-ocr page 1-
VERVOLG
Van de
BESCHRYVINGE
DER
s ô
Á D Ô
DELFT.
Met een generael Regifter over bey-
de de ftucken voorfien.
tot delft;
Gedrild by ARNOLD BON, op' t Mard - veld
-ocr page 2-
<f * Befchryvtnge
Aen-den Lefer.
IN de Na·reden ban get m$t uptgügeben jïuclfS
oefer 25efcöipbtnge / $tjn beifcftepöeveöenenög
geö?attt/ luaeran fiet feifoe feprateïtjc& boo? af/
en gelgcb-410 öp ^cbifte i£ tipt gefeomen/ en fulje/
tegen onfen***?(ten aettfegenontUierp/* algferin't
miDDe ban De bierDe^ooft-beröeeUnge pagina *8<s
toag af-gefneDen > nu fuUenfcup (Deg bnfoeöt jijn*
De ban jjoger-SanDt) Den D^aet ftte? tueDerom aen
ten fielten / en Dit eerfb ^oecfe Der generale $&ts
fCÖIpbinge Onfet JbtaDt (indien de Heere wil ende vvy
leven faiien*) ten epnDe toe berboïgen*
Tranfitie tot 3W &**« &an ifêftftteben ïjeubenbe al fjet gebencfitoaerbiaïjiïe
de Godts. 't geen tn tien beginne bèe i$efo2matte ban benpnblijclien 45ttot&
Jiuyffii*
btenft boo? gebailen / en fpectaUjcïi Doe fuïcc in onfe Rerenen ban
3Mft toe aegaen t0 / fuüentop toeberom weeren tot onfe eerfleboo?*
gcftelbe 0202e en berbcelinge/ in'tftojt begrip ban be bcrfinocDte 'tfa^
menjïellinge bcr ^eg boo?naemfte 3|ooft-fïucöm in be ©ooM'eöctt
on(e£ ganfcöen toercï$ becmeuv aïtoaec top in 't mtöben ban't fto2t
* Siit de
Voor-ridenen
etci^
f. lof,
tnljouó öefe.ö bierben l^aoft-ltucëiS * süttbecblcben/ te toeten öpfce
toÖ0?0en/ de Kloofteren geraymt 5 endetat behoef vande behoeftigen
ende andere goede gebruyeken gemaeckt. 2Snboegei1 bat top bOÖ2Ï)C*
nen gefwoocöen Debbenöe banbe gefïic&ten öie onfec boo?- <0uöeren
betbm>fteïbe bebotie en lief De tot <©obt Daböe bettoeent / nu (uilen
obergaen tot be funbatien be lief be tot onfen eben-naefïen ϊβφ
boo2t-acteelt. ®nber- tjefc allen gaet in o?b?e boo? af
'tψ E E S - Η U Υ S,
Gecombineert met
Het VONDELING S-H UYS,
; Mitfgaders,
Het DOL-ofte KRANCKSINNIG-HUYS.
wees. en i$et$. $up# ert ©onbeUngsi-ïjupiS te famen tot alimentatie tn
ÏÏÏÏÏS" CDiilWöflw op -boebinaft? υ«ι <©Uöec
: loofe. Öinïw»n / ttW«g
-ocr page 3-
van Del* r.                         4S7
btc tiart ©abec en IBocber berfiojben of ban bcfelföe berïaten 3ötn
<&eeec{te foojt pleegtjbanoub^in'eren baer in particuliere l&upfen
bilïceb te tobben ,· boo? be ttoeeöe toastten ^up^ apart aen. be 25joer*
IjupjMaen/ naberDanb beranbert in ^tabt^ iCimrnec-toerf; 3ünöe
nu bepöe uptgoebeinftcöten en bpfonbere rebenen alljier ttrti©ee^
(jui^ bï> ben anbecenberfamelt/ met bte biftinctte nocötan^ bat be
® ónöeiïngen alle met een ï©itte IBouto aen gaer funcnec 2f rm / ban
bereeftte B&eefen/ fijn onberfcDepbcn. 3Mt <$ebouto gelegen aenbe heHteida*i*!
^upt-toe{t-3Pbebanb'<©ube3Mft/ i$ toeï-cer öetocefl öet Sc Bar- .t^ecX,It
beren cieofter, ötcc booren pag: 33* öefcitèeben / en öoc-toel ban
Impten niet foo aenfienujCH/ nocljtansi ban binnen een feec ampel en
(pacieug gefttcöte / in ttoeeberlep appartementen ofte af beplmgen ge*
fepareect fteeneboojbeimecötgenJen 'tanber boo?be iBepfgeaöj
bepbe bootten 3önöemetfeecgroote a£et-3alen/ «&iaep-nameren/en
anöere noötgïje bectrecnen/ alg-mebe bpfonbere uinne-plaetfen/ öe*
rjuaem tot recreatie en oeffeninge ban aïlecöanbe i&inberlücne fpee*
len. Be betfoigingö ban tiit l§upgl foo toet tot leeringö en mxïjting / ordre vaa
olsi tot onbetljoub ban 'iSmenfcfien lebcn të aenmercReljjcft* Boo?= f huy*ho*
eerjï ir er een ^crjool -meefter btebe omberen/ foo toel be Mtvfr SSS»
geng alss be UnecDtgeng/ leert £efen en ^cippben: ^e Songens* Kindek
giootgenoegDgctoo?ben5ijnbe gaen buptenss-Öupji te toeren/ leeren
ecu flmbacöt baer toe öaer luit en genegentïjept meeft ficeent. Wt
3iBcpfgeitii blpfcen meecenbee$ bttmeng - Dup£ / leerenbe Mpm/
diepen / ^pelbe-toecchen en alleg toat fjaer mocöte te pa£ ftomen >
cenige (teren genoegö 3ünbe boen öet fyupg- toeren / paffen op be föeuc*
hm-, anöere nemen bc felepnbec lainberen toaer/ leerenbe alfoo allesf
toat tot noötge ^up^-fioubinge btenjïtg të / 3önbe baer toe ooft Wxm*
iftaeocrsi öiebefo?ge enopftge ober öaer aenbebolen isr. €>ocn i.ö'ec
binnenjS-fiupi een Sleec-maecncr / a$-mebc een ^cDoen-maecher /
ötepbec fetnb ban ttoee pacn Üleeberen en ^töocnen bootten; een
boo?be«&onbagl)/en'tanbecb0O?ben 3®eccnen-bagö/ alle met een.
©apentj'e ban be ^ëtabt boben aenbe ^agoenen. 3B>e ^ppfingije
oiein Ut %\?$ gcfcötet / té gecegulecrt / en eïenen bagöeeft fön gelette
[poef: öcgÊ ^onbaegs eneenige toepnigeertraojbmaire bagen/ Dcb*
penfc betec altf op be gemeene toeecn-bagen / en itrpgenbanaltemeti?
ücraaberingijbannoilnabegelegentöept mebe-bamgt; eenpberfjeeft
on ροφέ/ öocö genoegfaem en bol op. <©bcr be JlBaeltpöen mttj al*
icntinibe goebe 0202e geöouben/ gaenbe beele particuliere burgeren
mvfm te boben/ toanttn pber €et-5ael/ toerb boo? cenbanbe be-
guaemjte/ na öet boen ban öet <0ebeb noeb eentge Capittelen upt be
mi &tö?ift oberlupbt boo?gelefen/ toerbenbe be üieugt in bier boe^
ga te gelücïi met 45eeftelijci?e en ItcöameUjc&e fpijfe geboeb. We$
««antiaeg^ / ©ebe-baegsf / en alle anöere ttereft-bagen toerben fp alle
«ramen bobben ^cftaol-meefter mw Opfienbcrsf ^erch toaertsi
gelept/
-ocr page 4-
488                                 Befchryvingc
gelept/ gaenbetpöeïöclnngoebeopetenΦνίύϊItercfte/altoaeraen
be aBefï-spbeonöerïjet <®?geleen berDeben <ö5allerpe/ met trappen
op te gacn/ tot Daer 3tt-plaetg tg btenenbej na fjetepnbtgcn ban fee
boo^mtbbag.s f&eötiatie/ toerbenfp btnneng-f}up£ boo? een banbe
^ebtcanten/ bte't ban fön beurt t.o7 gecateeïtffeert / om alfoo be
l^eefe <0oöt# en be Cimftelücfce beugben bp alle mtbbelen en toegen
"« huvi Daer in te planten. (€ot öaec laren oeïiomen 3ünbe / bequaem om
ontflagen fjaer felben te nonnen oeneren / ontfanoen fp boben foo een eerïiltöe
werden, op-boebmge ηοφ een fatfoenlijcne uptfettingfi ban föïeberen/ Pltnne
enanbere nooötoenbtge beboefugljeben / en btttiptfettengefcfnetallc
blaren eenmael/ omtrent be jBaent ban Sfêep. <®p befetopfe öacr
af-fcfiept oenomen Jjebbenbe / blpben fy aen Ut ï|upg en b'€>berfiei>t
ban bien tuetg fcDulöto alg een natup?iiiCRe bant&baerïjepi en erfjes
tentffe; ebocö in bet Siipss ηοφ baonenbe/ öebben fp geen beftt ban
eentge tpbelöcBeliabe/ maer i$ alïjetDare/ en 't geen öaer bp gebal
foube mogen feomen aen-befïerben/ aen ben lupfe epgen / bolgewï
befe3©etbp3E>eertigencnB?oebfcDappenbefer^tabtgearrefteertDeii
berben Sobember 159*·
De Goede-
ren «Jeu wees
kindefenaeu                                                         
ENde aengaende den Kinderen in den fel ven Huyfe opgevoet,ofte
by den H. Geeft-meefters buyten den Huyfe befteet, fullen alle de
bedervende, Goederen der felver Kinderen middelertyden aen beftervende, vervallen
Fhi'}trencie- enc*e fuccederen aen den voorfz Huyfe, dan als die voorfz Kinderen foo
hVyiwonen" verre gekomen fijn dat zy met willen vande Meefters haer af- fcheyc
vervaüen ten nemen, endeuyttet Huysfcheydeir, fullen die vry zijn ende fullen vol-
** n°UVH Van Sens ^en nare Goeden, Erven,en befterven aen harer Kinderen ofte naefte
t £ veHuis, yrun(jen } fonjer t|at fy al-vooren eenich uyt-koop ter oorfaecken van
dien metten Meeftere vanden voorfz Huyfen fullen behouven te doen.
*$ht&kiwb' Aldus gerefol veert, by de Veertigen ende Vroedtfchappen defer Stade,
foi, Z73» opeen'lij. November Anno xvc» vijf-en'tnegentich.*
Bekenten let opper - Betotttt en gefacö ober ticfn ganfefje #eeonomte / ofte
«n ditHuys ï|up<s-ï)oubtttge toert aen fessupt b'aenftenlijcnjïe en treffelü**etiÉi;
hoe veei en <^lltqmn obolen / en toerben gemeenltjcis ©aberss ofte biel wej)*
Sïf'bï» tenban't3Bee0-Dup0 genaemt; bte ïnec oocfe een rupme en befttoe
funéiie. Kamer tot ïjaer getooonlijcfec bp-een nomfte en bergaber-plaeté \W
ben / mttfgaberjS een obertoelft Comtotr baerneben^ met f fere wv
ren bootten/omme bp 25?anb£-noob Dare p?tnttpaci(te<©oeöereiU"
te bonnen berbergen. 3&e Regenten iegentooo?btg m bienfie: al? κ»
bttfebicef / 3Ünbe bolgenbe ; Pieter Roonaer, Mr. Maerten Hoo^en-
hoeck , Franco Hendrickfz» Veiburch, Hugo 'sGravefande, $eertt0fl'
J5aeb/
Jacob Br iel, iiïaeb en &t fjepen/ Dr. Niches Croefer. €t1ÖCf
Öebben be €5eIb-bajS en alle effectenbanbtt€iobt0-öu^önöeri)ati/
en moeten letten op alle iïeeciiemngen ban ontfang en upt-geef yw·
*
-ocr page 5-
van D e ι. # ï.                    489
mt ftm mhte iJècBteftrtö banöên &töootm«f&ï / «mefcabet
«n25mnemocöe^/»ecmafiec/^cöoenmaecBecsienUoo?iiSaUcani
bete2&ebienben. <©efgeli)<xbjetbenootfebpteffimfoMt *m Ptfn*
ttpale2Sui*gei*3 ©?oumen ge«o?en/ bic men IBoebecg ban 't 3©ee£-
ijiipjsnoemt/ beKlebenbealtanSbienbienft/ Sophia van Loodenftey»
Huyfvrou van D*. Anthoni Vockeftaert, ©eettiÖÖ-ïïaeb. Sabina Lief-
ting HuyiVrou van Mr· Bartholomeus vander Maft Sïaeb en 3©eeg-
imefiec. Emilia deBergh , Huyfvrouw van Dirck Jooften van Loden-
fteyn, ïtaebt en €mt }J?efibecenbe ^cDepen» Margareta van Bleyf-
wijck, Weduwe van wijlen Mr· Simon van Groenewegen vander Made,
getoefen ^ectetarigbefec &tabt» €n ίίφ nemen toeficïjt/ obecEin*
nen / bollen / mttfgabecg be föeuchen <m anbete b?ou&elijtfte Stupsï-
faecuen* <©e bao?naemjïe inbomtïentot onbetöout ban bit ftupfgefin Regcntc*
fp^uutcn Uao? eecfï uPtbe goeberenbiemen ban outgpleegij te noemen vaöditHuys
$. geeft goebeten / baerom be ïiegenten ban bit 5» boo? getooonte J'fjf h?'
nocDtenijupbtgenbage/ met benaemban H. Geeft-meefters te boeeft Geeft, mec-
toecöen geiMt 3i|et $ oocn benent bat feechec nlepn benebenss b' ©ube fte».
Mmhi acn be ^upt-5öbe / tuffcöen be tjupfeningeiegen/ notfi beben*
baegljss ben naemboett ban bet H. Geeft Kerckhof 'ttoelcfe nottjobec
toepmgij giaten tot een öegcaefpïaetg bienbe boo? be %&thti\ ban bit
0111$ BeesMjupg. €n fjet t$f notabel bat bet ^egel baee be Regenten
ban bit iitupgnocïj ten bupbigen bagemebesegelen niet anbecg en té
atë Ijet toapm ban ben ή. <®eeft / in be gebaente ban een 3&ttpbe/ eben
al eens alö be munte ban b'eenc fooite ban noopere penningen Ut in 't
boojfte befeis boecfes pag: 46, ftgup?ltjcu sijn uptgebeelt / enöe toel-eet;
geflagentenöeöoefbanbe ^.<0eefi Kernenbefec^tabt/ geujCBtop
t'fönec piaetfe nabec erpliteren fulien. <©efe H. Geeft-meefters ban wat: der h„
fcOtjnen ban outjs aengeilelt getoeefi te $tjn/ tot foulagemcnt ban aller; g™-^*:
yanbe noottyuftige en beijoeftige menfcljen in 't generaeï; ijebbenbe
runge was.
ö'aöminiftratie niet alleen obcc een feetner baft fon£ / beftaenbe upt
teftammtaicc btfpoitttsn en liberale bonatien maer oou ober b'erbecm*
giften ofteaelmoeffenbiemb^ffer-feiiïeninbe üercaen baierben ge*
Seben / tot bat be menicöte ber menfeben meet en meer nenge wnbe
men goet gebonben ijeeft be Himen i\% onbeifcöepbe fooien te berbec*
len/ om bp biberfebe ColiegienbeS teüeouamec bebtent te tonnen
toecben ·, be bageïijetfe infcoinenbe aelmoetTen nu geappiiceeit toec^ .
oenbe tot onbertjoub ban aiiecijanbe bsiaecbe %tmm/ btcban'tCija'
ntaet-bupssieben/bipbenbebebaftegoebetenbanbatoubefon^ ban d'opregtin-
oen ^ eeetï boort meecbec gebeelte alleen gcajfecteett aen't 3©ee0- β.3; pu;m
öup& JBaetbJaet Mt M. <©ee{l-mee(lecsi ban out.ö öacc becgabec-
Piaetfe Seüben ge&abt iö mp nopt gebleeciten. €bocij liet té feeefcee fecr fongn,
öat b'algemeene gt-oote 3Bk#-§iipfcn boo?be beranbefinge ban be ™XJ.r'
ï«ugte nogijfeeu bjepniglj beftent 5öngebjee{t/ toetbenbe öfe arnw tegcn* ge. "
wnberjiboo? be meememelte H. Geeft-meefters aiicrbsegenb$b en bruyck*iijck
<©qq                               3Übwa^
-ocr page 6-
'4$σ                  '* Befehryvinge v?
jiib öoo? Μ ganfe ^taiït belïcet / l)p luptien biê baeï teèbetom te
gebJinbantrocnen / 'ttoelfö ban in aïtengebaile niet foo effen en na
öeDooren öeeft nonnen toegaen / foo ten opfigte banijaregenoegfame
fpijg en bjancn / alsS geregeltfiept ban ieben / fultr fiet een fecc loflyene
tnjtelïtnaeisf/ btebefep?actöciieban üp-ecn-toooninge en t'famen op-
boebingeber arme JBeefen ijeeft bebotert/ en /onfesi geboeleng/ typ
toat btenfiigec a$ die Congregatie ber eerfie en oube mtooonfteni oc>
fe£ Cootierg. 2$elangenbe nu berber ö'infionifte ban öe l».<©ee(t-
fcheyt.raec- goeberenbiemeerenbeelss / geujdigefcpttö,/ 'tffl£z&-tHip$ftjn toe-
rendrt eïed"' öeboegt/ binbe icn mfeecneclB?iliUegieban$lei>feclSareiinoenf a>
rcne, nu ten re i5$6> ben 26. lunp/ ter oo?faecne ban ben grooten 25?anöt aen
behoeve van
onfe ^tabt gegeben / Dat be Ifêagttiraet toierbe geautijorifeert te mo-
'twees-huys gen verkopen hondert ofte meer, indien't van noden bevonden wierd f
gea et eert. jyjergen Lands van den H. Geeft om die penningen te doen diftribueren
onder die fchamelepeiTonen, willende timmeren, &c. 3©aei*UPtöan
af te meten tg/ bat t^it fong in bk tpben ai toel boo?fien moet fijn se*
Ecnigcpicu- toeeft banSanberpen. <®aer 3ünnuenban naberuantbp genomen
fe fiTndatien berfcijepbellegaten en miibabige giften/ bp upterfte fcoiiien ban Cob*
en infteiiin- ti?ucötige itienfcïjen / btebit iupg enbeUiupji-genQtenbanbtenge;
f?cnuiicrêï"b negen fijn getoeeU/ atëbperempel: aïoberbeeie Saren Decft'ec een/
die Huys» bjieng naem onbenent ijs / befp?oocnen bat be 3©eesS-Rinberen %*Φ
löcjc op feecneren bagfj/fouben genobigt toerben in't <&\\U oBalWjuté/
ommme albaer be£ namibbagg gaci: ittft te boeten in ^oete-melcn/
en 3©itte-ö?oobt / en boo?t£ üaer tijbt pafferen in b?oli)ciu>pt \ en bit
noemen fp Gaft-huys Kermis. 3©pber# fjeeft feeënere €erüareIRfc*
trone / upt be dpamiïiebanbe Duyften van Voorhout, enbe getroutot
aen W ban be Berenüeynen, geïegateert feetner ftmk Hanbtë met
erp?ejTe begeerte /bat men upt be rebennen ban-bien/ op alie nieutoe
Sgaerg-bagen boo? b'arme 3©eefen/ eenfoiemneie iBaeï-tijbt'öarer
gebagtetttfteioubenaenfïeUert/bjagenbe hit f eetï ben titel ban Moeder
Duyften-mael. Of en anbet/ met namen Huygh Jacobfz vander D uilen,
ïjeeft getoilt / bat boo? be Senten ban feeciier b?ief/ öp ïjetti acn öe^
fen Ifyupfe gefcfione&en/ iaerlör eentgö jp reupt foube bjerben genocijt
en aen alle be Slrttooottberss ban bit ï£upgupt-gebeelt/ en befe p?oef/
vergciijckin. boert öe naem ban Oet Freuyt-maei. mik toeïefte pieufe infleilingen
§cn van dien. toel eewgfitttg rappo?t fcöpnen te öeböen / en niet gantfen ongeUjc» te
3Ön aen öet öebel 'tgem OBobt beleere ben i^inbecen Slfraei^ mf
nopenbe'top-b?engenbec(€öienben/ ^eut. 14· $fr 28. en 29· Ö<F
fp beiad toecben be (STïnenben ban pber berbe ^ïaer te berfamelen /100
fal dan komen (fept ben €ert>de Levijt ,dewijle hy geen deel noch Erve
met u en heeft, ende de Vreemdelingh, endedeweefe, ende de We-
duwe , die in uwe poorten fijn, ende fullen Eten, ende verfadigt wor-
den : op dat u de Heere uwe Godt zegene in allen wereken uwer handen?
dat ghydoenfult. <^Π«ΟΙD^t24. Cöpitt^ï ^ί?. ι?. *°'m2J'*%£%;
-ocr page 7-
van D e χ.' ft.                   401
wanbeerbeCobt aett 3öntooïc& bat fpbe &?«$««&$ 3Mbtë/mftf*
gabeitf be freupten en S&oom-getoatfen/ met al te beun fouiien af-
plutnen en na- lefen/ maec bat fp öet otiecige fouben laten voor den
Vreemdelingh, voor den Weefe, ende voor de Weduwe, «©ttinugiet* Lafleft van*
en tegen ecnf-bee$ te nonnen toeten begtootljept ban belaften/ toeïc- wees-huy».
öe bit iup$ al te benotligen Beeft/ foo btentgeconftbereew bat/ öotoen
een getal i\intuft*cöenbeb?ieenbiecDottbeet/ fooïtëeeg-Hmberenalif
©onöeltngen/ {jet Doi-huys, 't geen figDfelben nergens na en öanbe*
b?onen met hit Mtté -Hup?/ oötBalouec toeele Sfareti ts? aecumöt*
neert gctoojben / en tot nocl) toe t'Daren lallen té gebleben / alst 5pntte
be 3tnneloofe foo toel onmonbigD / w oötS onmacDtigijom öaetfelfce
te nonnen generen atëminbei: jarige perfonen. 3©te/en Doebantgöe
ban in Oepbe befe<®obtg Dupfen omfanguaer 3ün / enbagelijcï aen-
genomen toeröen/ baerban fnnopberfïiiepbe tpbenoocn berfcDepbe
@jboratantim en toitte-hewen tip De jBagiftraet gefïatueert / toaer na
ficij be iïegenten ijeöben te gelagen; eene ban be oubfte tik notö toel
p?incipaltjcn in p^artijeften en obferbantie$/ en toaer öp miiTtln'en
Wc combinatie fjeeft begonnen/ binbe ten gebateert ben 2*. jfeep
1616. lupöenbealsJUolgtj
Γ S byde Heere vande Weth der Stade-Delft, Collegaliter vergadert, hu^/me?^
Λ gerefolveert ende verklaert, dat alle zinneloofen, innocenten,kranck- wees huy$
fmnige perfonen, Vondelingen, ende Wees.kinderen, die van Vader ?,ccombi-
ende Moeder verfto'rvcn fijn, foo Knechts als Μ eysjens, te weten; ^n£out
Knechts beneden de feilhien Jaren, ende Μ eysjens beneden de veerthien de'wefen
Jaren fullen onderhouden werden, byden Meeiters van'c Wees-huys , mogen fi;n
tot laften van'c felve Huys, ende dat alle ouder Weès-kinderen voorfz', ^'"ίί^εΐ
mitigaders alle huys-houdende perfonen fullen onderhouden werden, by wefden.™
de Meefters vande Charitaet - Kamer.
Item, dat alle Kinderen, die van Vader ofte Moeder verlaten wer- vondelingen
den, ende verftaen worden by den Heeren Burgemeefteren dat onder- tot latte van't
houden moeten werden, fullen komen tot laften van het Wees-huys., gebrac't.item
[met dien verftande nochtans, dat de Regenten van de Kafner der Cha- Kinderen,
maten gehouden fullen fijn, des wegen notificatie aen de Régenten van't wekkers
Wees-huys te doen, ende noch drie Maenden na dato van ά§ yoorfznoti- ^."„f-^ft".
ncatic de voornoemdeverlatenKinderencOr/derhouden, ommemidde- h
uys Icjgen.
Jertijt op het wegh-loopen vande Ouders te konnengeinformeerc wer-
den. Aldus geamplieert, byde Heeren vande Weth, denio, Novem-
|jer *659·] dat van gelijcke fullen komen tot laften van't Wees-huys,
e Kinderen van Vader ende Moeder beyde Sieck in*c Gaft-huys leg-
gende, maer een van beyde de Ouders gefont wefende, fullen de Kin-
lre" komen tot lallen vande Charitaet-Kamer, Aftum den 21. Mey * Ki/e/„w>.
1016· *
                                                     Geteyckent:                    tockf*lt
J. Gr o EN η out.
<©ao, 2                             £mberi
-ocr page 8-
49z                . ν Befchryvmge
anbertufifcïjen bp betfcfjepbe ongetoone bö^baUen / nu en ban ne*
fcDti ontfïaenbe/ tu(Tcï)en&e Regenten ban #eta©ee$f-öup0 ter eenre/
imöebtebanöetCöarttaet-ïiupjS/ ter anuere3pöe/ foecfienöe toebeet
SÜWifon
beel boenlijcB)öaec Hupfen booi te fïaen/en be ercefïibe iaficu
ban öaer fjaljS κ fciinpben/ foo fsf eentge Saren baer na ïjm öepös
bit naber reglement tot een beafte boo? gefeïjieben.
i.
orA-e op't f"x At aue Kinderen, waer van Vader ofte Moeder Overleden is, ende
van'beftuf-
          <*e Kinderen daer de Moeders wegh, ofte de Vaders opdeReyfe
ven , en ook fijn, 'tfy in Ooft- ofte Weft-Indien> Brafil, ofte Guinea, item , die
verlate Kin- wegh gelopen iijn, ofte in andere Steden Gaft-huyfen Sieck leggen ,
cmi'
         ende daer van in drie Maenden geen tydinge is vernomen, waer iy figh
onthouden, onderhouden fullen werden by 't Wees- huys > als of Vader
ende Moeder beyde Overleden warea, mits dat de Chariraet - meeilers
aen 't felve Wees-huys fullen gehouden wefen van nu voortaen uyt ts
keeren ende te betalen alfulcke fubfidie als fy de felve Ouders ofte de
voorfz Kinderen ter weecke ofte anders tot onderhout gegeven, olte
verftreckt hebben , geduyrende foo lange den abfenten Vader ofte Moe-
der hier weder gekomen, oftede Ouders vande voorfz Reyfe hier weder
gearriveert fijn, ofte feeckere tydinge bekomen fal wefen vande Doodt
van defelve abfente Ouders,
ΓΓ.
"Kinderen; Dat alle de Kinderen vande Vaders, dievanden Turcq, ofte Vyandea
wieken Va- gevangen fijn, ende de Moeder Overleden ofte wegh is, metter daet by
vlaaien ge- *c Wees-huys onderhouden fullen werden , geduyrende foo lange als vo-
vangen fijn. ren, mits by den Wees-huyfe genietende vande Charitaet-meeflers van
nu voortaen die fubfidie die fy als voren aeade Ouders, oftede Kinderen
toe onderhout verftreckt hebben.
XII.
Van Baflacr- Dat het onderhout van natuyrlijcke Kinderen, waer van de Moeder
^e«»            geftorven is, ende de Vader geen forge voor de onderhoudinge en droe-
ge, ofte niet te vinden en ware, komen fal aen 't Wees-huys, ten ware
de Vader by't Charitaet-huys onderhouden wiert, in wel eken gevalle
tot Iafte van't felve Charitaet-huys, Vader ende Kinderen onderhouden
fullen werden.
IV.
Kinder», Wanneer beyde de Ouders fijn befmet met de Pocken, of d'een doot,
Sin" Pok weSh » ofte °P eeu Reyfe, ende d'ander mettet ielve quaet befmet fijn-
iaysleggen» de, foofullen de befmetten, ofte befmette, gecureert ende onderhouden
werden by't Gaft-huys, ende de Kinderen by het Wees-huys, ioolan-
ge tot dat de befmette is genefen, ofte indien Vader ofte Moeder pre-
fent fijnde, niet befmet en ware, fal defelve forge voor't onderhout
vande Kinderen moeten dragen, ofte 'tfelve van't Charitaet-huys ver-
-ocr page 9-
van Delf τ                         49?
foecken, ende fal het Gaft-huys van nu voorraen geduyrende de cure,
ende onderhout vande felve beimetten ofte befmette perfonen, totfub-
fidic van't Charitaet - huys , genieten 't gunt de felve perfonen van't
Charitaet-huys genoten hebben, indien daer geen Kinderen lijn, maer
Kinderen hebbende, ende by het Wees-huys onderhouden weidende,
fal het Wees-huys defelve fubfidie genieten.
Behoudelijck dat het Broodt, 't wdck d« Gharitaet-meefters aende
vooinoemde perfonen uyt -reycken, tot geldt gereeckent, ende aende
voorfz Godts-huyfen met geldt betaelt fal moeten werden.
Blyvende de Refolutie by de Weth genomen den xxj. Mey Anno
xvjc/feftien , voor foo veele defelve by defen niet en wert gederogeert
in weien en vigeur. Aftum den iiij. September Ah Ν o xvjc. acnt-en- * ηφΜ-
twmtigh. *                                                                       .. #                        ·«ƒ·.
b                                                 Endewajonderteyckent:                        vtTie'
J. v. GroenewegeN.
Malden befe ïafien/ foo tsS baer-en-Öotom ben fïegentenbefer
Wen nocö op-gelepttot alle »nen Uan ^^noot^ufttöe mem f·**^
Cfjaritaten/ ^ootg-niften om <0obt0-totUe telefceren/jgeen ooctt Weeinhuy«
al geen geringe fomme laerüjcr nomt te imponeren. iBtbbetertnö bekomt.
De meentene ber ©onbeïingen en toerlate ïitnberen oofti alaeng roepen*
De/ enbebe ilegentenfitïj bug foo lana^ foo meer oecD|röeertüeüm*
fcenöe / $ijn op Daer tteratibe Matïjten aen be Ifêagutraet gebaen /
foo nu en ban nerfcfiepbe Üeuren en piïJiicatien geemaneert / alle
mebe-ujengenbe / bat b'<©uber0 Darei&nberen / onber eentöerjpanöe
P?etert' ïjoebamgft bie oocn foube mogen $ün/ bedatenbe / ertmtne*
ujeu fullen toerben getlraft/ atë ölücnt öpbit netoemigaenbe-
ALfoo by ervarentheydt bevonden werdt, dat verfcheyden Ouders Keure ca
alle fchuldige plicht, mitfgaders natuyrlijeke afFeaie ende liefde tot Mtg
haer-luyder Kinderen af-leggende, de felfde verlaten tot lalte van de
Kinderen
Godts-huyfen deferStadt, die d3er door gefchapen zijn te fuüen verval- vetiateDdcft
lenin verloop van haer middelen > ten ware daer inne tydelijckwerde
verfien. Soo 1 s't, datdeHeerenvandeWethderSt2dtDelit,naer
gedane refumptie van haer Achtb: voorgaendc Keuren daer jegens geema-
neert, geinterdiceert ende verboden hebben, interdtceren ende verbie-
den mits.defen allen Ouders door haer felven ofte anderen haer Kmdt,
ofte Κ inderen op eenige plaetfen uyt te fetten ende te verlaten, onder pre-
text van uytterfte armoede, zieckte, ofte andere oorfaecken, op peyne
van openbaerlijck geEeeffelt ende gebannen, ofte anderfints tot diicretie
van den Gerechte geftraft te werden. Van welcke ftraife nochtans ex-
empt wefen fullen die haer verlatene Κ inderen binnen den tijdt vantwee
-ocr page 10-
494                       Bcfchryvingc
JVlaenden, na dato dat fy de felve verlaten hebben > wederom aen-nemenj
ende de vooriz Godts-huyfen nopende de verteerde koften contentement
doen fullen.
Premie vooi Ende die eenige der voorfz Ouders weet aen te wyfcn, iulcx dat die
denAenlr.'n- daer door mogen werden bekomen, fullen voor yder Perfoon fijn Κ inde
ser'            ofte Kinderen verlaten hebbende, met een fomme van vijftigh guldens
vereert, ende haernaem fecreet gehouden werden.
Yeimm on· Ordonneren ende ftaracren vccrïs, uzi een yegelijck die eenige Kin-
bekende deren jongh ofte oudt fullen in-nemen, van Ouders ofte andere Perfo-
fljendtTtot nen haer-luyderonbekent, fonder dat hen-lieden voor de koften behoor-
zijn particu- Ü/cke verfeeckertheyt isgedaen, gehouden fullen lijnde felfde Kinderen
liere ]aften tot haer - luyder eygen koften te onderhouden, ibiider dat iy-luydende
t ^onderhou- felfde Kinderen tot eenigen tyde tot lafte van de Godts-huyfen defer Stad
brengen, ofte oock tot der felver Kinderen onderhoudt eenige iubfidie
genieten fullen mogen, Gedaen by de Heeren van de Weth3 den v. Sep-
tember xvje. feven-en-feftigh, ende met de groote Kloek van't Stadt.
* X&tri e. huysgepubliceertden daer aen-volgende. *
**"· z88,                                                     In kenniife van my , ende was onderteyekent.
H. v. Bl e υ s w υ ck,
Nopende ^«öe bit boo?foo bed tie ff f cfitin0e / IHip&ttgecfttge enojteegban
eenige
W Öet»e0>öupg belangt*, toat nuaciigiïet öe toonöerlöcBeï^tflo^e öie
veringe der öp fommige ottöe lupöen boo?gegeben hwbt alöier tocl-eer gefcïjtetic
ir5 3Ön/ in 't reguarö ban b arme 3©ee£-Hinberen/ Die op feecner tipt boo?
een groot gebeelte met foo pffelyefie btyubtfypt en quael öefotïjt feu*
ben 3ün getoeefi/ atë of fp banboofe öecfïen öefeten toaren/ftlautercnüe
fip rauzen en banen op a$ natten/en berttcbtenbebeeleilep booinmi*
feijen onboeniiicïifcöpnenbefwpren / fultx ftfiijnt bp mp tocpntoö W*
loof te merttccett; en boe-toel be 3&Mup?altfien meerenbeelg ^aeiibc
liouoen / öatöergeliicne bjeembigtjèbenin be natupj nonnen wfttliv
ben/ enfuicr metbeeleröanbeereinpeicnbenracbtigen/ foo fullen top
tü)tzt ι bermit^ ïiet berepfïe öefeïjept bcfen nengaenbe nopt neöbe fio"'
«en erlangen/ ftetijier up Béntften laten/ en berbolgeng iteber ofeer-
#aen tot be öeftözpbtngebanket dol-ofte KRANCKSINNIG-
HUYS, gelegen aen b'^oft-jpbe ban't JlooK-epnbe/ sünbeepgent*
ïtjtnban oubggenaemt s*. Joris Gaft-huys, tóelihei*£€apeUebuö?af
pag» 294t£ befcö?eben/ bier benebeng ingaenbenomt men aen een
Geie^enthcit P^pn7 ofte ötnne-ptaetg / 3ünbe met een tloeebe poon/ en tarneli)t«
van't Dol- Öoogemuï^-toei'CRafgefïöQten/ betoelcïfegepafTeertsönbe/ bint men
hujs ofte st. ter fltncHer öanbtfjet3©oon-fjupg ber2Sinne-baber en 2Mnne-moeöer/
w vGaanft" mi%* nobie οβδϋ1ϋ -fr»ben onöer ïjaer bebbenbe / tot bienfie ban öe
biien. mtferable 3inneïoofe en mebelpbeng-bjaerbige menfeben/ omme öe
feibe op beöootföche tpben te fppfigen en te laben / en alle beroer nom*
öe fceDoefttoijegb en gemacfi te boem Φοαρ* ftet men rondom bee e
«icpnc
-ocr page 11-
van Delft.                       49?
k- Λ. -r.... Λ..«Λ»*^*'«-— ** ne uptfinnw* o» M**** »nf^-
toaert toerben. ftecDt-upt-gaenbe hoffltmen in be «Balerpe baeröe
alber3b3aerfÏe patiënten / bieobergeüenbol er5 mmft te tJefttercn $ijn/
nebangen leggen; boben ben ingangïj Van We <&aizm P^g& eentgfj
fcljjift teftaen/ bod) boo?ben euberbom en b'inmrien beg luctjtsimi
onleef baer getoosben» ï^ier öenebeng ter füncnec-jpbe i$ ober eenige
faren nocl) een Utpn t|upg aengetimmert / toaer in be ftnmele / mno*
tenten / en tik ban minber quoöen aerb 3ijn
\taer becölijf en aparte*
ment ïjebbcn/ befelo^en oftgeöontren 3Ünbe/ tosrtwn alleen bei nacötss
tn ijare25eb-fteben (met beuren en pfere boomeu^oosfien / om ontpbe*
ïijch op-jfaen en bifo?b?e te bermpben) opgeflotsn* 4M)ter alle befe vergrotinge
booj berïjaelbe gelegentijept/boü? be menteïjte ber fercint«- ?inmgen(bievau'dieft·
in bit 31aer 1667. bjjf en-beetng!) in getal 3Ün)tefu\:pnballenbe/ tg
obereem'gettjbt öpberguwringe ban ©urgemeefteren/ ten berfoecne
ban be Regenten befeg «©obtg-öupg / Öet €Doo? ofte acflwrfte gebeeltr
ban &t. ^Joritf Capelle baer aen annergemaeeïit/ 3ijnbe 'tfelf bebcr*
beelt in tyk berbiepingen/benebe tg een beguame 5ael boo? be Regenten
a!0 bp ttjot entoijleftter geliebentebergaberen/ boo?tgeen©oocnen/
Bacn l)up$i mttfgaberss^pijö namerbanpjobificn ·, betbjebefia*
ote afgefonbert3ijnbemet Mepneftoute ^upstëeng ofte Siamertgensr
met 25eb-fïeben / toaer in be fcöicnujcftfle / hit bp tj$%t W en ongeuon*
ben ober be piaetg en eibers mogen gaen en toanbelen en fomtijtg ooeft
toel ter ïtereïten gaen/ bes nacötsf fjaec öefïoote logementen öebben;
be öecbe berbiepingïj tot een rupme uleer-folber oberfcfnetenbe, 3^ ^
Spyiinoh
alimentatie ban bit iupoV 'tnjelcn geitje» gefept/tot noeïjtoeonber befteci *
bopficijt is tfaenbe banbe ïïegenten ban't 3©ee#-iiup0 / op Boope ban
t'eemgettijbt baer ban te mogen toetben ontlaft/ toert ben 25inne-
baber/ booi feedtere fotume boo? pber perfoonter toeecfc / aen bejieeb.
ifêaer bet is Dp beelen isebencnujCB of öet niet booibeeliger fojube3ün/
bat Dit%ip# onber een aparte regecingöfnn epgen ïjupg-Doubinge be*
ootitgbe. ^aer3ijninbefe^tabt ηοφ btberfe particuliere ïlupfen /
öiemengemeenlöcö Beter-huyfennoemt/ bienenbeboo?hranta-fm*
"toen ban mibbelen en bermogen/ toeltïterjs ©oogb en of Wnben ijaec
öitjter upt alle omleggenbe ^teben en ^obincien boo? een cibile p?ü#
jn goeber bebjaerniffe fiomen aen öetteben. €bocö in confiberatie boo?
«efe öeiegentïjei>tfomtöö0 tuel lieöteïöcö fécc fcöaitelijcfig en pernirteu*
e bejTepnenfouben nonnen bierben uptgetojocSt / footsS bp be <Sber* ho°X °v^
wpobefer^tabtftpfojmebaneen eeubjigbup?enbe aBetgefïatueert /
Dolle en
jat niemant/bjie öp fp/btnnen befer ^tab figö generenbe met 3Mle en fewck μφ.
«jan*-finnige lupben m fijn particuliere ïjupfinge op te ijouben / £em giffiËi
na oefen berbo?beren faï/ eenige biergelöcne ofte anbereperfoonen/ myi^.
«mme geconfineert te fjouben/ijaeraen Qtpnfmtmt bjerbenbe /tn
ïcntger maniere aentejïaen/ ofte in öare fwpfmge en gefagDte reet»»
w«n; ten fp baer ban/ mttfgacerg banbe confiimtie «nbeberberc
geleg^nt^
-ocr page 12-
Befchryvinge
öetegemgeiien banbe perfonenfjaer aenneuaefettwcrtbJecfeE^^ / m
**t
!"£? *™X irEMuóoi De toelcne Daer befelbe aenïfcbtnoe
fuilen toeuomen/ albo?en sen be opgemilte^beröeptbeöoojlijcueopei
ning en abbertentie fuilen öeböcii gebacn / en bat te gelpcït baet op §m
%tytbt
betlaratoic en goetbfnben befelbe fal toefen toegenomen; aiieg
stnffe c»
en ptsgepoint banbien op bc boete toau ijonbert gulb.ten opficöteban
prccautien
segcii de
C on traven*
teurs van
dien.
pbec perfoon in contrarie ban oefen tngefïagen ofte gerecipieert / en
baer-cn-boben nocDfoobanige atbit tak cozrectie/alg naergelegentöept
ban faecHefalgeoo?beoittoerbenbacrrttebebecueurtte3ijn. <©otfc$
baer-en-boben / om alle contrabentien be.ö te beter te feonnen ontbec-
tien/ en naec öeDooien boo? te öomen / goetgebonben en berjïaen bat be
lupben ftaer met Bet recipteren en onberïjouben ban be boo?f3 perfonen
tn fjarc particuliere ïmpfen binnen befer^tabtgenecenbe / fuilen ïjeö*
ben te gebogen / bat ijare ftupfen tot toelgebalïen ban 8aer Wtfybi
t'allen tijben bp eemge <0ecommitteecben upt ben ïjaceal-onmiefal
toerben geötfiteert / fonber batbaer ontrent eenigerftanbe ertufe/ toep-
geringe ofte eenige be mmfte erceptten fuilen bermogen gep?etereert
* c. β ofte gepleegöt te toecöen. ï^ier ban i$ een publicatie gebaen/ oen
tyrtf.iir*2'1· ^iwntiwc 1662. * JMgfitnuöet
GAST-HUYS ende PEST-HUYS-
2£»p publtjCiie acte 0?btnart'e genoemt ïjCt Oude ende Nieuwe Gaft-
huys , 3tjnbê fjetcerjie gelegen aen b'oberfijbeban be ifcoo?nmerct/ een
feer out en bermaect gefticöte/toerbenbe al in be «Ecutoe ttoaelf Donbcrt
verfthevde bermelt/ goe-toel nuenbanmeteenbtfferentcnaem/ alji fiptoooj&ew
benamingen m be jfunbatie-b?ief ban ijaer ïton ofte Capellebe fCnno 1263» in De
rnA vllde boo?gaenbeblaberenpag:a88» geinferecrt/ toertfpgenaemt H. Geeft-
-- u' ' Gafthuys, en toebcrom tn feecber €ranfpo?t bp ^cftepenen ban 3OT
besegelttnben^larei475.onbermijneoube papieren beruitenbe/ w
binbe teil bet felfbe gïjefpecificeert met bc naem ban Sc. Eiifabetten
Gafthuys, en altemetg oocn fimpeltjCK het Hofpitaei, bat i$ <fl5a(töuï>s/
m in befe bolgenbe antijcfifcBe btkf ban o^aef 5plo?i£ be ©öf öe/toaet
bpöp be iBagijtraet befer ^tabtattto?tfce« jaerltjcr ttoee perfoncn
toettelijcn te committeren omme be fo?ge en opficljt te fjeböenbat oe
goeberenban Ut Üofpitaelten meefïen oitbacr totecben geentplopeeit/
gelijcit be felfbe b^ief outïjeptöftalbe onberanberein ïwMmwW»
(Coneelban^ollanbt in bolgenbe maniere jïaet geinfereert;
ïaerlijxGaft. rj· forens Grave van Hollandt groet die Schepenen ende die Raetfinan-
ftërïïekiV- Γ nen
van Delft, wy ontbieden u, ende willenc dacghy van jaere te jaerc
fcD»
             kiefettwie wittachtighemannen 3 die tote des Spittales guede fien e
tote den huyfe, dat dat goetniet onreedelickvort wert gebracht or ν ^
teert, wair ooekeen mandiedatwederftonde, foo .gebiedenivyo" ^
-ocr page 13-
van De * * *·                  49?
Ken. GegeWs^daechsnadatincnftnght MifencprdiaDonu-
nijindenjaereonsHecren M.c«c.l χ xx ιs.
^tnajooftban't Conings-velt, SDttïlCti'SHBllÖC^^J^Jf*
WY Willem Crave, &c>maecken&c. Dat wy vanden twie die Gaft.huys
l mffbhen den pWoft, ende 't gemene, canvente van^o- meefter .
nincx-vcltop die een zijdelen Schepenen en ^J^^^Sl^^^
Delft op de ander zijde, om 't berecht van den Ο^^^^ί ™*& *e"
onfe Ouders gefticht hebben, ende om vier pont Hollan aers ende u doen.
omvijicienHoenredie't Godts-huysvan Com°cx-^^rlJffi^5:
bene plagh uy tten Gaft-huyfe voorfz, met onfen gemeenen Raedewx
eeng?dlgenyzijn, ende willen datdat G^^^jgSTïïffi
gevenden Godts-huyfevanComncx-vclt vier pont H^^SS
Hoenrealfttotdeferiijdttoegedaenheeft, voort datdie Sch^«
Rsedt van Delft jaerlijcx twie Mannen ietten die dat Gail^W« « d*s
€aft-huys goet berechten, endedat die Proóft van Comncx-velt metten
twien jaerlijcx eenen Broeder, of een Sufter de floeteien vanden Huyfc
bevelen, endat berecht dat daer toebehoort van den Huyft endata*e
tendent'sjaers reeckeninge doen in 't Gaft-huys voor den Proeft, en
voor die Schepene, endeW die daer toe komen, ^sd«ProeMie
reeckeninge leydt tuffchen Bamiffe en Al«*eyhgen Mifls alle jaere
en niemant preuve daer in te hebbene hme hebben en teyekenvande
habijt is-t Broeder, is'tSufter, en dicfuUenont&cnbyhaw zielende
Proóft, en die Raets-man van den Pootte £nde d.etwee üyt.J«gW
voorfz na dien dat hem dencket dat des Gaft-hujr joirbaer is, ende die Jal
die Proeft kleden , ende corrigeren * W rmfdoen nae «we*. «oder
ordenne, ende die kleder fullen wefenva« des Gaft-huyaaectoe dat die
Uyt.meyfters voorfz toegeven fullen, ende dien koft d«^cr toebe-
hoort fullen die Uy t-meyfe doen alfoogroot, ende alfoo fcleene als hun
fclven goet duncken falende dien gelden van 't Gaft-huys jegen, tnde
die Proefben fal anders gene, oirbaer noch fohade hebben van fGaftbuj^
goeden dan voorfz is, Inde alle ftucken voorts tot onfen verWaren, en
fonder arglift, In oirconde , &c. gegeven w dte Hage:döDg^
State M^eten^agh^^^^
derftontgtextraheerïindeRegifter.Kamer vanHollantf^^^
ren buytlngeteyckencConinck WiUem, beginnende An. ν f Mh
-ocr page 14-
j^gB                         , τ Befchryvinge
afq. xiijC· en thien fo: xxx. ende dat ter Ordonnantie van deR,eeckeni&.
gen in den Hage, in date den iif, December An» xvC. Lxviij.
By m y was ondercey ckenr
C O E M.
* f · Sn befe ttoee oube acten toerbt bit <0obtg-ï)up0 ban fimpeïjjcfe
ί ^ofpitael en a3afl-ïjupjï genaemt / öo^toelöet ïiï 'teet(le meöefcDönt
öentitelbanöen^ €teejt geboet* tefjefeben al#3ünbe algemeen booi
een pber open ftaenbe en allerïjanbe gaften ontfangenbe / foo toel gefon*
ben om boo? een fio?ten tobt te logeren / atë be ^ieclien om te genefen
gelote berbolgensSBoojenfullen. lïöaec £oe jjet naermaelg benaem
ban &t. €lifaöetïj benomen öeeft/ té boo?mp eonjecturael. ^aec
jtjn berfcljepbe €lifaöetöen getoeefi bie onber *t getal ber Üepligen
_ ,. . 3Ött geenrolleert. ün be j|ifïo?ie ban po?tugael leefïmen ban een üo*
«νΐηS- ningmneEiifabethbetoelcnetoajs een felbfaemboo?beelteneenfpie0el
ïifabcth , aen ban allerïep öarmBettige toereken/ en toel fpecialöCB ten reguaröe ban
wien (bygif- .gtecBen en l&rancaen / baer boocen fp becfcöepbe <0aft-ïjupfen fitec en
feSiïiii' oaecöabtopgerecgt/fpbebeoocbrarmeb?embelingenenuptlanberjs
s' * geben ^ecöecgeenBlebecenal^fptbanboenftabben/enbeeleiuibioöen
5Önbe boo? be mare ban ïjaer groote toelbabignept guamen metnw
nicöte na ïjaer toe* &p uefocöt be Reenen en bïenbefe felf tn petfoon/
jafp toieftf)beboeten berpeïlegrimgmet öaerepgenDanben baer fp
ben δοηίncRltjtiten Septet in b?oegl); beele anbece mèbebogeMljebett
en bebotien ban bie oube tuben meec (ïn'er te lang om te behalen) toer*
ben ban befe ïioningmne totjblufïiglj befcf^eben/ foo bejre bat men
boo?geeft batfi» be^iecBen βο|ϊgenefen enbeefcijepbe toonberen öeöe/
toaerober fpootït na ïjaer boobtig gecanontfee?t enboo? nepligB bet*
Blaert / toerbenbe baer bagïj gebiert ben bierben lulp* éf bit mi fce
felfbeis baer onjS <©aft- £up0 öp fommige na genoemt # / ban of fyt
een anber t$ getoeeft/ foube mp moepeujcB 5ön te öetoüfeii. Hét fp oan
*sitt euang, im get toil öit on# (0afl-öupsi tó ten allen ttjben boo?een Oeifs Be*
&'/il thefda * te ^öteti getoeefï / altoaec alle arme ftecïte en elïenbige perfo^
nen upt Cö?ifïeïpcfte mebelüben / met oe&oo?lijcB confent ber itegenten
Hoedanig- in0enomen / ban allerljanbe gaaien in groote menicfite bagelpti gene*
hevt van het fentoecben/3önbe baer toe be gcootfïe commobitepten begnaemttege'
cebeuw. legentöept/bie men ergensf fou Bonnen beftceren. i|et geöouto bettoont
3icö ban bupten op (Iraet / nebensi be boo?befcg?ebe Capeïle * aen5?^f
pJ'ÏÏ,™* l&th/ mt eenb^eettoolf-bacö en toeberfötjS een fri)eupn£ opgaen&e
'**<t9U gebel / be benflers alle gefcötlbert met betoleuren ban be ^tabt; enbe
i$f ban binnen ban een groot begrip/ fïrecfienbe ban b'eene gracljt/ ge*
situatie en naemtbeöoo?nmarct/ totaenb'anber/ öebenbaeg^be^aftantie
verder geie (€urfma?t geDetett/ 5ünbe boo?fien met berfeïjepbe rupme Ujjwtige
sentheytvan ^aleR/onbertoelcBeeenein3tci)begröpt meer ban fefligïi^ebtïeoen/
maea* aïfemetaebacKetegelt/en^(omteöen>ongebiertgep?efetbee^e3W
-ocr page 15-
van De l f t.                       499
Semetfeït/entltfimetcenaaf^totgecöf baniie patiënten ,· beSalbett
alle de ücebtjenö op ^oi-toteleit / bte men in tiiben ban noot ge*
mptU/ tóanneec De Eegettf of Eee-0looten 3ön fïaegsS getoeeft / m
altimet een oberbloet ban geguetfte en becmmcïuemehfiSen ftiecobec
gefonben toetben: Söoben be 2öebfieben loopt rontom een cterlijcne
galerije baermen langend Deen gaet ombess &omerg bp bang toeöec
öefiïamenteBonnen openen,- befe ifcamectjSin quar tieren berbeelt/
«n pber öeeft fijn bpfonbere naem tot onberfcöept. 2&eï)aiben ηοφ
btbecfcfie anbere ïJamerS / bol Eeger-plaetfen boo? geb?ecnelüt6e
nienfiDen/isi'ecatötecÊenojbinaa^^potöeec/ aljs mebe anatomie
ofte&np-HamerenBerbant-Supg/ inbe <©ajt-ï)upg-tieegö upt-ïto*
menbe/ baer alle bupte -patiënten/ te toeten gefcneuf be en gennetfte ofte
anbere gebjeecbenfiebbenbe/ beCftfrurgie ofte %el-Ronft onbertoo?*
pen/ ηοφ gaenbeen ftaenbe 3önbe en bupten't <S5obtg-lmptf bbjbenbe
tooonen/ op gefette up?en gebiftteert en berbonben toerben» iCuffeöen
be^upftngetnijSeen rupmeenbe luchtige toanbel-plaets/ gepabept
en \mt groote Uoomen beplant /tot bermaecn ber gener bte upt 't 3tct«-
uebt nomen / in 't mtbben banbit plepn té een berijeben 2&leecïi-belbt/
meteen ftafiet5el afgeftftooten/ toel-cer te gelijcfc gebient öebbenbe
boo? een Heren öof / boclj öebenbaegg toerben beEjjcnen nabupten
geboett. cCot geneftnge bec nrancnen en allertjanbe Ipbenbe perfo^ Befon»B*e
nen/3tjnttoeepoctoreneni&eeCittrurgtjngüernofen /btemet beur* der
ten geöouben 3ön Dageltjcic be ©ifitess boo? alle be Hamers? te nomen
cn few»»**» ·
boen / en alle bebencnlijcöe geneeg-mibbelen aen te toenben / om b'ar?
me menfcljentot gebwfe öarer gefonbe leben te öelpen* aipders i£
ïner tot nobigö boebfel en laefniffe ban be binne - patiënten ooeft een
pjoutoerp / ^acherp / föog-meulen / alss mebe 25outo-öupi$ boo? een
fufftfant getal Hoe-beeften/ baer toe erpieg een Söouto bnecötonbet*
iJoubentoerbt: (Cotbeftietinglj ban alle ï)et toelcite een iSinne-babec
jn Bmne-moebec geüeltfön/ W beljalben benaebt-toaecnerg ^k of«
biet bienft-maegben en een Hnegbt onber &aer bebbetv €n boben alle predom tot
anöece becfo?gmgen / toert ooch onberöouben een ^tel-beöoeber/ aflinemie
om be nrancnen «pt bit tpbeltjcït leben berbnpfenbe / ter ceutoiger iat,d?ki;iDC*
gftotHSattgöemegeiepben/öebbe^^^
WP$ al mebe binnen ïjet biftdet ban bet «©aftiuipgi / en toert baer toe Predicatien
ooo? be Regenten op approbatie ban 25urgemeetterett/ o?bmarieber* ;ndeG.ifl-
njofen een toel begaeft ^ebtner/ bte gefjouben i$ alle ^onbaeg^/ %u «J^erck
oeoaegss / en anbece è?eecb-bagen / be^ mecgen^ ten feben npren / en
Snami^aggs ten een npten een l^ebtcatiete boen in be meergemeld
^JPfUeofte ead-öup^-bercK* €n fioe-toel upt be %m ber ^tabiö
1 ïï ι
ntm Öicc öobeit pag. 4?© gebleecben beeft bat johannesvan-
IJL uy»
J 3Önbeb'acl)t|tetno2b?e/be<©emeentebanbegrooteföerc=
h7irflίκ
tenÖeeft/ en tot öet«aafi-bupsftisobergegaen/ foo bebin?
m m «at op feecbec tobt / te toeten in ben 3iare 1649. baer toe een
mti ζ                          ^?opo*
-ocr page 16-
» \
p Befchryvinge
glopowttttg aengétiömett /afê bipt ftp Wsiotulenbanöelaerujclfe
Voor defe
een Propo-
nent
hier toe
beroepen,
doch naer-
l&pnoöugöoenmaelg geööuöetttotEtpöen / toeïefterss een-en-'tfeben*
ttcbfle ^CtDCBeltoanÖefett ttlïjOÖÖ tg t Deputati Synoéi»·hebben een
Proponent geexamineert ende tot Predikant gemaecke, in't Gaft-hirys
tot Delft, fondereenighKerckelijckberoep. De Synodus laet hetom
ftrpreiikerf ret^enen en^e^ forteren ti Maer in toekomende fullen defe en diergelijcke
Cafus eerft met de Glaffis daer't voorvalt, ende metde Synodusmoeten
gecommuniceeri werden·».
