; iUorum, ut Deus ipfte. nec enim in Deo uniuftmofi fimplicifiimo res uUa poteft eftealterius natur a),etefJ'entilt;e,quje eftèt miftura cr compofitio,qualem in immenftam iüam natur am pofte cadereftfpientes omnesnega uerunt. l^eque tarnen plures ftunt dq,ut nec plures eftenthe in ilia fimpliciftima O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Non enim
per aliudinteUigit,autamat, quam per fteipftum^ ita nec quod ex uolutate O' mete in ipfta naftcituri aliud unquaerit,q ide ipftemet. unica igitur eft fi' ue eftentia,fiue natura : O' in iÜa tres ftunt eiuftdc eftintia!,ipfte intelliges O'inteUeâuso'amor, qui ftunt non eftèntiadiftinili O'diuerfî,ftedailionum rationibus inteUigentiie ac amoris. Sed nec plures eftepoffunt. 'i^amo'fi extra Deumplurimieftunt DeiaäionesuoluntariiejinDco ipftointima; ac
natU'
-ocr page 293-DE VERIT. FIDEI LIE. IL
ndtur tiles.plur es effè cfuim dute nonpoffunt, intel ligere amtire j ßcuti nec in mente nojhd, quts Dei eß certi cr expreffà imago. Uiemoria enint qu£ eßin nobis, poteßas eflpotius aâus, cuius aiiiis eft inteUigentia.in Deo autfemp eftailiis,ut qu£ eft memoria in nobis intelligentis Dei fit ima go,unde inteUeilus nafcitur, zx ex duobiis amor^ primusfticitur pater, alterfilitts, tertius f^iritus fanólus : perfome feu hypoRafes tres, una effen' tia,natura,qu£ Gracis eft ovaia, ynde uero ea ii* lis indita fintnomùia,h£c eft cauffa. ïn ijs qu£co gnitionis munere funt pr£dita, quod quicque eo' fum ad fui effigiematque imaginem producit,id ^ieftfilius. inteUigentiauero intelligentis fe Dei tanto opcre eft ei fimilis compar,ut nihil inter ^es conditas tarn fit parenti fuo. Se enim Deus per femetipfuminteiligit. filiuseftigitur inteUeélus, necilli appofitius inueniri potuit nomen,quant qußddeditloannesEuangeliHa, quodno' llrum alij uerterunt fermonem,alij uerbum. eft e^ tiam eadem uox oratio, zr computatio : fed nulla ^ce exprimitur latine quidem tarn apte, quàm fi ^ationein dixeris,aut mentem. AppeUatur quoque pair IS fapientia. ubi enim fapientia eft cuiufq;,ni' fin ment el Amor uero qui eft in Dei fmplicitate, CT in deitatis unitate tertius, nomen ex operibus
P J accepit.
-ocr page 294-*30 IOAN. LOD. VIVIS
Mcepit,ut Spiritui faniiui nuncupetur. Amor nim Del ergd feper bonitatem eiui cr cdiuiorent rebut credtii communicdtur : undefit,utfduorem fuum or dond Idrgiter impdrtidtur dngcUs çrho' minibuf. nbsp;nbsp;quid intufinmcnte hiec infjiirdntur
nobis dmoris diuini beneficio, idcirco J^iritus fdtt dm nomindtur, non dutemfilius ut inteUigentid, tdmetß enim unius junt omnes oi^tae^hoc eft ejften ti£,quii tdmë intelligentid mdgis rem ipfdm effiu' git,exprimit,repr(elentdt,qudm uolitio, no dmor diéius eft filius,fted Àdde,quôd ut cognitie» feu intelligëtid uolitionë dntecedit, itdfilius prius conftderdtur genitui,q Jfiritus procedës:no quöd dlter älter u dnteceffèrit têpore,q fut coteterni,fed cognitionis noftr£ rdtione quddd,^^ ndturee crdi n€,ut ft initiu uterq; fupftftètydntiquior eftètfilius fitturus. üdfcitur dut dinor ex amÜte per cognitio ' nemfttdJiiritus d patre oritur perftliu.fed db hoe quoq- eddërdtiöe oriri dicitur,feuprocedere,qnd ex cognitione uoluntdtë proftftd dicimus.Tenëdd funt in tdnto myëierio receptd ia olim db Eccleftd uocdbuld, quie fold d diuind fdpientid edoUd fem' per erguberndtd, quemädmoduloquendu fit fold nouit,dppofttè non dd rem ipfttmCquce enim homi num uel dngelorum lingute id udlerenti)fed dd di' fcipHndmcertécrpietdtem noftrdm. Tiliusnon gignit
-ocr page 295-DE VERIT. FIDEI LIB. H. ij» gignit aliuinßlium, nec Jßiritus alium jjgt;iritupro frrt,quoniam nec filiui dliam htibet intelligentiày ûuàm exm ipfxm qnx Dewî fe cognofcityqià efl ip^ fefiliia: necj^iritufciliumamorc,qii4mquo Deuf fe anutt^qui eji ipfe fmâm jfiritui. und, eft enim ef fentid diuinitdtis,ideoq- zx inteUeâm qui ex eßen tidillddefenafciturunicum,zTdmor qui ergafe micM.PaterinteÜigens feMyef/iUum ßueintelli' gentidmpdrit,qui eßßliitf.Hic uerô non extrd C' greditur,fed dd pdtrem fefe conuertitur, zrß^it inbcdtißimo. qud de cdufd nec gener dt,quonid dd pdtrem conuerfut, nec dlicrfum poteßrefficere. generdtio uerà eß ulterior proceßta ddfequëtia. Ex conuerfdtione, zr qudß intuitu ntutuo nd' fcitur dmor eoru mutuiK,zr tdiiqud connexiK qui ddm,qui eßßiritiMfdnfiu^. Hfc eß D« efßntidt ndturd,fubßdntidintimddfez^infe, necdliud quicqudin p oteß interuenire. Prouidendum eß di ligenter,nc difcinddtur unitM dcßmplicitM eßen ti£,ncu numerui perfondrum confimddtur. Nrfffi qu£cunquc inillis uocdhulis fepdrdntur, ddreld' tionemqudnddtn inter iÜM hypoüdfets pertinct, t^tSignens,gcnitum,procèdent,pdter^filiiK : c£te rd qu£eßenti-e funt,nomind unicd funt, ut Deut^ dominui,conditor,zr buiußnodi. Etqueniddmo^ dum opui omne imdginem qudnddm zr ßmilitudi
P 4 «ew
-ocr page 296-«t IOAN. LOD. VIVIS
item refirtf a opißds, adeo ut ex opere qucdii ßt ex opifice qualeßtopM ßituru in pro-ptußtintelligere:itain rebui otnnibtK animad' uertere efl diuin£ trinitatis effigië, in unitate ßib' ftantiec. Efl enim in qualibet rerunt eflentia quaß pater,unde oritur poten tia,hoc eflfilius,zr ex U' triflque adio,hoc efl f^iritu^ fanëiut. In animanti' biK autem paulo diluddiiK, in quibiK quicquid gi' gnit rem gignit flax j^edei ac firm£, alioqui mon ilrum efl error natur£. Turn charitas genitum cr gignens copulat,ac conglutinat. Sed in mentibui to efl expreßior imago, quanto idl£propinquio' rej ac ßmiliores flint Deo,nempe etiam miti.eaq; decauflatAofles in hifloria creationis mundi, cunt ad hominem uenit, ucrbis T)ei inquit: Eaciamus hominem ad imaginem çg flmilitudinem no flram. idem de angelis didur us, fl de Ulis efjet apertius lo quutus. ïnmenteautëflue angeli'flue hominis efl més ipflatanquâ pater,eflinteüigëtiaqu£ ex mete proficiflcitur,hoc eflfilius, turn ex ambabus uoli' tio ifliritus flandus : nec plura flunt,tteque paucio' rd,crinhomineautangelo. Dijflutatur àflcrutO' toribtu natur £ rerum,an tria iUa eiufldemflnt flub flantiæ feu eflènti£, propterea quad in hominem autangelumuidentur poflècadere qualitates,fleu inhterentiailteriu(natur£ueleflènti£, quàmeü mentium.
-ocr page 297-DE VERIT. FIDEI LIE. II. ïjj )nentium,de quibttf muitte tiariie funt,^ utdde inter fè difcrepantes fententice. In Deo tuüem qu£ üio dij^uttitio huiußnodi nonpotefi locum in' Uenire^inquetn nulla competit compoßtio, nuüa eßinco qualitat,nullum adiacens feuappoßtum, unica efl in illo eßentiaßmplicißima, uniußno di,ut Deus ßtipße,ey'idemneui,quicquideftin ipßgt;.Tranfeo aÜM in rebiK ßmilitudines complu' réséquasßan£li olim patres annotarunt.Ki tres in orbU creatione ßunt deßgnati^pater epifix, filius fapientia ceu inUrumentum quoddam,Jßiritus fan élus ; hoc eß.,amor caußa qute ad opm adduxit atqueincitauit.Sanüi er fapientes exludaißno, inteUigentiamquandamexiguam quidem er mu' lignam,fed nonnullam tamenhabuerunthuius fan éieeTriadis, quod quarto huius operis uolumine ChriHo adiuuante o^endemus. lUuxitquoque er gentilitati ueritatis huius radiolus. quot;Zeno Stoiclt;e fcho^ce inuentor,^óytf/ dicitfatum e^ neeeßitate, er Deum,er animum îouis.Plato infexto de Re* publica quendam eße ait boni ipßus filium, eiß' minimum per omnia.bonum uerà eße tanquam fo ‘lemßilium autem eins ceu uidendi uim, quam per folem,habemus.ic.tin epiflola ad TAerniam : luran tes,inquit,fiudio Ltiußsapto , erfororeßudij e* ruditione, perDeumducem omniumqutefunt,
P 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3««J
-ocr page 298-iJ4 IOAN. LOD. VIVIS
qu£q; futur a funt,itidem per ducts cr cdujfte ont' mum putrem dominum, er in Epinomide meminit Aóyjv rüsf! -dixnuf/ duturcérov^ hoc efl rutionis ont' niumdiuinißimie. Tertium quoi^ dicitineffabile, Defilio etium Dei multd dpud Trißnegiftum men tio,Poet£ uero qui philofophis funt diitiquiores, resq; uetudlißime memoriu: inuolucris fdbuldrum operiunt, Minerudm fuum hdbent deum ingenio' rum er totius fdpienti£,dtque ddeo edm ipfdm fd' pi€ntidm,qu£ßtlt;Aits nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft ïouismens ; C'
amq^ex louefolo progndtdmftnemdtre, er qui' dem exfupremd iouispdrte, nepe ex cerebro. Sed biecftnt obiter perftridd pducis, que folum ob id unum dttigi,ut ij quibiu diuind funt incredibilia, quid incomprlt;iehenftbilid,mdgis fe nobis trdüdbi' les er iiequos prebednt dd mentionem dc diftgt;utd' tione diuine trinitdtis. Philofophi certè,qui poft Chriilum fiter unt,diuinlt;e trinitdtis mentionë non omnino exploferunt : qitdm quum dnimuduerte' rent mdximis rutionibus fiilciri, er rerum ndture confentdnedm, condti funt d nobis dd Pldtonicd commentddetorquere. Sedueritis fubfurtonon diu ldtet,ed femper pre fe fèrt dominifui fignd,et cuius ftt teflificdtur.Etenim Pldto,erdlij omnes, fi quid de filio dicebdt, loquebdntur mdgis,qudm quidloqu€renturfcieb((nt,uel inteHigebunt.Co'
gnitio
-ocr page 299-DE VERIT. FIDEI LIB. IL ij; gnitio my^erij huiuf doéîrinie êfl non gcntilita' tis,fed Chri^iantc.Verum enimuero utinam res ef fct iam eà progreffd, ut dofhinei plenè adnii/Ja cr approbdta ù noifris dduerfarijs, non amplius de ueritdte iüius diffidereinus,fed de authore.
OyOD DEVM CONVENIEBAT ad nos uènire.
SI quishominempenitiitsconßderettantam in eo dignitatem inucniet natur le, tanta mife ria peccati infiilam contaminatam, ut mirau' dum nonßt dignatumeße Heum reß'icere oput fuum adeà pulchrum O’ præüans, o quando re--{îitui coüapfum poterat, dediße operam ut iu' ûauraretur. C^uibushoc alijs modis fieri à Dco potuerit, non efibumaihe mentis perficrutari.cer' te quemadmodum faHum ejl, congruentifiimè ac fapientifiimèfadum animaduertimus, nec quic' quam nos excogitare commodius poßiimiis, ac tnelius : nilt fiirtè uniuerfiam rerum natur am er tnundihuiusleges ueUemus inuerfias ofithlatas^ atque id optaremus quod fieri uel non poteß, uel fas non eß. itaque erdinem, rationem, caußos, quemadmodum ailumgeüumq; fit quieque itißi^ ci, cura; profiilà ac fludij magnum precium fuequot; rit. Per femetipfum uoluit nos Deus redimert captiuos^
-ocr page 300-î}6 IOAN. LOD. VIViy
captiuos^erigere idcentes^ferudre perditos : nec aliter fieri uel par erat,uel expediebat nobii. ]pfe nos perß creauerat ad fuam ßlicitatiem, nos ab ea per deUdlum nojirum difceßimus,M.aius am pliusbonumeftad iüam beatitudinis a:ternitaté reduci,lt;^uàm omnino efjè procreates : quoniam grauius çy'intolerabilius e]l in ßempiterna ilia mi feria iacere,quàmomnino nihil effè, quemadmo ■ dum de ïuda Dominus nobler pronunciauit. Gi' gnit infantem parens in utero, natura ex utero educitin lucem hanc çruitam.plusfacitin eo na tura quim parentes,Gr plus puer natur £ debet, quam parentibus : hi enim in gurguilio pofuc' rant,e^ tenebris,natura in id proßrt quod eftß' ne uUa comparatione præ^abilius ac melius. C^uod ß hominis perßäio eß in beata iÜa immer talitate,quanto plus ei conßrt qui ad lUam dedu ' cit,quam qui inhanc imperßäionem accalami' täteexilij çr ergaHuli? Qjiôdßnos perße Deus in hanc mißfßt uitam,alius uerô ad alteram dedu ceret, quod pulchrius nbsp;nbsp;magnificentius eflhic
dedißet nobis,erhuicquodmaius atque optabi' lius eß deberemus, Deo autem quod uilius er mi' nus. Quum Deus hominem conderet, tarn excel' lentemnaturam,ipfeper fe uoluitcreare.ideo di' eiturtTaciamus hominem adimaginem er ßmili' tudinem
-ocr page 301-DE VERIT. FIDEI LIS. IL 137 'tudinem noflrant. çr ^uotidie humantu dtiimof, quemadmodum flt;ipcrÙKdemon{irauimiK,ipfein ^ndit corporibui. Quod ergo per fenondedi' gnaturfdcere, nefdi e)i exiüimare, non dignari perfe reficere. 'Nobis id quoque uehementer coït ducebdt,cr obßiißct aliter.Humanus nanque ani musinfiâiiscrcoinquinatus efl fup erbia, quant per deliéium contraxit,à qua jiimulatus dedigna' tur fubijci cr parère homini: turn quod habet bo minem alias de ignorantia fujpedum,alias de affè Hu prauo : idq- uel ex feipfo coUigit,uelex alio' rumexperimentis. diuodignorantemeffefuj^i' catur,nenon fatis quie dicit exploratahabeat et cognita,lubdubitat ac ueretur. Ex peruerfa autc affidione ittius,fuf^icatur eum ueUe fallere,dice' Tehocautillud,utaliquid ßbi comparet pecu' ni(e,poteti£,grati£,authoritatis,admirationist uelrapi tranjuerfum odio, inuidia, amore,/}gt;e, metu.'Enimuero fenfurum aut didurumaliter,ß eßet nodro loco,ß diues,ß pauper,ßßeruus, ß princeps,ß miles, ß opißx, maritus, celebs, pd' rens,ßlitts,£ger,ßenex,puer,preßusneceßitatef peregrinus, captiuus, exul,Gr huiußnodi qu£ funt infinitd. Quis unus hominum,imö qui homi nestot caußißcdtionibusobuiam ierint, dcßatiß-ßcerintdtaquepopulus ifraelites Hoß detraxit.
-ocr page 302-ï?g IOAN. LOD. VIVIS
er oblo^uutuf eji tdnt£ uirtiiti charitdtiq; erg^ gentemipfdin,excu{fd memorid omni,eieélotdn toruin prodigiorum rej^eélu. Horum posieri i Deo uero dd cultum idolorum defciuerunt, irrip:' runt^ infciidü funt, occiderunt prophetdi. Philo' fophosfuos gentilitM fubfdtmduit,pdrtim quod do(irindmPdpienti£non.cdperent, pdrtim quod inuolutifldgitijs cj-fceleribu! difciplindmmelio' rii mentis odijjent. dlidsquod philofophos ipfos dliter dc præciperent uiuere dnimdduerterent. quibus de cdußis non in philofophos modo multd funtdiéld, dgitdtd, confcriptd:fed necdeßiere^ qui totdm ipftm philofophidm uituperdrent dc condemndrent. Hdbethomo multos dd uerum do' äores,coelum,ßderd, elementd,ftirpes, dnimdU' tes : omnid nos de conditcrefuo docent,ßuelimui prcebcre durem. ßcut in Vfdlmo dicitur : Caeli e' ndrrdntgloridin Dct, er operd mdnuum eins dU' nuncidtfirmdmentum. Sed homo ab ijs omnibui auertitdurem,meutern,cogitationem. ddtus efl ho mini homo injiitutor,crhunc dlids neglexit,dlids contempßt,dlids hdbuit fuffeälum. tarn ergo nuUd nobis proderdt doiirind. bonitdtis ergo Dcißtit, rebus tdmdejferdtis opeinper ßmetipfumßrre, qudmßuürd perresdUms tdmmnitastulerdt.É rsi ergo no{lrdßiitipfumm€t nobis loqui,necdli'
ter
-ocr page 303-DE VERIT. F in El LIE, II. i}^ ter conueniebdtfieri. hune certè noffe omnia nc' ino poteft dubitare, nec libidine uUa animi aut pra uis cupidinibin impelli,nihil^- ad fua commoda re fèrre,qui non eget,omnia ad noilra, qui fit bonus. Accedit huc,quôd motiu noürorumanimorum ili CO aduerfus legem fibi contrariam infurgunt, CU' iuficunque tandem fit hominis, eamq; ut pragra' uem ac iniquam accufant,z:r quoad fiacere pofiùnt reijciunt, tanquam pueri,qult;e à magiüris aut pO' rentibus,aut uiris fapientibus aduerfiiseorumlu' fusey'afiiihones iniunguntur:dequibusfi inter tequalespueros conquerantur, omnes continuo fit pientem ilium difficilem ac morofium pronunciât^ non rar à etiam ftultum ac imprudentem. Ratio ue rô inter tot clamores,zy tantam repugnantiama' nimorun cedit plerunq; nbsp;nbsp;nbsp;tranfitin fiententiam
peruerfiæ cupiditatis. Quad fi quis affirmet fie i Dco mifium,nonid credit finifira noflra interpre tatio,ç:ir fiujfiicatur aliquid ilîum affingere de fiuo^ necmandataexplicarebonafide. Quumuerôdi' citur,Eum ipfium qui argumenté compluribus fi' gnisq- euidëtifiimii D eum fie efiè pateficerit ac dc' monjlrarit,hoc pr^ecipere atq- imperare,c5moue tur quidem animi afirîhu, nonnihil detreüatt fied erubeficit tamc,Qr retuditur cètiunacia fiuper' bi£,quiapudet Dco rebe[lare,et uidetefifiepericu lofium.
-ocr page 304-2^.0 IOAN. LOD. VIVIS
loßim.R.iitio interen quiet iorac Uberior iudicat deeoquodpr£cipitur,cr inuenit nihile/jeiu' dliuf,fttn(lius,congruentiui. Adds his quodolhn philofophi, quoniam nullum ßreuirtutis præ' miumpoUicebuntur, puucos qui obtempérèrent inueniebanti ut nonimmerito exclamaritquidä, Quis enim uirtutem èmpleélituripfum, PriC^ iniaßtollM ? Çlttisefifruélusuirtutis,quisfinii religionis uerus,?:r quo acquiefcut ßpiens homo cr bonusifcmpiterm beatitudo. Ciuis hominum præmiumhocpoffèt polliceri,ut fidemimpetrègt; ret.,niß idem ipß Deus,cuius coniunfcio beètitU' dinëiUèm ejßcitfl^am de hominibus quis defcen'^ dit de coelis,ut eu refirdtfquis tant£ rei author ef fe çyßgt;onforpotefl^ ïdcoq^ nec Mofes alia quant terrena, etiamDei uerbisacnominepopulari' bus fuis promißt. Et qu£ philo fophide alteraui ta dijfutabant, nec ipß explicabant qu£ dice' rent,ut qui non fatis inteÜigerent : nec pro cer' to confirmabant,fed iaflabantßrtuitö, qu£ ip' ßs eifdcm incognita erant,ç^uehementer am bigua : alijs uerà partimridicula, partim uelfal' fa omnino,uel magnopere fuffeda.Accedit hue, quôdhumanauitautnonpotefi agereßnereüo iudicio, ita necßne reilo amore, ut amemus or ^uerfemur unumquicquepro merito ac dignité'
te.
-ocr page 305-DE VER. FIDEI LIE. IL
te.lt;tîio^«inon fblùmin mifentndK tcnebris ci de igndri omnium uolutdbimur,fedin dj^erri-mii confliéîdbimur cdldmitdtibui,quolt;} uoïuntd' tem in locd indignißimd dbiecerimui,ubi n o nfru' dtureoquod cupit, fedtorquedtur cr detpac' ndi i quod prduè qu£ non oportebdt concupic' rit : reliilii cr pro nihilo hdbitis,quie compleili mdximeereßierdt. Atquidmoresrcâos, utiudi' cidre£ldfolii$poteßtrddere,quifdUinonpotefl: failliuulttrddere,quiefloptimui. Qudpropter hoc demum mdgi{fro potuimm quie effent necef-fdriddifeere. Islucem dttulit hominumtenebris, zr ueritdti fub dnbietdte compulfe dc inclufic cldritdtc inuexit,detrdxit uclum,crconfirmduit prophetdru diâa : cr fi quid reélè gentiles phi' lofophimônuerdnt,hoc mdgiüro enucledtd,hoc uuthoredpprobdtdGrreceptd funt. Lex IwrfiCO-rum erdtmdgnd,cr obfeurißima cdligine coopei' td: is edm cdliginemdifigt;ulit, erqute erant in dr' f^dnoilliusniyÜerid reclufit crprotulitytdnquèi duthor totius ueritdtis,et dominiis uniuerforum. Adhtec ndturælegemfitu obdufldm deterfit, omnium oculis ffeddnddmpropofinit, nitiddm idmçrdecordm. ILexenimbond çrreéldinfitd CTdtdDeo hunidno cordi ,qu£ quôdprimis hu' Wdni generis initifs fùerit £qudlis, natur dits e^
CL. nuncu'
-ocr page 306-»4» ÏOAN. LOD. VIVIS .
nuncupiüd. per primum autem deîiâum, pef ■ reliquorum deliàorum continuationem inualuit fæuM dominate ir£,ac concupifcentiic, fub t^uo tanquamfub tyrannide bomt lex uim cruigorcnt fuumdmißt,obfcurdtti efl,opprelJà,dffli£iaab ini' ^uitdteAtdqueneceflumfiiit,utidem ipfe natune legem repurgaret dc confirmdret,qtiicondiderdt,. nec fluflicicbdt dliti^. Omnes enim homines angeli flub ndturdfumus,nec tdntdru uirili,titqult;ie fldild, debilitdtd, IdXdtd, innerfd flint in natur d, comp onere,confloliddre,repdrare p oflimus. Deuf folusfluprdndturdmefl, conditor iUiusc?'domi' nus. hoc mdgi^lro legem nature integram accepi' miis,hoceodemdccipere conueniebat nos deter' fdm,entdculdtdm,inflaurdtdm: alioqui humandct ignordntid zyquot;fluflicio flemp er dn ea eflfèt lex natu r£ flubdubitdjflt, quibuflcunque humdnis magi' ftris edo(ld,nunqudm flecura. qnemadmoduman' te Deiaduentumaccidit : neq^ id efl mirum. Ham humana quantumcunque magna erflrtia, imbe' cillid flunt, quodab imbeciUo er corrupto uafe prodeunt,er debili brachio infiguntur. Deus aU' tern potens efl,ç^datuociflute robur ualidiflimu. D oewiï ergo nos Deus qu£ effet malorum uitit hu ius origo er cdufja,nempe naturaper primam cut pam uitiatd,er diabolus instigator floUcitus e^ «lt;lt;
-ocr page 307-BE VER. EÎDEI LIB. It »4f Jir.quoiplnlofophi quutn ignorèrent,unäe in ho minibM tantè exifteret cupiditM ad fldgitiè,quunt ingenium humanum natur aliter ad bonum deuer' gat.magnopere demiratifunt. Poet£ßiricix quaf' damconfinxcrmt, quibus agitari dicerent homines coniceleratos. Attulit Dtw remerf/MW contra die'monem,fiduciamfui : contranaturteautemui' tium,donum l^iritiKfui. Philofophi ignorabant prorfum qu£ ef/èt ad Deunt uia : de gratia er ffi' ritu illiui, defiducia erga ilium, altum apudiUos ßlentium.P.ecentiorcs Platonici, ueluti Plotinus, lamblichus. Porphyrins, uirtutes quafdampofue runt purgatiuas, fed ffurtas atque adulterinas, feilicet alienum foetum furreptitiumtiHa enim fcri ptoribusnoSlr£pietatii erant fuffurati. namque eiufmodi uirtutum nuUi omnino ante Chri^unt meminerant. Surripit noüra diabolui, inquit Baßlius, erfniiea largiri conatur, utfcrupulos in hominum mentes inijeiat,tanquam philofo' pbiafujßciatad omnia, erfuperuacaneaßt rc' ligio. Sedh£c tanta qu£ nos manißiiißimis ra-tionibus communimus, nuUi unquam morta-Hum uenire potuiffent in meutern , niß Deut humanos oculos aperuiffèt, er latentem abflru-funique ueritatem in lucem conßgt;edumq; homi' num protulißit. Dex ludaica data eß uni po »
-ocr page 308-J4 IOAN. LOD. VIVIS
f«/o,i(/eo per hominem iÜiufpopuli. ^uteaUteitt uniuerfo humanogeneri dahdtur, mérita per out' mum duthorem eji promulgdtd, qui omnium nof' fet ingenid,qui undm hdberetnormdm, qudm OM' nibitf dppoßtißime tütemperdret, dtq; dccommo' ddret. Indigndtur Lucdnuf,quàd Ammon ordcU' lum delegeritßbi in extrema Afi-icd, Vt caneret pduci5,merßtq; hocpuluereuerum. Aliquemigi' tur exiiiere è re ßiit omnium, qui ueritdtem uni' uerßs demonUraret. Plato magna quadam mentis incitatione,dc uelut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidetur feâatO'
ribut fuis pr£cepiße,ßdndum eatenus fuis deert' tis,cr obtemperandum pr^ceptis, quoad facrati' or dliquis homo appareat in terris, quißntem ip' fum aperidt ueritatis,quern omnes fequdntur. ET' go uenire ad nos Deum magiilrum pr^ceptorë^ ueritatis,çr erat bonitatis illius,i^falutis ac bea' titatisnoHne.
CtV OD FILIVM CON-«ewietrftwenire.