3^an naberöantöebben f£ geeröerimenteerber flannen toeeten te
benomen/ mitg be gagie na'tes-mtpei ban öie Dan ^taötg - $?e*
ötnanten / oocn toat berfiogenbe / en tim tot fjaee epgen boojöeel /
baant öe $elmoefl*en onberöe Sermoenen getollmeerttoecöenöe/ΗΟί
men t'enemaeltot beïjoef ban ïjaer ^upg/ inbienfpbaneen iPanban
naem en toeloop öebben/ footëljaer tnnomen öejSte oberbloeötgec/
jÖnöeÖteroocB/ fbotoel alss tnbe groote Rerenen / berfcfjepör afge*
fonberbe 3it-ï>laetfen en geftoelten / niet alleen boo? öe Mmfitmtet
&taW
mitfgaberjS öe föegentenban't^upg/maer allerlepfatfoenlüci
fee lupben. &tt <©aft-i)upg ïjeeftljeel acïjter aen öe 25?aDantfe Carf-
martt/ noemen anber geöaente ban een felepnbec Capelle/boo? befê ge*
btent èebbenöe (gelücfe öenaem noffi ïjebenbaegg meöe b?engt}*otéen
Beyaert, e* Β E Υ Α E R Τ, baer allerlep b?eembe arme en behoeftige ïïep#ger$i
keféhry ving· )$oo? eenöo^ten tëbt naer tnöout ban feeënere toetten en <©?bo«nantie
v*n-diea. 8eöeröergten gealiroenteert toierben; \ίφ accommobatie boo? öe rep*
fenbe^belaersienEanöt-loopersÈfcööntnotïi in bolnomen train ge*
toeeftte #jn tot ben Hare 1650. toanneerfulctöooabebel öerlfêagi*
ftraet in bolgenöe maniere toierö berminbert,
De beyaert ΤΛ E Heeren vande Weth der Stad* Delft; doen te weten: Alïbo de
ïn'tGafthuis *~* Regenten van'c Oude Gaft-huys ons te kennen gegeven hebben f
tefluyten, Jat doorden grooten toeloop van Bedelaers ende Vagebonden, diecon*
ftènïpriJtp» "nuelijckindcnBeyert alhier komen logeren, het felfde Gaft-huys daer
den eerfte* door exceffivelijcke werde belaft, verfoeckende mits-dien dat by ons
November, «jaerinne werde verfien. Soo is't, dat wy geordonneert hebben, ende
Ordonneren mits-defen, dat den voorfz Beyert Jaerlijcx gefloten, ende
dien-volgende niemand daerinne geadmitteert fal werden t'federt eerften
April totden-eerften November, ende dat de felfde Beyert daer na· van
den eerften November, tot den eerften April wederom als voor defen
geopentfal worden, tot gerief vande armegaften ende PafTagiers. Ge-
daen den xxviij. November 1650. ende gepubliceert mette groote
* yKffirB. Kloek van het Stadt-huys, den leften Maert daer-aen-volgende. *
/«'♦joi.ser/·
ffêaer asngefïenfiiec meerenbeeljTniet anöers? aï£ eenïw 0^οδζ
en fcgupm ban bolcn auamen bernacïjten / $ öitgeö?npcB naöerpnö
fianf^ujcH aMcöaft/möefe ïrtaet^ meen ©?wtoen ftamer getra^
-ocr page 17-
van Delf τ.                        $oi
formeert. Φβberberelaiïeabaniït%up$5WIfcatfietfootoelmen* Andere la-
ra&leofïeongeneeflötfie al^geneeföjiue^teciienmoetonberBouben. flen va»die
groeft berplic&tBaer Cöirurgüng in Bet ouöe 3©ebutoen-Bup0 ban Godts- hu
Cfjaritaten terCuretefenöen/ mitfgabersi belBebicamentenbaer
toenootgB te leberen/ bolgeng refolutie ban ben Sare ιββι. * toe* '»<«a/·*· 38.
geng be üermtë öte^ct laerlijcjr ter recreatie ban bearme 3Beefen
cn 47·
moet Bouben/ téBierboben * gementioneert, üet betoint enb&ïfe* * s«* *«««
geringe ban dit oube€>a{t-Bupg/ niitfgabeagoocfeban'tnieutoeofts
f eft-ïjupg/ toert mebe feg ïïegentenupt begeg.ualifïceerbeber2$ur*
geren (gelijcfi ban 't ©eeg>B»P0 f £ gefept) aenbebolen/ Bebbenbe Baec
Comtoiroftebergaberplaet$ in een bertrecn benebeniï be ïiercuge*
boutot; 'ttoelcö men boo? begeren oocr ingaet / toel-eer/ na'tfcöönt/
gebient ijeböenbe tot een ^acrifiie befer Capelle ofte ÏJercue. ^>e
namen oer f egentooojbige ïiegeerbers 3im t?efe χ Mr. Barthoiomeus Namen der
vander Maft, ©eerttg-Slaebt en 3©ees$-meeiier. Mr. Pieter vander Regenten
Burgh. Αdriaen vander Hoef. Jacobjunius. Arent Slachtoe. Mr. Cor- ^Nieuwe
nelis vanden Broeck. <©OCB Sjjnb'ét bier 25upten-moeberg / met na* Gift-huyj^
men ; Elifabet van Berenfteyn, Weduwe van Willem Wi jlich, ^cBepen/
roitfgabersf ^tabBouberbanbe ^tab en Itëeperfe ban'$uertogenbo0
Anna vander Maft, Huys-vrouw van Johan Lieftingh. Alidavan Wel,
Huys-vrouw van Direk vander Lee ,©ee«ig-S!aeÖ Ctt 0Ub~&tBepett.
Chatarina Paeuw, Weduwe van wylen Mr* Louys Heinfius, getocfett
;§ecretartë ban be 3©eej$-ïiamer. ï|et p?inctpaïe inbornen tKft$ Nieuwe Gaft
<6obtS-BupjS / beliaettn Sanberpen / 3önbe 'tfelf befeer&anbt-rycK. huyt ofte
®tt atë nu ban Bet ®vfot <0afi-BupggenoegB 5önbe / bolgttiet$teu* pe«-w*.
toe / ofte toel Bet pest-huys, om alle arme miferable men*
fcöenbiemetcontagieufe 3iecuten befmet en belabensün/ tefoulage* . waervO0,
ren en [te Bulpe te feomen/ ten epnbe fp in Baer catibigBept en elenbe dd*scft«*>
met ban ongemace becgaen / plegenbe boo? befen te toefen binnen be
«stabt aenoe ©ertoeeiS - bötfe/ ter plaetfebaerBet Maria Magdalenen
Convent * banoubgtoaggetoeeflv toeg-BalbenBetoocbbpfommige *'"*"*
«et Magdaieaen Gaft-huys fcböntgenaemt getoeett te3ön/ tot bat in
F *'mt
öenlacei654. öetongelucfitgDfPlinginban't^rupt-IKagasün/ _ .
bepoeoe ^cButterS-^oelengeruineert Bebbenbe/ befeplaetgtoteen v«piST*
jpoeïe toterb geapp?op?ieert/ enbe bp 25urgemeefieren met goet bunc*
«en banben b^eeben JSaebt befer^Stabt / gerefolbeert/ een Mntin $efi-
8up$ buptfη^tabtss-toallen inbe ope liitöt teboen maecben/ toer* ^ . -
benbebaer toeberfeofenfeeeïter flutölanbtjSbeooflenbe^tabt/omi ffiS'f*
trent een IBufquet-fcBootbuptenbe Cingel ofte bupten-toegö af gele* JTS
gen/ ban bebielcöe men Bet begaet ober een op-Baïenbe25?ugB (met befchryViB£t
εεη Boute öerbe afgefïooten) boo? een ïangelaen/ nebenjseengraebt
oeujeicfie mer een fieene Beul onber boo? beboo?f5bupten-toegB/ fön
semeenfcBapBebbenbemet^tabtsi3©ater-biflen/ficBfiretBttotbtgt
«nöet^upsf · tepnbebelaen fiomtmen aeneenttoeebeBecö^aer
ïtrr &                                boo^
-ocr page 18-
Befchryvingc
5ü2
öoo? men oUetbe boo?-plaetg m lupg-toaert m treebt / sönbe tfcee
langwerpige <®eboutoen boo? ben anberen gelegen inbe ö?eete/ te
toeeten ban ben bupten-toegfj of &tabt£-toal afte firn/ fjetari&tecjte
langer atëöetiboo^fïe toebetsijbtg een goeöt ftucfe upt-fteecfcenoe/
tnboegen Set ficïj be£ te öeerUjcöec op- boet. $*t boo?fie gebeelte bient
tot Det 3©oon-lmp0 ban 25tnne babec en iBoebec/ item ïteucfcen /
Piobifte-Mberg en anöecg ·, öetacbterfte fnnbe öetp?mcipaeliïe$ge*
fepareect tn b?iefeet rupme en lucï}ttge/ foo |Banss-al0©?outoe -3a*
len/ poer met ttoee geootei|aect-fieeben boo?ften/ baer tss oocft een
iieccö-fjof om be^teUoofe lichamenfooöteraïgnrt Caft-ïjupg ge*
ftojben te beaecben. (€ot öefe afgefonbecbe plaetfe/ toerben niet al-
leen b'acmepeftettngen/maerbiemetSoobeloopen/ Xeget^teeta
en anbere befmettelijciiöeben belaben fijn na toe geboect / om t' boo?t-
ftcuppenban bien/ metbeDulpe€>obtg/ foo beel boenlijtïitë boo? u
fcomen: <©te begerigï) i$ om teleefen/ nopenbe be befmettinge oer;
fBe{tilenne/ p?efetbatiben baec-en-tegen mitfgaberg of men/ en toiebe*
Aavtfiem W* mac1Ö ontblugtcn/bte lefe öet (Ccactaet je ban 3W# aen Kabetfeim*
umi»
GedruH tot
Delft 16 %f
, eemjté Eatjjnftïje ^cïjoolmeetïei: alljtec m be becöe €laff$ / Defc
öenbe't felf be feer net bp een getcocfeen iipttje befte tHufïjeuren bte befe
fïoffe Debben bedjanbelt.oEnomte beflupten moet ingiet nocft ijpboc*
gen een b?eembe fttftorte bte mp in't boo? loopen ban feecnet %aeth$f
fiengenaemt/ spiegel ber gebencnbjaecbiglie gefcbiebentlTen onfeg
Cptg f ij? ontmoet en boo? befe in ong peft-bupg / aen be Beicteerg-
böcnnocöfïaenbe/foube jijn gefcöiet/ ben^utöimrbeiljaeïtbefaerïf
aïöu$. Anno 1624. Als de peil in Hollandt en andere Landen en Ste-
den in Europa in fwangh gingh > foo is tot Delft gebeurt dat aldaer in't
Peft-huys waren feer lichtvaerdige perfoonen, weicke oplicht hadden,
overdeziecken, maer die defelveniet getrouwelijck waer namen, jse
wanneerfe ineenflaeuwteraeckten, defelve terftont begroeven, gelijck
't gebleecken is aen een feecker Mans-perfoon, die wel thien uyren had-
de begraven geweeft, en weder tot hem felven komende y begon luydt
te roepen, en met de voeten tegen de Kift te ftooten, met fulcken geweld
en gebaer, dat 'teyndelijck van eenige gehoort wierdt, die, met'er haeit
het Graf opgroeven j en vonden toen defebegtavene in onmacht, neb-
bende de voet-planek vandeKiftgeftooten, doch foo haeft als hy lucht
kreegh, gaf hy een groote fchreeuw , ende opiiende fagh hy 't voIcK
voor hem flaen, daer hy alles in't lange met fchreyende oogen tegen
klaegde, hoe die Vaeren Moervan't Peft-huys met de ziecken handel-
den, vyelcke klachten foo veelte weegh brachten, datalledegeenedi
't Peft-huys bedienden afgefet wierden, en andere in haer plaetfe geitel >
die beter met deliccken omgingen, $a befe <tfa|t - |)UPfen / bÖlGP
««in Φϊ&
ieldfameHi
ftorie in 'é
oude Peft-
huys vooc
ge vallei
'iCHARi-
-ocr page 19-
van Delf τ.
rC ΗΑΠΤΑΕΤ-HUY S>
Gecombineert met de DIACONIE?
Ais mede'tLEPROOS-HUYS.                          · .·
<H>mbenoo?fp?omn öantoelcfeCöaritaet W te toeten/«wf *g ÜST*"
alleclep foo?ten ban öeöoefttge en onbecmogenbe mentenen / Dte t noo*
öianonberboutbanlebeng-mibbelen boo? öaer felben te totnnen on*
macfitf οδ toaren/' 13P boo? joncnöept/ ofte oubecbom/ stoacnte/ ober*
bloet ban ninberen/ geteecnelöcMieben ofte eemgecfianbe ongelucntge
toeballen. !€en«guaröebanöeï|upö-acmenttciieiienDaegö^aenöe
Cflaritaet-feamec bepenberen/ öabt bit Collegte ban ben M-wjw
ontrent öet mibben banbe €eutoe btjftten Sonbert een P?jctncfi bie
fonberung toaö en toel toaerbig feo?telöö aen teroeren. m apagtftraet
befet &tab <®ctrop benomen ïiebBenbe om een feeefcee getal ban ftopere
©o?tgen0temogenflaen/ombpbe%<©eefl-mee|tecssonberbarme Kop«-eP«-
gfngefetenen gebtfïrtöuecrtentiptgerepcfettebjeuben/öeurbeen o?bon* gjgj^
neerbeop feetfeere boetebaertoeflaenbe/batntemantfoobantgemunt denHuy
s-ap·
Delft
foube mogen ontfangen ban alleen S&atnerg / €oman0/ ^npecsf/ men te oe
Scöoenmafcetè/ enanbece Diergelöcfieneecingboenbetotnootfaec^ &»;s
JijchtJeï)oefban'iSmcnfclienlebenienbetenepnbebeboo?f5fo?tgen^ ,teo|hmer
ntetbecbuptïert/ berb?emten atëgangbaer geltbuptenbe&tabtge* van dien»
fyacïjttotecbe/foo toaren alle 3©inc«elterg en ^eringsMupben alfulcöe
munt ontfangenbe geöouben / eeng ter toeecne ofte beertten bagen be£
Satucbaegü be boo?f? penningen op der Armen Kamer me boojfs
Βζφΐ$ toeberom te leberen / W ïjaec in be pïaetfe ban btett./■ atwlr
Hoe die ge·
öoet gangbaer geit baec boojen reftitueerben. ®e JPunt ban befe m- -&
©ongengtoagttoeeberlep/ b'eene b?oegïj ^tabtS-toapenopeemp ™»»i««*
tijtfefe manier/met bit omfc&ift in ben ram/ Den Armen gek m Delft -y.
Opï)et iïcnbe?0(lont Dans tUmofinam largittr fidelibus; bat tg ï d'Ael-
miflen mildelijck uyt-keerende aen de geloovigen. b'-SÜnfcer baer i)itt
öoben pag: 489, ban té getoagö gemaeent / boerbe mebe toel ^tabtg-
toapen bocfi fimpelbec en fonber omftïmft / en op be rugFi Dabt fp eett
^upfïten repiefenterenbe ben J|.<0eeft / geltjcn Μφζ boo?jeenert
«Mimen P«gï 4»» en 47« 5yn aTgeueeii; <o?n: ujup wnwwm v* ν v*rj:«5
te Öebbcn of b'acme lupben Daec geit oocfc toel tentmeften oi?&er bat?
toet ïjupfoïjefin emplopeerbe en niet onnutüjcn tottjiiiffe. tfefttej SESSE
tetertinben!|arei56i.bert3o^tniijgepnbltceertbateenpgelijcn keft.& -
ïjeöbeube feopete <®o?tiW bp be$£. «aeejt-roeeftoS befer &tebeöoen
-ocr page 20-
Bcfchryvinge
flaen tot actief ban De kernen Die ban ben $. €feefi IwfbeniDsfetoiae
Wnert toeertien Dagen mm foute *«pre*«öe#»^gSS
DaeranDergeltUoo?te ontfangen/ ^TJT^^mVfl^fSt
* ftoi^r· rge?t fijnDe Die niet langer te fuUentocrDensoetaeöaen*ή' ARS*
*·*.«. fChWtDatDitge1i?upc6metfootompleet nocfttoattf&ogoifteifêctfo*
fwiSBt at öuaenoiiDen Heeft. €enige laren Daer nae atë De€>ere*
totDeift, JS W^reenmejutoCoiiegievan Diaconenopgerecöt DteDe»
moefTenonDerDe^eDicatien^
Den aen SteDematen toan De nieutoe <©erefo?roeerDe «aoOt^ mm/
toecDenDeme Μ openen DanDe »utoe üereft »|v?SÖ5ÏS
. 3£^7i!*w eecfl tip pjobifle Daer toe aengetf elt Defe toter Dte te
Sorteer tWCftlDefieltematn/ M* Jan Picterfz. ^^S^fi^rSS/
de Kerckea Dirck Harmanfz. de Haen in Den «IttlKtf enDeFrans Michwjfe.. Came-
*lhier' iing. * SBaer alfomen öeDon Dat toccfeïjepDe perfoontn $*$**$£.
* *»< *«■*» fagWlmiflen te treeften on-aengefien f? met t'eenemael W«fm
**♦ 4*τ' toacen/ -ttoi ieft meren*» tenDeerDe tot ^rmtnDertnge Der p?o^
ben banton recfiten nootD?ufttgen / foo ^3SSJS£'SS
GeftatueettDataUegoeöeren/DergenerDteb^^^
meerDeS
"ei DeDoetoe Dan De diaconie na 't emtipel tóan DegeneWejg»
l(» €>eeft goeDeren toierDen gefiuXtDt» ptt h*& De berfion..·
binge;
Goedere» Α Lfoomija Hceren de Magiftraten defer Stad bevinden &* f Φ*
ten
der generd?c & foonen, de Aelmiffen die in deKercken ten behouvevanden regtet
vanier Kerc
"
Ά££*ί deylt, ontfangen enlegenieten, niet tegen-ftaende, fommige eemglints
iTcrOvêriy- fijn gegoet ende andere midelen van leven hebben, ikeckendet fdve
den te moe- tot fchadc ende achterdeel van den oprechten Armen; foo hebben nuj«
£ iehTeve Heeren Schout, ende Schepenen by advyfe van Burgemecfteraι oe-
SKïS fer Stadt gekeurt, geordonneert^ende getaeert, Keuren, O donne
normen, ren, ende ftacueren by defen, dat de goeden van allen den genen Jefow
taen eetiige van de voorfz Kerckelijcke AelmiiTen, door handen vanden
Diaconen binnen defer Stadt fulien ontfangen ende genieten, denι ie ven
Diaconen ten behouven vanden Armen fubjeft fulien vv^en,, ^ara
felvenaerdeaflivigheytvande perfoonendie fukke AdmtffeagWJ
ende ontfangen iullen hebben, al haer ï^erachteraelaten goed»
behouvevanden Armen fulien mogen aenvaerden,, hebben ende beöo
den, nièttegen-fbendefycemgeKkide^^
tcrlatende waren en dat in allen Ichijn ende voegen als atJ« W»J£ dic
Kieefteren defer Stad aenvaerden ende behouden de goeden der geenc ^
-ocr page 21-
"
vm O e t. * *♦                   fos
ge Aehniffen v&nden Heyligen Geeft genoten hebben* Aldas gepubli- *#<> 4 j^
EcertOptcn xxv. in Mey ANNO xvc« Lxxxvj.*
                            *«*ƒ;j·*
«©ntiectufftöeiHJecfcöepïïePïetcatettlipöc Staten banöenEQnbê
aeëmaneertenbe binnen öefe <§tabt ttetatibetüc& becmeutot fonög
teae»j$ ue 35eUeiaecS / ©agaöonbeu/ en anbere onnutte %tum-$m*
gevg / m noeïjtang bebinbenöe 't getal ttecfelbec baec öoo? met bec*
minbect/ niaec ter conttam ban tobt tot tptacngetoatTenenbers
menigöbulbtcfit te 3Ön / niet alleen tot gcoote iaf&n bec iButgecen en
Oorrvtong
«jntooonberenbefec^tebe/ maecoocö tot gcoote piewbtttebanben en begin van
teaecen Hemen bie öe^eintoetrenoaecDoo?oni;etljtmatigpto«riim * <=™«
ontcocHen/foo totetttnöenSare i597.öpfe31Bagi|icaetoerec $tabt ™CJwiM
omme baectnneteboo?iten/een Kamer van Chamacen üpgercajt/tot
naber epftcfjt en betfo?gtnge ban be boo?f3 toaece kernen. 25p b'rnitt*
tutte m <©?öonnantte ban befe üamec/ oïe m bmefc totert gemeen ge*
maecftt/toiertöetbebelenoftebibbenban ^clmoeffen langgï bc fjupfen
«iet foa aiifbiutelücït en t'eenemael berboben / maer onbec feecbere 'Hf*"
refamettenijeeinaeuto beteugelt eubebepaelt/ te toeten batnwmant
toegelaten
opstoatcfkaffe fulcjebermocijt te boen/ fonbec baer toebeenregente onder Aae
Sebbenfc&iftelöcöe%mbanconfent banbeMecftersvanChamaten, «»*«*-
cnbe öjagenbe opcnbaeclücnop föniltncnec boiftDefeS&tabg-toapen/ £^Dt#
ofte tepenen/ 't toeltn ben bp be boo?noembe SBeeftcr£ ban Cfjawtaten
gelebert toecbe- 3Mtfte $cten mijoubenbe toaten be up?en toanneec
fp mocöten om ^elmoeffim gaen / m^t ben tmt boe lange fp baec mebe
moeïjten btbben / geöouben 3tjnbe boo? b'erpicatie banbten bp ben
Charitaet-meefters bemieutoingebanöefemtetebetföecnen/ ttoem
ban toegeftaen of getoepgert toecbe na gelegentöepbt ban perfoonen en
# s,et d,
faeeften» * <©e goebe 23urgecp totertgereeommanbeert ben nooöt ban „$&& van.
oen^upgacmen/ mitfgabecs? bengenenbie mtonfomu'të ban befebeurenen ©?bonnantten toegelaten toecbe ïjaecl3ïclmiiren te btbben/toelbaet te betoonen enbe milbe ïjantcepcbmge te totllcn boen. 0©});bers toecb' allentitalbe fcljecpe o?t»?e gejtelt tegen Set tnïtomen en υοο?*«amemlöcn betbliif banallebjeembeen J©tljeemfe pecfonen ■/ bte baerfelbe met öacen acbepö ofte Danbt-toeccn niet en toiften t'onoerljou*
oen/ baectoiecb oot'6 een ampel reglementboo? gejf$*ben aert aüe
^eeaec0en»e(lerfenban^mbacbtenbiebtcbtoili?onöcrfcï)ïinban
OjacttateeentgeHrme^mDacöt^-Mnberen/footoelbanHptiteemj
'amerOMt
e keur tot
onderhout
den armen
Ληηο Ι597
lAti, 1.2.
Ordre op'r
ondei ho vi-
de » van Ar-
me Arabagt*·
[e ali binnenbefer^tabt geboren/ aennamen/en befelbe in piaet.ff ^^„5
ban een ^mbacfjtte leeren/ meer geb?upcten tot baec lupg-toercfieu/
bctoaren ban biepne Binbcren / en anbere bare particuliere bienftcn /
Jatenbebefelfbe boon^ op-toatfen in alle ono^bentitjehijept en gobt^
looffjeptj ^uioeftiéc tegen in allerftanbe manieren oocntoterbboo?
nen/en p^inctpalnchboo: berbobtbat niemant eentge ^cïjamele mw-
cacötss-ninberen mocöt« at nflaen ofte u#$m Bmbacïjtettlielltn w*
-ocr page 22-
$$$                             Befchryvinge
Shtdéh- tpfiöBJliW                                                       Charitaten,-.*
èm&mr Wé ö&r ober ten meefte nutte en piofijtebanbe&inbergmetbeAe*
jfffht- w figcjs en $®eefïerfen banbe Sfimbactjten contracteerbe / enbe onberan*
beren bebongen Jjare Sfinibacötss-binberen te fjouben in beöooilijtïie
(Cucfit Me onberöanïgöept' enbe ten mmitenalle^onbagen een fee-
btcatïe te boen gooren/ enbe na pet emibigen ban-bten Jen te laten
*  ur*. ι* foinöett fttbe gemeene charitaeirSehoie** otnme aibaer nrtleefen
enbe fcjiipben/mitfgaberg alle goebe (€ucljt en «Eerbaeröept onberregt
enbe geo#ht tetoecben/€nbeöoe-tweïD|ïöereKenrtoelerpjejTel!jcK
bebolen toag / bat alle bie eenigö fubftbium /ïjuijpe en bpfïanöt ban bit
l^upgbanCöaritaten genoten/ öaer moffen ontöouben ban ^?mc«·
fièn/3|ïincften/(€upfTen/ofte^peelen/ oocft eenige herbergen ofte
(Cabernen te frequenteren > foo toierti bess <iaergbaer aenuocpit
*s* generael berbobt gebaen aen alle bte ban eenigerDanben lelmtfleii
ofte <©obtsi-Öu^ leef ben^
AclmiiTcn Α Lfomen oock bevindt dat verfcheyde perfonen ontfangende Ael-
otitfangende *» moeffen vande Diaconen der Kercken , vanden Heyligen Qeeft-
°itChVGodi" mee^ers ofte vanden Camer der Charitatendefer Stadt, hen vervorde-
Efy* le°en- ren het ontfangen geldt te verdrincken,vedpeelen, ofte anders onnut-
ée, nie« te lijeken tieur te brengen: Soo word eenyégelijcken alfulcken AelmiiTen
mogen in ontfangende » verboden eenich Herberge, Spèeï-pjaetfen ofte oneerlijc-
«aendrfnken ^e Huyfente Hanteren ofte befoecken> ofte het ontfangen geldt onnut-
telijcken te verdoen, ende dat anders dan tot onderhout van harenKin-
deren ende Huysgefinne te bekere», mede opte peyne ende ftraffe van
xiiij, dagen te water ende te broden geleyt t ende noch daer-en-boven
arbitralijcken geftraft te worden, tot diferetieyan mijnen Heerenvan·
* ί Ketirhtetk., den gerechten. Aldus gepubliceert mette groote Kloek van 't: Stadt-
ƒ 7i, *»r/». huys defer Stadt, opténnaeft-leften December AnnoxYC*xcviij.*
men, geen 3£>en Cïjaritaet-armen toagootaberboben binnen Baren ïtupfe ψ
Hodden te mogen öebben ofte onberöouben/ eenigeröanbe Stonben/* 'ttoeletf
mogen hou-
00cit η0φ (jebenbaegg toerfc geobferbeert/ tenepnbe Maer Wb;
ofte eenigerfianben fpijs tngeenenbeele aen be ï|onbenfoubenberqtn*
, , fien, €enige blaren Dier na / te toeten 161 a. be 2&ebelarpe w m
fflïïSS* meutoe «©jbonnantieganfcfKtf gaec toelfcïjerpelücKberboben3D«ös/
den,ennieü. foo toierb om befelfbe©?bonnantiein trepn te b?engen/ enop baton*
we middelen bertuffcöen ben regten 2ürmen(baer in men ban <0obg-toegen getjoupe
pinventeert jjja^) in rebelnc&Dept motfite toerbe berfo?gt/ onber anbere mtpoej
ftanto;anc ie» ft» toe fubftjlerttte en onber (lanb ban bit fyxp beraemt / bat ban boen
Armen. boo?taen alleJ|upiS-öotibenbe perfonen / mitfgaberS ooeft aue POT'
Ende eerft nenbte tot^aermonbigenbage genomenfullen toefen/ Ögy^yS"'
wegensnregt 0fte ©?0ubj/ gfongefd ofte ^ocöter/ als? oocït befaerbe ïPee^ntn^
ïïnkl«rr' ^«n bieten toeber-3ptienban mw enpoeber 39« öe|io?ben/^|
-ocr page 23-
van Del f τ.                         507
Söel^ntoöóttbergalsmiegerg befee&tabt enbe bjpbeptban-bien/
alssoocft Dtebanbupteninöomen/ enbe binnen befe <§tabt ofte typ*
fjept öan-Dien (ïerben ofbegraben toecoen/ fcDuliitöö Tullen fpn ten
beïJOUbebanbe Camer van Charicaten alhier/ Öaer befte kleedt, 't fï*
ffeantel / ileupcH / ©lieger ofte houteen j öeBoubelöcb Dat b'€rfge*
namen ban ben eberleben't felbe föleebtfuUen mogen rebimerenmet
alfulcfce fomme ban-gelbe/ aisSbe iBeetterg ban befelbe Camee ban
Cfjaritateningoebe bifcretie fullen arbttreren en feggen/ mttjSgeen
booger fomme te mogen bergen en af bojberen aW öonbert gulben;
öocöDeliöeraliteptban gequalfficeerbeenfatfoenlöCBelupben/ öefe
fomme merenbeelg paffeert / en ootè beemjbiS feer berre te boben gaet* i*m drie
t€en felfDen oage taieebt oocfe bafigejtelt mmenboo?poerenen/ euuen van
binnen DeïJercfeen begraben fóerbenbe/ tnplaetg ban berttg ffupbersi fndcKcÏÏ«
bie tot notö toe bpöe Diaconie bjaren genoten / boo?taenb?ie gulben begraven
foubeuetalen aenbeGamet vanChamaten, nebenjs notfj anbere %x* v>erdende,
ticulen meer / biegepubliceert ben 19. September begboo?f5 fiaerjS „
ght
«613. enbe alle ηοφ iegentooo?big8 in gebmpcfi geoleben 5#n. *♦ <0een hftkjf. 36«.
ttóee ifêaenben na befe föefolutie beguam be &taöt / in'treguarb ban
*tboo?berf}aelbe rec&tban't Opperfte kleedt, <©c*ropbanben <&taet >tRcgt va«t
enOe öat ommeboo? te bomen enbebjegö te nemen alle oppofïtien/ ban oPPerfte
eemgerbanben€rfgenamenbie onbJilligö fouben mogen toerben be* "«J f"
bonben *tboo?f5 öejte bleebt in boegen aig-booren te mm bolgen of °^v9ÏïU
te reOimeeren/ tóerbenbemitg-bien 't Coïlegiebandarftat# φ&
autöorifeert omme boos een «Efeeecftö^fóbe befer mm jegens ben
onbjtlligen erfgenamen bp parate eretutte tot bolboeninge ban't
boo?f3recötte mogen p?oteberen/ bit<©ctroptoaggeteet&ent enbeje*
geit Oen 14. Höbemter be# gïferg boo?f3- &o?t£ baer aen / te mtm ,
ben 29. lanuarp 1614. toierben be goeberenenöe in-nomen ban't huys epn
in-
Leproos-huys aen't ^upsi ban Cöaritaten toe gebcegt/en te geliicn komen van
be Directie en regeeringeban't felfbe Mup$ DenCöaritaet-meeiïeren Jen onder
aenbebolen / toerbenbe mits-bien Leproos - meefteren gelaft tuffeïien gjj
lantaet-
bit en jBep naeft-nomenbe/ aenbe fBeeftergban Cïiaritatenoberte meciteren
leberen alle ïjaere ^ieben/ ftucnen en papieren/ enDe ben te laten gefteit.
bolgen ben intomen ban ben Leproos- huy fe, fuiienbe booMen be Dien*
ftenbanbe iep?oo^-mee{ier$icèfferen en b' een epnbe riemen; geUjclt
öan De peeren 25urgemeefïeren (Die berfoebt toarenbefei-lefolHtte ter
eretutie te leggen) op ben n .fBep baer-aert-bolgenbe ΛLeproos- *}M*m,ru*i
meefteren gebben belpiCHt boo?öaer-lupber bienjleöen p^pioosi- *°5Tïr"
|«Pfe tot nocb toe gbebacn cnbe bebjefen ». $ïet rtteer afó ttoaelffd, %*£,,
aagen na be boo?gaertbe Kefolutte / namentlijcK béh '10 fTOiarp
be^felfDen ^aersi i6i4,toerböp be iBagiflcaetberberöefloottn bat .Camcrv^
be Camer van Charitaten enDe De Diaconie, fouben toecöett gecombi- ea'Skcoric
neert en rfamon geboegt en bat alle De 38elmiften bk in be föerilten W gecombi^
be l>tacdnen toerbengecollecteertnabe piebicatien terfïcm in't bp^ n««.
ièffz                         toefen
-ocr page 24-
■■
Befchryvitygc
fQ$
toefen ban em of ttoee i&eeftccg ban Cöadtatcn Beseftent eit fit
een 25eucfe tec Camee ban Cffamaten fouben toetben gefc^aclit* fultr
bttCoUegte V>an tiee^i^ötaf aibussbei'imtiMtiigeölcben/ sijnbein
befen aenbangïi toet fïecete boel) nu omcebenen maes ttoaelf in ge^
tal/ te toeten ban cicje fese» l&aei: functie en mamets ban beegabering
fullen top nvt becbolgft nabec berelaim Söeljalben be boo&enoemoe
mibbelen ban onbecöout/ toaec upt Ut Mw& fubftfieert / fp?j$pteti
ηοφanbere aptfeecöere gebeeta foo ban fc'€*cpfenenbe$>aei}mt
banbe <j§tabt / a$ ecnföeets? oocfe batvt <0eineene Éanöt. Sent een
beu?* op be gitfbe ban alle bernofte oncoecenbe goebeten / afê-mebe een
öetben-beel banbe meetieö?eucnen en banm op't^tabt-Dup^öetaele
toerbenbe / boo?tg al öet oeen ben Sternen int generael toeebt toegeïepc
toaec onbee ban ooeft 't feiöomen banbe 25oflen/ foo int Coüeöiebanöt
IfutoelötHfe^aeiHen/ al^inbe ïgetuergen /mitfgabe^boo^t öe##
ttgen ban be 2$egeaef-plaetfen in öepbe bc groote Uerceen/ en foo
boo?t#; maec infonbeeïjept tomen oocttin tonfïberatte be toilligc atfc
ten en Eegaten/ bk foo mi en ban bupten tebemtte bant^ppe^g
ïileebtaen \m kernen toerben gemaesfct/ toeltnecs «ene ban fonbec*
ttttge importantie öooglötn nieriteest aïfjiet δρ geö?acfti te toabetu
David Nuyts, een cöck hoopman/ geboren tot ^ftufoe^psn Hmio.
1568. enbe<©beclebmtn ^<©?abenDage ben 24. «geptem&ec1631*
geeft bp (€e(tament inbatoben te. ffiuguflfc basröeboren#gemae&t
aen benamen ban febentfnen fïemmenbe^teben ban foliant/ befe
boïgenbe Segaten ban Capitale aaien/ foo in be Oofi aïsi 3©e(i-3!^
'öiftöe Compagnie»
* Rtfatutiit.
•yatié* Weth)
(»1.
Terdere mïd·
delen en in-
komen vtn
't
Btiyi van
n!«ritaten#
#roote
•«frldaedi
<ïan David
Nuyts, aca
iïH Arisen.
DORDRECHT*
Γη d'Ooil-Tn d# ι
Compagnie· ji
3OOO - - J
In <le Weit- lat*
Compagnie.
IOOO - <»
Haerlem;
J-OOO -
- 1
looo
**
Delft.
3.000 -
** f
IOOO
m t*-
lEYDiN.
4000 *
«* ]
IOOO-
m W
Gouda.
1500 ·
*
500
*V fc» .*
Rotterdam*
1$©» β
»
500
1» **-
GorNic«em.
IOOO c
*
1' f
ScHOOHHOVEH.
IOOO *
-
t
Schiedam»
IOOO -
**
"
BCÏ EL· E.
1500. -
IV
500
«■ ' *'
AtCKMAEE.
1500 -
500
- **
Ho ORN.
1500 -
500^
w «■
INCKHUÏ S£S.
150© «
: 1
500
-ocr page 25-
van- D e g. $ r.                     fo$
In (ÏOofllnd. I In ie WcS-ïft&
Compagnie. f Compagnie,
1 DA M*                           f5θβ
monickehdam.      xooo
Medenblick.          1500
purmbrent.             iooo
Μ Ι Ρ ï> E L Β V R G B,        JOOO
Η Α G Α.                               ΙΟΟΟ
5CO »' ··
5OO' » -
IOOO - *
Eünbe t'famen in <0ofi-:3nbifcr)e «fompagme m%mimèl€apU
$acl34Qoo»3uiöcn/ enirt&ca0efl-3irtl)triöeCompao«ien>fö!iIi)C!C aen mm***
öïtoencel Capitael 9000. gulben / atte ntetben ante» seeffmteert op
»76-300. gulöttu Centoeiöaeb boo^toaecalkgcöeugaüfletoaecbigïj.
b'lelmoeffemerjêï ben j&tabtHEepben eenöawcfeiiaec geboelen obet:foa
gcoot een öenefïcie toilïenbe toonen/ ïjebüen 't ^cöiïbetp ban bten pa*
icoon/ rspner gebacDtenfö in een Soopereplaet boenfnpben/ enbaes
toeeïc af^cSfelmbanöenBccöt/metf^boeainge ban bit 3£of-bfcBt
ffjïneteerebaecjonbet.
Dit Beeldtwcrt hier vertoont, niècom fijndeftigh weefèn g                Uf-dffcN
Oock niet vermits de Man veel Boecken heeft geleefen;                 f*yaw«»^i
Maer, om een hooger deugt; dat is Sijn milde gunft»
Die by Godt beter is als oock de befte kunfr.
Degunftmetdaetverièlt fy aendea naeften Armen,
Oock gantfche Landen door de Leeden ka» verwarmen ?
Want vondmen onder al veel lieden Sijns gelijck >
Al die nu fchamel is» die was in haeften Rijck*
^oóDetaemt8«tbatmen&efla«imösr3©ct-öO0ttt«^oi>aiilerDa^
^ warneren mgoebe en iangbuprige geöeMgewfTe öeïjouben/ op bat ;*««**«■»
öe menfcöen fitj baet aen fpiegeienbe/ m te mmhtt tot toel-boen SdSSff"
niotijtcii toerben opgetoeefct en aengep?tcfieit j De gedachtenifle der »*
Kechtveerdigenfal toe zegeningen fijn, fepbbe<®eeii<©ÜbtgbOOJ&a* **
wmottf enbe Cftnfte be ï%mt/ bic belooft Beeft/ bat al ïnatmea
ooet aei; 3ijnc Sirme Hebematen / gereet&tnt faï toeïben atë oft aen
genMelföeftfn'ebe/* j^eftoocBgefoiltbatbe gebacïjteniffeberging ·**-»* e#
Zc ö«m toelbeben/ tenattentpbe4topf&gamfeBe€|)#enbomfoui «·♦
2S22®°utot herben*, 't^p banbatment boet βρ ffS?ift*lStf»e ♦a**ww.iw
r™icftCttmSen/ Pibliwtotnfmptien/ af-öeeltfetenenuptbjntï&felen ^n.ï*f;
«an <Eere/ of anbeie mtbbelen ban aenbecfit/ men& ronbecBoubm-
ëLJS Ve ö^atljtemffen bec 3©ei-boeribc«i w allen gebaüe mm:
«DuibigB,/ a& toefen baegs* ft iet te £a$të toowaï* to^t s^
-ocr page 26-
■■■
Jtd                    ■' Befchryvinge i
P^actifeer t·■/ toerbenbein fommige €»obtg- ïntpfen naeuïpcie fBemorte
ïaetiiicfe gift geijouben ban ofte boo? toienbe miibabigljeben öaetfijntoegefyaat»
jan«b7dor ^nöer
attoe toflliöi giften bie tjiec te ©elft aen bit ïtupgsegeben
Je Dochten 5Ön / en noc& bagelijcir gefcöottcneji toeröen/të'er een bie om be aer*
vanden Co* Dignept ban be faecu öotn niet en btent bet3toegcn, «geecnec €crfcare
lonei Mor- ulamme 5ijnbe be #ocötec cfoo mp bencïjt toerb) ban ben Coionel
san·
           !fêo?gan / en befW£ feupg-bjouto/ ©?outoe CïifaBetö banlfêarnu;/
torene tiiuftec o&af-pbDuto öoben * öefcffêeben / continueert be
IJlst™ ö*toootitetoart3!aeclp:/uptbeptaetgbaer fpcefibeert/ aenbtt^ups
r * ' obei· te fenben / eben foo beel gulben ais fp Saren <$ubt të / 3önbe nu
, (a& tcfi Ut fcïfceef) in be 'tfefiicD laren <$ubt. #m nu berber te
schiiS- ^e^lgen t'infiomen en onberfïant ban btt€öaritaet-ijup0/ btenen
jeflen voor oocn geconftbereért begenêraïe Collecten bie Saerujcn; t'Barenbeïjoiii
't Huys van ue gefcfjieben / met be &tDaél lang«css be Hupfett boo? be gamfcDe
hóeTewTe iWö#: ö'<£#eCollecte/ bie gementioneert binbe/i$f gefcijiet op
van outs ple- ben 30· Iflobembei; be£ g*éE8 1597- tot fubftbie banbeüieuto op*
gen te ge- gerechteüamWbanCitarttaten/ om be nootbjufttgen teberfo?genen
ïchiedcn· %m
öe '25ei,etócpeÏöf te öotiben *♦ Cn bp be geb'uc&te #?bonnantie /
*   * j^»rVbatt ben Hace 1613^
Vem£rf' telms 1fo° toel al3S>t boelen felf / abfoluteujcR-beröoben toaij)
" toert in 't ttoaelf be SSrtücfiel gefegt/ bat tot betfcïjepbe tpben na be
5                noobber^intienfouöeberepf^en/boo?becgoepeclupbecbeucemetïie
^cöalefoubërt toecbenönt-öegaen. 3Bepnig bagenna't emaneren ban
befe <a?bonnantteWét öp pmw ?én gefcgietop ben t£ 0$$l 3Ün&e
^onbaclj* ï^oebeeietttoiinnéec anberen fouben mogen ftnflfebolgt
Biet SI ■** mP on&enent t Cbocïj /0et ïienlücB bat 'tfcöètt etlöcneSaren/
eenmaei men fulcjc m^tü^Wmm§M^M aecgopben ttoeebenfier.tf-Dflg
•siaers en in ïjeeft gebaen/3önbe bantób?tjprC|itjjcBbatScötï)iett©eertig-iïaöen/
wat voegen. j,p g&irömttft^mtmS^Mmi^H $fcï) baer felf toe berleaen/
elcff geaffifleect 3ijnbemet ttoee 3©üCK-meejiecen / bieöaecboo? öet
gantfcFie Wijth ofte auartier / baecin fp tooonacétigfi 30n / gelepöen/
inkomftea fonber een encMnupg ober tejïaen} en jèt ($ aenmercHelpCB W* bfrt
vant-diea, ótttfancj batt öèfe foïetViheleCotïèctc/ettÊiiicJöe ^ar^n iacfiter een contt*
„i'*.'"· mieltjCK isf geaccrefceertëntoegenömen7fóribér opt (ielfef tn tpen ban De
groetende» *ΐφ$&, {ΡΡ^Ι^Φβ^ΜΡ^ f00 Ρ ^ ttU βί tOt ^ tmpO?/
tarttefbmmeiöpgefï#gei*m #e$f baepte bQö?eh toerbt een fiJJ*
tatiébart't ^é^ffii^tf'di^biéim/irn^t Utiftmëimnisé iciac èenpgelöcB wi w
*8%«rj*«ibaéYinne^ta^^^                                            Öebben ie mmW
fiUi9. béègetèniiae'e 'familie rag toe tÈfurnèrenenbeïafien^ Φβ3Ρζ;»'
itabten bïtjben mebe met tn ^ebaeetbèit per Öebotr tè boen / met be w
meeute in alle be prcBen pp :t ^racötïöiite* β 'toe a^ te maencn*
*  si* mm ^rt böo?toaet mpettjnffl||[wöljfjMtt neemt be groote Beloften^
ƒ »7« 10.4a, 0oörBimatDttgïjboé^^^                                       ¥ / ^if,,*.!
-ocr page 27-
van D e ι $ f.                   fit
foubè f|m tngetoanben ban mej&ebogentiiepbt niet ontflupten boo?;fm , 34 &
behoeftige eben-menfcöe i €tt nebeng alöerbanbesegemnge bie men H- * c·™*·
öaerboo?inbe öepiige ^c&iften bint/ foo leeftmen bat ben ψ& ΐ£™Μ
pöeet aantel / ben honing 3lebucabne5ac bermanenbe tot boete/ öefe
ïietoeeg-reoenen Öp-b|engf)ti breeckc uwe ionden af door gerechtig··
heyt, ende uwe ongerechtigheden door genade tebewijfenaende ellen-
dige j of'er verlenginge van uwe vrede moclite wefen *, Cnbeu €>Uti * "&**Μ
baoer J|ieconpmug getupgöt/ bat Dp nopt gelefen Beeft bm pemant een *7 *
quaöe boobtgeflo?ben toag / bte betoercben ban barmBerttgjjepbt ge*
Oejfent fjSÖÖe» Non mttmnï \ntmt£\ me Ugijfe malamorujwrwumqui
opera Charitatis exercuit, <©e Situatie Üan bit §Up$ banCBaritateft Gelegentheïs
pleegt) boo? befen te toefen aenb'ouöe ^elft beiupben be $oo?t ban «"^«i*.
<& tHecöten-Cloofter Bier boben pag; ι \7. befe&eben; bocB m$% ΗΓ
igupsi albaerteblepnbaUenbe/ fg naberöant getranfpoèteert nietbe^ W*.
baer ban baen in be «^cBool-ficaet / altoaer een groot gebeelte ban'%
boo?f3»o|ïectotöet geb?upc& ban be bebieninge bertCrmenΜ W€
app?op?ieert / ben tngancft berriect Jünoe metbe beeltenis ban bn
Efefoe/ eertütégemaecnt /foompbertcBt fé/ boo? benfeonji-röcfeen
^deeitïjoutoec Henderick de Keyfer * bte be iCombe ban ben Wnw batt * Sit* *·*;*
<®?angie/ mitfgaberS 't «gtabtBupggefabètceert en ootb geuout Beeft. ^,,7·Λ,xί,·
25eöaiben Set 2f}ae&öupg /,ber Regenten Warnerd en anbere noobige; -
©ertrecfeen bte men Bier ban binnen btnt/tè na ac&tecen langg ^tabtf-
toallen een feer groote ^ael toeber3iit0 met menigte ban 2$ebfieben/en 'toude we-
in *t mibben ban be bloer een groote bierBoecöige ^cïjoojfieen (op bierpilaren (laenbe) boo?fien; aïtoaerbeïe3©ebubje-b?oub3en biebecmitjs
van chaj-ita?
ten.
jiaren <©uberbom of 3toacnte be# litBaemg niet langer aw be boft
Konnenbe geraecben/ alöfer bp ben anberen onberBouben bierben / befe
Plegen tot meerber boften ban Bet Hups* Bieren baer befteebt te toer*
ben/ toaerban bit gebeelte be^upgabuftbeujcbfcBöm be tiaem batt
Beftedmg-huys inpjaets ban ®vtot Weduwen-htiys-ofte-Hof beröre*
penteDebben/ gelütbfpBieroocb een feer grooten lof ofte (CBupn tot
ijaetbermaecb 3#η Bebbenbe te mibben be Bupftnge in gelegen / toaer.
u!)ttieboo?f3^ael ïjaer itc9ti$sfcöeppenbe: ^ieri3$eenbitine-©aber
fn mmie-ïBoeberom op alless opfitötte nemen ·, alle ttotfi/ gefiöf/
vtmw/ en onbeïjoojujcBöebenboone bomen; ^>efe leefi ïjaer op ge/ stkiitéiijc^
fette tiioen eenige fficBtelpcfie en <©obb?ucfittge gebeoen al$i mebe eent^ %™
van
öe Capittelen upt be %. ^cö?ifture boo?/ bjept m eentgec maten upt/ '
fatecötfecenbe en boenbe baer bermamngen obec / ter ïierctie getoeeti
juttöe repeteert bPöaec be $?e&icattett/ ben ^teefcen afftfteertöp in
Jiaer upterfte; fultvWm W* functieberbofen
tomin.be Μ* &ΦΜ
lameincn etbaren moet3ön. ^en ^octo? / Cbirurgijn enbe mebica^
yfntJtt Öier noobigïj / moeten bp Bet 4&aft8up£ bebofh'cöt toerben/
oeinthboben* ijsaengetoefen* Be JSegeringe en abmmifiratie ban * ent**»
ou santfcöe ^upsi ban Cöajitate^n Haet(gelöc6 ^ ^ combinatie ijs ge? tn? j^
bïeeefcea)
-ocr page 28-
jf£                       Bcfdiryvinge
öleecSen) acn fes? Ifêeejterg ofte ïlegenten ban CDarftaten m feg $N«»
tonen öalf en ïjaif/ be namen bet- €ïjarttaet-meef&ï#öie f'egentoooj s
tinnen Ar btgömbtettfoijn/ 5ljn öefeï Dr, Henricus d'Aque*. Hendrick Holt-
oner «Hedit huyfen. Jan vander Straeten. Mr. Nicolaes van Affendelft. Barene
CnSt™0 Snocck· Schaikius van Dongen. &ptben32iaC0nen3Önöitang» Chn-
bêüenen? ftiaen van Sweden. pieter de Bos» Niches vander Boon, Willem
van Noye. Cornelis de Geus. Johannes T-hicrens, <&φ $fêUft$V$
ban Cbaritaten en Biaconen te famen/ beöiencn en öefo^gen foo toei öe
kernen ban anbcce gefintljeben / a$ Die ^libtnaten Dan be &ercfce 3(jn
fonber onberftljept/ boeïjeien op een bpfonberen en berfcDepben bagf)/
te toeten / be i^up^fitten ofte i|up.ö-ar men begf HBoonfbaegg / en De
Eebematen beg ^>at«rbae$s / p?eftberenbe alfoo öp feeneten eert een
. . lEeeftci* ban Cfjarttaten / en ban toeberom een 3Mafeen* S|aer %mw
35?b3bSr enfeïmibige plicDt $ / goet en pertinent onbecfoecf* te boen ban öer
' tücmett conftitutie/ gefontïjept/ banbttoercu / neerftigöepbi / miööelen
ban onberftoubt/ tofl ban iunberen/ iftemban öaer $aberiant/ laetfïe
tooonftebeenanber-e geiegentie^t; enbeöebinbenbe bat befelbe/ niet
tegenitaettbeöare goeöe beoboiren/ naerfttgïjepbt en fpaecfaeniDepöt/
ban fjaer arbept en mibbelen niet en nonnen leben / be feibe naer aöfce-
wie iy met nam Daren noot / met een toeecHlëefte 3üelmoeffe in rebeljjtnöept te w*
f«iiïdietcn ftbieren* €bocïj bolgeng föefolutfe ban ben Sare «66®* bèrwogen ψ
**·&*· meniam ban beamen leistenen / tenfpöefeibe afboo?en$> bies acï>
* R*fit«tieb: tec-een-bolgenbe blaten binnen befe &teto getooont * / en bat men con*
wie wttb, fm en acte ban abmtflïe ban be peeren ban be a©etf) ofte ban bc iee*
i*ti* verf», t'enSöui'gecmcettecenbefiomenfjebbenbe/ toelc&eueilaetfteaengaeuöe
notfj naberfal toerben gefp?oocfien. &p abbiferen enöefftijmm met
Plnralitept ban Hemmen toatelcn aemiJerfoon o?binariefal toerben
toegelept/ en beffemmen fïeecRenbe / beeft be#?efibercnbc een bettpe
fïem. 3Slboo?enss fp tot tjaer befoignejS teeben/ toert bet boIgenDe <®p
hzU uptgefp^oocnen in Danbe en boo? monbeban ben ^eftbent ·,
«chedt, ge. C% Barmhertige Godt ende Vader ghy die niet alleen beflooten ende
d«n werden- ^' -voorzeyt hebt dat onder ons alti jdt Armen Tullen wefen} tnaer oock
^tf*l-eern«n bevolen den zelvenbyteftaen, naer dien wydaerioe verkooren endege-
SSe d« ftek 2i)">fo° wiIt ons metUea'SÏeft der voorfichtigheyt by-wooncn, op
Ammticcd, dat wytuflcheh den rechten «nde onrechtcn Armen ónderfcheyt maec-
ken. Regeert ons met den geeft der liefde, op iatwy nier alleen deAei-
raoeffen met blyraoedigheyt ende getrouwigheydc uyt-deelen > noa
oock den ellendigen en bedroefden met u H. woort vertrooften. On -
fteeekt de herten der Rijdeen tot mildadigheyt tegens den Artnën, t?
eynde alrijdt middelen in voorraedt mogen zijn om die te onderhoüo
Beweegt de herten der Airaen tot danckbaerheytj op datfe u alshai
Vaderende goedertierenverforgcr liefhebben endevreefen -3 Ende: ^
iüen den menfeheanieje alleen v^n den broode leeft» maer van alle w w
-ocr page 29-
van Dei * τ.                   jij.
iatuyf uwen monde gaet, foo wilt niet alleen uwen genadigen zeegen
over de AelmoeiTenonfer uytdeelinge ftrecken, op dat de Armen door
dezelvige in dit leven gevoedt ende onderhouden werden , maer wilt
mede haere zielen fpijfenen verzadigen met u H. woort ten eeuwigen
leven, door Ghriftum Jefüm uwen Soone ende onfen Salighmaecker,
Amen.
&P mogen fooiitiBtotl^enfoomemöftniaeïbêröatïewn/ aïsma ge*
legenriiept ban faecïten met ben anberen nonnen goet btnben: €n tot
UerltcotwtianfjaecneroignesiueroeilenfpoaecajTatreii. ^egtoer* ™ hacri*.
bm jaerlöcrgecommitteert op't öoo?en ber ftiatöten ban Skmenbfe f01£nci*
ertraojbtnace fubfibten ofte oocit eentge berïjoogtnge berfoucnen / biet
op be üad bte €aiTter£-ftoecn ïjoubett / en ttoee tot ben ontfang ban 't
<£>pperiïeftieebt/ «nbe bat ban jjBeefêerg en 3Naconen elcnsf Dalfen
öalf. ©aerjjjn oocfi notft anberebpfbnbere€ommt|Ytena$ ober be
25acftecp/ 3nnoop ban l£oo?n/ <€urf/ ober 't ^cöool/ S'tem be föepa*
ratte ban 't «aobtg-ïjupg en foo boojtsJ. ^aer 25ebien-uoecn ('t geen
fp anberg oocn fcoci ben Slilmanacïj noemen) baer in fp ben uptgtft ban
aiie o?binatce fubfibten aenteecnenen/té ban een fonberlmge partijen en
mbentte/ en op foo goebe o?b?e en metïtobe/ bat be öebteninge ntetalieen
feer ge3totnt en fpoebigö &an gefcjöt eben / maer bat men oocn aenftontg
meteenen opflagS nan sten toat een pgeltjcn 't gantfeïje gaer öeeft ge=
noten, ©oo?bemoepteenbefo?ge/ bieïjter meerberengrootermoet rlm·.,..
5ön als in eenigfj anber «©obtg-öupsS ban be &tabt / genieten be «««««,
JBeeftersSban €ijaritaten (a$ toerbenbc bte ban be iBagiftrtfetge* exempc v
Helt) tot een gratuit ben b?pbom ban &tab0-3Hccö&€mn tonfiberatte
stadl Accyj*
ban be groote aengelegenttjept ban be btrettte en goebe conbiute ban btt voorna o»
Collcgie ban Cfjaritaten ober b'uniberfele afinnen banbe gantfeïje
&tabt/ foo té te meermalen op be iBagiftraet in Deliberatie genomen jifc"we°ers
of men niet ttoee Perfonen upt ïjet mibben ban be peeren ©eertigen en ^ «v*£'λ ·
^oetfcöappenfonbe committeren / ten epnbe be felbe be ©er gabecin* coiie^e
te
ge banbe tïeaenten ban be Camer ban Cljacitaten in cjualité/ ai$ foiicn.
CommtfTavtfen fouben bp: tooonen enbe albaer infpectte enöc tocficïjt
nebben/ bat alleg inbe felbe 4Tamer ten meefien otrber en menage *xeju-#M:
toert aengelept en gebtrtgeert; oocn 5ijn in ben %αζά ι66ζ. eentge VnHi wf *
Potntenenlrttculenopgeltelt/ toacrttaeraüebemiböeienentnne-no;r' "·«'/··
mm / mitfgatoetë ooeft be lallen ban öet €iiaritaet-i)up£ï taeritjer te*
%
pojbentetoerben gemameertenbe upt-gehcect *» %t ^egel bat t'n ν,Χ'f' «3-
btt Collcgie toert nebJupcKt/té 'tojbinare 3inne-beelbtbanbeCf)2tfle=
ujcHeatiefde moêdpigup;» ban een ©?outoe / eenige ftinbcrïieniï bp
toijebbenbe/enboo?t0metbitomfcimfttnbenraut: S. came. -S™
*& GARITATIS. S. P. Q,DELFFENSIS,batt'0: Het Zegel van Charïtateu.
GQ Camer der Chari taten van den Raad en*t volk van Delft, ^efialben bc
«oo?-genoembe Cöaritaet-meefier^ en ^taconen / w\ noeft bier
(C u                            5©uptea-
-ocr page 30-
?*4                     ,T Bcfchiyvinge-
25ü|>itit-rnèetJW/ -iKif ffl&t^e ^Wb$É)d$ !)i#-faecTien ban öit
%ιψ$ i en fortDerlMSe 't tfo^öefdjieben appartement m oube 3©e*
Namen der fcutom 't oogij te laten oaen/ jtjnfce ïtaec tere taetfi iierfeefen / EHfabeth
Buytea- van Santen* Wedü#e van Hans Pntmans. Agatha van Gocree, Weduwe
Moede». van Jacob Piraw j |tt fijn lebcnBaebt en eut-^eBepen. Anna -s Gra»
vefande, Huyfv.rouw van Dirck Loockeman. Belia Holthuyfen,Huys-
vrouw van Arent siachtoe. <£n&eop fcat öe 25ii|)tetvmoeberi0i foo tocï
ar^ öe ïïègettten oft« hupten toaöec^/eï tït Öaer pïteïit/ten r eguartie bön
Jtto0ü!f5üitöe3©eötttoen l3i\p$ öegteMec fou^n«togen toeten / toat
eeniiöer tafraer te Worgen ft^et/ footë niet lang na topcecDten fcau
öten / Ut reglement $aer tiooigefcö^iiew»
gwifturr T*) E Heeren van dé Weth der Stadt Delft, hebhen totonderhoudinge
kheade Re- *** van de goede eenigheyt ,ordre ende reglementtuflehen de Regenten
|enten e» ende de Buyten-moeders van 't Huys van Charitatcn, goedt gevonden te
Moeïcis van conc^iei"en ende arrefleren de volgende articulen,
'tHuysvaxi Dat het in-nemen ende uyt-ietten van de Oude luyden in *t geheel fal
Charitaten, ftaen aen de difpoiitie van de Regenten, het ftellen ende continueren van
deBinne-Vader, Brouwer,Backer, Kleermaker, ende Schoenmaker, als
mede't koopen van de Greynen,Slacht.heeften, TarrT, ende drergelijcke,
fal mede ftaen aen de difpofitie van de gemelte Regenten.
Dat mede het aen-nemen ende continueren vaneen Binne-moeder fal
ftaen aen de difpofitie van de Buyte-Moeders met communicatie van de
Regenten , doch 't huyreh van de Dienft-maeghden fonder communi-
catie.
*c Koopen van Boter, Kaas, Linnen 5 Wolle, Beddens, andere Huys-
behoeften ende diergelijcke , fal ftaen aen de difpofitie van de Buyte-
Ivloeders.
De Buyte-Moeders fullen weeckelrjcx, te weten op yder Saturdagh
ten tijden als de Regenten vergadert zijn, overleveren fpecificstie ende
ftaet van haer uytgeeffvan de voorgaende weeck, onderteeekent by een
van de zelve, wekken uytgeefFhaer by de Regenten ten zelven tijden
■HittK*!>in· ^ wer^en gereftitueert. Aldus gedaen ende gearrefteert by de Heeren
x^Lrbntk. van de Weth voornoemt den vij, July 1653. *
. A. v. D.
Situatie, en
verder be- ^et LEPROOS-Ofte L Α Ζ Α RΙ - SIE CK E N-H UY Sr
iÏÏVSE (alsS3öntie't^ofpttaelöen %3la^ru^toegetoijt}'ttoeïc6/ tftyb
proos-huys. boo? af* i& aengetoefen in bm fieotnne öetf Saer£ 1614- met Μ
CDarttaet-fjursf te famen seuoegDt onbec een opftcét en wring / 10
xw»p.w 0eiegenaenbelaeö8fe-baert/ ontrent een fclepneCanon-fc&outmiF
ten oe^tatitsf-pooK/ $tjtti)e een antijtffcoutotoaUtöÖSéöouto mttsm
25affecourt ofte booj-plaetg / en öte toeee met een booMitup? ban m
terneene tneof) afgefcöepfcen / toecDenfce &00? eemge Doornen miftew
-ocr page 31-
van D e ι ι τ.                         515
$ntiip?g fïaettöe Mommet*; in ober-oube tijben geffifc&t en opge*
lecljtboojbie met De muez-fisttotwftt mejaetffjepöt öefmetbrnrw
maec ïjoe outtjet felföeepgemujeii Μ isonfeecner/ onDertufltfjenbin*
De ten 't altrjt Dupoelijcli gementioneert in Set boo?-Deen geinfereeröe .
mmw toesensi öe bernieeröering ban &taötj$ b?pï>ept öp ^ertogïj 22 02«?