EX tribus autë perfonis diuinitatisfilio pO' tißimum congruebat inilaurationis huius munus,z^ß{nilio ; id efl ei proprietdti,per quant JDeus efl filius. Eilius quidem ipfe ad nos uenit, nos afferuit,fed Deus ea ratione non efl qua eft ps ter,dut f^iritusfanHus,fed quafilius, de quo prius
-ocr page 309-DE VER. FIDEI LIB. IL *4^ efttrdiiatum. Namperquodgeniu hominume^ frocredtum,pcr idem par jùit recreari. ViliiK Dei mens crfàpientia eflpdtris fui,uti declarduimiK : per hdnc fdpientidm genus humanum efi conditu, per hdnc edndem erigi zrfiilciri debuit lap/ùm. omnid enimfdpientid fttd,uelut quoddm(ut itd di' cdm)inürumento, Deus procreduit. Quid quoi omnidproduiidfuntdDeodd imdginem qudndâ filijfui, quippe qui efl primogenitus pdtris, patri unicus : reliqudjunt operd, qu£ ex hdc primogC' nitura dependent. 'Primus enim aduscyinitium ailuumomniumefl Deifilius. Qute dutemflràs prolatdfuntab opifice, flmilidqsfuntquteprius erdtttintusinanimo.quod innobis licet deprlt;ehen dere,qui flc operamur quemadmodum dnimo con cepimus. Jntell^entia dutem patris eflfilius. om' nid igitur eius efle pmiUd necelfitm efl,qutecunque funtcredtd. Quodfî itd efl,exemplar profiâà e-ratadhibendum ad corruptam nbsp;deprauata ima'
ginemindaurandam. Addehis,quôd peccatum omne in hominibus fit per auerflonem humante mentis à diuinaf tpientia, peut reüè faéîum omne fit per conuerponem ad earn, üam Dei fapientia illuminât cr docet unumquenque ^uid agendum pt.quiillamfequitur,ingreditur qua oportet:qui db ea difceditjcrrat,^ uagatur temerc per deuia,
CL. J cr
-ocr page 310-*4«î ÏOAN. LOD. VIVIS
CT obtentbatur ei mens, ne tiideät qnæ conducütg cr leuißimM commoditates bonis ingentibtts ante ponat : ut dubitandum nonßt, quin prauis omni' bus ailionibus error o' obfcuritas, O' ignorantie fit admijia. Uaoue quifijuis ex orbe uniuerfo,fiue inter Indios, fine inter Græcos, Romanos, Scy' thas, ytdos,0' quafcunque alias nationes reilè a' git,fapientiie Dei hoc debet : neque enim alio me gißro utitur. Atqui caefi Deifilius,de quo Joaii' nesait, illuminâtomnem hominemuenientemin huncmundum. Perfilium ergo decens erat fieri reconciliationem,hoceß purgationempeccatO' rum,ut conuerfio ad eumgratiam fauoremq-pa' reret Dei,ficutauerßo peccatum oeulpam im' portauerat. Huie ergo Dei filio fialutemfuamdc' bet,quifquiseflaficquutus,quocunque loco, quO' cunq;tempore. Mifl'us efl autem filius à patre non aliter,quam cùm tn in eadem anima uolutas mittit ingenium ad contemplandum o cognoficendum.
QVOD congrvebat evm
humanitate uefliri.
VPnit autem ad nos Dei filius humanitate, utfic dicam,uellitus o tedus : quo nihil C' rat aptiifs o congruentius, nihil magis expedic' batei operiquod agebatur, nempefialuti no{lrlt;e. PitreereDeinonefluthominum. homo enimho' mini
-ocr page 311-DÈ VER. FIDEI LIB. H. 147 wi/ïjgrittwn: pote/ifacere initiri£, manente in u-troqus inimica inuicem uoluntiite: Dews autent non ignofeit homini^ niß is cum ipßo in gratiant redcAt, quodßt per beneuolentiamGr churitatë. hoc ueró,quoni£im homini non eßedterius dnimui perßgt;icuus,D£O patent omnia. Sed ne^ homo bo mini ignofceret,ß iratum eius in fe dnimu,ZJ'ma' lé cogitantem inificeret. Chdritas hic cr reconci Hat nos Deo,çy coniungit ad unionem,ut fuperio re libro declarauimus. Hane uero charitate quod humanum genus onuflumhoc corpore peccati,dd libidines çyconcupifcëtias fuas prono çy magno pondéré incumbenti, tum curis uit£ huius diHra^ éium non pote ft tam habere idonea, zr congruen' tem,ut cum Deo iungatur : uenit homo qui unitus Deo,zyiUi gratiftimus, fuppleret in ijs qui fe illi Here ac toto animo applicarent atq^ adiungerent, quod illorumamori ad beatitudinë deeffet,ut illos incorporatos in Chriüo,et ia quaß eius mebra Pa ter haberet cbaros ex charitate immefafilij. ïtaq^ hoc deftderabat natura ipfa zy ratio réconcilia' tionis, falutis, fxlicitatis noilr£. lam uero homi' nes cum Deo iunguntur charitate feu amore, cr ea qu£ amoris eft comes fiducia. Amor autem er fiducia quum ex bonitate illius elicitur qui aman' dus eft,lt;:y cuifidendu,tum ex amore illius in nos.
Q. 4 H««c
-ocr page 312-148 IOAN. LOD. VIVIS
Hune ueró affrâum Hei er^i nos homo non intd ligebat, propt er diHantium tutiurarumhumanie ac diuinte.Heus faillis homo oftendit nobis,cr ob oculpspofuitamorem Deterge nos, uteumiam non folùm mente,fed oculis quoque corporis cer' namus. Vreter hicc deliilum hominis imputerai ip fum in tria mala ingentia, infirmitatem, ignoran' tiam,malitiam,per qua; ineptus faillis efl ad uirttt tern diuina imitandam, ad ueritatë cognofeendä, ad bonitatem amandam.VenitHeiis homine indU' tus,ut fe homini prteberet iam imitabilem,cogno' fcibilem,amabilem. quod facere commodius non potuit,quàm ex propinquo,ex uicinia,ex flmihtit ne eiufdem natur £. Per tinebat hoc quoque adro' bur cr uires doilrina: iÜiiis,id efl ad noflras necef fitates,ut qui agenda pratciperet,idem ipfe manM admoueret operi primus, exequeretur qu£ in' bebat,minore alioqui flituro pondéré in dcHrinO. Ham fl diflimilis ueniflet nobis, hoc efl inßrma Hei, unufquifquc noflrum imparemfe efleDeo cauflaretur, nec pofl'eilla obire qu£ is iniungeret. Apparuit ergo homo, per omnia cuique noüruM flmilis cr par , quantum utique ad naturalem conflitutionempertinet:zirpr£buit uit£ exem' plum indubitatum, quod nec cunHaremur £mu' lari cr deberemiis : optimum, quia folus non po'
-ocr page 313-DE VER. FIDEI LIE. II. 14., tefl fallere : certißimum, guia nec falli. Homo e* nim per peccatum corporalis faillis, zr carneus, Deumiam(ut ßc dicam) carneum,faciliiK zr capex tojcinledigerepoleß, z^fegui. Accedithuc, guàd quum beatitudo no^aßt unio cum Deo, grande attulit Chriflus exemplum, zr incitamen-tumfiduci£,ut uidentcs hominem Deo unitum in Chri{lo,de unione noßra incipiamus optime ffe-rare,zr fempiternam eamßituramfciamtis, qua-km in Chrißo ipfoanimaduertimus.Maior quoq; eflreconciliationis noür^cum Deo fiducia,qui Interpretern illius,zx puteis noür£ fequeürum ha bemus Chriüum Del filium. De cuiufcunque alte-riiis hominis gratia cumDeo poßemus fubdubita-re,zrfubuereri. omnis enim homo mutabilis : un de magna fiducial debilitatio.De Chriüo non pof fumus,quisinfeparabiliter Deo eflunitus,fedens ad dexter am patris fli. Adde quöd cuius char it as uniuerf num eratf ippletura charitatem,eum zr amare zx amari infinite par fiiit : quod cadn-e 1« alios non potefi, quàm inter Deum patrem ZT Deumfilium. Nec uUusmerushomo ineumpof-fet diuinifauorisgradumconfeendere, ut omnia quacunque optaret,poßetaDeo impetrare : cuius rei magna habemus exempla in fan ills zrpro-phetis,zr iß qni Deogratißimi atque intimi ße-
Q, } runta
-ocr page 314-tfo IOAN. LOD. VIVIS
runtjIAofe er AbrMtn. Crefeit htec nolirafidtt' cia,er‘tmorinlieum dccenditur, quoduidemt» nos Deo effè cura;, qui pro falute noüra filiunt fuum nob,is exhibuerit,filium pro feruis, charißc' mum pro inimicis. Qjiibits de caußis Deum er ho tninem oportebat ejje uindice,aßertorem, inßdU' ratorem no^um,ad doibrinam çx exemplum,çyquot; folutionem à uincuUspeccati er mortis.quiequid deChriSlo detrdxeris,ßuehumanitdtem,ßue di' uinitdtem,de bonitdte Dei, de conßlio ßdpientite illius, deßdlute noßrd detrahis. luilißimd hoc loco occurrit quailio, quo ex genere, dut qualis omnino ßt iÜd Dei er hominis in- Chriüo coniun (tio : difficilis fané explicdtu. nam nihil eß hic in rebus conditis,quod coniunilionem iUdm per oni' nid reßrdt. Similis eß tdmen,ut D. Athdndßus di' xit,copulie dnimærdtiondlts er corporis, ut di' uinitdsin Chriiloßt, uteß anima in corpore d' Horum hominum,humdnitds dutem ut corpus. Ef in hoc hominis nexu totus homo propter dntmam dicitur rdtionalis, ex corpore dutemmortdlis erinfirmus: ßcquee ßtntdiuini' tdtis er humanitdtis in Chriüo, toti ChriHo at' tribuuntur, utßt Deus omnipotens cœli er ter' r^e conditor,homo edens, bibens, dormiens, laß ftts, paffitSttnortuus, er fepultus, similis efietiatn
h«gc
-ocr page 315-DE VER. FIDÈI LIB. IT. igi h£C coniunfiio amoris nodo,zj^ ipfa eflcxgenere ^uodamumoris. Nlt;«w ^«emitJjnorfKjn patron çy filium in- diuinitate immenfuf ille amor iungit,qui Item efl Deutflta Deum or hominem amor iungit in Chriflo, altioris or excellentioris nota:, quant qua: humanacogitatio ualeatconfequi.'Ergo flcut amor omnia reddit communia,cy'amicum facit al terum ipfum, ut Ariüoteles diffiniuit : ita connc' xio hac qua; amidtiam omncm cundasq; charita tes excedit,trdnsflrt diuina ad homine, or huma' na ad Deum. ita homo dicitur Deut, immortalic, omnipotent Dei« palflit,ac mortum. Nc corn moueantur ad hoc didluaures imperita;,nihil pa' titur De!« tre fua eff'entia,nec pati potefl : fed nee Chriflihumanitas condidit caelum çr terr am. in coniundione hac integer manet 'Deut,iiiteger ho' tno.non fada efl hicc connexio,ut alterutri quic!^ de dignitate,de maiefl;ate,de efflntia,de natura fua detraheretur ac periret : non ut minor efflt 'Deutt fed ut homo excellentior,non tarnen fupra fua na turam.nec efl Dcj« in homine conclufut,ut anima in corpore : citing efl homo conclufut inDeo. fed, flcut anima exit extra corput per intelligentiam, Cr per orbe uniuerfumfeexpadit: itaquod Dei« eflentia nbsp;nbsp;præfentia fua complebat ante Maria,
templet adhuc pofl partum Mari(e,nempetotutft quod.
-ocr page 316-tft ÏOAN. LOD. VIVIS.
^uod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod non eft. in nexu ergo zr coniun
iiione eft h£c communicdtio diuinarum dtque hu mdndrumreruntjnoninnaturis humanu z^diui' nu.dcat aliquis,ft eftèntite reuera funt diüindte, nodo tantu deuinciutur, cur qu£ funt uniut,tranf ftrtii ad alteram ? Quia non aliter coniunâio ilia poftet à nobis apte exprimi,nifîper eiufmodi com tnunicationem attributorum denotaremus unum prorfus efteiUa duo. hoc uult Deus, nobis expedit ad e/ftcacius immenfam Dei erga Chriftu^ t^per Chriilum in nos omnes charitatem expri' mendam, qua fibi hominem dignatus eftadiunge' trCjUt ei nos omnes per iUum uniamur.
DE A D V E N T V IE-
fuChriHi.
ADuetus Chrifti,uita,mors,doilrina, et ea quæpoHea funt confecuta, faeta funt fan' éiis myfterijs,zx diuinitaté itlius maniftfto ob ocu los ponut,ft quis uelitattentionem adhibere.lSion miftt Deus filium fuum ftatim poft deliilum, nec medicinamnafcenti mor bo adhibuit, quæ quod fitiffet incognita, parum admodum habuiftetgra' tiie,ac proinde efficacitatis. Homo enim quod tom cito, tarn liber aliter effet oblatum, uelfaitidiffet, uelduxiftetpronihilo. Reliquit Deus hominem eld longamfuimetipftus experientiam ut uideret,
an
-ocr page 317-DE VER. riDEI LIB. Il, «jj itn qui maliciii fud ceciderat ^po^tfe uiribui fuis trigere.'ütim in Geneß Mioßs^quum Dominui cri menob'qceret hotnini^ non urrtit fe homo ad neu ad agnitionem fcelerii , ad precandam uenian» ac pacem, f’d reiecit culpam uir in uxorem, uxor infèrpentem.Accedit hue, quôd tributa funt ho' mini à natura corpus, animuf, mens : €2^ h^ec du' plex,prudenti£ alter a,alter a fapientiæ. Initio eX' ercitus eß homo rebus corporis, uenationibus, O' gricultura,prima ilia cr antiquißima ætate, ßne artibus uitte, plané carnaliter ; eaq- de cauffà ob^’ ruit eos eluuio aquarum.£rexitfe animus pofl di' luuium in bellis^^ honore ßrtitudinis, inpoten' tiazximperijs. Suceeßithisprudentia, artes ui' tie,admini{lratio ciuitatu,facudia,fcrutatio natu ra. Omnia hac occuparunt quidem hominem, fei nihil eoru illi profiiit ad confrquendâ eamfilicita të,cui erat dekinattts.Venitfilius Det, «t homine folueretacliberaret, quëdtemonçy peccatiprc' mebat ßeruitute,cr obßdebat opibus,potentia, ho noribus,bello,h umanis artibus,inquißtione natU' r£,utnonpofßetcaput erigere. ChrifiusfuperiO' rem hominis parte liberauit,edocuit,inßruxit,ut ad Deumfefe conuerteret ac ßuüoUeret.Uei enint cognitio,eycolendi feientia, quareligio dicitur, nera cr efi fapientia,et habita femper ab omnibus ßiit
-ocr page 318-lOAN.^LOD. VIVIS
fùitndtionibM. Itaquehomo ûm ßbiacingetn» ftio diffißii,in quo tam parüinejfeprisßdq cerne ret,à. quo uno petendü heberet,opeinintellexit. Hoc quoq- efl obfcrudtu,ut Rex pacts,paces tem pore ndfceretur:qu£ turn erat in uniuerfo impC' no popuU Komani, quo maxima orbis pars tens batur. Addunt no flri,turn uenifle Chriflum in ter ras,cum ad fummu perueniflet hominumalicia,ct itacorruijflent mores,ut fljflrri iamnonpoflet ampliuscorre{lioatq;inflauratio . üocquidêin incerto efl:fed iHud profléià certius, ueniJfliUunt mundo maximéedoilo excultoq;fciëtifl,difcipli nis,ußi,expcrimetis, notitia rerü omniu, ne quis impofluräßmplicitati fadiä eße poflet fuflicarL Kagnd rem conßecutü efße Romidum feribit Cice ro,qui non rudibus er incultis têporibus,fed eru' ditis habitusßtpro deo. ç^uodmiror equidemab bpmine proßefln antiqus memoria: callentißimo, duidenim erat Ulis Komuli temporibus Koma: prießertim imperitiusifadus efl deus à conucnis il lisß:eleroßslatronibus, autnequa mancipijs. At Dominus nofler in media Græcite philofl)phia,in ipß( Italia reflrta literis,ingenßs,arttbHS,pr£dica tus efl. i^ihil in etus aduëtu debetur ajtris.opus eSb eni illud ccelis et ßderib.maius,ac excelßusiideoq^; fton ab aflrologis prxdidus efl Chriflus,ßed à Si^.
byÜis
-ocr page 319-DE VER. EIDEI LIB. 11. iff tgt;yÜKgentiu,cr uitibm ïudælt;e Mtionis.TatttrcS ejl aduentui Chrijii,tam utilis uniuerfo hominunt getieri,ddeà neceffdrid,ut prtenucim expedient^ i^uo priccedcntes expeélartntcufiduciei,proximi pdrarèt fefe,prafentes agnolcerent,lcquctes tue ni/Jèiâ crederent:ne que præteriret dut faller et ta medicind,qu£ fdluti omniuin commune promebd tur, î^ihil enim tri(liui,uel dcerbiui, quamgrdiû morbo teneri,medtcindm dutem ignorare.
DE VETERE TE-fldmento.
SEd SibyHdrum cdrmind uetufldi ipfa obok' uit.,nec dttinebdt côferudrt obfcurd,multis^‘ dbfurdisfuperfiitionibintquaks erant db ijs recc' ptee,inter guos uiuebdntimplicit£ dtq^ inuolutte. tamet/i iüd interprétés eorumdliorfum fdtpenume ro tendentid,dd fenftis guos ueUent detorguebant: eut rei mdgndm iUis fdcultatem nbsp;nbsp;liceiitiam præ^
bebdt obfcuritds fermonis,cr‘ fententidrum dmbi-guitds. tuddicdudticinid fdndiord^excelßord multo,dd omnium utilitdtem referudtd funt, guæ hune fein modum hdbent. Dei« ç«»m hominem condidijjit,edocuit iliumßne uoce çr Uteris. Sei per peccdtum irrepßt ignordntid,oblitus efl mO' gnx mius eruditionis. Duo tdmi itti deus reliquit, dlterum ad flgt;em acfolatium, alteru ad utilitatem^ uàr.
-ocr page 320-if6 IOAN. LOD. VIVIS
uitie. Print fuit, uenturum Chriüum ad redimeit^ dum humanumgenut. alterum, legit natur alts uC' {iigia : qute p Pequeretur,rEiÜ inpsleret qui opor teret.Vtrunque quia homini necepàriunt,ideo dO' tum homini àDeo creditur, quad Deut or honiu eP qui uoluit,amp;~ potent quipotuit.neque enim ig' norauit homo p non pofp per feipfum apfurgere : nam phoc credidifPet,non minore piperbi^ fe in^ uoluifpet fcelere, quàm print, inualiditatent fuam multit experimentit deprtchenderat, quant whilpofPet,nihilp:iret,nihilefPet. Sin autemre' demptumfe iri defferapèt,quantut mœrori' ïtaq; de Chriüo domino primutuatespit Adam. Hoc uerà uenturum aliquando à Deo redemptionit be nepcium, non folum patres tradebant per mannt plijs,fed adumbrabatur fubinde multis euentit re' rum,ad folatium præfentium malorum,ut in mor' te Abelit pgura chri{li,in area tüoë pgura baptif matit er ecclepie. Tum lex naturae multit adhbut conprmabatur,qui exitut manerentpios, qui im' pios : uelut inCain,indiluuio,(:^ eiupnodi., Sei inualefcente ignorantia,^ per btcc malicia, cæci homines ad omnia,nihil conpderabant. Turn mi' fer tut hominum Deut, excitauit ffiritum faniiO' rumptorum, qui fcriberent ad admonendumatq; tdocendum hominem,quit effetomniü horum con
ditotf
-ocr page 321-DE VER. FIDEI LIB. IT. lyr ditor,ciuonwdo peccatum ßt in homines natum cr propiigâtu/m,quonugt;do Deuipunieritmalos. Huit» rei hiSloriam habeinus à Moßconßrtptam ,ßiieM efl tüiusprimus author, flue ab Abraam accepent, ^uem opinio quorundam efl,iüis de rebus noniMÜa Chaldaicis Uteris cößgnajje. Etiam filios Seth m co lumnis duabus generationem expofuiffe coeli cr ter ræ, tradit lofephus: fides fit penes dlim. Genefis aur tern inundi ita eft 4 Niofe defcripta ,ut maximi dein' ceps uiri or admirati fint in ea profitaditatem fa~ pientue,Qr ueritatem narrationis amp/exati-Pytha gorict,çyhosfecutusPlatomTiniieo procreatio-nem tllam mundi lemulatifunt, interdum quoq^ etf-dem pene uerbis. Pofl:quam autem tot urn fire genus bumanivm 4 Dfo difcefii/fet, ilium qui bona fide DfUMi querebat,eleg t Deus, in quo homine oftëdit magnitudinem bonitatis Ziy retnbutionis ftuetzy e-legitprogentem eius, per fiuac CT lacob, undeipfe nafteretur, qui alijs exemplo efjiiit ad rcligio -nem:et confideraret homo, quam effet pronus 'm ma lum,quàmfubindeerigcreturmanu D« ; qiiàmau-tcm plenofiiuoreadejfiet,fil quis fe pneberet ducenti obfequentë.Tumhorum aita ad pietatem, O'fftm Keßie, O adumbra'ionem illius uite iußit fcrtbi: perfecutus cft ea idem author, qui fuperiora, Mo ' fes. Et quando homines came immer fi no curabaiit
R bonitU'
-ocr page 322-ayS r o A N, LOD. V I V I S
bonitdtem,fed uim pofentiam, ollendit ets qud potentidutereturipfequum'ucBet.Eduxitpofleros Iddcob ex Aegypto, tot fignis cr porteruis cy' ird^ chio ßrti dciectt gentes Pale^inte ,tttibi eos coUo' cdretjn tem qMmpromiferdtpdtribuicorum.c^ hiec item omnid trdditd monumcntii ltterdru,dd pie tdtempoRerorum.Dedit iUii edm legem,qu^ct^M prüfens duertereteos d fldgitijs cr fceleribut, ueUent Çe 'm ßiiritum dttottere, quales omnino effent fùturi,'mtelligerent. Tum perffriptd (ant freiner d il Hm populi. Sub lofite 'mgre(frM in terra protniffdM. Jdm m iHd terrdfub ducib.et iudicib. Credtio de't»' de regîi,cdptiuitd( Bdbylone.Omnid hac dd dotlri' ttdm,Jpem,fiducid'mDeum:et ßmul imdgines erdnt maximaru rerlt,qii£ nwx ejfrent euenturte, cy qud' ß umbrte corporum.Mißt prophetdi tanqudm tnd' giSlroSfZ^ ddmonitores populi, per quos uelut uiß' taretDominusgentemlüam.Hierm præ/ensdo' ccbdnt legë,dtqi explicdbdnt,er hortdbâtur dd eidf cuüodidm:tum exemplefu£ uit£(dnüißimiemul' tos ddmonebatdtqfrnuitdbdnt. PrœdicebdntquotJ; tidtioni HH euenturd uel trivia,quit rebus profferif Idfciuiret, dut oblitd effet Deimel lietd dd eins confr Idtionë, ut doëlrind legis er uitæ probitdte qua cerf nerent, ßde haberent ijs qu£ lUi promittebät. Accef ßt nwrdlis 'm(èrmdtio,qud homines tUi ulercnturm
ttitd
-ocr page 323-DE VER» FIDEI LÏB» IL
uita comuni:cuiiif authoresfuntIolgt;,Solomo, ZSquot; le fiufiliui Syrach. 4ddüt quidam Vhiloné Alexandri' num,quë authoré uolittiibri Sapientilt;e:quteiwn eß inliituti buiM quaflio. Et quia uniuerfa uita pij ho tiunis merijunt amorcs,habet anima noüra dcliciets çy amores fuauißimos cüJponJo fuo Cbriüo in Can ticK,qu£colloquiarefirunt com qui pure amant. Conßat ergo uetui inßrumcntum hiâoria rerum ge ftarum ad exemplum er doürinä, lege ad obßrua' tionem,prophetia ad pr£paratione uenturorü, pr£ ceptis morum ad uitte officia. Habent quidem hi Ib bri intclligcntitedifficultatem propter ambiguitaté iiebrtei fermoms,er tropos uetuffate obfcuros.tum de Deo utloquitur hominibus craßis,omnia funt ad hoininü mores ac fimilitudinë translata,aliter iüi no inteÜexijßent.DionyßiK reéiè ait in calefli tîierar' ^bia,c5gruenti!is effe,Htrcs diuinteexhibeâtur fub »^taphora rerum corporalium etuilium.quàm no' ^ilium.Primô,quôd perhos liberatur magis huma^ nus fenffus ab errore.manißAum cnim efl,quod htcc non [ecundum proprietatem dicuntur dediuinis: quod utiq; poflet eflè dubium,fißub figuris nobilißi niis corporalium defcriberentur, apud illospotif' fimum,qui nihil maius corporibus nobilibus exco-gitare nouerunt. Accedunt hue phrafes, qua mul'
oflendunt, nempealienieab iffle Imguis quibut R. » affiie^i
-ocr page 324-IOAN. LOD. VIVIS dljïtcuerunt.habent ctiam translation's tUis homini biM cr temporihiisgratM,nuncfrigtdM, nempe ab aperts aélionibu'g; lÜortvmhonunum-eranc enimfi eè agricolfc zx pastores:tws autem bellatores,ama~ torcs,litigantcs.ficut anttquißimlt;e translattones la' tinte ruRicte erant, poß:ea ca^renfes aut firenfes. Sed cofiderarc par eft hoc ufu eucnire in Unguis a -mnibus,etiam maxime cognatts zx uicinis, ut in la-tina zrgrteca, in latina zr hiftana. Repetttiones tarn crebra: tllius fiint teui: quod eft uidcre in Home roftn quo funt plures Z}‘ moleftiores. Tuw in Canti cis funt coUaudationes z?quot; translationes longißime petitie, quibus nihil tcquèrefèrt animü amoreperci' tum çy mflammatum,qui per totam naturam pere grinits, quodamato conférât longißime adducit. Tametfi Ungute iUius periti,uenuftate,gratia, pro' prietatëeius miris laudib.efferiit: maximäq; habere grauitate çy maieftatë aiunt,ftnwl etiam profunda myftcria.Sunt tarnen quidâ,qui àfacrarü literarü le ëlionc abhorrent,no ob difficultatë intelleëliK, et re codita myftcria, quie nunquam ipß attigerunt : fed qticmadmodü delicati quidam aut deprauaci ftoma' chi,non poffunt uel maxime falutaria recipere, nift condituris fint çy intritis cocinnata.hinifî adfit fer monis ornatus et delicite, nihil poßunt audire,uel in animü admittcreiita ut malint ftbellas elegâter nar^ ratas.
-ocr page 325-DE VER. Fl DEI LIB. 11. lÿi ratlt;if,qMm ftmpltcem ueritatem .nee dclictM quidé orationts firut,niß quibm affueuere.üam alioquifi quit fcrutetur, imdtiM CT magnsix nuieniet 'm facm litem . Omniet enim injimtgenera febematumor troporum lUorum naturalium, qu£ nouitamgra -tiam nuUo feculo amittunt,ßcut Homerica. Sednon negainui ejje fimplicitatc fermonis.An par e/l,ut co UMiumquodomnibiis 'miiruiturdc paratur,uniM folum aut alteriui attemperetur palato f an ißn ee ~ quumuideturtut Deits homini loquatur fubtiliter e:}quot; argumentofe,quo paretßbißdem : an, quemad' modarn loquitur Seneca,qui femper uidetur ßbi uer fari in /chola declamatorta,drgutijs, acclamationi -bii!,argumentatiûculiicontortii, alijsejjhuiufmodi floßulii uerboru cr/f wmquo nomine placet plurmii . Nonßc par efl Dcm loqui homini, fed ut Domi’iu flruo,ut patre fibout principe fubdito, utmagtùrü difcipulo. ApudSenecäßnt inultecfentent lohemagts conànnie,cr magno tmpetu diUce, qu'am ucree:uelut,Vir boniti maior efl Dijs, Df tM f/i exfrd patitMiamalorUjSapicns fupra paticiuiaicT controuerfiàflcit dqs de fcelicitate. Sed nec Seneca ifliifatisflcic.quoniamnimisfeuerm exaâor uirtu
Q£id quod ipfe ?iriSiotelcs,iantui et bene dicen di ç^reélèjenticdi magiRer ,trjdit res grauiflim.ss mtore atq^ ornamëùs orationis immodicts defirma R Î ri.
-ocr page 326-26i IOAN, LOD, VIVIS
h,er tdnqudm corrumpi. ita rfs twflrie pietatis nul la in phra/i po/Junt maieBatc iHum refifre quam bd bentin facris liUrii.Suntquihiftorid! Abr{Ue,lfMc, Idcob a]jgt;erndntur. Quid ito. i nonne 'm Illi'S mdgnlt;t eH Udrietds cafuüi cr firies rerû, çr dlid qult;e legen-tes uel dudientes detinenciltd pldnè. Sed dicunt efic pdllorum,cr priudtorü homnum.Vidc hominù me ptoru/m delicids, An non pdüor fiât Apollo, Pdris, Pdniquorum non dico hiüoridf,Gr' res geHdStfed buldscofiêlds tam libentercognofcitis.QuidiUdpd fioricid Vergilij et Theocrit!,qudm fuduiter legitis, et cdntiüdtisivtrd ejl uel iucundior ndrrdtio,uel fru duofior,de uendtione dpri Cdlydonij,dn de lofepho filio ijrdëlisiAt fiierüt pd^ores. At ij pdfiores melio res fiierüt qudtn quiuis reges,ZX pr(ehdtiores,nem-pechdriDeo.Ageuerô deludicib.e^regibus, quid deefi huic hi^oriteiQuid tu mails legere de l^erone crudeltßimo,dn de Dduide mitißimoi de Cdligula fto lidißimo,dn de Solomone fdpientißitnoi Sed mouent iftos opes.quie'ndtn uero dmpliores dut ddmirdbilio res qudm Dduidis,cr Solomonisi Caterü cur de Fd bijs,curdeFdbricqsjCurifSjQumtijs, Coruwdnis legunt, deArillide,deMiltidde,dePhocione,defuis philofophis ? Qliid,quod 'm lUis ndrrationibusfunt affèëlus fimplices, ueri, finceri, dtque ed de cduß,' fdtndgis capittni: nee défunt cdfusudrij,fubiti, 'm
expeüdti.
-ocr page 327-DE VER» FIDEI LIB» II. ilt;S^ ex^câ(iti,grandef,eidmirabiles,omniit dmique qua 'm curfu rerum geiiarum legentium animos folent te nere.Fuit memoria patru KomaPetrus quidam Ca^ laber,adeo deditus Hnguie quiritium Komanorumt utgracam non au fus fttattmgere, ne qua percgrini täte cons aminaret lat mam. h'mc'incipite a^imare hominis iudiciuw.quafi uerônon ut quify; olim Ro mafidt latinißii?Ms,ita non etiä fiferitgracißimus, tantus admirator illiiis Romana uetulbatis, ut Petri nomen mutant'mPomponium,quaßuerofit inno~ minibus aliquod difcrimenmtfii firtè, quod Pompogt;’ nius propter P q;'tn grandius quiddam fonat. ita non fignificatuuocum.fed ip fis uocibus mouenturf ut bellua.Sicut alius quijpiam exclamauit, O te fiU' tern P. Mrfro, cui non fùerit 'm carmine Petrus aut Paulus 'tnferendus. O homines puertliter delyran -tes.an non Paulus nomen est Romanum, et i^arius, CS' iiariaiPetra dicistqum etiam Petrus. Nmw non hoc nomina Uteris etfyllabis cbfiignantur,et coflanc temporibusîFiifi firtèilludfi:niiebat,deorügesla et heroumtutr hominum fielefiißimorum atq^ impurif fîmorum aptiora efie carmini,quam fiacraùn quo iû h afièntior.nampia hac grauitatéfuam defi.derantz iüacrudeUtatis,tunMltus,auaritia,ia(ianti£,libidi nwm,motus iüos rccipiut inconditos acproceUofos. Scdaltiuslatetboculciis.i}npictasaffixa efi pnecor
R 4 dijs.,
-ocr page 328-»lt;^4 IOAN. LOD. VIVIS dijs,qu£ non folum infipidads reddit pietdtcm, fed ctiam inuifam. verum de Pomponio L£to,uti coepe ram.Celebrdbatnatalem urbis, colebatP^oniU' Ium,er je didutore noimnabat: Phtcdrum autem,a' hum ciufdë nu talhmagiiirii equitu/m alid, qux nefeicu impiane an ludicra nommes. Iî autë ijuoties tnarmoraluiuoduetusejfodiebdturex ruims urbts, iüachrymabat.rogatus cur id dgeret,Admonitu(m^ quit)temporum mcltorivm.O hominem,utipfiuo' cdiu,excerebrdtum. E cqud; tdndè existmdbdt me^ hord tempora i An fub Maximmo, fub Caracdüd gt;nbsp;Commodo,Domitidno, Nero«?, Cd/zgtt/lt;i,C/d«d;o, Tiberioigut uirtutiomm bellum mdixerant .dnul~ tertus,bcllis ctudibus Antonij, Pompeij, Uiarij, Syh lie,(juibus nihil toto terraru/m orbe miferdbiltusur^ be Koma. Age nero an non malis opus ali^uod lege^ re Ctceronis depbiiol'opbid,Senecie,Plutarchi, Pla tonis,quàm carme Valerij PlacciiQuîifudiquia de philofophid et mor.b.Atqui ea que hic tradüiur, de morib.funt,etnon hoimnü mdgiflerio,fed Dei. Angelus Politunus totdin facram leiliontm djfernabd tur. Donütius Calderinus ne nuffam quidem uoleb at dudire.^r quum ab anucti eó duceretur, dixiffefir-tur,Pamus ad communem errorem. Sciamus que tandem trant occupationes tïlorum, pre quibut fordebunt eis facra er pietds : nam maximas cr
frecld^
-ocr page 329-DE VER. FIDEI LIB. II. 1(SJ pneclarißimM fitißi oportct.DonütiM erat occupa tM m exponenda Priapeia Vergilij ,feu Ouidtjpo -tilts: quid poteft dicifcxdiui,ac deteHabiliuitPolitia nusqu£rebat,diccnduneeffet Carthaÿnêflsan Car thaginienßsffcribendum primus an preimus, Vergi lilts an Virgiliustz^r de hifee nugis in^ruebat centu nos, quibus ordinandis defèffui, transßrebat fead componendwmßsliuiim aliquod epigrammation de tnajcula Veneregracum, ut haberet plus Veneris, crlatini non mtelUgerent. O hominum curas, pro' pter quas merito pietatem uel contemnerent, uel ne gligeretu. Sunt tarnen quidam.qui m uetere 'in^lru' mento offenduntur illis legis praifcriptts, tam indir gnis Dei maicRate.Ego ucro non mirorhoc aliquos nùrari.üam lex iuda;oruan,ut quepueris dabatur, 'mßgt;ecie quam ludæi erant tunc uifuri, cf quam fo~ lametiamnumfuHinentintuert puerilis «l,cr plu' ne indigna Deo. Imó nift Chrt^lus earn à Dfo affr -nia/fet traditam, multi ex nationibus non potuif^ fent adduci, ut id crederent. credttnt tarnen tanto teüimonio : tum patefàélis d Chriüo corponbus, qu£ latebant fub imagine cr uelo, oüenfaqi ea freie legis,qua dignaeA legislatore Deo, nempe ut omnia ad ffem frtura redemptionis cr alutts per^ tineant. ChriAus enim eA finis legis,çy prophcta~ rum. uaque Mofes incognitus antea, nbsp;nbsp;multis ir,
R F rifus.
-ocr page 330-266 IOAN» LOD, VIVIS
rifuijCœpit itneficio ChriRi non folrnn nofci äge»” tibufifcd iüis placer c,{ttque cillube(ccre .or hoc in ' gratißimi lud^i kfu ChriRo debent, nec agnojunt. Ergo qu£ legem priecefferunt, uarijs modis Chri-flum prafigurabant, eiinq; aüiones, uit((m,mor^ tem, regnum, ecclefiam ; ut in morte Abclis tw-fontis,in dtluuiotÇJ- reliquijs humani generis à Noc feruatis'.in fide Abrdie, in obedientia tfitac ^infim^ plicitateIacob, ininuidia ZJquot; exaltatione lofeph, in agno phafe, in egreßti Aegypti, in tranfitu maris rubri, in introduHione ad terram promijjam pa tribus. Qtt£ omnia quod umbr£ elJent regni Chri fti, idcirco tarn diligenter eA ea Mofes perfeeutus. Lexautemtota umbra eR, o'delineatio eins ue^ rie legis , quam datums erat Chriüus, dignam Dfo dante, o' homine accipiente, de quo aduer z fusludicos dil}gt;utabo. Hiüori£ autem qu£ facro canone legumtur, figurte funt Cbriibi certißimte^ Oflendit hoc, quad reliqua eorundem regiHW diiia O' fit^a, qu£ ad imaginem fidutis non pertine^ rent, in alios funt prophanos libros reieüa. de quibuseüiBudfubindeinlibris Regnorum o'Pd' ralipomenon : Reliqua autem fermonum huius aut illius Regis, o' omnia qu£ficit, nonne hiec feri -pta funt in libro uerborum dierum regumifraëli Prophet^ omnesquiequid de rebus prtefentibus lo' querentur.
-ocr page 331-DE VER. FIDEI LIE» I ï.
gumntur,admonerent,reprehenderent,lau(l((renff ßatim Çead contemplationem fußoüebaiit leternis fdutis rfc fœlicitatii. zx de iußitin, de medc^ate , debeMtudine Meßi£ aliquid commemorabant, «ci adconfolationem dßßliilionunt, mcitdtionemq; uirtutem lMdem:uel ctdretundendd uicia,zx ifgt;t pietdtem cocrcenddm . me aliter quant antatores quicquid dicant,agant, cogitent, quicquid uideant, quicquid occurrahprotinus adamoresÇuos conuer tant:ßcprophet£ quacunq^ exreatque adione, occafionem capiebantloquendi de TÄeßia fibi cha -rißimo,'tn quem mentes eonvm femper ßrebantur, adco ut interdû feipfos pro Meßia jubdituant.Crc' das defemetipßf loqui,quum de Meßia ßt inteUigen dum:eodem prorfus modo, quo amicus quum de re^ bus amiciloquitur:zx in plurali,nMltum hodie egi-mus,multum proficimus:cr in ßngulari, perßci ne gocium, non perßci : de bis, in quibut qui dicit non ed ucrfat!ts,ßd amici res pro fuis habet. Sunt autent prophets difficiles çx perobfcuri multis de caußif, ßuequod admifcent priefentibus cognitis uenturn ignota, ßue quöd intuentes animo ex cogitation» res maximal eX prteclarißimas euenturat, nec fatit aptis uerbis enunciare poterant,qu£ fub fenfiu non ucniunt,qu£q; tpß nonnunquam parum inteUige-bctnt, quodexuutibw gentiliMK uccidebat» Adde
5«è4
-ocr page 332-I6S IOAN. LOD VIVIS
^uódut « cemebdnt mente tanquam /jieculo, m-terJuM uelut pr(efentia,alus ut uentura, aüls quo^ ^ueut preterita iam crtranfdéïu expromebant, ^ult;e adhuc erunt fecutura. mutant enim crebro per joncu. Hdsomnes obfcuritates iHuRrautt Chri^m, er figurit at(^ umbris fuum corpus oftendit ucrtim germanumq^,ut quum corpus hoe habeamus, nihil /itopus amplius imaginibuseradwmbratione.ïu-dlt;euslitcram adhuc tanquam corticem manditdu-rißimicm, er cxuccum : er ea complcäitur, qu£ nee Deo dignafunt,nechominc.Chriüus falutarem nuclciem protulit. iHe cR fal er uita er lux ueterii tcftamenthqui mortuis rebus uitam attulit,er fali ' uit infipida ; detjuo argumenta alto uolumine d /fe-rctur.ruïne ad id quod imslituimus.
DE EVANGELII SCRB ptoribus.
VMbris ergo et caligini ueteris teflamenti tan quam noâi tetubr£ jucceßit fol Chriüi, er dies Euangelij.inquo qu£ de Chriüoperhibcntur, grandia dc tmmenfo,et de Deo diuina,miratur quidam à folis effe Chriftianis prodita,non item ab ali ■ quibus£tatts illiusuelgentilibus,uel lud£is. Tertul lianus, er Lucianus Antiochenus, er Eufebius C£ farienßs,authores fusit.multa e/fe tum à pr£ßdibus Syri£acPaleüin£ ,tum àC£faris procuratoribus ad
-ocr page 333-DEVER. FIDEILIB. II. ig^ ad Senatum et ddPrmcipem fcripta deaäischri-fii, qu£ fcriptores lÜi affirmant /uii ettam temport' buiinicrario feruari inter alia fcripta publica Po. Ro. nfc credi aliter potefl, quin res tantôt,qua publi cè agerentur,multi mandarmt memoria' partim It' bris er commentarijs,partim cpi^lolis ad fuos. Pgt;0' cumento cfl caput iüud lofepht m libro Antiquita ' twm X V111, t« ^«0homo de lefu fftio Ma rt£ß,cit mentionem ad hunc modim: Fuit autem eif dem temporibitskj'us,fapiensuir,ß tarnen uirum eum nominareffts efi. erat enim mirabilium operum effräor, er doäor hominum eorum qui libenter qu£uerafuntaudiunt.Ftmultos quidem ïudaorût multos etiam ex gentibusfîbi adiunxit. Chrtftus hic erat. Hume accufatione primorü noftr£gem is uirO' rum,quum Pilatus in crucem agendum effe decrc' uifjèt,non deferuerunt hi, qui ab initto eum dilexc' runt. Apparuit enm eis tertta die itcrum uiuus, fc' cundum quod diuinitus fnffgt;iratiprophct£uel h£C, ue! alia de eo innumera miraculaßttura efje pr£di' xerat.Sed et in hodiernu diem,Chriflianorü,qui ab ipjo nuncupati funt,er nomen perfeuerat,etgenus. H£c ille.Sed ltbri,er epiftol£,er adla Po.Ro. uetu ftate erinclinationibus temporum intercidsrunt, ut aha maiore ettam cura cullodita : ßcut Cicero' nis multd, er Varronis undecunqi doäißimi penè omnio.
-ocr page 334-»ÿô IOAN. L O d T V I V I J om«M.Mc«lt;t«(in,^«ewowtKî edijcebitnt, nihil ex tat,nec'Ennij,A£lij, Pdcuuij: Taciti Cornelij,quem imperator Tacitut,quàdfede iüuK flirpe fatum ia^ ilaret^toties iubebat defcribi,cr i« publicis biblio-thecis coUocari, multi nihilominus deßderantur Ib bri.SibyÜina carminapcnitui interciderunt, Roma nis facrojandaicyleges XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quasc-
tiampueripro elementis edifcebant. ut tranfeam^ quod philofophonmifqui tam multi ß^henis clarue-ruttt,pr£terqudm Platonis,Ariftotelis, Theophra' fii,nihil prorfum ad nos peruenerit, quum immen /• fam librorum multitudinem dicantur reliqutße.Re-rum Romanarum fcriptores qui joli cxtant,tantum perfequebantur publica iSius populi, er aüa prin^ cipum. Grauiter de fcriptoribiis rerww gefiarum quot;Latinis er grtecis conqueritur Cornelius TacituSt quod Arminiti tantum ducem Germanorum, quiq; Varum Quintilium tarn infigni clade ajfecerit, ue^ lut ignotum prateriermtAam uero qu£ m lucLea co tmgebant, ajjicrnabantur gentiles omnes, tanquatn uana et anilis fuperüitionis,nec ea curabant cogno fcere.Tacitus er Suetonius coguntur mterdum uer ba de iud^is er Chriüianis jùcere,quia narrationis dudu necejjariö 'm eos 'mcidebant. at ita de ijs lo -qumitur, tarn jülfoter negligenter, tanquamfi nihil iUis audiuijjent,nifi 4 pucris mter lujus. Erant ui delicet
-ocr page 335-DÉ VEÉ» FIDEI LIB» IL27» delicctilUs ludaica omnia er ChriSiiana tanquam in altero quodam orbe ada, er ab alio humano ge^ nere,reßi ebantqi itta uel ad magiam, uel ad impie -tatem uanam ermaleficam.Infecutis deinde tempo-ribui,quum Chridi nomen tanquam fol quidam la -tins radios fuos inciperet diffundere, excitato pluri tnorum odio contra inuifam ueritatë,multa àuarijs deChridoconfcripta,fuppre/faflinter abolita ab ijsquierChridi nomen cupiebant erconabantur abolere. No» deßiertmt qui de Chrido quu/m nott tnalefentirent,tacuerint tarnen omnia ea qu£ nec int probare poterant,ncc probare audebant. Age uerô, quid tandemgt;etiamß foil Chridiani res Chridi er difcipulorum fuorum literis mandaffenti An quia tu dei foli tudaicaf ripferunt, protinus fimt habende pro fuJfedisiSoli Graeci fcripferuntGr£ca,foli Ro-manifua iÜa prifca, quis ea de caujja res illas uocat incontrouerfiamerambiguitatemiquaft uero uel alienis tantum.uel 'mimicis liccat certa atq^ mdubita ta tradere: er non promptius fitueritati pericultmt uel à maleuolentia er iniquitate mimici, uel ab igno rantia er negligentia alienii Quid,quöd plurimunt interefi interferiptionem uit£ atq; adionum Chri-fli,er aliarum cuiufeunq; nationis ,fed£, difcipli-n£.h£c enim omnia feribi er tradi poffunt ab exte-ri(,qui nonßnt eius ritiKtmorii,legis,mdituti, «o-
Umtatis,
-ocr page 336-ï7t IOAN» LOD» VIVIS îuntatK. Kesautent no^irie pietatis nemo poteüue rè ac diligenter mandare memoriie,(ium üico ad nos trâfeat,etfia.t ChriHianus. ïntelliget enlm am effè doârinâ.et Det cultü,tn quo uno fitdfithominû ft lus,extra quem irndubitatapernicies. Quiddejcri-ptione aut comentatione loquorifola auditione,fola meditatione,folapietatis huius cognitione, zy uno qudß mtuttu,q nudta miüia dederüt Chrilîo fua no' mina,negleélis femel ac pro nihito habitts uniuerfis uit£ huius utilitatibus,etiâuita ipfaiCteterum quan tumcunq- profàni homines de ChriRo Icrtpßjfent, non pajfus tarnen ejfet Deus pietatem fuam extra neorum te^imonqsniti.ßeenmiÜißtitcordi, ut fummanoürlt;ie fœlicitatis nonniftà fan£iißimis o ~ ptimisq^ uiris traderentur, ne rei huius,quam eße ßrmifimam eertißimamq; uniuerforum 'mtereft, ahquid authoritatis decederet ex indignitate au^ thorum. Chriüus ipfe nihil penitus fcripto reli' quif. quia non uencrat, ut legem fuam in tabules aut membranis exararet,fed inhumanis cor-dibus. quemadmodum idem ipfc in mundi initio le -gern uirtutis 'm honunum pedoribus mfculpjerat :
obcaufam ßjiritum fantium,hoceÀpatrif crfuummißt,qut uelut perpetuus eßet commoneß £lor fu£ do{irin£,z^ magißer pr£/ens.nec couenie iat ut (dibi Deus fcriberet, quam m ijs ipßs quos do cebat.
-ocr page 337-Î)E VER. FIDEI LIB. II. 275 ipjtseifdem cordibtti qu£ ipfe ßnxerat, tte dtuinÆuoci tanquaitt fgt;drum cfjicaci fcriptura opt~ tuUretur, de fuppliret (j^uod uiribus iÜiiis deeffit. üecperfonteChri^licongrucbat, ipfoincœlû (ùb^ Idto, dli^uod oRendi poße ipfiM feriptum, ne m CO humand infirmité peccdret, dlij nimio cultu, lt;t' lijoffenfione-.quodÇutfunt honünum mgenid db uerßßintd ) aliquibuf uideri potuiffèt nonpmtjibut fuii pdrtibuf ernumeris dbfolutißimum, hoc eft Deo dignum nbsp;nbsp;congruens.Sdtis Chri^o fiât, cgiß-
fequie dlij menünißent, dut fi uideretur, dut opus efieexiStimdrent,confîgndrcnt chdrttsdd recor^ ddtionè.Doôlrifidquidetn Chriüi in cordibus exd-rdtd eil, qudlem gerit eeelefid Chriitijßonfd, jßi -ritus fditdi di[cipuld,in/culptdinfuo corde,dtq^ in-fixdtn. Sedquonidm diuin^uocis homoobliuifei tur,Qrdiuinijßiritus fituorentdc monitus mdlicid fud Moldt,dc extrudit,pldcnit diuittie bcnignitdti ut ex ChriHi dilionibus ed mdndmntur Uteris, quo -ruwt cognitio dd hominum [ujficeret fidlutenr.et mdn ddrenturdb ijs,quorüfide5 merité dpprobdretur db ^cclefid. Q^i uitdm dtq; déliones Cbriili,quipro' digid, qui doiHrindm crunt hunidno generi trdditu-ri,eos er uidijfie conueniebdt finguld, diligenter obferudjjè, dtque dnnotdffe,tum etidm uerfdtos effe cwm eo fimdidrius. non poterdt hlt;et præüdre turbd populhcuius feiuentid cr teilimonium incertü eü,
S plerunqi
-ocr page 338-274 IOAN. L O D . V I V I Î
plerun^i uanüfUagüjinconAdns. Chri^ui crgoi^uu plurtma itgeret,Gr potißima publice, non tame mul titudints te^bnonio ac^uieuit, feptuaginta delegit ftbi uiros.quibiif arro propim comunicaret fua, ctquot; tanquam intimorU amicorti cohorte, duodecim, qui cum eo donü esquot; ßrii,m publico cr priuatoßmilid' rißime conuerfarcnt, zr conßlia eiu^ [acratißima cognof :erent. Si quid hoc ad rem exi^matur free-re numerus hic duodeeïdeorü iamolbn apudgen-tes facer erat facrumq; hoc coüegiü principü diuo-rum pietatis noBrx uidebatur adtvmbrare. Duodecim frerunt dij Athenis,duodecim dij feleäi Komie, duodecim dij confentes. ApoHolt fuitt nominati, quod tanquanuneij coeleilis regni d Chriélo mitte-rentur.frerüt hi homines de plebe rudes, literarü et magnariiartiûignari,fimplices,quinec fingere aut dißimulafe ,nec aftuac uajricie uÜa jcirent uti. len-ticrtardj,nö folü ad percipiendü res maximas,fed ttiam ad credendü, de quorum tarditate acduricie cordiü fepenumero Dominus eji conqueSius. Tates uoluit confeios er teftes ejjcfuoruadorü, utpofl-quam intellexiffient,etcredidifjent, fides efßet G!quot; in iüis ftabilior, nbsp;nbsp;apud reliquos certior, non aliter
quîm fignü in dura materia imprejjum. Ad exhiben das humanas doürinas,nempe naturales, opus eft lu mine naturali,hoc efi ingenij acuminez^-cultuzad caleflëautë et 4iuinä,uidelicetfupernatur4lem, fu-
perna-
-ocr page 339-DE VER. FIDEI LIB. II. 27^ pernaturali lumi'ie,quod diuinitui inßmditur. T4-les ßimu Apofloli.rudes lüos oc tardas accepit Domitius,fed quod ad pietatë altifimaî^ attinet myfte-ria,doäißimos et fapictißimos reddidit, taliq; inßrtt xit 'mgetiio et prudcntia,utfaptentiäillorum omnes adttùrarcfar,nec quifquaßlfos eos in illis rebus fiiif fepoffct fußgt;icari. Scire ante illos quai affeuerarent, et copertißima habuiffèttion ajßrmatione, aut iurc' lurando teüificati fimtfed iailura omniü qu£ exi^ ftimätur chara in uita,infuper ctiäperfircdis dolo' ribus,tormctis,morte acerbißima,et probroßßima. Ctuis credat eos indignißima, etmaloru extrema fit hire no recufaffe pro eo quod haberct incertü t nam pro certißimis çy cÖperttßiniis quotufquifq; uel exi flimationi5,uelßtrtiinaru difcrimen adiré fuüincat» nedimi mortem oppetere,cr tarn acerbamilam uero quifquis nKntitur,altquodßbi proponit animo emo lumentü mendacißalius pecunia, alius uoluptatem, aliusßmam aut clecus,alius ultionem,aliusut animi prauäaliquamcupidincexpleat. Apo^olis autent Chrifli doiirina praidicanda cy propaganda quid optabile uel uiueutibus quicrebatur, uel uita ßnilit uiuentib.quide ea omitia,propter qua; dcuitanda et propulfandamentiri homines cofueuerunt, inopia, labores,ßtis,ßmes,cruciatus,igtio)ninia, extremü fuppliciiiipofi mortem uero inßmia,ey ß doärina uera ac coeleßis nb erat,pcen£ apud inßros tä impif
S » mendacij
-ocr page 340-'i7S 10 AN. LOD. VIVIS
mêddcij. H(i crdo ilUceßHi præmijs, fàcilè eßit ad mentieitdü adduäi.lä aero cuiuf fteuitiie ßtiffet ate^ imntan;tatii,dijcipiilos Cbrifli,tüfcmetipfos pericu lis,tormëtK,ignonùni£,)norti crudeltßimee obijcere: tä id tâta cura et diligétia agere,ut UW generis hU' mam pars,per rei ßtlße et côfiéle perfuafioné in eO' de mala protrudereturiEx ijs ergo g Doimnü agen tèhic m terris comitatifüi-.ct propius acßmäiarius nouerüt,(iuiddß{ia et diâa tljiusprodiderütmemo rilt;e,cößgnatis lacis et tëporibus,quib.(ÿi£^ w eÇ' fen{aâ£,etiànomitidtts ijs qui affviJJèntiUt certior eßetatq; indubttatior ueritas.nec aufi füißet iUa fic fcribere,ß quid fingerent,uiueutibus etiamnü multis qui uidißent Doininü,à quib.potuißet reßUi,fi quid meiuirctur:pr£ßrt'im quü eßet plurimi,qui uihil ma gis cuperét ac laborarct,quàm ueritatê noSbrâ qua^ cunq^poßetuiaetratione cSuellere ac labeßäare. T,xomnib.tamë ijsquiaâa Chrifli etdoârinâliteris mandarüt,antiquißima ilia et prima Ecclefia iUorii temporü penè £qualis,folos quatuor tanquafacro' fandos er ßrnüßim£ fidei ac ueritatis approbauit, dc retinuif.^liattbei et Ioannis,qui rebus omnib 'm' terfi(erüt:Marci,ex relatione Petri:Luc£,tüex Pau h reueldtione.tum relatu aliorü qut erat cum Domi' Kouerfati. Sapienter Auguilinus : Acne putaretur, inqutt,quodattinetdd percipiendum acpredicdU' dum euangeliumtHiterefJèabquid, utrwmilltannun
cient
-ocr page 341-DE VER. FIDEl LIB. II. 277 cieiit qui eundem Dominum hic in carne apparenté fccuti('unt,analq qui ex illis coparata/ideliter crc' didcrunt.diuma prouideittia procuratû efi perl}gt;iri tumfanélum, utquibu/däettam ex tüis qui primos Apo/iolos fequebatnur, non folü anntvnciadi, uerû ettam[cribendieuangeliunt tribueretur au th or it as. Sic ille.ilas hifloriax çx neceffarias duxerunt elfe, et fufficere. in quibus reciptendis duo potißimü fecuti funt,tum ueritatê rei, de quaßtili eraitt uel ab ipßs eifdem Apoflolis, uelàdifcipulis Apoßolorü certiof res. Itaq; turn recepta approbataqs cfl euaugelic£ hifiori£ueritas, quuma^uc fupereßet,quiDomi-mtm ipfum in fua mortalitate cogiwuißent, aut qiù cos außuiffent,qui lüt/üerütßnuliaresttuncqi et co ueniësßiit,et coducibtle,approbdn quod fequentes states tenerët pro indubitato, quit omnes a£ia iÜa etdoëirinanÔtam ex fcripturacognofcerent, qex traditione eorû qui ipß uidtßi-t dc inter/t^ißët. ht de^ mü tudicare potcrât,quid m lUis rebus probandü ef fet ac tenendü^quid contra refillendü ac reijciendü. Secuti funt etia patres ilh iudictu /firittis /anëli, qui eos dûcuit euagelta h£c maiore ftpiëtia atq^Jfiritu eßecÖpoßta,q humano,diuinttuselße iHorupeëlori bus injùfatde quo flatim dißerä. At quatuor illi nO' nunq inter fe dijfentiût. tiuic quteflionifie rejfodet ïoânes Chryfojiomus:Paru£ interdît in euägeliß dif fidëti£ argumenta pr£bët ucritatis,nc ex copofito
S 3 uidean-^
-ocr page 342-275 IOAN. LOD. VIVIS
K’.dcantur fcripfißc,ß per ownia ccnientircnt .Yuit lodtKs ApoRotiM Epheß code tcpore quo etiü Pau-lus,alter tainë nullam fuis cpiflolis dealtero mitiogt;' turnßcit, tKc multü conueniebät et coUoquebätur, poßquäfatis erat ab ffiritu Gei edoéîifinliruëliyCr quaß armati,ne de cömunicata fentetia et cöflio ui deretur annüciare Chriflutfed ex ipßus Chrifli do^ ärina et monitis cœlcflibus. Ergo mßndametis çr fumtna nufquä difcrepät,nepe Chriflü effe EleifiliUt natu de Mana uirgme^edidiffe miracula 'mgetia,do-cuiffe contemptü rerü mudi huiusßduciä et chari-tatem erga rteü er homines, uocajfe ctiëios mortit-les ad fempiternäfoclicitate,'paffum,megt;rtuii,,furre-xijfe,afcëdiffe ad cœlos,federe ad dexteräpatris fui, uenturü indicé hotmnü u/tiuerforü.hlt;ec una uoce, u-nafententia coflanterreßr!it,er docent.Difcrepat quädoq^ i« circunflätijs,qu(ts Graci ’cmgiälctsas no nunaitt,quae rei fumtnä np uariat. hie afiriüius rent narrat, iüeßßus : hic perhibct fanatos duos, alter tres'.unus inegreßii portie,alius ingreffu. quodil la decauffa fapeeuenit, quodefl tanta miraculoru Chrißi multitudo,ut quaftmt dtuerfa ncs tarne pro pter aliquä inter fe fumlitudiné eadem effe exislime nws.Eunde in modü ufuuenlt in dibits er fententijs doélrin^e.eadë dixit Dominus uarijs locis, uarijs uer bis:hic reßrt qu£ hic dixit hoc niodo,ille quie illo in loco paulü diuerfe, coUigüt mdelicet cétones cocio-nuttt
-ocr page 343-DE VER. FIDEI LIE. II. 27^ «ttw et uerborû Clnfli,quie ad inßitutione et faluté iioilräßcerct.Et ut cogeruiu ada Chrifti.magis eo gt;‘um hubêtesrationé,^ ordinis tèporK^uidêtur/^pC' tumero nlid qu£ funt eadé,ct eadë qu£ funt diucrla. Hicueroetiâfcriptores jeculares joliti [unt fâcere, qude efl illud(ut uttû pro plurimis exëplis ponû) u-pudVerg.in XI. Vi'c/wmu 0 dues Dio)nedë,i(rgi Ud^ taflrd, Atque iter emcnfi cafus fuperauitnm omncs Tdle etidapertii ucrbii dpud Lucd in Aüib, t(poflobrtt:Et ßc,inquit,ueninws Rom am. Et inde quüduii.(Jeittfrdtres de nobis, prodierüt tiobis ob' uiam ufq, ad ßrü Appij,et tres tabernds. Vfui quoq; uerborü nonunqud prie fefirtuarietdtë, dum dlius idé uocdbdü dlid in ßgn’ficdtione ponit.quaru rent omniû mdnißfta funt exempîd legëti Eudngeliû.huc dutëddddcëdi non efl locus. huiufnodi eném melius demonflrdnturin repriefenti,ü' oculis fubieëld.