$eiu?eci)tinDen Siare 1389. aenöe^taöt gegeben *· <£nin 'tüaec dom.
»479. fcöÜM tjet öoo? ouöeröom al-mus becgaen en geöeraoiieert te
5ijn / ten toace Set öoo? De mlantfe^ojïogenban üoecitf enCabel· JfJ/™
iamm
(Die in DefeCeutoe ban beertien IjoiiDert feet öebigö toaren)
F *
neben$ beele bloten en Cafieelen ten platten £auöe toaggeruineett ,·
alttjt Diijcnt Oet upt öe €efpacöt-u^ef ban $me-b?oubje ö'SlööifTe ban
«ijnfüurgïjüjegeng öe gronöt Daer tiet boo?fê ouöe ^upss op plagö te
{lam / öatljet in't bsoifóSaec niet meer in toefenmaerafgebjoocnen
toa0; De bJOO?Öeil ÏUpOen aiÖUlS: Wy Elifabechvan MatteneiTe , by
der genaden Gods Abdiffe van Rijnfburgh , doen kondt allen luydeiij
dat wy voor ons endeonfe gemeen Convent in Erfpacht verhuyrt en uyt-
gegeven , dier Stede van Delft anderhalf' Mergen Laurs by den hoop
fouder maet, metdatRijs-thuyntjedaerin begrepen, gelegen buytender
Haeglife-poort van Delft, aen die Qoit-zijde van die < Haeghle-wegh
daei- het oude Sieck-huys op plagh teftaen, &c. €bettb$el ÜtttDtmen
4iocöDebenDaeg;Stn't boo?f5%UPif eenouDe $>$ionnantte op paccïte* AmijWcbe
ment qtfffymm en in eenlufï opöangenöe / öp öe «fPagifiraet öef# Sg^T*
<&taöt aen b'<8pfjenöer£ öcfe$%rtA$ gegeben in t Ülaee 144* · fuïcc
Öetöoenmaelss altijt in φ moet 3ijn gebjeefi. 25pöefe<©ibonnamie
toerben be<§ieclienett<ljaec 25oöenbela|tnietalleen Den Meefteis van
den sieck-huyfe, ïiutfgaber&bênsiuyceronöerbaniglien geöoo?faem
ie toefen/ ban'tfelbe Dat ijenbebolen tatert te Doen ofte laten/ maner
maniere of 't gerecljt öen felberuebal ofberüsoDt ,· maeröaerbrier?
oen oocö eenige piictjten ban bcbotie boo?-gefci)?eben / te bjetentoan*
neec Dienacöt-niacBlupije/ müftenfpalle gefatnötttlüti? önrcfen enöe Γψ Tie-
flottnoeöeiijcfe lefen ö?te 3fibe mm I enöe btDöm boo? alle Die Den E;£
^tecii-Dupfe ijaer goet of Qaec 3telmi$en gegeben ïjeööeu ofte iml) alhier*
cebcn fonöen» ^nöe foo Dtcfcluitë alfmen öe «Eafel Decfite eaöc- men
gaen eten fauöe / tua# een pgciö th perfaon geïjcuöeRte Itfmi een ψαχπ-
nofter en een Sbe Mm* /;£efgali)e::oocu mu öeneten m fp ap#onDen
ignDer®afcl/ enDaïinwtj tmu Mööen?bosjaileöengenen Die &m
jptccMjupfe.eii öen^ieiteniaaetgeöaen [jeböen. p^$^onöacg£ m
aueaiiDcce Dagen alii 5iieniiii.DeCapeliejmilTeDe.bE/ teasiecnpgeiijife
WuDen/ al eectïiew cmtfiuor ias/ opfnnpïaetg te toefen enireijet
^crmoen en i3in ijBiffe geöt'ei «pt te to^ein €ot beien Dienti 5eö?ecfe
Pfleü0^beban^tó!ï«c^/bermöiI)teiïbe^eÊfe
lanen of anbere H>?w(leriS batarDe.ttuee ^attotijte-lieuclJett öcffer ^abt
Mi* ί°ί ^cfeecHen/ Die ban geöimbeiv.tosfcn foa liarcpt-tctocfêa
βι» of fp öoo£ ^wgermee|ierea (elf bjtevöen gev^ióeeert. (€ot j^e*
(€xt 2                            iawtie
-ocr page 32-
<ξΐ6                       ·* Bcfch'ryvmgé ·■'
tauttc ban 55?anbt toag b'02b?e bat men tuffen- $t» 25aben-bagö en
? *«Ξc ^00^ ©öften-abont bess abontg alg men beuren gefloten Sjabbe / eert
vandemHuyi Goet\3tcc moft aenleggen en een ftaerg ontfieeenentn be €et-3acï / en be
houdiDgh, baerg berb?anbt3tjnbe toageenpgeltjtbberpltcöt te gaen finnen fonöec
langer bier of Ucöt te öouben. ^oobantgefpijfe algbe ifêoeber fcan
ben^tecli-ijnpfefcnafteenbeniBeefler^genoegöe/ baer mebe moü
een pgeuicn tebicbên toefen/ en eieft 3iecïi menfeï) breegb -bagelijtr bik
pinten 25ferg: bemant/ bier logerenbe/bermoebt tot geenen tijben
binnen be^tabt te gaen / tenfp bp oo?lof enbe eonfentbanbenzeen-
«e "Meiaet- meefterg / enbe ban mollen fp gaen met vliegers (hpüt ben tejrt) op dar
i'eniade stad menfe kennen mocht voorgefondeluyden, want zyiayt den luydengekc
ÏToüeüllêc- ziJn· ^ni3e bit bomt boo? foo be?re ober-eenmetbe i^eïmfture,-
kere tcecke- toant <®obt be %ere nebtnemenbe opbebeöoubentffe ban fijn boicïr/
ren hebben fjegff moe j^gf oberbloebigi) geijanbelt ban be IlSelaetfbept boe Die
hsJ-amnken &^μ/ en enberfebepben mofl toerben; toie baerfo?gc boo? fotibe
jjckonie. * buigen en foo boo?tg. €nöP beeft ootbgetoilt bat belBelaetfcbcn nut
gefebeurbe blceberenfouben gaen/ enöe tipt roepen/ onreyn, omeyn,
Lev. 13.45. ^atfpmebe baer bupten 't ïeger ofte <^tabt alleen en
afgefonbert fouben fjouben $$ 46. op bat fp met bare uefmetUjcfcebupl·
liept anberen niet en fonben befebabtgen. $Bacr ftoetoel inbe $t$m
&tljttft oefen aengaenbe allentbalben beel getoagb toerbtgemaeent/
foo té ύφ 3iec6te tik toel eer foo gemeen tg getoeeft / <©obt lof/ fytimi-
oaegg toepnigö in toefen. Ifêp gebenbt eebter bat'ernocö eenigelanng
be Dupfen liepen bebeïenmet totttebanbenombenöoebt/ alg3Ünbebtt
oat gcbruyk naberöant baer teecben / en b*3ielmoeffen op be ïilep ontfangenbe om
™ Kermis mt gflcc onrepne öanben ben geberg niet te befmetten. 2ünbere bejaer-
iiproes°p ' Dec menfeben toeten te getupgen bat men in bit ong iPeïfg-ïepjoog-
huys. öupg ofte ^offlitael ban ben fg. Easarug iaerlijr op ^atm-^onbaöft
. nocö bermig pleegb te bouben/ bet gantfefte $£upg aïf ban met groente
« » mTS bebieebt3ünbealgbeEoof-ïjutten * / en een pgeltjtb bie toilbefireegil
40I * een pint melen met een toitte-ö?oot te eten ,· na bupg gaenbe guamen
bebermig-gatlen meefl alle met ©alm-taxbenginbe banbt boojfiem
b'^nfïitutie ban bit geb?upcb pleegb oocb tn een gefeö?eben 25o?belien
te lefen te 3Ön in een ban be ïüamerg / berctert met oubtoetfe &φ®ν
röen baer |£ep?oog-bleppen op be lijfien / alg mebe tn be glafen gefiöil*
Aengaende becttoaren» 25elangenbe benbefaemben$afïoo?bie ten tiibe ban ben
SS'iifcSTr öcooten b?anbt befer ^tabt op bit |!3elaetg-bwpg tooonacBtigb toa$i
' en baer ober foo eenb?eemt anttooo?t gaf en oocfe boo?feggingefjabbe
„.Α *mA* öebaen/ tg boo? öcenen pag: 362. gefpjooeften. <©t>5fη ban be bp
wieken tot ftöepben/ bte tciiiieböebonnen na-fpeuren ban bit Sep?oeg-D«pg/ alg
©nthftingh nocb gaenbe onbec b'opfieöt ban be &am ec ban Cbaritaten: en met
vaR de drie |)# gpnbtgeit ban befeftillen top tot be(ïupt bier nocö bp boegen be w
SSSÏÏw- ^ °P öi TOtöen ban be ^tabt / gemaeeftt: tot boo?beel ban be
te. üm boo?name algemeens <aobtg - lupfen befec .^tabt / te toeten:
-ocr page 33-
van De t f τ.                    $ιγ
'iWb es-Hvys j Gas τ-Hu υ s en Chamtaet-Huïs;
toant aenjremerciït bebonben toicrDt beeie beBoeftigije |Benfc|jen /
fooban 't platte Htanbt Bier ontrent gelegen ofte oocft upt De na=
Btiplige^teben en lB?obincten mettectooon iitt na toe ettamen fap
ften / alieen upt tnficbt om beel te fjebben en te profiteren ban be goebe
afïtftentie/ betoelcneDoo?begetroutoeenioftijcneboo?fo?gebanDe
©becbepDtbefer -^taöt gebaen toert/ tot noobige onöerDouömge m
fotilagement vanHuys-armen* Krancken ende arme Wcefen, toelCHg
toebioepingeban bupten/ firecnenbe toas? totenecbatiebanber €>obt#-
Bupfenmiööelenalïjier / enbe tot groot naDeel ban De intooonenbeSiri
men / foo i$ al ober beele üaren bp be totjfe en boo?ficBtige$Bagi*
iïcaet/ na 't exempel ban b'ouöe aomepnen / De ^tabt enbe ©Jpöepb t
ban Dien in Btjcöen berbeelt / en in pber BB0cn ttoee Wijth- meeiteren
geftcit/ met fpectale lafï ban ftegtfter te Bouben aller perfoonen in Baer
ïiijcii tooonenbe met namen enbe toe-namen / neermgeenijanteringe/ Nïemantva*
Daer mtöe fpter geneeren -, enbe pemanDt ban bupten befer <&taDt# huï^Q
in «f?
iurif Dictie in Bare Wiythm totUenöe nomen tooonen/ niet te aDmttte^ Scekree^'aaf:
ren fonber Dat De felfbe al boo^eng acte ban confent baer toe Rebben ber*
roet kenr»t
inegen ban De ifêagiftraet/ aen toten fpgeBouben 3ün aüefoobam'ge vandop-
lupöcn noclj geen acte ban confent berltregen Bebbenbe te renboperen/ftraet·
ai-ccr Die in Baer 3©ijCH inettertooon bermogen toe te laten» «Ênbe bp>
geö?uciitcüeuren ban ben gare i628,a$ mebe i6$8. en naöerBant
becfcijepbe malen gerenobeeet / toert een pgeltjcö toel fcBerpelijcn ber*
Geen Huy·
uooen aen eentgbe tyeembe $erfoonen binnen '0 3!aer0 ingenomen rc»ofeeiii£]*
toefenbe/eemgB%ip0/Warner/ &olberoftcanbereplaetfetim'tge* [°£™J±êm
m
ofte ten Deele te berouwen/ ten spbarBemeecftfuffifantelDcngei «ÏX™
Dienenfaljijnrtttmt$confentöpbenBup?berberHregen/ omalBier ais opbii,ck
te njogen tooonen / öaer toe be <Ö5ecommitteerbeban De l&agtfïraet op v*n adn»rsic*
fcecöecbagf) en upjeeensï tertoeecnjtt-öagB ptegenbe te Bouben / Bet
mf öe 't mm eenige garen Bp De peeren ban be»$B of toel öp 25ur*
gmneefteren bageujc* toert toaer genomen. "Φοο? Defe faliitaire o?D?e
imctelijcn onberBouben toerDenbe/ 6an toel belet en af-gefneDen toer*
m! t!jnfUtemteen toebloepinge banb?eembe Sflrmen ban bvptm/
mïrï ^terntet booj-gefcomen toerDen De fcBabeïijcfceïeupBepbtett
^"^[Q^SepteentgerfêupiS-armen ban binnen/ Dteopbeb?ocBtett
r^a"Deb?teboo?noemDe<©oDtsf-i)upfett3icögrootelöcrfiomen tt tot*
maei1ifnal'00ftacr ^lben beriKenfcgen milDabigijeben ontoaerbigö
3Bcn/^rDen<apfienDer0Der^rmen/beo?miDDelbanbea©DCH-
biS.!lr£c!Len entoerftntas ten fjoogfiften op t'infoameren jtaet -, toant Bet
Hoe Het e«-
Sr^SSlP^ ö3t öe giften ban BarmBertigBeöen allemBalben &%e behoef-
ELffi?felucfe Sterben genoten alsf fptoel goDtb?iicBttgt>3Ön toege* ?f«™«'che
ffiXftiüS?
be ^oebtgeerbarentBepbt Beeft geleert bat foo goebe m il$J?S£i
Si VS«?
ttl>niecöe iöflelltngen banbe öjie meergemelte Φοοί-Βηρ* ^um^
m/ sPWmrotgefnoobe m^fcBm toeröen mtfbjupifet/ öaer octafte
-ocr page 34-
5 tg                          Befchryvinge
actante ommebaetopte fonbtgen eitteöaecïmpg-gefmteg ténrinteï
te üefozgen/baft ttetlente bat fp bw p?oeben ijeuben Die ïjaec niet en fton*
nen ontgaen. #ntb?eeiitl)et jaecaen lebeng-roibbelenfp genieten t)ulP
enonterjtantban 't Cijantaet-ïjupg. 3©ecbenfp 5tcch men ontfangt
ÏWt in 't <£5afï-ijup0. Sterben fp ïjaec öinbecen toetten in 't ï©ee£.
ÖHpégcootgemaecftt. finboegen ijaet* nieten fcïnjutte manauecen
omeenfojgeiooS en onbenommeit leten te lepten. ^nbien Cicero m
Hoe het Am. fü« Docci«n ban te ftomepiifclje toetten ons nieten abufecrt / foo en
bachts-vokk mocfjt geen ïlomepnüp'Decjïcaten ban 0ome gaen/ fouter teb?ageu
« Rome jn fnn jjant ftct teechen ban fijn ^mOacijt baer öp af leefDe/ op bat een
tSieh P**ct wwiOtc toeten bat Dpleefte ban fijn acöept en niet ban't stoet of
s s' De b?u£ïjten ban anderen ,· €nbefe toet toasf ban een ptet geltjcfeeiücfi
onberijouben. ^ittoasSoocHaieen erpebientom te leupe lebigftepbt
eemger-matentep2ebenieren/ enfipgebolgt) ten Cobtg t)upfen Dess te
ttunbcr te Maffen* €nte jfier niete bermepn wit toijüooptgïj genosoïJ
öefeïfêebente ijeüben be D2te groots en Dagelijtrboo? alle Sngefetenen
open-fïacnte <0obt.iMjupfett Defer ^tabt; ober toetene al$ mebe be
nocöboigente/^pper-itegetttenjijtt te peeren 25urgemteefïeten/ en
aenöaetfiaentetefifienteboen oberöeQueftien en gefcfnllen Die tuf-
fc^en te refpectibe i|«pfen onberlings nu en ban ontfiaen / al$ naber af
te nemen t£ tipt bit bolgenbe€rtractban te. ïSefoiutieβρ be BeertioÖ
asabenoftegroote i^oetfcOapter feta ^tabt ten 4» llariü 1Ó15·
genomen.
lufemec- Τ S ten Iaatften by de Heeien Bui'germeefteren geproponeert, alfoo
HererTopper ^ tuflehen de Meefteren en Regenten vandeGodts-huyfen defer Stadt,
RegeuW tot meermalen voor den fel ven Heeren Burgemeefteren, queftie en gefchil
eodÏs- huy. 00tftaen *s ge weeft, op 't onderhoud van den Armen, nootdruftigen ende
fen defer miferabele perfonen * willende een yder fijn Gods-huys daer van ver-
Sml, flaende fchoonen, en 't zelve fchuyv.en tot laftë van andere Gödts-huyfen : Dat
haerda«WF- mec*e^e-voornoemdeMeefteren£nde Regenten, 'tgoet-vinden endede
temen tuf-" difpofitie van de voornoemdG Heeren Burgermeeiteren, als wefende
fchenderef. nochtans opper-Voogden van allen den Gods-huyfe-n defer Stadt, foo
pe-itivehuy. in dier voorfz, als andere faken derefpeftiveG'ods-huyfenconcerneren-
tfiejdaea & 3 tot meermalen gedifficulteert hebben te achtervolgen; Is omme
«nkeflegten, gevraagtot de Veertigen niet en venfta2n-, datdie voornoemde Meefteren
ende Regenten haer grieven-die zy tegens den anderen ter fake voorfz
hebben, metten alder-eerften fchriftel'ijck aende Heeren Burgermeefte·
ren fülien overleveren, omme de sselve by haer E, geexamineert zijnde,
daer inhe te decideren ende difponeren , fülcx; de felve. tot rufte ende
cenigheydt van de voorfz Göds-huyfen fullen bevinden te behooreni
W-elcke diipofïtie ende decifie, als mede't gunt den fel ven Meefteren
<ndé Regenten by den voornoemden Heeren Bürgermeefteren, in die
squefttè als opper~Voogdeu ial werden geoxdonneert» zy-liiyden geh«u·
-ocr page 35-
van D e L f τ.                     $r£
denfuiïen wefen te achter-volgen. Is by den Veertigen 't voor'fz gepro·
poneerde goetgevonden, ende daer inne geconfenteert 5 mies blijvende
dealienatie ende tranfpofitie van de goeden derefpe&ive Gods-huyfen^ ^fjSlf'ffi
concernerende, ter difpofitie van de voornoemde Veertigen. *
                Ueeren var*
^ölgcngbelJpftberïïegenten banbe <©obt£-i)Hpf<ai / foo Μ bte wfit
gjaerl'DC* ben eerften &ott&ffg£ na$ieubje-fiaer/ ban fjet &mbtijw$
toeröen af-geiefen ·, uomt nu te boo?en
'tUATER-HÜYS,
Eygendjjck gezeyt
't COLLEGIUM LITE^AJ^IUM
Ofte wei
'SEMINARIUM THEQLOGICUM*
gelegen 'tepnbe be^tijooï-fïraet atïjter aen ^tabS-toaïlen / m 3tmYymge
a'cïjt tegen ober't booj-befcD?ebe(©ube3©ebuboen-ï)up3i toanCpari* **«'' coii?-
tatcn j in öeel oube tpben opgcret&t om eenige Satyufciie ^cDolieren/ e· A«a™·
ptcbaageennviööelenennocljtans bangoeöeapprcntie ennaerfïig* „Sf
trept toacen te altmenteren / en in be «^tuöie tot ben HercRen-bienft op scholieren;
te treeften / b^agenbe be naem ban Fraties, bat iö koeberg / om bat
van °**"β·-
fpatë geiuoeöers ineeuïnwgefin in alle eenö?a<t>tigf)ept te famen SSL*/ ^
mojten tooonen. ©oo?öeeneniicbüentopgeöoo2tbatbanottb3i ftaec
puctjt toag bageltjtr ter Capeii e batikt, flecfjteh be Hiffe en ©efpere
met uaer gefangen te bebiemn / en bat geDabittteert gingen met &aps
Pen enanbecfeercBiöcu getoaet; en m Men Wbe ïjeöben töp ötc
oemcïjte aibaeconbecbe^löojierencnanbece ISeciHlïjcne «©eboutoen * ft* *»<»
oefec^tabtoocRHo?telöcRaengeroert;^ nu fulfenbopberberberbol· t*& 3**·
hf ιΨη m öerci33pbtnge ban bien/ üeböen bp te Reugen/ 3önbe
2 n. 0Uo^M^i;befaemtgetoeeft/'terfaecHebaertQ>tföngerp20tenbeele
2LJcrWPbe iKannen boo? <0obtb?ucimg9ept en öeleertöcptuptfte*
nenoerjectnaert/ onbertoeltRe/beïjaiben alle anbcren/toerben geteït £»r*ds»Mi.
^l5Ïiacnwdcfefde» öeUjcKfuïcröetupgtenter timtmtm»** SïïSÏ*
aw J£°* *m ö^ïeerben Petrus opmerus, ^k ^nno 1*95. Bier te
Mannen in
HfiTt ^berleben i&) in 3Ün EatijnfcD (Cractaet/ genaemt Ηψήα «fe hb« ep>
£if7rw Β*ί4ΐ""«"™»-> öaer ïjp fp?eeec6enbe banbe USartelarie ban &voea'
S iif ftfiï Gerardus Kcteianus, enaeiigetoeMebbenbebatbteoocR
^oineifbefêups' bjasf opgeboeb/ albusf berbolöe/ cdthuh*c do- £g$*f*
, cum ob dh-erfos p'mate eruditioneque claror Alumnos.: turn quodH'a- Baerdwikk
Ui atllimJex!umpom: %pmt O'Joanmm Bardwkium fydolpbtl 1. afientit, Secma!t>
Pwrosvixffi COnftans famafit, α duodecim inttnutsadtltfctntibus gr λ- 'andcn .Kfy·
"*wo ^,/4/W; itfjfn^J cen^ri» Jtftoal prdifnnfo UhraUsdif^ gQg*;*·
-ocr page 36-
$10                             Befchryvingc
ρ linas Scbolam pubUcam, qu& in proximo e ft, cucuÜati frt^uentant, mtrapark-
tes interen rudimenta putatis
, Mufxcam, cantufque Écclefiaftkos addifccntes,
* Vide Of. tjtios apud vAgathenfeSi qu<e alimenta illis prcecipue prafiant, Virgintsdum
tneti
Hiyïor. divinis inferviunt officium potijftmum extreem*, 't 3©ClCU bettaelt 3i)nbe
ifiiSr ** albuglupbti DitHuyszijnde feer verniaert (foo om verfcheyde andere
feer Godfalige en geieerde Voefterling^n; als om dat Adriacn de VI.
van dien naem , Paus van Rome, ende Johannes Baertwijck Secretaris
vandenKeyferRudolphde II. in haer Jeughthieroockgeleeft hebben)
wert om niet bewoont van twaelf eerbare Jong-gefeUen , de welcke ver-
bonden zijndeaenftrenge wetten9 met Kovelsofte Caproenen dena-by-
gelegen Scholen, om in eerlij cke tucht onderwefen te werden > frequen-
teren, ondertuiïchen binnens huys geinftrueert werdende in de fundamen-
ten van godfaligheyt, mitfgaders de Mufijck en.Kerck-gezangen , de
wek'kelybydeAgatinen(dacis Nonnen van St> Aechten die haer mee*
rendeclsde koft geven) dagelijcxgaenoefFenen onder het plegen van de
Getal der heylige dienften. &lAtï fjct Ijkt Upt ebibenteliJCR Cönflcett Dat ÖÉ
Fntets v*n <=jeugnt alïji ee eerfl tot €ïjo?alen/ Clerf nen/ en berbolgeng tot beröere
* Mctchi^hm (tact toierben opgeboeb tot ttoaelfin getaU ^ocD 5cöcct fce
föefojmatie banöenpuulijCKen <©otitsi öienfl:/ |)ceft men ï)ter in plactiS
ban H8t£-pJtetfct:en eenige jonge^ebtnanten aengenueeeïu/ tóe na
Nade Refor- 'tboltcecnen ban ïjate ^cbolafttjcne ^ütubie ban ïjicc na ö'öniberfï*
?ïiiee.««ftc tepttotüepben toecben gefonben/ omboog in be^obt^-gcleertijept
bui faicn &e- opgetrochen te toecben/ gelijcn ban bp ö'opcetïjtinge ban 't grootc
^eeft in't gemeens Hanbtg Collegium (CDeologie tot 31 epöen (in b'^i(ïo?ie ban
grootc coi- 2$0? 0|j .t <^m 159Z ocgwl ingelijft) ölijcht / batbe ttoee eerjtcW*
iog.tot Ley. fa^n ban 't boo?J3 Collegte toaren genomineerbe toegeng be ^tflöt
den*             <ÏMft/ met namen Arent Andriefz. Pa^ie enbe Adriaen Adriacnfz.
Drogius, bepbe out ontrent 18. blaren enbe 3Mbenaec£ ban geuoo?te ·,
toerbenbetoegengb'anbere.&tebenenHtebettban %>llanbt/ fomrniöc
4». z* een/ anbere oocuttuee öaer ftpgeboegljt *· ffêaec aengefien be boo?-
gemelte alimentatiebeo? begonnen ban &t. ^ecöten alljiette<w
xotery op nucefïwröe/ en Set H%up$ in 3tcftfelf0arm sönbe enntetbecmonen?
^ïk-nl0* fc° 0coot m 6CEal ion8e wagen alleen te boeben / foo bjiecbe in ben 3&
ïlnikhuyi. t*e 1610. bp be S&efojgergban bien/ becfocötenbebei-Rcegcn^ctro?
omme ten beftoube ban ïjet boo2f3 Collegte esnEotetp op terecijtc»/
waertiytop boo? toeïcfeuubbel be giaerUjcrfe infeomflen ban bit Μιψ$ (becmtt?
»ieuw ««ι j^^ ïti&ctiïle toegenegentftept ban b'^ngefetenen) fula* 3ün gifegent en
S -f voirfi becmeerbert / bat boojtaen grootec getal ban ^tubenten / niet alleen
coiiegie tot binnen/ maec oocn bupten 't boo?f$ i^upsS ïtonbebjecbengealtmciv
icyden wier
tccct f ^ Μφ funtiam<nt be boo^fj ^efo2gecs$/ in ben ^μ*}6}*'
om W aurtwifatie ban be peeren ^ucgecmeefleren beifocDtcn/ omnje
Alumni ai- öetb3eeo?btnareBeurfen/ biefpöabbennvtgrcote Staten Coiies^
dminThco. totïepben/ noebbieca böfnieubjeopterecDten/ ommealbatfijj
op ie treekcu
itofïen ban §m ϋαρί ηοφ btec a' bijf ^tubenten t'onberDouben e ^
^.'i
-ocr page 37-
van D e L ι tl                    $iï
tot buö?tpïantirtgetoan «EtabesS Mttth ftt&e'H* i&Séótogie teöucnlce?
ren/ oeffcnenen mfïcueren; toeltfc goet en <©oö3altgÖ boo?-nemen/
ijp bc lieren 25iu:gemee(teren (alss öebbenöe b'oppec boogbpe en au*
töontept tan alle <8obtg-8upfen en publöcïie Collegten binnen öefe
^tabt) oen ?. September betffelf ben üaetg t£ geaggreeert en geap*
pjobeect * in boegen ban beeg tijb af cemge afaren langïj/ eenmees m„££izi
Mijtht
aental foo ^eïjouecen a$ ^tttbenten tot lafïe ban bit <ö5obtg-
ï)up0 totetbenonbetöouben/ ïjoetoel batgeb?upcn allang gtotelijcjc ƒ. 70.*«»/·.
té bcnninbect/geconftöereert be noobtoenbtg jept Debenbaegsf fulqc f00
feet nietbei*epftal0bjelboo?befe/ toanneec mbte pttmtttbe tpben ban
beftefoimatieeengcootefcöaei^ïjept ban ï^ebifeanten toasf/ en bat
ben ©eft feec groot en be Strbepberg noeïj toepmgü toaren/ 3Önbe nu
f)eoenbaeg# 'tobecftöot ban't tnöomen ten beele tot betaltngije ban
iStabtsi #?ebtcanten en anbere goebe bienfien geaffecteerd $$mt upt= inrcnptierae
topfen bantjet fjaer-tal eben boben ben ingangn ban't gebouto fcöünt 3" {$*£*
netfeifbeSSnno i565.bermeubJtte$i)ni en nabeboojgemeïtebernjo duydingh."
mnaijbanbitlupg toecbebe boo2-<0ebclban'tfelf bein'tHaer 1616.
bertïeet met tjet 5tnne-beelb en 3£ebpg ban't Coilegte/ mttfgabcrg een
otMclmft/ te bennen gebenbe batDet töcl-cecöeboeelt 3Ünbeïietarme
Frater-huys, niaerntiboo? feïjatten bernjclit/ een <©ueecfc-iiof ban
<®obt£-geleerbe (Celgen / getoojbenfcoag; toelcfterg bo?pel te betreden
aenalleonb?omen becboben toert/ op bat f p bit 03obt^-i)up^boo? ee^
mgerDanbe on3cbeUjcfiiieptmetenfeoment'onttjepligen/ originele
tooojöenfullentop Dier lebenbtgïj boo?oogen (tellen.
PEPx ANGÜSTA AD AUGUSTA.
Prifia domus fratrum quonddm, fedcenfibus aucïa
NmcfaSh Seminarium Theohgicum.
Nemo 1ÏÏ1 timen ter at improbus , aut male cafli-s
Profanet intusfacra teffa moribus.
UU VIRI IKCIDI CURAVERUNT.
Anno c ι o- idc. xvi,
3£bb                               ^tr
-ocr page 38-
Befchryvingc
f 12
tjvticegineh 3Mt öobcrtftaeittic ^tnne-öcelb m be €5?tcjcfcöe letter Υ (oen bit <Coï*
van-t smne- legtefeertocltenpiopoofl^toegecpoe«t) i$ontleentbanbefpieucue
tlevys.
en fag nermaerben $M)ilofoopft£ Pythagoras, bit baer mefce te bennen
totlbe geben öat Detmenfcöeujcïte tenen ttoee tnegen ïjabbe/ geitjeh ooifr
öefe letter ttoee ttreecnen/ toaerban b'eeneterrecfjterspbe/ oebjegtee
ögugb nebupbe/ bte in't begin fmal en {tepl maet· uoben on tab en
gemacfeelijcft toa& <&p öe t!mciier-5Pbe toag be bjegu ter onbengb/
btein't eerfttoeln?eeb engemacMijcii / maer nonen on fmal en fïcpi
omstoterenöe ,· gelijcfi menuptbe boigenbe Eatijnfcne beeifen/ öie
Yirgilio toerben toegefcö?eoen/ foobantgenuntlegDlefenftan»
Littera Pythagoya difcrim'me- feïïa bicerni
Humana vit<£ fpeciem preferre videtur.
Nam via virtmis dextrum pttit ardua cattem
,
Pifftcilèmque aditum primüm fpeBamïbus offert:
Sed requiem preebet fe(fïs in vertice fummo..
Motte oftentat net via lat α: fed ult'tma meta
Pïcectpitat captos
, volv'itque per ardua faxa,
Quifquis enim duros cafus virtutis amore
Vicerity itte fibi Uudémque decufque parabit.
%At qui defideam^ luxHmqm fequetur 'tnertem
,
Dum fugit oppofitos incauta mente labores,
Turpts, inófjque fimul miferabih tranfigtt avum.
^efeberfett39nm°t Heberbuptö albirê eenigermate nageboïgf.
Maer boven valrie van den top.
Doch wie>om deugd, op berg en dal?
Op fteyle rotfen klimmenfal}
Die [Λ verkrygen lof en eer:
Maer wie den tragen weg veel meer s
Deoverdaed en welluft mint,
Die valt, al. eer hy 't ooek verfint,
Infchand, in armoe, fpotenfmaet?
En leeft in een feer droeve ftaet.
PrTHAGRAS letter enbefluyt,
Wil 's Menfchenleven drueken uyt:
Waer van de deugd ten regten gaetj
Een fteyle weg, een fmalle ftraet,
Een weg die figeerft moeylijk toont
Waer boven op de r ufte woont.
De breede wegh ter fyden aen,
Daer kan men met gemak toe gaen,
Daer klimt de pragt en welluft op :
Namen «3«
35e Regenten en $ootf)ben ban bit Collegte $ijnbe met eenen <ΒΨ
Regenten fïenbet*3ef banbegroote tribiale ^cDoïe toerben genieenïtrcft Curareurs,
wand^Huiï, battëberfo?ger£ banbe ^cïjolen genaemt/ en alfoo fp nier in getpt
3ijn/ foo toerden fp tn't Hlatön op 'tonbeïïomepnfe topfe α~*"ί
getitnlecit / al$ öp be Dobenftaenbe tnferintie nUjcftt/ ofte anoeu*
Schol* Dtlphenfis Collegiiq; ibidem Literarii Curatores , fegcna>00?'
Öign btenbieniïDeniebenbe Aelbrecht yander Graef, ©eertigfi-^8^/
m?&urgemee!te Mr.. Willem Meerman, mt&ttjtpm en fm--
fenap-
-ocr page 39-
van D elft.
$*?
ffgajj» Mr. ZachariasBerefteyn van Hofdijck,BeerttgïïaebtettBuri
gemeefter* Br. Theodorus Valienfis, ^eertig-iiïaebten #ttbt-<&cDe5
pen. &aer 3ön oocn ttoee hupten-moebers öte ober be Hnp0-Dou*
isinge en alimentatie ban Dit Coilegietoö b?agen / en bef toegen oocfc *&/■«&«
aitemeté infpectieöomenbenemen/totbennootb?uftbeberepfcDteo?- derBuytcn-
bjeiSgeben aen be 2öinne-moeber j toeeöenbe altl)an0 bie bebiemnge Woedere.
toaccgenomen ÖOO? Bartha Camerlingh, Weduwe van Adriaen Adamlz»
Fijck, in 3ijn leben iSaebt en p?efiberenbe Stoepen» €nbe Maih van
Ruyven, Huysvrouw van Maerten Graiwinckel, ©eerttgïV ïlaeb en
<®w-25urgemee|ter* (£ot@:oe5ienberoberbe jonge ^tiibentenbin?
ι» öup$toecö o?binarie berfeoren ben föecto?banbeboo?f5 nabnprt* ^ηηΚΐίί
ge M>üjQk/ öieöan 3Ü» üup^-öouiftnge oocft binnen 't<ü3obtg-öt!pg en dei felfs
Beeft/ jijnbe berplicïjt öefe ^Jongelingen / niet alleen tngoebe fCucBtfuil£tk*
en öifciplineteDouben/ maer Den fooin't repeteren ban Date leffenbie
fp in be ^c Dolen geBoo?t Uebben / al^ oocli in't boen ban ertraoibt*
nairclefTen/tebocerenen onbertopfen/ merbenbe berBalbe Qtqwiifu
iCCrt met ben naem ban Gymnapj Delpbenfis Collegiique ibidem literarij
Modemor, üpt b opftcljt ban \ιφ / toerbenfp (ais tipt 'tboo? berBaeb S^oXc
be ulijtin) na ö'Hcaöemte beifelt/ ten egnbe albaer/i£ •tboenlöcn/Bct de\«piici*.
^?eöicfeampttoaerbtgögemaecfctte toerben/ ommeter beguamer tinsc
dei
m-itenplaetfe betiierc&e<0obt£ en 30ne Gemeente met leerenleben/ ™ΐ!?'£
m alle manieren bienfi te nonnen boen. €n albug toerben fp bupten Huys.
tjaer ïtofien upt een geringen en onbermogene ftaet berBeben tot foo een
toaerbigB Impt ban %rber£ en Heeraetg ban be Gemeente m met
öen titel ban Gefimcen van chrifti wegen, in be ^. &tMft befeent
# .
jiaen *. 3©at men niet ai berplicljt fp/ boo? fulcfc een toelbaet/ en mat *c"'*4 2°*
b?ebe-liebenbe banc&baerbept men Bier boo?/ bolgeng bermaninge
oeö 3üpotlel0 * benoo?be te plegen/ tact icnalle be recbtfmnige men* * sf Ίψ·
fitten oo2öeelen. 3©atttaïtoa£pemantnocBfQobegaeftbanberfïanby !w* *£*
en uequaemBept' inbienfjet Bem ontfoeecïtt aennootö*tiften lebend- <*». '
mtbbelen/ Bpenöanfonber bnfbanige beBulpenaiTi|tentiejuetboo?t
öcraecftcn.
Haud faclle emergunt, quorum virtutibus οΐβαί
Res augu/ta DowK*                                                          ·'—*.·,
€töter Bet gemeene ffeeecFi - tooo?t fept/ en men bint fjet (<0obt
wtert) niet ban al te beel geberifieert / bat öe genote benefieten bp beeie
jnenfcjjen feerlicijt toerben bergeten ; maer ^k ban goeöen aert 5ün
[uilen foo groot een gunft ten allen tpben en bp alle boo?batienbe gele^
gentpebun met een fcBnlbige erftenteniffe öeanttuoo^ben / en ficb biel
            *
«iacijten t'eeniger tijbt part of beel te Bebben aen bergeiijcfie opBttftnge
«en oe ^emeentetegen Baer biettige <©berBept/ aljStoaer ban top tec
seiegener plaetfe in't boo?gaenbe berBael/ eenige fcöenbige p?euben
©bb2                                   ÏM
-ocr page 40-
524                        Befchryvinge
*  su* hven Sto tó 3Mft booiöebaUen / jjeuben öp gefyacïjr- * «n ïeefï inhs
1$. ^cïmft afê ifèiriam enbe flacon mncmmmbe tegeng Hofe
-ut 48t. iw. öat fp bepöe baer obec ban <©obt toecben tienfpt / enbe «nam öaec
* ir»» i* sH-öoben met iBelaetföept gefïraft. * ^00 toecl tOnlpbeiijcftei· frjH&'et
5tjn / t'nbten b^a^becijepi: fulcr te bectoacïjten tjabbe ban fjaa* epgen
©oeiierlmgen/btefpöabben groot gemaec&t/ 6aer moettoiüeng tttU
acfjttgii maecnenbe aen bten af fc&kMijtkm bloecft/ bte be <0eeft
töobtgfteeft uptgef&oocnen obecben genen bte 'tQoetmetQuaetbei
ïoont/ nanieïijcttöatfjetquaet meeutotgneptban fijn ^upfe niet af-
* Pw.i7.13. toücnen fal. * <0nbertufTcfien be topfe #beri)ept inftenbe De stoncfc
ïieptöec menfcfjet» en fjoe böepntgö fïaet op bec feiücr bcfcijeptjentiiept
alteroetg te maecuen tjs/ öebfien tot boo?beei ban jfjaec ^gtabt enöe
goebe tngefetenen ban bten/ ecOternocö hit bebongen ,· bat alle bte 00
^tabtJS 25euife 5tjn gebo?bert en groot gemaecfet / baei boo? GOtfe
fouben berfdjuibigt blpben / in ben btenfï ban befe ,§tabt beroepen
toerbenöe/ ftcïjbaectoe/ onber een eeritjc&falarig/ te moeten laten
binben/ öeööenbetotbienepnbebooifïcDteiüCR geconopeertcenStete
ban berbtntemfle / btefp be 2&ucfalen/ ben loop ban jjare^tuöte
boltrocnenfjeböenbe/ boen onbeiteecfeenen/ toaer ban een <0eb?ucÉst
formulier / ban ϋφ neben#-gaenb« tnljout / onbec mijne l^ajfen
Öeöbe gebonben.
Aiicvzn fee- f~\ ρ huyden den Ν. Ή. is ter Gamere vande Heeren Burgemeefteren,
UnuSiaacn md* Rcgierders der Stade Delft gekomen, ende verfchenen N.N.
de Scadt, die g
ewerene Burfael in het Nederduytfche Collegie vande E d; Groot Mog'.
onderteken* Heeren Staten van HoIIandt ende Weft-Vrieflandt der H. Theologie
?y°3eïï?e " binnen de Scadt Leyden , op de gunftige CoIIarie, ende voorftel refpefti-
op scadts ve vande wel-gemelte Heeren Burgemeefteren defer Stadt; tvefendehy
Beurfegcftu. Comparant althans in ftate orame N. N. geexamineerttö werden; ende
deert heb- heeft, in behoorlijcke erkenteniffe van alle genote gunfte, mitlgaders
voordeden, ende koften tot deflelfs onderhout, en voonfettinge van
fijne Studiën geimpendeert, onder folemnelenEede, hem geftaeft ende
afgenomen, belooft, gelijck hy belooft heeft by deien fich Vallen tyden
(des verfocht fijndej onder eqn ordinaris , ende cerlijck ftipendium ten
dienfte vandeKercken binnen defeStadt te fullen laten gebruyeken; als
mede ten dienfte van de Latijnfche Schooien alhier, i η cas; namentlijck,
buyten Kereken-dienft, ofte oock in employ van eenige Schooien iïjnde,
daer toe foude mogen werden gerequireert; ende hem mitfdien aen egene
Kercken, Schooien, ofte yemants anders dienfte 'teenigen tyde te lul-
len verbinden , als onder die referve, ende dat ipeciael voor-beipreck;
tot foo verre oock, dat indien oyt eenige bedieninge buytendefe Stade
foude mogen bekomen hebben, dat hy defelve, ten dienfte als vooren
verfocht wefende, gehoudeufijnial, fondereenigetergiverfatie, tever-
laten, onaengefien voor ranglj van Steden, grooteraental van Gemeen-
te j
-ocr page 41-
van D el f r„                    525
te, tra&ement, ofte eenige ander bedenckelijckepretexten meer, ge·'
lijck dan oock mede wel uytdruckelijck, onaengefien hy van een extra-
ordinaris Beurfe defer Stadt, van het Frater-huys, ofte eenigerhande an-
dere Beurfe alhier, tot een ordinaris Beurfe van hetGemeene Land fou-
de mogen wefen overgegaen.
A&um ten by wefen , ende overftaen van een vande Regenten van het
Collegie vande Fratres binnen defe Stade, als by deifelfs mede Regenten
tendeiën wefendegecommitteert, ten dage 3 ende Jare, als in't hooft
          : ...
van defen j ende ten oirconden defen by Stadts N» N. Mitfgaders den ge»
meiten Regent, alsmede den voornoemden Burfael onderteyekenc.
€11 feecnec toat tg'ec billicHer en rebeüjtnei ban bat men be grootfte
Oimft / bte men tet teecelt genieten ïian ernent en beloont / tnöten men
niet aen be ïjoogjïe onbannüaerfjept toiï fcïiuibigfoijtt. 't<$nbernnftige
©ee / en öe öornfie bec Steeën felf fullen op Datetopfe taintfefjap öeto*
tien / en carefceren ben genen bte öaer bocöen; Den Os kent fijn befitter,
ende een Ezel de kribbe fijnes Heeren* feptbe%(€e£t / ftaetOttt ïjeDUen * hu ,
be 3£epbenen ai t'ftaren tpde getupgt bat ftet 3torün niet ontoaeïbigec ' * **
b?aegt atë een onöantfe&aeE IBenfei> lÈaee Oet i$ te üeniagen / en in
toeec -totl ban mijn genegentöept/moet Ijet fitec tot fetjanbe toecöen ber*
Daelt/öai nocQ ö'ontfangene iMbaben/ nocfi felf öe boben-ftaenbe %ttz
alle ö'liumiu ban bit ^w$ niet foo fetacïjttöij fjeeft nonnen obitgeren
of men fjeeft geften bat men ficn felbe/ ïjoe-toelbtipten fundament en
teöenreeïjt en reben/ daerbsnljeeft gebifpenfeert: 3©e0-öalbe boo?
Pt toenomenbe daec in notft berber geeft moeten toecben bootten,
©innen ftetbifirict ban on$f5frater-ïntpgtënoc&be pubhj'cke Biblio-
tneec, ofte^Soecberp/ niet alleen tot bienft ban ?l!rme Studenten /en yan ^ p«-
aileoubcimogettbeombeele ©oecnen te noopen/ bte 't Dier op gefette Ififf Bl"
tpben toegelaten i$ te tomen finbeten/ maec oor» totgerijf ban een oie i5i-
PoelöCK een/ nietallerïep 25oecnenDebbende/ om alïtier eent'ge %\x- iMm«.
tnetuenfienontbjeecfeenbe/te nonnen op-fïaenen nafien. 3&ttgeb?upïs
l$s aljaneenfeèc ouben fternomft en bp alle gecibilifeerdej&atien en
ocojcfien ban bc toerelt gepleegt. <§i)nde d'eerfle ïnfieïlinge en ge*
«mm/ foobjei berl^epbenenatë berCfmtfenen ban outjtffobanige
^tüiiotijenenaenbe (Cempeienen ïterenen te boegen/ be reben ban
oien bp b'eectfetoag om be bierenen der <Ö5eïeerber IBannen b'eere te
open ban in «Beefllücne plaetfen te (lellen / enbe ban befe laetfte om bat
VaollM -
frbeele Boecnen bec 0ut-JM«* / ïeecae^ en allerlep KeccBelöcRe S SgJ^
K'ten &c0^fben* ^ooBebbentop gefienbattnb'oube notulen ge* Kerck, die
h!f!?cnotoec StoP-öo»toen en boltrecfeen banbe l^ienbje Keccn (in't verdift"*crt
uoo?gaenbe geinfeceect) onbecaen't 92. SErfijcHel * gefp?oocfeenbjert -. .„..,
SS.s7/Llbre,ie albaer/ bat fp inben üacen 149^ en $z. becöetect *n|
ft
Μen naöerftantin be befeftepben ban ^§t. 25acberen Cloofïee /
m «»»we se&l?eföeniiat in't felf&e Conbent een ^tbltotöeec gebjeefl
3^ toU 3                                toaif;
-ocr page 42-
Befcliryvinge
$16
toag *: boef) befe en anbecen öie toeï-cec binnen befc M&U mogen 3fjtt
ge^eelï inbenÉate 1530. mecrcrtoce[0'bccb?ariiit/ en bp toerloopen
beranöeiinge bampbentoeef)/ enbe tentet geraeent 3ünbc/ foo të in
tien ^iace-1649. aiïjiec een Sieutoeopgecetfjt/ cnbattoelmecftöooj
toe-boen en ben goetsen pbec banben feec «Beleerden %er en Mr. simon
Groenewegen vander Made, <&eCCetari0 befei'^tabt/ 5tjnbetiï$boen
oocn Ciïcató? ofte #p3ienber ober be^cijolen en't boo?befci)?ebe Col*
legte / toerbenbe baer toe gettmitiert en Beguaem geniaecnt een groore
nieutoe 3ael / enbe Die boo?fien en toegeruft met een feïjat ban beei
KofteUjcite 25oecnen ban allerljanbe pjofefTten en facultepten/ toelf;
feecgciuantiteptfoonueit öan boo2 legaten ban geleerbe lnpben/ en
ïicföeböecsS ber &tuöie/ of oocutoelboo? aenöoop accrefceert en toe*
neemt; 3ünbc bufbanigeplaetfenalg $Baga3ünen en3©incne$ ban
boo?caet/ baer een pber fijn epfcï) en gcröf tipt Deftonien nan / of ,om
foo te feggen a$ een pupgbeftingD en tooon-plaetg ber Jfêufen ofte
«Sobinncn banbe 3©i)ff)ept/ enbe een iCcefoo? ban aUcrtjanbebJeten;
* Hoven ρ*
33a»
Doch mi een
nieuwe op -
gerecht in'c
Trater-huys,
en wie Au-
theur van
dien.
Projecl om
de contrefeit
felen der ver-
maerfle in-
boorlingen
hier te han-
gen.
fcfjappen. €en bingïj rejteert nocö in mijn gebarïjten öat ith upt foo
ongemeen een getai ban bermaerbe ^Bannen / a$ upt onfe ^taotfnn
boo?t genomen/ be ^cinlberpen of af-beeltfelg ten minfïe öec boo?*
naemfle alïnec oponfe^oecR-saeltoenfcijtetefien/ 't geen tröjnff De*
buncheng/ onbec correctie/ niet alleen een appiicauel ricraet aenöcfe
plaetjS / inaec met eenc ooeft een cemuneratie ban berbienbe eere aeii
D'afgelio|bene foube toeö?engen en obecigö laten» 3©at nu aengaet &
ri^cöole/ baec banfullentop intbecboujö onbec be toeceltüjche ®v
(iicDten fp^eecnen/ na bat top befe materie ber<©obtg-ï)upfenöefei)eK
afgeDanbelt/ onbec toelcfie jjet nu be beurte i$ ban
tOÜ DE Μ Α ,Ν Ν Ε :Ν-Η 'ϋ Υ S,
i*jft.ls mede               η j
't Ο UDE V R Ο U W Ε Ν - Η U Υ S.
. . <&efe Bepbe Doe -toel becfeïjepbe en ban ben anbecen afgelegene
-«Κ»" ^iïicBten cteene aen be ïMöecg-gragt / 'tanber in be papeftract
fcniaheyt" öacen ingangi) ijebbenbe) (taen not^tang ni^t onber eenberiep m
™ deH«y- gmm, 3M befe ï|upfen feec out fijn (en öp geboïgft met Da«
J%der°u- tntöoonberg na pjopo^tieaitbang groote gemeenfefjap en obec een
μ vwwcDj'Somti öeööen) blijcittgenoegfaem aen b'eenboubtgfjept ban'tgetntij
mee/ 3önbe bapht fonbec eeftigft opficötigïjept / p?oncu ofte cteraw
ban öupten aen tefien/ geöeeUjcn acljtec en tuffeïjenbe^upfening^
ïegen/ fimpelijcö met een ^oo?t opöegemeenejlcaet upt-HomenDe/
öocöelcfimeteeticupmebinneplaetöcontfom metulepne^upfwnj
en öamecfeeng boo?fien / baec bie bejaecbe lupben elcft apact tm
b^pe tntoooningc Dabben en in Daren öoogjlen^ubecbom/ bageiu^
-ocr page 43-
van D el "ï τ.                  §iy
&en jongden batD bectoacfif en. %&φΜΜΙΐη& té niet nfeutoelijr na 0uj«A>m
De iïefo?matte opgenomen/ maec toan feec ouben ffeïRomesi al boo?
van 't Oude
meec ban öerirDalf ecutoen / üüjcftenöe upt be funbatie-ö^tef felf/ Mannen-
toaec upt te fien té niet alleen b'ouöe o^e.öen regiementen ban ï)et uyi"
®u&e jBannen-fjup^/ maerooenbe patroon aen toten öet toei-eer té De* feifspa-
toegeöepitgt/ namentlijtïi St. chriftoffci, rottfgaberg be namen ber tro°»»;'
btec eeefte Regenten /en foo Uoo^té > ben t'nfjoubt lupt albu^:
WY Schout, Schepenen, ende Raedtder Stede van Delft, doen Autnonfaue
kondt allen luyden, dat wy overmits oirbaer onfen mede-Poor- "«Αβ^".
teren die verermpt werden, Vrunden, magen, lichtelijcken moede genten van
werden, ende onfe Gafthuyfen gaende niet en ontfangeneer zy bedde- 'toudeMan-
vaftzijn, foo hebben wy om rroelt ende hulpe tot hare nootdruft geor- nee~luiys*
donneert defen poinften hier na gefchreven : Inden eerften, foo hebben
wy gefcickt, bevolen ende gemachticht Pouwels Jan Wol ffr. Jacob
Cleymanfz. jan Huge Cleymanfz, fijn Broeder, ende Claes Symon
Arentfz.haer Neve, defe Huyfinge hier toe gefticht, in dieeereGodts
onfer Liever Vrouwen ende St. ChriftofFels, gelegen aen de Volreftraer»
tuffchen Willem Virmans, ende Pouwels voorfz Huyfinge, te regieren
met allen haren toebehooren, endedaermedetedoen metten mannen die
daer nu in woonen , ofte woonen fullen tot eenigertijt in aldermanieren
als hen nut ende oirbaer fal duncken wefen by hare befte wetenfehap,
ende wanneer dat eehigh van defen vieren voorfz oflyvigh worde, oft uyt
der Stede voer metter woone, of alfulcke faecke toequamen dattet billick
waer datmens hem verdroege, foofullen die andere drieeenen eerfamen
man weder kiefen by hare conicientie ende die den Gerechte aenbren-
gen, Ende dan fal hem 't Gerecht ontbieden, ende beveelen van der Ste-. ...,
de wegen te wefen in der felver macht daer die ander in ge weeft heeft,
ende des en fal hy hem niet mogen weeren.
                                            Het getal on>
Item foofullen die bewaerders der Huyfinge voorfz herbergen ende geljmiteert,
ontfangeta in die Huyfinge voorfz, alfoo veel mannen als hem nut dunckt «ret^Scfleïe
daer wel te hantieren na den ftaet des Huyfes voorfz , ende geen te ont- vande Regen
fangen hy en hebbevijf Jaer Poorter geweeft, ende denckt hem oirbaer te,en boe ge-
een Priefter daer toe, Ende wanneer die Méefters der Huyfinge voorfz JJjJijJSJ
eenighontfangen willen, dien fullenfyeeift een vierendeel jaers ten min- d,e jn },et
uen in den voorfz Huyfinge herbergen om die manieren ende zeden te Huysfullen
vernemen , Ende ift dat hy daer en-teynden den Méefters genoechr, inf"e°meB'
ende het hem oock genoechtdaer te blyven, foofalhy ontfangen wer- wer ev*
aen, ende blyven alfoo lange als hy leeft, het en ware dat hy hem alfoo ββηΑ^0™*
onzedelicken regierden dat den Méefters dochte dat hyden Huyfe ende deel jaén "
andere mannen onbequaem ware ende daer eens ende ander werfsofver- Wtinitè rë
maent ende gewaerfchout we/de, ende des niet laten en vvou.de, dat hem t""b"*J£
we goede knapen feyden die van der Stede, wegen daer toe gefet zijn, p
ende Hoe, endeΛω
*<tt voeg«n de ingenomen* wederom uyt den Huyfe cannen gefet werden en voor hoelang..
-ocr page 44-
$%%                               Befehryvingc
ende naemaeïs wefen fullen in hare ftede, dien perfoon uy t der Huyfinge
doen, ende alle fijn dinckdat hy daer heeft op der ftrate letten, buyten
yemants wederfeggen, ende defen nimmermeer weder daer in te komen-,
om tewoonen.
Hoe out ofte Voort en falmen niemant hier in ontfangen hy en is out vijftigh Jsren,
anderflnts ofalfoo kranck van lijve, dat hy alle fijnen nootdruft niet winnen en
gequal.fi.              j
nemen perionen moeten fijn.
Item oft eenigh van dele mannen die hier ontfangen worden , felve
Dat die io uytginge om uyt den huyfe te blijven, achter dien , dat hy een jaer lang
den Huyfe daer ingewoont hadde, of dathy om haer onzedigheyt, als voorfz is,
komen te uytgefet werde, of wanneer datter eenigh aflyvigh wort, wanneer defer
wy^tTgaen" poinfteti eenigh gefchieden, foo fullen fulcke roerende goeden, als fyop
ofte gefet te die tijdt inden Huyfe hebben alinge tot des Huys behoef voorfz daet
werden,^dit büjven, mede te houden die Huyfinge ftaende , ende die doode mede ter
houden ti-n acrc*e te brengen, fonder yemants wederleggen..
alle hare meublegoederen daer inne te laten»
Een yoelijck ^tem *°° wat Woonftadt het zy Kamer ofte Bedtftede, eenigh van den
lal genoegen mannen van den Meefters gewiift werde , daer fal hy hem altoos mede
moeten ne- laten genougen , ende niemant geen voordeel in den Huyfe te hebben,
men met de en(je aj,je ^inck ^y ordonnantie ende goedt-duncken der Meefters des
plaetfe inden                                J                                  =>
Huyic hem Hwys.
aengewcfen.
Geen vyer Item foo en fullen fy geen vier bernen dan tot eender Haertftede > het
ordinaris enfy ^y goetduncken van die Meefters.
meertebran- ·> J D
de», danojstene Haertftede,
Hetgoet de- Item foo wat Renten den Huyfe ef den mannen voorfz van Godtge·
fen Huyfe geven zijn, of gegeven fullen werden, die falmen altoos gebiuyeken na
faUengekgt des geenen wille die de Aelmiiïe geeft,
raoeten werden naer des gevet-i welgevallen»
Ό* Mannes ïtem wcs <^e Meefters'tot eenigen tijden den mannen voorfz gebie-
fulleode Re- den of verbieden tot den gemeenen oirbaer des Huys, ende gemeenen
penten in al- mannen voorfz j des en fullen fy hem niet mogen, ge weeren op h^
gehoorli" Woonftadt te verbeuren,
«aeaop de verbeurte van hare Woon-ftadtofplaetlé.
Item wanneer die mannen ter Tafel zijn gefeten ende die benediftie
gelefen fal wefen, foo fullen die mannen filentium houden, ende ge^
-ocr page 45-
van D e ι τ χ.                  $Ζ&
woeden over Tafel gebruycken van eenige dingen, dan te eyflchen dat De Mannes
{yvannooden hebben,opdieverbeurtenifle vanden Huyfe> alsfydaer J}™1™^11
eens van beftraft zijn.
                                                                          de benedictie
geen andere Woorden gebruycken dan om ha«r nootdruft te eyfcheö, en op Watpeyne.
Item alfmen yemandt ontfanght foo falmen hem defe Ordonnantie -»en ««"δ?"
lefen dat fy weten mogen hoefy in den Huyfe leven of wefen fullen.
         defcnJHÏyfc
defe Ordonnantie voor te lefen·
Item foo en falmen defe voorfz Huyfinge met hooren toebehooren niet ?*<** hu.vfc
ter fcoot fecten dan by der gemeender Vroetfchap.
                                 fchoot te fet-
ten dan met bewilliginge vande gemeene Vroetichap.
Item waer dat fake dat die Meefters des Hoys voorfz of die nae hem
comen fullen by goetdencken des Gerechts eenige goede eerbarelicke
poinaeti vinden , ende ordonneren hier na toteenigen tijden om oirbaer ^fJJJJ^
des Huys ende ten ouden armen mannen voorfz , te bate te komen ter van defen
ceren Godts onfer liever Vrouwen ende Ste.Ghriftoffels, dat lal altoos Huyfcn aiies
ftade ende vaftbly ven, gelijcken of Cy mede metten voorfz poinften in ^ordonne-
defen brief gefchreven waren, ende in allen defen poinften voorfz foo
en fullen die Meefters niet aenzien maegfehap, noch vrintfehap, mogent-
heyt, noch niemants bede, maer altoos hier in te doen naerhaer vijf fin-
nen, endeconfeientie, daerdieeereGodtsen.de oorbaerlijekheydt des
Huys, ende zaligheyt der gemeenre ouwe Mannen rneèft gelegen -is.
Item waer dat faecke dat def© ordonnantie ende ftichtinge by verfwij- By vernl
meniffe,ofineeniger wijs teniete worde, dat oftGodcwil nietgefchien van'defen
enful, foo fullen defe Huyfinge met alle hare renten , endetoebehooren Η7Γ<&™
half komen aen't oude Gaft-huys te Delft, ende half aend^n heyligen ^enjbeJj(
Geeft · In kenmiTe der waerheyt, ende want wy alle defe voorfz poinéten Ve d'efFect
SC
en
den Huys metden mannen voorfz, diedaertoi eeuwigen tijden inwoo- van defen
nenfullen, vattende gehouden willen hebben, Soo hebben wybycon- JJ,^
fent ende goedt-duneken der gemeene Vroetfchap onfe Stede Zegel aen
defen Brief gehangen in 't Jae'rons Heeren duyfent vier honden ende * g<exn*-
«en, op Sinte Valentinus-dagh.