DE VIRTVTIBVS AT C\V E exceüentid Euangelij.
CAeterûflquis Eudngelij uirtutes gratidm'fl ddmirdbilem propius dttentiusq; contemple tur, inteüiget indubiè no hominis ejfe opus, fed Dei, »ec potutjfe db humdnis tngenijs fine proprio pecultdri luiminis dffldtu componi. Vtintm mihi res nunc effet cum ijs qui dttentius diligcntiusq; librum ilium uerfdffent d^que inflgt;exiffent : intel-iigerentur melius quic dicerë,et flcerë non mediocre
S 4 comprît-
-ocr page 344-280 IOAN. LOD. VIVIS
föpendium uerborum. Omnia habet.qutecuni^ par eß: habere diuinü librü, hoc eü humane falutis.Pri' tfw.m omniU non de humanti artibm at^ opificif', no de Ipeculdtione caujaru,no de circufjpeäionecr prudëtia uel publica, ucl priuata, prtecepta cotitet, fed de immortalitate,ac bonis a ternis. ïdcirco etage Hum nücupatur,hoc e^ bona ZJquot; beta annunàatio. Difcip!in£ aide fapicti£,artes iiu£cunq; ac pruden-ti£ müdi huius nunciant uenire ad hnperiii, ad re-gnum,ad opes,ad potenliâ £ui huius fragits,ac bre uißimt,ad epulas op:paras,ad ludos, ad uduptates, ad decus,ad laudé,ad rigidÙ atqs inané ui'tutis um-bram,ad terram fluentem la£le zx melle, ad pueüas fi)rnwfißimas,zr quotidianas cSpotatioaes.'Euange Hum autcm Chrisli uenire celeres atque expedites ad amandum DeuWyUt cum iüo ad £ternitatem iu» gamKr,undeexi]let béatitude in£flimabihs.iiincut Deus homines omnesabß^i uliaexceptione aptes ido neosq; condiditfu£ fcelicitati,ita cr legem quam i-pfe traderet, hoc eil fœlicitatis huius uiam certißi' mam comunem effê omnibus uoluit. nuUa ab ea £teK cxcluditur aut repclHtur,nuüus fexus,natio, conditio :ea^ decaufa catholica eü fides nuncupata. Qttod Ji omnib.fine difcrimine tradebatur tanquam £gris medicina,par fiiit,ut ab omnib.etiäcapi tene-riq- pofict,ad reâam obfiruantiamet cultum.l^on eH tra^twn eunngeligm obfcurim cr difficile ad
'tnteHi-
-ocr page 345-DB VER» F ID EI LIB, I I. m IntcUigendum, tanquatn paucißiims proßtturü,fei ßcile, diluc!dum,apertum,expofittt omnibm,ut ne mo effet quin petere iümc poff'et,ct' tanquitm de fin tehaurirc,qu£ [aluti fu^ expedirent. PythagorM» Parmenides,Herdclitut,Plato,cr alij ueterü^/i quid fibi de diuinis,uel abSlrufts in natura rebut uideren tur exculp(]ff'e,occttltabat fidulo:uel fi ederent,pau cis admodït communicabât, ijsq; amicißinüs et adiii ratißimis,non conùttebant monimentis literaru:aut fi id ficerent,obuelabant uerbis raris,exquifitii, ob fcuris.Plato ficribës Dionyfio de quibufdâfacrlsmy fteriolis,iubet ut epiftolà è ueß:igio cocerpat,ne de~ ueniat in manus indignoru. Alij philofophi atq; or a tores locuti fimt cxcultius, ornatius,accuratius,fiib' tilius in omni genere artium : uidelicct no ficribebât omnibus,aut ex ingenio uelfrcüdia decus ac gloria taptabât.ergo iüa ipfdtam elaborata pauci adeunt, pauciores intelligtét.Nihil eR fcilicet pcriculi,fi iUit tenebris obrutafiub ignorâtia deüteßcät.Atquod ßci-re omnib. expedit,Qr efl neeeffèiquod extrem£ ca' lanutatiseft neßcire, utiq^ congruüeft,ut ab omnib» quantü fat efi intelligatur. Deus enim no folum inge nioforZ,autdoHorü,autdiuitû efipater, ztr rcdlor, fed omniZ promifcue, omniZ mifereturomnes ad fe uocat atq^ allicit,omnib.uult optime cofultZ. ideoq} Dominus nosier magiflris ecclefiarum pr£cipit, Q^odclà audiuifiiStpalèm diuulgate.Homines ho-
S y nùnibua
-ocr page 346-agi IOAN. LOD, VIVIS minibttf muidetidut ddfudtn gloria, aut fuof utilita^-le; rtfirutiquie dicunf.Vciis nonfua j^eéiat comma da ^uum nobts benefàcit,fed nojiraipjorii ßmplici' ter ac bentgnè. QUiC caufa cfl, ut quant rationes de Deo muitte fuit Cf efficacißimte tngemorü naturali uiacfÀcultatedeprehcnfe, uoluerit tamenDeuso' mnia nobis coducibilia doürina fua coprehendi,ßci liet aperta.Nam quii ad rationes iHas non pénétrent etperueniât,nifi homines mgeniorti acumine precdi ti,idqi poft longü ftudiû et ufwm,tam fatw et ualido iudicio neftüantur.quid ijs fieret, quibiis nondü li' cuitftudere per ietaté,nb licet per morbos per imbe cillitatë,pcr négocia et curas uitte necejfarias,non li cebit per 'mgeniü torpës etfegne.uel auerjïim proni tatenaturtefu/eet aliéna ab eiußnodi contêplatio' ne f Qÿapropter diuinainftitutio ftatim omnibus proponitur,cf ftmel tota ea quàfcireexpedit,ex li lins authoritate qui neefrUi poteft, nec ßüere : ne fi rationibus et ftieculdtioni iitgeniorü reiinqueretur, graue homines adirent periculü ’m ea re,fine quàfal ui ejfe no pojfunt.'Rationes enim et argumenta non femper ex ui fua effîciuntfed prout eft mgeniwm 'm quod'mciderüt,ut fernen 'm terra. Alijs ratio fèrtifti mafi^eâa eft,/u»t quiuerifimilë pro certißima dt-queindubitabilirecipiüt. Propofita eftautëGeidi fciplina eaßcilitate qute apta effet omniü 'mgenijs, q^uâomnes ficilè caperent/implici uidelicet narrot tione,
-ocr page 347-De ver. TJ DEI LIB. II. zgj ttotWjCxëpfe^;,« flnùlitudinib/umptis de rebm im tißinüs. At tw fcitc ipfa facilitate et ßmplicitate tâuti li,tâcôgruëti quibushbet,quàta occultaturaltitudo ntyüeriorû, qu^e diutißime exenerepoßiM magna atq; fublimia ingénia,ac pafcerebona acreligicni de ditatl^ullû efl in Euàgelio uerbü,quo no tegaturgra de aliquod et adnurabile arcanû. Qui tibrù lüti no e^ uolu'.liii diligenter, etcoßderaflis fiibtiliu^, crédité exp ertii,aut ccrte nos ipß experitnini. Mq^ hoc ipfx q manißfto ex Dei operibius, qute omnia hoc maxi-m è artificio funt magna et nuranda.quàdßub Jßecie ßcili et aperta ingcntes utilitates adfirüt, ita res oc cultat prcßindijiimie fpeculationis, etir qult;e ingénia quantüuis excellëtia mgéti defigat fiupore, ncc unq exatiët cotemplando.uelut in ßrmica,in apicula, in reb.minimis,in calo,in foie, in aflrts, in ekmëtis, et rcb. magnis,in brutis, in flirpibus,in humano corpo re,cr rébus mediocribus.quibus omnibus nihil pul~ chrius,amccnius,iucüdius,nthil utilius ac conducibi lius,ad fcrutationë aüt et ueftigationë quid prcßn^ dius aut remctiustSic in Euàgelio qu^e nobis funt ne ceffaria, obuiafuntcmniaet admanü.câtëplatione illarurerü nihil animo gratius,inquißtioneuero Cf perf:rutatione nihil excelßus aut admirabilius,nihil quod diutius fubhmes mëtes pafcereac dttinere pof fit cufumma uoluptate ctfruëiu.ut praclarus ac ge nerofus animus nihil ncceffe habcat idibipaßü prafia tite
-ocr page 348-iH IOAN. LOD. VIVIS
tiæ fua congruente querere. Grandia ßtnt htec qu£ dixitfedproßüo dignitatedcmagnitudine iUarum rerü miiwrii:hoc etiâfineexperimëtOyfine attêta ft cri Euitngelij leéiionefrcile quiuis ajjêquetur mani' fiftjL cÔieilura.îiam fi nihil eß penitut à Dco proß iitm,quod no fit refirtû fecretts et ddmirabihtate, qudto efje tnagis par cfl Dei in humano corpore oquot; in terris uitâ,fi(naionë,adminifirdtionë^ humante falutis dc beatitdtis.qua homines (ut fie loquar)dei' ficantur,quemddnwdü Deus ipfe eß humanatus. ïâ quatiC admirationis eß in toto Euangelio, zr quidê ab imperitis humantßpientite coßripto,n5 inueni ri qu£ in monimëtis maximorit ingenioru, magnat^ eruditioneetcognitioncrerü dtq;ufu exculttßtmo' runt,ut aliqd fit uariS et pugnas, ut aliquid ineptü, puerile, fiigidü,dbfi(rdum,ridiculu,et ubiferiptori danda fit ucnia quèd domtitaritiquëddmodü de H» mero inquit Hordtius. tUhil in eis taie : ut appareat reâorë nwderdtorëq;illdrît mentiû zr manuü fiàfjè Deti,illisqi id beneficiu effie colldtïi,quod tuiUi huma norü ingeniorti,ndtur£quidë reliâo. Quâta in iBis narrationis cÔfldntid,qui tenor perpetuus, ßcilitas dutë inaffeädtd,ct ubiq^fitifimilis.CrauitM uerô et feueritas diuinis reb. cogruës,nihil in iBis prorfü io cofum,dut ridiculû,nodelapfi funt ad uBâ fui o^en tationë,non ad citàdos eruditos nationunon ad ali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?
^Kt4 inferendii exfapientia mundi,qu£ tü maxime
erat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
-ocr page 349-DE VER. FIDEI LIB. II. 18$ tratin precio,no lt;td defcriptiones regionû aclocorü, w5 dd iHiines uÜM atg; ociofiu digixßiones, aut qu£ amœnitatefua detinere pojjènt leâorë, nü}il 'm ilUs uacâs,aut alior/u pertinés, nuüü eR uerbü quod ad fummâ 'miiituti non pertiiKat,hocell ad rationêpie tatis.et quu m hit quæmediocriapojjênt exiHima' ri,ßceluceat diuini coßlij effräitSitninuieritproß' âà mirandîi nihil 'm ck effèobfcœnS,et turpe, ut in Alcorano Mabumetis,cr apudgentiu uates:nihil a-nile,delyru,blaß^hmti ut in Thalmud lutieoru, amp;nbsp;apud pleropji philofophos • In expoßtioneautö eorîé qu£ Chri^M uel dixerit uel egerit, eadè admirabili tas maieHatis quæ m cæteris/eu potins amplior cr fubümior.'Natn Dei ratio cr filius naturd ßbi honù nis alßimpßt,qua uelut inSirutnéto uteretur noRrte do{irin£,exempli,redemptionis,quo peraëlo iTtune rc uoluit eam oculis humanisfubducere,neibi antor fuorum ßfleretjfed tranßrctad diiànitaté.Quocir' ca ut mantß^ü omnibus ßeret opus hoc Christ ctx^ leflceßc,nonterren!i:ad Deum ^eäare, non'mres mundi haiuside Chriêli maioribus modice memora-runtycontenti/olum oßendiße, reßrre iüivm genus fuwm in Pibraham ZX Dauidëy quibus er at priuatint pronüfßis. Df Wdtre auté q pauca ƒ at de qua mu' tre,q digna, ut de ilia longé plurima mandarentur menwritefipfe porro matrë er ßatres fuos afßrma-uit, qui patris fui caleflis uoluntati iußis^ obedi^ renk
-ocr page 350-ÄSlt;S IOAN. LOD. VIVIS
renf.iwnrepudians quos habcretex fMguine, jedit lös potiores fibi dacens^qui perf^iritü nccederent: 4tqi adeà cSj'an^uinei qui tüü funt fecuti, n5 pr^lati f int alijs nexii corporis,fed cognationeff)iritiK,hoc eil exccüëtiauirtutü.De ipfo autë Chriîlo nihil rC' tuleruiH qiM effetliittura,qunß,cie,quAßrma, quti uoce,qiio modo indi{eretur,tncederet,cjfet,biberet, quiefceret,qti£folent rerufcriptores etiam de uirit mediocrib.memori£ poüeroru tradere: eoq; dccura tiusdc fubtilius,quu proprie deillii fufcipiunt narra tioncm.qitod altißimo Dei cofilio ejfedü ea,ne qu£ derebus filij Dei corporalib.haberemus,ea putaren turfumma.cr abfolutißima, er i» rebut neutris ac 'indifferenttbiispropefola,ßc uciHri,fic comedere, Mt b£c uel iUaßc loqußßc ingredi. ïnde quäta ilUi obferuandis, er quam accurata fuperâitio, quant placeretfibiquißc ageref.er eo magit,ßeffentßbi naturalia, ut cognationé uideretur habere aliquant cumfilio Dei.qu£ curanegligentiä eorum importa ret,qu£ uerè futit Deo grata : qua plané ßßeretur 'm honune,n5 tranßreturad Deü. Niciam Athénien femducè ßrütmanumififfeferuü, quëdicerëtBac-cho effeßmiUitafluseä fcilicet religione, quodne^ ßs exiAimaret mortaliferuire,quißmilitudine habe ret cum immortali. duid ßeret inter nos de ijs qui Chriüûßcie uel uit£ ailionibus naturalibus rejrr-nnttüec uicijVmt deeffetK,utfunthomiim uariacr pugnan^
-ocr page 351-DE Ver* fidei lib. h.
pugttMia iudidii-.qui r« lUdf Chrifti non putarcnt tffe fummM et perfräißimtictinde cjfenßo de Chri' nihd eA humants cr angelicts mètibM pcüi leittiui.l:iihilfcripferuntprorfum quadnoRra non reßmt cogiwfci,nihilomßerZt quodreßrret. nam quicquid è re noùra eft nos ftire,euangelijs eft expli catum:curiofa,hoc eii qutc adfalutë noflram non ft, ciumt, pratermißa funt.Et hac omnia non tradant tanquä encomiü,ßed narrationismodo purè,fimpli'' citer,nudè-.ex qua proptißimum fit iudicare, ilium cr uiriimt fttifte optimZ,cr DeumipfumI ummuac prtepotentc.Quibiis de caufisetrationibus hocpof fum alßrmare,no minus audader qu'am uerèiSi cutt dahumanafiapientia coftiiraret,uthi3minë aliqucm Dr«m cfte uellet od endere, et et us opera or dida di uina.fmgeretq^de illo homine quicquid animo eftet cclkbicu.c^y i-» id quodfinxiffet adhiberetorationis cultum,diftercndi tiim,et acumé rationü,non poftet tarnen Euangcliuunum quale cd nodrum copo ne^ re,hoc eft confcribere,quo id poßit eumci ac perfua deri,quemadtnodü Euangclido; noftri ftceruntfolo historia: comextu,detradis quibuftuq^ human£fa picntiieuiriiiis atq^ crnamentis.Eiocucrô utproft^ nis atq; impcritis firtafte uideaturmcredibile,au-notißatisprobaitle,qu'fquistarnen altiusm Euan,-geiij ßcnßa pC'-Ktrarit, ftctlc mihi aftentictur.Homcf rusfinxitarbitrio fteJm Achilieoptimi ftu pr'meipis
-ocr page 352-«8 IOAN. LOD. VIVI^
feu imperatoris efpgiem, 'm Vlyjje uiri pmdetuißi' mr.quid exijt^Achiüem ficit f^uum, fanguinarium, mmanein,Mumitnum:vlyßana^utwm,fraudulen ttvm,menditce.'XencphonCyrwm tnaiorem ad ima ginem,ut 'mquit Cicero, iulii ac moderati imperij: tt dixit quceuoluit,qu£ omnes fciebät 'm rege iUum Hon copetere.quid tandë protulitiprmcipê beUacëi leUa ex bellisferentë^rtium pacis uel oblitu, uel ne gltgentë. Philo^ratiis Atticus rhetor Apoüoniü Tia tteum defcribit 'm odium ChriSli,uirii diuinitate pie num:qua narratione nihil eH ßbuloßus,'mconAan~ tiusmthil Ù mente omni cr rations 'manius.cf pro' firt tandem nobts magu uanißimü, arrogantißimüi çy iaüantißimum . cuius mendacia er dementiam quum Eufebius Cefarienfis panels uerbls pateßeit, tum nemini fano non eüßtcillimü perßiccre. Sed ad faniores redeamus.na Philo^rato illâfcribëti nemo eA tarn abfurdo iudicio,qui no 'mtelligat mentë ont nino et fanitatë deßifße. Plato rëpub. eA comentus, irrijamatqi explofaab omnib. Mûws Cretëfis leges fuas à loue fe accepißefinxit^Lycurgus Lacedemo^ niusab Apottine:qu£aPlatone,Ariflotele,et maxi' mis quibufq^ philofophis juiK reprehëfe ac coßta^ t£.Ctceroipfereip.iull£aclegitim£imaginc,qua' id£äab marepubRo.ueterc nuatuatus efl,qu£ ßteritper beUa Punica, er paulo ante : qua ciuitate tuiHa itnquäßdt pofl hominü memoria 'miquius,aut certè
-ocr page 353-DE VER. FIDEI LIE. H.
eertc turbulentie inflituta. At qui uiri hlt;ec fingC' bantfquibe ingenijs, qui eruditione,prudëtid,ftt cundiatfed apparebutprotine huminuef]è ope, hoc ejt dcbile^çx ruinofum. Hicundiquereleet ars O' conßliumDei. ldemM..Tuüie qui cura, qui inxictite iniini,quinti molitione confecntu rum fe iit memoriimfiline, omniumq; exceUeMitc ingeniorum o'l‘(tinii,tnonumentiseffè ilurum,ut pro dei hibeituriqui folicitudine fcri' bit id Atticum,ut igerßbi emitur loco celebri,in quo finum extruitur Tullioltefduid fequutu eß? Scripßt libros duos de morte filice, quibe, ut crc' dibile eß,proßifis ingenij illie tinti timq; in di' cendo exercititi opibe,ârgumëtis,fchemitis, cul tu O ornitu ontionis conate eßperfuidere po-ilerititi,Tulliolim eße dam. ßed inepti pitris i' niles Iichryme,0'lt;:ont^eutumßigile priefentes polleri^ deriferunt. Rcdame iim idlibros om nes ficroSjUeteres ic nouos. Prineeps o’ aput et reguli diuinorum oriculorum,o ßilutißr£ ic ne. ceßiriit uerititis eß Chrißi Puingeliu,quo c£tcri [icri libri omnes cenfentur, oprecium iccipiut, tim ueteris inßruinenti,quim noui. Epillol£ ipo ßolicte uelut explicitio qeedim ßunt aliquot fen' tentiiTum Euingelij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßißor expoßtio
per ßiiritum finäum diciiti,ut eie ßirite doólri fiimEuingelio conßrmem O' conß)nim,ß:uut
T iptim
-ocr page 354-ipo IOAN. LOD. VIVIS
aptitn dica^umm atque eanäem in apoüolii inci^ --piamii^ deprehenJcre agnofcere.Aäa apoflo' lorum primumejl æâificiuin ßtrgens fuperChri' ili ßindamcntum.quod fequrns Ecclcßa imitetur^ quoad peragatur ædificium hoc iir reditu Homi' ni, quantum quidem fieri poßit per tempora, rc' ^iones,cr ftatum eccleßarum. Hi omnesfuntlibri foederii padiiq; Hei cum hominibut ,quod te^lO' mentum Hebraica loquendi proprietate nomina' tur.eßenimfoedut diuinæ mifericordiic,crrci:on ciliationis eim cum humanogenere. Vetut inüru' mentumhuiut confoederationii umbras continet tius corporis,quod eft in nouo explicatum, atque oilenfum. Nouum enim ad cognitionem apertant ueritatiseft datum, uetus autemad preeparatio' nem noui, ut haberent homines in nodie illa,quQ' ad fol oriretur, doftrind cultus diuini,)feculatio' nemrerum altißimarum fub caligine infimarum htentem, exempla Hei bonitatis ad fiduciam,zr magtiitudinis ac feueritatis eins ad timorem,ut UO' gicrftigitiui timoré tanquam iniedis compedi' bus detinerentur : ne uero dejferarent, parata eß fent Ulis tot operamiferationum illius. inuetere ferma eft fententiie puerorum, in nouo autem uirorum. Tametßinterdum Chridus loquutused difcipuhs fuis, nempe adhuc iiidxis, Jud^orunt uerbis, ac mcre,de)nenfts in lt;eterna beutitudinef
dc
-ocr page 355-DE VER. FIDEI LIS. IL
tpulis G!' conMuio,ttliisq; ciuftnodi nontiuUitf licet perpaucif. Form:tlgt;at fcilicet Dontinm puc' ros fuos pueriliter primum,nec uoluit eos ad pk' num per/ëéiumj; do iirina; perducerr^ut fùlgor ib lis ueritatis proponeretur ante oculos, quoad ab' foluto humante uita^decurfu tantam iamautbori' tatem apud iiïorum animos parafjèt, utf^lendo' rem ilium ingentiummyfleriorumintueri crcU' perent zy inciperëtpoffe. lUe quidem femina uni' uerfæueritatisO’funibe doëlrina: inittorumpC' doribus iecerat : qu£ illi paru à primo inteUigen' tes,edodi moxab eodemj^iritu Chrifli, manifi' flô funt poflea intuiti. üon attulit ]jgt;iritus fandus nouam apodolis dodrinam,fèd explicationem ac ceptte,de quo fumus antea loquuti. Homo rations ac mente pra:ditus,ad dif eipUnas cultum^ animi fadus,aptiisq-,difciplina aliqua indiget,ne ocio ac fituuisillaanimiaduoßßimaobtorpefcat. Ai peritias difciplinasq^nonßunt omnes eodemmo' do appoßti : alij alij^s uel tenentur,uel ßint deditL unaejiqu£uniuerjo hominum generi congruité neceffaria uidelicet. t^eeeßarium uoco,ßne quo uiuere ac tueri ßenon poßit. J:^am quetnadmodunt ad corp oris uitam,etiamß artes adiones^ omnes hominiadimM,tumilla omnia qu£ uel deleda' tioni funt, uelutiiitati comparata, alimentum certiut relinquis eß neceßum,ßmodouis eum
T » uiuere:
-ocr page 356-IOAN. LOD. VIVIS
uiuere ; ßc um eß difciplim, uniK animi cultutf ßne quo animi uita non poßit ßtlciri, propagariy quum abßque reliqui'S un iuerßs poßit.ea ctrtè ars,quabomopoft uitamhanc corporis breuißi' mam,alter am lilam leternitatis conßequitur,?:^ ß' nem ilium ad quem ex bonitate autoris fui eft con' ditus. K£c eft fcictia colendi Dei,quie pietas nucu patur. ea uero libris diuini feederss explicata eft. Qua pietatequoniamhomo plus indiget,quàm ci bo,bonitasillacr‘benignitas eiusqui cibum prO' uidit ac parauit,non neglexit,quod tanto erat ma gis conducibile ac neceftarium. Ea enim eft Dei bo nitis GT fapientia,ut nemo dubitare poßit,quin et iUe proftiiciat noßris neeeßitatibus,^}' remedium iÜarumßtab eo. Qu£ergouel deledamentorum funt difciplin£,uel ornamenti,uel ufus huius tem' porariftac ftigacißimiftngenijs funt hominum in' quißta,z:r tradita,fluxaatque incert£ authorita' tis.Hocueroquod certum eße oportet,ßnequo falui effenon poßtmus,Dei effe par fuit, cuius fo' pienti£infinit£,necfalf£,nec faüentis authori' tas certa,indubitata,firmißima eft. Eundari ergo conueniebat fuper immobilitatem £tern£ uerita' tis:quod niß ejjèt ftabile, grauißima confequerc' tur perturbatio, cr pernicies acerbißima. Ç^UO' propter quifquis facris Uteris detrahit, quifquis eis derogat, detrahit ac derogat bonitati acbeni'
gni'
-ocr page 357-DE VER. FIDEI LIE. II.
gnitatiDei,fiducie atque dtnori ergdiUumno-{b-o,idefi faluti cr bono noüro fupremo zs- uni^ CO,hdud aliter cogitans autfaciens,quàmfi quis ingraui crpericulofomorbo unicatn medicina à fapietißimo zx amicißimo medico oblatam,uel tanquam noxiam calumniaretur, uel tanquaia inutileßgt;erneret aç reßttaret. Tametphocquod tantopere nobis expedit firmum eße,certum,ftlt;t bile,liquidum,plurimifunt qui ud maliciacon' cutcreatque exagitare tentant,uel errore obfcU' rant,ç^ obruunt tenebris, ut inter tot conantes deprauarepericlitetur ingenij nollri imperitia atque infirmitas. ^iufdem bonitos qui ilia diHO' uit fan (lis fuis,reliquit normamcrlucernam dU' ratura ufq; ad extremü æui huius,qute dux ßt no bis in tenebris,Cf in dubijs atq^ incertis menfura. Eauero eßEccleßa,cuiin teternumprteßcitma' giürum Cf dudorem jfiritumfuum, ut per itlius regimen uereßtEccleßa ( quemadmodum Paulus ait)columnacf ßtndamentum ueritatis. ïÜa fcru tatur, examinai, expendit librosmyfticos, pro' bat aut reprobatßngula uerborum fenfdrumq; perj^iritum fan{ium,alioqui conßtßßimafeque' returrerum omnium perturbatio. Eccleßauero folos libros illos qui in facro ccntinentur cano' ne, tanquamfalutinoflr£ neceffarios recepitatq; approbauit,quoniameorumauthores jfiritu Dei
T 3 didan'
-ocr page 358-IOAN. LOD. VIVIS
àiâante fcripßff'e,ab eoäem iÜo f^iritu efl edoilit. multos alios comprobauit,ut utiles,non tarnen, ne ceßärios,de quorum f^iritu incerta efi:qui etiam ßmagiftcriofacri ßiiritusßnt in fcribendo uß,i quo ßunt dona omnia ßm{la,non tarnen ea ßiiritus in hoc diil:auit,ut ueüet aut perpétua eße, aut ont tiibus ad ßalutem immortalem neceßaria.
DE ACTIS IE' ßt Chrifli.
ACcedamusiam propius ad aila cruitatit leßa Chriüi, ut intcUigantomnes, diuino eamßiiße conßlio reäam,nec conueniße aliter in iUa quicquam fieri, nec humanas omnes cogitatio nes meliorem ßilutis rationê firmam^ poße inuc' nire. Primum omnium poterat ßbi Tiominus cor^ pus nouumomnino c terra confingere, quale A^ dte.fied qui charitate noüri adduiius in tcrram dc' fcenderat, fanguine cognatione uoluitnobi' fcum iungi,quum ad maiorem inter nos çy ipßm conciliandamgratiam,tum ut uerius peccatum in fe ipfo deler et, quodinfixum carni noflrlt;eadhie' rebat : ad exemplum quoque noftrum , quod uali' dius eil in eo,qui homo à natura cieterorum homi tiumnon dißirret. ïtaque eleäa eß uirgo de tribu Juda,GT familia Dauid,Kiaria,qute ChriHum'Do minumpareret, non dubium quin magnitudine uirtutum ad tantum munuf eueila. üam cui facub tat
-ocr page 359-DE VER. FIDEI LIE. IL
tlt;« erat deligendi ex omnibus guam uellet,dubitan dum non eß.,quo minus earn delegerit, qu£ omni uirtutum zy pietutis genere effet pra;ftantißimlt;t^ nempe ßbi quantum fieri poterat ftmiüimd. îî£c de/fonfita er at iofepho,eiufdem tribus etfamiliie uiro,utcujtos eßet uirginis, zy fexusinfirmi. in ^uo non cdjiitati modo uirginis eß proßgt;e{lu,fei etiamfdmje,nequit extra coniugium puerumnO' tumßatimut ddulterinumabominaretur. SediUi antehumanM nuptias admirabilem ilium homi-nemconcepit,infciiiprorfumuiri. Ham qui ai teiiificationcm ueniebat totius integritatis, non decebat hunc integritatem inmatredi/Joluere ac uiolare. tumadfignificationem jfiritalis nosh-iC regenerationis. Sicut enim de uirgine matre nafd turno^um caput, itazy nos de uirgine renafci^ mur Eccleßa. Et deffonfatafuit uirgo t/iaria,itt hoc quoqueßmilts Eccleßie, quts zy uirgo eß zy jfonfa.Virgini myßeriüeßab angelo declaratu, Qitàmconfentaneum erat rem tantam ab angelo nunciari,quando minores olimres patribusnuU' ciabardur per angelos. Virginem quoque id non ignorare decens erat, ne intumefcente, ignota de caußa,utero,pauore percelleretur conßßßimo, 'Et ad uirgincm par erat mitti angelumßmilis con ditionis,ac proxima;:ad hiec,ut fciretnon rem agi uulgarfqn£ ßc coclitusdenunciaretur. lofephut
quot;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T 4
-ocr page 360-IOAN. LOD. VIVIS
ijuunt dd cotifpeilum increfcentii ^/lariæ uteri ferturbdretur,ddmonitMe]idiuinitiK, quid rei Dominuf pardrethumanogeneri. Udqueuir per omnia cr iu{iMG^piui,reliquo omni tempore db fiinuit db ed,nibilq; ßtit dliud in domo,qudm præ textui fdmæ uirginii, miniRer infirmi fexui,^^“ teneræ ætatis pueri. Hon efl quod quifqudm con' tinentiam hdnc ïofephi cr Mdrite miretur : ficc' runt hoc idem multa coniugumparid,qu£ memo ri£flintproditd, uelutJulianui martyr crBafl' lid, Chryfldnthui Daria Alexandrini, Henri' CM C£fltr cr Sinegunda, Amos ,t/lalchiK, çrdlij penèinnumeri, qui literarum monumentis non flint mandati. Exemplum yidri£ peperit imitatio nem,imitdtio confirmât fidem exempli, ut quia ficerunt illi maximi, ad faciendum incitati flnt minores : zy quia hi fleer unt, non dubitetur de il lis. Quod fl in minor ibus caußisconüdt fides,cur in maioribus h£rebitur ƒ ueriflmilius efl potuiffl id contingere in matre Chriili, quam in uxoribus feruorum. Siue id erat lofepho iam turn, quum il' lam flbi deffonderet,fixum deilinatum animo, non commifcerifamin£,fed ab eius contailu con feruare fepurum,utDeus cuius conflliu adgraU' de illud arcanum deducebat uirginem,talem illiflo cium dpplicarit, qui iUi ut inuita omni,flc in propofltoanimijejflt concors. Siueilie uirreli'
-ocr page 361-DE VER. FIDEI LIE. II.
giofui horrore diuintc maieilatis., non aufmeß turpitudinem in locum fdcrum inßrre, in templS uidelicet longé guùmillud îîierofolymorum fait' élius cr facratiu^.Siueutrunqueefl, G!quot; propoß' tumßrmauit occdßo. PhilippumM.acedonilt;£re' gem memoriie traditum eß, quum hab er et perfua fum,Apollincm draconis imaginecum uxore fua Glympiade cubuiffe, non eß deinceps ad earn aU' fits accedere. Giuiddam de Platone Athenienß baud abßinile accepimus : nißßrtc hoc de 'Philip po,^^' Platonispâtre,ßt credibile, non ßtde lO' fepho: nbsp;nbsp;ualidiorßt apudflultorum animos fu'
perßitio, quàmreligiouera apud fapientes ; umbra: pietatis apud impios, lt;juàm apud pios fo' lida ipfa nbsp;nbsp;uera. Sed certé leuißimum erat numi'
ni,matrem conferuare integram. Deßionfam aU' tem’eße Dominus uoluit uirgineminoluit enimex infamata nafci matre : maluit aliquos de origine fua, quàm de matris pudicitia dubitare. Quippe originem ipfe fuam magnitudine atque admirabb litate operum facilé erat afferturiK atque appro' baturus. J:iitori autem uirginis non conueniebat, ullam prorfus quantumuis leuemmaculam aßgt;er' gi : qua: res puellarem animum fuprà quàm diet poteß conturbalfet,Qr conßidiffet. Quid,quod if qui filium loßphifaciunt Dominum, ut ïudaicut jùror ac rabies j Marilt;e caßitatem nonputantfe
T f ^ccufare^
-ocr page 362-ips IOAN. LOD. VIVIS
^cufare, ut ^uie nihil cenfeatur ficilfe contra k' geni : qui uero de uirgiiie male fenßjjent, etiant Christi infamaßent originem. ita uirginis dedecut (otnmune juilfet ambobm. De Chrijii uero pâtre dubitatio nuüam alterutri parit ignominiam,qui4 nihil exiHimatur commiffum contra legem coU' iugij. 'Pertinet hoc quoque ad exemplum Bccle^ fite,nealiief(ieminte opinionem defenegligant, tanquamin hoc matris Domini fui non dißimi' les y qu£ de pudicitia male audiuiffent. CtetC' rùm ex inatre fine pâtre nafci, grandi hoc myRc' riononcarebat. Alioqui curfiiifièt turpius pa^ trem habere quàm matremycu praûanttor fit uir, quàmfceminai Sed nefas erat, ut homo quifquà di ceretur eius pater,quipatrëhaberet Deum.Theo logia poëtarum ex antiquißimis auditionibus pro fiëla, mineruam refirt ïouis filiam,ex cerebro il-liusnatam, xfiXTo^a, hoc ejiDeifapientiam : esquot; quot;Ëacchum, id eft mundum hune, ex louis crure, quiceftiiïiiis pars infima: cr 'Vulcanum ex fola iunonegeßtum, qu£ eft Chrifti humo' nitas. Partuappropinquante, edixit CtefarAu^ guftus,qui turn orbi Romano imperabat,ut in fua quifque âuitate cenferetur,undeefièt iUiorigo. quum queelfent iUi familits Dauidicæ ,-Bethlee' ■mnmue»erut,antiquamilliusgentis patriam. ciiwn iiwenirentlocii in dinerforioj rçdnndante
ibi
-ocr page 363-DE VER. FIDEI LIE. H.
ibimultittidineilliiKfamiUte,qute eadem de caufo CÓ contienerâti peperitMaria filium fuutn Chri' flum ïefum,o{lauo Calcn.]anuarias:cr‘pannii iti' ttolutumreclin'auit inprtcfepi. Senfît ftatimiit'e fansfrigia inopiam, hoc efl incommoda eiui natur ie,quam fumpfifjèt. Angeli cumgrandi è cœ lo ßgt;lendore,parcores ad gratulationem inuitant nati numinis. SteUa uerô magos eódemadduxit^ Adludceospaßores angeli mittuntur, quiaUo' quijs angelicii elfent aß'ueti. Magri autem gentili but ß angelus eß(:tloquutus,ßif^icionem pricbuif, fet dæmonij : h£c enim loqui or uerfari confueue runt'cumgentilibui,’non angeli lucri. itaque de cœlo eisßgnum oßenditur manißflum, ç^pro' pter ipfos, nempe homines in rerum cœleflium perß:rutatione uerfante5:funt enim apud Aßyr^ OS magi,quodphilofophi apud Griecos, er pro^ pter rem ipfam,ne terrenu^aut ex hoc elemcntari miido négocia eße crederëtfidccelefle et diuinit^ t um etiam nouie rationts, ßeciei, decoris flellam,-nouum mundo natum numen feirent portendere, homines in cognitione ccelorum z;- nature to^ tius excrcitati. Sed altius contemplantes, quideß hoc totum aliud,quam de populo ludaico aceeß furos ad Chriüi adorationem zx cultum paSlo.^. res, hoc efl homines ßmplices ac rudes, eos'que lEccleßa; paüorcs fiiturosf de ^tionibiK uer»
magos.
-ocr page 364-300 IOAN. LOD. VIVIS
magos, hoc efl fapienti£ afflilatores,homines mi gno ingenio ac doéiritMprim Judteos uentU' ros,hinc gentes : utrofque autem d cœleûi lumine adduélos. Et id migorum ingrefjum turbatum trepiditum eflè Hierofolyinii, flue zelo, quod in gratiam Dei recipereiitur gentes : flue admirutio' ne multipUcdtionis Eccleflaiquorum utrunque in Adis Apodolor urn legimus. Attenté conflderate flnguU. nant flcuti à prindpio præmonuiynuUum uerbum uacat grandi myderio . Circunciditur puer folutuslege,çrudpurificationis flolemnead ducitur,mundus ipfle,quiq; alios omnes erat pur' gaturm: ut doceat nos patrijs legibus obedire,nec cuiquaniuelquerimonite,uelfuj^icionilocumfa' ceret. Imponitur ei nomen rei congruens leflus., hoc efl quod nos feruatorem poflumus di' cere. EexauteinHerodes,quumflàmagtsfru-drutum uidit,timens fuccejjôrem regni,occidi iuf fit puer os omnes Eethleemiticos intra bimatum, in quibus cr filius efl eius comprehenflis. quod Au gudus Clt;efar quum cognouit, ioco notauit immU' nitatem : Satius ejflt, inquit,Herodis porcum efli quàmfilium.alludens ad ïudaicum ritum,quo por cinam effè uetabantur. Rfm jJMgzww, admirabi-lem,metuendam flbi uidifle atque audiuifli de ma' gis Herodem oportet,ob qtlam nihil fit cundatus fieuitiem non K dues folum tantam exercere.
-ocr page 365-DE VER. FIDEI LIB. II. 30» fed infuumquoqtiefilium naturalem.Adhatic de^ uitandam cladem angeli monitu lofephus in Aegy ptumcum pueroe^rtnatrefeceßit.Docetnos Do miniM,perfequutiones,quoad falua iu^litia cr pi' etate licuerit,defogere : or per chriüipueri per fequutionem y nafcentis Chriüi Idccleßie perfc' quutio denotatur. Quarebat Kerodes Chri^um, utoccideret : at ii euaßt, iugulati ßint infantes, flofcuU martyrij.Vbi uerô accepißet Jofephus, fa taeßeHerodem deßin{lum,angeli iußtiin Gali' læamreuertit.Duodecimo atatis futcanno reman ßt in templo,infc!ß matre er lofepho : er contu litcummagijiris Hebraorum de legeerMeßia^ quod nie maximis de caußis fielt, primum ut pate faceret fe iam tum ad quid uenißetfeire, er qult;e àpatremandataaccepißet: erfuppetcre ßbi,fi docere uoluißet,fapientiam: nectemerè autfubi' toadingentia operadeleélumac afeitum, ut MO' fen,er alios permultos, nec firtuito in idmunus docendi incidißi : ideoq; er in eius ortu tot funt édita prodigia,ut iam tum feiretur hunc eße iHum à Deo ad mundi reparationem eleélum, deüina' tum,miß'um.'Vfquead annum triceßmum,nihille gimws egiffi Dominum publice,non docuiße, non ßgnis er portentis diuinitatls fuiC maieSatem dC' texißiinon minoribushiec ,nec paucioribus de eaußis,quäm reliqtta omnia.ne ß 4 puero tantail' la
-ocr page 366-SOI ÎOAN. LOD. VIVIS.
Utam^ue ftupendaefjèntaila, ßtf^eild ßiil]ent qii.implurimi5,i(li}s atitrfMtibus zx äbominan' tibutitelutmiigicii,alijs irridentibiu criUudeti' tibiiitMqu.impiimlM: er ad pofleros dimxMp fet fuj^icio, ne temeré ßiif]ent lUa d præfentibuf ttcceptxatejuedpprobMd.O'db^c fublatinßiijjet immxturo tempore, nempepriufquxmplenc dO' cuißet, priufqium mxtnrnmiui exemplum potU' ijjit relinquere : ne quit res mxgnxs ante iußum eetxtis tempiK nggrederetur dgcrc. Deniquede' cebxt amplititudinem txnti officij, utduiroex' erceretur. Etquihucuenerat exemplum aÜdtU' rus omnibus, omnem uiuendi rationem legitimxm quidem expreßit, auäerdm,er foliturixm, er, comem, er ciuilem : nec ße txmen opificio uUt, ueldrtiaddixit. iUdenimuitiegenerduirum bo' num,qM que multis ßtin commune proßiturus, obire congruit,artes dut opificia non item. 7r.£' tiidebat etidmßiturum,ut fi qua effet ußus drte,exi flerent plurimi qui earn arriperent, conßitucn' tes in eo pietdtem. Hoc ergo deuitauit, quod imi-tati effent multi cumddmno. Prius iüud dlterunt non deuitauit, cuius imitatio atque expreßio ni' hiladfèrretincommodi. Seruauitperpetuamcd' ftitdtem ,neque uxorem duxit. no n erat fas eum habere fßonßam mulierem,cui defponfata effèt.Ec fleßOiCui ßngul« noüra anima; : necgignerecor pora'
-ocr page 367-tgt;S VER. EIDE! LÎB. IL
fortditer liberos,qui tot gigneret quotidie Jjgt;iri^ tdliter.Decebtit quoquehontinemf^iritakm cafii tM,cr mundicies corporis, Adde quôd uenerat ut homines non terrenes faceret,fed cale fies: cz contagio liberaret carnis,dd caleâem puritatent cr wunrfjcicm traduHos. Poflremô noluit difcri' men aliquodinter foboîem naturalem çr adopta' tamrelinquere, omnes uoluit ßiiritaliter crcare: utfciant omnes adgr atiam fe atq; adoptonem hæ reditatis filij Dei pertinere,nô ad natur ont. Quii trgOjdicataliquis,exemplum'nep rtcbetonuiibut ut calibes uiuant çr cajiiiPræbet certè,quantum quifiji poteß conßequi.ßed quemadmodum ipfe idc de caßitate dixit,t^on omnes capiunt uerbu hoc, nißquibus eß calitus à pâtre conceßtim. încurrut inuitam uniufcuiufquemultatemerè cr ßrtuite, multaalienoadaconßUo,multa priora àpoüc' rioribus conßlijs cf rationibus aliéna atque con' traria. Vitam Domininoßri ßquisuelcundam contempletur,uel per partes, inteüigettotam eße conßlio zrdudua(iamßuoipßiis,hoc eß diuino, er Uberrima eiusuoluntate,adeo omnia fände ty-fapienter funt ada, er prima cum medijs, media • cumpoßremisconfentiunt-.utappareatab eadem mente inßituta ßiiße fuperiora,a qua etiafequen' tia. Principio natiuitas ipfa,quc non eß in manu Hofeentium , in Domino noflro quam confotia
cum
-ocr page 368-J04 IOAN. LOD. VIVIS
cum au^eritate totiui uit£ î media bruma, de nO' He,in exiguo ^^frigido of)pidulo,atque in eo non in diuerforio,fed in cafa ueltuguriolo^z^r reclimt tiis in præfepi. ïn eadem natiuitate, ficutinreli' qua uita,animaduertere eft humilitatem terrenam cummaieilateacgloria coeleHi coniunaam,hoc eft hominem cum Deo. ad præfepe,winter paHo res cantant minidirant mentes ill£ cceledles : fummittuntfe magi,hoc eftmundi fapientia. Nd-to Domino continuo aduerftts eum confturgitper' fequutio,(^ pro eo timor ac terror,or eius cudio' dumftiga trepidatio. hinc C£des infantium ab 'Heroderegefafta,dum Chridlus qu£rttur utop' primatur. Quidconftrmius,autqu£expreftior imago turn uit£ eius, turn Chridliinftta Ecclefta nafcentistConftiiratur à potentia mundana aduer fus Chridlum Domini, occidutur martyres àprin cipibus O“ regibus molientibus chridlumoppri' mere. Chridlusautemfubdudlus eft àparentibus, hoc eft à patre fuo,pofttus in tuto,coUocatus fcili^ cet in caelis ad dexteram ipftus. Vropter puerum madlantur pueri,propter uirum uiri,propter in^ nocenteminnocentes. Offrrtur templo,pr£dloib liadfttntteftimoniafandiorum, cy non minus foe-min£ quim uiri. Quo autem conftlio ignarispa' rentibus in tcmplo remanferit, quàm proftindo et itdmirabiliipaulo antea explicaui.lam ueroper to
tain
-ocr page 369-DE VER. FIDEI LIB. II. jo; tamuitamnihileumpoUèdi/Jè legimtK ex ijsiju^c bona nominantur^nonagrum,non uillam, nonpe cuniam^non domicilium uel fuum uel conduélitiu. Non decebdt ilium aliquid habere pcculiare,cuiut ejjèntuniuerfa.dcneueflem cjuidein habuijjèt,fi décoré potuijjèt inter homines uerfari nudiis. Cuius conßlij ßtit poffe præüare, ne quid ab or' tu ad interitum fuum poßideret. i^on défunt, quiadultaatateabijciuntàfe procurationem çr poßeßioncm rerum omnium uitie : hitamen ali' quid aliquando habuerunt. Kihil autem unquam habuifènon emptum,non donatum,non reliilum, non condu{lum,iam inde ab ipfa infantia adextre muni uitæ diem,ac ne in morte quidem fepulturà, certißiit conßlij, quod uit am tot am moder ar etur. Ciuidilia,quod nee uüam uitlt;e artem aut opificiïi exercuit, nullum habuitnee magiUrum peritiæ, neque adionum uel admonitorem uel confultorë, quod adulti quidem preedare ßrtaßis poßmt,quia ita placet : in puero autem quantum efl,non dedtt dum eße à matre, à iofpho, à propinquis ad ali' quod opificium, aut ad liter.is ? neminem in Galt' la;a extitiß'e,qui uel ex coniundionefanguinis,uel ex publico munere, uel ex curioßtate recïperet puer urn edocendum t neminem qui adulto iam cr confirmato confuleret, quxfado eßint opus, cu' iusadmonitioniilleaufcultaret.imó contrà ß quis
V tentd'
-ocr page 370-o6 IOAN. LOD. VIVIS tentdbat monerejn contrdrium moncbat eim rei, qudmcxéquincgocio iüiui diuino cöueniret,eo^; fèueréitbipfo repellebatur : quod eft annotare in fdcrd Euangelij leilicne. lgt;ion utiqùe fùifjètnefdf doceri hominem ab homme, ç;- admonert,cr eon ßlium capere. Ham Mofes, cui Deus loquutiif eft,cr lege ac fapientiä dedit, tum à facerdotibui Aegyptijs eft inilitutui,tuadmonitus à ßocero,Qr conßliiiaccepitä fenioribm tßael.Sedgrande ne' foi erat,Deifjpientià ab humanis tenebris uel dO' ccri,uel etiam quantumuU leuiter admoneri.
DE DOCTRINA
Chrifti.
OKßts dutem docere,initium difciplime ßue fumpßt à reßtdtione receptorum errorie, de opibtis,de uoluptatibus, honore, dignitdtibus, gratia, potentid:cjuie omnia /fernere fuos,ac pro nihilo exiftimare iußit,tdnlt;}uam fluxa, udna,coni mentitid,breuiperitura. Caput dodtrinæfuæc;' ßindamentum uniuerße ßt£ pietatis, amorem eße dixit erga D ckjb nbsp;nbsp;homines, in quo oßendit ho'
mini,quis eßet finis cx exitus bonoru omnium,CT quemadmofitm petedus. Amor enim Dei quid not lungit Deo beatißimo, beatos eßicit. Amori ergd Deum amores rerum iHdrum oßiciunt, inter quie uerßamur. minus enim dmdt ßnguld,qui dmdtplu' ratcrfenfusufuautuoluptate rerum nwndibu'
-ocr page 371-DE VER. FIDEI LIB. H. joy iuj c jï-crio w delinitia,i rerum altiorum ctmoribm itnentem^uafimanuinieiiaretrahit. Contemneti' difunt igitur hlt;ec qu£ uidemui (y contreHamuSt fîunitierfum Amorem no^umin eo quodopor' tttcoUocAre cupimiK: tioneft cbAritAsnoSirA in res p!lires partienda, qii£ Ma ipfx adeàeflexi' gUA.Chrifliergo difliplina fliit hteCyOmniAÜAef' feÀnobispoflidenda çj flimenda,neinanimum pénétrent : non debere uoluntdtem dd fl peUicc' re,qu£præflntitantumneceflitatiflruiunt, er fubinde nos à c ura ceternitatis abflrahunt: cui cit r£ quicquid noceret, rcflindi atqueabijci imper A uit, opes,honor es, amicos, parentes, c^libe' ros, fi efiit necelfl, cr proprium corpus, quic' quid earn adiuuaret, aflifli er amplefli, fbbric' tatem, patientiam, tolerantiam,dnimi £quitA' tem. Ex Deiamore amor proximinaficitur, tan' quamfiUum nece/flrio amet, qui patrem. er e£' dem res utrique charitati fimul funt noxi£, atque Miles.Ex opum,er potenti£,er claritatis cupidi nibus nafluntur lites,rix£,iurgid,pugn£,c£dcs, odia.exillaru negleiiione quies,er pax,erdmici tia.'Vicifiim quoq^ magnum efl argumentum chd' ritatis Dei,charitas hominu. Ef quoniam quidem ad coeleflem iUum amorem fidi ac inflruóli fit' mus, uetatnos hie Cbriflus odijs er fimultatibui ft^ueflere.uuk amore iungi, utimmortalem iUain
V i UiCAUI
-ocr page 372-JOS IOAN. LOD. VIVIS
uitam iam nunc incipiamus me.Utari. Neefolunt redamandum efje amicum,fed non habendum ini' tnicum odio : quod præceptum arduum nimis zx faéïu aßyerum inueterata: noftree confuetudini,U' numq; ex difficillimii Chri^ianlt;e pietatis. ¥ra⣠quidem cr corrupta natur £ [ententijs at que opi' nionibiK id uidetur. nam fenfui naturæ integræ, quam Dominum reüituit,nihil ejl probabiliiK,nec tequiui,nec faciliu^ failu. Quiequid ehim eftaffè' äum contra natura fu£ rationem atque habitum, prauum eft,diliortum,z^ in uitio. Mentis noürtc habitus eji, ut ad ueritatem direäa ßt femper, cT ßgt;ei.‘lans : u(jluntatis,ut ad amorem,charitatem,be neuolentià. Deprauata ergo efi mes,qu£ infalfum tendit: uoluntasitem praua, qua:ad maleuoleu' tiam Cf odium, eß enim odium uoluntatis diüor'. tio,zr quaß morbus quidam,ßcut mendaciu,men tis. Qk( ad errcre igitur,qui ad prauitatë,adpeC', catum ex humants peéioribus refeindendum uene rat,nondebebathunc tantum er tam graue omit' tere,ha:rens in potißima hominis parte,er pr£' i}antißima,quod etiam tale eßet,ut hominem aßue faceret contrariæ ui£,atque iüa eß qua in coelunt er‘id Deum ipfum peruenitur. At ßcis, lUe odit nie,er male uult mihi,male precatur, quacunque poteß nocet.Vis ergo,quia iüe eß malus, tu etiant malus eßeiVis infanire tu,quia ille infanitian fana
-ocr page 373-DE VER. FIDEI LIE. II. 309 bit ilium morbummorbui illiui i quaß nonßt fitii unum eße malum,uis eße duosiQuidßrioß' ui,guàm te arietare caput ad parietem,quia inimi cm tum arictat:an non hoc eß contra mente, contra rationem,contra iudiciu natura reiiafCbrifli D omini noflri uita conßrmis ßiit doiirina, admi rabilii, çr plané diuina. Nec poßedit uUas opes, nec ambijt,contentm tegmentii corp oris,çy uiélu indiemqu£ßto,qualifcunq; contigißet. Oblatum efl ei regnum,ßreuit reiecit, nuÛam uolupta-temunquameaptauit, nuüuminuita eius crimen, nulla criminis ßißicio uel leuißima,- inter tantam inuidiam cf odium. nuUi efl unquam aßentatus, nec loquutus adgratiam, flemper reélum ac ueru, etiamcum praßentißimo periculo or capitis di' f:rimine.Vel hUrthæ, qua ipß er dißeipulis eius minislrabat ey parabat cibum atq^ hoßitium,oßi cium Utagdalena pratulit,nullam aliam in rem in tenta,quàm ut ilium audiret. De modeüia ey- man ßietudine illius infinitum eßet dicere,quata aqua-nimitate e::r excepit ia^.is inß: contumelias, er pertulit quacunq; euenißent. neminimaledicenti rcmaledixit,nec mordente remomordit.Aßerius interdum increpauit uitia,non ßta caußa, ßed pu-blicaSmö eoru ipßorum quos ita obiurgaret, ut ni hu uel utilius ucl lenius eßet tali aßeritate. Hulli in eius fermone admifli ioci, nulli uel in diélis ucl
V 3 in
-ocr page 374-310 IOAN. LOD. VIVIS
in fditislufw,omnMfemper(quoäDeü decebdt) feriaçrfiiiera. lAdgnitudinem ßidmcr patemié innos affi{lumpdteßcit,qu0din loquèdo cap tui fèillorumaccommodauit,cum quibus ageret. nee dixit quicqudin ad oftentationem fu£ fapientiæ : quodßcifjit,quifquis in tam nouis O' mtrabilibus prt£cepïis uit o; captajjèt authoritdtem o' ßdem: quodßcerüt Mdhumetes in Alcordno, Kdbini I« dlt;eortt in Thdlniud,O'philoßophigentiü. Quic-quiducro diccretur njundanum, Chriftusddnego cium fdlutis noflrterefirebdt, propter quod unie uenerdt. ut quu ndrrdrctur ei de Gdlillt;eis,quoru»i fdnguinem Pildtus mifeuerdt cum eoru fdcrificijs: O’ deododecimillis, quos ruind turris Silo cop' preß'erdtinö efl idoru cdfus mißerdtus,dut exeerd-tus impij hominis fd:uitid,fed erexitfuos dd melio rê mentc:Putdtis,inquit,nullos fltifli in Hits oppi dis peiores homines,qudm interflilos f itd o' uos omnes grdue exitiumdnet,ni reflpifcdtis. £tcuin rogdtuselj'et,dn liceret tudais,populo Dei, tribu tum Cæflri pcndere,homini profdno,oflenfo tri' buti numifmdte:Si Cd:fdri(inquit)redditis qua di citis effle Clt;eßdris,reddite Deo qua flint Dei.Inter rogdntibus quoq- fluperudcdned uelcuriofld,reflo dit profiiturdiut Petro de coditione mortis ïodU' nis eudngeliflte, O' difleipulis alijs de regno eins.