                                                    · „φ ηφΐ:
bees^vands
. Omtrent tote cn-berttgij Smw later i$ fcefc natoer të&öHitantfó Thgt».
öjec bp oefeomen / meöe oiC02coba?cert en üetefriat W ö?» ©eecttoy- .
«aebt ofte ocoote ©joetftDap öifee ^êtatrt.
CChout, Burgermeefterea , Schepenen, ende Raden der Stede van
,_ ueirt, doen kondt ende kennehjek allen iiiyuen, waniwy w vuV1-
u)den door ootmoedig» eiïde windelijck vervolgh van jan HuychCley-
«unfz. onfe mede-poercer was, dieGodtgeuadighzy, ende oock.aen-
weWdoinder
aci^t Ou-ic
M-nnen-
Htus*
γ                                 ziende
-ocr page 46-
5 |*>                      r Befchryvinge v
-ίί; '         ziende fijn góéde wercRënëhdè minne die-hy haddë encJë dëde ter éerefi
vatVGódë ,aëh den huyfëvaii Se.OhÏi{fó^I:bMen Bdit die^e^tbren.
gen,gegunt,geconfenteert,ende gegeven hebben, voor dat dié Meeft«r$
'ofte Huys4>ëwaerders, des Huyfes voöriz y tot eenigen tijdeneenige
oprbaiilijcke pqin&en ordoneerden ten oirbaer ende proffijt den armen
man'hen üë5 eet Hüyfés vöoffz, dattfien die van goède-r vvaerdénhöiiden
ende detén föüde, Soö ift dat wy al-noch döer begeörte ende vervocgh;
....: i . den bewaerders ende om proffijt ende oerbaer der mannen des Huys
voorfz, gegunt, geconfenteert ende gegeven hebbende, alle aliïilcke
poin&enals hier;nae bëfchreveniraen, behöudelijck altoes alle voorge-
geven poinften die van wierden te houden ende blijven.
Alvoren in Eerft foo wie dat men inden voornoemde Huyfe omfangenfal, die fal
■iefen Huyfe eerft betalen alle fchult diëhy fchuldigri is; ende alle fchulden die men
ycmamingc- ^dyten weten vande beWaërders daer en 'tèynden maeckt, daer fal dat
fulfen éerft' Vöorfz· Hüys of ongëhöüden Wëfente betalen, noch aen alfulcke goede-
alle fyn* rën als fy achterlaten niet verhalen mogen, ende foo wat dat fy in den
fchiilden be- Hnyie brengen van tilbaër goëden>-daten fullen fy nietverköopen nocfe
wdenT°Cten wegh-gëvëh, dan by den genen die 't Huys te regieren ende bewaren.
Ende voer de (chuldeh daer naër gemaeekt, fullen des Overledene achter gelaten goederen niet aen-
fpreeekelijck weien. AI wat by yemaht in deië Huyfen gebragtwert mach by défelve niet vsrkoft ofte
wegh gegeven werden.
Aisyemant Ende wie dat men in den Huyfe ontfangt, dat fal men openbaerlije-
ipdefenhuy- ^en bieden in die Kercken, ende laten weten, waer dat hyyemantyet
men^i^het fchuldigh waer, dat die komt binnen een quartier Jaers, ende geve tiat
idvige faUn den bewaerders te kennen, foofal dat voorfz Huys after die tijdt van
de Kerck s\\c fchulden als hy fchuldigh wefen mocht ongetnoeyt wefen > geliick
KIe?" voorfz toet.
maeckt werden, ten opfichte van fijne Crediteuren , tot fodanïgen effêcte dat het Huys naer het ver ·
loop van een vierendeel Iaën vvegem de achter gebleve Crediteuren niet aenfpreeckel jjck wefen fal·
Van het over Ende heeftyemant eenigh geldt, dat fal hy leggen onder wien dat hy
rno^eriaVjn- w^ byden Meefters ofte bewaerders vanden Huyfe vöorfz , op dat hy
genomen tot fijn nootruft daer of nèmèn magh, ende waert datter yet bleve dattetr
nootdruft die meefters of bewaerders wifte te vinden, ende tot des vöorfz Huys
jjfijjf ge" behoef gekrygen mochten.
Nïemantïn Voert en moet niemant yet wegh befpreecken of wegh-geven after
tornen "*" d*en dat ^v inden Huvfe on t fangen is.
mach yetwetwegh befpreecken of weghmaeckeo*                   ·,.
DeHüyfin- Ende alle Huyfingeende Erve die fullen fy den Meefters of bewaer-
K^SSf ders ™nden Huyfe voorfz op-dragen tot des Huys behoef, Vdc "JjjJ/
-ocr page 47-
van I>^ χ il τ.                $jt
ïiaer Doet dat Vooffz Huys te blyven, behoüdelijcken foo wes Huyrj ingenomeae
ofte genut dat daer of komt, dat fulien fy felfs ontfangen, endebefïgen P?eten tei*
haer leven langh geduyrende;
                                                                 deHuyX '
op gedragen werden behoudelijck haer leve* langh geduyrende daer van de vruchten.
Ende waer yemant binnen fijn proef-tijdt na uytwyfinge der Stede TenopfiJite
brief, daer en binnen aflyyigh werde, foo foude dat voorfz Huys houden van een die
alle fijne goederen, gelijckof hydaer menigh Jaer in geweeft ende ge. ^""ji'j11
woont hadde.
                                                                                       Swriêeft!
blyven oockalle dcffelrY goederen aeo endeten behoeve vandefen Huyfe.
Voort foo fal men alle die geen die inden voorfz Huyfe ontfaen ende Drie dagen
sengenomen werden koecken drie dagen in die weecke Warmoes, of alleen inde
Erweten j Speek ofte Vleysalft daer is, ende geven een ygelijck«n daer ]fcec£
te
af na dat men meent dat hy magh, ende wes dan daer over, fchiet, dat
fal men des ander daegs hem wederom rechten, -ende niemant en fal men
niet na-houden van eeniger fpyfe die daer niet en komt Eeten.
Voort fal men hem met der hulpe van Gode verkenen vier Huys-vef. vJJ^™p°,I^
tings, gelijck der ftedebrief dat uytwijft ende begrijpt, ende daer en koockfn te
fal niemantdagelijex in die koecken Eeten > hyenisontfangen, tenfy by Eeton.tenfy
confent vanden bewaerders voorfz.
                                                    . 'nd!n Huy.fc
■ ·                                                                          ontfangen ij*
Voort fal men in die koecken vanden Huyle wegen, eenKaers ber-
<nen, endie Kaers fal die Moeder op haerTaeffel fetten, om die fpyfe «f'"^]^
daer by te rechten, ende 't Huys mede te verlichten.
                               kceeke^te
barnen, ende nadethant op de Moeders te fetten.
Ende alle die geene dieby Kaerfen Eeten, of daer mede te Bedde gien Die in defen
billen, fulien die felfs koopen.
                                                            %%5£$£
Eeten, of te Bedde gaen moeten die felf beXofligen»
Ende een ygelijck fal tot acht uyren te Bedde wefen , of op reyfe der- Een veder
waerts, fonder 't voorfz Hüys eeniiïekoiteiivan vyerofte licht te laten moet dis
hebben ofte doen
                                                                                 «.vonmen
«itg uucu,                                                                                            acht ttyrente
BedJe, ofop de'reyfc dcrvvaerti.
Ende waer dat yemant die inden voorfz Huyfen ontfangen is,in eenigh me,iengnioe^
van defe poinften overhorigh waer, dat waer op fijn Woen-ftadttever- renden im-.c-
beuren , alledinck fonder argh ofte lift, endewantwy alle defe voorfz hou den defe*
'poinftcn, ende elck byfonder gehouden willen hebben, ende eenen yge- JJïïSjjk
lijck oock gebieden te houden, foo hebben wy Schout, Burgemeefte- v.m
uyt dec
fen, Schepenen, ende Rade der Stede van Delft voorfz? onfènUtede HuyiereOrt
-ocr page 48-
^^"■■■■■Ι^ΡβρΒ
$$%                            : Ikfchry vuige
c;*'<3*txnki Zegel tèii faééke hier aen défen tegénwoordigën brief gèhangéft» 'tSöffi
kaertiqt fat derdaegs na Sti Lijf betten dage in't J-aér ons Hoeren duyfenrvier. hojl·*-
etfïURefaU dert dne-ende-veertien» *
Hpt Depbe licfc oubtoetfë <JB?bonnantten DlijcSt nu / bat fjet «StiSr
:^wji , |Bannen-oupji^t.€rtoffci tot öacen patroon naö aengenomen /
aen toten ban naetaiUapparentte naec€a»eUe/boo?ijeencnbeEnidt*/
Nopende de to£0etDtjti fat $ijn getoeeft / maec öelangenbe bie ban b'<©u&e ©?oii*
SïJde de toen Φ8**toan ooct! oetoagf) t£ gemaecftt) 10 mp tot nocïi toe niet£ te
HuyitL boöjen gehomen. SnDÊtöegtnbanb'ceiiie^jbonnantteftaenmebÉ
gefnecificeect be biet eectfe iïegenten ban t)et<®ube iBannen-ïuips
fonbecbat ineen ban uepbe eemgWnitggenienttoneevttoerb ban liet
*aube ©?outoen-Dup0/ 'ttoeltn nufTcïjten bpfonbetreRegenten geeft
geiiab / of alg-boen ηοφ nier tri toefen tg getoeefï/ öocïj bte tjebenbaegg
obec *tmw tefeggen Deeft/ i$ ooc«te gclijth ober 'tanbei;gcftelr/
3ijnbe altfjaaö in Die functie befebieu bolgenöe peeren: Mr. Everard
van Lodenfteyn, föaebten <®ub-25tu:gemeefter. Francois van Santen·,
<©tf!Ciec befet «§tabt, Johan Frankeniz Grafvvinckel, iïaebt en<0UÖ-
iSucgemeefler» Maerten Engelbertfz. Grafwinckel, Iïaebt en <®MÖ-
SSntgemeeiïec/ jegentooo?big(€reforier. «öeftalben beféfnnb'eroocH
bier 25upren-moebet#/ öteobec be fcBaftingÏj ervanbe«%ipji-fflic*
uen (tot be boo?-fo?ge ban be©?outoeIöcne ^ere fuecterenbe) t>t
Als mede de btfxm f)ebD«n j 3Jjnbe baeU toe beCBOfen ; Anna van Bleyfwijck »
buyten-moe- Huvs_yrouw van picter Roonacrj ς^β. <$tMf banbe Sanoen
ban f£>Ö?tUgaeU Agnes van Afperen., Huys-vrouw van Jan Cornelifx
Werenburch. Cornelia vander Burch, Huys-vrouw van Wiltem van
Vliet. Anna van Breen, Huys-vrouw van Davidjanfz vanden Mieröp»
Kaebt en <©ub-^tnepen. §n be pjemtflTen ofte ©oo?-reben banöe
Mitfgaders ttoeebe <©?bonanantie toerb genommcert eenen jan Huygh cieymamz.
cenige bc- ajg fooojnacm SSetteftCeecbet ban ben Huyfe van St. ChnftofTel, Ofte
die bv Tefta 't<®ute Ifêannen-nupS i befess eremprimi en ban boo? atibecen na ge*
inenten en
boloDt 3t)nbe/ Deeft ben mftomen bec litpbz lupfen groteUjtr wv
anderiiats χjjcftf / en becboïgeng be keuenen oocn uieccfeit)cit berfcetert. S&aet
ïSbeSe11Sönberootttbetfcnepbebte Sfleclüttb^oUjcfteiKael-tpbent'iiatecg^
«cficeeit. bacfjtenilTe aenbefe «Bube fJntooonbecsS ban bepbe be fettpfótt Wp
feen ÖeiJÖeiï / alsï / ^[uffCOUtD Clara van Sparwoude , Weduwe wylen
Mr, Arent vander Meer, tn3ün leben looge^eeuicaebt ban wft-
ïanbt/ enbe ^ecretarijs befet* ^tabt / geeft Dp Cobiciile ban ben gare
1602. getoiit / bat bp ben ïïent-nteefier ban feawn Roebel ten mm
gen bage/ aen en ten beöotibe banbe boojft ^upfen ^aertüiï «Pt W
fieert foubetoecben fesi-en-berttgïj gulben- €n Adriaen janfz Groen-
Jandt, getoefene ^ecretartsi ban be Wsegfiamet/ WH & «gSÏ
tnente ban ben ^are 1628. t'nfgeitjcï begeert bat Saeclücï W^JZ
3fiaten»ebei0e0eben fouöetobben büfttgö öuli1^/tot ^mp ïm
-ocr page 49-
van p.£-^'t τ.                  $22
bmtéttp$l^00i!WÏffi4Mi$^%ffibéfklupfen. janPie.
terfz. en Mai-gareta Pietersd: Hogenhöéck, JjeDÖente faittetl öeat)£ie!li
taiimoö galben Saerlüci' / mebeoitmte bmètt te toecben tot een
taolnche iBael-ciibt/ boo? be %ip£-genoten ban bettoee opgemelte
%l|iren.25pMariaGeriitFd:vatiderEyck,Huys-vrouweerft van Lieven
van Lóon,enlaetft van Pieter vander Hoefjl'silTietieaeniJepöeiiere^Oilji
ïiupfeit eeiügtj Capitael geïegateert/ toaet banbe tenten iÉaeritjcjC
op Daec &tétf-bagfj/ 3Ünbe getoeeftben bijf ben Sianuarp / befp^oots
feenjön ten epnbe algboorert. ^efe giftenen funöatten$mtcooffr*
lijc&e toeitöen/ booj bte %me/fïot&-oube/afgeffoofbe jannen en
©?outoen·/ bte boo? Defe ben tijbt öarejS lebengbeugtfaem en naerfïe*
lijcft berjïeten/ en tn't 3toeet öaresi aenfclnjng boo? gaecïtuptf-gefm
beaolïgetoonnenöebbenbe/ nu tn't epnbe ban garen aEbeptöietnottj
tufte binnen/ bnptenfoigij en öeöommennge ttpt encnel meboQenr*
liept ottbetöoubentoerbenbe. ^en 3egenirte men inbe $t &tMftm nencmim
bmöt obet be beiaertgept en Öebaegöen eubècbomiiS groot en nen* "y,1 }J?
H:
merCHUJtft: Htebtt: i9. $&. 32. flaet ; Voor degraeuwe hayren fült gC
ghy opftaen; ende fult her aengefichte des Ouden vereeren. <£η|$?Οί den.
bei'l). ï6. $$i 31. De gryiigheyt iseencierlijcke kroone,fy wort op
den vvcgh der gerechtigheye gevonden, 35e 3$?0p.ï)eet ^atfjatta Rl
fjn 7 Cappmel be <Spb0iitoer# bejs €empetè te üerufafem eên troo* ·Α '' .
fmncfce belofte Mlenbe boen/ bat <0obt bekere fjaernjc&enjtn jé*
genen en bergeiben foube/ boegt onbec anbete beloomnge baer ootfc
Üp/DefebOlgenbe,- Daer iullen noch Oude Mannen, ende Oude Vrou-
wen fitten op dé ftratcn van Jeruialem ί ende yder fal fijnen ftock in fijne
handt hebben,van wegen de veel heyt der dagen.* «cnbepanIUjSttt fijnen * £**» *t'f
eecttc &entfo aen (Cöimotf). tn't begin bes bijf ben Caputelss gete* ! ν;,;;
conimanbeèrt öe&Benbe bat men b'<aube iBannen en ©?outoen niet
uaroclBcö bcflcafpm/ maecbermanen foube atë 3©abcrg enbe Ifêoe*
m\il '*Pt boo,?tiS aen ïW ÖÉCbe berg Γ Eerc de Weduwen die waerlijeft
weduwen fijn. CeHerittetfgebenbebatmenfDbattigemettftöenganfcir
onoecmogenbeen ban alle menfcöelöcïtefjulpe ontbloot/ fctuilbigï} ijs beubyt *ie?
aueüertroofïinge/ ijulp en afitfientie te bmpfm. ^erfjaïben moeten ^s«^
ïïi-0S?öaenbê opgeöaelbe erentpelen ban onfe boo?-#uberen bes* te *
Wtftec toetten eeatöt/ enbe nabolgingeban bien/ boo? pieufetoerc*
1, »?p Stomentoetfoeiii <®nberïjetgetaï banbe publöfbe«0obt^-
't Μ E *-S f E ÏTS-HÜYS.
ϋ,^Κ!^ ο'Φιΰ» «Delft op bert ïjoeeft banbeSieutoc-fïraet/ SJSaC
f' jSBipSS OetoeeflÖet Convent derH. Geeft Sufteren, bootenen 'cMeyijens-
K« ^TO^ben/ * bocfröoe Det felfbe geconberteert tsS in een £«*
wwi»f)«W.Bup* fat mm be(l ftonnen ften upt fe«nere g^^tra&eecbe JJJ *7f
-ocr page 50-
534                    ·'-■ Befchryvinge v
me tooo? öefc öoo? öc^ feim Kent-m«(fep «pffifcjwl&fcf .«ntow
%m alD«c mcöe gebecit j atë jtyMBftte öepnnctpaelfle potnctenbec
Keaecmöetoan öien/ nameltjcö aen totenöet m-nemen UanöejBep^
jm$ Itaet/mttfgatietóöetgetal/eitijecDom/ imfcepö^guaUficawn
twigym üie mwelyci!3im*
Υ Scheut- , BüTgemeefleren, Raden ende Vrqetichappen der Stad
Delft· Doenkondtendekennelijck,datalfoodejegenwoordige
bewaerders van het Heylighe Geeft Sufter *huys, binnen deler
Stede, ftasnde op ten houck vande Nieuwe - ftraet, den Vroetichappe
defer Stede geproponeert ende aen gedient hebben, dat de Conventua-
len van 'tfelve Sufter-huys feer kleyn in getale, ende het merendeel
. Oudt, ende impotent, ende'nie.t;gefchapen fijn lange te leven, ende
vai SS? dat ten iniien vandenjegenwoordigen tijdt, geenejongehluyden omme
cS&i&n den Siecken te dienen (waer toede fundatie prmqpahjck.ijftreckende)
oude la- haer in.t felve'Sufter-:huys begeven, dat fydaeromme raedlaem vonaeiij
T°SCtA, datmendie voorfz Sufterenfouden laten uyt-aerven, endede Goede-
le"iteScn ren vanden felven Convente foude converteren, ende ^ployeren tot
«ytitervcn, onderhóut ende leeringe, van fchamele Meyskens, conform de Inltitaue
en de Socdc- . ^ecker, Meyskens-huys, binnen der Stede van. Antwerpen, ende ae
en tot op. bewaerders ofte toefienders geauihorneert hebben,, omme by advys
«echting van _ Bureemeefteren 't ielve eer-daegs te mogen vorderen, ende in tra π
SÏKJ'n. te brengen, ende die voorfz bewaerders, daer op geconcipieert ende
Wmpel Bureemeefteren voornoemt overgelevert hebben, feeckere_poincten,
van die van Artfcqten , ende Ordonaantien , qmme daer op'ε voorlz Nieuwe
Antwerpen. MeYsketls.hPys teerigeren '9 endein train te brengen. Doen te we-
ien dat wy alle die felvepoinaen > Articulen , ende; Ordonnantie" ,
fuicx die hier naer v£rhaek, ende verklaert ftaen ,; met rijpe&M-
Authorifatie beratie van Raide dooriïen, geaggre-eert, ende geapprobeert mpd- -j
^«toej a2gre„eereuendeapproberenbydefen. Gevende den voorfz bewaeroei
' :: :, i.'..: vromen macht, authpriteyt , ende Confent , omme opten ieive
^poin&en* Articulen, ende Qrdptmantien.-tyoorfz Meyjikens-huystn
.ien^idereprften te vorderen ende in train te brengen* iulcx aismciu
volgt- Te weten dat. ,&c>
           --"                . rnVPrffl0J
Aenw.enhct iSVdbkèBuyten-moeders™^f ^^^^f Maerlal
innemen van gen eenige Meyskens int voorfz Meyskens-huys ontrangen. V14 .$
de Meysjens »c feive iiet werek wefen vande Yoorfz bewaerders , enae van
ft?"*           niemand.                                             "              , ΛΛ-·»^ΡΓΛβ ful-
Hoeveeliy atïln welcke Tvleyskens-huyie die voorfz bewaerders voor teem
.^ovifione.- lenontfangenadhtienMeyskens, fondermeer, omme «"·?
         van
i
lijckmogten
ip nemen»
Ptoeven,toe,eéleMeySkens,datfyopteG^
5en voorfz Huyie, ende Aelmifle vanden goeden Burgeren, ende iny^
&Uen mogen voeden, ende onderhouden,
-ocr page 51-
van I> e e f τ.                  5 0
22'. Ende füllènfy in't ielve: Meyskéns.huysgeen Meyskëns öntfangeii H0e VMW
dan vvefende wëëfenvan Vader ende Moederverftórven,'twelcke noch- verftormi,
tans ftaen fal tot difcretie vande bewaerders, die om (onderlinge redenen ■jjJJJJJJ*
hen-luyden daer toe moverende ,ooekfouden mogeriontfangen ,die van moeten fija
Vader of Moeder alleen verftórven fijn, ende niet vvefende jonger dan dieiegeno-
lès laren, noehte ouder dan thien laren , ende Kinderen van Burgers «enwerd«r:
defer Stadt > gekomen van Echten of getiiouwden Bedden/ ende anders
geene,
1$. Welcke MëysKens niet langer, dan tot haer achtien laren, in'tfelve-aaJJ°* ynsfcj
Meyskens-huys fullen mogen blyven en wooncn, maer fullen wel eer ventotiaftê
daer uyr geiec mogen werden , indien die van yemand tot dierifte ba- van't huys.
geert worden, ende hare koft daer mede konden winnen, of bequaem.
waren haer fel.ven met haer handt - werek te behelpen, om de koft te
winnen.
                                                       v                   ,. . , ,::y (
24; Itemden fullen in't'tfelve Meysketis-huys^eenMeyskensöfitfangcn wat fymoe^
werden, ten fy datdaèrinne brengen een Bedde met lijn toebèhooren, ten jnbren- '
ofte een pondsVlaems daer voor, ende gekleet fijn teminften methaer gen t'harco
opperft'kleedt, naer de Ordonnantie van 'tfeiveHeyligenCeeft-huys. be«eev·*
Alle welcke potn&en, Articulen, endeOrdonnantièn, SchoutBur- Cenfent cs>
gemeefteren, Raidën ende Vroëtfchappen voornoemt , geconfenteert approbatie -
ende geapprobeert hebben, confenteren ende approberen by deierr, ^atde|£'aii~
mitfgaders dat die goeden vanden voorfz Heyligen Geeft Sufter- Huys convent der
tot dotatie, fundatie, ende ftichtinge vaneen Meyskëns huyfeals voo- «♦ Geeft
ren bekeert, ende geémploycert fullen werden, mits dat detegenwoor- Süfteré» gc-
dige Sufteren, ofte Convéntualen haer leven langh,uyt de felve goe- weS^tW
den onderhouden ende gealimenteert worden, gevende eijdëO&röye- onderhout
rende den felven Meyskens-huyfe vöortaen vrydommén, ehdeexërhp· i!D *rmeT
tien van allen Accijnfen, contributien, ende andere perfonele laften, JJJfe'vrJ?
die deie Stadt van haren Burgeren, ende Inwoonderen heffende, ende
éora en tx-
ontfangende is, in kenniffe hebben wy 't groote Zegel der Stadt Delft 'emotie van'e
hier onder aengehangen, gedaenden xix. Augufti ANNO xvC* ieven- ««we^Wt·
ende-'tfeventich.
>
^c^etoaecbcrifofte mtmmDanöft45m#$up$liwmtotm* pn,.
SÏPBι" ötenfl / 3011 Frans Meerman Janfcöon, 25eiïHmBeife ^atl be jggSJ*
^Ojt-^nïltfcöeCompagniePieter AdriaenfzCroefer,©éectiö-ï5aeil van% M«y*~
«n ©Uh-25Uï9emeφ^ Dr Anthony Vockeftaert, ©emtQij-ÏSaebfc jew-ïruy*
iwilB»un° vanWaerthuyfen, &ecrtt!$-Kaeöt. €tlïie25upten-moe?
*{|r9 3ϋΠ Maria Dedel, Huys-vrouw van Adriaen Heinfiüs, Sia^ttten Kern der
gjWPitt· Hëfter Zeebol, Weduwe wylen Abraharhus Juhius, φ& ^?°-
Wnt. Ida Holthuyfen, Huys- vrouw van· Dirck Btfgaerr. mt0"**
vmw-toM Μ &j£ia*ftt fcan etlttf tu&cnttitg* in toefen mr
mm*
-ocr page 52-
Befchryvingc
«*
-Nopnaeiiet waet öaec $ «©strop toan be Hooge <®berBept om a$ter / jj#cft.4tt
geeohdpieet fammtge anfcece &tefcii / oocït een ffltttM -öupss ofte
de Twgthuis.
Τ U C Η Τ - Η U Υ S
op te mogen recïjten / metfooamge cücmptfc« enü^pöommenafê
aüeanoece^oötg-öupfengenieten, ^ietobec en 3ijn nu/ aig icfc bit
fcffêeef / nocö geen Regenten/ maec öe plaetg tot Bet gebouto / geoefpt;
. . ,, deert/ om öequaem gemaecfet te toeroen / ts$ ijet Sc Annen Cloofler
* sut.hven nonen öecmeït/ * gelegen aen öe bottel-ficaet / tip öe <0eer-toeQlj.
e- 348* ||et i)oo?f5 €>ctcop öaec tce ötenenOe / tupö aljs noigt:
DEStaten vanHollandt endeWeft-Vrieflandt doen te weten, alfoo
ons vertoont is by de Burgemeefteren ende Regierdets der Stadt
Delft, dat fy vertoonders met goet vinden vandeHeeren Veertigen ,
ende Vroetfchappeu der felver Stad geraden geworden waren,door eeni-
ge gecommitteerden uyt het midden vanden hare tedoenfpreeckenende
confereren met de Wel Ed: Heeren Hooge-Heemraden van Delfland,
nopende het oprechten van een Werck ofte Tucht-huys, over Delft
ende Delflandt binnen de voorfz Stadt, ende het uyt-vinden van nodige
middelen daer toe vereyfcht, omme daer door.te voorfien tegens de ex-
cellive :ende onverdiaegheiijcken grafferendeitoutigheyt vande Vaga-
.bonden ende Bedelaers, foo binnen de voorfz Stadt als ten platte Lande
haer onthoudende; dat mede de Wel-gemelte Heere Hooge-Heemra-
den> de voorfz faecke 3ent Collegie vande Wel Ed: Heeren Hooft«■
Ingelanden van Delflandt gebracht, ende met hare Wel Ed-, daerover
conferentiegehouden hebbende, eyntelijckmet goet vinden vande wel-
gemelten t,vyee Collcgien van Delflandt de vertoondeis te rade gewor-
den waren aen ons in alls onderdanigheyt te verfoucken, dat het onie
goede gelielte fijn mogte, dat in gevolge van het advijs van onfe gedepu-
teerdens inde Notulen vanden tweeden Aiigufti des Jaers 1657. geisfe-
reert een Werck ofte Tucht.-huys binnen de vooriz Stadt Delft opge-
recht, ende de. middelen tot op-bouwinghe ende onderhoudinge van
'cfelve nodighjin conformité van dien uyt gevonden mogten werden,
dat dien volgende, d'Officieren van Delft ende Delflandt, endeinfon-
derheyt den LanB-Droft belaft foude mogen werden,alle de Bedelaers£n«
de Tagabonden,die in de voorfz Stad ende Jurifdi.&ie van dien,mi tfgaders
de Dorpen ende quartieren daer onder reforterende gevonden foude mo-
gen werden, in het voorfz Huys tCbrengen ", ende te houden omme in-het
ftlvige met haer Handt, ende ander werck de kolt te winnen , dat het
ons mede gelieven mogte tot dieneynde, ende omme de middelen daer
toe nodigh uyt te vinden de verthoouders voor foo veel de Stadt, ende
de Heeren Ho.oge-Heemrad.en voor foo veel het platte Landt aengaet,
te authönfereiij omme defelve middelen binnen de Stade, ende' Juni-
Oftroy om
een Tugt ofte
Werck-huyi
te ftellen bin-
nen de Stade
Delft, ten
gemenen mie
te en diende
lbo van de
Stadt als't
platte Laad t
«fte Heem-
raetfcliap van
De!rlant,om-
nte alle de
.Bedelaers en
Vagabopden
•foo wel van't
platte Landt
als tan de
Stadt in het
voorfz Ηtiys
cefluyten en
met arbeyden
haer koft te
laten win.
neit.
-ocr page 53-
van Del f t.                    5*37-
diftie van dien Voor een derde, ende over het platte Landt voor twee
derden te mogen ommeflaen over de huys,houdende Ingefetenen inde
voorfz Stade, ende ten platten Landen onder het Hooge Heemraetfchap
van Delflandt reforterende, ende dat in conformité van het xiij. Art;
van onfen Placcate jegens de Bedelaers, ende Vagebonden, in den Jare
1649. geëmaneert, als mede onfenaerder interpretatien in datis den 7.
Martij ende 22» September 1650. op 'tfelvefubjeft gevoIgt,het welck ·
des te gevoeghelijcker in't vverck foude kunnen werden geftelt, gemerekt
daer mede weynigh befwaernis aende reipeétive Ingefetenen foude wer-
den gegeven, dewijle de Burgers ende Ingefetenen, foo in de voorfz Stad
als ten platte Lande jegenwoordighaenalle de Bedelaers ende Vagabon-
den f door hareimportuniteyten) jaerlijck ongclijck meerder gewoon
waren te geven als wel hare contributien naer giiiinge foude hejdragen,
ende op dat het uyt-wereken van onfe goede er/de ferieufe intentie met
dies te meerder efficarie mochtegefchieden, dat het ons gelieve goet te
vinden den Land-Droft van Delflandt, inplaetfe van vier Mannen toe
tevougenacht Mannen, op fodanigeordre, regiementendebetalinge,
als het meer-gemelte advijs was mede brengende, Soo is't dat wy de oifpofiti t'
fatcke ende 'tverfouck voorfz over gemerekt hebbende, ende de ver- 0p't verfock»
thoonders in het voorfz haer goet voor-nemen, willende encourageren
ende genegen wefende defelve ten aenfien van haer-luyder verfoeck te ge-
lieven uyt onfe rechte wetenfehap , fouveraine macht ende authoriteyr,
onfejOfficierenvan Delftende Delfland nuendeindertijdt wefende,ende ,..
infonderheyt mede den Land-Droft van Delflandt voorfz geordonneert,
bevolen, endegeauthoriieert hebben, Ordonneren, bevelen , endeautho-
riferen defelve mtts-defen, ten eynde fy-luyden alle de Bedelaers ende
Vagabonden die in de voorfz Stadt ende jurifdiftie van dien, mitfgaders
mde Dorpen, ende quartieren daer onder reiorterende gevonden fuilen
werden, fuilen hebben te brengen in het Tucht-huys by de verthoonders
teinaecken, ende defelve aldaer te houden, omme rnèt hare handt ende
ander vverck den koft te winnen, anthoriferende de verthoonders tot het H°e vee.j·^
uyc-vinden vande middelen ter voorfz eynde nodich, voor foo veel de p[*tt* ef2^t
Landt aengaet, defelve middelen te mogen omflaen, binnen de Stadt lij eken dra
ende Jurifdiftie van dien vooreen derden, ende voor het platte Landt, £7·«?ώ
en
en
e
'oor twee derde-parten over de huys-houdende Ingefetenen in de voorfz en waer d
ρadt, ende ten platte Lande onder het Hooge-Heemraetfchap van Delf. te vinden,
landt reforterende, alles in conformité van het xiij. Art: van onfen Plac-
cate tegens de Vagabonden ende Bedelaers, ende de nadere interpreta- Den Lande
tien van dien voorfz geroert, ordonneren dat tot meerder efficatievan groft v
m
         ^andt-Droft van Delflandt, in plaetfe van vier acht Mannen ^SemTc
li Cn 7         toe gevougt op foodanige ordere, reglement, ende bèta- in piaets van
"ge als voorgeroerde advijs is mede brengende, te weten tot twaelf vier, ache
Ponden van xl.grooten 'tpont ter maendc voorbehoudens nochtans , Meam,entoe-
fPP                                  dat
-ocr page 54-
5 2$                                Befchry vlnge
dattenaenfienvande heerlijekheden ende Jinifdiftienby ons, oftedcru
Esiceptieen princen van onfen Lande inder tijdt te leeii ofte apderfints uyt gegeven,
jcfcuvery°?r defeanfe concelfie ende authorifatie niet anders ter executie fal werden
hederTenV- geleyt, dan metConfent ende bewilligingevande Heeren van dien ende
parate lurif- in foodanige forme ende maniere als dienthalven met defelve Heeren
dia^u fai vvefen verdragen, dat mede in krachte van defelve onfe conceffieende
authorifatie. geene capture ofte andere Acte van Jurifdiftie iullen mogen
gepleegt werden in diftricten, dewelcke wy andere Officiers privative
toe vertrouwen ende aen bevolen hebben, ende teneynde de verthoon-
ders defe onfe conceffie ende authorifatie mogen genieten alsnaerbeho*
ren, laftenwy alle ende eenen ygehjeken die'taengaen mach dat fy den
verthoonders van deninhoude van defen doen laten, ende gedogen rufte-
lijck jvredelijck^ejxde volkomelijck genieten endegebruycken5ce0eren-
de alle belëth ter coriuarie., gegeve in den Hage onder onfen grooten
Zegele hier aen doen hangen in'tlaer ons Heeren ende Zalighmaeckers
duyfent fes hondert vier-ende-'tfeftigh , den vij. van de Maent Augufti
ende was onderteyekent Iohan de Wit, ι 664. onder op de plijeque
ftont ter Ordonnantie vande Staten, ende was onderteyekent Η erbt. van
Beaumont, Regiftta. in't Regifter der Octroyen Liber A. fol: ij%,
hebbende onder uyt-hangen het groote Zegel van Hollandt, in roode
waife aen een dubbelde francijne ftaert.
Ander octroy g$ umbe Dp aenteecHenirigli ban mijn1 boo?-<$ubecg bat nocö tm
vmdm lare anbec Settop om een (€ucDt4)upg te mogen erigecen/ al in'tfaet
1614. betöregeni&/ toaecbanben originelen&?ief becufienbetoa£irt
be$?ibiiegieBa$Mabe$o. u bantoatmöoutbefelfbetë/ itfmpnorö
niet gebleet&en; maec Ut laetfï boo?gaenbe fiet op een ^ocietept ofte
gemeenfeïjap tufTcJjen Ut ban be MtaU ent platte ïanbt/ boo? f 00
Tot wat ein- beelatëbitgeconctpteecbe Werck-huys foube aengaen/ enbebatmet
de diiiaetftc ttttctttte en oogmetcB omme Ktpbtt biftricten te fupbecen ban b'ober*
octroy uyt- ïafïtge impoitunitepten beu CcuggelaeoS/ ©agabonben/ ^acDtloperö
c' en aïlerïjanbe gefpupg ban leupe onnutte Eebig-gangerg / tóe onöee
p?etert ban SCelmoeffen teutbben/langerebetgoebetlupben batten/
bicBtoiOS ben tobt en gelegentïjept berplaetfen becfptcbenöe/ fiaere
urommeBlaeutoennomen te flaenin eenjS anberif oocöt/ ίίφaifooupt
be gebaente ban jamerliicBe 25ebelaerg / in fïepenbe Koof- bogetë
becanbecenbei ^IftritB geboefte allertoegen op te bangen en ïjiec tot
meren te btoingen/ toa£ boen fiet beffepn banbe bereenigingD öefee
Yerandenr-ε, <©bedieben/ foobanSBeift als$3Mfïanbt/ fjoe-melïjet feïfbe opfoo*
fadert tueiiebanigijeen bnjfeom fonberlinge rebenen geen boo?tgangf) genomen
ocuoy» geeft/fullenbebe ,§tabt nu op fiaecpnbê een Tucht- huys op boen reet)*
ten/ niet alleen tegen be 2Sebelarpe/maet oocb om beelecDanbe lEtfbfl*
bigerg en SSoogboenbersf (tóe be öefcljepbentöept ber ïïetf)ter0 nm
ierabenbinbenfoo.Daelï aen ben ^öbwelïraffen) ötec een ttjbt langu
op
-ocr page 55-
van D ex ι x.                       -5^.9
on te flapten / m ifttiwtlffitm öefceermgete Béngen* ^nfengtoo*
ten 3Mbenaee Hugo de Groot, tnfön 38nnotattenobec Bet $teutoe
€eftament (öp öegeïeerfïe iCfjeologanten feet Doogö geefiimeert)
ïiomenbetotbe tooo?ben iBattB: 5· $$ 4· tooegt onbec anberen fcaa* Gevodea
Öp befe aenmeCCfftnge; Fom non paurtorts α delinqmndoabfierreret ad ρ™^'τ"°^
'opus damnatio quam mors ijpfa: Et fimul, quod pracipue fptBandum ej? huyfcti»
Chr'iftianadileBioni, dmretur fpatium agendapenitentia, que nunc tnterdum
fupplicij prdcïp'uatione prdcidHur
; eert e & Confiantinus cum primumCbri-
fïUnam prabavit religionem
, in plerifque ddtBorum generibus, fupplicia ca~
pital'ta inhihuh
, qux mox reduBa funt $i» τ r μογβ-ΐήξων oihicw, ut n ■ ..
docent Hiftorice.
* ^at Φ ,· Miflchien foude de verwyftng ten arbeyt ^Ζΐί'.τ'φ
niet minder Mifdadigers van haerquaed doenaf-fchricken, als de Doot ai c*f. * v\
fel f-, en 'tgeendenChriftenenvoornamelijck teconfidererenftaet3daer 4·Μι«3·
foude te geiijck tijdt gegeven werden van berouw te bewyièn, 't geen
nu altemets door de lchieliickheyt der ftrafFe af gefneden iyerdt · en
feecker j Conftantinus de groote, foo haeft hy de Chriftelijclie Religie
hadde aengenomen, foo heeft hy in verfcheyde foorten van mifdaden de
hals ftraflfenverboden, dienaderhant vermits de ftoutheyt der quaetwil-
lige Menfchen, weer in gevoert fijn, geiijck d'Hiftorien ons getnygen.
%\\ b'onberfoecïitnge öec faecnenban b'oube ïloniepnen btnbèn top 2„ ίΓ
Datfp mebefcoetbe maniere SebBen geöabt ban jBtfbabigerg te ton* werck-piaet-
bemneren inbpfonbere Wzub plaetfen en mimth/ aiö ^teen-en <«nder Oude
Jfêetael-Kuplen / muTgabcrgifêeulengen anbec stoaren atbm/ maec *°™Γζ?
befejtcaf toarenfp gefcooon alleenltjcnben ^labenop te leggen/ bte dcndaeg(C
«öellecenbe en toeberfpannigïj toaren / of eenigïj fcMm-ftucö öabben rugthuyfen,
ueb'eben/ommet int bboben ban foobanige ujben/ bte fp met gelbt
gehoft ftabben/ Saerfelbe geen feïjabe toe te béngen ·, mncr een&teu
pogmercHfieeftoufeCïj?t!ie{öciie<©befiicjit Debjogen om opb't'nfïeï*
unge banltofe-ïHipfente oenenen/ geinen top upt^c bp getyarDte
«ebenen ban onfestöoogïj geieecben mebe-ïBurgec ïjeöben Bonnen afne-
inett <enbefeinipfenbicnen niet alleen boo? capttale^eitnqunntcn/
Tot watge-
Jecbient / maeroocHbteeenigerlepfoo^te ban mtnbec (iraftoaecbige J;U?
fauten ïjebben begaen / bte bm\ alleen bm een feecneren tijbt <gep?o?
gerecht en
Po?ttoneci*tnabegcootebec nnfbaben) gebangengefjoubentoerben/ *>; in df
«aec b^nberenïjaec leben lang gebu^enbe banöaeu toptjept ontbloot fJatZlÏ£
Jw opgefïotc ©ogelen in be^ope moeten blpben fittm. <0nber an^ ρ*ε ·
beren b?engï)t men ï)iec oocii in bectotibecbe ©jouto - l«pben ban
jen btfTolnpt en geabanbonneert leben/ bte boo2pec groote tmfa\p$*
um
alle feïjaemte tybbm uptgefcimttn afgeiept/enbei-bolgcn^alle
SJJÖjtert 3ebigöept uptijaei* ijerteffebbenberb?eben/ moetenbc ïnet* een
pot langlj üaec toeüge 5tntten mijten / en booz een gebtoongen gebult .'
öebertelfjept ïjace.ö blee.öleerenmo?tift'cet:en. €pnbeltjeft/men^eri
oemjt utec ailecöanbe ongeöonbene moetloillige en toebetfpanmae
IPP 2.                               men-
-ocr page 56-
£40                               BcfchryVingc
menfrfjen bie «EfobtUjefee en toeceltltjcfee Wmm onge!joo?faem $η en
baet menonbec ben Stogerujcuen ommegangï) geen ïanbt mebe u
öe3eplentoeet; boo? öc foobanigeijeeftmentjiet raebten öcneesf-mtb^
* f «e ("
Ö2lcn/ toant adijtfe Cicero fept Quosipfanatura, 4wf j«c retinenin ofjicib
Rt/c* e" nonpotefl, ij magnitudinepcena maleficio fubmoveridebent.*<3®Qti$t Die
genen die de nacuyr felftof ook de Wet binnen de palen van fijn piigrniet
houden kan , die moeten door de groote der ftraffe van haer quaed-doen
afgewent werden. <£n Onbec alle mtbbelen Ctl i$'tt geen beflliaimt/
wSrb/roiw ,10£Ö oemacaujcfeer om be toilbe onflupmigfjept te fïiüen en teöempen
enm-keer te öï$£ öefe inbemie ban be Cucfit-öupfen/ altoaer fp boo? btoanglj tot
brengeui 3toacen acbept (fiaec in plaetö ban fïcaffe opgelept) mmtt tijöt foei
ïtcöt tot tn-feeec / oprecht becouto en penitentie bonnen toecöen ge*
b?acDt; tot fooberrebat fp eengbcetè geujcft toerben aen Midas, of e
tn fön onmatige DegeedycuBept en fonbige onberfabelijciiDept/ bec*
b?iet öcpgenbe fijn fauten betreurbe/ en naetmaelg foobanigij baec bnn
toagafgefc&tcïit/ batijpbooitaenntetbanb'eenboubtgïjeptöeminïic
enficB tot eenfame plaetfen en feenntffe fimisfelfg begaf/ na bat Spin
befec boege om genabe i)aöt gebeben
AdCoelumque mams, & fplendidabrachia tollens
Da veniam Lmae pattr
, petcavimus
9 inquit:
* ovii. uk Sedmifirercfrecor,fj>eciofiqueeripedamttQ* *
^it(2Tucrjt-Dupjti (Doe-toel niet tot fouïagement ban nootbjuftige/
Transitie tot maer om be mig-b?upi«en ber boo0aerbige menfejEjen te tucfittgen)
Je GÓdSu?" 0^^η
top nm* Odwoome mebe onbec be pubujefte <0obt0-Dupfen ge;
jens.diemen ftefe/bfe al ban out£ boo? alle Sngefetenen befec ^tabtbrt gemeen/
η ot-jes fyn opgerccBt / en obec fultx upt be naem en ban toegett be ^[Bngifïract
floemr, lüöertieit gei^seect/tieöalUen toelcfee V»oo?&ercD?eljen fürtö'ev nocö ecnige
PARTICULIERE ARM-HUYSJENS,
bic men (ban toegen fommtger piapfiecigïjept om teöetooonen) ge*
meeniijen Hofkens noemt/ bp eenige Cïjaritattbe menfcöentot loge*
ment ban arme ïupben upt <0obtb^uc|jtigDeptgefiicöt/ meterpw
ïafl cnbeöegeecte/ Doebefelbe gecegeert en aen toien be Collatie ban
bien foube (iaën -, geltjcfifp meerenbee$ ïjeböen getoilt bat fulcr onop*
ïjoubeip foube beefterben aen b'outfie ban öare befcenbenten/ foo lang
Hnde eerii baec pemantmocl)toberigïjfi)n. <©nbec befebinbeic&toelb'ouDfïete
.roverfebies $$l\ 'tOverfchies Hofje, anbeC0gefept de vijf Kamerkens, befiaettoe
HofJc« in bijf felepne Hupjefóensi / en eenigö €rf binnen een befïote ^oo?t /
neiegen aenbe |^oo?t-3pbe ban be ^cfnutelaerg-flecgS/ nu be $0agpne-
fcract genaemt/ enbe albaet mbeit iare 1570. boen timmeren doo^
-ocr page 57-
van Delf τ.                    541
Covert d' Overfchie, en 3tjt1 l|up£? - b^Ollto Francoife vander Burch,
Mttet$ aengaenbe al£ noclj geen anber befdjept ïjebbe/ aïg upt be bol*
getftc puoujene 5flnfcrtptie/ aibaer boo? be nakomelingen be£ Saer#
1643. gebaen Hellen boben beninganca banbeboo?f5 Poo?t/ tot een
eerujen gebencn -teecnen iicr toelbabigïjept Darer boo?-<©uber&
Dus. GODEFRIDUS d'OVERSCHIE, op-few*
et DA- ER ANCISC Α vander BÜRCH, Vandien*
CONJUGES, HASCE Μ D JCULAS, <3JJ IN QJJE
CAMERARUM NO MI-NE,- IN USU Μ PAU-
PERUM FUNDAVERUNT vi? DECEM-
BRIS XVc LXX.
HOC MONUMENTUM PRONEPOTES PO Sv ERE
ANNO XVI e. XLIII.
Ha ttCfC ^ItpjSBeniS bOlgt 't Hofje van gratie, ('ttoelCH f0O Ueelöi* Befehfyvit,;
fepttëatë 'ti^ofiebangoetgunfïigDeptoftebergunning)jegentooo?*ε*«n'tHof-
bigjj gelegen fepöe $aerbe-marct/ aenbe ,$oo2t-3pbe banbe banber ievans«t«?·
31Ba(ïen-flraet/ fijn oo?fp?ongïj genomen ïjeöbenbe tipt feetïrere fun*
batte-b'iefgepaJTeert boo? Mfymnm ban ^^clft / op ben 9. Jfe*
üjuacp 1573. fiiio «ommunt bOO? Pieter Pieterfz Saflebout, trt 5tjtt Ie* wieenw«r
ben iïaebt en25urgemeefter bcfer ^tabt/ enbe ttoeeSaren baerna eerftgerad*
boo? b'eerfte-maelop gerecfjtaen be <©eer/ in maniere ban feg iupg* fj' ™eSetot
lens/ om> öp fes paer behoeftige #nbe iupben/ 3önbe ifêan en Wijf wate5Bae*
fllleen / gratté betooont te toerben; tot bat in ben 3!arc 1660. een groot
oeöeelte ban bit gefticöte/ ten be&oube ban't gemeene lanbttf 3Paga-
5t)nban<©o?logi7 op taratie ban't gerecDt befer &tabtaen gelagen
We/ bpïst giftere en op3ienberg inber ttjbt/goet gebonben toierbt/
oolgentf benomen <&uwp ban 't^of $?obtnciael/ in bato 19. ft*
puacij 1660») 'treflercnbegebeeltemebeteberöopen/enbatin't open*
mi aenbe meeft-btebenbe/ rnitjS (omme foo beel bocnlijcn toa£ te
polooen b'intentie be# dpnnbatenriS) tipt be penningen ban 'teen en verpiaet%
tanoer gep?ocebeert/ op nieuto te boen oprechten / en öoutoen anbereen vmet ee\
Wsf&ensi tot 'tfelföegeteuptu/ gciiJCRfulerin'tfeïfbe giaeroocntf JjSg1"*11
ycfcfjtct/ terpiaetfeboojf5/ baerfp öebenbaeggnufïaen/ alfcoaer be
«tflbt net erf te fcï?encn «e&benbe berleent/ befc %ipffew$f ban be
srönt af op 3ijn ïjeröout tot feben in getaï/alie totmalöanöeren boo? een
uenote <©alerpertotp?eferbatiebanbe achter ^oo^ber-mnp?berfelber Tom tot-
gupfmgen/alssoocü tot bienfi/gemacn/toarmteenD?oocï)teban ö'SIn* j«nijckfe
«oonberen) upt-ftomenbe op een gemeene tCfmpn/ toaerbaneenpber ?5ïïS!f -
jon üpfonber gebeelte fjeeft; 'toberft&ot ban be noop-penntngen en an* 3"η«Ε« «y«
yictn-ftomenbelept bierbenoe/foo op't gemeene ^tanbt a$ be ^»tabt/ iwi»g· yU
f pp 3                          omme Turf·
-ocr page 58-
Befchryvinge
54*
omme uptbs3Irtteceiycn ban bien/te berballen b'onltofïen ban «paratii
bie totöeilupfieg en (Cfjupnfouben mogen nobigö 3Un-> toetbenbe baec
upt be£ ïBintecg oocü tocl eenige uptbeelinge ban €ucf gebaen aen be
^omeliüc&enbanbtt $|ofje ban gratie j inbe boo?*gebel ban toeltfte
5Ön ingemetfeltttoee groote^art-fteenen/ eicïi meteen bpfonbere in*
fcriptfe/b'eene bzagenbe 't#apenban Pieter pieterfzSasbout, a$
:ïPunbateur boo?gemelt / geeft te feennen b'eerfïe <&ticïjttnge/ in bit
oubetöijwpje:
outppfchrifc Voor Man en Vf0UW)fljn defe Hofges van gratie
Gemaeckt? tot een eeuwige fondatie.
157 5.
ö'lïnber té bootten met bc 3©apenen ban Maria jacobsd: vander
Builen, Huys-vrouw van Cornelis Abrahamfe Grafwinckel, tjetüefe-
ne ^?outoer in befoie Siecneren/ enbe Sophia vander Wiel} Weduwe
was van Andries van Swieten, aI03tjnbe/ tentpbe-banbeöerbouïmnge
befcg ^ofie / ban ©^inben binnen be ^taöt toonenbe / b'outfie en nae|ï
fceftaenbeonberb'obertge ban't geflapte be.ö eerften <§ticljter£/ aen
toelcne Det betotnt en Wmiz baer ober bp recljt ban fucecffte toag aen*
befioiben. 25oben öer feiber 3©apen-teecÖenen fïaet befe ProfopopM*
ofte ^elf-fpjaeclu
Nieuw op-
fehrifï,
Wy ftonden eertijts op de Geer,
Ses in't getal doch nu een meer,
Op nieuw herboud* en hier gebragt,
Door twee de outfte van 't
geilagt.
ι 6 60.
Ahdcf op- I&ocïj binbmen ban binnen/in be mup? ban be boo?gemelte «fiSaïerpe
pinle d'eeT- «nfïeenmft bitEatpnfc&e op-fifefft t Kenomti Huïus -t^Mficf
«L%Tleë~pnmtim'föfiiitUpidem,Egidius Armandus Carlier,660.bat
ί JS/ de grontvefting of te eertte fteen-Iegging van dit hernieuwde geftigte,
is gedaen door Gillis Armandus Carlier3 den achtften dach der fevende
2i!S*ïii* Maent»des jaers 1660. €ot maintien en conferbatie ban öit$ofj*/
ten μ die feP& &'Q#?e I «iet alto bat men boïgeng besS apunbateuitf fpeciaie
hier ingda- fcfpifteltjciie begeerte / niemant in be felbe ^upfieii fal laten tóoonen /
w» werden ijfettt^ t?« milten lipftf0D 3Ia«n oui?t fön/ fonber batfe Μί&»^
-ocr page 59-
van D e L r tr                          f4$
beven ofte pemant anberg (taiefjet ooc& foube mogen toefert) Dpïjaec
(uilen mogen laten intooonetv nocijte oocngeeneröanbej^acijt-gafïen/
Mmï& ofte «^laepfïerg te frouben / om mat oo?faec6e öct oocr foube
mogen 3ün / anberg ais in tijben banfiecfete/ groote 3toacfeïjeben of
bergelücnenoottoenbrgfieben / en bat ban met nenniffe en fpeciael con=
few ban be «©pfienbersf en ©oogïjben fober ttjbt toefenbe/maer i.ö oocft
öefloten in toenomenbe memant in te nemen bie reets* eentgö on&er*
Doutban ïjet Cöacitaet-Du^ genieten / beeï min Ut öaer met eenige
25eöelarpe öefjelpen / bocïj aUeenlijcn foobanige ïupben bte boo? ttit
mibbel nonnen toerben gemeert upt be publücne <6obg-8upfen en fulc*
öefelbeboo2foobe?re ban befenlaft mogen Dltjben öebjijt. ©oo?tg Andere«.
Sünb'ec noch anbere <©?bonnantten en Hrtinulen tot onberïjoubinge- gicmcnten
ban goebeo?b?eonbet beJUupsS-genootenfelf/ t>uöaertoerbenboo?- IZ^Mi
geleien al-boojenfpbaer metterwoon toerben geabmttteeert/ om wïj
baec na in 't een en 't anber geb?agenbe fïti en geruft in alle gobtfaltg*
Depot te leben/ op pene ban betitel öarer intoooninge. Ban al Det
bielcne in't b?eebe een pertinent |Bemo?iael ober eenige afaren ïg op-
aelïelt boo?be H* Ifaac Grafwinckei Secretaris banbeïfêeeg-ïtamei:
befcr ^tabt en outfïe Soon ban een ber ïjebenbaegfiftfie Ctfterfen .Safboutót,
boomoemt ietberoeftofiemouberbomiiSbatban Arent Safboutfz. Ho~
vander D uiTen, beftaenbe in acljt ïjupf jenss / gelegen in 3Mrc« %&&
gen-ftraetaen be^oo?t-5i)benaacBteren bp^tabtss-toaïle/ altoaec
men op een oube fïeen in be mup? gemetfelt/ befe eenboubige fïnfcriptfe
leejl/beDelfenbe toelberfcijepöe 3in-röcne bocD feer butgaire öeböfen
onoer malnanberen bermcngt.
Huyfkcns. van. Arent.Safboutfc. v. Duiïen.^^
voor. den. Armen. die. altoos. fuilen. zijn^
't komt. al. van · Godt. onderhout. fijn· Ge-
bodt. dat. is. van. allen. boecken. het. fiodt.
liet. is. al. niet. die. de.werelt* bcfiet-
peïft. om. die. doot. die. ntemant. fpaett.
%efpke. finem.            Spera . melim*
1604*
%t tooojbeïictt toereuVtë nietin fcïjJtft/ maer in ftgup? uptgebeelf/
^tutTcïjenbeonber-aeniiaenbelatönfcfte tooo?ben (bebupbenbe/ Sier
°p 't eynde, ick hoop op beter,) tg een boots-Soofbeöen mgeboecmt--
11                                                          Φνξ£
-ocr page 60-
544                             Befchryvingc
conditienen ^berbefe^upffeengöeeftbcnfunbateur mtet%Mtin't%m i-6-ij;
Toorwaerdcn een Contract gemaecnt metbe peeren 25urgermeefïeren öefer ^taöt/
by den Fun- fjp jjet tocicïie öp Ucfïttaeuöe gefunöeect te tjebben adphsufiuiN$ta®t
s!SïrA«- ^upffeenjs met brille batbe felbe ban nu enöe ten eeubjigen Dagen t>p
cordedü, ben vccï>teti entten om <*5obt£ totlle enöe puere 2lelmifTen fullen toer*
waer uyt des fcm troont / fuïcr isat fijne «erfgenamen / öe felbe tot geemgen tijben
wegen? de"" fulien mo.oeu berhoopen / berb?emöen / bsrïmp^en ofte om eenigl) nut
diredlie van ofte pMÏJt mogen laten gebjupenen/ op pene öat fp-lttpöen contrarie
dit Hofje öoenöe/ geengefagïjofneto!ntaentïeöoi>?f3^upf{ien0meerenful(en
voikomeiiik mo$cnRebben/ geujcbijpArentSafboutfz.vanderBuflen, OtJCCflllcj:
u.tc Iiemcn ooch begeert beeft/ moten fijne boo?f3 erfgenamen in'töoenbetoooi
nen ban öe boo?f3 lupfiteng (öaer ban Ijv toil batbe gtfte fal toefen öp
ben outfïe ban fijn geflacfijte / öe jonger man ö'ouber b?oubje pjeféren*
Wanneer*en be/foo toanneer fp tngelijcnengrabefraen) metenuonöen acco?öeten/
de stad moet fjft in fultben gebal/ öe gifteen öifpofttiebanbeboojfsïiupfRentf/ fat
wïvaiieru ftmm am ög ^mm 2$urgeroteeiïeren befer d^taöt in Der tijöt alf Dan
tnefenöe. ©erbiarenöebo?öer bat ï)p fijn erfgenamen bpftjnupterfïe
bjilie foube beïajïen upt fijne gereetfïe nagelate goeberen nocö bier
^upfnensf te fullen moeten maecbenomme ten geltjcben fine enbecon*
him geb?upcnt te bjeröen/atö ban be uoben-geftij?eben acDt^upffienö
i# gefepbt; omme toelcne beg 3p unöateuts goebe meentnge te feron?
beren/ ïjeöben be boo?noembe peeren25urgermee|ïeren benfelfoen
belooft/bat fp be boo?f5 actjtïlupfuensi/ enbe öie Dp notff berber tot
ExemtieTM ^cbe ptefonbatie foube erigeren/ fullen laten genieten bjpöom ban
pondiiJe?" öefeg <&taöt$J ©erponötnge / met bt'en berjïanöe nocijtang / tnbien De
booinoemöe Arent Safboutfz. fijn meentnge in befen foube mogen ber*
anberen en öeboo?f3 ^upf uen# berboopen /berbieemöen ofteberljuF
ren/ bat öp in fulcbentaö1 foube betalen öuubelöe ©erponöinge na vw
«μΫΠ1^ vom ban anbere lupf beug / toetènöe ban geltjcbe toaeröe. iet bier-
uofje beiofje/ mp behent/isfgelegen ontrentb'<®ofï-poo?t aen b'ober-3ijDe
ban 't<©oit-epnbe/buo?eenpoo?t oftefTopintegaen/boerenöebenaim
ban t>t Kiaeuws-hofje,altf eertijt.öge|iicDt3ijnbe öoo^ben Routeer
in be ülaubj -, ^eti^ ban een nette en reguliere conflructie/ boo? aen
bootten met een bequaem tooonïjnpg booj De <Sifter^ ofte.^pfteflf
berg felf / 't toelcb 3tjn iteïjt feftept en ttpt-3iet op een langtoerptgu
bterbanten (Cftupn/ toaec bupten om / in maniere ban-eentotnc&ei*
fjaecu/ 3üu geboutot ttoaelf 2flpartementjegofts$|upfRen$7 biemett
ober een gepabept gang-pabt (met een groene ^egge ban öe boop
(Cbupn af-gefcöepben) uegaet. Sn b'OBofter-Dcecii i.es een ^aeröe-fiai
upt-Komenbe aen ^tabt^bjal/ albaaer bobenben upt-gangD OPtm
blaeubje ^irbupn-fieen geöoub?en tfaer·
D. .W
-ocr page 61-
van D e ï. e τ.                    545
D. w.                 ν. κ:
Die nuldelijck Zacyen in der Armen Hoven,              cr.iptl
E. F.                                 V. R.
Sullen rijcklijck Maeycn in den Ougft hier boven.