DE
-ocr page 375-DE VER. FIDEI LIE. H. ji» DE CHRISTI DIVINITATE
ac mîr.Kulis,
S Ocrdtes,Pîato,Seneca, nbsp;nbsp;àlij denationibM
niri prtecipui, modiccipß de fe loquutur,ac promittuntjintcrdiiin quoqueplufquam oportet demiße : Chriüitt auteitt contrà,qui ampUßima et maxima de fedixit, CTcfl proßlßii. inter cetera autem,^uàd faliK effet hominum, miffa ccelitiK in terrai a pâtre : fe quoqtte ejfe Deum cumpa^ trefuo, qui cœlnmßt qt terramfabricatui. Sed homines decet de femodicc fentire ac loqtii, De« aero decet quii amp;nbsp;qnantiaßt nos docere. Homo de homine çy htunanis rebtis potefl iudicare : ey quantufcnnqueßtaliqui5,femper inuenietura' liui,qtiideeiuima^itudineac prceamp;antia queat cenfereac £ßimare. ïtaquequi defe eß loquutut moderate,po^eaqtid eß uirtas eim inteUeüa,ma' ior ac praßantior exißimatstr, ey modeßia iÜa in gloriam ei cedit tanto maioré,quanto prodit uir' tui inexpeüatior. De Deo aatem niß idem ipfe a' perte enunciet qui ßt,cy qudtui,quis omnino uet hominum uel angelorum id affequi ualeatac de' prehëdere f Ergo inprifcii eiui oraculiffunt ida, Ego Deus omnipotens,eyc. Et ex ÿs qui Chriûïi tantum uidebant,quotufquifque cfßt qui reputas E)ei magnitudinematq; exceUentiâ natur æ,hune hominem cernens, addud poßet, ut crederet
Dm
-ocr page 376-ÎOAN. LOD. VIVIS
'Diumefjè fummumillum cromnipotentemt ïn quogruueimpëderetpericulum. üum Socratem^ Cr Senecam.Cf ¥latonem prieteriri non intelle' £los,ßne dumno or uëiura contingit gener is hu' muni : ut rieum non cognof :i nbsp;nbsp;ignoruri, quo
proficifcuntur tumingëtiuheneficia,omnibus pe^ riculoßßimum efl. incidit enim homo in ingruti' tudinem,non hubens benefldiiorigratiam : nee d' mdtutfMcflillum,4quonefl:it tot fle momentis ßngulisdcciperebeneficid: zr minus pdretpr£' cipientiflgnordns efle Deum. Deo dutem nihil efl opus honore or exi^imdtione ex modeflid fleut homini : nobis efl opus cultu illius, reuerentid,ti' more,chdritdte ex fcientid nbsp;nbsp;nbsp;cognitione poten'
the dc bonitdtis illius, quds nemo unqudmßcuti conueniret intueretur, niflilloipflo mon^rdnte. Itdque Chrihlus zt^in ßturum mdximd defezx fudEcclefldefl pollicitus,de quorum euentuecT' titscrdt.dlioquiintdinnouo tumq- ddmirdbiliin' flituto, tdmq; dcommuni hominum flenflu dbhor' renti, ß dliquid fdlflum ejfl fuifjet deprehenflim, rcliqudomni.'t tdnqium udnd zr fiélitid irrifliefl' fent,dc explofd. I« pr£ß;ns dutem Deum fle Deifi liü dixit : quod quid erdt flupendu, in eins rei con firmdtionëres quoq- edidit flupendds, que ilium Deo eflëdmicum decldrdrent,per quæ duthoritdx efl compdrdtd,utnon eflflet credibile tantu z/tum nefldrium
-ocr page 377-DE VER. FIDEI LIB. IL jij nefariumdefe menddcium talem hominem fùifjè diélurum. Additafunt autem ed prodigid,qute db dnimdduertentibui promptum efTct intcUigere db eo folo poffè cffici gui Dcik ej]et,duthor ZS“ do^ minus ndturie nbsp;nbsp;nbsp;tdnto intcUigerentur melius^ZT
crederentur certius, quo quis e/Jèt fdpientior, zx uiriumfdcultdtisq; ndiurto rerum confultior. In caatdte zir furditdte ndtis, uidedi z^ dudiendi U' fum non quem dmiferunt reddidit, fed Idrgitus eil omnino nouum.riedmbulduit fuper tumentes uii' dM,ut nos fuper foliddm terrum : imperduit uen^ tis,mdri,tempeildti,z^ pdruerunt dido. Expulit diemones ex humdnis corporibus, dbftulit leprü, roborduitmembrd^zrcompdges humdni corpO' ris diffgt;lutds,fdnduit omnegenus morborum. Red didit lucem zx uitdm mcrtuis. Multis modis mird' culum fuperdt potentidm ndturce : in ipfdddione^ ut folem fifti, uel retrodgi db occidente in oriens, lapidem uel hominis corpus toüi in cœlum, grdue indqudnondemergi: turn infubieélo ddionis, ut cdco reddi lumen, mortuo uitdm. lumen enim er uitdm ndturdpotefttribuere,fed non h is. In or di' ne quoque dc rdtione qud fit,ut repente fdndri (C' grum,fereno coelo ddri pluuidm,fubito fterni uen turn ztr mdre turbdtum : hinc iiidgente, ut homi' nemin/ficerehominum cogitdtus: uclin inilru' mento,ut luto fdndri ctccitatem. Omnis generis
V 5 dila
-ocr page 378-314 IOAN. LOD. ViVlS
add(unt d Chrido prodigia ,utßcui unum riim,Mfunt hominutn mentes diuerfißimie,uel fa ff edumeffet, uel non plené fdtisfdceret, addita futtt tarn ntultd cr udria, ut iam omnis dubitandi mdterid nbsp;nbsp;occaßoßt fublatd. Et cgit udrijs mo'
dis. dlids folo iuffu,ut fe oflenderet regem ndturit: alids inuocdtione pdtris,ut indicaret d quo hdbe' ret omnid,tum cdlumniic occurreret eorum qui in quot;Belzebuch principe dæmoniorum d£monid ib ium diebdiit expeHcre. Jnterdum re aliqua ddhibi' td,utïuto uelßgt;uto : ut odenderet quemddmodum T)eus operetur qudndoque folo uerbo çr nutu,d' lids tdduuedis eiustqudndoque indrumentis qui' tus uult,etidm pdrum dptis, ut luto dd curandant ctccitdtem. Sed iUi naturlt;e domino nuüum eß inc' ptum inflrumentum, qui nec inflrumentis indi' get.t^onnunqudm manuimpoßtd : interdum ab' dens folo iuffu . Nec unquam occaßonem ipfe C' fendimirdcuU captauit, femperufusefl oblata: non ad ufum artis fu£ cepit tempus aut locum, quod præfligidtores faciunt,fedfubitô femper,cr pro re nata. Nec utilitdtefudm,dut commoda fud unqudmffe£lduit,fed aliorum : ut appareret non iUumgloritefua: feruirein mirdculo,fedddduci ad hoc approbationefiduci£ eorum quipeterent, ut homines fidem habereßbi et Deo affuefaceret. N ec tdlum unquä e^t miraculum corporale,quoii
-ocr page 379-DE VER. FIDEI LIE. IL jiÿ «on mdgn-M ßgnificationes haberet f^iritalcs : guodßgillatim reßrrehic eßetlongum c^ßifier^ uacdneum,pr£ß:rti)n cjuum hiß:c de rebm no]iro' fum hominum libri lint reßrü.
DE MIRACVLIS d£mo!tum^
Mlrdculd quteßunt d Deo, multts not is db {linguuntur nßüis mirdculisdiemotium. Nitm d£mon,ut qui Deu odit, et nos d Deo ueüet duertere, omnid qucecuq- potefldiuind d;muldtur: et tdto dccurdtiiK mirdculd, quöd uidet ed rem ma ximè dd fotentidm diuinitatis dccedere,qu£ eftßit prd ndturdm. ttdque ut efl uiribus ßtis ndturdlibus potentior qudmhomo, tumuirium z^ßdcultaM tidturte rerum conßiltior,fdcilc ßenßesnoflros eltt àitddnosfdUendoscTdbducendosduero. ltdque editoperd ftupendd^cr ße(quod efl etidm diui' ttitdtis)conß:iumßngitrerumdbflrußdrum,prte' fentium,pr(eteritdrum,Gruenturdrum,uelipfl}' rum quo que cogitdtuum:quum Deus dicdtur ß:ra tdtor cordium,uthomo in contempldndd diutnd potentidtitubetGTUdcittet. Eflenimueritdti res ddmnoßßintd (ddnos quidem ) menddcium flecie ueritdtis teditm. ïtdque fidem uerorum mirdculo' rum er diuinorumdgnopere eleudnt dc diminuut fdlßt mirdculd,per dtcmones erquot; dæmonummini' üros editd. (gt;uo execrdbiliores ßtnt,nempc ßithd n'i£
-ocr page 380-Jig IOAN. LOD. VIVIS n£fimile;,ijquiin tempUsnoSlrorum diuorum fingunt mir acuta propter qu ajlum. efficiitt enim, ut quum eorum uanitas efl patefaila, de ueris mi' raculis incipiant homines dubitare.E.rgo miracu' lahM babeiit notM rei ipflM,ueritas ejjentilt;e,qua iitM, mo duf adioiüs, caufla efflciens, caufla mo -uens ante rem, finis. Adbostanquam ad lapides lydios examinanda flunt mir acuta, turn Chrifli cr fan£lorum,nempe diuina: tumfiétaoquot; diaboli' ca, qualiafuntuel qua per femetipfium facit fa' than,ut quum non uifus loquitur:aut aliquid agit, ut quum affiigit aliquem morbo, nbsp;nbsp;fanat, quum
pluit fanguine,carne, quum in acre committit ar' matas acies, uel quum ajfumpto aerio corpore eX' bibet fe conjficiendum ho!ninibus,ut paßimin hoc nouo orbe,zy' antea in Canaria, cr infuUs it' lis Fortunatis. uel quum loquitur in idolo,ut quon damgentilibus : autin arbore, utquercusDodO' naa-.uelin homine,utin facerdotibus templo' rum uiris ac foeminis. Habet quoque fuos mini' flros magos, incantatores, lamias, ueneficas, cr omnia genera diuinaculorum, augures, aruflgt;i' ces, interprétés fomniorum cr ominum, chiro' manticos, gaomanticos, hydromanticos ,c^a' lias dicendi de rebus occultis impofluras,quæ nu' merum non habent. Ex quibus omnibus coUeila funtab fcriptoribus gentium miracula,quibus da' mon
-ocr page 381-DE VER. FIDEI LIE. II. 317 mon CT i ueritate abducit animas,crin fuafaÜa' cia confirmât ac detinet. Sed in h is primu efl con' fid€rare,quôd eorum multa non babent ueritatent efièntia;, fed prteftigias er lüufionem oculorum, ut non uerè cegrotare eum qui uideatur, non uerè uiuere : ficutfirunt magos quofdam certis incau' tamentis effècifiè^ut cadauera fine anima ambuia' rent, loquerentur, cr alla uiderentur obireuitæ munia. Alia non funt miracula,propterea quoi ui natur te fiunt,herba uidelicetadhibita, autofièf aut lapide : quie omnia occulté poteft damon ad' mouere. Ef multa qutefintpcritis natur te cogni' ta,ab imperitis pro miraculishabcrentur : qualité funtqute per earn magiam fiunt, quæ naturalis no minatur.Aliaineptißimis fiuntmodis, cr plané ridiculis,ut fatis appareat à quo fiunt, Ndm dtC' monnequisea nature potentiafieri fujficetur, iubet adhiberi uerba à re alienifiima : ut fi eflfa' nandus equus,dicat' r,lAare eft falfum, CT in hyc' me congelatum,aut aliquid abfurdius. ïnterdum lu pus iUe induit pellem agninam,uult addi uerba ex facris Uteris, uelut uerfum aliquem Pfalterij, ata etiam( fi Deo placet} fententiam exfanélo Chri' üi Euangelio quampiam, aut recitari miffam uel miffas ,crfub facro linteolo ponifabas aut cicera certo numero : autfiiniculumtot ncdis aüringi^ quotiesrecitatur nomen lefuinpafione. Gratia jycOf
-ocr page 382-Ji8 IOAN. LOD. VIVIS
Deo,qui non finit nobis tam occulta ab hoße no' ftro tendi retia, quin ratione aliquapoßint ab at' tendentibusdeprehendi: necßnit tentarinos fu' praidquod poßumus.Aliafiuntpsreos, quietiâ fi uera exhibèrent miracula,eoril tarnen indigni' t.isfidem ittis detraheret,perflagitiofos,per cou' fceleratos,maleficos,iinpuros homines, per ma' goS',per lamias,per homines perditos,quos nemo dubitetfacereimpoüuram.AliafiuntneminepO' ftulante, alia fine uUo condigno,fiue fioltt ob qu£' fiu,ut à magis ueneficis: uel ludicrualiquod et rifum,aut leuë admirationë ad dele{landu,aut etii ad terrorë,ut quæfiuntin acre :uel oflentationë, Kt qua à Vbilofirato feribuntur deApoÜon o T:^ aneo,de 'Brachmanibus,e:irnudisfapientibus, cu' iufinodi quotidie patrantur à magis, à lamijs, ab incantatoribus,qui inter nos uerfantur : ut lac ex Knauaccatranfireinaliam,fegetemabagro in a' grum.quod antiquißimis temporibu^ folitu fieri, er Vergilius fignipeat,er aperte carmen duode' dmtab.t^euealiénasfegetes auerteris excantan' do.Praterco alia malepcia,qu£ in infantes exet' cet dicmfinis crudelitas per lamias.
in pradiëlionibui ex patefaëïionibus rerum ab' Jlrufarum non minus manififia efi fathanæ uani' ta^
-ocr page 383-DE VER. FIDEl LIB. IT. 31^ tis crfriüti. Rcî quidem præteritdt facile poteü nojjè^quibui ipfe interßiit, or præfentes eadens ratione. CogitatiKmêiis nojirte folm nouit Deus: fed dicmon ex conieiluris exterioribui ittos colli' git,ex uultu,exgeflu,ex phantaßa quolt;^,qu£ iUi efl peruia. certis tamë nihil hi(bet:quemadinodMn in rebiK uenturK,quM iUe magnis conieâtiris uC' aatur, aflrorum periti(t,qiMlitatibui elementoru, quodfaciuntagricol£ cy'gt;taut£ cuni admiratio' neeorumquieaigiiorixnt.tum multM pr£diëîio' aes rerum fiturarum’tradunt philofophi naturd' les,multii infua arte medici. Curfu rerum er expe rimenti5,ut ex'prioribin coUigatfequentia, ut fi' ciunt internos prudentes:de quibiK eft illud, Qui bene coniecerit,hunc tu uatemperhibeto optimu^ Afieilu etiâ fanüorü angeloru,quib. fmiles funt in nalura,erco^ttptehendendi intelligédiq^ ratio' ne. er ut funt omnia conieiluris er notis colleila, funt eis incerta,er reddunt rejjgt;onfi ambigua:ut, Aio te Aeacida Romanos uincerepqffè. Cr, Crafus Halim tranfens.
Kodusautemquoexequuntur has diuinationes, ineptus eft,ermeritô à maximis ingenijs etiam in ter tenebras derifus : pergarritus aut uolatusaui' um,per pafium pullorum,per exta animantium, perjiridorem foricumjperuocestauerè iaHatas^
RVR-
-ocr page 384-IOAN. LOD. VIVIS
ito RVRSVS DE DIVINP täte Chrifli.
T pda. cotißderanda funt in Chriüoyfdpicntia doilrinne, probitM uitæ,ç^ diuinitM ejjen' tiiC. Sdpientiâ fdtii declardt doilrind^qu£ breuis, dilucidd, explicdtd omnibus philofophorum fcho Its dij^utdtionibuis ßlentium impoßiit.Bonitd' temdecïdrdt uitd d(id innocentißime. Miraculd qn£ eßcnt ßiprd hominum cdptum,uiderentur ta mm,eißint probdnd£ rei datd,qu£ cdptum quo' que hominum trdnßenderent,nec tarnen uidereu' tur. ypßiquidem miraculi occaßo ßemperhominu utilitdtesßgt;eilauit. ßed perh£ca maxima e^ßo' pientißimo artifice Deo maiiK quiddam er homi' nibus cundiis in commune ßalubriuf parabatur, nempe er diuinitatis er dodrinæ chrijii confit' matio dtqueapprobatio.quantulum enimeß,huc dut ilium hominem uelßanitdti reddßuel uit£tceu uero non multa quotidie millia er affiiélëtur mor bis,er deßtngantur ßato. iüud tnaximum,Unicef expetendum,ut perfidem dodrin£ chrifli immor tdles dnim£ßeruentur. Chriüimiraculdtdnta er tarn maiiifiëla fierunt orbi,ut nuüa unqudmgens fitcrit uel tarn impudent, uel tarn Chrißo inimica erinfinßa,uteaßt negate dußa. itdquegentiles, iud£i,Agdreni,omnesgrdndia ^mirabilia ejße 4 Chrifio édita opera confitentur. ßed alij alias in cduffîx
-ocr page 385-DE VER. FJDEI LIB. II.
câuJjM rcfirunt.Agareni Deum authoremiÜorS fatentur,!uJiei crgentiles d£monem. Sed res ip' fa clamatdpertißimc, Ceo authoreatque appro' batoreiüaomnia éljiaila. Quienimprimireli' ilis patrijs ritibus ac lege,qui abieiîis çr répudia, iis rebus omnibus,qua: folent effè hominibus in ui' ta gratißima O' charifiimæ,Chriûum futit fcquu ti,qui iüi noua atque admirabilia dicentifidein tri buerunt,grauia,dura pra:cipienti obedierunt,de' nique ceruices fuas obtulerunt pro illius doilrina O gloria, aliquid certè in eo mains o excelßui animaduerterunthumanafapientia o potentia, liam ob communem uita rationem, o qua nihil fuper cateroshaberet egregium, quis fanameU' tis renunciaret juis omnibus,nuÜa propoßtaßie^ niß paupertatis, calamitatis, arumnarum, infa' mia, ac mortis i islud uerô quod in loquendo o“ agendo maius erat humana forte, à ui o potentia necéfùmeratproficifci, quaßrtiorac ualidior effetquàm humana.Taleseffeduas tantumconi' perimus,diabolicam malam, o diuinam bonam^ Poßtumßt nobis quod de diabolo eß receptum,et à nobis declaratum fuperiorelibro, effe âlum nO' tura angelum,uoluntate Ceo inimicum.Sub diui' na potetia angelos bonos comprehendo, qui funt T)ei adminiüri. daboli mes,animus,deßdcriUm, itrdor mentis efi. Ceo reßHere, quateniispoteil X efficere
-ocr page 386-,** IOAN. LOD. VIVIS
efficerei Deo homines auertere blandimentis, {bl,fraude, præRigijs, iUußonibits, minis, terra ' re:nihil omittere,dum nc homo Deofe adiungat. CiU£ Chri{luio{iendebatmiracula,pertinebant ad authoritatem perfonæ, zx proinde corrobora tionemdoilrinæ. Coilrina erat, ut omnes rebus omnibus uit£ huius ßne exceptione repudiatis, contemptis,pro nihilo habites, Deum fcqueren' tur,illi fuos animos,mentes,corda deuouerentet confecrarent, quicquidhoc impediret autremo' raretur abfcinderent atque amputarent, quic quid effet adiumento arcejferentac.ßuerent. dia^ holum tanquam Deiinimicum odijfint,abomina' rentur,execrarentur,nihil cum illo haberentcon fuetudinis ac commerciLquicquid ab illo effet pU' tarent uenenum i^peftem, caput efjeomnismen dacij orfraudis. Dicat iam aliquis,an poßit quic' quamdiabolocogitarimagis inßnfum atque ini' micum DeofAdhfiius'ne doârina robur cr ftabi limentum uires chartes fuas adiungeret diabo' lus,Graccommodaret,qu£ doiirinacr uitaiit' {litutio tantopere cum deßderifs fuis pug^ret^ Kalus quidcm efl diabolus,f :d nonßultus aut im' prudens.ipfene,ut pr£{ligias fuas z^ßicos con' eederet atque accommodaret,ad ßilciendam difci plinamfuis cupiditatibus tam aduerfam^ Cicet ßrfan aliquis malicioßßime fijficax, Adiuuabat lefunt
-ocr page 387-DÉ VER. FIDEI LIB. It
lefum diemonhdc fbîa de cauljd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiißde^^
tetinhominum animisea blalphemia CT impiegt; tdt,hominemiÜHm eße Deunt. DiÜum hóe pha habet mala: uoluntatis , quant mali nocumenti^ lon^ißimenott àucro tantum abeft eaconieólu' ra,fed à ucrifimilitudine. üamß Chrifluf noneß DeuSjhaberianobispro Deopiaeü blaffheniia, nee diabolideßderijs utilii,nee Deo inimica.Pri mum Chriftits nihil nos iubebat indignum Dei maieRate eredere , aut fentire, Domina Deo trat eonßrmis, mundabat nos uitijs, ornabat uirtutibiiS, erigebat à carne ad ffiritum,à muu' do ad Deum, T)eo uni er fummo nos cundos cott feerabat. Quatcunque ageret magna ç^mira* bilia, çy ipfeinDeum reßrebat authorem ,^3“ iÜi ut grattas agerent adhortator erat atque iti' citator: unde populus non rar o ad gratulatio ' nem Dei extollebatur,qHod prophetam magnunt fuis diebus excitaßet, per quem uißtaret fuum populum. Quid in his omnibus Deo non ßgnif ßmum Humanitatem quam uidebant, nunquant dixit Deum eße, aut Deifilium,fedfilium homi' nisAunélumuerô Deum eßehomini adliberatio' nem noflram,ad faluté omniu, quis pofit blaßih e mid nominare?an non rebus omnibus Deus eß iuti flus crintimusfhuic uero homini ita eße annexH Cr applicatum, ut idem ßt Deus cr homo j qu£
X. J, tandent
-ocr page 388-?X4 nbsp;nbsp;- IOA-K LOD. VIvis -
fftnrf«» eft bldfj^hemia? nónnc falud manet utriup ^itenatura,fiibjldntid,dignitds ? t^ihil iitdignunt patitur Deti^, tantum ad communicationem diui' nlt;e exceÜentiic humanitas erigitur.hoccine efiint pium,quodarguitbonitatcm Dei, er^worewer^ ga nos ine ffabilem,quod fiduciam noüram de uita CT {alutejempiterna adauget corrobaratttmà ^uid eß pietiix,ß h£C non eß,id de Deo [entire ac exißimare,per quod crefcat mihi de iUo fiducia,et amem iSum ardetiuslHifcine dcferuiebat dærnonf quo[ine,qua fita utilitate,quid cupicbat,quid pC' tebat^ Nam ^cere Cbriüum fefe eße Deuni,ß no erat,eauerô iniuria eil Deo faaaichriilo,ad nos nihil pertinet prorfum ,quip er eins doilrini exemplum meliores ey' faniliorcs pmus, rece^ dimus à diabolo,accedimus ad Deum cultu,chari' täte (y-imitationeuirtutuni. Quishoccredai de diabolo,uoluiße iüum,conatum eße,perßciß'e,ut tantam in regno nbsp;nbsp;ditione fuaplagam acciperet,
quo interDeumcrhominemunuminimicitias [e reretiJn tudaicopopulo nihilqu£rebaturdiemogt; ni.Chriüus enimnunquamuetuit cuiquamnepa rêret legi,[edut ueriusmagisq^ ex animo Deo ob fequeretur,nec[iduciam couocaretincorporali aéiion€,[ed in bonitate mentis.ïn nationibus auté utro tempore flor entiusfitit regnum diaboli,ante Qhrifium eognitumtdnpofleaiNec ignoridiatdie
L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
-ocr page 389-DE VEX FIDEI LIB. II. jïÿ Wort, lt;:hri{ii doflrinctm idolölatrite fubuerßonem eße. Hw omiiitiM ttccedit,quôd miraculorum ratio ac modui aduerftK prorfumcrcontrariiK fft dæ^ nonibiK^utmodo explicaui, rtquemadmodunt Chriftas longißime tóduxit fuos acommercio die monis, ab imUatione mentis prauißimte acßcek' itißime : ita inuicem d£moiies qtiacunque potuc' runt arte ac uaßicie conati funt homines à fide iti Chrifium abftrahere, ac diuellere, ubi diemonunt authoritas fußeäa erat er inuifa, ut apud lude^ os,ibi eum iüi commendabant laudabant, utfi-demiUitiseleuarent: ubimultum ualebantautho' ritate,ut apudgentesßbi uituperabantatque inße (îabantur. Quôdfi nonfauebantei demones,imà erat infin fi et inimici ç;'houles capitales,reftat ut fautor cr adiutor iÜius in rebus tatis Deus fiterit^ Ctnód fi DeuSjCuChriflusipßeDcufeeßeprofite retur,Deus ergo erat.alioqui enim nullus unquant maior,nuUusinfiftiorfiiißethoftis Deo. QWiïlu/« enim fuifièt diaboli crimen pre ifio? diabolus Dei tan turn a:qualitatë expetiuit,hic efièntia er natU' ■ ramußirparet. Quidfiangelustamgrauiterell p unitus de aßvclata Dei equalitate,quid fa/lum e[ fet ußurpatori ilU er raptori fubfiantie ac eßm^ ti£ ipfius diuinitatis ? Dct ergo efifilius, eiufdern qua iUe natur £ ac eßentie, mißiis in mundum ob falutemnoßram. Hoc itéré nihil dubitaboadders
X J «ttgttc
-ocr page 390-3î^ IOAN. LOD. VIVIS
4t que dffirmare, fi fdlßey' decepti fuinui in chrb fio,DeM nos fifillit. is enim tribuit ChriHo tdntä fdpientidm doilrinte, tdntdm probitdtem uit£,O' perd tdm mirdbilid,negocium tdm fdlutdre omni' bus,tdmdignum Dei bonitdte, utß fdlß ßtmus, tnerito cöqueri poßimus nos d Deofdlßis. ßed nec fdüere Deus quenqud uel UHlt,uel potefl ; nec nos fdlßßcmus,quonid Chriflits, quo uno conßdimus. Del filius eft,cr Deus,do{lor çr duthor fdlutis dc beatitdtis noflr£ nunqudm t:rmindndce.
DE TORMENTIS ET »«orte Chriüi,
SI homo in printd illd integritdte mdnßfßet, qud erdt d parente fuo Deo infua origine dO' tidtus, nihil eißtifßt gratins, nihil iucundiuslege Chrifli,nec quod libentius accepifßet. Sed obtenc' bratacr concußd mente, excitatalege concupi' fcentiæ, Gt“ temerario ac uiolento regno carnis, nihil uißim eß ei inimicitius quam id quod ipß md ximè expediret,utlux dfßseto intenebris degere, Cr.icgro medicina, itaq^ci^dtemonantiquifimax fuas inimicitias eil perfequutus,Qr homines incon fultis animoru motibiis dediti ac mancipati, quod eisefßetcontrarium, nonfolum repudidrunt,fed perfequuti funt : nec aliter in Chrifium inßirrexe runt, quam ßquislufcioßshominibusin obfcuro fedtntibuSfßneüriK de repente ad folem admitten dum
-ocr page 391-DE VER. FIDEI LIS. II. ,17 ^tan aperiret. Tugerunt ab eo uoîuptarij homines, irrijerunt âiiütes,perfequuti funt ambitioß ac fu' perbi,hoc eft plané diaboliciàj p otißimu qui cum dignitates honores amplißimosJpecie fanilitit tis capturent, nihil fibi magis rebantur obftare, quàm doilrinam cjr caftigationem Chrißi,qute il' lis perfonam iUaintheatricam detrahebat, z^pro ponebat eos populo Jpeâandos nudoSfCrin ea ctt ins opinionê uenabantur fanéiitate infimos acpO' firemos,ne qtiis eos ucÜet imitari,tanto apud De* umpeiores ,quo fehic nomine maximie ac pnc' üantißimie uirtutis uenditabant. Itaque ßmulatO' res hiprobitatis odio rabie occtecati,tametß magna eins cerner ent çy admiranda opera, uarijs funt eum inßdijs aggreßiyUarijs modis conatifunt eum é medio toüere. Sed nec ante tempus, nec O' lio in loco, aut alio modo paßus eß fe occidi, quàm ut eßent omnia itti àpatre prießcripta zy de finita : hoc eß,ut faluti noflrie expediret. ïn tent' pore exp edatum efl duin abßoluißet inflituendi ac docendi prouinciam, dumeaeßdiß'et miracula, qu£ flabiliendtc pietatis fua; fidei fufficerent,dunt oraculorumqu£ defe pr^eeßerant praflaretfi' dem,çr eximpleret umbras figurasq;, quædefe auorum memoria pr£ceßißent. Mortuus efl in iu' ttcntie uigore,hoc eft annos treis et triginta natus, »t magis charitate erganos oilêderetjcrptternis
X 4 iußibus
-ocr page 392-p8 ÏQAN. LOD. VIVIS iitßibuwbß^ucntu.tum cnim pofuü uitctin,quuin ^rdt uiuere lucundißimuin. Scd nec congruebat^ut ulldinßdcro iüo corporeexiüeret diminutio tii,tiirium,ualetiidinis : idcirco efthis omnibm in tegrii er ualentibm ßibUtui. DemonftraU efl: àuoque infßccic fanäißimi corporis qualitAS no' firæ reßnrreilionis.tales enim refurgemus, qualis ipfe : nos per reßrmationem corporum noRrO' rtimßüeper natura; fuce curfum.ln loco auteplalt; çuit,ut ilierofolym£ deligerentur : ibi enim pera äumefiuerum hoc er ßummum facrificium, ubi reliqM legis facrificia,umbrte iftius. Sed extra cb uitatem. nam quorum animalium, ut inquit PaU' lusßnßrtur fanguis pro peccato in fan^aper pon tificem,horum corpora cremantur extra caftra: propter quod er leßts, qui fanilificaret perfuum fanguinem pop ulum,extra portam pa/JiK eft,ne il liustantibeneficijßuHus adunam ciuitatetnexi' flimaretur pertinere,fedin commune adorbem tot um. Pi cruci afßgitur extra conuerfationem ci^ uitatum, er uanitatis nbsp;nbsp;hominibus inuentie, ad,
noftrum exemplum : ßc enim debemus nos con^ crueißgi chriko,cura er amore harum rerum ab die at o. In ligno moritur JDominus, hoc eßmy^C' rium peregit falutis,quoniam er lignum pernicié ac mortem attulcr at. er deligto multæ ßtnt in uc' terelegefigur£,utin dijputatione contra ludacs f^P^l'
-ocr page 393-DE VER. FID El LIB. It tvplicabitur. Genui etiam eßmortii nonßluia iÿiominiofum, fed durißimum,crprope intoler4 bile. Crucifxui eß inter duos Idtrones^ttd ntMoreift ignominiinn : hoc äuget atrocitute calumnine, crimmunituteminuidentium. Eorum latronunt (dta- eß ad beatitudinemferuatus 4 Cbrißo alter, perijt magno ey- exemplo zr tny^erio. Quid ma^ gis uniuerßs hominibui conducit,quàm certos eß fe nos in extremis noßris rebus ac pcnè déplora^ tis,falutein eße paratam per folam fiduciant itt Chri{lum,ß nos illi uelpunüo uno temporis uerè ac ex animo commendemuslDatum eß eins rei cer tißimumac manifiüißimum exemplum in altera latronum.inaltero uero oßenfum eß, nihilprofi' cere focietatem Lsborum nbsp;nbsp;crucis Chrißi,niß ad-f
ßt etiam fiducia in iUum. üihil iuuat crucifigi cu Chri^ofß ChriRum non diligis. Hi latrones duo ßgnificatio ßunttotius generis humani,i^uod uni' Uerfum propter fua fcelerapoenas pendit.in eo ar lijfunt boni,gui adharent Chriüo,ijs'que Chrißi mors eß falutißra.alij funt ma.li,quicorpore quir dem aßUili cum ChriRo,ab eo fe auertunt animoz, his Cbrißum eße crucifix um nihil prodeß. Ceßit Domin US notier uita fuahaud aliter,ejuàm ß Heile, autcalceo ceßißct. Jn nobis qu£ funt naturalia,.. uoluntatis arbitrionon fubduntur: quoniamnos '^pß iatra limites natur £ uiuimus. Voluntatiau'^,
X $ tene
-ocr page 394-JJO IOAN. LOD. VIVIS.
tem Chrifli ut Mtura erat fubieéllt;i,ita natur alia il Hut omnia fub eiutarbitrium erant pofîtaùtaque crrelinquere animam, crrefumere reliflam,in dut manujùitacpoteftate.ldcirco clamant expt rattit,quod admiratut eft Centurio. Ham alij afti incrucem,proftilb fanguine tormentit orcrucia tibut fralt;üi,affiiäi, pefftindati per ftlentiam cc' dunt è uita,ut mortui iam credantur multo anted quim expirarint. Dedit D ominut in fe locu etp9 teftatem caußis mortit, paftïttq^ eft in fe fieri qult;e in alijs mortalibiit, utea ipfum occiderent qu£ alios occidiftent.alioqui quid magnu fiiilj(:t,con' feruare ipfumfibi uitam,qui alijs amiffim reddb diffitl Quid,quod facillimum itti fitilfd uel è uiii' eulis difcedere t uel quod alias ficerat, occultare femetipfum non in remoto loco, fed palam medio foro die, caligine ac tenebris conftiicientium oculis ne ipfum cerneret offufist nam ipfi ad eden dum miraculum nec inftrumentis erat oput,nec tl^ pore. uerkm id hominum faluti non conducebat, Admirabile eft plané, çr aliorum eius operum ft' mile,quemadmodum fe in accufatione cr damnd' tione fuihabueritfemperinfua poteftate , quant manferit mes eius diuinitati concors cr obfequcs: Ut appareat plane ipfum non tra{lum,fed ultra ad tiecemfuamuenifte. ïnuinculis lndigniftimis,in ddlumnid itft/tddciftimd atque impudentiftima ra' ptut.
-ocr page 395-DE VER. EJDEI LIE, II. ,;i phKjitrf inimicos et iniquißimos iudices,inter tot accußantium clamores, cf depoßcentiumeumdd fupplicium tradun,raptatui,Ciefiif,irrifuf, quiOV' tam et qudm plané diuinam moderationem animi prteflitit: nonfe proiecitin lachrymof cr eiuld' tM,non in afflidationem fui ipßitißn fupplicatio nemiudicum,in deprecationempoenarum. Nec uicißim indignitate contumeliceac iniguitatis ir' ritatus atque incenfuf efl, ut maledidK calunt' niatores, aut indicés, dut fatèüites incefferet : ni' hil prodijt ex ßdcro illo ore aj^erum, contumelio' fum. îieq; in oflentdtionem uel loquutut efl gr an' dia cr admirdbilid,uel edidit prodigium aliquod, prieflcrtimdpudregem Herodein, qui id tatopere tam diu deflderauerat. non longam de fe,dc rebut fuis,z?' dccuratamhdbuit orationemmon abiecit fuâ ipfe dignitatë, nec ademit iudicibus ßuam,in' credibili temperamëto ufus in rébus tam angudis eSquot; diflficilibus. cyuum nihil fe profiduru uideret, tacuit:quuautem opus flit,refpondit rogatus pan cis cr modeflc, nefîlentin in contumaciam rape' retur. neueaUegare ignorantiam uÜampoflènt, declarauit quis eflèt, fine cuiufquam iniuria, Quumautem raperetur ad fupplicium,noniuit concionabundus,nec de cruce Icquutus efl ad cir' ^umflfam turbd purgans fe ,cy'tefles accufatoret indices culpâs. Uac iRi in tant o tumult u, in tanta reruftt
-ocr page 396-ÏOAN. LOD. VIVIS
ro-»M omnium perturbatione conßijißinufupr pttijtfapientia,modefliu, moderatio, conflantia, tit facile régi omnia diuinitus appareret, man' datum fe habere à patre,cui nefM ejfet non obtcm per are, ut ita fe gereret. Et quemadmodum ani' tnamfuam uM relinquebat, ita fe offèrebat tor' taentif crnecfcertusrerum fuarum cr præfcius, quem effent omnia exitum habitura. Nam qitis un quam inermis, paruo comitatui grege inermium, intbeüium, ignobilium, indoâorum, ignauißimo' irum,quo5 ipfe diffugituros priedixiffet,incumben ^ibiKineiuic^ dodrinæ ipßui perniciemcumo' diofeuißimo ^capitalipontißcibits crprinci' pibus iudteii cum populo, quiprocerum uoluntO' teac nutu mutabatur : quis inquam talis fferare effet aufuißiturum, ut fe fublato exiger et quiff iâ ieincepi,qui auderet non dico prædicare, fed il' lum uel nominare omnino,uelfateri fuifje fe iüi no tumiüamueleo uiuente,quàd ficrii interdicere' tur,quifquis iüuin chriflum efjè diceret, non dC' fùerunt,qui amp;nbsp;do£lrinam, famillaritatem, zr notitiamilliut abnegarent.At Dominfu jinncui' einu^ morti cr Euangelium fuum diuulgatum iri, pnedicatumq^toto orbepreedixit,^ teüamen, tum fuum fire teteriium,.
DE
-ocr page 397-DEVER.riDErLIB.il. jj« DE MYSTERIIS pas-fionii cir mortii ChriRi.
HA£c efl itta crux Chrifli^i^udneK quidem.,itt PaUliM inquityfcandcdum ac deteüatio,gm tibiK äutem dementM : ueru tarnen fapientia ccele zr ijs uiferuantur fdm. Nc^,- eji aliud tcquè myfterijs nbsp;nbsp;contemplatione rerum celßßimarunt
udplenum, uelaltum. Jn ipfo chriAo oflenfa ril er approbata obedientiaerga patrcm,qua non ja Ium carnem induityCf ß ouodammodo exinaniuit Vgt;oininm,indutm ßrma Jerui,fed paruit ufque aî cruciatm Z7 ncceinindignißimam. propter quoi pater exaltauit illum,ç:ir præficit angelii, homi' }iibut,d£monibm,ut omnes iüius nomini ac poten tia;ße fummittant in coeUs,fupra ßubter terrât Hecluratacß ebaritm 'Deiaduerßumnos,quifi' lio fuo non pepercit,fedpro nobis mancipißnc' quißimis or fceleRißimis tradidit unicum fuunt unicècharuin. IDeclarataefl item Chrißiehari' tas,qui inillaomniatamaßera ^acerba, quo' niamnobis conducebat, uolens nbsp;nbsp;übens conßen'
ßt.neque enim iniunilaiUicrimpoßta ejjint^ß aoluijJet.Cognofciturliberationiscrredemptio' nis überalitM,cr benignißimamagnitudo.üofler enim reditus in ^atiam cum patre ex amorepO' tris er Chriili efi ortus,cuim amoris immenßa cO' pia quod nojlro deer at fuppleuit, Addita efi ton'
-ocr page 398-334- 'IOAN. LOD. VIVIS
ta fiUi o{gt;temperatio,t(tm immane nbsp;nbsp;ignomintO'
fumjupplicium noflri gratia .nefiparuo nbsp;nbsp;leui
effent oinnialabore tràfa£la,paru fortaffè nos dc' here exijiimaremuf Chnsio, cui non ntagno fletif femtK. Huncuerö debemitsilli gratia immenfainf tjni tot in fuo innocentißimo corpore cruciatits pertulit noftra caußa, tanto grauiores, qito illud corpus tenerins erat,çj' delicatius. Debemus noß-metipfos iüßqttt femetipfuin pro nobis imp édit. Augeturinaicemcharitas noftra ergaDeum ChriftHyà (piibus nos tantopere inteüigimtts ama' rßzrtitntie effè itlis cura:. Crefcit fiducia,nonpoß fe nos non effè Chrifto charos, gui nos tanto prc' cio redemit,e2r itffcruit, qui tantum pro nobis egt; git.Natur ale eü enim,ut benefictiseum diligatßit quo beneficium collocauit : eo ardentius dili' gat,quo plura or ainpliora dederit beneficia. Ori tur erga proximum charitas, pro quo uidemus Chriflum tantum dependiffè, nempeßeipfium^ne pro nihilo ducamus animä^pro qua Chriilus mor tuuseft. Norimus quanta fit peccati uis,qu£ tur' pitudo çr macula,qu£ ficfiterit eluenda,Qr qui' dem abhomineiuftißimo,Qrflagrantißimaapud Deumgratia. Seruemus nos à uitift puros,ne rur' fum crucifigamus in nobis filiH D e i. Sciamus nos «t ßeruitute diaboli extrema crabieäißima per finguine Chrifti effè libcratos,nerurßus in tarn mi ßerant
-ocr page 399-DE VER. FIDEÏ LIE. IL ijf feramconditionë relttbdmur.Tmila eß: diabolity rannii cr poteftAS,m humanum geniK mintts iam habet uirium,non tantum iüipermijjum in nos ße uire atlt;j^ inßultare.Vbü uni^; diiiulgatit eft euange hum Chrifli,cejßarunt continuo iliitts impoflurte: ut in Griiecia,Aßa,cruniuerfacontinente, fitnid auditaeftßnäaiüauox Apofiolorum,fcriptores iÜorum temporum cmnes conquerunturcefTaßö t)racHÎa,defijjj€ deos dare re/ponfa admirantur, ^uia caußam ignorant. Auor um memoria in Cand ria er dlijs infulis Yortunatis dæmoncs uarijsßr' Kis exhibebant fè ittis populis conß’iciendos, tos aüoquebantur, inducebantq^ ad multagenera facrificiorum f'a:ua er horrenda, ut ad paruosß' hos iugulandos,exurendos,er alia huiufmodi:po ßeaquam deu ifii funt armis tlißgt;anorum,er Chri ftiana pietas illis eft audita,fraudes ilhe omnes tait quam caligo luccimmifradifrufræ frunt,atq; eud' nuerut.Sed ne quo’ramus exempla ßiperioru «etd' tum: noßrahac memoria in inßilts occidentali' igt;us,er J^ouo hoc orbe Hifranis nauigationibM reperto,dtemones per uias omnes er compitafrre quentißime homines iüos alloquebantur, er qnts fieri uellent admonebant:ubi uero Chriftian£ dO' ârinæmagiîlri co uencrunt, magnitmilico frlen.^ till omniu,magna friga. uidelicet tenebras difrellit lux,mendacium ueritin. Et quia dofhina inualida
-ocr page 400-IOAN. LOD. VIVIS
tfif (jmncditeruiuitprceceptor acloguitur,^ iaores ßmt dodrimc contrarij : ualidißima auteni
ipfe quiprtecipit aólionibuifuii earn coti' ßiibilit or fancit : parßiit,ut Cbnjiui,ßcut in di' fciplind falutK dofiorem ße exhibMt,itd in uiueii' di rations exemplar, utquiantea de alijs imitant dis dubitabamus ,dehoc ifto ampliusnon poßigt; mus dubitare,fedfequamur intrépide optimum et fapientißimum,ut eadem uia inßftentes, eódent quo ille perueniamus. itaque propofuit ß: Chriflus exemplar noflrum,utnihil cunélemur afßera omgt; nia ergrauißima adiré ac perflrre,ut obediamiK Deo,utillius in nobis amor augeßcat, ut proximo commodemus. Offlnduntur quidam,quod Deus in tanta humilitateac deieólione uenerit,qua de caufl famultis præteritus fît ignotus, ut ipfl; idem caufl' fam uideatur præbuiffle err or is ac impietatis ergd fle. CiuàmuerèidignorantiaercdcitasaffltïiO' numloquitur,nonre{lumindicium rationis,ipft idem quid dicant non inteÜigunt.Primùmquid uo cant humilitatem,quid flublimitatem Deif Si eniin influaipflus firma atquefßecie uoluijflent eum uc' nire,uniuerfla id natura noncepifflet , incompre'gt; lenfibile illud efl etià angelis. Demiflflet fle ad lU', genium er conditionem angelorum.athi nee apti flunt humants conuerflationibus,nifl corp ore con-i tf^ii ; ncc exemplum nobis pofflunt adfirre, quum
-ocr page 401-DE VER. FIDEI LIS, II. jjy
ßrm£(upcriorii. M ex foomn«in qualùdtc ac conditionc uoluiljeitt detuhjjètfectan opcs,ui m,[gt;otentia!t2, ,exmitu)n, rMÜa c/Jct pafjln incom ntodihmortan deuitajjêt.ttim quidcm agnitusfinjjèt prauis cupidinibui, mcognitiK ratiotti iudicio mentis. Quidfùijjituel Chrifto ilt;ani!is,iielhumdno genere nü-erius,ßlUe exhibmßctfctalemi Qu,ie' nm ueniebdtfUt homines 4 cupidtiate pouerfd, À tndlis libidinibus,d tumultu et tcmpejldtc rdtionunt rtd r,iodeïlidm,fobrietdtem,contigt;uiitidm,dd dquitd tem^rdnq^diUitdtcm,piiccm mentis rcuocdret: idem ipÇe uitd,dilionibus,exemplo fui dd dememidtn d fd nd mente reuoedrct dc retrdheret ? Nihil pulchrius ueloptdbilins omnibus,c[udm ßeriqudntumconce, ddtur Deoßmilcm.ß iüe t?iunddndsjecuem opes in-uexißct,quid aliudquim exdcuißet uoRrds cupidi-tdtesiunde çy obliuio rcligionis, ez fuperbid, drro~ gdntid,m'Mdid,rixd:,ßmultdtes,odid,pugnte,z^ Ctc des uel iiiiei'ßdtres,dum iUas uclpdrdiTWS, uel reti -22’MS,uclnedmittdmusfumusfoll!citi. ItdDeus nos in maldhiecomnid procliues dlioquipernos ipfos, Cf propendentes priecipitdfßet. Qui ffiritus,qu£ drrogdntid diuitum,pro dijs uoluißenc coli:qu£de-/ferdtio pdiiperum.Idm ue)o quid nos Christo debe reirMs,ß coiiütdtKS uenijßet tantd potentidiß pldci-dè, ß )noUiter,ql inter uoluptdtes dc deliciM^, quod erdt £ui huius d pdtre iniimdiim,trdnfegiffet, quid
r d:
-ocr page 402-JJ8 IOAN. LOD. VIVIS
dt nobis effet benemeritus?M.muis profiâo, feu pO' tins toUis prorfum gratitudinem crga Chriüum no ftrum, proinde beneuolentium charàatem. Quanto iHe melius ac faptentius i qui quum effet mundi dominus, O' gt;■« uniuerforum, ut o' boni* tatem fuam o' amorem ’m nos o^enderet,demifit fe adno^am humilitatem. Tumdemim uere amor fefe profrrt o' declarat,quam lt;tqualitatem ficit mgt; ter fumma o' ima, ut quemadmodum j« legibus 4' micitilt;e ait Cicero, tAinorafcendat, motor fe fu/m* mittat.t^on bene conueniunt,mquit Poeta quidam, »ec 'm una fedemorantu),MaieRas o' amor. Sirex pofta perfonlt;e maic^ate cafulam uel tugurioltmt fubeat amore duäus pueiU, turn demum o'fe ami’ re déclarai, O' multum ei pueHa debet. Dfuw, qui tantus eil, adiimxiffe fibi hominem hominis amo' re,fummi,fingularis,immenß eil amoris fignum,o' homoilUfeipfum debet,nee erit unquam foluendo. hoc uere coniungit nos cum deo, non opulentite O' diuitiarum arrogans oHentatio. iam uero ad exemplum.non confiderant iftiaptum effe exempß non poffe, quod accomodattmi non fit ei qui fit tmi' taturus. omnes quotquot docent, adcaptum fedi-feentium fummittunt. In DomiKO noüro omnium animi morborum mediana eft prompto,4tqs ad mo' num expofita, omnibus mcommodis confolatio. U i«/f expertus eA fhgiis, 4iium, laßitudinem, fi.'
mem.
-ocr page 403-ßE VêR. FIDEI lib. il
mem, fl tim, uigilidi, pMfpcrtatem, inopiam, perfe-cutionem à fun , ab alicnii, ignominiam, content-^ ptum, conMcia,fini^rM beneftäoru/m interpréta' tioncSf inftdiM ,proditionem etiam îijiiniliari, dC' fertionem d fuit, uincula, ealumn:agt;n, flagra, uer^ bera, imfioncm, Jputa, alapM, nuditatem, cructa' tut, crucem, mortem, depofitionem de cruee prc' cariam, alicnam fepulturam: erhacinnocentißi-tjws, qua patientia, lequitatc animi, nodeRia, mo' derattoiu, füentio quanta cxiRit hmc confolatio imferM f quantum frenum fœlictbui f qu£ utrifq^ difriphnajapientia: t Hdc efr uia er difriplina, er falut,Qr uitagenerihumano,nonquod ftultitia afr frdionum fibi ccnfingit,qu£ et diluit aniorem Chri fli, er bonitatem eleuat, ey pietatem iwüram di' minuit, er falutem frmpiternam impedit ac auer' tit. Seduolo iamumdique banc flolid£ cupiditatts amentiam apertiutpatefrtcere, er liquidum freere penitiK quam defipiat gt;nbsp;Aio enim, quid fr ChriRus ueniffet m opulentia, minus friffetagnitm à reite ftatuentibui. metaUaenim cruejies ermancipia, er honor, er dtgnitat, er potf ww, lüa omnia ha manafunt am bittonis,utiufquifq; txp et it, er quaii' tum poteft ad fr rapit, er trahit ,perfrs,perne' frs.non eü h£c Dei poßidere, frd contemnere, Cf-lt;/o, quod regnum dedißes Chriiio qui dominus tSl omnium regum teredo ifrachtieum, m quo eiina'
X i tus
-ocr page 404-J4o IOAN. LOD. VIVIS tui. ntdiui ergo regnuiin habuijjit Auguftui Cd'l'ar, tnasui Alexander Macedo, iwn decuifjet ChriAidi' gnaatetn, M rcgntcm fibi aliquod chgeret «i tcrrrf» cuvM effet tora tpÇa cx ccelam. Et in potemia nec iutiitta,nec char!tM,m:c cbedientia ilUui potuiffint perfficic/'cognojcr.cmniaßibiUa potei!ti£ uora~ gine,ut in no^irii principibui,fi(iff'eitt coiueiia O' obrutatiwequa dccauffa quicqi ucl loqueretur, uel ageret intcÜexiffctrms.ff.'nt enim nbsp;nbsp;uerba con~
filiapfmciptiin obhqua.Oninia i« Chrü% oportuit c ffe/Implicia,plana, cxplicata.ne quid effet teiium, çy ffnulatum, omnia effent ei qui uoluiffet anh tnadtiertereobuiazxffcilia. latnuerö depotentia cx magnitudine Chriüi audet quifquam conqueri, quad occultatafft,et^ quaff celata i ecquid tandetn apertiiti,aut maniffAtutl Quæ tandem fiiit Alexan dripotentia fadolefcens cgreffiKpatriumregnttm, comitattK quadragtnta miüibiK deleditßimorum mi htum, uiat Darium, cepit Affam.Quælulij C^C' fariiimilite Romane ucterano,umeereCempcraffue to,decemannorivmbello Galliamfubegittmex impe ratorexercitatiffiinus in curfu uiélortarum fupera Ult Cn.Pompeium, defueßdium beüii longa pace, iyronem eiits exercitumiuicit Ptolemeeum, Scipio^ Kem,filics Pompeij At quie Christ potentia i yenit iuuenis, filiui Mari£,ffonfie lofephi ßbri, folui etxinermis, folo nutu fuo quotiefcunc^ uoluit fa' nai(.i
-ocr page 405-DE VER» FIDEI LIB. II. 541 ttMÎt morbos omnes, expulit démolies, minima ci-bo fdturauit inultahominum millidyrcuocdHitmar' tuas in uitdin.imperduit uentis cr mdri, zr obtem^ perdrM, etidin mortem eius cœlam dt^ue elenm-td luxernnt. Q«if c/l hodie, dut fieit tmctudm po-tentid huic fimil:s,nedum pdrihuic quifqudm potoi' ti£ compdrdrit untuerfds qute font, erutit, fùerur.t^ St hoc non eR mfinitdm ty diuindm pcteitt;dm o-fienderc dtque ditte oculos ponere, dicditt mihi quid erit i doceunt iüi quemddmodum uerius de-cldrdri qucdtpotcittid.dn omnidfîtdeifc ducent in numis in drmis, quorum poffcIJores mit'errimi fu'K homines, propter motus dtitmorum eSquot; tunud-tus concitdtißimos. Alexdndrietn Mdcedonem ( ut dehominibusloqudmur,quiißis mirtficè p.'dceiw) quum Pdrmenio lUi diceret, ß eßcm Aiexunder, hoc durum dcciperem^quodpro uxoris crrcdent' ptione offert Ddrius'.reffondiffeffrumtfEt ego,ß eÇ fem Pdrmenio fed ego memini mceffè Alcxdnàrum. itd Deuiß effet iRorum ffm(lis,ueniffet qudlem ipfi cuperent.fed ide fe Dewm effe recorddtur,hoc cft ut potentiffiinum, itd mitißimum er benignißimum: ideoq; potentidm lüdm tdntam prodigiorü nemo c^ fuo mdlo expertus, omnes utilem ßbi gXquot; fdlutarent fenferunt. Ecce idm uobis ChrtRum non in humi'utd te,non in occulto, non utdnfdm prd'bucrit ignoran-ti£,Jed fubUmem,potentijffinum,mdnififiu,:it præ-
Y J tendi
-ocr page 406-'34i IOAN. LOD. VI VIS
tcndi ignoratio à quoquitn nuüd ampliin poßit^ quod tpfe idem eR teüatia: Si non uentjjem, er lo' cutiKfitilJem eii,pcccatum non haberent, nunc aU' tem cxcUjdtionem nuüam habent dc peccato fuo. Vi ta ciiK teilificata eft bonitatem er uuucentiam, do ärina fapirntiam,gt;niracula,potentiam. Agite quem tandem ludicem nobis ßrtis i nuüum recufabtmus. ad cuius cenfuram er tudicium,magnitudmem, pO' tcntiam,fublintitatem lefu Christ uultis aüimaril Vultis fenfus indices i uidcte nuracula. uultis mett' temiexpendite doärinam.uultis ajfeilusifi uüus eft inuobts ergapulchritudinem iuüiti^e, probitatem isinocentiie,conßderate diäa eins ÇT jiäaManiß' fiusergo Dominus uenit,ut eft apud
feduicioßs cculis,ßdimperiti£ aut in' conßdcrantiio nimiunt opertus: utalia omnia quan tumlibet magna er exccÜentia, fi abfque attentio-ne pr£termittM,uelut coeliim, [olein,fleüas, naturS ipjam rerum er eins opera,
DE SACRAMENTO IN COEz «(tDoJfawMift'wfo.
QVum uero præfeittiam fuam difcipulorum jocuüs ejjit fubtraäurus, quidmagis iHuin decebat,qiii tarn nos tencre atqs indulgenter dtltge~ ret-quam eam fui memoriam nobis relinquere, quæ nos eramoris ilhus erga nos obliui^ci nunquam fi' tKretgt;et folatio eßetfUelut paretue deslUutis,qult;tc^
lUui»
-ocr page 407-de ver. FIDEI lie. II. Î4J it[»m Rôtw tjuoadfieri pofifit, exhiberet, cic reftre^ fmtärct ƒ ea uero animis noürii eft jpiritui ChnUi, qui idem cR cr patris Dei : qui ut tnutfibtlii, cunt inuifibili Ecclefiie mente femper maneret^monens et docenseamquiecutique fintoput. Qjtoniam uerà non folam hubemus mentium cognitioncm, fed ez tuinfenfUumcorpordlium,tRis admonitio reliéla efl Chrifii fub fignit, qu£ in fenfuum notionem^cR-’ derent,panif fcilicet ac uinr.ut turn intui qudm ßris Herum fit quod ipfc pollicetur, Ego uobifeuni fijAtt omnibus diebiK ufq; ad confummationem feculi. Ir-ridemur htc à profimit, et incefiimur acriter, quôd ponts cruRulam corput effe Domini noRri afilro-muSiCruinum eiutfangumem. Quid nonmiraculo fitit quivmprinwm profirretur f ut inquit PliniiK, îlt;ünl eft quod non uideaturabfurduM gnoranti ma dum,rationem,cauffM,eiulce rei. Nihil tam graue, ferium,excellens,quod non ad calumniam ecirrifio^ nem pertrahi poßit,fi tu ex eo folam colligas, quod rfi ftultiti£ aut abfurditatiquadantcnus fimile. Sic Del prouidentiam,ordinem unitierft, religionem om nem, ortus, occafiis,decurfus mundi huius, qua; ui dendo nunquam exotiamur, femper admiramur: Epicura, homines ipfî maxime ridiculi, quia non inteUexerunt, derifere, cr Lucianus Epicurißunus fubfannauitiquafi uei-ônon etiam nos rideremus, fitalis effet Deus,fitalis tnundiis cr uniuerforum
Y 4 ord ,
-ocr page 408-544 IOAN» LOD, VI VIS
ordo,qtia!cm ipfccoßngit. Scd reuertcanar ad prO' pofitu,m.Ad ucnerationem taittifacramcnti, ad ha^ bendam pro tdi inuntre gratiam, caufja; funt eX' plicand^,C^ totaratio ncgocij. Sapienterq; a:que etiant pieolimßiiitatii 4 patribm, ut myßcria hac non patcrcnt niß ijs qui edoHi iant efßent, qu£namßt cuiußq^ lüorum uis er natura. Primitnt conßderandumefl, hoceffe ab lüo 'mflituiu/m, cui nihil non folum impoßibile, [ed nec difßctle uel ar-duum. Corput Chriüi in eo eü facratnento, modo quodatn nobii mcomprchenßbili. Kfc tn(rum.quo' taenim quaq; eSi res ex tüts naturalibus quascof gnitione fenfuum ufurpamus,er cötreélamusma' nibiK,quarum elßcnuam,rationem, quahtatem, ui' res intimas affequamur t Tributum eü facramen' tum hoc ab amante ad ntemoriamfui, 4 patre ad conßlationem dcfolatorum ac quaß orphanorum, (tmitiacinißricordead fiduciant trepidantium, i medico ad fialutem lt;egrorum.ldcirco er corpusipfie fuumreliquit, uthac omnia effient certiora aeßr^ miora. nec enim res pojfiet inueniri alia, qua ita er memoriam ipßiis confieruaret integram, et afféitio-nem uigentem. Quis enim erga rem uUam quan^ tumcunq; exccllentemeradmirabilcm ad cum poß~ fet modumalfici propter chri^ium^ ut erga corpus ipßus met ChristiiNcc par erat, ut qui tantum Ec-deeßam amaret ,aliain rc fiindarct rccordationcm amoris.