Anno i<sos.
3©eliRetooo?ben reenemael ober-een aomen met bie ban ben Ifytyl
SUpojicl * / en opbufbanigeSlnWngen ban Arm-hofjes tefttcöten *sie'
2 c,r
feer nettenpiopoofïe appltcabelsön. (CuflTcjjen bebter bobenfïeEet* ί'Λ*iï
tecss / (iaet tn 't mtöben een 3&apen<$tg)ttr met een Crupg ban biet
«ben-seijjcöe tartten aenb'epnöengeen toepnigtj gcfïo?onneert. (€uf*
fcfjenöonöerfteKetters ftaet een©?outoen-ttjapeninfisu^eban een
Mupt/ belaöen met een 25anbe até banöe banber burgen/ upt-geno*
men/ öe/'e niet gebogen té. <$f nu öet üfaer-tal / onber aen ftaenöe/ öe*
bupt ben ttjöt ban ö'eerfte (Kcfitinge / ban of öoenmaeté eenige öerbou*
bnnge of berbetertnge té gefcfnet/ té mp berbttrgen gebleben/ alfoo
öoo?nooöeloofecaweieuffjept eemgetoarigïjepbt fcfieen gemaecfet te
bJeröen/beSpunöatte-bitef ofte befcbepöcn tréenaengaenbe te cornmu*
meeren. Jlocï) té'et een anöer Snfïmttte ban eenen Aper vander ViTld*Tr*™'
Houve Franszoon, bemelcnebp (Cejtamente tnöato bm 22. Mptft vcnsKo^'*
»623. öeeftgetmtt bat fijne getnftitueerbe erfgenamen (foo 't felbe bp ·
njn lebenniet gebaen toag) acijter föne ^upftngeen be fBouterije ge*
naemt 't ^art/ ftaenöe alfner binnen 3£elft ter plaetfe bp fjem beraemt
enaengetoefen/ ofte totfulcner plaetfe atéfjpnod) eibers foube mogen Medetot in-
aenbjtjfen/ fouöen boen maeeften ttoee ofte b?te ütipf if en# / ofte foo beel
woninge van
yemant
fouben late η moonen eenige fcfjamele Sfupg-gefmnen/ met conbttre bat Sci i>;
euntge naejte ban ben gefïacijte/ tot armoeöe berballcn 3ünöe/enöe baer
tot armoede
jnne begeeroetnelooonen/ "fullentocröengepjefereert/ gebenöebaer vervaiienG:n.
janöe fo?ge enbe 't opficijt / mitfgaöerg be gift e ber 3©oontngen boo? tó" ¥a0'0c"
^jtaenfunetVjoec^ocöter^/Vjoiiienöe ηοφ totiïeparatie en betaling
gangh voor
BCöeciaeclötjefe ongelben banöe felbe l|upfjetté een jaerü>:rfe Hente v«imden
"anbnftigbguïiienoöcieptfoubetoei'ben/ met macfjtöat öe Gifeer*hibbenrie·
wt/t geene fp öebinöenober te fcnteten/fullen mogen öifïrtDneren nm neriijcyfe
nis ι5ε fcDamcie Sntooonbeuö ofte ®2tenöen fnlcr geb>ecHf}eb&enöe/ Renten tot
woatüp't oberujtïen ban fijne 3B>ocnteiW off e een banöe felbe/ an* rePa™«c>*c
S* H?n ïl'0lu^en ntiefïe ban fijne befcenöenten /ter naefïer gelegene
ppt tooonenöe / tn öcr feiber plaetfe fuüen fucceöeren en be felbe btree- By wef
crf
fim" eltjint ïnbbm m Vwfc Ö^ben geïjabt/ enbem fnccefltbelijfft *$£$M?
[?J'l^3epemant ban fijn geflacfec tn titöm té«ribi ficbonbenfal Iner- 'coudeW-
wn / up geö2ecft ban 'b^lcDe be boo2f5 i^upf ftensi en - iïente moeten nen viou-
wooiberen ten beöoebe ban 't i0itbe pannen en J&oittoen-ïjupö btn* ^n'5"''S
te
'Z3 3                    ' ' nm cccdirciu
-ocr page 62-
$46                           -γ Befchry vinge ~
tien bsfe ^tabt. "Wt fttttatf e nu ban befe 3|upf Um# / stjnbe b?ie a bier
m getal / i$ altang tn feecfcer poo?t genaemt be Rol kams-poort aen
Eeiiuyt V4n *t ^llctjterom* ^c&Deööemconftberattealle öefergeitjchepieufefun*
de befchry- batten niet anbei*0 uonnen ftrccftcn als? tot beneficie / gemacn en pjofïit
Hofis banbenoötbauftrgeonberbemnifcljen/ en bp gebolge totberlicfiting
ban b'algenieene <ö5obt£-ïjupfen / befe materie toel eentWtntg nmpeï-
bergetracteertafê toel anbergfoube ïjcbbm gebaat/ opbatöierbooi
mtffcfiten eenige anbere mtlöabige Derten op nieutomotïjten toerben
opgetoecfct tot bufbantge toercfcen / toaer boo? fp tnfgeltjer btegoeoeii
naem fullen na-laten/ öatfp ber ï|eruergfaemijept (bte ong tn bc^cpU
*Hèt. ti. *. ^cffêtftenfoofeer toert aen·öeboolen) geenuntsi enSebben beroeren */
HZe«2aiy »taer batfp ber toelbabtgljept enbeber mebebeetfaemöept w\ tnbacr>
der». ttoD getoeefi / om bat aen foobantge offerOanben ber ^ancftbaerïjepöt
<6obt een toel-beïjagen geeft *♦ (Cot oiulafltng ban be <©obtg-ï)upi
H 'ni6* fenbtent epnbelöcuDternocD bp l bat op Deifshaven(fjoe-toelboo?
fttuatte ban be^tabt gefepareert/ nocfjtansf roebe boo? een gebeelte
Befchryvin- ban bten te reecirenen) $ een particuliere 23eur£ ofte *&$$ onber be
ge van fecc- mm ^n Matroos, Matroos, jijnbe gefp?oten upt eenigD berfamelt
•eia\mÏMa. selt / 't toelche feec&ere Eee-barenbeïupbenren tijbebanben^paen*
troos Ma- fcDen^o?logömetben anberen fjeuben tngelept/ om/ tn cagperoant
troos,i;cfun- ^an öaer foctetept ofte 25ent / ban be^upnuercufe of anbere C'aperg
'stifi haven $uam gebangen te toerben/ upt bte geiweeneS&eurg te toerben gere*
' ' . ' btmeert/ baer ober fïellenbeb?te directeurs? ofte Regenten/ bt'eb'ab*
mtntflratte ban bten totert toe-bertroutot t. maer alfoo boo? 't opDoii-
ben ban bten <®o?logD ^efe %mt$ toag aengegroept tot ontrent bc
De vruchren mgm oefent cjulöcti / eitbe niet meer tot Dacr tngefïelbe oogDmcrcït
behouve vin bwte bienen/ foo 30n fp te rabe getoerben b'tnuomfïenban bten boo??
cenigeparti. tscti t'emploperen ten Deftouben ban eenfge arme ^Jngefeteneii ban
cuüere armé gMf$)aben / bte fp bes? tointers? tegen be uoube en b'tnjurien bes»
g«onver- |ucfjt^ \300^ftCnfoo met uptbeeïtnge ban (Surf/ fóïeeren / toolle f tien
als? anbere ·, toaer toe be boo2f5 Regenten tn ben 9are 166zt auto?tffc
Gerequircer- tte ban be peeren 2Öurgermeejieren befer^tabtijebuen berfodjtenöe
fttiÏÏawToe berhregen / mits? bat fp geöoubenjtjn aen 25urgermeefïeren inber tijöt
en onder wat
ban öaer ontfang en abmtntfiratie ban 9faer tot fjaer beöoo?lijf«e
conditie, fieecnetung / betot$ en reïiriua te boen; met berber autijo?tfatie Dat
bpbei'fïerfofteongelegentljeptbanb'een ofb\mber / tbiee ofb?te tipt
VeTZTul te gemeens Boopiupben in öaer piaetfe fullen nomineren / omme bp w
gemeefiersn
" peeren 25urgermeeiferen eenanber baer upt gecltgeertte bjerben **
f'i. *ï7. giller Ιίφ 25eurfe mebe tot mercfceujCRe ïjulp en bpfiant i$ bienenpe
τ nrfI, tn» ban be diaconie op «^tabtsflabe. f€otïjtertoebanberijanbeItï)cüi
ïéwerëki.jc: boibe/ allejstüat be teCReujcuege&outoen/ mttfgaberiibe«6ob^-
kegeftigten» ijtipfett aettgaet / fullen top boo?tgaen tot be toereltitjtfte gefiiciitcn/
meerenbeelö ionaer sünbe / en wpt be fcerciilöcïten getratwfo^meert/
a!tfbaen^boo?eer{ï
                                                          ττΤΛΐΓ
't O U-D-k
-ocr page 63-
van D elft.                   $47
WÜ DE PR Ι Ν CE Ν -Η O *.
25efïaenbe upt een boo?naem gebeelteban't gcoote Sn Aechten-cioo-
fter bootenen öefc&eben/* 'ttoelcii (gelijCB be ïijc6(ie Kïoofiecen *^»Mi7·
fulfï meeflonbertoo?pen3ün) aïbanoutébegetooonteïiabbebeeltijtg ",3
finten en ©o?|ten te logeren / afê boben oocft té aengetoefcn * ♦ ^tec * si*pt 3
gabt bien grooten l|eriielbet ban onfe ©abeclanbfe ©?pïw Willem . ,
van Naffau, Prince van Orange, alg ^tabt-ljOUber en «©OUbeClteilC be' vSwi\L·
feu $?obmcie fijn refibetme-plaetgbecBOfen/ niet alleen om be öeatta; alhier fijn
mefituatie befec <&tabt tn't mibbe banbe p?obincie gelegen/ maec Hofhouding
ooclitecootfaecBe banbe gefonbelucfit/ gelijCB 'tfnnec plaetfe tëöebe*vcrk00f-
fligt/ * fulcjc bat boen tectübtbeöoogebecgaberingen bet Staten ban* *
Siet hoven
ben Eanbe alljiec bnerben gcöouben/ enbatbefunbamenten ban be ?· s>·
Öecfïeliinge bec föepubbjcBe in befe plaetg fijn gelept» Scb binbe in
be Cö?onijCBban^0o?n(naiifteui'tgijDefcï)?eben boo? D. Veiius,)bat
ben io. ^flulp beslaeer 1517. be laog-gemelte Staten Bier te '©elft
3ijn bergabect gefcoeeftom o?toe tebecamen/ tegen eenigeEee-coberg
upt$2ieflanbt/* foo batfoobattigebergabecingenalbooreng meec* * su· vm
malen binnen befe ^tabt fijn geijouben gerjoeeft/ fjoe-toel mpfl niet bin* f *r·"·
Hetrn
nenbitCloojïer /'ttDelcnnunabedjanb in een lBo?|telijcn i|of beran*p' '
becttoaöi almaec boo^tacn alle bebp-een-ïtomften/ben toelflantber suicx in dit
IDcrentgbe $|obincien betveffenbe / o?btnarie geijoubentoiecben/ en oude Hof de
aiie Ut groütbabtgebeUberatien/enbappereföefoUmenbanQnfeboo? tii"'ianif"tfu
®abecen( toate fief ijebbecss banbe ©?p[)ept) toterben gefmcen w EJt β;η«ί-
öen'tonbecbJaegiUijcH ^littii ban bien<©?oot machtigen lening ban uyt.
^ifpanie/ aig «3?nbe ban itoüanbt / be pibilcgien en Cojmmen
banocn Stanbe {bufyv bestooocenïjabbe) getoelbeujcBufurperenbe.
Sn t«t gcoote Saebt4jupgbanon£b2p-geb0cioteBabedanot/ mtecb En,de v/ws
bien gcooten Bloechmoebigen en 3©pfen ©abec Willem van NaiTau
s ^^nl
wgl: Jtëem: foo ^cfielmacijtigï) en ^oo^babigf) omgeb?agt / boo?
Baitazar Gerarts, eenSionamm ban omtcentfe# a feben-en-tteintig doorwicn»
^nren/ o3eboo?ttgi) ban ©ÜleranS in iBourgonie** <0m mi trom* , ,„
XVIir
pibigïjcben banijet fept te bedjaïen (algBomenbebaetinberfctjepi
becebenen tot begelegentöeptbanbeplaetiSfpecterenbe) firllen topbe
Jpgen tooojben ban owfen boosnaemften Jlebeclanbfen ï$ijtGCp-ff lj?p*
bcc ban bien tijöt / Pieter Bor Chriftiaenfzoon, biec tnfeceren : op vcrdom.
den tienden dach Cte toeten ^ttSij ÖC*S3!tlCL*Si 1584.] wachte hy dat den ftandigheden
rnnce, Saliger gedachte, af-quana om tegaen Eeten, ende komende dien-aen-
by denfelven Prince, heeh hem een PafTepoort ge-eyfcht, d'welckehy g«nde»
was eyiTchende (getiick Me-vrouwe de Princelïe feei' wel merekte)
met een bevende ftemme ende verbaeft fijnde, in voegen datdefelfft€ Hoe den
Vrouwe mijnen Heere den Prince vraeede, wie dat hy tvas , ende dat Moorder op
hy een feer quaet gelaet ofte opfien hadde:· waerop dat den Prince ant- de daet toc"
woorde, dat hy rljo af-fcheyt begeerde, d'welck hem ibude gemaeckt laSh*
^53 2                                   WW-
-ocr page 64-
$4$                          Befchtyvingc
word,eii. Tegen her, eyndevander Maeltijt fachmen hem wandékftom-
trent de Stallingen, dieachter het Huys ftaen, ftreckende naer de Wal*
kn van der Stade, ende ftaende aendedorevandefaledaerden Prince
.; ,;, «-ι* ig'eten hadde, foohy foude uytkomen, is hy byden Prince gekomen,
ende de maniere maeckende van fijn Paflepoott teeyffcheti, heeft hem
meteen Sinck-roerdoorfchooten. Den Prince gevoelende dat hygetreft
ï>es ïrincen was, en feyde anders niet dan defe woorden, Heere Godt weeft mijn ziele
laetftewoar- genadich, ick ben feergequetft,HeereGodt weeft mijn ziele,ende dit arm
«cjv
           volck genadich: DeL· woorden gefproocken hebbende,foobegonft hy te
fuylelen, maer Jonckheer Jacobran Malderefijn Stalrneefler heeft hem
vaft gehouden, ende wert ten laetften op de trappen neder gefet, waer dat
hy niet meer en fprack, dan foo mijn Vrouwe de Gravinne van Swertzen-
borch fijn Sulier, hem in Hoogduy tfch vraegde, oft hy fijn ziele niet en
ftelde inde handen Chrifti Jefu,foo ant wooi de hy, Ja, ende heeft noyt meer
gefproocken. Korts daer naer wert hy op een Bedde gedragen in de Sale
daer hy gegeten hadde» waer dat hy niet lar;ge daer na lijnen Saligen geelt
De Moot-te- gaf# Den Moorder focht te ontkomen langs deachtcr-plaetie, ende heeft
V"det*eC- in 'c wech-loopen fijn ander Sinck-Roer laten vallen, was aireede deStal-
chapperen, lingen gepaifeert, jae verre inde ftrateby de Veften , daer hy over eenigh
werdgevan- Stroo paffeerde neder gevallen is, ende nochtans weder opgeftaen, ende
Sen c» op de Wallen geklommen, meynende aliooinde Stads-Veften te fpringen
vetfaegde.0*" **ie vo1 waters fiJn: Maer nv werc va^ gehoude-n van twee van des Princen
Dienaers, by de welcke noch ander gekomen fijn. Hy was in't eerftefeer
verbaeftendeverfchrickt; Maer in de Stallingegebrogtfijnde, endelien.
de datmen hem bewaren wilde, jaedatmen niet en fprack van hemdoot
teflaen, hy maeckte d'onverbaefde, ende foo een vande Dienaers hem
feyde, ghy fijt eenen fnooden Schelm, Hy feyde: Ick en ben geenen
Schelm , want ick hebbe gedaen 'tgeene dat my den Koning belaft
beeft: Wat Coningh feyde de Dienaeri DenConingh van Spaignien
mijnen Meefter, antwoorde hy. Maer foo hy doen in't huys gebrocht
wort, inkomende door de dore daer hy uy t gekomen was, ende aenfiende
defelffte Poorte, ofte dore , och Poorte Poorte feyde hy, ghy hebt my
bedrogen, ick fie wel dat ick een doot Man ben, ende wert op ftaende
voet gebrocht in't huys vande Conciërge. Als nu die vande Wet daer
gekomen waren, heeftmen hem terftont ondervraegt ende geexamineert:
Maer hyeyfehtepapier ende inckt, belovende naaien hy een gevangen
Man was, dat hy degeheelewaerheyt foude verklaren, d' welcke hy noch-
tans niet en dedè, wanthy mengdeveellogenenonder fommige faecken
*·-. ·. die waerachtigh waren. * l^öC nu öcfe eec-crt-ÖOötlOOfe |B00?DcrtajC
f. Ju™ tot Oetantcruffe ban aliesf té ae&?atfjt/ en mettoatamontacfetUjatf
ïjalfkrflïjept m toonbcrïöcöc fiatmtbtiQfom W föne becöie nöe fnWJ
ï)kt bintm SMfttooo? ïn <Stato-&upjf Inftqtkbm I fuifcn *Wtw
ner t$jtot ett plwtfttytw&mttmk nab^bccöanbelcn/ atë 3Ww*"*!
BikmUM mmMm met D« foffc&pton tornt ïm fait *& 'W0^
-ocr page 65-
ι
van De l # t.                       ^4.9
mttmttffmiütbinnen 'tmf boo?geballenté. üet^miH-ofteJio?t SflLSSf
««(Ρ!Öpbaeggtebooren banbePolbaren banbe3Baeï)t ge* £ΐΧ*
feoft fjaöbe) toag gelaben met t#e Eooben bic ïjp gelofi geeft op De bo?lï
doorfchoten
banbcn ^oog-gemelte $?itice/* in bier boegen bat fpalle tyk booj £*„ »£
fgn EteDaem fjeen 30η gepafieert / namenden ttoee in be tnup? en een ? S **
m een Doutefeïmt baer nebeng fïaenbe / toaer ban men be putten en
w '
Ipteecfienen nocf) bageïncr nanfien. ^etgecucöteban befcbaettoasi awluï
nautoiner geöoozt / of ^taötg-^oojten toierben geffooten/ en baer vcnet«ckC-
ontjtont een groote murnmratte en Sïumoer boo?be gantfcïie jStabt/n"
te nen
elc&berbloecfttebefen Delfdjen $Boo?ber- t&eg anberen άάβ toerbtz,jn*
oun J^tnce geualfemt en op een cafirum Dohru ofte Söeböe ban €ere DrocFftey6
gelept om ban een pber btetoilbeöeficötigttetoerbeii baer beelebu^ SS 82
ft ben ban tranen/ boo? be geene btegem gttamen öefien/ gefaket ITElyiZ
οψ\
. i©ant öpupttecmate fecr bemtnbt toag/ foobeeialgopteemgn ^endebemine
fóf ïfJ*lm& öeugben/ foo ban 3©üfüept/ üioecnmoebtg* den! cus
E3!L/iS?lWPept/ cnöebtU&töDept/ bieïip in alle fijne baben totben
gwn tp« tefï fiecoont ·* (toaer ober öpbp alle beeiianbtgenuptnemen* * «·«*
» S?l85eSl!nieiï ί fooöabtöpbaec-en-boben bcgtmttebanöet ge-
Λ 42* *
neene bolcfe befer ïanbe uptfieecnenbetotficij toeeten te trecnen / Dip*
KKüSÏ1* ®*ψβίΐ® / fP?aecnfaem en aenminnigïj te toefen/ feo
r - , .
HaS?ilTnm al? «neefteii/ewn toeren maeifienbe ban alle man tS^iST'
w mimi
tegaen / tot net upterfteber rebe toe: 0002 toetene mibbei/ ^« «aturct
HBWeniart J; BFcIaius> ÖP be ^paenfeije macfitmeee af* des/tce»
fifffWoei,a^ o» Wöoojeenioö Steger. «Boen berïjaelt ben S£k
1mS?«?u5SeSc/
öat0e »eewntoanbe $ioegn/ en beftoottf-gefet* 2"£*?
ïmSSw^^P torel *»o«t0-iuamen om gemeen te fótec&en tic ζ?η«
vatlrfe
l&if Cr^omfm°ö7 «t met een geen gcootf Dept berbaefbe. I|p iïÏÏT ""
m ?SlficD b05em öteptoöfe loof ïjept toanneee ïjem 'tffecijte bolcfc °*
Sa/li00F ^Utel^eerbe/enmaer ftmpenjcff Willem noembe/
taSiiS? λ? £? cin ί*8^
οίβ öemgroete/ een iieflücR gelact/ toel
SmÏÏfiS0^raffemi be^ ^a"e "^ί11» beetoecnen toaö / tnalit
af h«XStpmfwröt?e^ob!5 föne groote beieeftfjept berifpte /
ffi521m,ttö002t' 09ί
cen 3BaenWi goet noop öabbe/ bie nem
nSSrtSïSS^ öua,m tciioftm· ^cife 0etIbe bjoo?benban biepafliagie
"«ι oiUDflecbig geacöt / rn Daec epgen tael ïjm plam trgeben* GmlL·
ricat "nac^' f!mmorum co»fi^orum vir ·3 plus bac arte quamuüaacielbe- Cohfimmfe
primtl ih-€nm toÊP»iöOIflöerboegtïjpbaerηοφfip» ,r«ï*erνίη·
*itmi f J.oms Mttia9GuilielmHS pepularitatts novitate animosom-
flate η 'erCon'feriit* Quippe ab aratro aut navigio inculti, adibantnecmaje·
ïtdhr Ja[eUlt'°êravem Jpfi aiïtffima caüïditAte gauMat, non feper in-
piaruf mmna ah ohvih djeÖrffUe
, fed & Guilielmum inttrdum appetiarï-
Imam?1" Tr foti^mum mo^° fu<e g*niïsafft8us hnpeüerentur , nullam fa-
§S5$ 3-                         hmmm .          j
-ocr page 66-
$$o                         Befchryvingc
*Ieh:$4rdt fationem adfligantiumhumanitatemfuam; homtntmltmtm'i, qut falutattom
* €n Nicoiaus Burgundus, in fött «r(ic 2£»oecö banöc j^e?
xiM-r.f* öecianbfc!)e<®02jogen/ totUenbe De epgenfctjappen en beugljben ban
mbi j*3. oefen pajnceuefcözpben/ fept in Itoste tooo?ben fönen lof 'tgeenfeema
Nadercon- met *tb00?gaenbe Obei-een-feomt· *Auriacus [tnquhlpluribus attibus
firmatievan nobilitatem ]uxta ac pUbem fibi devinxerat; comis, liberaüs, magnificus,
dien.            non contemptor , ?ion fuperbus (communenobïlitat'ts vitium) folsrtiffimepopulo
blandus, congrtffu & Jermone familiaris. Totquê bonas artes> prudent'ui}
caüiditatt·, (3" folertjamifcuerat : zitiis, nifi plerifque principumfamiliari'
bus , noncorruperat. Nihil temereloqui, egregie diffimulare itutiffimaquaque
*!.,eri^.nT&i metuere, Magnd fane virtutes quoties in v'trum bonum inciderint.* lifp
lil'ι p%. fp^a&foomeemgmael'ttepagguammeteenfonbedinge toegenegens
1 ' ïjept banbe ïjerfleliinge ber €>ube ©?pjjept/ baec onfe böo?-©nöenS
süη gene. boo?Dare biooimbabcn/ bcfeEanDcningefoaiöt/ enfoobeeleeutogn
rnfthn?t V* onberljouben öabben / nijï mebe ban be ^pacnfe btoinglanbie niet een
Tan "e vrv- onberltrinlijche (iantbnjligïjipt tegen te fïaen / ber ^teoen f libite
heit en main- gien/ baer Dan mennaer fofljte te beroben/ metallermatut te bcrbe-
tien yan de Djö(m. ^ fcif in fijn apologie öte fjp in ;©niciiliet uptgaen/ boerbeï)?
piiwjcgiep. een {D^jf^g tt1ej J5(C al(e toflre 3£tefijcbbcr0 ban net fêaberianbt fon*
beding beijaegnUjcii in b'ooren nlontft/ befïaenbe in öefe tooojöen;
. Wat is het Volck daer mede geholpen, datfe fchoone Privilegiën hebben,
inreyn perckementgefchrevenineen Koffer leggende>foofcdooi: 'tmid-
delentoe-doen van de Staten niet onderhoudenen ter executie geftelt en
Siet λροΙ: werden, op dat men de kracht en werckinge der zelve magh bevinden < *
t: 67. ' 3l>oo? bit en 't boo?-berDaelbe bertoecnten ïip bapper beliefbeber 0&*
gilïraten en burgeren / en bettoon al b' affectie ber gngefetenen in 't
remheyfÏÏs οΦ^Ι» ^aer-en-boben fcöa£ Op inber baebt benmeeft geejcperrmen*
piincef teerben p?mce ban geïjeel CDüfiennjcfe / aengefien ï)p ban jonatf ton?
opgetogen in be ïlamerban benÖepfer föarel be bijfbe/ enberboi-
genjSbeelegcooteConmranbementen en eminente €ï)arge$? ijaïit ψ
feieeöt* ^aerom lm# bebcrfïagentneptmet befen,Éeerlagn oocfi foo
groot/ of 'tganfcneülanbt metbeg finten <©oot 'teenemaelbertooren
jijne be. toa0; bit^löierbï}pal{eiuijalbefeecbefcïjjeptentjehlaeötfeifootftpfl»
icheydcnt- beele ïloomsf-gefinöen / bie geen moet ïjabben bat fp boo?taen foo mi
heytin'tfluk ttMi)tM)tpt# w geboogfaeml)ept£ fouben binben /toantftpeen pm<
Jtie            te toasi banfeer goebec nature/ öatenbe alle bt'tterïjept/ en ban ψ
° '           Sleugt af een groot mif Dagen fienbenbe in alle bic to?ebe erecuttenoie
menpiacï) tegebjupcfien/ tccfaecfeebanbeïïeltgie/ geliicn bess'tococn
oociieen groet af-fteer f)eeftgetftoontinaIlebietD?eetDeöen / öfe oen
03?abe banöec IBarcn tegen bewapen en |jBonnicfiengetJ?npfftte/en
ooeft berfeftepbe foobanigeeycejTengcpieegt ftebOenbe fjeeft boen firnr*
¥ suthvm fen/ geïüchinonifboo2gaenbeberï)aeieen!Sbeeï0Ï^gebleec6en*. ^ j
443· iö f η 't Ïi02te be <©enie ofte naturel en epgentipciten aerb banjWfg
^oog-ge-eerben en lof-toaerbigen pince/ bic in bit lof BierteJ?^
-ocr page 67-
van Delf t
f Si
(oaer öp boben al toag bemint) foo beerUjcit toterbt bermoo?t/ out
3Ündeeen-en-bijftigD!3Iaren eifmaenbenenfeftienbagen. lioebanigl) ,'n0udtii
fijne Htjcft-ftatie ofte öptbaert ter begrabinge i# oefcDiet / fuiien top m'
elbcrg beter te paffe b?engenv fnnfjeerujCHe cComöe en illufïer€>2af-_
nebouto tssÉ bootenen fompleteltjcö beft&eben *. <£>nber andere p9'*™
Sacr-bidjten en ^ncarnatien op be boobt ban ben $ m\w bte men öp feo,
ben booigemelten ï£ifta?p-^cï)2über Bor binbt/ té oocb be^
Den CLoeCkften prlnCeïn Verftandt
■DÏe ollt Leefde op der aerden,
Is VerMoort te DeLft in HoLLandt,
En begraVen naer slln VVaerden.
$a bcfe b?oebige maffatre 3ün aenfïonts en nocD ten füftmbm
be «Staten ban ^olianbt öp ben anberen bergabert/ en Debben op aflejS
bc berepfcDte en noobtge o?b?e£ geftelt/oorR tjebuen fp bp Mc enterrn*
rept be hlepne^tebenbefer $?obincie footoelalgbegroote befrt)?eben
tot bijf-en-tbuntigD in getal / bie alle ïjare <ü5ecommitteerben öer*
toaews fonben oinme be öoogDtoicDtige befotgneS bp te tooonen.
ïSepmgf) meer atë bijf maenben boo? befe bjoeffjepbt/ te toeten ben
negen-enttomttgljfïen fjanuarij toa# be #?inceffeban <$?angte alhier
becloHbaneen^OOn/ waerover (fepbt2Ö02) feergroote blijdtfchap
binnen 't Hof en alle de Stade door weide bedreven , men luydeoock
die groote Kloeken driemael naden anderen in der nacht, hy werdeden
twaelfden Junij ten Doope gebracht ende genaemt Fredrick Henrick.
Bneutolijrr. ftabtmen befe bjeugDt genooten/ of menfagö' booz bege*
potae beranbetlijcWjcpbt ber toereltfcöefaecïten/öetfp^eecfetooo?t be*
toadijeptrjoerben/ batbaer blpfcDap té in Dup£/ be baoefbeptboo? be
oetircltaet. <©β Hr* Jacob vander Does in f0n $OCfifcBe®efcD?Übtn*
ge ban 5ö<6?abenijage/ fp?eec«enbebancnfe^tabt/ allegeertonber:
nnbere Itof-rebenen/oocft bepbe bifè boo2ballen/ foo ban blntoooninge
m ouben Wnw m ban be geboomte beg felfg &oon $?m£ 3preb?icft
mmh/ üm boo?ïucDtt'aDfïm burger befer ^tabt; "
Tijdt-diche
op de» Piin-
cen Doot.
De Staten
van Holland
convoceren
felf de klcyr
he Steden
ten dagvacrl
alhier*
Trhs Henrio
korts voorde
doot van fijn
Heer Vadejt
alhier Ge·
booren.
Een Stadt, die Willem in hacr wallen heeft befloten 9
Tot dat dien grooten Vorft verradelijck doorfehoten?
pe doot zijn fchult voldee, en 't lieve Vaderlandc
Liet als een arme wees in *t midden van den brandt·
Ogrouwelickemoort ! ódoodelicke wonden Γ
Maer Godt, die aen geen nienfeh of vverelt is gebonden
Geeft
Lof· vers ter
eeren van de
Scadjfoo we-
gens de refi-
aentie van
Prins willem
a!s de Ge-
boorte y„n
desfelfs Soott
alhier,
-ocr page 68-
55*1                         ' Befchryvinge
Geeft weer een Veltheer uyt dat eygen zact en bloet,"
Die voor zijn volck in 't velt geen minder wönd'ren doet.
Een Stadt, die door de wieg van Fredrick is verheven«
Een Prins, wiens groote naem dat Spanjen noch doet
beven.
Dien Schilt van 't Vaderlandt, dien Overften in racdt,
Dien Veltheer in beleydt, dien dappere Soldact,
; Een Stadt
t die niet alleen haer ftract heeft ficn bedraven
Van Naflaus bloedt, macrdaer die Helden zijn begraven
t£hïj!d.*'r En ruften in haer graf, foo hecrlijck uytgcbeelt, &c. *
laeeh vander
?"'p'4'· €emgen üjbt na be boobt ban ben $tmt bedjupf be be ^taotijoui
berüjcne ïfof-öoubtnge foo langg foo meer na ben l|age/.fultr Dit ifof/
bootten 3imbe met feer groote rupmeEaien/ bte berfcöepöe ü$aren
»oe, en tot ijaöben lebigf) gejïaen / naermaetë tot berfcïjepbe anbere geb^upcfcen
watpebruyc # ucranbert i een geöeelte onberiotbienfte banbe fBagtftraet acïjoti-
«nHofnar &n toerbenbe omme Dare ipaelttjben ban folemmtept 'twop öa«
derhatit ver- ©erfctefmg/ receptie ban tüuftre })erfoiia$en / of anbere gclegetitt>Den
ante iu u plegen. <&efe ^alen toecbert ooft geleent aen be «gpnobale ©etgaöei
ringe bcfec #?obincie/toanneer 't ïjaer tour-beurt ii binnen ύφ MtM
bte groote €onfifto?ie ofte föercMücue bp-een-nomfle te öouöen. 95ö*
ben i& nocij een groot bed tot een Zaep-ï§al benuaem gemaetBt/ na
acïjteren & £iet €öatïtaet-ïjupg en oube a©ebutoen-8up0 met ïiaer
*hvt»t. fit. €Dupnbaeraf-gefneben/ gelijcH boo^ïjeenen SeBiien gefioojt*; 't re*
fterenbe foo booz na be<&traetatë binnen in *t €ioofïer tut berfcDepöe
foo groote ais nlëpne tooonrjupfên geapp^op^ieert 3ünbejgeli)c{i tintou
yerWijfplats ^m jj^n fjaw $o?ftelÜCHe€>enaben Ö^PrineeffenvanPortugselÖaeE
Sefvan111" r-efibentie en itof-ïjouötuge m Deböenbe. fn een ban allen pleegt)
Poedel, ben Cngelfcijen Court-meefter, gelijcu men bem noemt/ 3ün beröiyf
re fjebben / tcehnjl be Stapel ban b'€ngetfci)e Saecnenen noxD in öefe
«ètabttoa$» üabit^of fuilen lup laten bolgen
.                'tGEMEENE LAN Τ S-H U Υ S
Van
„- . :
                   D E L V - L Α Ν D Τ.
Befchryvinge
ïintsSr IBebe aen be ï©eft-sübe ban b'oube Wuft/ bitlw bp 't *#gjRJE
voor defc cen-Éof wiegen I alteaec be Graef van Hóhéblo flieutenant ban o«i
Si/Sf' DoogDgemeiten flince fijn üofDoutunge ijnbbe. ΜIW* **g
Hehealo.                  >
-ocr page 69-
van Del t ■ τ.
9S3
Door wie
g«ftlehfe
tpsSgéiïtiÖt boo?lonc6er jan de Heuyter ^ciioutDan^dft en met
mm Söatito ban Wfïanbt boo? aen b'eentoe 1500» 3ünbe een vmp
tig en meer al# gemeen toeren na bten tjjbt/ b£ booi-gêbel feer mafTöf
tot öobentoeopgeïjaeït metölaeutoen ffirbupn/ poetoel bte na (tot
tmpjobatiebanbeele) tott fj$ gefcfiilbert. IBen 3tet ober-al foo ban
öuptett aïjS ban Binnen beele &ö£ ofte ^tmbeUen ftfer enbaec in ïïet
toeren te paggeöiacöt/ feïf be ^>toup-{ieen boo? ben ingang banbe
ficaet/tg tnfigiipie ban opgeftapelbe 25elïen gefo?meert. 3&e reben
gtec ban toert gefegfjt u 3tjn / batbe boo?gemelte Soncner 2$an be
iciipter op feecner tijbt een feer rijcu hoopman/ öte eibers een tapttaeï
belictijabbe begaen/ onber ftjn protectie genomen en een toijl tang toel
ontöaeit Be&benbef epnbelücn t'ftjnen fyupfe fluam te flerben / en ai fö»
rijettbom (bie Ijp meefï in «Éeurenburgöfcöe toaren en in fpeci met foo*
bantge footfe ban bellen getoomtenïiabbe) tot bancfiöaeröept aen fön
$tofpe.$ en öe&oeber maeente; <©e£ üoncner San bte genoote b?ucl>
ten tot opuoutomge ban foo een fjeerujcB getimmer teiüenbe emplope*
ren / ïjet feifbe ter gebacöteniffe aller megen bug met bellen liet berrie*
Waerom foo
veel Ro*bel-
len aen dit
gebouw iïja
uytgebeclt»
im ^eretnarauable$tifio?ie banben apbaer/ bieopbenberben
IKep in 't Saer 1 §}6. alg be ^tabtberbzanbe foo eremplaren liefbe
oen fijn giongen toonbe / bat Dp alle J>£foDber0 bte sebert ban Ms
$ogetëoffeïf£ ban ben Djanbt befer ^tabt öebben bermelbt/ baer ban
alttjbt#eööen getoagï} gemaeent / i$ effecttbe op een ban be ^φοο?-
penen (menfepbtbanöe3$oo?bdt)ci:fie)ban öit^itpjSgefcöiet/ ge*
De fatneufe
Hiftorie va»
den Oy vacr,
ten tijeJe van
den groote
brandt defec
Stadt is op
dit Huysge-
fchiet.
l0cii tipt bit bolgenöe Éatrjnfcöe ©er# boen ter tijU boo? ben gtleerben
mty ban M. ^lecöten Comelius Mufius opbatfubjectgemaeent/
ölucfeenbe i$.
Q Vumjam domorum culmim,
Turresfe ttmplorumedttos
Flamm£ vorarentftriduU:
Ecce hic time bat prolibm
Tenerrimis
, moeflibm
Trifiis parens Ciconia,
%c qttid rnifeüa conferat
tefummo opis perimlo
Habebat
, aèrium tarnen
Teiïü in Heuteri arduis
mdumfetit, circumvolat,
Omnesque pertentat via*         Latijns vers
TS(unc orejumo nuncpede, ex- JJJfi„"^
emijjicharosimpio ■
          ^SSr
PuUqs volens mcendio ,           tijtgem«kt»
Donccpüs comttibw
Ïrufir&ta
, fpeque perdita
Se' Jponte in ignem comicit
Cum dukibus naüsfuis
,
CMalem honefle commori,
£>uafn non pia ejfc & vivere,
y. *Vide Opmeri
Hifi: Mart.
«Baer 55η noeïj anbere berfen eer gebaeijtentffe ban befe gebenfü- 1 ■ ». m»
waerbige fnecneboo: berfdjepbe geieerbe lupbm in 't (icDt gegeben/ r- '*?
Slaan                                     als!
-ocr page 70-
f54                       Bcfchryvinge-
algbatbau Hadnatws Junius't geett Ottl fijn fmpïjtphtttt berfcfiepbr
boecïten i&mtofömml maer Ditboo&aenöe foo gemeen niet stjnbe / en
bobenbienijet $|up5$ felf (OptoeltBefiet gereinette) benoterenbe/ ïjeeft
mp goet gebacJjt ïiiee ter plaetfe in te ujben. ^e faeeft toert tip oe
öelooftoaecbtg|ie^tö?ï»toc^l)anötentiibt/enuptöemonttijan ge-
ϊ*5·α1 yeaB tuP8en öfe 'toêfïen öeböen / albu$ beföaeït- (Certotjl be ^tabt in.
& bianbtftonbt / ben «©pbaecuptïietBelbttoeberomïieecenbé/enfieni
bebat bebiammeomtrentffjn Sejibegontenaecnen/ totgetoifleon*
bergangïj ban fijn jongen/ ïjeeft op alle maniere asforötbefelbige
mibben tipt be biamme toegö te boeren/ bocij tenlaetflen geenöulpe
boo? öaer meer fienbe/ beeft öp met uptgeftrecïite ©leugelen ftcö fel·
ben op öet $eft ter neber getoo?pen/ enbe met fijn ge&eele&icïjaem be
giongen bebetnt / aïss toillenbe getoilügï) nebeng fyn uebe jongen
„ (toelCHerglebenbpnu toan-öoopten) infgelijcr lierben / enbe fijn al*
aJl*Z?rioe tefamenberö?anbt* * ^enepgentiijcBenbacöa$bitgefcï)iebeen
Xsiu 'p*l' toa# niet ben berbenïBep (geltjcft topnureecnenen) maertienbagen
mu. 962. ïater / toant be töbt-reecBeningftnaben Uteutoen-ftijl/ W top nu bol*
gen/fünbetienbagenterugïjgeftelt/ eeeftingeboertig/ boo?faus
©p watdach Grcgorius xiii. inbenSate 1582. fulcröet ejfettibe benberticn&im
den brandD u&ep t$J boo?gebaUen / afê toanneerbefe ®oge$boo?gaeng al jongen
geween 11· fyfömf enfomtütgoocBtoel/ bieaïrebeltjcnnloecKwW'ttoeïcnïjter
Bp geboegt toerbt op bat ntemant eenige ttotjflfel (Me in bOntpbtgöcpt
bart ^apfoen /.. gelöca mp fulcr toel boo?genomen f$. €n bierae*
ujene toonber-toeccfeen/ ais op Ut lieupterg-ljupg jupfi-fó eeoöfer^
beert en nagefien/ njn miffcijien ter felber njbt/ eibers in be&ta&t
r. meer gebeurt/ ijoe-toel Doo? be groote confufie niet toaer genomen
SSdïiï- Öceft nonnen toerben; toant ban alle tijben befe ©ogel toegefci)?ebe«
den vin dcfe toerbt be beugbt ban mebebogenbe barmïjertigïje^t/ befjulpfaem*
vogel. jjept / en een fonberünge tebere affectie ban b'<©uberg tot öaer jongen/
en be jongen toeberom tot be #uber& 3©aer ober Andreas Alcia*
tus s in fijn <§inne- öeelben atbujs getupgt;
xAè'y'io infignïs pktate Ciconia nidor
Inuefles puïïos pignora gr Ata fouet,
Taliaque expeBatfihi muntra rrnmta reddï,
Auxilio hoc quetits mater egib'tt anus.
Nu fU fpem foboles failit
j fed fejfa parentum
Corpora fert humtr'u, prcehAtiS' ort cibos. *
* AUt. fmtt. .
Mi* N''v' Dirck Pieterfz Pers, t}ttft in fijn bertaelbc uptWbtngeb^ tev
ftanw/'Det felfbeinbefer boege ober gefet»
Den
-ocr page 71-
van D ex * τ.                  $$$
©en Oeyvaer draegt tot fijne vrucht»
Veel hulp en trooft en goede fucht;
Het Iongh, wanneer 't is opgevoet,
Sijn Ouders weer veel deugde doet;
Ia alfle zijn beroyt en mat,
Van krachten bloot, van't leven fat,
Soo queecken zy haer Ouders op,
£ η dragens' over bergh en top. *                               * Si" Λ«"/ί
ö                         tof                                                 pa£,m,
€n öefe faeefcen befjoren ben iBenfcöen tot een optoecning en fcratö*
ttge ïecrmaötciiienm; becDalUenö^i)enonfeboo?-^uiie^/ uptm*
Terboth tw
freïjte banbien ebelen aertbie tiefe ©ogelaehgeborentg/ met gebult
Tan
ί
geenOyvaet
batmenbefe bieren eenigliïJirtber of letfelfoube aenboen/ gelöc&m « »og«
b'ouöe^euc-öoecfienbefec^tabtlaltoaecfpmeeca^ eibers getooonichieten*
ftjn te nefïelen *) berftïjepbe interbictten en ftraffen te binben fijn tegen
ben genen bteeemgijépbaerguam te feïjieten ofte bangen/ 't fP op be ?. κ.
be ^upfen ofte in't $elbt. * mt $up$ ban ober eemge ^acen aen.
s .„ .,
gefeoft fönbe bp f)et 3©el €b: Colieg; ban ^tjcfe - <©?aef en Hooge f9i. *^
%emcaöen ban t©e!flatibt i0 f)et felfbe geappioprieert met ©ία*
ftfjaer / Secretarie / en alle beUoefien omme ben eerjten ^onbecbagD
Bcrch f to
ban eltne ifêaenbt 9aer o?binarté bergabertngen en föecöt-bagen te
ïiouben ter faeefte ban be0 <©emeen-lanbt# ^jiCH-en-toatec-recDt/ i«ndt.boy·,
en 't geeite baer aen feleeft* 2$oben ben tnganglj boo? aen fïraet / öefc
ben f» boen ftellen be Slapenen ban *t ï^ooge %emraetfcDap/ mftfoa*
bergber^ebenbanöaerCollegte. Söoben op't Hupssiöeeiuierlöcïi
Coupel ofte €oo?tttje/ bantoaer fp ïjaer gantfcöe biftrict bajtt 3Mf*
lanbt ftonnenobetften/ op be €op-purtt ofte $pit£ ban bit (toomtfe
të een toel gepjopo?ttonecrbe Heer-man gefabjiteert in be plaetss ban
een aieee-ijaen / tot een feer accurate 3®ittb-b3ijfer btenenbe / aïlubè-
renbe opbej&aemen't#apenbanbe Hr· Dirck Meerman, iïi&bèr/
ïiaeb/ en €>ub-25urgeime|terbefer ^tabt/ aljS mebe^óogö-^eem-
raebtban S&elflanbt. b'€erfte tniïellinge ban bit Coliegie Deeft aï 0u.,erJo
obet beeleïjonbecbeit ban ^arenfmt begin genomen / en 3ön bp be ftit* van 't coiit-
ielTibe^tncenbanbenSanbe gep?ibiït'geert getoeeft/ om ten behou- gic vin heem
Jfe ende welftandt van de Luyden ende Lande van Del6andt, te mogen Jjjfgg11^
«houwen ,',Kcuretj, ende berichten, al dat den Heem-recht roert, ende dieni
«at in alle Steden , ende Dorpen gelegen in Delflaodt, alwaer 't oock ih m
qeex.fra
des Graven-huy fe, inden Hage 7 en 't Sande. * #BaerHOpetlbebebe-ri
van
Hteftngeban%emrabeni0ïjaermben3lHfe 1391« ö«bolgenbef iU k°r**i.
*m becleent.                                                                tJlLZ
AHolU de annv
Elbrecht by Godts genaden Palenfgrave op ten Rijn, Hertoge in i66\.
Beyeren, Grave van Henegouwen, vanHollandt, vanZeelandt,
«nde Heer van Vrieflandt; Doen Cond allen luyden, datwya«ngefien
ISaaa ζ                                   heb-
-ocr page 72-
Befchfyvinge
555
Privilegie
nopende
eledtie der
Hcemraden.
hebben groot gebreckrn onfen Heemraetfchip van Delflandt, alsonfe
goedeluyden van Delflandtaengebrocht,- hebben, endeons wel Cond is,
ende wy by onfer goeder luyden Rade geordonneert ende gefet hebben :
Heeren Philips van Polaenen. Genk van Egmonde , Willem ,van
Naeltwijck, Dirrick van Hodempijl, ende Dirck van Cattendijck,
onfe Heemraders van Delflandt te weien > alfoe lange als zy leven, ende
wat defe voorfz Heemraders koeren, ofwijfenbyhoiren Eede, totons
Landts oirbair, Dair en fullen wy, noch niemand*, jegens feggen : ende
wairt datter eenigh oflijvigh worde van defe voorfTHiemraden, Soe
fouden die Heemraders ander kiefen, ende Eedcn, fonder wedcrfeggen
van ons; voortfoo hebben wy gegeven, ende geven mits* defen openen
brieve onfe Heemraders voorfz, of die naemaels weien fullen, niet ee
verfetten , noch of te doen, alzoe als voorfz is, Ten wair of eenigh van
onfen Heemraders voorfz, of die naemaels wefen fullen, alfoe teeder van
ouden, of van fieckten wairen , Dat hy dat by fijnen Eede name, dathy
ons, noch ons Landts oirbair niet en waire, foe mochten die Heemra-
ders eenen anderen kiefen; als voorfz is, ende wairt, datonfeHeem-
raders voorfz fcheelden in den kiefen ; dats te yerftaen, wair die meefte
in eenigh wairen, dair foude die koere gaen,. ende waert dat zy gelijck
wairen, foe fouden wy eenen overman weienenden kiefen voorfz^ ende
wy willen, datmen niemant Heemraedt kkfen en fal, noch Eeden, hy en
es gegoet tot vijftigh morgen Lants toe, binnen der Heemraetfchip, en-
de woonachtigh binnen der fchouwe van Delflandt voorfz , ende foe
wiemen kieft, dat hys hem niet weten en naaghiopfulcke boete, alsonfe
Heemraders daer of wijfen fullen, voort foe fullen onfe voorfz Heem-
raders fchouwen ende Recht doen, die nu zijn, of namaels wefen fullen,
mit onfen Bailliu van Delflandt, als hys toe vermaent woirt, Ende wairt,
dathy dan niet en quame, ende zijs te doen hadden , foe mogen onfe
voorfz genoemde Heemraders eenen Di/ck-grave fettenvan hoorenge-
fellen, dair zy mede fchouwen, ende Recht doen., fonder mifdoen jegens
ons, opdietijdt, voort zoe fullen onfe voorfz Heemraders fel ve fetten,
Clercq, Booden ende Schutters, by ho?re,n Eede, tot ons Lands oirbair,
ende anders niemant,ende om dat wy willen tot eeuwigen dagen alledefen
voorfz punten wel ende wettelijcken gehouden hebben, van ons,ende van
onfe nakomelingen, onfe Heemraders voorfz, of die naemaels wefen ful-
len , Soe hebben wy defen Brief open bezegelt mit onfen Zegele. Ces
geven in den Hage xx. dagen in Novpmber in 't Jaer ons Heeren Duyfest
drie hondert een-ende-tnegentigh,
Naer collatie accordeert roet 't Origineel Privilegie ter secretirie
?an Delflandt gWchgaef, endeongequeitberufteBie, hüj-
dta am
vj, Februari j xtjc» cen-ende- vijftigh,
Ende Wa« onderteyekent
. CO RN. DE JONGF.
Moge» hïtc
afgefct wer-
den:.
Stellen haer
SecrctanV,
Boden, &c,
-ocr page 73-
.......
van Deljtt.                          557
g&et bit pitbiïegfe t.ö ban een bafren gromgeïept öp'tfuöjectban
'iberftiefen bet ïtooge ^ccmraben/3ijnbe 3etect bic tüb een betec gefta*
öifteertCoiiegti oetöeeiï als» toelteboo?en/ boo? loeïcöe gunjï f? oocft
nfetottöanc&ftaertoiUenö$3Ün/ tot een onfïctffeUjc&e erïtentenifFe bc
gehjaonte onberj&ouben/ ban een pgeltjtii b'eerfïcmael met tjaer m
maeltüöt öomenbe te boen beröenfen (ut goeber gebacijtenijTe ban ben
<Bifm Hertog Aclbrechc) «pt een groten gulben &elch ofte Bop/baec
toe fpeeialijCH gemaecut / en oocft be naem boecenbe ban tim %reogï}
Hant «Ate
boo?nocmt· Sopenbe be betoaeinilYe banbe ^tbtlegten en Cfjarte* "«?*!£
ren ban be üf eemcaben ban IMfïanbt tiereen uptfpjaecö ni be jfrani
nen Delft bc
fdjetaieban^ctooö Philips vaiiBourgongien, bp-gcnaemtbe<6oes w**» w«-"
öe/mbarobert7»iiBep bejSfSaetg 1453*/ ujaer bp be $o?jï berfiaet ■
bat fulcjc altijöt binnen bc ^tabt^elft moetgefcöieben* €n$iepfer.
Bailluï etj
Carei v, fjceft (Qnbecanbere§p?ibüegien ben 26.§|unij 1536. acnbe Heemraden
^tabt becleent) gettult dar Bailliuwen en Heemraden van Delflandc ^"Λ^
hare Ree ht-dagen heuden fullen binnen de Stadt Delft tot zijn weder- gianeo Delft
leggen roe. %i\\ b'anberenam foo t# opben 22. Sobemb* 1645» bp bc houd»,
peeren 25utgermeeileren befer ^tabtgöetgebonbenenbeöcrefolbeert
bannen boo?taentnbe ©crpatïjtmgen banbesf ^tabtg-mibbelen bc Vrydom va»
peeren ^gc&graef en^ooge%emcabenban ^eiiïanbtcn ïiaecge* et*di-acci,v,
toolgïj/ b?pfoubcftellen ban^tabtg-aectjfen/ ober 'tgeene binnenïjn lf* Gemene-
gemeeuc Hlanbtg-ltupg ban Wflanbt / flaenbc binnen öefe^tabt/fai ÜSïS*
toetben getonfumeect / bp ï\z gcmelte peeren ban 3Mfïanbt en öarett
gcbolge *. mt boo? beeg ttjbt geuoegö 3Önbe öelangenbe 't Coilegie #, u*»m*&
ban ^ijffegi-aef cn%cenicaben ban ^eifïanbt/ mitfgabenSbesffelfjS
gemeen Eanbtsf-^up^/fulien top nu boojttecben tot
                         jFS*™*
S Τ Α D Τ S DOELEN.
€bocö aleer top befelbebefc!m*ben/ 3al toel nobtgfr?unbatboo?
af fp?eec&en banbe ^cfjuttersSfelbe/ om toieng oo?faec&be ^oelerr
3ijn opgetecfjt. ©anb'oubegeb?uptHmbefet^tf)utteren öeb icubp
m'emam beter befeïjept gebonben a$ bp Hadrianus junius, in fö« %a*
tijnfc'ne befc&pbmge ban Üolianbt / brc ïjp in't Saet 1575: Öeeft lipt-
gegeben/ en ^ΜβΜΐ^ηϊ^^η^ηΐΜ-υεΒβ^ε $eberlanbr* ü£g$z
fcOe^tfiorte / toeltfiens bepber b»o?ben elt« op fijn plaetg bp-b?engen
komen en
fullen·, ben eeeften fpaeecïit in 't Satijn albugi Uüi Qptr*pr*tium e ft ooripronsh
fcire ifinguU Holiand'au oppida. frofu'ts vpibiis & pro loei conditione , bo- eersetom·?
vefiiffimorum, quique opibus medheriius infiruBionsfunt 3 cimum cwturias
in certas clajfes difiributas babere, qms rohrA # mruos Jtyipub. d'tctrt l't-
ff«, Sagittarios communi nomine apptüant, fine 'ιΒΗαΙίβί* arcubufque cha-
hbeis fpicuU fundunt 3 fiut acernos arcus ditQuntifiui manuarijs tormmth
ftlopifque plumbeas pilulas fpargunt. Quibus olim pro 'mfigni veflh trat brco-
hr , adit&o wgenty tmbkmate > ψύ veftrtus honof tos α phh csctrmbat.
-ocr page 74-
55$                        Befchi'yvinge
veftitus plarifauê oppidis ohfoleuit, tmbltmatis alituli dutatt IJorum A/bi*
Admodum apud Romanos euocatorum militiam fuijfe honoratiorem anmui-
tus conflat i quum fingula civïtates Principi in arrnis prafto aderam, dt-
UBu ex his habho. hl β exercitus merctnarïus ducebatur
, Triayiorum hctm
tune tuebantur. At nunc β vfus pofiulet
, ad comprimendam fedithnem, ad
aycendam boflilem incurfionem ar mat 't adhibentur
, vtlfi wnandus fit Prln-
* ƒ«*. Bat, ctpis aduentus , vd noui inauguratio dtcoranda , turn vtrohonoratacuftodi*
Ca»,
xvj.f * aö folermis vicem prafiant. * 't3BelCB 111 Ütftl ÜOtQZÏitZMithm toct^
mihi 23r. £^ Qit [s fe pijne waerdt te weten , dat alle de Steden van HoJlandc,
naer haer macht, en gelegentheyt vande plaetfe, eenige Compagnien
van de voornaemfte en vermogenfte Burgeren in feeckere Rotten hebben
afgedeeld, diemen de macht ende fenuwen van het gemeene beft, wel
. mochte noemen, fy heecenfe gemeynlijck Schutters, 't fy datfe de Voet-
bogen fpanncn, of de Handt-bogetrecken, ofte met eenige ioorten van
oude «unie- BulTen of Schiet-geweer uyt de handt ommegaen. Sy gebruyeten eertijts
der'sehufte- twee-veiw,ge Rocken tot een Levreyeofteken-teecken, mitfgadetseen
ren,
            Silver Blafoen, welck Eeien-kleedt haer van't gemeene volck onder-
fcheyde. Het Kleedt houd nu in meeft alle de Steden op, het Blafoen
blijft nochergensin'tgebruyck. Het is van outs bekent dat hun op-bod
<le jjjf-guar- en ^en^^"J* ieereerlijck is gevveeft, gelijck bydeRomeynen, wanneer
de der Gra- alle de Steden met haer uy tgelefenfte voick den Lands^heere in de Wape-
*c«»
           nenby· Ronden. Defebcfloegen de plaetfe der voornaemfte als het Leger
te Velde trock. Nu werdenfe in Wapenen gebracht als het de noodt vor-
dertom op-loop teftillen, en Vyandlijcken in-val te keeren, of ingeval
de Graef in te halen is, of fijne Inhuldinge re verheerlijcken, dan be-
kleeden fy de plaetfe van een eerlijcke en ftatelij'cke Wacht. <ifU tëfltf *
vingh feer*1" HJtftnaeUe befcijepben en Ken-teecnenen ban bc boo?gaenbe mitoett
weynigh in fijn befe^cfjittterpen in tiaet begin en eeiltetnfïelimgefeeutoepnig in
«etai en om- getale en niet ban ban b'alöec uptgelefenjïe bec burgeren getocefï.
SSTb«aoeny' Dr*
Dirck Veüus' in®n meer-gemelte Cï)?om)cnban$!oo?nfcWt
ncn hebben. Op't 3!iKC 144o. Ütfy toOOJÖen: Dit Jaer begonftmen eerft tot Hoorn,
als oock in d'andere Steden van Hollandt en Weft-Vriefiandt, d'oefTe-
ninge vande Kruys-boge, als oock van de Handt-boge byder handt te
nemen, uyt welckegefelfchappen (na mijn vermoeden) naderhand onfe
tegenwoordige Schutteryen gekomen zijn. $ï3aeC tCH fill ÜetJötJfen öflt
Binnen onft Mwbt 3&elft <öie hjel-eec be groetfte en macï)tigfïeté ψ
* sut hnM toeefi ban gamfeïj lollanbt *) al rneenicöte ban fïaren te booren foo
t. 6c,ee8<. een gefelfcfjaji ban uptgelefe 25ucgerjS/ iBannenban 3©apencn/
jfteeftgefjabt/ algblijc&t&pfeet&eu <8ube #2bonnantte/ DpbelïW'
iïraetbefei* <^tabt t'öacen beöoube gemaeent/ ten (omb'antiauti
tept/en batfpgeujc&atëaentoüfenbetS & ftinbamenten/ toaec op De
naecniaetë gebolgbe <a?bonnantien banbe ^cöiuterpen 3Ön Qtbwn
alöiec ben Ëefec roebebeelen faï»
wy
-ocr page 75-
van D e L ft.                      f $$·
I.
w:
Schout, Schepenen , ende Raetfmannen van Delft, Doen
ondt allen luyden 9 foo den jegenwoordigen , foo den toeko-
menden , Dat wy gegeven hebben , ende geven by confentder „ ,,.
Vroetfchap van Delft, den hondert Schutters van Delft, ekke Schutter Schutter
vier pont HoUants 's Jaers payements, Ende dat gek fullen wy reyeken jaerlijx.en by
en betalen die Raetfluyden die nu zijn, ofnamaels wefenfullen vander 5PJochtjyi
Stede gueden, allelaerte Mey;( Voort wanneer eenige reyfe valt ofte rengenoot?"