-ocr page 409-DE VER. riDEI lie. 11. 34^ anoris de benefidorum fuerum, gudn intus in fuo ßgt;idtu,ßris 0J fHo corpore. Q«i$ fie nos diligebat, cr iÜo tcncbdtur zelo, utnosdd fie unetm traherett (^''perfieadpdtrem^nequô^uani dÜôdnimi noilri deflederent,nunqudm profidà fiu^inuifiët,utin altds res dd cultum,dd uencrdfionent, dd renoudtio' nem chdritdtis inteiiti efient duimi noïlri, quÀm dd eum ipfium. ! ndubiè ita di, quidficefieo' Bf w«* deeet,cr nobis expedit. Formte dutcmeledtefiunt panis cr uini, quonidm fitmt res ntdximè purte» tum ijuod eds intrd nos fiumimus, ut fiumpfi^e nos fieidmus Chrislum: ut ^uod dmdnti mdxime eR op' tabile,nonfiolum nobifieitmfied intrd nos habedmus ran uniee chdrdin.Udbaii etiant hlt;e dutO fiubRdntiiC rerttm dltifiimurti/m fignificdtione5,cr tanquamfif muldcrd duo:dlterMn nidta-idle, ^uéd fiunt dÜmtn-torumprteeipud-.dlterum figt;iritdle,quod fiurt,punis ^uidem exgrdnis eontu/is tritiei, uinum dutemex uu£dcinisprefiis. Priore deelaratur, præeipuunt ^uaquecrfidlubcrriinum omnium dlimcntorum efi~ jefidcrameiuum hoc, ^uoduitam bnmortdlem dd' firdt, cr fiufiulciat rite fiumentibus. Poüeriore dU-tem inteüigimus chdritdtem corporis 'Ecclefiic er membrerum interfien'deoq; d Crwcis fiynaxis nomi-ndtur,d nobis eomnumio. corpus cnim hoc ex nobis omnibus ccmponitur,ut punis exgrdnis,ui' num ex acinis, jcd coniufis prius cr prlt;fids cbd~
-ocr page 410-JOAN, LOD. Vins
ritdte,ut idm nuUirni exiftat ^rmnum, nuUtu dcimtf. fic 'm commuititite hac Eccleßie nentamp; cft fuui, ßd alioru/m: ntnui fuum per fe hiägt;et fe/tfum er affe'-äum,fed alienum, id eü conuerfum 'm fub^ldntiant corporii eSmunis. Itaque ad cdins facramenti huint Militates accedithdc,quàddocemur qualisfit EC' cleßte eompdgo, er cuiufnwdi eß'e unumquem^e-nostrum decet, er auomodo affid erga cdterot homrus.
DE RESVRRECTIONE, Afcenßone,mißione Spiritus fanäi.
NOn erat congruens,ut corpus iBud ChriRi facratißimum,tam obfetjuens animo er ra tioni 'mflrwmentS diuinitatis ad tantum bonum, ia^ ceret 'm puluere putrefräione: mc uUo prorfum modo expediebat nobis ad uenerationem atque anta rem 'm Chrißum.Quis enim teque reueretur,aut di' ligit mortuum, ac uiuentem i ad j^emuero noflratn ^uumin Chriflum,tum refurreäionis corporum no ßrortm,ut nos baud aliter /}gt;eremus redituros ad vitam, quàmuidemus ßalutis noilra authorem at' tjue 'muentorem, Chrifii enim refurredio mitium eHnoürip. l^amDeus Cbriüi bumanitatem exei' tauit à mortuis, quie ipß eß proxima : per banc ad remotiora, boc efi adalios bomines ucniet. Oßen' ditCbriSluspotentiam ßuam morti 'mimicam,au~ thdrem ßalutis er uit£, qtue twn [olum alijsuitam hrgiretur.
-ocr page 411-DE VER. TI DEI LTS. IL 14^ largire turned fibi ipfe. etcnim ipfe ideM nuBim «pe out pfocuratione ddiutui, reddidit fcfe uitæ, ex filht conuicium ludieonim: Alios futluos f{cit,fe-ipfum non po tuit falutm fücere, refurreä:o enint ^ontiiKdt mortem quoque ßgt;ontane4m fuiffè o-ftendet ntani/c/ló.Sepulchrum chri^i nouum pror-^ p(s,zx grande fdxum ad oftium obieilum, turn cu-flodia militaris argumenta fumt certa refurreäio' nts^zJ' corporis ad immortalem beatitudinem com-mutati.'Nouiimfepulchrum declarat,non eßealjunt qui aduitam furrexerit. Vaüum faxum declarat, nihil iam iUius corpori quo minus penetret quacun-que libuerit obSlare.Milttaris cuüodia,illum ft col-libitum fit, non poffè perfigt;ici, Sed iHud certißimH uit£ e:us argumentum, quód oflendit ße uiuentent difcipulis, coUocutus cum iüis [»epe, uerfatus, con-tredatus. Idcoc^ quiiUumpofireßurredioncmui-dcrunttceruices fuas indubiè morti obtulerunt pro ßde refurredionis eins. Qupd non apertißime conlßexifiint eum difcipuli 'uiucntem, renunciaf-ßent uit£ 'mditut£, inuiße mundo, ßicum fuj^icati V fraudem meffie. Qiiis iHorum adeo uecors füiß-fetcrinfanus, ut mortem nondubitaret oppetere pro fide reßurredionisiüüis, qui f^em effet eor um frudratus ƒ quid enim expedaret amplius, à quo fe delufumin tanto promiffo recordaretur f quis po-tiusnonexecrarcturcum.qui hominibiis innego-ci»
-ocr page 412-34^ IOAN. LOD. VIVIS ciopirtdtis ficimpoaeretl At non exhibait fe po^ refutreilionem oculis tnultitudinis Jpedindum, ut anted. Vulg'tt enim rude,et tantoriim myfleriorim igtdrum, credidijjet ueL phantdfmi dliquod ejjc^ uel mdgicii drtibus etc pridigidtorijs deludiocu-iotfuot. Nec difcipulis id prddicantibtM eamhd^ iuißet fidcin,qute ß tpß foli quum uid'.lp:nt,Gr con treddlfent ftwn, tormeiitis cr nece fud confirmd-rent. alioqui enim fußgt;icdx in détériora populai, fe qttoque dj}gt;exijfe diceret,fed non ftbiiUumeffc uilum, autfitcum aj^edui ejfe frdum. Etquum expediret Chridum ad patrem dfcendere,nthil con^ ueniebat minus, qudm rel'mquere fujjgt;icionem de refurredionefuduüdm.ideoq; ut alijsin rebus, itd in hac quoqs tedimonium in fequentes £tdtes propaganda noluit effe promifcu-e multitudinis, quod incondans temerarium ed, ne ku:tdtem in eo poderi poffent fufficari. nee uüi uoluit apparere, qui padea ejfet dubitdturus,edm'que dubitationcm extenfurus tanquam cotagioite in uenturas atates: nec utk qui non effet podea paratits, fanguinem cTquot; uitam pro eiufee ueritatis tedimonio profitndere. Quid,quodrefurredionis perfuaßo non coiijfedu requirebdt modo, fed coüocutionë,couerfdtionem, contada,ut Thomas dixit, at ea non poterant uul-goßerisnwltoq; erat aliud fenatum hominem,ui-uentem^ omnibus odendere,quàm à morte fufeita-tum.
-ocr page 413-DEVER.FIDEILIB.il. 34^ tum. Rd print en im paueißimis eil oput argumètis, adhocuerojlterumpcrmultii. Quaproplcr lUud datum eilturbie,hocuero paucit, atque qs feledit. Hon cöducebat nobitXhrtfiwn hic m territ poft re fumdioncßuam agercycr mter fuos uerfari. magis enim de iüiut prteftntis magnitudine dubitajßemus.
ftictlè capithumana nwns,ut quem honunë ftbi ftmilemeöjpicit,'Deum efftcredat, qui omnia codi^ derit cT [usiinedt.üec erat iam corpuf iHud beatißi mtim dütturn£ inter homines eößuetudini idowum. Expedit uobis,ut ego uadcim,dicebdt Dominus [uis: quippeftnonabiero,p(trac’.etM non uenietuduos. r.ctm nißi cnim deßffent apoftoli uidere Demtnü, no ftdi füijjeiit apti er capaces Jßiritus fandi.nunqua enimßc ad iiiiut ftduliftint diuinitatis contempla^ tionê^eapti prieftutis humanitatts con/ßedu lucun^ dißmo. permanßftent in amorc rerum corporahit» liseße ad (ßiritales erexiffent. Apud oculum corpo^ ris abforbetur ChriHi diuinitat in humanitate, a' pudoculum uero mentis humanités in diuinitate. ßcutft hominem oculut corporis intueatur, totutui debitur cerporeus, CT animus delitefcet fub ajßedit corporis : ftn uero ocuio mentis, nihil tam exidet, quàm animus,er mens,ut corpus non iam ex homt^ w uideatur effte, ßcduelut tegmen quoddam CT ap^ pendix.Eodemße res habet modo in cotemplatiane Chridi Dei er hominis, itaq^ aßcendit is in ccelum^
-ocr page 414-’jjo IOAN. LOD. VI VI S Ut fó afftiefcamus mentcm, defiderium, uota ontniii,ubi ipfe e{l, nütterc:^^ monArctur uia, qMlt;lt; nobis eSl rundum, cr peruenirndi fiducia. Melim ^uoqur nobis eft ,ut ChriSliM inceeload dexterarn Jedeatpatris, unde plura cr maiora ad nos bona t' uentura ßcilius confidinuu , tjuàm fi hic /emprr moraretur in terris. Aßenfu Chriùi referatum c3^ fanäis animabus caelum, quod ante iBum erat clau' fu/nt. NequeuHus patrum iOuc afeenderat. hic esl aduentus Chri^i, çyredemptionis ac liberationis noflrlt;e fruâus amphßimus. Aequum erat etiam, ut qui ad homines in caelum mittendos hue uene^ rat, primus ipfe in tanto bono efjet dux rrliquoru, neccuiquamalterißse^eam gloriam et decus tri-iui,quôd primus hominti in caelum intrant, ut qtä prittceps uiam aperuerat, inflruxerat, munierat, primus ipfeingrederetur, primus aperiret oRium: ne fi quis alius prior afcendijjet, illi uel uue ßäif^ uelreferati oiiq beneficium pojfietimputari. Pri-»««5 ergo Chrifius 'm refurreilione, primus Cf caput Ecclefitt,primus 'm beatitudine.Keliquis autent dux ip/e,cr author,cr cau/Ja. Cieteri ut ab iBo, cT per iBum,ita poft iBum. In rebus alijs humanisß-cilc quittis Chriftic praceffèrit : in fuis autem ipfiut bonis,'m fuahiereditate,neßs eft. Afeendens in coc' lum Chrtflus, difcipulos fitos manere Hierofolymis iufiit, donee ccelefti abfe mi/Jd uirtute confirmaren
-ocr page 415-D E VER» FI D EI LIB. H.
tur er corroborarentur. Ante id tempus erntillit Chrifti prlt;efentia tnnximo folatio, qmun^ etci^uie^ feetues nihil rcq^uirebaitt aliitd . hanc t^uwm fx -pediret ab corum ocu'is fubdud, miffus efliUif (^i' ntutfanHiit, qui pr^fentiam iUam fuppleret do^ cendo, admonendo, conlblando, inflammando eo-rum corda. Noluit eodetn memento temporis aM diemuterCf ut ajjitefeerent patienter expeâare o-pfm DozBini, rj- lUi fidere,etiam (i dtjferenti amp;nbsp;procraßinanti.
Spiritui fanUi effèdum in ApoHolis manißflo fen-timus,m dodrtna mentium eorum,er animorZ con firmationeiadeo ut etiamfi de eo nuUa ejfet fcriptn ra, 'mdubitabilis effet er certißima coniedura. Di^ fcipuli enim ante Domini morte tom indeciles, poff eiui refurredioné tom dodi et fapientes magiibri or bis tcrrarZiquuq; admiranda eins cernèrent operot trepiditamë femperet diffîdentes in periculo defc' ruerüt eum:atq; etiam qui uidebatur animoßßinuu er cbüanttßimusdureiurädo abnegauif.ptift refur, redione ultra fe pro illo o/ferebat,cr gloriofißimZ exiflimabât fanguiné pro eo profundere,uitam potière. Indubiemuh.n effècit refurredio.näubiuidc~ runt CU uita-fe ereddsdiffc, reuocarüt in memoriant ingentta cT diuina Uhus opcra.unde magna erga cZ reucrentia,ßducia,e!r chantas.Sed nec tarnßctle cf
-ocr page 416-SK IOAN. LOD. VIVIS fent omniti recoräati eoaudierat^nec inteUe xijfeiK ed, quom mal ta quit ab eo dicerctur, pr^tc-riemt n5 i/nteüe{la:nec tarn coßrmiter/üißent firmt^ cofiantes 'm tuenda fide,^uam ab eo accepe' rant,etiam per 'mßmiä,damna,cruciatui,nwte,ni fi uirtute aliijua dim na etedoili et corroborati.Res ßila o^endit lilt;iuidà ftiamcau/fant.
Tum iHis decem diebia qttib. dilatuiell f^iritut fan élM,agëtes 'm eifdè xdibu^ trepidi,cr extrema mC' tuéces malorü, coeperunt fuimetipforü experimen tum,q!{àm nihil ejfeiit omnino fine præfidio diuino, er condifcerent iüum expetere uotis oninibits atq; implorarc.Pofi tterö prtefjdio iHo mitniti,quàm fir' tes atlt;js animofi euaferütf Magna efi hec ad ingref' fuM diuini jpiritm animorü noftrorivmpiirgatio, fi agnofcamus nos nihil efie,Deü 'm nobis effi omnia, ut nos ipfi cotemnentes atq; afiiernati, ad Den folti KOS confias confiramus ac recipiainus,iUi'M unum inuocantesatc^ implorantes magna cumfiducia et charitate.QueChriflas fias edocMt,ea ipfeut ma gifterer dominus tradidit. At Ifiritti fanUo mit' tendo uoluit nos cognofiere, er ad'mteüigentiam do(irin£ omnis opus eße coelcfti lumine, er ad exc' cutionem pr£ceptorum coelefliui acuirtutc .Per-tinebat ffiritits fanfii mißio ad doilrinam uen' turiC 'E,cclefi£, ut confuefceret furfum ffeélarc, 'mde
-ocr page 417-r»E VER. FIDEI LIB. II. sfi Mementem fanant, inde uoluntatem reilamop^ tare: çyfe qtiemadmodum apoâoli accepiffènt^ accepturam certum haberet : nec quia Chri^o ip fo immortali non erat magiflro ufa, protinui ab' iKeretanimum,memorfe pojfehabere jfiritum fanilum euiidem,quemapo{lolorumdoflorem O' tutorem pofl magifterium o tutelam fuam Chri' fut effe uoliùt. Et quemadmo dum in primitifs EC' cleßte expoßtor, doâor, admonitor, conferuO' torßiißet eorum qua iradidiß'et Chriüutt itain fequentiEccleßa eßitßturus, utnullo unquant tempore uel magißrum mut ar et Eccleßa, uel do' ürinam,fedeandemab exordio peregrinationis fua retineret ufquc ad terminum,eundem inßitU' tor cm, quiàcbriflo exhibita fuggereretfemper atqueexplanaret. Quidmagisadconfolatioiiein noßram,ad inßitutionem pietatemq} conferuaU' dam,adfalutcmdeniqueeongruebati Qttidaliud à tanto amico erat expeélandum,à tampio o ht' dulgenti patre f Datus eßlfiritus fanilutfenßbi' liter apoßolis,ut o gt;pßaeciperefe fciret, er rc' liqui deinceps accept uros fe folternjfiritaliter na dilßderent,quod alios fenßbiliter accepiße uidif• f•nt,uel audiuifßnt. iAagnaru enim rcrumfident manißßiorem eße inter initia conuenit,ut hide in reliquumadoccultiora proficiat. Apparuerunt fuperfingulos ignea lingua, inquit Lucot. ignis
Z ai
-ocr page 418-IOAN. LOD. VIVIÎ ’ tidtnfldmmandim er iUuürandum facit,KngM Itéré ad explicationem eorurn qune mente concc' perii. Adopta euangeliüa Chrijli neceffaria eß mens,quie capiat mysieria : er animia,qui intrc' pidè admoneat : er lingua,qute diferte. Linguarit MfTo donum ad uarietatem nationuin edocendant eß tributum. fides enim,ut Paulus inquit, per aU' ditum.tum ex linguarum pronunciatione,er acci pienti manißfltis fiebatßiritus Dei, er audienti»
Df. ^APOSTOLIS er martyribia.
QVtepoß ebrißi incoelumafcenfum,poß'' queßiritta diuini mißionem funt confe quuta,non mima Chrißi diuinitatem nobis ponut ob oculos, quam qu£ prieceßerunt. fJam ß quis qu£ faüa cernimus,ßtura pratdixißet, nemo ha' huißitfidem, nißope ac opera peculiar!Deiac propria faéîum iri haberet perßtaßßimum. Tan' ta enim ßne humanis uîlis uiribus nec ingenij,nec corporis,nec uit£,quanta Chriiha, nemopotuif' fetproßäo perßcere,niß effet Deus. Principió, quecunquefacit Dominus, iußafunt:nec quiß quam ei poteß dicere,Cur ita facts t Sedquoniain tiomini mentem atque inteüigentiam tribuit ad li bertatem uoluntatis,placuit ei haélenus fe appro' bare, ne quam in eo occaßonem relinqueret que' relit uerißmilis. frgo nequa conqueri poffet tU'
-ocr page 419-DE VER. FIDEI LIB. If. jjy tio non ex fe nattim Dominum ,nonfe ab eo edo^ ilxm,cr udfei ex ea uoluit,qu£ cognitionem ac le gein acccpijjèt Dei: nec ad gentes ejl egrejjin, quibiii regnum Dei annunciaret. ß qui cnim chre îluin audiueruntcgentibui, intra ipßos lud££ ter ra:limitesaudiuerunt. Quinnecfeuiiioejl difcipulos,quos adfalutem nunciandam bomini-busquoquo uerfum dimittebat, ad ciuitates geU' tiumproficifei. Kediturus tamëad patrem iufiit, ut apudomîtes mortales ßne exceptione ullauel diferimine diuulgarent Euangelium regni caelo^ rum : Deum eße omniumpatrem,nudam apud il' lum di^indionem ßre, ilium ejße eundem omnibus : Chrißipietatem ergratià ium non adunum aliquempertinerepopulum, utle^em Mioßs ,ßi ad uniuerfum humanum genus, neque enim eadein eß hominis unius,^ßlij Det caußa.Mofes bonta ^itminißer Domini,fed populo lfraé'Ut£. ^iliin Dei,qui idem eß Deus, omnium eß dominus^ omnium pater,£qutlis ad omîtes,idem femper fui ßmilis.Ciui ergo Deus intra fines uniuspoptt lënon concludebatur,huius mifericordiam non o-portebatillifoltpopulo patère,fedtamlatèfeex-tendere ac propagare,qu.im potentiam er fapieit tiam. ideoq^ftdes chrißi catholica nuncupatur, hoc eß untuerfaits,quad omnium ßt gentium,ont nisfextiSiOinnis conditionis,continens qu£cunq;
Z X. fmt
-ocr page 420-IOAN. LOD. VIVIS
funt faîuti ddipifccndæ neccijiria, nunqiixm cc{ü tura. Et quo fuciliu^ prædicâtio hecc apo^ioloru per orbem fefe diffunderet, maximam orbii paV' tem ditioniimi atque mperio fubiecit, E.omaito fcilicet : qu£ resfucilcm prmbebat inter nationes tTidißtum, commcatum, commwiicutionem om.' niuminter fe.AdiuudbAtcumremlingUte commu nio.plurimienim fub Komanaditione loquebaii' tur latinè,p’eriquegriecé,ita breui tempore fama rerum omnium atque auditio latißimc je diffunde bat.Elegit Dej« aportolos fuos ad tantum zj'tam admirandum opui,quibus nuUiomnino uideripo terant minm idonei ; fed elegit infirma mundi,fi' cut Eaului inquit,ut conßiiideret firtia. Scientif fimi atque expertißimi ejl artifice, malo nbsp;nbsp;inc'
pto injirumento idem cjpeere, quod aiim a tißi' mo atque appofitißimo uix poßit. ficut ÄpeUern carbone de fico fumpto,ita eum à quo effet ad Pto iemari prandium inuitatut expreßijfi tradunt, ut cmnes inuitatorem ilium ad primam delineatio' nemagnofeerent. Sedmirandumnoneji, Deum qu£ uelit incongruentibus pr£Üare infirumen' 115,qui inftrumentis omnino n uUis indiget, quic' quidfingere flatucrit, Itaxjue mißt paueißimos ad quam plurimos,rudes ad périt ißimos .erat enim mundus ingeniß atq; artibus excultus,ßunquam alias : ne quis jùcumfailum, aut dolo captos effe homines
''Ù.
-ocr page 421-DE VER. FIDEI LIE. II. jxy homines poßitfuß’icari.mißt infantes addifertif fimos atque eloquentißiinos, mißtßmplices ad aßutos, inermes ad armatos, imbelles ad bedico^ fos,inopes ad imperium popHÜ Romani. ExpC' diebat tantam ejjè in primis illis a:dißcij huius ex ■ truiloribtishumilitatem,neipß hiimanis uiribm artibusq^aliquid tribuerent, autineisßpeiqilic' quam autfiduciæ codocarent : f :dßbipenitus dif fiß,abcpeac pTicßdio penderent Dei. Tum ne quis flultè ac dementer aliquid ex ijs qutefaila ef ■ fent,humante potentilt;e attribueret.üeipß quoq-aposioli humilitatem udam poßent ajfernari, me mores fuie. Difcerent manfuetudincm ^miferi' cordiam alijs impartiri,quam i Deo effent confc' quuti. Ciuitas h£c eßCbrifli,regismitißimiac manfuctißimi: n ihil conueniebat primis idiits ßtn damentis ac £dificio,cx cemento contrarite ciui' tatiS:,nempe diaboli,admifcm fuperbia: atque ar rogantiic,cuius ipfe author eß, inuentor, caput. Et utmagiscripßad Deiopem fubinde implo' randamconfuefccrcnt accurrere, eyueritas dO' dlrina: purior exirteret,ac purgatior,aduerfarios dedit difcipulis principes,proceres,milites,phi'o fophos, orbem pene cundliim. Eugnabant multi aduerfum paucos omnipruetcrquam diuino prieß dio deßitutos ey defertos :pugnabantinquamo~ dijs,inuidcntia,rabie,malediäis,infeilatione,tor
Z 3 ment',
-ocr page 422-s,lt;3 nbsp;nbsp;nbsp;IOAN. LOD. VIVIS
mentis, occidione. propo/itaerdtijs qui iniiitU' turn dmpleâcrentur CbriHianum infamid, dede^ eus,pdupertd!,crucidtus,mors,ign ominid totige neridcpoileritdti.Etqucmddmodumeleéiuin e{l adprtcdicationem dpo^olorum imperium Roma num,itdcrddcrucidtiisdc martyrium, neregU' los hdberent Chrijlidnidd quos conßigerent,fed ab irdto principe Romano nullum relinqueretur fuffugium. quts enim aufits effet tutari, quos om^ nium dominus rerum cdpitdlium damnaffetiPræ' dixerat hiec eis-ChriHus omnia, ne quumacci' derent terrerentur,fed memores eins a quo effent pr^moniti,forti dttimo fubirent pericula. Quan' to cr qudm diuino confilio hæc funt add omnia: tie quid fuorum incrementorum deberet pietas tnundo, ex Deo penderet totd, quæ feiret crigi' nem fuam, dudus, progreffus, exitiis, omnid hd' here fe ex folo Deo,ueluniuerfo mundo inuito ac rcpugnante.initio quumfandæ pietdtifiinddmen td idcerentur,fdtis efl diligenter procurdtum dflu çr CdÜiditdte fdthdnie,ut Chridus fecum coniun' geretur : ut in aliqudm uel focietdtem,iiel portio' nem admitteretur fandi regni,efflcit,ut Tiberiiu C^far Sendtui Romano fcribcrctde Chridoitt' ter alios deos recipiendo . idem edido Adriani, idemuoluntate Alexandri Scueri tentauit : nihil proflcit.ncnpoteflfdthan coire focietatem cum
Chrido,
-ocr page 423-DE VER. FIDEI LIE. IL
Chriüo, non congruit,non expedit nobis. Quoi ß tum Chrißus pro uno ex dijs effethabitus,bene' ficùrid uifd effet iUius diuinitM,ddtd ab imperdto ribusKomanis : nee edquie ßimmd eft religio zx fold,non tdlisfttiffet creditdjedund ex bonis. Con ueniebdt ergo dd eiusuirtuiem dtq; exceUentidtn cognoft:enddm,per omnem..contrddidionem exd^ mindri. Quoorecommendatphilofophitoleran tidm,cr eins reiddnos cohortados pauculdquiC' ddmcoUigut pr£ceptd,dtq; ed ftrtium uirorum, Hempe pbilofophoru, dut militum, quos ætdte in labor ibus durisq; rebus exercitdtd, mirandum no erdt dliquid in pdtientid corporumftiper cateros prdftdre. At nos permultdpoffumus exempld no' ftrdinducere,quibusfdnguinë fun. projùndëtibus fdndd cr coftdbilitd eft noftra pietds. nee hi funt folußrtes dcrobuftiuiri militdres, uelphilofo' phi,percogitdtus exercitdmetd animo de cor' pore induratiiiM hisquoq; dbundamus:ffd feemi' n£,pueri,puellte,fenes.At qui cruciatusiq dd fui miferdtionê impellebant eos,qui Chriftianos diut txtrenid omnia comeritos : ut Tacitus Cornelius, utinter cieteramiraculanon fftillud habenduin. poftremis,potuiffi d teneris corpufeulis tamim' mdnidtormentdperftrri. Sedquod naturdnullo prorfum modo udluiffèt,perftcit Cens. Tulerit C ; lÄdrius,uel AJexäder M.acefto,aut uir aliquis bet'
Z 4 /iî
-ocr page 424-360 IOAN. LOD. VIVIS
ïw er labarum patientiaobduratuf, iâum ununt atque alteruin lethalem : quid puella tenerrima^ quid tarn multos toties cum acerbißimis dolorif morßbus rcpetitosi Ncc fruflra cruor illefacro' fdiiHus ßmdebatur .üulla in terram cadebat gut' ta,ex qua non multi Chriftiani confurgercnt : ut exprejfain ucritate uideatur fabellade ferpentis dentibus à Cadmo in Boeotia ßgt;arßs,unde armatie acies nafcerentur. O magna uis ucritatis, exclu' mat eorum Cicero,qUiecontrahominum ingenia^ caUiditatem, folertiam, contraq; fiilas omnium inßdias facile ßper feipfam deßndit.lta chrifliU' nareligio,quo acrius errabioßus efloppugnata^ hoc i priclio ßrtior, prteßantior gratior excc' dit.Pl’aneeßquodille pronunciauit, VeritMcß rerum Omniumßrtißima. Itaque dif :eßirunt no' firi martyres,etß mortui,uiilores tarnen. Nee ui' deaturhoc uobis ab fur dum, qui M.. Attilium Re ' gulumnecatumà CarthaginenßbiK in tormentis uiüoremdicitiseorumipforum, à quibus inique Crimmeritô tortusßierit,z:ynecidedittis. Idem affirmatis de 'ZenoneEleate,çy‘dealijs uirispra' {lätiuirtute,quiiniquafuntmortefublati. Quan quam uos,ßcuti modo dicebam, paueißima potC' ßis commemorare exempla eorum, qui mortem ultropro ueritate er iuilitia obierunt : er in ijs lt;^^‘1 ß licuißitfttt Zeno.nam Anaxago
rat
-ocr page 425-DE VER. EIDE I LIB. II.
räi jugdßbiconfuiuit.ilij feriàerunt fuäe gîori^^ ut Attiliu^. Socrates quid dedijs ßentiret, crimi' nationi apud indices rejßondens, dißtmula!fe cre^ ditur. Maccdb£i fratres propter putriam legem mortem obieruiit, ut Philenij frdtres pro patrie terminis deßdi fe uiiws pdßifunt ,ßcut SdluüiiK çr Vdlerius lAaximiis tradunt. Curtius quoque in Idcummedioßro Komano feconiecit^ç^Decif in medias acies.hæc pietate patriec. At pro pia ue ritaee mortem condlanter perßrre, non ßubterß' gere, non dißimulare, inßitutum eßquod Chri' ßus è ccelo ad nos detulit, accenßs fuorum pedio ' ribits incredibili charitatis flamma erga Deum,ut omnia^etiam uitam ßuam er ßanguinem Deo po^ habeant. nec id unus excep it,aut alter, ßed tot mil lia,uttotidem bojnines in id confenßfß progran di eßet habendum miraculo. Poß nodlrum uero martyriu profani aliquot in re ßalßa imitatißunt, quod nos in uera. fcilicet nauat