Ommeganck binnen der Stede , daer| die Schutten toe geboden fullen
worden, Soo fal een yegelijck Schut die dan komt ende rcyiet als voorfz,
hebben 't geit toe een mengelen Wijns , Ende wanneer die Schutters
Heervaert varen van der Stede wegen, Soo fal elc'k Sehut die uytvaert,
hebben een paerSchapen-hantfchocn van der Stede voorfz, om menigen
trouwen dienft diezyder Stede gedaen hebbenende noch dotn fullen,
Ende uy t defer Schutterije en fal niemant mogen komen, ten waer dat waaneer ye»
fake,dat hyoflijvigh worde, ©fveroude, ofverarmde, of ontpoortert ^M ont*
worde , of hem foo onredelijcken regeerde, dattet die goedeluyden 5„t"cr*'
van den Gerechte, ende die Hooftmans metten Coninck met reden uyt>
fetten mogen, ende eenen goeden befeheyden man daer weer voor infet-
tenmogen.
II.
Voort wes redclijcke Ordonnantien ende Keuren die de Hooftmans <\'Ckèomsrt>
metten Koninck by den Schout en by den Gerechte Ordonneren ende tie by haer.i
keuren, die fullen duy ren een Jaerlanckj Ende foo wat boeten die Schut- °.P aPP»>b*r
ters onder henluydén in heur Schutterije verbeuren, die fullen die Hooft- wethïe-
mans met haren Coninck, ende metter Stede-bode inhalen, wanneer fy maeckt.hai*
willen j Ende ioo wie den Hooftman, den Goninck, ofte der Stede-bode de kracht ce»J
voorfz, quade woorden gave, of in eenige punéten daerom mis-feyde of jj^e^de-·
mifdede, dat waer op een boete, van negen ponden, een derdendeel den boete» exe-
Hecr, een derdendeel den Gerechte , ende een derdendeel den Schut- cutectdeü,
ters, ende voort te beteren by Schepenen , ende die boeten fullen die
Hooftmans inhalen als voorfz is, ende zy fullen ontfangen van den Raets-
luyden tot elcken Schutter vier pondt 's Jaers als voorfz is.
III.
Voort wanneer die Stede eenige Schutters te doen heeft, ende 't Ge- y^^gm^
recht j dat den Hooftman laet weten, Soo fullen fy onder malkander ticfyae-M*-*
kavelen, alfoo veel Schutters als hem die goede luyden van den Gerech- giftraet
te te weten laten, endezybegeeren : Ende foo wie eens gecavelt heeft, '^SËR.
ende hem die reyfe gevallen is, die en fal niet wedercavelcn voor die tijdt ^«YeHngbJ
dat zy alle gecavelt hebben, ende elck een reyfe gevallen is, ende ioo en tour bent*
jvie zijnCavelverfate, ende binnen merekewaer, hem en lette fonder tfI?oft 8e-
lange nootfaken, dat waer ofhy ons liefs geduchtïchs Heere van Hollant rdueden··
ende der Stede voorfz haergebodt eebrake ende ongehoorfamgh waer,
tender arghoi lift..
IV. Voort.
-ocr page 76-
560                            Befchryvmge
IV.
Voort fullen die hondert Schutters die nu zijn, of namaels wefen ful.
*cremoftIlfi,n ^en' bereyt wefen der Stede voorfz inalien reyfendie de Stede te doen
eygwi ge-1'" magh hebben, met haren bogen, endemet haren eygen harnafch byte
weerhebben, ftaen, ende uyt te reyfen.
V.
"Wapen- Voort fullen die Hooftmans metten Coninck fchouwen tot ekker
icfcouwingh, maent, oft foo dicke als zy willen, ende foo wie zijn bogen ende zijn har-
ten minflen nafch dan niet berey t en hadde in goeden raecke, ter Stede behouf, die
eeassmaems £^,ucje verbeuren een Pont jegens dengemeynen Schutters, intehalen
«Is voorfz is, Ende fcherp fchutfal hem die Stede leveren in allen rey«.
fen, daerfy vander Stede wegen varen fullen.
VI.
Iiae-r Klcdyc. Voort fullen fy alle jare Pallueren doen maken gelijck, ende die Pape-
itemPapc- gay fchieten tuifchen Mey-daghende St, Jacobs-dagh.
gayfchictcn, °                                                      Vil. '
Al» dcBanic- Voort waert fake dat die Bannieren van Delft ep die ftraten quamen,
re waeyde„ Soo gebieden Schout, Schepenen, ende Raedt der Stede voorfz, al den
Waho!deific voorfz Schutters, dat zy dan by den Gerechte komen, om't Gerechte ce
fl«giftra« ' ftercken, ende onrutt te helpen benemen, Ende foo wie dat niet endede,
c'aflïftereii* ende binnen derStede vvaer, dat foudemenhem alfoo doen ontgelden,
dat hem tot anderen tijdeneen yegclijck hoeden mochte,
VIII.
Hetildlenen Voort fullen die goede luyden van den Gerechte metten Coninck ende
vÜideSüote met:ten ouden Hooftmans, die nieuwe Hooftmans kiefen, ende ictten alle
mans acn wie Jaers vier nieuwe Hooftmans, die der Schutters gemeen goeden ontf3n-
ftont, en h»e gen ende bewaren fullen, Ende die Oude Hooftmans, fullen die nieuwe
«tekening Hooftmans rekeninge doen vander Schutters goeden voorfz»
ite decn,
                                   °                   T v           
,                  Voort waert dat fake dat hier eenigh gefcheel in gefchiede, dat loude
SewdS?" ftaen tot des Gerechts verklaren, In kenniffe der waerheyt foo hebben
arcblccfaen wy defe hantvefte uythangende bezegelt met onfe Stede Zegel ter fake
ieMigiftraet voorfz. Gegeven 'm 't Jaerons Heeren Duyfent drie hondert ieven-en-
tnegentigh op St. Jans-avont nativitatis.
Eenigebe- 6Jrt fj^ m$Z %tt\M &££&gefpettftCÉCtt töilt pfecrί§φ»««β**
'ïïïcHeyr. noot/tonnncerijpterHeymertboa*, bcfeoufee %m*M"en52
Taerteain't ren fee ^tefeenonfeec fee<Ö5?aben alfeer fcelaftenfee bestoaert/ UecititDi.Q
eerdeardkei fee^cöuttecgmeejtaïieop moefïen om terï£e|>?baert te treeften/ eec
vermeit. öat mcn ^ gc(,?UpCft fjaböc ban op öen (Stommel-fïagÖ / "Pt tjet w
*vidtphuip.
meenebolcfi/ tirfjgfïupöen aen te nemen/ 't geen men ïjcntït/ Dow
-/"emittr de Tt · l^ertogïj Carel van Bourgongien , Dp-genaemt ÖC ^tOUtC / WtlL
iu,itfiit Lu. gtanïje eerfï ingeboet* te 3im */ öïijbentic baerom fee^cïjui terg om m
tH'ii'·
*" £tettn etentoel niet b?r>. 't Heyr ofte %tw tmt fee ΦΦ*» -g
-ocr page 77-
van D e l ι τ.                   $6$
m$müt ten «©ojïogö tmhm / miert gefo?meert upt be Cbeïen enb*
be ;§teben. 3£e €belen moeiten op ais ©afialen enbe Eeen-man*              ■'■*
ttctt / enbe bie maren ugt ftracöt ban l^ultie geöouben met öetjoo?*
iijc&e raapenen ten btenftop te treeften/ enbe na betoaerbebanöaec
Eeen / fener getal ban getoapenbe mannen / foo te paerbe ais te boet
op te Dingen. ^Be Steden enbe ©jpöeben öte fonben öare$oo?terjS
ofte 25ucgecS/ 't geen ban op be i$cöuttecS meeft aen-tjuam / bit
aso?bonneert mtecben öaer öp Öet lep? te boegen, €n öoe loflücft
3tclj b'onfe in beele en becfcljepbe occafien ten bienffe ban öet ©a*
öecianbt gebogen öebben / btnbtmen tn b' oube €ö?onjjc6en ban
^ollanbt memgljbulbigö aengeteeeïtent / maec ban b?eebec Bp an*
feece gelegentöept, <1η Öet feSbe Ictifeel ban be boojgaenbe <®?bon* uyttegh ««
nantietoeebtgefpjooeïten ban ©alleucen/ •tmelcafobanigeEebjepen/ β« refd*At-
't5P baniiiocnen / donetsen anbece habijten ban eecemacen / als Kl?eeBve
toaec ban be tooojben Junü meiben / bat fp tmeebecwigö ofte ban d'antijcxiè
ttoeebeclep coïeucen moffen 3ün ,· gelücu men in b'ouöeCij?onijc&en methode van
leeft bat in bk gcoote ï|ep?-baect ban't^Iaec 1474· onbec meec-ge* Ï&?"der'.
melteH£ertogbCacelban ^ourgongten/boo?Hups in 't 9&ifbom ban .'"*:,
Ceulen / be ^teben ban ftollanbt / albaec fonben haer voick van wape- «JJJJJJJJ:
nen,Poorteixn}enSoudenieren,rnetdiverfchekledingeelckvan fijne Ste- j„'t belegh
deover 't Harnas, en bat bzMupftïg fulcr 3ienbealfpottenbeciepen/<te van Neuyt»;
winter komt, want die Bonte-krayen komen in 't Landt *. <gn bp al- # 0ude rhlt
btenonfeSMbenacen/ bte (bolgensaenteecueningeban Aper Meüfz, MBVe&.r'
boen ter tijbt 3ünbe inbe ïïegeringe banbe 3©etb befer&tebe) ber* v™ ***.
taaects trocnen / onbec 't belepbt banbe Capitepnen johan van den £V;.6>:J
BouchorftenbeClaes van Bieyfwijck, öarejMlueren öebben geöabt 'J0
(Oelijcn apparent tS) na be Coleucen ban ^tabtS-toapen/ foo en öefc
benoie ban $upS met öaer roepen niet t'eenemael ongelijcn geöabt,
ö'oube Rcijgs-mapenen ban be jStöutterS plagten 25ogen te toefen/alS wat foortee,
öaectoacen Voet-bogen , Kruys-bogen , gCOOte Windaes. bogen, van *a/f"
Handt-bogen, btemenoocn mei Flus-bogen noemt. 3B>ocö naec b'in> ?™vaensou"i
wteban'tBuS-poeber 3ön eecfibe Haecks en Coluvren, biemen pieper.tege-
nu Doel-buiTen noemt / en naberÖant be Mufquetten, Roers, enbe bruyeken.
^ftoien in be plaets ban be Bogen ten <©o:logl) in geb^uptn genomen,
paec öetgetoeer baer fp meöe om gingen bjierbenfp becbeelt en nut
üpfonbece namen onbecfcöepben. Ban bic ban de Voet-boogs binbt De voet-
ttïcnaebjagïjinbibecfcöe Irtiiuilen ban b'aenteecfiening ober ben op- b!r°fcvhalfoï«
öouiö banbe Sieuto ^ercns-toojn geöouben/ en öiecóobengetnfe* hi
tc Deir£
gert: aisboo^eecftin 'tneaenöe^ictihel/batfpin'tSaec Hn.öaec feerbeken».
futaecinbielftecctiöebbenopgececöten i§t.So?tStoegetoüt*. €n
°P t febentigfle 5Jlcttftel ff aet genoteect bat fp be j'aeclijcrfclje fubfibien/
F'J"*
p oe Jlagiilcaet/ öaec/ totoeffentngban be bjapen-öanbeltng/toegei
wpt / bon? ttoee ^lacen becgunben tot opboutomg foo banbe boojfj
ismeutoeiiecc&ealsbanbeclBinber-^oebecenCiooffec* €nacti-* s'"'t**°7*
-ocr page 78-
Befchryvinge
$6Z
Μ 90» fepbt I bat fp ïraer boo?-gemelte tlutaer cebeerben aen U &m?
rijCRerjS/en metfjaer <8?namentenna ö'<©utie öerii berïnipf ben.* §tt
be8eb?ucRte< #?bonnantiebanbe «^cïjutterpen befer ^taot banoera
5]are 1580· toerbbeöalbebeboo?gaenbe/ oocr bermelt ban Die ba»
be Haecx enbe cloveniers *. <©e Haecxen toarcn feer 3tuareen meer
a$ bubuelbe flufguetten / Die men in be ^cljiet-gatenbanbe 33M-
mup?cn bajïDaecRten/ om betoeer-om-fieuptteb?eecRen/ 3ijnbe |)e-
benbaegg boo?'t bermenigbulöigen ban't Canon toat in ongeb?upït
geraecRt* 3^e Coluvren (baer ban be &tyumt$ öte baer mebe om*
gingen De naem ban Cloveniers boerben) ^tjn oo?fp?oncRelijeB ban
een ;f ranö tooojb / bebupbenbefoa bcel alg eens&uflfeofte föoer ι ge-
Itjcfi 'tfeifbe inbiebeteecRemngïjtn b'<®ube CifêomjCR ban^ollanbt
bicfctoilg gelefen too?b» <©m nu ben ^cijutterg in öe ïjanbelingen
ban öare Rapenen ten allen tpöenteoeffenen en öeRenmife ban bien
te boen onberïjoiiDen/ toierben be Doelen op-gerecöt bp fommiglje
Schutters-hoven, bp anberen oocr bael Schuts Boomgaerds genaemt/
a$ 3ijnbe Ut meerenbeeljï met 25oomen cijeltjcö becmaecRelüiBe
^obenbeplant. Het tooojb Doel frijnt fijn oo?fp?oncR genomen te
ftebuenban ïjetpsincipaeïfte fubject en reben tottoelcRergepnoeöefe
plaetfen fijn beguaemgemaecRt/ te toeeten niet alleen om öe ^tDnt*
tet$ met ïjaer getoeer toel en o?bentlijCR te leeren om-gaen/ maerooft
<©oel te fcfneten / bat i£ eenig bing 'tgeen men beoogt en baerirsen na
miCRt ofte na ^oelt / net en reeïjt te leeren treffen/ gelijcfemen $tt
fcetoerp ofteoogmeren baermenna fcfnetoocR ben naem geeft/ ban
Doel-wit, Doel-pen, enfoo boo?t£; €n om ben ^tfmttergtn öefe
^oel-fcöietenbe oeffeningen moet te geben / en bat boo? allen Dlijcften
mocDte/ tote bat in befen aïlermeelS toe-genomenfjabbe/ foo totecö
'tPapegaey-ichieten in geboert/ gelijCR baerban oocr in't Mtse m*
tÜRelban be boo?gaenbe ober-oube <®?bonnantie gefpjoften toetb ψΦ
<0apentoiecben gefïeltop feerïjooge Stengen ofte Halten/ enbteoe
felf be allereerft met fijn fcjjerp ofte lootfobanigtoijï te treffen bat ψ
ban boben nebertoaertöguam te fïonen/toierb/beljalben be totnlte
ban be p^mten en P2pfen baer toe tiaenbe met ben €itel ban Schutters
Koning geijttaliftceert / en Ut bütbw ^aren berbolgens? tetel toterö
met be naem ban Schutters- κ cyfer berbeerujcRt. ©anouti gefcljici
be bit met allerlepfoo?ten ban 2&ogen/ en uptb'emulatieen aenp?t^
feelingbiefp Babben om maiftanbec t'obertreffen/ foofcl)Ö«tuptD t
bolgenbe €rtract/ batfpljaer bptijbsielcRombeliöebbengeoeffeni
sn geprepareerd
SCoudt Scepenenende Raide der Stede van Delf3-mitten Coninck ende
vier Heoftmane vander Scutterye vanden Voet-boge s hebben ge-
Ruert ende doen gebieden, dat niemanc en fchiet in die drie lang^'*? *
ken inden Doel, dan met grote Windaes bogen op fes ftuy vem ? h3irjβ
%Sietp. aio.
Andere foor-
ien van
Schutter»»
* O rdo mi.
S'hutterye
Λ'anno
1580.
art. 7.
"Doelen»
Naems oor-
fproack;
Als mede Van
■"tPapcgaey-
ishjctea^
-ocr page 79-
van Dei ï t·                   '5 dj
Heer en half Sinte Joris Gilde rechtevoerc ofte halen,ende niemanten
moet fchieten in die kleyne Doelen ,Man met Reys-bogen op te felve
boeten, ende dit fal mogen bekueren den Doel-bewaerder op zynen Eed, * öêiHtrdl
«nde men fal den Doel-waerder hier op Eeden dit an te brengen, *
          *«« «yf tm
«vtroudeOr*
donnantie
Un öttartücM (fteiiamm D'ouDe fjoebaniöiiepuit ontwrftgept *&$·'*
ban De boeien Diec tijbe Die Daec tipt na te fpeuren tg) fcDpnt nebenS *
De boo?gaenDe ouDe ©?bonnantte oocn af genomen te ïionnentoerDen/
Dat De gantfeïje ^cfiuttecp tot ïjet $apegaep-fcï)ieten totetDt geaö*
muteert / 'ttoelcR meöe niet anDetjS en fean berftaen toerben upt Det
15· amjcnel ban De geb?ucfue <a?Donnantie DeS S'aecg 1580, Daec
gefegt toecDt ♦ Item alfoo overmids in langen tijdt by den Schutters
voorfz nietopwaertsgefchotenis, foo datfe geenen Schutter-Koningh
en hebben, dat daeromme d'eerfte gelegender tijdt, byconfentevandc
Heeren vande Weth de voorfz Schutteryen, by gebeurte tuflehen Mey
en St. Jacob op-waerts fchieten Tullen elck een Jaer naer d.ander, &c*
Ifêaec naDetfjanb net getal Der ^rtjutterengcootelücFtoecmeecDeren*
De enDe Den öoop foo meccneUjCH toe genomen 3ijnDe / tg Dit ftljifr
ten om p?i$ alleen boo? b'^fficiecg / met öp-boeginge ban eerngfje
boo?name Eief-öebüerS ban Die €retcitte geöouDen getoeefï/ Mt-
to CoUegte men öebenDaegsï De Confrery (DaHg geü^oeDerfcöap)
noemt/ en boo? foo berce obec-een-nomt met Det geen De boojge*
melte Emanuel van Meteren, baec ban fegt met DefebwDen: Jn de e""^"1^
Nederlanden is van ouder herkomen een loflijck gebruyek, dat elcke ren,nopende
Stade, Vryheden ofte groote Dorpen, eenige Gulden ofte Gilden (dat d'oude Neer.
zijnBioederfchappen) opgerechtzijngeweeft, diehaerop feeckereda- lmtfè Schut"
gen oeffende in Wapenen als Schutters, met de Voet-boge, met den rcrócffeaingc
Hand-bogeende Schermers met alle manieren van Wapenen : Ende in
onie Vaders tyden zijn oock Buflen-Sehutters op gerecht. Defe dien-
«en niet alleene tot befchuttinge en defenfie van haer Stadt, maer ook
tot een Garde ende Lijf-bewaringe vanden PrincenendeLands-heeren,
daertoefyge-eet en gefwooren waren, in ftede van Hellebaerdiers die
hedendaegsde Princengebruycken, defe moeten elck in fijn Stadt den
■Lands-heeren dien dienfte doen , en de wech rydende hem geleyden tot
"J ae naefte plaetfe. «£ei1 mepntg lagct berbolgt fJp ηοφ / in tyden van
rays werden onder de Steden van defe Gilden pryfen op geftelt van kley-
ne waerde (om matigheytte toonen) daer toe fy de Gilden van haerder
gebuyrenSteden noden j om met haer die pryfen,met beft te fchieten,
oite in andere Wapenen te oeffenen,te gewinnen. Die Stadt, die dat
gewon , was gehouden ter gelegender tijdt, die weder op te ftellen, en- *Emv Me
IJl igebuyren te «ooden ofte bidden.* <©1$ berre €. ban HÖCte* ttrm'i'boeC\
*h h ΐ m **at uPf ö'outfle EeDen ban onfe 3Mffcf)e Confirerpe foo nu JW· *& «>/> -
*n oau uctJb^ berftaen / foo 3ünfa i" Dei*geUjcKeoccaftpbtcEitoi$upt
^üDö a                                getocefï
-ocr page 80-
$&4                           ι· Befehryvtegef.· /
.öetoeefïeniWcftepbe malen met p?emieto3eerömgeBeerk laeroefT**
ninge toerb feif bp publtjcfte acten ban bc ifëagifiraet iwt be bp-naem
tan fötbbelücft genoemt / alg blijcbt ftp b'O^bonnantie ban be boelen
mbato 26.$obember 1589. toelcneuSbooKebenlupbalsSbolgt.
©adeacljt- Α Lfoo die Doden binnen defer Scadt, mitfgaders die Doel-huyfen
DoeUo.
der ^er ^e'ver» vjn ouden tyden tot genen anderen eynde fijn gedefti-
neertals tot die Ridderlijcke exercirien ende oeffeningen der Schutterye,
ende dat daerommedefelve tot gene infolentie ende ongeregeltheyt, ais
van Dronckaerts gelagen, tuyffchen ende fpeelen , behooren mif bruyekt
te werden, tenderende niet alleen tot oneere vander Stadt ende vander
Schutterye, maer oock mede tot feer quaden exemplen, dat in fodanige
publijcke plaetfen ende Huyfen alfulcke ongeregeltheyt foude worden
getolereert.
&pt befe üïnlepbmge t^ ban af te nemen 't oube aenfïen en b'acïjti
En regTe-
öaerjjept ban bc boelen om toelcner^refpect en reputatie t'onberïjotp
aient daer ben / berbolgfjenjS toierbt gneo?bonneert. €erfielijcö bat boo?tam
uytontftaco· albaer niet anbérS ban aileenil)£& de Ridderlijke exercitie endeoeffe-
ninghe vander Schutterye mocöte geb?upcnt toerben / nancmenDe bte
^bonnantien baer op gemaeïtt en inbe boo?f3 3&öel-ï)upfen fjangeitöe:
verboiwn öber-fulcjr: geinterbiceert toerbenbe alien anberen fpeelen metbi
«Scfjutteciücfte oeffeninge geen gemeenfefjap ïjebbenbe/ boo?nament*
en■■ dobbel itjcït alleriep «Spei met föaerlingen/ üiaerr-fpelet?/ (Cupfftfjerpenen
sadeildToa- ^obbd-fpeïen. Boo?t£toierbberbobenbatalbaergeen^?tncfeaertsS
Raerts - gela- gelagen $tftt l noeïjte anbere tfamen -öomfte ban bjincfien en slincfieti
gen. ; nocDteeenig onbe&oozujcB Regiment foube mogen toerben getollereert.
. t ©aer benebengoocn bat binnen berboo?f5 boelen enbe ^oel-0upf«»
mernant anbere gefet ofte getapt foube mogen toerben alss gegnaufi*
.yoorWie° ceerbe $erfonen / binnen ofte bupten befer j§tabttooonacl)tict)/ ben
E!' &cfmtter0 enbe ^cöutterjS getoeeft sönbe / ofte W albaer euamen
lapt. 6 met een ofte meer ^cDuttersfbernefelfcftapt. ^obenbtenbatmemant
ban toat tonbitie ofte gualitept ftp toag bte ben boo?f3 boelen foube
endeaer * toili*n fceauenteren / bermogen foube/ ban ben eerftenlBartp tot bert
verbiyven uptgancu banbe ffêaent <®ctober/ be£ abontg naer be ulocfce tfiten
nochtc. ίjpren / enbe banben eerden $obemb?i£ tot be erpiratie be£ iBaent?
-fefyuarp be£f abonts naer be «loeft acïjt upren te blpbenfitten b?inc*
hm/ maer geljouben 3pn / Dem in alle mobeflie enbe geregeltgept të
b?agen/ oocfi batbeboo^ gefettettpren geflagen jijnbe/niemant w
ben ©oel-FmecDten ofte iemant ban ïiare jpamilie ingelaten / gefet/
ηοφ getapt moeite toerben» €n liit allejS op feeeftere boeten baer toe
geftelt/ 'ttoelcfigepublifeert toierbmetbegroote filorft ban't ^tao*
ïiupiS/ op ben 26. 5^obember besi ^aerg boo?fs. ^efe joelen en
^M-ïji^fm-fjcljmmum Mz bao?-geallegeerb$ βνφΜΜ 12"5
i. ... /-■                                    :                                                      . #?baw?
-ocr page 81-
van D e L ï τ.
^bonnantten ticfer ^abt meet ais een getoeeft te Jürt / geïöcn fp ooft
laetft booi öefe nocD ttoee 3ön artueefi/ in De ^traet oaet ban be naem
H ,
fceijouöcnöe öen Doei-ftraet· öefebJierbenonbeirfcïjepben metöe na* Doden ÏS
men ban Oude en Nieuwen Doele, 3ijnöe ban aüe beiiuame gelegene oms alhier
ftept nabenepfcfjbjelboozfien/ totöatfp bepöe öooibienbennaecben f?
Wier se-
^onöcc-fïacD ban 3Mft/ te toeten bet opgingen ban ^atanbtg bleveB*
&rupt JlBaga3ijn tnöen fjare 16^4. nebengeeii memcïjte bananbece
partimuei*e !§upfen / tot groot naöeel ban be ^tabt en be goebe Inge*
fetenen ban bten / ganfcïjelijcnen ffjn becbeftcueert en ten gronbe toe
beröeigt/ in-boegen ηο&ιφϋί getoeeft ban nieutod af aen een anbec
®ocle optereeïjten/ getijen eeu-iangebaecnatot notïe ban be^rabt
oocuté gefeïjtet/ acïjterboigengijet 30. artüc^banbemeiibjefclwt*
terlijcne ^bonnantte be$s 3laer£ 1655. lupbenbe*
Endealfoo de twee Stadts Doelen door denongeluckigen flach van Aengaend®
s'Landts Kruyt-huysopden twaelfden O&ober 1654. gel'prongen, by ceu nieuwe
Ra als tot den grond toe geruineertfijn , ende wel nodich wefen fal dat Doeie op te-
de Schutteryen van een anderen bequamen Doele vooi fien weiden, foo
fullen de Heeren Burgemeefteren tot lafte vande Stadt, buyten koften
vande Schutteryen wederom een anderen bequamen, ende aenfienelijc-
ken Doele doen op-timmeren, fulex tot exercitie , ende confervatie
vande Schutteryen 3 endeStadts eereveieyfchen, ende van node fijn fal·
€ot bten epntse i$J ban öp bs31itfjtuare jfllagifïraetbe pïaetg berïto* situatiem
wn in öet mtijt# getoeeföe USarie fBagbalene Cloofïec niet betted,esr·
ojec ban baen gelegen / en iaetfl gebzupent stjnbe tot een <©afl-ïmp£ bet
f delingen/ a$ nu fgelijft getjoo?tï)eb&en) Duptenbe ^tab betoon*
Mert *. mt geftteïjtban tot een nieutoe^cljutterg^cDoleofte <©oe; *
« öeappjop^teett 3ijnbe/ toecb beg felf£ gelegentöept bufbanigD be* f- «°«*
«ontien / boo? af een gtoote boo?-plaetsS met een cietlijCB mupi-toetcn
jwöegemeene fïtaet af gefcöepben/ boben toelcnet^ boo?gang ofte au mede des
3?oo2te menfiet b'afbeelbtngeban Bellona <0obinnebanben€>o?log fclfibej5hry~
witingt met aïletlep tütijgsi-getoeet en 3Bapentupg/ onbetanbeten vXyV
»oc& boo?ficn3önbemefbe j§peet enbe fyt ^cfjtltbanPalias, 4Ε»οο- aiiwnnen..
ytebanöe 3©ijff)ept/ te fienneu gebenbe bat be 3©apenen met be
rtfs Tpt moeten gecombineett en t'famen geboegt 3tjn/ of bat men
"noecftntji baet niet gof t£ ban te bettoatïjtett fjeeft. <in fyet fatimlpfr
IJ■oeboutoofte^oel-inipgfelf bettoonenficöbjte feec gtooteEalen
"jcüoigenjef aefttee ben anberen / alle/ opeen gtoote rupmte en open
wecBe (met «©alerpen en beplante toanbel-plaetfen / o^bentelijcn ge^
^ngeect > fjaec uptftcfit öebüenbe; be eecfïe/ ban be blautoe fleene
S!5/ Qtuiaemtbe blaeutoeEael / in koclcöe men b'aföeelbingen bec
«Ptftcecfeeiifie 25ebelfjebbec{i / en oocïteentge geöeeIe€o?pocaelfti)ap?
*w ofte ilottm &tïwttet# up een/ na tijt^ toüfe geBl^t / feonflig ge^
2WÖ 5                                  Muk
-ocr page 82-
^66                               Befchryvinge
fcPbemttetbemraecB Ban beften,· onbet atibmn i&ec een / 'ttoeïcfe
ijoo? ben bermaerben en Bonfi-rljciten fjBeefïer Michiei Miereveit,
toel- eer gebaen / en in boo^gemelte ^lacD ganfcöeliJcB berb?pfelt en iw
meenicljte ban ftucBen geflagen 3önbe/boo? be goebe boo?fo?ge bon be
Heer jacob Delft ^algnnfi)ttlebenïïaebt.enl|aben-meeiïer befer
éêtabt/ en öe£ boo?noemben iBicretocitss <©oti)terS ,^οοη/ feer Bun*
ftig toeberaeneengeb?agt enalöieröerfïeltiS/ sönbe jammer bat tot
onberijoubïnge ber gefteugntffe engeneucDteöer afBomelingenbena^
mcnbcfer afgebeelbe Eieffjebbers niet baer bp3tjngefielt/ betraome
toanbien bpbetfterf foo ïangjs foo meet berloren gaenbe. ^cttoeebe
^ael/ bte men be gefcinlberbe noemt / té feer aenfienlijcB/ 3pöe De
IPupren tontfom allertoegen op fijn <3italiaenS in f refco ofte natte
3ftalcBgefcfjtlbertboo?ben bermaerben Leonard Bramer, alles flaeiv
be en paflfenbe op be gelegentïjept ban be plaetS· "®z becbe ^ael té be
officiers Eael ofte bic ban be Confrerp/ baer b'<WrierS boo?gaeirê
oocii Ieben ban sijn / ais 3Pbe bit Collegie epgentujcB tot ïjmt ΰφ
ning tn trein gebleben / bier bergaert bes noots ben tftrijg^raet / Dan
tocic&erS betoint en gefacft ïjoe berreiSffrecBenbe/ fullentop in ïjet
tierbe-beel/ fpjeecBenbe ban be politie ofte maniere ban liegeriuge
befer «&tabt^ berjjanbelen. 25enebensbefe ^ael iS een foo beguaem
m toel gep?opo?tioneert ^cïjtet-ftuctt als ergens te binben is beer alle
Haaenbagen beS naermibbagS eenige leben ban W^ 25?oeSecfcijnn
feefciiryvinge g^uben 3ijnopï)aer beurte te Bomen fcöieten met beColleutye ofte
S«i■«£ üanb-bufre op feecBere boeten baer toe geftelt ι ^ttfcfiteten en gefcbset
maniere van nietoptoaerts gelijcB in boo?gaenbe tpbentoanneer "be belegeringen'
fchieten, ^to?men en 5CttacQucn op een anbere toöfe en met anber gïjetoeer ett
3©apen-tupgfj tot'er ben aen gebaen en afgetoeert/ toantb'ouöe fop
treffen meefïenbeel plegenbe te beftaen in 2öurcfjtenen €oo?nS/ tjet
fciiieten inbe IjoocïjteaiS-boen meerfcöönttepasgeBomenteïjeöüen/
fulcr na be beranberinge ban faBen be manieren en metfiobcn oor ue^
anbert toerbenbe/ men nu öet btameter ofte ujnp-reebt feftieten üctct
ten p?opoofïe binb> $|et <©oel-tooit taerb ban geftelt op een beöoo?ujc*
fte biftantiebeïjooebte omtrent ban een gemeen manS bo?(l; en een»
'SSaerS/ te toeten ben eeriten^aturbacï) inbe fBaent €>ctoöer UJero
t'n plaetS ban't aï-oube gebnipcB ban't #apegaep-fcDieten nu mw
<ö5anS gefcöoten/ betoelcBe toerb ball gebeebt aeneenronbe &tw J6
ofte Eepje/ ter groote ban rupm een filbere ^ucaton/ 'tgeen mei
toit papier obcrBleet 5tjnbe tegen een 3toarte lap toerbt QW.mL®l]
banberre uptïjetfcïjtet-ltucB bequaemlvjcB gefien te bonnen ujcrocn,
, , . ύρ ϊ}φ ^oel-fcïjietenbe oefeningen i^ een fojmele ^bomtantie w
S-t0DoeTie öe .ïBagidraet felf gemaeebt alinbenfjare ^i7-be|taenbetnceii-cn
fchictcp, ttointig articulen en b'ampliatien baer toe öorenbe / nor f) igjnjj^
ter plaetfe ten toon gehangen en punctuelijcB geobferbeert weröeu^
cm boo?Bominge ban alle confttfien m ono?bentelöcbSebenbte on^
-ocr page 83-
van D e ι. ι τ.                           567
Ijtt fcöteten anbetftntg foube mogen toerbengepleegt&p&Ontutött*
pi; 3pnïje tooo? at oocfi tioo?ften tegen 'tpDel en ItcntbeecDigfpjeecnen
't geen üm IBenfcö mtfpjijfiijcn ofteonfcDutterlijciimocDtegeoojöeelt
toecöen/ oocö tffec gepjecabeect/ foo beelboenlijcn/ tegen alle boo?*
ballen ban ongelucfc en toel booznameljjcfe bat ntemant tot öet fcöteten
fal mogen aenleggen boo?-en-al-eec be getooonltjc&efepnen ban'tfflin*
to met öe 25el en anbetsS iö geDaen/ tenepnDeben s^tooren J©jjfec
bpljet tott ftaenbe (Die oocn fijncontca fepn moet Doen) fitlj bp tiM8
fouö0 nonnen berbergen en oocit ntemant anberg ban curieufe injcnerg
onbecDoetsSfouöemogen toerDen gefluetfloftegeDoot/ baectéoocbtof:
mcccDec boojficljtigbept een toatec-gcacïjt geDolben / fïrecïïenbe bant
eenc epnb tot ïjetanüec Dacr Defctjoten langss pafleren / 3pDe De felf De
noeïj Daec-en-ïioben met een l&egge banDe gemeene toanbel-plaetfen
afgefonbect/ eebtee bp alDten pecabonturepmantnabegeDaneteeCi
hm totecDe gefcöoten / foo t# bp ïkepfecCacel al geojbonneert Dat
Den ^tïuittec nocö De fijnen/ noeïj fijne nakomelingen Deg-toegenmet
actii&eecKelijcH toefen fullen/ ettbelaetitgemelte<©?bonnamiefepb m
Üet ttointigffe Irtinel.
En of't gebeurde (dat Godt verhoeden wil) datter een ongeluck ge- Ymant ge-
ichiede , foo datter binnen 't vierkant vande Doelen jemaat gefcho- fchoten wer-
ten ofce gequeftmochte werden , ende datter geroepen waerd, of dat gedanefVyn6
een Bus van felfs afgingh of borfle, fal d'felve die fulex gebeurt vry wera den *
ende onbefchadigt zijn van alle boeten ofte lallen die den Officier daer Schutter on-
vanfoudemegen pretenderen 3 hem van s'Heeren wegen toe tekomen. ^"ude" sc*
3£e geringe mtfö?upcïten/ ban b*ö?b?e in alleg niet eracteujeïi ge-
wferbeect te Ijebben / toerDen ge(iraft en gebetert met De berbeurte
opeen ^ef)oe/ Dat tsSDat Den geb^eeemge fal moeten gbeDogen fijn w«!he*
Mm upt te laten treeften en te fïellen op De «©oel-pen / tot Dat elcfc ban £„een"r"
}«fegenhjoo2btee ï^eul ofte ^©etfcöoo^fcί)tetergD^iemaelDaer na ge-
poten fai nebben ten fp ï)p't reDtmeren totl 'telcHengmetbetoaerbe
5*η«η mengele 3toaec 25tet*. 301$ men na De <©an£fci)iet/ Die Dan Fremie vo<*
yjuttec-noning toecb/ ontfangttot bereermg een ftlbere bergulöe Jen schutte?
peöatiicoftegeDencfe-penntng/ berciertmet^>tabtsi en^oetëtoape* konin
«en/ omfïjnïjalst/ sijnbecoftiimclijcB/ Dat öpDess ifêaenDaeggbaei:
Jjn-bolgenbe/ toanneec De ^cftutterlijcfie iBaelttjDttoerD gegouben/
net De felf De ootötec fBaemjbberfcïjijnt ·, npïjeeft oocfc albanou*
f κ tpöen tapDom gebab ban ^taögr p?tncipaeltte facfjten/ Dort) ïjoe*
mbit genot ban ^tautsf toegeni$ beügunt toeet ten niet/ maectjet:
smrineöleecfeenbatnocï)onlange bjpDom fjS becmeecbect/ na* sim wyaont
fmtk in De ©erpacljtinglj ban Den üace 1664- toanneec Den om* ?cncii£ad^
jinbecstoiecDtgeDennntieectDatDen ^cDiutec-Bomngbanbelanb- '
s
uw aujiec naec befmboo^ ^em m njne familie (mt eifeen b?p en n-
mm*
-ocr page 84-
Befchryvinge
tmpt fal sönfcan bt$ &tabt£3©ijn enbe $$kt*att&$/ mmmtttk
ban alle toecöcce ^tabtg 3Hccöfen/ foo/ en in boegen al£ be felbe b?p*
bom bp alle anbereerempteperfonen genoten toerb/ $c. * 311-eer oe
boo?f3 ^cöutterUjcne lÊaelujö aengaet toerbenmet be meefïetïenti
men upt öeganfclje 25?oeöerfc{iap (Die öelöcö öen ti^eben iSacöt banöe
^tabt beectigïi in getale 3i)n)b?ie#bei:-mannengeBoren/ bieöene^
béng ben honing geljouben 3ijn 'tgefieele ^Haet: op alle.ö / rafienbe be
conferbatie / toelfïant / eer en reputatie banbe gemelte Confrerie/ goet
reguarö te nemen / alle be te berballen b?eucnen enbe innenomen be*
Öoo?lijcK regiftceren / enbe innen ofte boen innen / en besf laerg öaec
aen / op ben ttoeeben bacö ban be Jifeaeltijb / aen ben menteen Honing
enbe <®ber -lupben be9oo?ljjc«e reecneninge boen* ^mant ban be
25?oeberfcf}ap aflpbig teerbenbe / en ïjet Collegie m üptbaert toan
ijctSijcK taerbenbeberfoent/ 3Ön getjouben/ opfeecaere boeten öact
toe ft-aenbe / beïjoojlijcn in ben routo te compareren; Sn plaetfe ban
toelcnen afge(ïo?bene / met toeftemminge ban ben üoning enbe <©toec-
lupben/ mitfgaberg be Capitepnen leben ban be Confrerie jjjnöe/
eenanber (tipt be gene Ut ficb baer toe p?efenteren) toerö berfioren.
* Giextra*
hsett uyt de
Verpaeht-
frelle van
Stads aetj
fen van den
lar*
zó£>4*
Over-iuyden
tot fijn afit-
ftentie,
Vytvacrt van
cToverledene
gebroeders
en vervullin-
ge!§van des
fclfs plaetfe»
Quefiienhoe
af te doen»
5Itt geballe eentge quefïien ofte gefcötllen onber be boo?f3 23?oeöer*
fcnap/fooopijetfCeerenaisfanberetpben/foube mogen feotnem boo? te
ballen/ befelbe moeten afgemaeenttoerbenbp ben tóomngfjenbe bp
#ber-mannen/ Uz baer toefobanige perfonen tot ïjaer mogeu aflw*
meren/ atë bet baergelieft/ ten fcuare befaectteban getoicljte toag/m
iuelclien geballe ben honing alle be Capitepnen/leben ban be Confcerp
3ijnbe/ en beb2ie®ber-lupben baer ober mact) roepen/ aenbetoelche
partpen baer gefcljil aeliouben 3ün te berblpben / be gebane uptfpwccw
t'acöterbolgen / mitfgabecg be gelb-boete bateltjcn te betalen; enbe ott
,. ._. eomt felfë boo? fooberreober-een met 't 19- amjcnel ban be meer-
ïï£32 aemelte&tlmttt$ ®?bonnantiebe0 faerg 1655. 3»aerfijn mm*
houdinge berfcliepbe anbere particuliere HBetten Die bp ben honing enbe €>bec*
van deVet- lupben/mïtfgaber^be Capitepnen en anbere officieren ban be^ept^
Froeder-
|cjwp.
tecien befer Jbtabt eenftemmeltjcfc geacco?beert enbe bp be anoere
^cfjutteren onber be Confrerie toefenöe / toe geltaen enbe eenbiacnte-
Ujcöonberteecïient 3tjn / enbe banbe nieutoe aennomcnbe leben Dage'
bjcjc onberteecnent iuerben/ omme met alle bo?gerl?)cïte liefbe enoe
eentgïjept punctueUjcu acïjterbolgt en na genomen tetoerben / onoa
berbant ban baer perfonen enbe goeberen. ^ulcrbit^ibberltju^
ïegie een ganfcöe politie en fonberlinge üegeringe in ftcB feïiont te w*
K3der be- «en; 3ünbeoocft upt ^etboojgaenbe niet bupfïerltjcft te bmmvwi
fciïyV.nae 't fcïföc foo oub te 30n atë be ^cïjutteri e felbe/ W in ben WwwJjK
α** schutte, fjcftacn tebebbenupt bonbertdoppen/ betoelche naberljanp oan w*
tot tobt aengegroept3ijnbe/ inbe laefï boo?gaenbe €eubje^og»
T
fcï)ijnengeb3eetlte3ijn tenminfïen in tyh Compagmen/ efJ9c»Jr;s
|ebbwgeöoo?t batbie. banöe yoet-boogs, b«Haecx gnbeciovem
Stadt,
-ocr page 85-
van D ι t * - ï«                      f**9
ftth' MóttttaMieber ^cijuttenen befei; ^tabt / btf %m$ 1580.
&mS toecöen gefpettficeect / * ten toare noc| «η to«be toa*
Keft / öe fP &an be groote Windaes-bogen oftetoel banbe Reys-
gogen £ mimmtnm OUbe €ïtt«t ^ «Jt* Β*Κ$*9
iönemaecnt/* 5ünöe befe ïaetfte appacentelpcfe öe feif be al0 öe Η an d-
boSΉiJw t»e Utöttoöept ter *e»4Him en »n op-torttm
Mm ntonxrtte en baec ban baen ootfe be naanben «<p jrogjn
nöegeben ie tiebben; geüjtö ban tot nafta toaecfcijijnltjcfeïjept m w
&appfericnetïcn«öeSctw>o?(leen ban 3Buceemeetocen»am«: twf*
ijamgö btetbalep out* fcüö^-Oebieet: / onüer be bta ©enbe enba
^cïjHtterpe/ uptgebeelt gebonoen toerb/ geinen ai boo? tjeeit \&mn-
oetoefen*. jflöaa tjet 25u$-6rnpt nufooiangg foomeet mteem ge*
luacöttoetbenöe beeft bet gebwö banbe 25ogenöaec-en-tegen een
Epnöe genomen/en öoe-toei inben meec-gemeite giare 1580. (tm
tijöeaiööen #uben $?tn0 3©tlleru Üoogli IBeraon öteröinnen befe
fttabt fijncefibentie toajs ftoubenbe/ en alle De «tButtecpen fe&aï0t»
robec btec ©enöelen toarèn gefo?teert) bte banbe ©oet-booclj0mepe
een lanen Boet brieib toe gefciucut/ en bat mettertnöt be namfclje
Scftuttttp opHSuföjietteti en &piefien totetöt gefïelt/ foo fcljjjnen
öe Compagnten ttmt Daec ouöe namen ban ijaec boo?gaenbegetoeee
m 3©apen-tupgfi nocfj een tijbtlangö bsïjouben en be ftgupcenban
Wen in öaec banieren / ofte gcoote ©anen geboet* te ïjebben / gelncB
foobamge op't &tab-tmp£ nocö te btnöen jijn. ^ebett bte oube tpben
fön befe &cöuttecte tuel iïewfeet m ipanfcfjap/ maer tot op Jjebea
Rocö macc in btec Compagnten (bolgengbebtec^uactteren banbe
Stabt) becöeeltgebleben/ biagenbepbecbenaembanftetlNmmei:
besi €uattieïgtoaaonbabefelfbefo?teert/ oftetoelnabebertoeban
beiMbt-teecnewS ofte ©enbetë bte tnfgeltjcag in biec beefcfjepbe
tofeucen jon gebiltingueect/ 5ünbe altïjang b*<®ffictereen ban bten
atëbolgt.
do η twnt. dtt
en 22.
* Sitt Ituvf*
Slet Uvib
1*4.
Hoe veel
Compagnies
tegenwoor-
dig , en na·
men der Of-(
iicictCR vae
dien·
\€toebc etmrt* ofte <S?ang«
©enbeU
Cap. Mr.Jacob Hogenhoeck.
Etettt* Dr. Niclaes Middelhoeck.
$#tb. Dirck van Bleyfwijck
Evertfz.
%t eeefte «©ttart* ofte ^oene
©enbeU
Cap» Adriaen vaader Houf.
^teut. Johan Grafvviackel.
©tnb» Jonckr Willem van Muyl·
wijck»
Johan Perfijn.
^ί» \ Gijfbert Cruycli.
Joris Mes,
f Cornelis van Berenftcin;
é$ZÏQ* < Fran9oisvanHurck.
^TeftartYanHarTelt.
Cctc                         :t«>ert»
-ocr page 86-
Befchryvinge
$7®
;t3Nt&etëttatt. ofte Wittz
©enbeï.
€&p. Mr. Hcnric Duyft v. Voor-
hout.
Kküt. Herman Grafwinckeï.
®ei1bt Maerten v3nden Hove.
't fëierbe <©usct ofte 25iaubjg
32enbel>
Cap. Marcelis van G&cft*
Eteut. Μ r. Reyer vander Β urchi
J^enb. Arent vander Graef.
5 Daniel vander Bragge.
Antony Verfchou,
£ Gerrit Verfteeg»
C Willem vander HieL
£)ttQ. < Burger Blom,
£ Adriaen Groenewegen,
<^erg.
Webier Ctmpagnien (BeBalben notB eenanber op^tab^-ijs*
ben acn be iBafe) foube be^uamelijcn tot acfttof meerber getal ficti*
nen toerben begroot/ maer be toijfeenbooificBtige naagifïraet Beeft
tot nocD toe niet geraebfacm gebonben anberen / ban alleen uprgelefcne
SSurgerg banbe fatfoenUjcfefte flacBen bie ban bermogen $wi baer
toe rabmitteren/ toaer ban baen ooctieen otibt fp2eecfe-tooo?bt fijt*
oo?fp?ong Beeft genomen/ bat een <&cButter ban ^elft foo goet #/
al0 een ©?oetfctjap ban anbere een toepniggeringer ^teben/ üh($
ban metbe naem toeten upt te b?ucften / ooc& en matfj bolgeng ïïefo*
ïutie ban ben 17. december 1655. niemant tot ©eerticB en ©?oct*
fiBap ofte tot be 3©etBgenomineert toerben al# upt be bier ©enöeleit
«gcButrerie/ toaer onber ban oocfe alle gegrabueerbe petfonen / tot
doctoren ofte Eieentiaten in eenige facultept gep?omobeert 3ijnöe/
conform Bet bijf be 2Crt. ban b'#?bonnantiegeBouben enberoöligeert
blpben ficB te laten enrolleren / enbe ben getooonhjeften €eb ter &amee
ban !25urgemeefïeren te boen/ ban be ^ouberaine <©bed)ept geï)o«
snbe getron/ mttfgaberjS ben 25urgemeefïeren enbe Segeerberi t>tt
felber ^tabt/ geBoojfaem enonberbanig te fullen toefen/enbeljelpeit
toeeren en Beletten alle oberlafi / getoelt en plunberinge; tot bien epnbe
moet pber ïïotB ofte CojporaelfcBap tot p?eferbatie enbeöeBoubenijW
ber^tabt/enbe ber iBurgersfen ingefetenen ban bien / boo?'t miiw
om bebter-en-ttointig nacïjten eenögoebe toacfjten toefigtöouöen/op
feetnere boeten tot lafïe ban b afifenterenbe/ alie£ acjtjt^olgenbe b w
bonnantie op't fiucft banbe 3©acBten geemaneert/ baer ban een m^
lijcft ^cfintter na Bet boen ban fijnen em een geb?ucfete Copie toeeïs
ter Danben geftelt* €«us '0 Saersf fijn fp getooon %m jKonfrefing
banSBapenen enbe Banbeling ban bien te boen/ te toeten opöe »jy
mW ofte 3aer-marct / a$ toanneer fp / na Betoo?beel ban onjrartjwj
ge/ footoelgeb?efreertteboo?fcf)ijnfeomen até in eenige ^tabt bc f.^
&m$$/ gsPfpöantotöferi«pnDe/ fao maugmael aWCöp»ijgJ
Sehutterïen
defcr Stadt4
weynigb in
getal, en om
wat reden*
Prcêminen·
β/δ van iticn.
ffar«AEei
Hoc dikwHi
snoeien wa-
tlaer Men-
ffieringh van
"Wapen-han-
-ocr page 87-
Tart D e % % τ.                           5^1
gttëe Hooft-mattf trnt toeftaen banbe peeren 25utö<mee(ïecen goet-
Mnben/ berpiicöt3DnïiaeE te laten binben binnen ben3&oeie/ omme
fjen-lupben met be 3Bapenen te oejfenen/ acötecbolgeng bit feston-
ttoituigtïe %ct* öacec ^öonnanue*
Item op dat door exercitie, ende oeffeninge yder Schutter deWape- ExercïtieeÈë
nen te beter foude konnen hanteeren, ende goede ordrehouden,iuiien de £* oeflcnin-
Schutters gehouden fijn met haer volle geweer te compareren in den penen"
Dos-le, omme hen-luyden aldaer mette Wapenen te exerceren op allulcke
»yden, als Capiteynen, ende Hooftmans met confent vande Heeren Bur-
gemeelteren goet vinden lullen, op een boete van twintigh ftuyvers te
verbeuren by yder Schutter ten proffite van't Roth, ten ware ymant om
redenen by de Officieren daer van wierde geeximeert, ende fal op de
voo< fz exercitie, om alle difordre voor te komen een Officier prefenc
moeten zijn, desfullende Schutters behouden vrydom van Stads Accijs
op het exerceren der voorfz Wapenen, alsfyop allevergaderinge, wet-
telijck geconYoceertfijnde, vanouds gewoon fijn te genieten.
3|fcr toe i£een feet Deguaem en cupm ^il-perciiofte oeffening- °«T ■**«■
plaetg / iijnbetn ttiier-ftant met een ïjoute balteafgefeöoten/ bebup* I,a,«tte
tenfte ommegang tot tyt aenfcjjoulDen beguaem toefenbe; ijaer man*
Jueert oocn geen ^il-meetïer om tie aennomenöe nieutoe <§cï)utteren
we tianbelinge ban fiaec getojeec t'onbettopfen / 't getoupen ban beit
Wog teleeren becttaen /be bjoojben ban Commanbement plompte»
«Köte uaceren / en boo2t0aüe£bjat een goet &cïjutter in tpben ban
hooö toe "leti IBapen-öanbel nobigie te toeeten/ enbatbooifoo beeC
Wet getmipcH bant baig-gebieeng belangenbe/ bOnbertopfingöe
wn't 5Pb getoeec (om baec nautofteimg en met p?actijcii mebe te leren
0|ΐΗαεη) ben <èeberm - meeftewf epgen 3tjnbe/ bte öoo2gaen0 alftter;
jw toer epjen motyf 3ün nomen bjoonen / fonber hocbtano/geltjCH ben
£f ni-meeftcc / toegenö öe ^tabt gegageert te toecben. 3Mt toarett
l infleiitngen ban onfe boo2-©aberen tot p2eferbatie enöeijoubenifTe
jan &tabt en Itanbt / boo2 taelcnecii b?pftept fjoe beel fp gebaen en ge*
«oen hebben / top int becbolg noeft ïjoorenfulien; fioe toel men fret öat
°etoerufitng bet öebenbaegfe ^cftutterien/ in öefe gefegenbe tpüm
oan ©jebe/ foo lange foo meer na ottentatteban p2oncnenp?aei öe*
Em!inilc
te öclöcncnen / en niet foo feec tot IBanbafttge berricf)tin(te
«n©o?iogafgebeecbtgtte3iin/ atë baerürijgö-ftunbige tuetenfcijap tofn]eeyfin
«n finbeujcHe 3©apen-ï)anbelbjelfcftönttebJiUenb2atien.                     fchr
bs^iiernaeft ben ingang ban ben <ü»oele/iö bet ouer-gebiebegebeelte van
PiU cWeöef* M» i»«e IBagMene €loofiei# * geappjo* ™'j
C(C( Z                           é'ANA-
-ocr page 88-
$?i                        Bdchffi^nge
d'ANATO MIE ofte ONTLEED-K Α MER»
Ter oeffeninge van de
C Η I R U R G Υ Ν S.
«Snonaengefienbit/ bptoe-toaïom be fee^iiacmfiept banbeplaet£</
aïbug tg geo?ootineert en goet gebonben / foo foube men bonnen alliibo*
ten op begoeöe toepajïtng en geboegl«cï?ï)eptban bten / namelijcii bat
&P be ^cïjole ban ben <2Do?logl) niet QtialptR tooecljt be ^töoie ban
ij'Üirrsenpofie ^eel-fion(ï/ anberg na't <&2kw tooo?bgefepb CfNttrc*
gte/ toant tont tffcr nobiger bp ben <®o?log al£ befe/ boo?betbdcfie
öoo? ontaiiütfte p?actijcKen en alle bebemïtcüjciie mibbelen bagdjjer
oberbloeötg beel toeren toerb berepb. &er toonb-neelerg ofteCf)^
rurgijng oogmeren moet $jjn alle toonben en facucnen boo? Ijet ma*
tmael en b 'applicatie ban upttoenbige remebien te öeelen en genefen/ εη
ai fjet toeren bat Daer booz-uomt (tsS't boenlfjcn) tot een goeö epnoe t«
hengen / om Het toelcïie gelueïuger upt te boeren fp ban noben Rebben
ben raet ban anberen bic in bcfe lionfte afgebaerbigt 5ün/toa&r tm infon*
öerijept beet ban ïjelpen/ niet alleen bet lefen banfobanige luteuretr/
erbaetne iBannen / bte ijaer geboelen en obferbatien fcïjnfteujcf? neb*
Jiicn haer οεη ηββίΐβ«ιι/ maer oöck mfonberï)ept'tgeiioo? ban b'infscuctie booi
knechts de iebenbige fiemmen en ocnlairc öemonflratien ·, upt toelcfte infirtjte
publieke b'#bediept befer «^tabt in ben <f are 1657. betoogen 5ün getoo?öen
AwromiSie eennteutoTheatrum Anatomicum ofte ^cïjouto-burg banbe entleeö*
eiechirórgi- feunltop te reeftten/ met intentie bat alle be €t)irurgijn0 beier £tafc
gicaie aidaer niet fjaer Eeeriingen ofte &neciitg een£ ter toeecn/ 3önöe Wom*
«daenwer- &agftnamibbag ten ttoee uwen albaer fouben compareren' ommeaen
nÏtenfre. ïjooi'e» be openbare leffen bie ben Dodor Anatomicus (jegentow
aueqtercB. big Do&or Coinelis 'sGravefande) Iffitl fOO in b'tMatOtnie 0$ ΙΠ ui
p?amjc banbe Cfjirurgie/ fuccefTibeltjch të boenbe; en op bat befe
goebe mepningebeg te beter foube toerbenacöterbolgt i$ 't ftlf^ ^m
Üaren na b'oprecnttnge bp een fpeciale toet ban be ifêagifftaet/ op een
Berchryvïn. feezere boete/ bafï geftelt enbe geo?bonneert. Φ en ganfeben toe-fïel
wlaLiU toan öcfc fWmgetéfraepenaenfienliKR/ 3tjnbe boo?-eerfï eenpc*
ïcfeT g£ $£& mup?-toerch boo? aen flraet met get boo?-gemelte banöen-^ocö
ÖOUW5» bereenigt ban eenparige ftructisreen eben gelijcRniatfgliept na b* jo-
nifcïje o?b?e. 2öoben 't coronement ofte lijjt-toercfe banbe boo?-poo?t3
tg een toeï gspjopo?tiöncerbe f rontefpice met eenia uptgeöjjitoe beeta^
mttu ι Ϊ3ΦΜΜ in't mibb? befe. inferiptie m rjebacöteniff^
E M*
-ocr page 89-
van Del * r·                    £7|
MEM. POS T.
IN USUM CIVIÜM ET HOSP1TUM URBïSQ:
ADEO HüjüS ORNAMENTÜM,
THEATRUM ANATOMICUM
PÜBLICO /ERE HEIC EXTR.ÜI
Ampliss. Coss*
G er ar dus iVeihouck.
Theodorm vander Dujjm.
Everardus van Bleyfoijck.
Albertus vander Graefi
ïacobo Oelft <zJ2di[e..
iheodorol F. Vallenfi
Frotopoliatro atque
Colligij chirurgci
Oecmo.
UUors βία fatetm
$uantnlafint Hom'mum cor^ujcuU.
ANNO cis. IDC. LTin
€e ftemwn gebenbe toelcfee Üeeren 2Burgemeefieren ban ben üare' yy^sr^
1657. bit fConneel ofte ^cöonto-burcïj tot geb2upcfe ban 25urge«f iS'
«ibjembeltngen/ rmtfgaberg cteraeb ban be ^tabt ftabbenberfojgt beeWcn boa
jocft toieboen ter tijbt jitaD01|aben-meefïer / aï# mebeterfïe^tabg
vcn dc V00E*
iRewcön en ^eïien ban't €fnrurgp0<0ilbebiasf/ befïuptenbe met F°orte*
wnberfje tipt juvenalis* batbe 3£oob alleen befient maeefct be ge* * ïmnd
«naijept en pbele mettgljept ban 'sfmenjeijen utfjaem / geltjcfe ban s*t.*,v.ii&
jwu tot nabet fnb^ttcfi ban't felf be baer onbec i$ uptgebeelt een Sceie-
jon ofte geraemte ban een Ifêenfcfi / üoben 'ttoelcfie mm fietsen uw*
m$
met bieugetë/ en befe <02tetfcï)e tooo?ben baer bp
ld efi : alata viu & fluxA*
*£l$ L*£ïebm & al# bïeugetë öebbenbe en geffabtgïj toeg;blteben&eV
Kr?1 1 Wtö«bleugelbe up?-glasS bertoomfieft oocti eenjêepfem/ op
Wkt **öe fiwwn be tooo2ben ban ben pfainuftmet onepgent*
SBStTfS?"*113^tt/
öaec ÖP f&eecftenbe aengaenbe be lio:töept öesf men*
mjm wbejitotbejlwptïi^bi'boegt/ wanc hst worc fnellicfc afgefne-
CCCC 3                                      de%
-ocr page 90-
^74                            Befchryvinge
- vr ö. ,„ den, ende wy vliegen daer henene. $θφ $tt tllétt fy 'tbOOjfj Gt*
" rr'9·' raemte berfcBepbe bloemen / a$ ^onne bloemen / ïïoofen en anbere
alle te bennen gebenbe be berganctielijcfeijept en ongeitaoigljept ban
^menfcljenleben/ gelijtn men leeft üpben%pugen3oïV De Men.
fche komt voort als een Bloeme en werd afgefneden: oock vlucht hy als
»/,* 4. s. et η Ichaduwe ende en beftaet niet.* nOCÖbinb men baer benebewbm
25Hrem / en toeberfijtg aen be3pe|tonnen ben Slbeiaer / 3Pöebe ©o*>
nelban^uptter ben «eobtbeg ^onoerg/ algof men baer metre op
ö'antncfe ofte nepbenfetotjfe nabbetoillen beöupben batbe l>ooö bert
HBenfcn tot een ftraf ober tjare fonöe toass toegefonben -, geiijcfc top
Clmileiijchertopfemetben Ipoftelfeggen/ de beibldmge der tonden is
* Rmiyne 6, ^ Dood* 25oben aen op't ïjoogtte ftet men w't mtöbe een mepne
9' *h fpitö of piramtbe met befc letteren baer op
Decrescit dum. cr-escit.
bat i$; 't neemt af terwijl het groeyt, toant gelljCK be pirflltrfto JjOJ
langer ïjoe btmber toert/ foo gaet tiet oocfc met be nanipjörte toop
Kmenfcïjenlebenbat fioe langer ^W^/SoefinJjateftgJ
ban btentoerbtbebonben·, l»«rom!tferoortiecijW^^^^
Steen toerbt gelefen bie öccclijcfee Cementte Uw men mtm boo?
ïttti (Cempsl ban SlipoUo ïa&
nat tf,- kent u feiven. 3©eberfrjb$ beft (Pitmtftmtm&WMn
2&fCïtenelen ofte S&oobS-noofben met tlaun^^S^^lSS
renbe apparentelijcfi opbe toijfeen maniere ber grenen öie narre
©ooton om-ftranfl ter aerben b?acï)ten / toaer ban be Wggjg
Bias ben fcepfer reben moetenbe geben / anttooojbe ^SJfmM
ban alle W toercltsf moepte en 3toartgï)eben toaren onttonwn en aw
obertotnnaerg be Hantoer-firoone baer ban joegen.. i0 du opw
bltnbe iepbenen foo berflaen getoeefl ïioe beel te meer Mjoojoeyu j
* if". «5- Dp OltjS/ bOO? toten de Dood is verflonden tot overwinning,
't * toelChe wy meer als overwinners zijn * ^aerom fepbe Augultinnsira-
f Mm. t. V. fec^ De Dood di de Menf hen v efen »^^^5
Ziele ran't lichatm : MaerdewaerachngeDood welckede Wenic
niet vrefen , is een aflonderinge der Ziele van Godt, en veekijdt ais£
menfehende Dood vrefen, die de Ziele van't Kchaein Jcneye, 1»
vallenfe in d.e Dood, daer de Ziele van Godc gefcheyden word «
eenmaelgenoecn jtjnbenopenbebe ξtnne'beelbenbo<??a^ f^^
onSberberbanbmnengaenbefrfjoutoeu/ boe^gJXjRS«ni»
be ftartopten upt alle getoefrenen ao?tenbanbe 3©ereiD w^
bleert en opoeftfjirtt/ teelcBerss eentgenorbbctoaerten obegew
?#
wma-ouie uptöOutie inatomte.feamer/ eertijbsi getoeefl 3ö"öe aerrw *. ι- /
S746 ^ toan b'^ube üewfe in.be plaetfe/ ban out^ genwiw s^· ^
-ocr page 91-
van D ι L ι τ.                     $jf
%m men be tóberen placöt te ^oopen / öocjö bcfc plaeté beci tt
Slepn ban begrip 3iJnDe/ té nu naDeröanD öefe nieutoe bergunt/ en
met cene gelijcB até tot een illuftre ^cfjole toegc-epgent/ tot toelc&e
men ingaenbe ftetmen boo?-eer(t op De booz-plaetfe aen b'eene 3pDe R,rchfvv-ni,
$et 2&eeio ban Mercurius, nebbenDeeen^abelinberecljterljanD/en *™ilZ*-
liet J^ooft Dan HlrgujionberDeboet/ 3ijnDe op't pebeftal ttptgeöou* wc Anatomie
tóen tOt Debi)$ HO MO BUIL Α, Dat té/ den menfch is als een n,binTi
Water-bel. %m D'anber 3Pbe jïaet Uet 25eelD ban De <02tejre Venus, en ^X„!
fipbeg fdfss J&eDeital iiptgefjoutoen Ρ υ l ν ι s et υ μ β f<, α. Dat
\tl Stot en ichaduwe. ïlontfom aen De mupren ijangen 'tï^ooft/
&djouDer-blaberen/ ï©erbel-beenberen en ftibbcnban een3Baibif£ïj;
leljter tegen De Dein; ban De boo2-poo?t té gefcïjilöert bet iÖeelD ban
Apollo, en op De Dettre ban Den ih-gangij tot D"2inatomie Dat ban fijn
&oon iEfculapius, bepDe <Ö5oben ban De jfêeDicmen. 3^aer binnen . Gaier*of
getceDen 3ünDe in De boo;?-galerie binbmen op D'anbei'e 3pDebanDe mSv^
tour / até meDe Daer recïjt tegen ober op De Dein; ban De grote fóamer au*er#
öefcljitDett Defigupren ban c ofmus en Damianu-s, Die onDecDe ïiloomsf-
fleftnöen boozl^epUgen en patronen ban De CfnrurgijnsÉtoerbenges
llouiien. In Defen ingang ofte «©alerte ftangt onDer anDereten toon
€en ^cijuptie uptDe jètraet ©abibg met een gefalwiceerbe ïBan Daer
in/.in On getoaetban ïïoöbe-belten / met een DubbelDe Jloep-fpaen m
oe fianDen / foo até Die &atit Daer meDe ter ^ee baren om te biffcOen/
Jltjier bereertboo?be ïfeeren ^ebJintfjebberen banbea©eft-<inDiftije
Compagnie» Hocö fiebmen aïDaefc een ertrao?binair groot ^cïjilDt
W een ^cïjilD-pabbe. Snbe grote Warner'Daer alle pramen en De grote κ«-
&oebentoerbengeDaen/téboo?-eerftDetgeftoeltebanbelfêagifïraeté mer»en""-
fccfonen gecommitteerttoerDenöeommeDiefolemniteptmet ?jaerp2e*
teytcn ^dacf
We Dptetnaonen/ alfoo bolgeité tëefolutie ban Den 15. december:
}6i'· geenCjcamen macïrgefcnteDenatéten obetfïacn ban ttoee tipt
««Coiiegieban Del|eeren ^cijepenen^^ier ftetmen ftaen in een Bouït *sht ^m».
gt &celeton of geraemte ban een ffèan ban €5eerbltet/ Die met fijn £
Geraeistcn,
ftwito aen tafel fittenbe/ ïjaer met een iBefie (fjangenDe ηοφ aen t
wjanD) beeft boobgeftenen/ bebbenDeDebijfbe Slibbe até een gaffel obfervatie»
fjte fo?cn/ en 3pnöe om-öangen met een SnDiaensf nleeb ban geco* «^&««ί«*
^ioe beueren. Baer tegenjS ober té tyt geraemte ban een fameufen
W/ pnbiijcftelöcBalöfer ontleeb enopgefetboo?Den iegentooo?Dtge;
Jöggemelte ^octo2^8natomicuö/ in december Defe# giaerji 1667.
JlJbelcnerjS GUnduia pinealis, gelegen atéin'tmtDDel-piint Der öerfTe^
"«"(en Daerom DpDien bermaerDen ^Dilofoopö Bjnatm des cmu9
Wee fit-piaetfébanDereDelijrne Eiele geDouDen) een Steentje ge*
jonoen iö
; en iiet i& notabel joe groot een öerDtgÖept en ongeboeligs
E
mm in Wenfilben <©ief fyteft geft'en/ fufïinerenDe nietiS geDaen tr
POenbatbe ^ooD hjaerDig biaif/ en nu gefententieert 3önDe/ geeit
^mmiieapp^^^^^jj^ ^oo? be^oob/feööenDe öatmm Wfou*
-ocr page 92-
r$y$                              Befchryvinge
U mepnen 8em tefjattgm/maec battet een bog ^troo mw hè 4Daïg few
ïie ölpbenïjangen/en ïjoe fp öem betoaren mocïjten Öp nocStang efcDap*
pa-en foude: dotj) öoe belacijUjcn ïjp in dcfefijne mepninge bejegen t£
öetajï/ blsjfttöpöitfön geraemte/ 'ttoeitaïtonfïtgecatëbeele anderen
feec öequamlijcB in malnander iS gepaft fobantg dat tiet feec ηφίεΐίκft
bp fïucöen «pt en in malfeandet nan gefet toerden. 25encbeng de bmt
Tyg«r« bmbmen aen b'eene fPöe een uptneuiende fföone groten Cpger alïjfcc
beteert doo? de peeren Beton tlje&beren bande ©oft-Sündift ge Com*
pagnie/ defei# metftjn fmpd obec-Bleed en fïaet alsüebenbe; geiijc»
««en. bock, eoefs acn d'ander 3pde eenfeet gtcoten^teen-bocH* €>pdedeureban
fiinnen tjsi gefcijiiDert öet Meelij ban Hippoci ates5geip öe öeuve baei* te*
öen ober/ boo?fien i$ met bet 25eeld ban Gaieous, bepöe d'eeriïe
en oudfïe berraaerde iBedicinen / die ïjaec geleectljept fcimfteiücn Ιβ&
TréFiiïcïc ö?n nagelaten. $oo?t$i fïemwn aen de mupren op-fjangen: Ccrfte-
ïchildery en lijcn een boo^naem $uth ^cïjüderp / berbeeldenbe een anatomie ban
wat perfo- ccn menfeijeïtjen ïigiiaem fm Secilöcu geftïjtldert in ben S$re 1617.
ïêrwrtTéi1 Ö002 Mr' Pietei' Mierevelt, ^OOil ban ben bemtaerden Michiel Mie-
Itwtwcrdcft revele, die Fjetfelfde eerii geo?donneert en geteecfeent öeeft; Dienn
fijn na 'tieben gecontrefept defe bolgenöe perfonen alle feer tujmm
toeiaeïi)iiertenbe/3iinbebeboo?naemfïe doctoren en Cïjirurgps' öefer
iêtabt diettpde/ be doctoren met ïjaet doctorale (Cabbaertöbmioe
CDieurgijng onderfcijepden 3Ünöc ©00? aen int midOe fïact ben
Dr. Anatomicus Willem vander Meer, be bemonfïratieboenfce ; OÉtl
fijn recïjter-Dand op-toaertg tellende bolgen Dr. jacobusVaiienfis,
Dr. ClemensOverfchie, Dr. Cijfberc vanden Hove, met'Ct 5©CCl«n
in fön öanbt; boigDt Doftor jan vander Wei, aen de lirtctier-pib
ban ben Unacomttug ban onderen op-toaert$s/ Dr. vincent Swy$«
met'et Haurier&ladin fnn f)and* Pieter Mierevek, die't (iucö w
fiiiübertticeft/ bOlgt Mr. CornellsHavershoeck, Mr. Jacob bcrui-
peroort, mzvtt Kupcn-baHetie- Mr. Willem Tol, met fp flcootcn
ÏBaect. Mm de lincfiec-öand öoben aen Butgemeefter schilperoort,
met ben Watt op fijn bo?ft belten ban 't <©ilbe. Bolgt Mr duck
vander Wel, Mr. Pieter vander Burgh, Mr. David Dijkman, φπΚίκ-
5ijn op^tadgiaben. (Suffiijenbepbebegeraemten. Mr. Aflueiu*
Moerkercken, Mr. Jakob Poelenburg. ^e tyit tn'tberfCÖïet/ gj»'
' $3ulenbanöm^cï)tlber- ^itbemiaecbjj^cPberpi^in^ni^actE
1619 op't berfoeeïi uptbe naem enbe ban toegen alle ^^eD.;S
«n Cöicui'gijnsf binnen befe ^rabtpjatttferenbe/ öpöeifecenüanut
a©etö onbec ijaeu €b: acefttiii fpeciale protectie genomen/ .wwjJJ
iiotö ailebe «aritepten bpben EiefDÈbije^aenblnatomtebeceett/
en nocD te beceeren bolgensi tefe %w.
O'P't verfoeck vande Medicijns, foo gegageerdedefcf Stadt^fJ*
dcre bioeeo defcrStadr in de Medicine praftiferende, mn**nka
-ocr page 93-
ran D e ι. f r*
vanden Chirurgijns, hebben mijn Heeren vande Weth Göïlegialijck tchMtif ëiü
vergadert in heur-luyder Proteftie genomen en nemen by defen een ftuk andere Rari-
Schilderye hangende op de Kamer vande Anatomie by'tmeerendeel van- teyten va"^e
de Medicijns en Chirurgijns defer Stadt doen fchüderen, begrypende t^oteaUviu
een Anatomy waerinnefy-luydennae't leven fijn afgebeeld, verbieden- deMagiftra«j
de de vooriz Heeren vande Weth de nakomelingen ofte fucceiTeurs Me-
dicijns ofte Hoofcmans van'c Chirurgijns Gilde, devooriz-Sehüdery te
mogen veixoopen,vervreroden ofte uyt de voorfz Kamer van· Anatomy
traufporterenofte elders te brengen , authoriferen hen-luyden indien de
vooriz Schilderye ware verkocht ,vervremt ofte vervoert buyten kenniflTe
van mijn Heeren Burgemeefteren inder tijdt regierende, 'tfelve fluck
Schildery, waermen 'tfelve buyten de Anatomy-kamer kan vinden ofte
bekomen, aen haer te trecken ende te doen hangen ter plaetfe daer'c
de voorfz Heeren goet-dunckenial fonder den kopers ofte verkopers
daer vooren yet te reftitueeren, van gelijcken nemen de voorfchrevc
Heeren in heurprote&ieende befchermingealle'tgunt de voorfz Anato-
my-kamer aengaet ende dienftich is, fulcx dat de fucceiTeurs oock niet
en fullen mogen verkopen vervreemden ofte wech*fchen€ken ofte van
daer vervoeren eenige Sceleta ofte geraemten, Boecken, Inftrumenten
ofte yetwes tot proffijt vande vooriz Camer ende Gilde gemaeft,ende
gedeftineert ofte by liefhebbers daer toe vereert ofte gefchoncken ofte
die noch fullen mogen ten dienfte en profijte van defelve Kamer ge-
tnaeckt, vereert ende gefchoncken werden maer fullen gehouden wefeti
al 'tfelve lieyer te vermeeren dan te verminderen, ordonnerende dat
defe jegenwoordige, mitfgaders den Inventaris die de Remonftranteii
ofte requiranten fullen maecken van al 'tgene jegenwoordigh inde voorfs
Camer is ende over leveren ter Secretarie alhier, in't Keur boeckby.de ,.'
         ;|
Ordonnantie van d'Anatoraie-kamei; fal werden geregiftreertendedea
iel ven Inventaris met verhooginge van 't gunt, daer mede fat by komen
..e Jaers, benevens de Reeckeninge (by (jen Hoofcmans van^t Chiruiy
gi)ns-gildeaenden Deecken van'tfelve Gilde te doen)Tal ■ werden over*
gelevert, ende dat defelveverhoogingeoockaltijts alhier ter Secretarie
°P ten Inventaris (in't Keur-boeck geregiftréert) fal werden geftelt.
Actum den xviij. September xvjc* en negentien»*
                              *6K^rhöte^
enter öit bm(3 &tfrëlbecp ï)mm een aïafe Me toaer in een eeftte*
^t^« S106 öcg^e&2tiy jfeebjöei^e in öaecöanöt ieit^cootc Caicuius ofte Κί,ΐίΓ
€ari«7Ï.Öla^/öie em ®?Ö*tó S^naemt Maertje Jooften, Ottt) 71- mocdigheyt
ftpSi'rooonacïjttgi) ailjiêc &tntim<^elftfiaa*felfiS öeeftafaeijaelt/ van een
yeöoenöeïjefe fuijfmptic a^tem *au'dacia vjcit. w>at yrouwi-pw-
lLie Woeckmo?digheyt heeft de konft overtroffen. €ηί« Op CCll feSïvLd?
g^jNiwn aen fce fp&e fcan öet fcwnoem&e MM® W feolöenöe suea vwio-
SDööfc                                 Doe
:
-ocr page 94-
$7$                          Befchryvinge
DÖe "Maartje Jooften met gevaar
Geprahgt, gedruckt was menig Jase
Door fand en fteen (ó fmertlijk wee !:■)
Dat fchier de Lijdfter fmagten dee*
Verlaten van der Artzen Raad,
Daarom by God alleen focht baatt
*k Weet feydze Godc die is alleen
Een Heer, een hoeder voor die geer&
In Siekt' en pijn op hem vertrout;
Dus namze moet en haer verftout
Ivlet eygen hand dees t grote fteen
Te rukken door de Pis-wegh heen.
'tGeleertft* verftandkon niet verftaan
Hoc 'r wonder haar kon wel vergaan fr
Sy fon.der fteen, pijn , ramp, gevaar
Heeft na geleef't ontrent drie Jaar:
Doe wierd die zaal'ge door de Dood
Gevoert ter ruft in Abrams fchoot,
J. Scfoavehat.
t Die teen eenderde groter wa», en weegt nu noeh ontrent twee oneen.
TnHrufflfht.
                                                                                                  +"■**** «r«,
Ras ten be- ^t tetjctt otoer tjan$reen flroote CafTe boo?fren riiet (m toeele s
iSiidl*0 ff«mtemen ten bten(ïebanïtet<©ttöeöecCfrtrHi*oÖ»!ö/ 5Öntiebuptcit
op De beuren öefeïittbert De peeren m&to&Mi en «afttniroönst tea
ipbealöDefeCaflerJoterb gemaecfet/ fcertoaeiiDe op treenefceure met
Gefcairemt toolfeonie pofluwen ttrt nlepn De operatie üm -fjet ertirpereit tei»ii\tm
SEindeke en %m é op D'anberefiet trepanricren ttifjet Dooft. <® nfcer Defe gjjn u*
by.iehnfivm nient-ftag ïiangt meDe een glafe ftaf!etDaecïneenoel?aifeintlJOlD?np
ilco-~ StinDefó/ Dat maerteepnia uprennaDe geüoo?te ïteeft oeleeft/je^
fcenoe een-filepn taaffe-ftaerfte in DeftanDt Dat etoen ontfteften 3tjmw
siptgegaen ttf / Den jegentooo?Dtgen Sinatomicutf Die wlfDe amw
iftamei; teert öeeft/ Dccft'er oocïtDcfeSnfcripwfcWPw*
O C CASUS
Á Â
Ö R Ô V Ñ 1 Í ¼ Å Ô 9
Å ×
F R Á G É t 1 S VITiE FlaMM^IA
D U Ì S Ñ L Å Í Â Å ×
Ñ Å R É Ô f
Hec ã å r é * samen
 ö í é Ç
-ocr page 95-
van D e ι ï t.                    579
Β O Ν I S ,
Qj IN Μ O R Τ Ε RECTIF1CATA
In sempiterna s μ e υ l α perduratura
fIRMATVR,
<®at 101 den ondergang hangt af van den opgang en hetvlammekevan
het brofe leven verdwijnt terwijl het fchijnt, nochtans verdwijnt het
niet den vromen, maerdoorde Dood gefuyvert zijnde, werd het be-
veiligt om teduyren in alle eeuwigheyt, $25obettï|et\J00?geitielteliXSfl- inftnimeSii
gtjïtaetg gefloelte ïjangt nocö een gtoote glafenaffemet allerlep %n- An«SS«S*
Ütumenten ten bienfie ban ben ^octo? Unatomicug moet; tybt omme
bcontiebinge/enanberepjeparaticnteöoen. a$ebcrfpbg öefe ito M. . .
Dangen ^cijtibetten ban b?eembe geboojten binnen tefy <§tab oefcötct/ ten "In w
öcnoe recDterfpbe €bJccUngen/bJclcKcc03ltciiamen ban booten aen icbepfekm '
mal&anbet fijn gegroept. SCenbe lincöetfpbeootntCbieeu'ngenuepbe
ban toan-fejjapen gebaente / 3Ünbe öet eene fonber Hooft öier ter plact*
fe oocftontleeb en opgefnebe in ben <3Iare 1658. gelijcR bttbp febjift
«1't ÏÏatijn te feennetl geeft» Gemettt Monfirofi nati D tl f bis Bat. J J J.
Cal. Mart. Anno 1658. quorum alter fine capite hek loei Anatomkt dijft~
fuh. $oc& ftaef et bp bit berfie /
2Vj># minus «χ*φ*κ& turpe efl rcfyublic*. Monfirum*
€e Kennen gebenbe/ bat een Xanbtfonbet^ooft/ isiatëeenfcïjanbe*
löcfc iBonftet. ï&oojtsffietmen aUettoegennocöberfcöepbg&cöilbei
Jten en afteecbemngben bantoonberujcMieben in be nature/ foo ban
%1'mapi^obtten / tjartgg ©?öuto-perfonen / taembe upt-bjaflfcn en
«cementen/ meerenbeeig binnen befe &tabtboo?gebanenenbp't<©ili
w mm ter gebacïKcnifie af boen öeelben* <®ocfe binbm'er berfcöep* coatitfc*,
J Contrefettfelen / foo in ^cftjlberte ais in $?ent ban bermaeröefel$*
pofeflbren en doctoren inbe iBebicine/ toelcbergeenige binnen be*
it^tabt ïjebben gep2atttfeert. j^otfj fietm'er berfcbepbefeerfcljoone schoen·
|W*wn ban uptfteecbenbe groott/ foo ban €lanben/t$erten/alö Ccrvi Hootaea*
mirabdes alie op gefafoiceerbe öoofben foo boben be beuren a[£
^tuoo?aeen te p^oncb ïjangenbe / 5önbe bat bant &ert bereert öooi
z.^1 Montanus mpotïjecariu& 25oben aenbefolbetïjangteenfeet
1?„ j^toaert-bigi/ met fijn getant ^toaert ofte &aeg booa nptbe
SS Oebaaffen ban een fonberlinge groote, Hpt ^efe iftamet naet
JJSJf
en eaenbe binbmen tegen be beur ban binnen uptgebeelbt liten
reZ ^natOmtCU0 Andreas van Wefel, gefeub Vefalius; ^fieri be ö« τ Jbrie f
S? Öanbtbe i5itiitotöeec ofte 25oecïterp/ üeflacnbein boo2name ?fte Bocck*
rwaileen mbe IBebicine/ $natomieen Cöirurgie/ tot toeio Kimer"
"** mm$ bp & §mm fait be 3©etfj geneutt f0 bat een pgeljjcn
^bbb2                                 fö«
-ocr page 96-
580                               Bcfchry vingc
fön^oef boenbe fi^tt bit «iBti&c isobc» fon tnbomfï-geïb moet l'ctnïen
bijf gulben tot cm OöoecR inöe 25ibUotïjeec / boigen# ïjet 7, 2imjci?ci
V'Tf H?r' *lim b*€Mbonnanttebe$ Siaeug '666. * ^tec boDZ-up pafierenbefeomt
*»«<ƒ. 265. nien in Ci,n mptne ^ei(f|im , ttieirlicrö uptftttjt i£ op een bier-banten
Cimpn / beitóenbe op bebier tjoucBen be 2&cclben ban be bier oetpöeit
tofteKroy7n ^ 3tlcr^'cilin>tiwïööcneen$pramibe/ oefeniCtjupnbte-tectmet
tot." ben bc grootftr / banerbtcr öt'enen om nut eentge rare Höebicinale
ferupöen en boo^tcicn bepianttte toerben/ stjnöe toel grooteüift baer
aengciegenbatbe iBebicijng en <©enec0-mecfïer£ goebe %ibai'ifïen
«ïil$fupaRcnrtcc0 3tjn.
PoteflAtes Herbatum ufumque fcire meaenM-,
tJE'jYütó ut grover ent najeentes peilere mor bos,
«et Thea- ^^ op be grooie Hamer tjS f?er Theatrum ofte ^cÖouto-tomteeW
«rum ofte * aitonet* niet ailcen be toeedielijcbe leffen (öaer boo? af ban gcft>?oocïien
schuu-.burg tg; toerbengebagn/ maer oocb beeltnbg be$ ïBMntenei eenfubjettbau
£>reckeef \ot cen menfcijclücb licijaem opettbaerlücb toerbt ontleeb/om aüegcnccö-
•enaudworie enbebeel-meefterg beier ^tabt boo? een ficniucbe bemonfn-atie bnp*
van de lenen belijcbe benntfïe ban 'gmenfeijen itcbaem te öocn fjebben en onDer*
ais .cr.oon. im%m / 0p feai fp onfeplbaer toeten mocöten boe en in toat boegen
5'onckdin^e alle ber felber Xebematen acn ben anberen berfenocijt en bereenigbt
mitfade«0 3un ί oocft toaec ban baen aiie be Bbecen/ 'Hrtertcn/ IfêufcnleiW
dienflïgiieyt ^cnuen / Htgamentett ofte Cariben baer fourxe en begin ïjebben;
ι»dien. {joejjantg fp \mcj,00? j)ct gantfcftc itcbaem berfp?epben j toat netten
en toerebingen batfe boen < toat ïjaer geulen en btenlt té / toner tos
fp ban benauipj gefomwert en gefebapen 3tjn; toaec in bet leben ue*
fïaet/ en boe allejs ban bet bert af bloept ,· boe bingetoanöen «aet
functie boen/ en boe boo? bc Rentten banbe berfencn baer oo3fp?ong
nemenbe / be oeffenfagïj ber btjf finnen / ai$ meöe be b?ptoünge w
. toegmge ban bet Itcbaem en alle ber felber beien uptgeboert toepen;
mitfgabei$ aiie anbere facihm bie boontf tot boifeome nemufle batt
. 'jSmenfcften Itcbaem nobtcb ?ijn te toeten ,· 3Ü"bc befe piaersi baer toe
heefemgheie fm-[ieQuaem gemaccht/ ijebbcnbc in't blcpn 'tfelfbe fatfoen mfit
VSIZ% öcootc oube Romcpnfcïje Theatra ofte «gcftoiito-lmrgen/ n\M}»%
vanïicn. grwcnbe/ Ocijaiben bcroubcplaetfeint nnöbe/ baer b'ontiecbinöP
gefebtet/ bier tranffenofte om-gangen / Ctrbel^-getoijö artiter om
anberen oin-iopenbc en na een üetjoozlijfhe p2opo?t!'c im&en ^°&:L
gaenbc/ in boegen b'een Doben b'anber berbeben 3Ünöe / b'aiitttn^
fcan bc booJiic in bet aenfeijoutoen niet berbinbert toerb; m Οβ^Γ
Denlïe percö ofte ronbt'aiient i$ een ottibjapcnbc (Cafel toaer op «« l'
Èïjaem 'ttoeicömen anatomtfeertgelegt toerb; aen htft «tetjijj*»
öen Inatomicusi bic be ©cmonftcatie boet alleen fijn plaetjf / ten epj«j
Dp onbcröinbcrt aibacc fön tomii ma$boenend ^ef?lfoobarow
-ocr page 97-
Van Delft.                     jSI
hapert m üsmten Mn atëïnmtöetbertonennoDtct acTjt fftiecCtr*
itóiijeeftfün&pfonöcre infcrijme met becguibe letteren/ topfenöe De verdeling*
curieufe aenffucutoerjS Ijaec plaetfen elcti na fijn rang en Qualttept; cclTóor
op be Uenebenfle ijiinbe becmttö be na-bp-ljcpt) toel De bequaemfte om
d'aenichou·'
perfect rchonuenften/ fïaet aen De mijter öanbtingaenbe/ gefci}?eben wc«^
Stiet 7TsXKnt%éi)t <$ prtfeBorum, bat i$ / de Sit-plaets van Stads-Dofto-
reo en Hooitluyden van't Chirurgijns-gilde, baer tegen Ober aen be
IttlCiïCC (janbt tnnaenbe Sedes Medicorum, DatlSf / Sit-plaets der Dofto-
ren in de Medicme. <èp De ttoeebe Ctrfeel aenbe recïjter ïjanbt ιη*
ftÜtïfoZSedes Mlagifiratuum & famciomm, batt$/ Sit-plaets van Magi-
ftraets-perfoontn endiedaer van af komftigzyn, ÏJÏPC tegen Ober aen be
ItncftecÖanbttnaaenbt/ Sedts Cbirurgorum , batig Sit plaets der heel -
mcefters ofte Chirurgijns. ®p be berbe Cïciiel aenbe recfttetÖanbt
jtigaenbe/ Sedes D. D. Conchnatorum & Jurifconfultorum>i)&ti&/ Sit-
plaets der Heeren Predicanren en Advocaten, acn beIttlCfteC Ijanbt t'n^
gaenöe Sedes fpeEiatiorum®1 primariorum Chium, bat ί£/ Sit-plaets der
aenfienlijcke voornamer Burgeren. <©e bterDe Ommegang!) \& fonbec
Dp-fcï)?ift en fuifje boo2 een pgelijnopen. ïBeberfijb£ btt (Cïjeatrimi/ te
toeten boo?enatïjtectéeen *i5nieip/oftebjanDel-plaetg metraritepten fc aWaer»«
boojften» ilnbeboo?-gallcrpftaen boo?-eecfi bier bpfonberc geraem* Zljn*
ten ban IBenfcnen / toetenere eene iö een «cngelfe #iraet ofte ^ee-
fober / toel eer in be boo?gaenbe oube Inatcmp banier pubiijc ont?
ïeebt en opgefec boo? ben eerfïen Stnatomitug Dr. Willem vander sceietonvaa
Me*, boo? gemelt / Die in feecner Imef aen ben bermaecben %creen EnseI*
Johan Neander, nopenbe feuer gueltiebjat effecten ben toocft ban ben EiSinV
(Cabac tn simenfcïjen iicïiaem foube mogen boen / albuS fcïfêöft/ feifde.
p'tfocui ego pttblice anno 1614. menfe decembri Piratamnatione Brhtannum
ψ cujus intefiinu teriui, llew appciïato
> inveni appendicem , five procejjum
Jix tranfverfospollicef longum, qui latitudine five capac'ttatt ipfum intefiinum
i'tperabat
, dijlans α fine Jejuni, fiieileiprinciph, quatuor pedum longttu-
"""> qualcm antea nunejuam videram; pnetcrea futur-A fagittalïs in cranio
n°n tpparebat
, fedin utroque latere in offibus fyneipitis foramen aderat) per
1uSj>rocejfus durx meningis prodeuntesipfammeningtm fu\Yinebant quemad-
*°Ji4»iin aliis per futuras facere fident
* <0>atï#$ lek hebbe in 't open- *VideNeémd{
^er ontleed in*t Jaer 1614. inde maend van December een Zee-rover, TabacoiogUm
"inde een Engels-man van geboorte , in welckers derde der dunne dar- '" * p' Ma*
J^e den Ileonofte omgebogen genoemt, ick gevonden hebbe een aen-
"Sngfel van fes duym lang, 'twelck in wijtte den darm felfs te boven
^lng > af-ilaeiide van den nugteren darm, ofte her begin vanden om ge*.
p°»en darm de lengte van vier voeten, hoedanigh ick noyt en haddege-
J5n' Oaet-en boven foo en openbaarde haar de pijl-naad niet in het
ι keneel, waar daar was een gat aan beyde de zyden van de opper-
oohs. beenderen waar door de uytfchietfels van het herde heriTen-vlies
nenengaende j^c ^yQ y^s 0phieJden, even gelijk 'm andere dopr de.na-
^öiib i                                  dm
-ocr page 98-
58 X                              .Befchryvinge
den plagt te gefchïeden. <&en ttoeebe i$'tt een geraemte umi een
iceietofivsn ^outo / bie gefegt toccb mettjaec^ocDtecsi-man geboeieert tetjehi
ϊΓοίΚ^ &en/öaecbengeiMtenbattbct»ecmebeinben felföen ujtef becbol*
tien in de genSSalbUg ban fp?eeCltt: Deinde menft Martioi6i5. herumpublkefecui
felfde»         mulierem ferme fexagenar tam propt er adultir'tum incejUtofum jïrangulatam,
in qua inven'i , venis portafpbleneticis juxtafplenem duas glandulas adnatas%
unam nucis juglandis magnitudine
, alterampaulo minorem tjujdem fubjhnm
tice & coloris cumliene: turn quod magis admirandum
, inenter'umparttdex-
tra dura mming'ts
, verfus procejfum falcij'ormen , (qui dextram panem ce·
tebrï α finifiradirimit) adnata trant jex ofjicula lata
, & comprejja quorum
wonnuüa
4, Alia ξ, aut 6, prominentias cufpidum acicularum injiar acutas
habebant
, qu$ tenuem meningern compunxerant ut apparebat ex ulcufcnlis,&
fanie ibidem exifientibus
; adeout dubitandum non fitquin{fi muiier qua jem»
per dolore capnis laboraverat diutius vixijjet) graviora fymptomata fuptrve*
nijjent. Non tarnen verifimile mih't videtur iüa ofjicula è fumo Tabaci nat*
^Ean*> fuiffe · uti & iüaforamina vel obliteratio futura fagittalis in Brit anno ΜοΛ
f.Vaj· *®ett£: Daar naar in de maand van Maart 1615. hebbe ik wederom
gefneden een Vrouwe van ontrent ieftigh Jaren om een bloedfchandigh
Overfpel geworgt, indewelckeik gevonden hebbeontrent de ]Vlilteaan
des Poort-aders Milt-takke tweeklieren aangewaffen,de eeneioo groot
als een Okker-note , de andere een weynigkleynder van de ielve fubftan-
tie ende couleur als de Milte: Daer-en-boven 't welk meer te verwonde-
ren is , waren in't binnenfte gedeelte van het heide heriTen-vlies aan de
regter zyde ontrent het feyfems-gehjcke uytfteekfel ('t welk het reghter
deel der heriTenen van het linker affcheyt) fes breede beentjens aange-
groeyt,waar van iommige 4. andere 5. of 6. uytftekende punten had-
den foo fcherp als een naaide, welckehet dunne herUen-vlies hadden ge-
prickelt gelijk als bleek uy t de fweertjes, ende den etter die daar ontrent
was: Soodatter Riet aan te twijffelen is, of de Vrouwe (die altijtmet
pijn in't hooft gequelt was geweeft indien fy langer geleeft hadde) foude
nog veel fware toevallen overgekomen fijn geweeft, Nogtans fchijnt hts
my nietwaarfchynelykte fyn dat die beent jens uytden rook van den Ta-
bak foudenfyn voort gekomen, gelyk ook niet die gaten nogte het ver-
Nocïi twee dwynen van de pyl-naad indien~Engels-man. ^öiï) té'eceen 0M$
jwdere sec. ^celetonbanben^lare 1616 atëmebenocïmn ban een |Ban met een
,f *'           ïtromme ruoD ofte buit/ gemaeeftt in ben Sare 1619 en bit jtjn oe
toierbaerben ouben Sibentarté (in confo?mitebanbe üobett-fïaenDe
actenaenbelBagiftraetobergelebett en tec Secretarie gecegtflrectt
ban toecmelt» jiBaecben itteecgenoembenbanberl^eer fo?eecfuww
in een anbec ö?ief in be fflöaenb ©ctober beiS laerg 1621. binnen wtm
seftfjjebe) ban een 3Nef bit met een fioutoeel of eenig anbec infïrunient
in be lupben öaec l^upfen fcrift te gtaben / befe mofi (bolgen.s f»n frt)?P
Denzin ben late 1618. geanatomtfeert3ön/ ban toeleuSaeccee»
Uan be biet boo&ambetom fiebonbw j&oetowrer m\ ban bef? w*'
-ocr page 99-
van Delft.                   $3$
aengetoeiim toert bfe fpboo?geben bat onber öe bo?peï0 placïjtboo? te
gcaben/ iic&üenbe Dem/ al£ in teecnen ban bien/een ^>pa in be ijanb ge*
geben/ Dte toel wc ben €ngelfen töober (om rebenen nip onbenent) toass
toe-geepgent/ nebenss een baentjebaer in tïont Memento Mort ,bat i£:
Gedenkt te fterven. 3£e tooo?ben ban banber iBeer/noci) ober be boo?f5
öueiïieaen ben felfben %er fcl)?pbenbe / 3#n befe: Adp^remam ™ζ££%1
turn quejiwiemquod attinet; fc'dicet an D Pawr.ius invemrït nigram cru- feren van
fiam (è fumo Tabacicontraclam^'m cercbro cadavetis afediJfeBtj utiTuTe ieecker huya
α O. D. Rjtphelengi» intellexijfe d'tcis , egoplane ignoro : cum boe aff.rmarrj braCC*c
^of\m, me jamhic Delf hts apttd Batavos dtverfa cadaverapubl'ice inTheatro
fecuijfe, pojleaquam bic ufus [vel potius abufus) Tabaci ufque adeo invaluit
;
inter quos (memorabile e jij fur illeveElicularius cujus feStioni Tuetiam anttj
Xritnnïum interfuijii
j quique inter fumifugas celeberrimus fnerat; qui etiam
fofi acceptant mortis fementiam
, ipfaque mortis hora, α carnifice &licloribu8
fr* fummo
, mi afiimabat , beneficia. Tabaci fijiulam impetraverai: tn Wis ta-
mtn meomnes ctnbri partes
, procejfus, duStus & ventricuios dil'igenter exa~
minaffe
, <y nihil tale invenijfe. t©at t# ï Belangende uwe lactfte vi age, γ^ffj^.
te weten of de Heer Paeuw (^ töaö f^Ofeffo? ^natOmtCUiS tOt 3lepf ?. ai j*
tcrtj inde herlTenen van een lichaemby hem ontleedt gevonden heeft
een fwerte korft uytden rook van den Tabak voort gekomen, gelykghy
fegt verftaante hebben vanden Η oog-geleerden Heer Raphelengius, is
my geheel onbekent. Alfoo ik dat voor feker kan feggen dat ik alhier tot
Delft verfeheyde hghamenin't openbaar hebbe ontleed, na dat alhier
hetgebruyk (ofte liever het mifbruyk) van den Tabak foofeer heeft toe
genomen; onder welcke gedenkwaardig is dien Dier diefoo behendigh
inde lnyden haar Huyfei wiftte graven (by wekkers Anatomie gy over
drie Jaren tegenwoordig zyt geweeft} ende die onder de Tabak-rokers
fecr befaamt was geweeft; die ook nadat hy de Sententie des doods had-
de ontfan-gen , en felfs op de ure des doods van den Scherp-regter ende
^ öief-leyders voor een groote weldaad agte dat hy van haar nogheen
PVP Tabak hadde gekregen: nogtans in defe allen , alle de deelender
Jet (Tenen, der fel ver uytfteekfels, wegen, en holligheden feer neerftig
«oorfogt hebbende, noyt yets diergelijcke hebbe gevonden. Cot Öiet
toe anten ouben SMffcijen mnatomtcu0 / toieng b?ieben acfjter Bean*
W lattjnfe befcfjapbinge baaben iCabaeinïjaer gefteel te binben 3iin/
Webben aUeMijcfe 'tgeen ten piopoofte ban onfe ^ceietonsSenbOte
jeraatien bte in 't ontleben ber felber iicfjamen alniergebonben 3ön/
°f ec itptgetroc&en / en tot geröf en füecuiatie ban onfe ^eiffeïje pmti*
}\m
pberbp 'tfpnegïreboegt. Wz berbere raritepten bedaen in notg;
Kntge anbece geraemten / en boo?tö alierlep bebencHlëcfceb?eembigöe*
Ι,ΙΆ^ «erft int inftomen recötuptfietitten een geraemte ban een
AilêeteMm
W $mt bpten geboegt boo? Mr. jan de Geus, baer op gefeti^Det ilande rar^
gfaemte ban een fameufen mif babiger / booj be toanbeltng fcDamele hedco,
w
■w&fceeriaemtlmrt lemgö ^nsjiaenji ^rügs5-tupg boo?fien. jKen
-ocr page 100-
'£84                               Befchryvinge
tointer ootfc tm gemt ban öicïte BifTe-barmett/ffutRett banspumfa
ofgebalfembemenfcOen/getouöe mcnfcöeu Dupben / en btergelijciie»
<€egenbemnp?öTOen eengoebequantiteptban aiierïjanöe IZzt ge*
toaffen ban bibecfe coleuren / tjebbenüe inbe Cataloge lonöerbOpfiett*
öecsS battD'fUnatontte berufleubej pöec baer bpfonbecenaemin't la*
tijst. <® oen berfcöepbe b?eembe geo?ocbten upr er ^ee I alle mi Ui öaee
bpfonbere namen b?agenöe; onöer&efetgeen banöteneen rib ban een
Meermin·, ηοφfiemverberfeïjeptsefcjjoone Tricons-hoorns ban al*
ïeclep firucture / coleurenen naeiti; oifoer beien Doop toeröoocbber:*
toont een Donder-ftcen, bic gefcgt toejro te 3toeeten toanneer [jet οοη*
beet i <f tenteen Salamander Die nteit fept int bup?teïionnenieben;
aïgfmebe een Taiowanfen Duyvcl ofte gefcï)uböei$aegöisi. 25obentis
beur baec men tnborot fïaet een ertrao2imtatrfcöoone Armadillo ofte
écijiU-bercneop'tSJnbtaen.ë Tatou of Tatubeba genaemt/ todtfieri
rjelijcue in grooteicïïttergenggcfienbebbe. «©nberbe <£pergöie'ei*tii
Pioncn bangen/ bmbtmen feerfeboone Cafuaris Eycrs, cnoocn ban
Crocodiiien, slangen j&c. ^jjn't glafe nafje geteeeftent metbe letter
len kaf>
Wet ontydi-
ge geboorten
B. fïaen berfcïjepöe Embriones, liiiffcöientfTen ofte ontpöige men*
fcöen-b?ucï)ten/ iunberöengtuffcben be 3. en 4· fltemtu1Ycfjenöe4·
en 5. enoocïteentufTcöcnbe 6, en 7. maenöen/ boo? ^5tab0 CSftur*
gijnjS Mr. Claes Verheul, en Marcus Bres Opgefet/ OUbec aetVtM)è
fiaet bit bers / aen bepötlofopöenbiefuftmetenbe batmentuet ettftan
berooft of ontbloot toerben ban yetg 'tgeenmen alborengnietenïjiw
öebabt/ enbe befe ©mberiien 0 Blagen ban beïutfft ontfet fc3ünal-Wï
'tgebjupen ban Men eensf öebben geno ten.
i nuncj dïc habitum tra se trivatiq γονίτ,
Ante expiramus ? quam novimvs atheris vsum.
De kaffege- gjnbe gïafc ItafTe geteecbentmet be letter c. fiebje berfd&epbeφ m<
"«kent met ö^.ijjjg^/ met enfonber pQtett/OOCB felf twee Koning Paradys-vo-
pletter C. ls> Schorpioenen, vliegende Herten, Indiaenfe Spwne - koppen,
vliegende Boom-draken, een Chamelioen, oienaalbatfeftenïjneW
ïeur beranbeten / en ber fiöepbe anbere faben meer. «In be baffe öJJJJ
fcent met be letter D. een betting ban upterfïe einben ban tongeren mw
be nagelen baer aen ban totlbe menfeben / W fp in teecben ban ®«»™L
»be ober f)at*e ©panbenb?agen; ttoee €pgerg-tanbenbernerfei£ oep
ïtomngg ^ocïjcerss in Eobanba in25?afilien; ttoeclooznen mm\w*
op Set booftbanecn Haes j mitfgabers beeïe anbere ^embig^n
meer. ^enbefoiberbobenïjet iCijeatrumïmngen NfirtfiSSSS
|Mdcr·
^ee geb?ocïjten/ upttteecbenbe groote Slangen ban aHetDawew
ten / vliegende Viflchen, Tonynen, Meer-Engels j ^ee Fapegayt '
Soottolveo, Egel - viflchen, Zee V lede^mnyfen, «Π Ottbet gj
-ocr page 101-
van ί D e L * τ.
f83?
siiiïgende Borch-kat mfönSSom/ beceertboo? ^etoimfjeb&erm ban
ïi'<®o|i-iInb. Compag. en een ongemene grote Caeyman anberjsgefeit
jacarafive Crocodülus, bereertöoo?bieban be 3©eft-2ïnb. Compag.
Sfien be mupjen boben 't (Cljeatrtim öangen 't Hooft en anbere gebeel*
. r . ~
ten ban een Clepljant» S'nöeacBtec-galietp/iioo? Set (Cïjeatcum Been aciuer £!%'
gaenbe/ alleriep geraemtenban gebierten/oocn een goet getal %ζ& Thc«r«m.·
aen en feoo^ng ban b?embe Bogetë en bieren npt b'upterfte getoelten
W iBerelög/en infonberöept een jonge Rbenoceros in fyn bolle ge*
öaente/ toieng toeer-ga in €uropa nopt isi gefien / nebenö berfcjjepbe
anöece racttepten/ber eert booj be peeren 2$etointf)ebberen ban ϋ'<θο|ϊ
De faffe*
gnö. Compag* ^e Haffen getenerit niet öe letteren E. en F. 3»jn boo?* ψ%Ρ*
fier.foobangeraenuenban nlepne bieren/ al$sban berfcijepoe bieren
«n bogelen in Uaec bellen en bebecen geb?oogt en opgefet. S'nfomma
toaer mm 'toog benen bienb 'tig allertoegen bol banbcfefoo?t ban
Penöelenen inboet / upt toelcue men toaerujcn öe toonberen ban <ü5obt
3filmacl)tig (bien alier bolhomenfte toeenmeefter bernatupre) ijanbt*
taflelljcö ban befeffen j 3ln-boegen bat men bier met ben geleerben
Bedi te recllt fOUDe mogen feggen i Is fapkntia O" virtutis offtcinam vere
'tngnffiis dici poteji-, qui in ariis <ff natura operibus Deum afjiduo contem-
$Utur>*
Dele kan feeckerlijck gefegt werden dewinckel van wijfheyt * 'Seda Uu
en deugt ingetreden te zijn, die in alle wercken van konil endenatuyr natma
rer«"»»
Gods geduyriglijck aenfchout. €n toacr aan embelijcn ben IBenfcïj
U\\ feioen beter leeren bennen alef in öefe ^cbole ban b'ontleeb-ïmnft /
iulr'tuooi-gealiegeerbe oranelban kent u fel ven (boo?'t laetfttoteen
Beplfame betmaninge aen s'uptgaenbeaenfcöoutoerss) ban binnen bo*
tonOebaoi-pooite ban b'üinatomiete <EMft / tmmersf foo toei alö bo*
ton ben ingang oe$S Cempeis ban Bpollo te <©elpöo3/ toe te paffen isf. .
25elialben Uk anatomie $w binnen bcfe &tabt ban alle tpben ro£rJSJJ
^ntgc particuliere Cabmetten met töatitepten getoeeft <3in be 2ESe*
ten van par*
(«tepbmge ber ^eaeclantien boo? Guicciai dini in 't fftang I ontrent »cutf««J·
't begin bantiefe eettoe uptgenomen/bmbe ten in b'aöftitien/ tot be
^taot^elft/ ött bolgenbe/ On y voit encore une ptt'itt chambn ornêe de
flufiturs pieces Antiquts, cke\ un cena'm Λ. L Braffeur, au grand conten-
Umem o* recreaihnd(sfpeElateurs,* ^attÖi Men fiet'er noch een ka- *Ga,ee,T)e>
toertje versiert met verfcheyde Antiquiteyten tot eenen fceckeren A. J. f}n", d'Pal'-.
Brouwer, tot groot vergenoegingh en vermaeck van d'aenfchouvvers. *' " ^* '
poclj leeflmen in bet leben ban tizn bermaerUen fEaetsf-beer peiref.
™x > in't Eatijn befci^eben öoo? Petrus Gaflendus, \3φ bolgïjenbe
toOOjben t Delphis iuctmdè exctpws fttit ah Abrahamo Godceo, qutmfortè
offendit calar'i curmtem Graca quadam num'ifmata
, quorum aliquot miferat
**fifiiS) oblatis prins ad ufaue m'iüe
} qu& ex Jtaliaadduxerat. Satagebap
nempe Gorlaus complere iüa Paraïipomena antiquorum numifmatum
> qu<&
fiOmiferatin DaByliotheca
; quare O* commifit Peirtfkjo dtfcriptiommbrtm
fr*lo fubiishndam \ ut pro fm candon eam txpmdirtt
> O* qua opus font*
&HZ                               duurt*'
-ocr page 102-
$ΒΘ                           Befchryvinge
iucent Viturai tpfe dtitêm moremhona fide gtfftt, eofvexttque potiffimüm-
nefcio quid fcriptum circa Traianum. Qua loco narrare folcbat nm msmo-
ratu non 'mdignam
, nempe Qorleum , cüm alias Latina Ihigua non ftu.
duifjet
, intellexijfe tarnen libjros emneis circa rem nummariam Latinè ccn·*
fcriplos; eodem modo, quo Forcatulus omnets circa rem Maihcmaticams
tantum valet improbus labor ex defiderio quidpiam nofcendi vchementiflimo
*·σφη& de Ρ™ί'&Μ-*
'<®*W $ ♦ Te Delft is hy feer aengenaem ontfangen geweeft
t,it« ferrtföi V3n Abraham Gorleus, dien hy by geval befig vond met herdoen gra-
f e· /\94· veren eenigergriecxfe Medailles, wekkers fommige hy hem van Parys
gefon Jeu hadden, nadat hy'erontrent de duyfcnt h;:dde geprelenreert die
hy uyt Italië hadde mede gebracht. Want Gorleus was lorgvuldighera
yverig om te vervullen dat overgtflagene reftanc van oude Medailles die
hyin fijn Boeckgenaenn Schat.kift, belooft hadde, wefhalven hy de
befchryvinge, die eer-lange gedruct fou werden, aen Pcirefc beval, ren
einde hy die na fijn gewoonlijcke oprtchtigheyt eens foudeoverfien, en
daer het nodig wefenmochte, fijn pen te wetckfteilen: 't welck hy hem
oock ter goeder trouwe heeft ingewilgt, verbetereudeinfondei heyr, iels
en weet niet wat op-fchrift van Traianus. Ten defen propoofte pleegh
hy te verhalen een faeck die gedenckweerdig is, te weten dat Gorleus,
die anderfintsde Latijnfe tael niet geleerr hadde, echter alle Laciji)fe
boecken, betreffende de faecken van Medailles, verliond*. op dei elf-
de manier, als Forcatulus oock alle boecken belangende de V^is-konftj
konde verftaen. Soo veel veimach een onveimoeyden arbeyt, voorc
komende uyt een krachtig verlangen om de vereyfte kennifle ergens van
te mogen hebben. <&tt fCfjJljft Gaflendus op't ^aer 1606. forj bat lipt
Sïefeenöe boo?gaenbe&pge&;iarf)teerempeicn tebcfïtipten iov batïiier
U ^elft ai ban out£ eenige fcape Cabinerten niet aliedep fooien ban
ÏSariteptensijnteften getoeeft. «jgnfjet t£ behent barer ï)ebfmöaegï$
alljtec berfcliepbe ntrieufelteföeübenS/ al£ doctoren in beiDebtctne/
^arupi'aliiïetienanbcrefpeeuiatibe geefïen ijare Caöïnettcn met alle
öebencfeüjciie atricnfiiebeniiebüen/ bte toel meriteren geftentcfcier*
ben / en ooeii bagelijq; bp lupben Danfeenntë en toetenfefjap meti&nöeK
wbffag* contentementtoerben aebtftteert.
aot je" Btmt alleis booj-berljaelb / faftin 3tjnbe ban &tubfe en geleertljepiI
iÏnrydTS- fu*t<m'tot conne# W en 't famen-ffljaBeïmg ban bten / ober gaen tor
fc.
ft lebo.        De groot E ofte LATYNSCH E
S C Η O O L E.
3Beïcïte als? een «SueecK-ïjof en€ntertefóbjaerinbefongeSeugt &
Eatiinfciie en <©?iecfcije talen/ mttfgaberg tre begtnfelen ber toetm*
feftappen toeebt ingeplant om metter tijbt ten bienfie ban Eanbt en
teefte opgetogen en beguaem gemaeeftt te toerben. <©it fr fï|K« Of
MèwshJbet. Mmim i$ ban m €wtom m W alt* ö^ÏÏfóS
-ocr page 103-
van Del r t*                        5S7
fatten tseifênt / ötiber befen fijn in oube tpöeti 8«c fn uptfttttbmbt ge*
Suecft öc <i3?iecfe bolcneren/ en infonbecijept bic ban Athenen^ bie in
Setoenitüept en nienicbte ban ^cöoolen en ^cbolteren bobgn atlett
nptfiacfn §n Itfta is be <&tabt ban Ephefen, Tarfis, en meer anberett
foaer ober ootn becinacrtöeïneefl j oocft binbmen batb'üütatfanen ïjiee
infgdijCHgiiaren pber in nebben getoont / gelijcö men leefï bat Cha-
rondas, Urn 3©et · geber ban tCljurien onber anberenfïatueerbe bae
olie 2öurger£ boenen ter -Scbooïe moefïen gebouben toerben / en op
featb'onbermogenbe (ituonftberatie ban baer armoebe^tner in nieten
fouöen mogen toerben berïjinbert/ftelbe lip o?b?e bat be Eeer-rneefïerjS
upt begctitepne ^tabg ^cfjac-fcifiefoube toerben kloont. * ï|ier te * tui. ut:
ïanbeïjeeftmenoocHaibanoutiSfobanigelofïijcfeeerempÊlenfoolangjS xiu
foo meer nagebolgt/ infonberfjept na bat ftetrecijt ban «fooien op
te reebten \ 't geen ben <£5;>aben emi)t$ toeqiiam) bp fpetiate bergtm*
Wanneer de
m'ngen aenbe ^tebcn teobergegeben/ gelijcn ban óp itetbiiegteban stadi*tr«h·
<6^ejTBtüembe ©ierbe inbato begl©oonfbaeg$ na^te.CatOari* ί^ΐ^ίΧ
nen baclj beg Saer# «542. onöer anbere boo?-recï)ten aen be ^tabt
bekomen
^&elftgegebeni$ dieSchoole, enten iiebbe nergenö gebonbenbatecnig heeft.
&tm in l|oUanb bate ^cijoole eerber in b^pen epgenöom Ijebben ber*
nregen* Boo?tiS boet ftclj op in een ober-oube Mmwi ah/que die csr cou-
M> fonbecbacöof batum /bit berbobt*
Knechtgens elwaert Seoel te eaen dan in't groot Scoéï*         ~ „ . .,
D                                    D                      ·                               Dat alle jon-
< Voerten moeten geen knapel Kinderen elwaert ter Scolengaen 3dan Sens in ύ*
inder Stede Scole,eode wiefe anders fettede of ontfinge die verbuerde f^m^ften *"'
drie pont, een derde den Heer, een derde der Stede, ende een derdenen gaea.
lec anbrenget, ten wair by guet duncken vander Stede Scoelmeefteren.
®m benen in beuWcf)2Pbmge ban ö'€Utbe &ercn nebben topgeften scbooi-mce-
oatöe^cöaol-meefter?' g'etjouben toaren metfjaer 3Bifctpulen be fe? fers j"**,.
«eilgetplentel)clpenCeleÜJCren intjaer fuperpellicienmet een Bonnet oc"h" "
op naer hooft fonderCaproen, etlÖ2bOO2t0mflller tnanterliicftïjéitenbe choor mo.
^aiaerïjept conform ordonnantie be£ £Jaerei 14*o, * «hi in be $0* ne"affi!lerca
r^anb'opboutoingebejS^ieurjöefóercbjS €ooin/ Dier boben me* tSSS"
gQfctnfereert/ tybbm top toeberom gefien batbe ^cbolreren in ben teverfchy*
-gare 1484,
üan ^ Uexxü plicijtcn ten grooten beeie toterben ontfïa- »«n·
g«·* 3In be bolgenbe eeultie / bermtt.ö be beroerten enop-ftomenbe * f"'
hven
^a.iogen tegen ben honing ban ^pangte/ mttfgaber^ berefoamatte * Sht betre»
j^noc reliate/3ijnbegrootcpublijcfie ^cijoolen aUentbalbeberbaHen /.««>.«■ *rt
ren ?iieen ^k tö^
te niet öctoeefi tot batbe leeren SBurgemeeire* SchO0rv«!
Jen/«ι ^"are ^94. genegen toerbenbebefelbetoeberomte fierflcli vaiienj
cn
«"•."wWnoubenfllortTanteiitot/ecii nientoen fóetm ftebbenaengei wederópreg-
•wwwn^aite p^ibate i:atönfcbe^cöoolen(bi« miöbei^tijttottoe* w v«
Cm2                             tep
-ocr page 104-
5SS                               Befchryvinge '
öerfeggen toaren toe gefïaen) groepen en atgettötïïen / baer toe tcrens
bc beraonbtgen öefe toacefcDoutoinge*
Abolitievit» Alfbo de publijcke Schoole binnen defer Stede, ffaende defenOor*
^Ie..n^.rlvate loghj geheel ende al vervallen is geweeft , e^dedat mijn Heeren deBur.
Schooien gemeefters om defelve wederom te doen floreren ende te brengen in hcu-
fcijinen dcfcr ren ouwen ftaec,goet gevonden hebben tot gerijf vande gemeente defer
Stadt»         Stede,aen te nemen een nieuwe Re&oir, Soo is't dat mijn Heeren late»
weten alle den geene die gegund is Latijnfche Schoole te mogen houden
dat fy-luyden van des voor Paeflchen naelt-komende, Tullen moeten
af-ftant doen ende daer mede op-houdenendefupercederen. Aldusge-
publiceert opten iv. Febiuary Anno. svc· vier ende 'tnegentigh.
* 3 K*kt*>"K ^° hnjufce oppidi. *
ƒ. üS.
.              let toag oodtalban ontoec tpben geïmtptMödi/batttiertianöt ber>
«rn!a™«- moffit eemgerïjanbe^fï)ooi te Ijouöen fonber acte ban confent/ cntëei
mg schooi boo?nameiücïi toa£ fultjr noöig cnber ïjet reformeren ban Den €>oög«
acn-tefteifcn &ienjï/ aengefien be latnöcrcn aisrnocïj entoetenbeen onerbaren/ feee
fchrJtSjck ï'cötrföcft tot mtfberfïant en btoaltngen feonnen toerben Qtbmtl)t / öcr*
fjaiben toag fc$ Sarcn ïjter beboreng öp be Staten banben itanbe (tot
fcoo?nomtnge ban beele ongcregeitijeoen/ bre in (iet fjouben ban ^Srijoo*
ienbageïijcrtoierbengepleegt j eenpaccaet geêmancert fceaer bp alïe
jBansS enbe Bjouto-perfonen binnen enbe btipten bc^teben ban 3|ol#
lanbt enbe 3©efï-B?tenanbt getnterbtteert en berboben toterben / Iiert
t'onbertotnben eem'ge ^cljoole te öouben ofte omberen te leeren/ tett
fpbefelbe bp ben jjfêagtfïraterïïiaeMup&er refibemie eerft beöoo?lijtft
onberfocttt enbe geabmïtteert toaren / enbe actebaer af fjaeoen bering
§en; beebtebenbe boo?tg be ffêagtfïraten/ toe te laten ofte gebogen/
at pmant/ban ben geene W fp-tiipben toaren abmt'tterenbe omnie
^cïjöoI te öouben/ eentge 25oecfeen fonben mooen boen leeren be €inif
•Thn.st*.
fteitjtfïe Religie contrarierenbe. * MWz fooien ban ^eöooienbnpteit
%ΊΖο öe grootepublöcfee^tabtsi-^ctiooletoerben by.Schoolen genaemt/
Maer» i589> enbe 3Örtbtertpbetotberfeöepbemalen aïfitecberboben/ aiiÉbujcïOT
befSeut-boecnen befer ^tab. * ïBerbenbe topbersf b'acten ban tonfetu
R ία noiÖ öaodöo; onberijouben. <fêe fttuatteoftegeïegentïjept bergtop
te / anberg gefept Triviale ofte aïgemene ^cïjoole febiint ban al-ouöö
situatie vm tr^m setoeefï te3ön terfelfbec piaetfe baer BebenbaegsJ notïjtö/ na*
ftLm-jnfehé meltjcii m be i^traetbaec ban be naem b?agenbe be Schooi-ftraec,
schooic. Dicfitebp f)et Frater-huys, bootenen onber be <25obts?-ljupfenbeff8?^
 hvtn-f, iJen^/ en ötïjter fjet rijtöe Bloo^ec ban &u ^gatfia gelegen/ ecri
&9- toepntg Dttpten be boo?naemfïe paffagie ban 3©ageti£ en anbec flraet^-
getooeiafgefonÏiert/ jijnbemben S'are 1620» boo?ften met eenner*
Iwhz foo?te ban biautoen 2$rbnpn-fïeen na be ^orifcöf o?b?e coo?
fcfett itieep-gepiefen peejïo; Henric de Keyfer ftif gemaecBt/ bjejies
....... ~                                 y&\u*
-ocr page 105-
van Delft.                        589
fdfbe onbee fijne toelgep2opo2tioneerbetoerciiett infrgup? ïwft upt
gegeten: boben öen ingang fïaet meta«ïöeletterenbefe SJnfcriptie.
GYMNASIUM PUBLICUM JUVENTUTI op-fchrift
PIET Α TE, ARTIBUS ET LINGUIS
IMBUEND^ D I C Α Τ U M.
ï&Qtt&t openbareoeffen-plaetstoegeëygentteronderwyfingevande
Jeugtjin Godtvrucht, vryekonften,en talen. ï|iereben Onbec OP be
juipt - fieen ban be bood) öcg ingangss ftaet een gtoote <©2iecfcöe Υ
3imoe ijct Symboium ofte «giinne-beelb/ foo txieï ber^cfjoolealg #-
minariwn Theologicum, oftC Frater-huys , bp toeicftecg DefCÏ)2pbingeÖeH
uptleg banöicn ig ge|ielt ·, * ban binnen tööetgeöwibüierbedt in bijf * *««■ tl
bpfonoere ^cöoolen ofte ClafiTen / bienenbe aisi graben ofte trappen tot
5lt ·
öetoeltnebetoenemenöe leerlingen upt b'een in b'anöer toerben ge-·
VcrJeïinge
p?omobeert enboo?t geftuptot/ jijnbepberClafjïg meteenbpfonbere »»« binnen,
naem onberfeïjepben / en boo? een bpfonber Eeer-meeftec bebient en 2£°iSjf ·
geregeert'bie Ijaeronberöortge Wcipulengeöouben3ön teonbecteup* <fcBVv*rden-
fen/upt te leggen enberhlaren/alfulcne gronb-regulen en 25oecben/ <*«*
ölö be generale 0202c ban't lianbt mebe brengt: tóant be metöoben
biemeninbe itatijnfcfte ^cïjoolen befer #2öbintieplacï)tte Douben
De methode
ban öub0feerbiber0enbitTetent3ünbe/ enelcïiïlecto2fobanige25oeci *a.n ^™-
»en boenbe leeren m ïjem goet bacfjt/ftrecfete fultr tot mercbltjcne con* ÏÏSinfchï
fafieen beracïjteringe ban be leerlingen bie foo nu enbanupt ö'eene schooien
^tabtinb'anbecter^töoole tnerbenbe gelept/en albaergant£anbere
hier te-iand·
poetnen enmetïjobenban inftructic binbenbe/ genootfaetnt toaeren £["" v«ë
telcHen^ te leeren nieubjefunbamenten/om toelcfee bifcommobiteptcn |«bröact«,
B002 te bomen nvt fjaer ι6ζς. een generale ^cljool-o?b2e ober alle
De&atünfcije^cöoolenbefer^obitttie ^taetg-getopfe goetgebon*
Jen en baft gefïeitrê/ na bat ïjare <£bi <S2oot |Bog: boo?be peeren
Jturatcursf ban b'8mberfïtept tot Eepben / baer ober fjabben boen
hl*S *m ^ect°£
β1ιοδ &ffltot üanüc boo2f3 öntberfitept/ itiitfga*
W be geöeputeerben ber ^pnoben ban bepbe be guartieren/ als me*
ff ^We itectoren upt be meefie^tebenban befe $2otointte baer toe
!Peaaiiicf{enDef£ï)2eben/ öie poer fjare confiberatien foo monbelingft
öj» IcWteltjch bebben in geb2agt/ feaer tipt bp ben boo2f3 ^enaet een
wept gcfo2mèert en 'tfelf be met ïjet Slbbilö ban be boo2f3 peeren
J^urateurg benraefttigtjijnbe/ ter bergaberïng banbe ïiooge <©ber*
gjJJ?P»belijcb tggearrêffeert. «^ulcr ban m tijuaf niet ban eener*
ïïï- w
cfien m f«nbaraenten op een eenparige boet in alle bc «gooiere D&oë mi
wjec itanbe beeft mogen fcöerben geieert; en alfoo baer toe in ben eer* »*«wei Vd«
aneen grooteguantitept cremplaren mofi toeröen geb2iicbt enbe bat iLi£rJL*
WWW
Ittlttiitft/fymtofwfrnbanbenfelfben ^jucfetefoulageren) S5ü3r
-ocr page 106-
^90                            Bcfchryvinge
be iBagtftcaten fit pber ^tabtfeecnet tajd ban €pmpia«iiniotïeK
aeii-nemen / om be feibe boo? bte gene / Die tot bien epnbe met be boo2f$
ilBagiUcaten moci}tenatco?beren/ te boen berftopen enbe uptfïnten/
föotoierb Dier te «©elft op Den «o ^anuarp 1627. gepumtceert bat
ban Doen booitaenmemant eenige eremplaren ban be boo?j3 meuteg
geo2Domieerbe HianjnftDe en «©itecfc&e ^cijool-üoeciien binnen be
^tabt enbenbeöJpbe ban bien triodjt bekopen banbefulcRebte met
ïjet roeren ofte bp-teccnen/ De$ gene Die öeboo2f3 €remplarenbanöe
^agiflraet acngenomen Dabben/ onberfctjepben toaren ·, ben ^ctjonb
mcefterS toierb mfgelijcr berboben eenige anberen te abmttteren / alleg
op een 3toare boete 'telhenö en foo memgmael pniant contrarie bit oer?
*siet6k£urh boögebacn tefteböen/moirtjt bcbonbentoerben.* ^eopperjteenpp
fel 3oa' ftberenbe befec leer-meetteren toerb ben Reaor, bat rê ^eftteruec
Regering of belepöer ge.aemt/ al0fjeb&enbebe Directie en'töetoinb ober alle be
v*n de Claften int generael / ίίφ ίβ met eenen Regent ofte ipoberateur nan
schooien. .t€oUcg,ctu,nonge Cljeoiogantcnoftef ratre^/gelijh'tfpnerplaetfe g
h sn· ofte Conrecto: aeniiem bolgenbe/en boo:t0 noctj b?te anberen mm
haer/ alle gegageert toerbenbe boo? 0202c ban be jpagttfract iWSin
#ehooi-^d bar MBulwri "ban be ^cliooueren pber na fijn fatfoen m^wnM
vr>-wiiii; «a met een feer gering ^cipol-gelb/tot een b?ptoiltige bereermg/fta.tbol·
yde7,wd' fiaen/ ^jnbe Den toto? geUouben aen ^taDjS (Crefor ei ooeitjen«
scvalicn- beranttooo?ben alleen» bnf (ïnpbetWDer ^renbeel'0|aerp bo o?
elche ^cljolier be ^cDooIe frcquenterenDe/ te* macD ^SSXSSS
termijn ηοφ geuo?t toerben ben bierben penning me bolgeng totro act?
* ^^"«j" öien-aengaenbeaemaecnt/beBeert moeten toerben tot p?^mien vw
ΎμΦτΤ L <Êer-p2pfen Die na 'teramineren ban be ^cDoUeren/tot twee-mnei
t::tc< *|aeS (te toeten in benaenbang banbe jpaenben *#»™&
p . . mwm) aen be felf be uptgDerepclit toerben Wjm™Mffi£
E,amJna of mtm getueea en toegenomen Deeft- €nbe op bat alleg m w i\<f*
rateurg ban toegen be IBaotttract / btct bequame Pf ι &»""' Sii «
tijw upt be j^agiilraet felf/ gecommittecert / met W*^gKrf!
S3oo?noembe p^mien toerben uptgebeelt aen ben genen »»3
jbebonben toerben / 3i)nbe tot bieb epnbe be O«ommttteerbe peerenm
Ik öciïembe Examina ofte bep?ofbingen ber Claflen m m ww
rjenö in ijet Auditorium ban ben ftecto? bergaberen) f«S ώ*
te letten en bernemen toat pwcflen een pber m ftl«JJg« ^VrW
ten gebaen- W>k gene bic boo? aUeteCIeffen ion'«KSt
. .. „ tot b'öniberfitept toerben gepjomobeert boen beeltijbj tot w^m
ΚίΓΓήι teecnenbanöaer UequaemDept eeiii€»ratte nvt l«^K2£rf
fySiin va„ toeeen<arateur^-ftoeliirtboo2noembe ^"VJP^CTaJ^
£er.pi7fe». banbeniïetto? opgereeftt; naDetboenban b kratten/gei^ ■
m m® plmiï te folemnitept ban 'twpt^n m c^-p?pt| Df|l
-ocr page 107-
van D fe t ι t.                    j9i
pnbett bartöenOubiïenCurateucm functie/ aenbe toeleven ben eerfï
opgacnbe tipt pbec <fllafT$ (foo inöen naent Dan fijn pjy^-tfecïienöe
mer-gefeLen aitf fijns* felf£ teegen )s>en gebienft-rebim Dan Danrti-feg*
öm^tnDeilattjnfetaïeöoet. H>efe €ec-p3pfcn ueftaen aileinuptge*
tefe 'Boeciten cierüjcK ingebonben/ ban binnen met eenige lof-tptel#
tereerenbanbenp&të trecïierüefci)2cben/ en bp ailebe€urafeur£/
mttfgabefcö Den iSecto? oubeiteecnent/ en buptm op boozfren met be
ptliagortfcne lettec/ 3ijnbe ijet 25lafoen ofte ^inne - beelbt ban be
^cïjooien meermneiöbermelt. ^nijeti^naulijcjegeloofiijcRteat ops
toetfung en aenp?tcfieltng be rep?ejentatte ban foo foiemneie eere uatt
peljen opöegeinoeöerenbaniongeitngenöteban öoebenaevtsijn·
Excitat [adfinfus] fludium JaucUtaquc virtus
Crefcit, ^ ir^menjum gloria, cslcar babet, *               * ovidMi
/®e boaj-gemelte peeren Curatcutf ofte ^cïjool Befo?gcrg FjebBen '"■*" 2
titeraileen toeftciitbat aüeö 'tgeenbe Sengtmaerooch'tgeenbe Pre- DeCurateua
ceptores ofte jiBeefïersifdbe belangt / na beljooren gebirtgeert toerbe / *a.n,dc L?~
jcftftamtöaec toe niet aileen b'opficnte ober befe groote ofte Satijnfe oocki«éc-
gcfjoole / maec oocli alle anberen ban De gantfcne ^tabt / gelijrR fp neopfiende»
Stierlijft op ben eerden «^onbacn int $ieutoe <f aer afgelcfen toeröen J.ver,a,,e
tttet ben titel ban Toefienders over de groote ende andere Schooien j $ςΐ"οο1βΒ3
op alle tneJcfte mebe betfcltepbe goebe <©.nonnantten en reglementen foo
jjpftet boen ban bei ^cftool - meeftersS p^oeben alö anberfint£ tnbe
•ta-boecfeen befr «Stabt te btnben3i)ti; até 3tjnbeb'onbertopftnge
oanbeSeugt onber een teel geflelbe föegeringeeen faecn ban geen $-
ttngeaenjeleaentfjept: baerom bergelijcat Plutarchus, in fnn gulben ί1"""!" ε**
poecribanb'opboebingeberiainberen/ïjetbeclïant ftgeen alleen ben JS ïi?
nicntfcfj ban alleanbere <§cnepfelen onberfeïjept) bpeenStcfeer/ feg-- voedingen
WW-, Eengoede Aerdebvgebreck van bouwinge, werd ontvrucht- telwëK
^eren hoe beter die in haerfelven is, hoefchadelijckeronkruyt die voort
d ir^en ' a's ^3er S0ede h-aveninge komt te mancqueren, in't tegen-
weel luk ghy bevinden dat een harde, wrede, en fteenachtige aerde, wei
Inbouwt zijnde voort fal brengen veel fchoone en goede vrugten. ^iteiltj
e Porden wanneer die van jongs af getemt en wel gedreflèert werden ,
erden bequaem om de menfehen vee'lderley dienft te doen, maer wan-
eer men die ongetemt laec op-waiTen,foo worden fy wreed m wild.
wwtim» fepö ovidius ban be meufeïjen;
Didk'tfli fideliter art es i
Smollit mores \ necfinit e/Je feros.
*
                           *o®t& n.
fejfi ^^namentlöcabïetit «ter oocr geler/bat begeugt/ na be Icffe st*Z*Z£-
aaiomea, fo h$ gpotTbm ba»il6 Wgii IM 0?aep«t to^bgi Leert,
-ocr page 108-
f 9%                            Befchryvinge
fepb ÖP/ <*en jongen de eerfte beginfelen na dctï eyfch Hfnes wcchs s aï$
*g frevtrt, hyoock oudfal geworden iijnï en lal hy daer van niet afwijcken»*
Jguofemel efl imbuta recem, firvaht cdorem
». ^tf· »· <® nerfulc* $ ootït bn bc boo?-gemeïte <®?bonnantie ban be ïtoogft
#betljept gefïatueert / bat men in bc ILatünfc^cöoolen be *©ifctpulen
Sdt!n5ienft ttoee-macl bejstocccfeg be CatecïjefijSiiVtEatön nanbupten fal boen
indeLatynte le^en en baeu ober ooch eramineren; oocii igfjet geD?upc«eUKRoat
schooien, men bageujcic alboieng tot be leffen te treben een fïicijtelnft gebeb tipt?
tt02t / beijelfenbc een aencoeping tot <S3obt om fijne affiflentte cnöe bec*
ïictjtinge beg berltanbS in ben ioopïjarer ^ttubie/ mitfgaöeriS m*
fcetewngeban b'aengebote boof ijept en bevneerbe begeer lijcRbeöcn ban
fce joncljept ·, geliirn beg abontg tot befïupt oocn biergelijcfee geftbief.
«©eiljalben bimcfct mp bit een gobtbjntljttgen regel te 3tjn/ betoelcfte
fepb / Studhfi imprimis fint Pktatis fludiofi, eertoque fciam fine dhini nu·
minis invocationsi nihil fe in fiudijs diligentia fua promoturos.
<S>atl#t
Laerde Leerlingen voor al leerlingen van Godtvruchtigheyt zijn, en
onfeylbaer verfeeckert wefen met al haer naerftigheyt in haer Studie nieis
te lullen vorderen > fonder d'aenroepinge van de Godlijckealbeftkrent-
heyt, ©oo?tgfmiben fp fonbedinge toelboenin ernittge ïjooctj-acf)*
tinge te nemenbOntoaerbeedijCReiioiieUjcfeö^t ban ben tobt/ fiou*
fcenbeinbec baetpberbacïj i'apbec up? boo? ongelucnigl) / op toelcfte
fp ntetujeö toe-genomen / ofte in fjaer ^tubie op nieittofonbenmo*
gen ïjebben gep?ofpteert / alle leupe lebignept en onnutte tiib-guiftinsö
af Êeeriglucn öatenbe/ ten allen tpben inbacljttg toefenbe aen be imty
tige raebtgebingen en neplfamebermaningen bienaengaenbe foome*
ïiigbiilbiggebaen/ bjifootoeelboojtretïijcïieiBannen/ hk alleen boo?
Ijaernaerftigïjeptfeer. glonwfeenonilerfliKiie namen ïjebuennag^
laten.
jghtifquis enim daros cafas virtutis amore
Vicerit
, Uk fibi Uudemque decufque parabit.
At qui defidi&m luxumque fcquetur ineriem
»
Rfr Turf is mopfque fimul 9 miferabile trmftget avum·
SX'sZ* ®an be ^tubien fullen top boojtgaen tot alïerfjanbe f β1ί5*'iSS
€**> ·· roeene I&oop-plaetfen en USarcnt-plepnen/ mitfgaberg al 'Wf^
berg ten btenile ban bc üoopmanfcDappen / en onberï)onö ban^;£ nw»
fcijenlcben publijchlijcfe i$ bew?bonme«/ onbec befc eomt mww»
Dom w m$ u bmftfym
-ocr page 109-
Van D elf τ.                           '5$V
De V L E E S C Η - Η Α L L E.             ^ ,
»Ieïterjs recöt en in&omen toel-eet mebe aen be «i^aben toeBeBüOtf vitw?i3l?
fjdföenbe/ Den 29. September beg Slaerg 1295. boo? 5pioren$i be
bijf be (bte öejsi <8aei-jl baer na boo? ïteec <S5emt ban ©elfen omge*
t»2acï)t toiecb) aen onfe j§tabt i$ ober-gegeben/ onbet rcfecbe ntttDtansS
ban cenige iBarct-tpben op toelc&e be <£5?aef be becballen en^offpie»
ban Dien a$ ηοφ aen ficD öejötf; ben Öjfef lupb afê bolgtt
Ύ Florens Grave van Hollands Zeeland, Heere van Vriefland,
maken kond, allen den genen die defen Brief fullen lien, of hooren cj(-te VMi
lefen,dac wy oniea lieven Poorters van Delft gemeenlijcken, die houden- Gwef flor»;
de fijn defen Brief om menigen trouwen dienft, diefy onfenvoir-ouders v,n te Ψ°·
endeons dickegedaen hebben, geven dar fymaicken mogen binnen der fe"vie«-n
vryheydt van Delft, een Vleis-huis, ende een Broot-huisdaer t'henalrce huys en e»
oirbaerlickfte dunckttewefen,endedaerof jaerlicx in te nemen alle de iro«;bey^
renten , die daer of buyten onfen Marckten, want die houden wy aen
ons felven, vallen mach of in c omen,ende die rente te keerea» ende te
befigen in die gemeene oirbare der Poorteren van Delft, in oirconde
van defen Brieve befegelt met onfen fegele , in 't Jaer ons Heeren
M.cc.xcv. op Sinte Michiels dage in Vliiftnge. Onder ftont gefchre-
ven,gecollationeert jegens'tOriginaeI,daer't zegel,overmidsouderdom-
me ,Toetfcheen)of was, ende accordeert, inkennuTevan my, ende was
onderteyekent H. de Eynden.
^it$?tbilegtefp2eecBtoocnban eett25?üot-ïiupg toaeruptbujtHt vanoutlook
eat men ban outgalfjiec mebe een ^oot-Dalle moettjebuen geDabt/
een βιολ-
Μ^ι als nocf) in Wimthtijtn en anbeceguattieren ge&upcfelijcK tsL hal1·»
poen tree een diefje ban'tiiaer 1338. mebe tn ,&tab£#?tbilegie-
poecHiflewgi (iwert/ bjaei; bp ber&laew toerb bat be Cameretcen be ï|al*
lenüeb^ben fullen ban berfcöepbe on-geiben in ben tm gefpecificeert:
W                                                                                                               Dat de e*-'
Υ Kerftandt Janfz, ende Jan Grois, Schepenen in Delft, oir- mtreuen. de
eonden dat die vier Gameren die voor die Hallen ftaen of nemen "a"g° £^
fullen der Hallen voiren alleftraet-geld, plaet-geld, ende brugge-geld, t/nva» fira«
aatter op verfchynenmach, in'c Jaer ons Heeren duyfent drie hondert en andere
agtende dertich, des $foonfdaegs na Sinte Maerti/ns fcudde-korfs daige. ongeiden.
κ?®»!* ^wftoffe fp?eect ban gallen fonber te bifïingueren toat foo?t oniëkerne'y *
wn®mn/mM-Ml}mpmcntftlmmi tenmmfleneenbanbefe ™,a" t,u ·
Sglenbe mm-m getoee(t«5Ön (a$3unbenocDöebenbaegï$ foo JSSS-
SS, ï
pöe Camereeteri gelegen) fooölijietccötecupteenanberöjtef fta«hw&.
wan oen üace 1413 (tn't boïgenbc fepbeSalieiUjalleteinfeieren)
yjitf{ baec nu bejegentuoo^bige BleeS-fialiefïaet/aï.tf-boen
weeft is een Somöaect-ö^ofte ©anthbaiiSeemnge/ bc&eicöe
·;                   "- "f;#fffJ''· •""'i-                mee
-ocr page 110-
^94                              "Befchryvïnge ~.--~ï
met betoülignigö Dan <0?aef Willtm be fefbe eerfïiivtboojnuembe
ipaec tot een3©olle en Hlinue iBant-ijupsi/ en te gelijfh een Bleess-Daiie
beranbert fss ; fulcjc Üter upt af te nemen të/bat ai foo lange boo? ben jare
1413. be ©leesf-fjalie omtrent ÖeCameretten gefiaenïjeeft/ oorfjop
toatplaet£t0 onfe&er* ^eben fjaer ïjicc na berleenöe %ttoü) jan
van Beyeren, (<©ombanbe<0?abtn$?outoHaco&a)alö boocDtenöe
ïrtutoaertbanl|oUanbt be b&Ujept aen be ^tabt bat be ©leeg-üou*
bierg öaec ©leefcö mochten bernopen öuptenbe $allè' een pgeltjclf
boo? fijn beur of eltoaerts baer Bet Den toet-fiouber£ genoegen inocête.
%&att ban t£ ^ano-befte;
Ontflaslüg Τ Ohan by der genaden Goods, Palens Grave opten Rijn, Soen van
vaMevFcej" * Henegouwen, van Hollandt, vanZeelandt, &c, Doen cond allen
£ail,e ™^er luyden j dat wyomgemeenen oirbair ende profijt onfer getrouwer Ste-
Jiouweriuw de van Delft, aengefiend'trouwe dienften ende gunften die fy ons, ende
gelaten wier denonfen gedaen ende bewijft heeft, ende noch van hoir immers mee-
hacr vlees nen te hebben, derfelver onfer getrouwer Stede ende ganfer gemeente
Haïeiemo- van Delftgegonnen, ende geconfenteert mits-defen brievé, dat zy die
genvemtn. Vleys-houwers die voor dele tijd , op't Vleys-huis geiteen hebben,
ende den anderen, hier namaels binnen onfer Steede van Delft fullen mo-
gen fetten, ende Vleyfch laten houden, ende vercoopen ygelijck voor
zijn deure, of anderfints daert hem genuegenfal opten fijnen, fbnderye-
mant anders hem des te onderwinnen, in oirconden deien brief befegek
mitonfen zegele, Gegeven ter Goudeopten eerftendach in Juniusin't
Jaer ons Heeren M. cccc. ende xx.
^nboegen be^tabtaljef-öoenban aUeimpofttien / boo? foo beel fp
aen be <©?abenmoefï contribueren fcööntontfïagen genjeeflte3tjnÉn
bit geöoubi/ ttoelcfe feben gaerteboorenfoo koel tot een ©lee£-Dal alp
» 1- u* ν ^0u"* en &ίηηβ Éanen-öal toas* öerept / boo?taen meeft tot ïjet laetfie
TMdevSew öebfent te ïjebben/ tertjjbt toe be&oubereine «©beroept om be3toa«
balie weer in laden ban öe <®o?Iogentefeonnen fuppo?teren beümpofïenop't w>
gï/oert. fiiaei ijeb&enber3toaert ·, besf toegen goet gebonben tö / om alletontra*
jentten en fïupcuerpen boo2 te Bomen / ober-al ©leessi-öaUen te moe?
ten Seö&en / baer toe alhier be boo?gaenbe oube ©ieei-öfllïe toeberom
ig aengenomen / en metter ttjbt te Klein ballenbe om langer met be w>
fien-öalle gecomoineert te 3ün/ kotert be laefte eibers berplaeft / geüjcB
ι» Gebouw aenfïontg jjooren fullen; en W i$Ut gefttcljte alleenïüö boo? be mm·
vernieuwt §tffo ^tt ggöieüen 'ttoeln ober eenige 3mm ban be gronbt afw
•n hoedanig. nkmt m m^ch 0JJ mmhm , b^aenU ίη m langwerpig btec*
dieo, ' Jtant geöouto onber een fcïjalien bacn/ «eouenbe ronrêom öeente mup-
ren met lucïjt-gaten en tcalp-b)erc6 boo?(ïen na ben epfcij / ftaenpc w
ren grootegetoeïf be l^elber ,· bebooi-gebel/geöeel ban bJttten «WJJJ
rieen/tsi met ttoee$002ten ofte ingangen/ öoben bjeltneraisfmeDeint
fo^meeïban be fcontefptce ofte ojwjte W &M$) weww^|p
-ocr page 111-
van Delf τ.
5S?
©ffe-lioppett / Stfjapen / tëammen en bergende Bee 1alg 't töeïc&
ggfïacljt 3önbe&aer binnen toerö toecisoft 5 en geiijcö ban booren foo
3ön oocbbanarDteren ttoee boo?-gangentoeberfüi# meteenige trap* „_"■' ;
pen op-gaenbe en refponberenbe retfit tegen ben anberen ober/ al£ oocö wïïe w
meoeopbe gaerben ofte rpen ban bevallen ofte 3©tncfieïtf betoelene ^ viecs-iui
ojbentUjcögerangeertttoee-en-ttotnttg ingetale?tjn/ toerbenbege*lee"°Pwa«
tooonlijcn om be büf jaren berDup?t ofte Herpacht met tooo?toaerbe Sïïi'ïi*-
bat be ©leejs-öoutoerss alletoeecïuï bp lotinge geöouben 3Ön om te gaen dei
en ban plaetss te beranberen/ ooft felf op be plaetiei öaer te beur ballenbe
te fullen ftaen fonber bte aen een anber ober te boen: onber toelcfee pacïjt
naerouber getooonte mebe begrepen toerb fjetoberfcfjotbanbefeben*
tien Stallen ofte3©inc6el0 ban 't3©olle 3©ant-ïmpg nu gefept^a*
fcen-ljaïle Doetoel altanse gefepareert en banben anberen gefc&epben/
ecljtettotnocïitoeonbereenepacötge&ieben/ al03ünbe (gelöcft gefegt
1$) boo? befe gecombtneert / en Sier ter plaetfe ö£ bén anberen anner ge*
Keuren we-
toeeft* 3©pbet# 3pn ten allen tpben ober be ©leeg-öoutoerp alfiier beel fηί dc **? *
öoebe reglementen en <©?bonnantiengetoee(t/ 3önbe al bp een fpeciale „ΓΪΧ Ϊ5
föeure bienaengaenbe ban b'eeutóe 1400. %t. 9* berboben geen Itoepen
nocD Wen (bf e men bp ftletn getoicïjt berfiopen totlbe) te mogen fïaen/ &&*
ten fp men bte albooreng fjabbe gebjagtaen't^tebe-ijupgert albaer
boen oeften ban ben ©inberi/fonber be felf be ban baer te lepben eer bat
fpaeteeeuenttoaeen/ 'ttoeleft gebaen 3ünbe binnen bier-en-ttointigö
upien mollen gefïacötbjerben /en öet ©el ofte %ipt ban fjet 2&eeftne*
béng *t ©leefcïj ter iWaret geb?acötom ban ben ©inberjj op nteuto be*
ficötigttetoerben. ïiBaerfiet 17· IfirtücM ban be felfbe Keure b^acfit
n'treguarbbanbe©?outo-lupben eengetoelbi0ep?ecS$jept mebe/
uipoenbemfojma:
Voert hebben zy gekuertdat voert an geen Vrouwen in die Halle nog Cetn Vf0U-
ouyten die Halle mit eenich Vleyfch ftaen en moet om tevercopen noch luymettieef
Wnich Vleyfch breken noch handelen om te vercopen,by xx. ftuy vers te ter vcme te
verbeuren, ende voert te beteren by Schepenen, half den Heer ende half ftaw· v
<fcr Stede rechtevoert of te halen»
^otöbefe Keur naberïjant toatberfacötstjnbefcMJnt ten naefïen öp
E» E?öccct* ®m nu uptbebeöenbaegfde toetten btitincteljjcR tetoe*
«nbjatbagenen uprenbe ©leeö-öalle iegentóoojbtg 'tgeBeeleboo?
Bwpenthjecbe/omalle mgefetenen na behoren te gerpben/foo btent
IflienBet 2. %n. ban be ©leeg-öoutoettf (0?bonnantie / inbato 15.
«eet 1655. fofjoHtortfc:
De tijd van't openen tande Halle fal wefendes Maendaeghs, Dijnf- Sf^JÏ,?*
jT^» Woonfdaegs, en Donderdaegs 's morgens ten acht uyren, en na halle door
«middach t«n twee uyren, Saterdaegs 'smorgens vandeneerftenNo- 'egehcle jaer
^fffz                            Ycmber
-ocr page 112-
$g6                             Befchryvinsc
geopent e& vember tötdenleftenMaertincluys ten fevenuyren, endevanden eer-
gefloten ften .April tot den leften Oftober incluysten fes uyren, nademiddag ten
wcrdg
          twee uyren, op peine datdenbewaerder vande Sleutel die open doende
na de gefielde uyren voor elckquartier uyrs fal verbeuren drie üuyvers,
en fal clen bewaerder vande Sleutel gehouden weien de Halle wederom te
fluyten, 's Maendaegs, Dijnfdaegs, Woonfdaegs voor de middagh ten
elf uyren , en na de middagh ten vijf uyren, Donderdaegs voorde mid-
dagh niet te fluyten, ende favonts foo lang open te laten als daer koop-
Juyden fullen fijn, op Saterdaegs te fluyten voor de middag ten twaelf
uyren, favonts van den eerften November tot den laetften Maert incluys
ten negen uyren, ende van den eerften April tot den lellen Oftober in»
cluys ten thien uyren, op. peine van drie gulden 't el eken reyfen tever-
•tKiuriu^ beuren. *
                                    .
ƒ. 4· VeTfi-
(Cot booifeöttimgeban alle frauben f η &e getoitöten op be Wu$-W
WcïS." fe.géft?uptftt toeebenbe moeten be felföe alle ban «opeten/ atëntet
per gewicht fooltcDt fconnenbetoecben geftn?opt/ ootft toefen fpfoimjtgboo? ge*
<e «oeten tommitteerben ban be ifêagifltaet onboo?ften£ gebtftteett en wws
getruyekca, tmmert
tcocn be leggen/op't ^taöt-öupif bebJöert koer&entic..
€nbe tut toei öet p?inctpaelff e 3ünbe/'tgeen top öelangenbe be fflttft-.
Dalie öeöBen bp te brengen fuilen obec-gaen tot
De LA Κ E Ν - Η AL L E.
et.de ver. J1^ iim oube HoUanbfcöe €ö?onöcfeen genoegij fiefcent bat onfe
vatrtheyi ^tabt toel-ee* in be <B?appetteofte öerepbenban Hakenen Doben an*
van de Da. berenöeefttiptgefteecfeen/ baecban 'touoe f&eecn-tooozb ban Delft
Skwterift- Luycï obecbloebtgegetupgen3önbe/ 'tgeenöp alle befcfapberg fcfee
fie hiec te «Λΐιοβ (foo ftaefl maec eentge mentte maec&en ban 3Mft) boojgaeirê
peift. tot lof ban ben ouben fforifanten fïaet beftt «^tabt toecb geaïlegeert.
<©e eetfie bjpbommen bte icn trien -aengaenbe öe&öe gebon&en 3ijn W
•hwpw örepen tn't feïfbe P?tbtiegtetoaennbe ^cïjoole * aenöe^tabtoe^
öegeben/ te toeten ban e^aef 3©Mem bebterbe beg Slaerg 13 42·
toaectn een periobemfïueert'tgeen ban oefen tnöouttëi
2k«i™ ? Υ00" Γο° §evcn wy die Laken-mate, die zegelingfr vande Lakenen,
en zegeiingc ende die Wage, foo watnutfehap datdaer afkomen mach, dat zy dat
ofte Loyinge houden ende hebben zullen, totter Stede van Delffvoorfz,
van dien.                                                                                                               ·
_Wol!e en
XinneLaken
. €er accommobatt'e banöe 3©oïle/ alg mebe Xmbe Eafcen-neerïrtaj
xinne Laken 3ön oocn al ban outö ttoee Éallen opgereot bte men op fpnoubbupt?
™ί;7 ?e Wolleen Linde Want-huyfen noemde, bepÖe bwl-ttt gelegen j&cft*
Ecrt«Ef &enbe etgengopijet ifêam-belt enöpbe^tabtbanbe<a?aef mm
ötfwtfct/ totbfttfpin'tlaee 1413. befeïbs ijMm WPftwft&g
-ocr page 113-
van Delft.                       ƒ97
lomöacrt ïjupg ban eenen pjiifpg be25lootefïaettbeitttie$oo?bt-
toefïen ijoech ban Der iiSarct-beU/ 'ttoeicfee pjiiiöii tooo?f5 feben ^öaer verPiaetfa2
u booten ban öe €tyïef genoft öeijbenbe nu toeberom acn be ^taö bec* §e
vaa ****
reupiten obecboet tegen öettoeeboo? gcmeiteïldant-ïjupfenöiegefa*
mentiucïi met be ©iee^-öaüe in een gebouba toecben begrepen» <©e
tyte feteben öter toe fpecteteniie boo? be nicefie menfcöen nauip toaer*
big3ijnDe om iefen / feohnen Itcïneujci? gcpafjVert en ooecgcfïagen toer*
be» / alleenlijk fal öet nobig 3ün / boo? Ut gene öie aiieiS ten nauïteu*
rialjite toilleri onöecfoecnen/ Defelföe uptöet' #?ibilegie25oetö (in
'ttoclcfie Γρ ionfufelijcö bnjtenfjjbbanbenanberenfïacn) Ijiet: opeen
acliicc ben anberen te laten bolgen; enöe eetiieiijcï. b'oöb?agöt ban be
C?aef aen PöiitöjS be 25loote baegeng be ilupfinge fiaenbe in ben
$öD!b-fc>e!ïen-öoec& ban'titect-belt.
Willem by der genaden Goeds Palens Grave opten Rijn, Hartoge in Tranfport
Beycren, Grave van Henegouwen,van Holland, van Zeelandt, wnJcn^ir-
ende Heere van Vneflandt, doen cond allen luyden , dat wy ver- nopende fe-
coft hebben, onfe geminde, Philips HuygeBlotenfz, alle alfulekeHuy- kere Huyfin,
iingeende Stalle, mitt allen recht, ende toebehoren, als wyftaende £? epJtd^
Hebben, binnen onfer Stede van Delft, optte Noord-weft-houckvande flCn-hoëckT
Marft-velde, die Μ f. Gerrit Apotecarius belegen heeft an die Zuyt-van'e Marit-
2yde, ende Pieter Brenijs an die Ooft-zyde, ftreckende aftcrwerts tot die velt*
Delft toe, die nu ter tijd bewoonen die Lombarden tot Delft, omduy-
fent gelreiTe gulden, die hy ons voldaen ende wel betaelt heeft, den leften
penninck, micteneerften, by handen onfe getrouwe Treforiers Philips
van Dorpe, die onsguede reeckeninge ende bewyfinge afdoen fal, ende
geloven voor ons, ende onfe,nacomelingen Philips Huygenfz voorfzj
«11defijnenacomelingen,dièvóornoerndeHuyfingemitt haren toebeho-
ren ende allen rechten, dat wyere an gehad hebben tevryen, ende te
gieren, tot euwigendagen, alfmenvry eygen Erven binnen onfen Ste-
de van Delft, fchuldich is te wairen, in oirconde defen brief befegék
witt onfen Zegele, gegeven inden Hage opten xxv. dach in April in't
Jaerons Heeren M.cccc. ende vij. hier of is een doerfteecken Sce-
pen-brief door defen brief gefteeeken,. dat Philips voorfz dit Huys der
ötedevercoft heeft.
                  ;;/;;;,                   ' ,.,
r>nE°iötntl bc öebeflföfno ettir^ toaèr-6?tefboo?^ÖiKp^ beé5fóuteUie^ ComB:nk:/
Η* οβ ttoee 3©ant-ïjupfen boo2-gem eitbiebe&tab ban be<B?aef in ^ ïgi
vmm iieubenbe geïjab ate nn aen $i)tltpg boo?noemf öp fo?me ban en ijnnc u-
R??.tie *faberrenpling obec-geeft/ tegen feec&ere ^npfmge öte ^e^aiie
ff ptitpsibaec beborenibanbe<©?aeföabbegecoft/om ïjetfelfbe mt
m
Sr *50/Μβη tot een 3©snt - fwp£/ mitfgabees? te gdijen öocn een
m™i<
{k u öefoupcfeen / 'ttoeïcB be <©2aef bet&laert met fijn bolno*
m wille te seftöieben en beg-toegen boibaen m Μ bergenoegt tftórt» ' -kr
*fff 3                           ffiliem
L
-ocr page 114-
$98                             Befchryvinge
c^rmatic \fJ Ψ* ^ d!? S^^Goids Palens Grave: opeen Rijn, Hertege in
vandcGwef »V Beyeren, Gravevan Henegouwen, van Holland, van Zeelandt,
Wegens de             ende Heere van Vrieflandt, doen cond allen luyden,want onfer ge-
veircuylingc trouWen Philps de Bloete by verfoucke, ende begeerte onfen getrouwen
gfftiet^aa * Stede van Delft, der felver onfer Stede verkoft heeft, fijn Huys dat der
Delft aen Lombarden-huys te wefen plach binnen onfer Stede voornoemt, otn
Philips de haer Want-huys, ende Vleys-halle, of te maken, dat hy invoor-tyden
v*ndeSHuy" tegens ons gecogt heeft, daer die felve onfe Stede hun voor weder by
fcndie'sGra- onfen wille overgegeven heeft, beydeonfen Huyfen, die op defe tijdt,
ven wolice» endetothair toeonfen Wollen, ende Linden Want-huys geweeft heb-
byimtt-1*" ken »
cndezy^n Pacncen vanons hadden, daer zy ons op defe tijdt of
weeft waren, vernougt hebben, foo hebben wy dat geconfirmeert, ende confirme-
ren metdefen brieve, ende hebben den felven Philps gegeven, endege-
ven tot eenen vryen eygen beyde onle Huyfen voorfz mit fulcken Erve,
als zyop-iUenop'tMarft-velt binnen onfer Stede voorfz, ende mit eenre
jftrate thien voeten breet, Noortwerts vanden Wollen Want-huys voor-
noemt , ftreckende langes tuffchen die twee ftraten, alfoo als dat felve
Want-huys nu ter tijd ftaet, endeoirloven, ende confenterén voor ons,
Cnde voor onfen nacomelingen, defe voorfchreve Huyfingete verfetten,
te gebruyeken, of te vercoopen, ende anders fijnen vryen wille daer me-
de te doen, gelijcken mit anders zijnen eygenen gueden, ende foe wie
datfe tegens hem mitt cope, of anders wettelick verkrygen fall, dien
bekennen wy den rechten eygendomdaerof, ende geloven voor ons,
ende onfen nacomelingen, onfen getrouwen Philips voornoemt, ende
fijnen nacomelingen in defe voorfz Huyfinge ende Erve te houden ende
ftafeken eenen ygelieken tot ecwigen daigen, befegelt mitt onfen Ze-
gele, inden Hageopren eerftendach in Aüguflo, in't Jaer ons Hceren
M. cccc. xüj.
3Mgtnub'awöodfatiebanbe<0?aef aenöe^tabtberleent om oe
Doo?f5 3©ant-öupfen ban moltetn Hinne Eaecftenen te mogen ber*
plaetfen/ baec 't Dun öeli^ft/ mttss betalenbe een jaeriütte eeutotgt)
öuprenbeCcf-tiagt ban feben-en-büftigö ponöen/ aen ben Kent*
meeelferban $oo?b-$|ollanöt / te toeten &at$öo?i>-l|oïiant>t 't geen
noeïj Öetienijaeöö tec reecnen-namer banöe ^omepnen foo genoemt
b „ , toerb / enbaec 3Mft öe ï^ooft Statie ban të / geljjcö top nvt begin tf
. ΐ'ϊίΤ fe02&oecïi$s * bieoubeenöebenbaegfebetbeelinöenban^oUanDtöeö5
*Βφ '· beuaengetoefen.
ttfeCM WIIIem byderScnadc Gocds PaIensCravcoptenRijn, Herrogein
om de wolie VV Beyeren, Grave van Henegouwen, van Holland, van Zeelandt,
enLinneLa.
           ende Heere vau Vrieflandt, doen cond allen luyden dat wy gegon-
B?ogen τβΓ net> ende geconfenteert hebben, gonnen , ende confenterén mirs-delen
piefen, ' bricye t onfer gctïouwer Stede vaa Delft, dat zy die Want-huyie van
-ocr page 115-
van D e ι. f t.                   599
Wolle, ende Linde Laeckenen die nu ter tijd binnen onfe Stede voorfz
ftien, verleggen fullen mogen, ende die honden op der Lomberde-huy-
fen of anders-wair binnen onfer Stede voorfz daer hem dat befte genue-
genfal, daer zy onfe Rent-meefter van Noord- Holland die nu is, of na-
maels wefen tal tot eenen eeuwigen erf-pachte, jaerlix tot onfen behou-
ve voor wtreyeken fullen, ende betalen feven-ende-vijftien ponden»
fulcker als wy van onfen renten nemen,te betalen tot twee termijnen,daer
de eerfte termijm of weien fal tot heyligen MiiTen naeft-komende, als
men fchrijft M. c c c c. ende xiiii. alfoo vande eenre helfte, ende die
ander termijn als vander ander helfte tot Mey-dagedaernaeft-volgende,
ende alfoo voort van Jare tot Jare eeuwelijck durende , ende want wy
voor ons, ende voor onfen nakomelingen onfer getrouwer Stede voorfz
dit vaft, ende geftade houden willen, foo hebben wy defen brief doen             ι
befegelen mit onfenZegele hier an gehangen, Gegeven inden Hage op
teneerftendachin Auguftoin't JaeronsHeeren M. cccc. ende xiiji.             .,'
onderteeekenc T. de Swieten.
<SnBoetoeluptbebelenbingeban't EombaertBupg inb'eerfletyitf *n«y«»y$
gefpecificeert/ 'tfelfbe nieten fcBöntgeftaenteBébben/terplaetfebaec % vb°S*
«ubeBW-OaUeflaet/foo bljjfömim nptm ttoee laetfïe bat Bet
nopende gro-
3©am-Bup$i en ©leeg-Balie / te famen gecomömeert/ in Set bootf3 «· vcrand<;-
Sombaert-öupss toierben berplaetft ·, topberS të Bet notoir bat be fteU ïïiaVSJ
bee ontice be jegentoooibige ©leeg-Balie nocB facrlticx: berpacöt toerb * '
metbe naemban Keiienaer van't Wolie Want-huys * meteemgeflali *sitt τ"ί*~
ïen ofte brincftelgbaeri\\ begrepen/ inbetoelcfiealle§oo?terg wfa,f*lfie*#
!N?terfen) öun generenbe met be neringe ban Haften/ ftinne of Mz$
te heeftopen / geBouben toarentooo; te boenflaen / of't feïf be te rebime*
ten metfeecfterftlepn geibbaer toefïaenbe/ 'tgeen ttocïj raefclötr boo?
ben$acBtertoerb gecollecteert/ gelöft oocit boo?Uenleer iCréToriec
ban Stabtss-toegen befeben-en-büftigB ponben aen ben föent-meefier
banSooib-^ollanbt boojgemelt toerbentoolbaen/ * tiptalBettoeifte * Si"W~
tonfieett/ bat bit Hup£ febert 't^aet 1413. tot een ï©ant-Bnp0 en gT*1**
»ees-öalle Beeft gebient/fulcr Bier upt te feefïupten té batBetïfêartt* '
s
neit (in toelcfterg $oo?b-toeften-Boecft öet felf be / bolgeng ben eerfiett
W/ geeft gefiaen) tot Bier toe moet BebBengefïrecftt en febert b'ie tp*
m
mercBüjcR beranbert en berftlepnt stjn: ten toare bit geHiciji e ηοφ
ίίf SJ0** becplaefl 'tgeen ebentoel nergens blijftt. "®e grafBt neben£
o» ï©ant-Bu»g en ©leeg-Balie fieenlopenbe boert be naemban Vol-
2"s^ragc>na alle apparentiebermtt.S bel aften-bolberg Bier ontrent
gfi^ant-ïjupsf beel Beb&en getooont. m be ïïefo?matte ban m
χτ
PWOlncften <©obg-bienft t$ S*. Chrütöffèts ofte oude Mannen-huys «aJ** v*>.
capei aen be feïf be gracBt fïaenbe/boo? be £ aften-Balie tngerupmt/bie* SSei
}::ll0eKaoftnieteene tot een ^aep-Baüe/toelfierjSneringe bermeerberen^ luii*
^^bepiae^öoo^bepb^e ölepn ballenbebe Saften-öa^opnieubj
mm·
-ocr page 116-
eoo                        Befchryvinge
«efAivviiioeβ1ϊ3β^ tot"^& totttoMtt i Sönöc baer toe beruofett een ööct gebteïte ban
ïaBdtjegeS. <^tt $eci)ten€apelie/ 'rtüelcnmetbeeleöocnen en feajTen/ toaer op
woordige pber hoopman en 33Binifeeüec fjjn bpfonber mereït ïieeft fïaen / feec o?*
* β1^η"ηί Oentlöcö en beguaem tg geapp?op?teert; b?agenbe be naem ban Vent-
S»riMc· ^al vande Lakenen Dfte VenduLakea-hal· 3jjnbe0$eettalgemene'tuint*
fccl tin groot ban alleröanbe Xanenen. 3Mt gefcötebena upttopfm
banbe^teen/uobenben ingangfïaenbe/ ixvt Saer 1645. ©erfcDepbe
ante bettreeïsen sijnöec / altoaer alle gemascöte Eauenen/ alborens
toecnoftof berfonöen/ ofoocït op befe ©em-ïjal te «oop gep?efenteect
mogen fcoerben bepjoef moeten upttfaen en oo?beel ontfangen of toel
of Qualöcït gemaecfet 3ijn/ enbe na ïjaer baleur ofte beugbeltjcnöept met
feecuet opgeflagen looben 3egei gciupfl toeröen· ^nberbe^tempetë
over-oude fowt mebebe boo^noembe 3ege$ toerbengejïagen/ binbm'er betre
Sf taken ote öe btfe Donbert jaren oub / ja eentge ban foo Boogen ouberbom ais
acnn-e au geenein geïieeï lollanbt $ön* Wz ïofïücfte Beuren en ©jbomramien
feicr, öteopbé^nermgecnHoopmanfcijap tn allen beelen 5üngemaeciit/3ijn
oocnal ban oubetpbenmemgbulbig ·, toerbenbebpberloopbatupben
foo nu en ban na gclegentïjept banfanen geaitereert en geamplKcct.
mm maintien ban alle toelcne ty be iBagifïraet gefteït $w berfcöepbe
Officianten betoeïene alle met €ben berplitfit 5Ö11 nau&eurig te letten
bat alle beüeuren cn<©?bonnantten op'iHucu toanbe Eanen-necinoe
aemaeent/ boïfcomenjcïi ac^terbolgten onfcerö?eHeïi)cït na gnomen
••««cïiBten foerben: mttfgaberss bael fcïjerpelijcfc toe teficn bat een pöeröpfpe
gerecljttgiiept gefjanbftaeft toerbe: a$ baer fijn bier Gouverneurs,
yie en wit toclcfeerg ampt en officie t£ generale opficStteïiebben ban alle faecöcn
y de» plicht ^ geringe enbe ben toelfianb ban bien betreffenbe; befe m met eene
Loyers bte oo?beelen moeten toat foo?t ban loobm-muntofte fiempei
pber Men na fijn beugben ïjeb&en moet ·, gnfgdöOf.3iinfpooc6Tar-
ra-meeiters ober 'tbollen ban be Eaïtenen/ fïaenbe aen Öaeroo?öeei
fjoebeel f€arrabe^?apier^ofteïanen-reberii op be paften- bolber?
, fullen becmogenre berijalen teegens befcfiabe en fauten ötefoojbanoaj
:;                ten/ beroepingen anberfintgbpberfupm banbe boo?f3 mww
<n be Eafeenen toerben bebonben ·, 3tjnbe getooon tot af boeninge ban
olie bergelpne boo?baïlen&efaRenb?ie-maelbegtoeeB0ter lallete »cr*
. , β gaberenj te toeten ^onfbaea^/^onberbaeg^/en ^atecbaeg^boo?/
ii£dtéZ mftbm banelf totttoaelfupren» ^pfönoocfegeOuubeninguanw
Terneu». al^ (€aiTa-meefiersi&e bol-aerbe ban be Safeen-bolbersf te bifite«»
boo?-en-al-eer befelf be bp be ©ollerg mag toeiben op gebaen/ en baer
ober meire öaec oo^beel in goeber confeientie enbe opreeïjter gemoet
un te fp?eecfien / enbe bp al bien fp be felf be aerbe foobanig bmbenmi
fp W oo?beeien onbequaem te 5ön om be Eaneng na beSoren te Bonj
nenfupberen/ bermogen in fulcuengebalte befelbe aerbe te nBwgJJ
en be ©olbersj berbicben b'felbe op te boen» Cot alle toelcne runene»
fp affonberlijcii toeren fcereeb-pu'gt bat fp tn W uptfp?eecBen ban
-ocr page 117-
van D e ι ï t,                           601
gaer ooftêel/Baer f η alle opreclutgbept en getroubrtgSeptfuïlen geb?a*
gen/fonber gunfie/of afgunft en epnbelpca in alles* te boen'tgeen goe*
be <ö3oubecneur$?/;ïtoperiS en (Carra-meefïerg eer enbe eebg-öalbe
fdjulbig sim en beöorcn te boen. $a öefe bolgen ttoee Provifionaers, bie
atëfeconbejS 3ü« ca bp toettelpcfecaöfentie toan b'een of b'anbecbanbe ί„οίΚ·
boojnoeinoenöaer plaetsS moeten berbuilen. #och të'ereen Bailiu, ten,
bie geïjouben \$ acïjt te nemen op alle flupcuerpen/ frauben en contra*
betuien banbeïieuren/ be boeten en keuenen baer toe fïaenbe teber*
bolgen en in te boderen, Hocö tiereen Knape, bie meteene Ρ renter
iö totbienfï en genjf ban allebiebanber geringe. Wk blaten op ben ...
f
ttoseben Ifêaenbacö na't meutoe SJaer/ toerben eenige befer bp be verSinf·
peeren banbe 3©etfj (bteatë-ban Collegialiter alöier ter ^alle ber*
VtU die».
fcfjpnen) becanbert/ op boo?gaenbe nominatie bpbeatë-bannocD
in öienfi fjjnbe<©fficiamengemaecöt/ en aenbebooz-gcmeïte peeren
acfjt bagen te booren ober gelebect/toaeruptb'electie bier ter ^alle
geöaen 3ünbe / alle op nteuto booft boo? öoof t be-éebigt tt> erben. 3&aer
en-boben toecben bp be peeren 25ucgemee|Ïeren ober *t 3Lafeen-berep*
berg/ ban oubg genaenu s*. Adriaens Gilde, bebalben ben Deken «· «»«*
(5ijnbeboo?gaen3SenlBagtilraet5Sperfoort) aengefïelt vier Hooft-luy- ^3«?"
den, bebjelcne alle gefcbülen en ongemacnen foo tufleïjen IBeefterfl en cade,«r*
ünecbtjs alsf ^necötjS onber ben anberen be neringe aengaenbe/ bp E?r,ns«™»
toïlltgberbljjf/terneber leggen enbeflec&ten/confo?mb'<®?bonnantteUicn*
en @iibe-b?ief baer ban sönbe; bier toe ben eeeften ifeaenbag ban pber
f^aenb beg namtbbags1 ten btjfupren baer becgabecinge öoubenbe in
tefüfbt
ïftamer baec be <©ouberneur$i ban be^alle op baer tijbt ooft
bergaberem ^it <©tibeljeeft een loflp geb?u*>cö/toacr in bet beele an*
beren obertreft/ namelöcBbatöettneengebupctge onberlinge co?ref* fw" £"*£
Ponbentieig/metbte ban negen anbereboo?naemile^teben ban ganfclj
en verg*de-
*$0llanbt/ aljS Dordrecht, Haerlem, Leyden, Amfterdam, Gouda , ringetanaiie
Rotterdam, Alcmaer, Hoorn, en Enchuyfen ; melCHe tien met ben &£*"£?*
anberen/ bolgensfantborifatiebanbcn^taetinbato i7.^ulp 1638. ticn grot*
om be tbieeblaren / bp tour-beurten ban in b'een ban in b'anber <gtab/ stede*.
baer gebeputeecben op febete Defiemben trjb bp een fenben* ^ie ^>tab/
bJtm.öbeuttefjettsSombe nagebupren t'ontfangen/ i$ gebjoon ttoee
occommttteerben lipt be jBagtftract tot baer affifïcntie te fenben / en
^becgabecinge tfcoee bagen lang ban alle berceerbe boften binnen baer
S&tabtte befcoperen/ berepg-noften toerbenbebp pber ,&tabtn't par*
muiter bolbaen. <&p ^fz bergaberinge (m belacpjcber bjpfe be
synode der Droogfcheerders genaemt tuerb) bierben alle gcabamina
tsemenebefl banbereberpe belaugenöe bereffent; be refolutienbien*
aengaenbe genomen bserben periinentiöcb genotuleert en na gebane
^Ppo^taenbe principalen/ moeten gemeenfamerftanb bp eltb in fnn
aatabt onbecbouben toerben» l^ocb 3pn bupten be 'Haben-ïjalle ober't staei. ««-
bectoen ban be Jlabenen gejïelt vier Sraei-meefters w be 3toart-ge*fterf·
<0ggg                                   berbj^
-ocr page 118-
Befchryvinge
6oz
toertobc Htaecïienen / na bat bte ai-boorengm blaubje bertee fte&ïrm
gebeurt/ 'tjtoart afnoocnen met aiupn en foo bep?oebcn fcatf> gott
3toart moeten blpben of anberfintg conöeinneren öefelföe op meuto
taken ramea gebertbt te toerben. (Cot naber o«ïÖf ban De Bermgïjc ontu^eent ïjet
out» enhe
dcodaegs.
ootfc niet aeneen goet getal Laken- ramen om beSafeenen opteöjogen/
öi'e ban outg plegenbe tetfaen meenBelbt/acIjter öe f'egenbjoojötrje
^oele (altöansf met ^üpfen betimmert) sijnnaberfjiinptbeiplaetit
buptenbe #aterfïoötfe-poo?t tnbe fBaöe Eanben/ bc &taot in
ben gfare 1650. banbenlactocbbanlrenoCECiientieSeifcijotiiecft
öeftocöt/ toaeu ban tot beboojfë Eaecftert-ramettbjerö gebjupcht een
5il TreferUrs
Camp ban omtrent ttoee Ifèergen Eanb£ / * iiebbenöc tw aen een
nieuto Beguaem3Boon4jupgboo?ben gestoooren Raem. wachter, ote
met eene Gilde-knegttö banttet boo?gemelte &t. tiD?taeng <®üDe.
Mernaefi benü befcïfêebe EaUen-ltaile $ öe
SAEY-HALLE.
©003 befe gemeen (geujengefepbig) met be Eaben-balle inbe €&
zaeyiuiiepeiieban't^uöe DBamten-öupsi (nu $t.%ma$<©ïlbenamer)tot
yacr ν oot öat ^ ceij0C|e merc&lücö toenemenbe / eer ft be Eaiten-ïjaUe en naöet*
ïjanb oocnöe ^aep-öalle toerbe berïjupften groteltjcr banpiaetgber*
Hoeneet de betert. omtrent toat ttjbt befe geringe Bier ter &uM fijn bspn geno*
f^yf^menèéefti^bupbeïötHteftettbpfeecfierïiefrepn op fijnoub ©laenrê
sSii«rt. in een gefcöiïöert bo?bt /Bangenöe boben be beur ban be Sop-namer /
tot toaerfc&öutoing en bérmaning ber gener bk baer tonnen u boen
gebuen/toaeronber tot een bp-boegfelbefen Datum in njtaeö vymw
gebacïjteniflfctfaet;
Binnen de Stadt van Delft gedaenons intrey
Met de Saey-Neringe den 2. dach in Mey.
A0· 1596.
€nbttïtomtboo?fooberreober een met 'tgeen top rxw-tltMmw
» shthvtn opftcöte fcaji s** Urfeien Cloofter * nebben bp geb^agt/ en ergens in
/ w* ^taös regifterg Dabben gebonben / namelijcïi bat ©et feïföe Cloojtec
mben^are 159^ tenbeöoubeban bk ban be viaemiche Neringen?
met een memcDte ban Wepne 3©oon-ïjupf nenff betimmert en ιηζ wj*
frïjepöe (iraten öoo?fneben bJterbt / öie genoemt fijn na berpepot
©laemfcDe^teben. mint onfe boo?-^uberiin'topbomen bannen
<©o?iogb tegen ^pangie/ gebuprenöe alle bte bloeöige toerböigtno.»
om be ïïeïigie / be blutfjtclingen upt ©laenbcren niet beibenoe beitai»
lefjerbergen/oebben naberijanb (beïJepublycit toatgerefta&iieert^n
be>feif p?emiea op gefieltboo? öte met befe geringe öiertotlDenη j
mentooonen/ gelücn fpbanin bit boo?noembe Saer een groot ay
tupjigefinnin öinmn8a?i:mwprenö^ö?nomfangen; toanneevo
-ocr page 119-
Tan Dei, f t.                         COJ
biegrootee» toet öêo^lionttccrbe gencrafc l^eure tof er gemaetnt / fck Keur,hoecU
iJOecï$-getoi10 ίη b^UCH tiptgtttg nut fcefe i€itel j Eerfte Keuren van de van de zaey
Draperye-NeringevandeSaeyenendeGrogreynen, die gereedc weiden Ncr^nsc*
binnen der Stadt Delft. Gedruckt by Bruyn Harmenfz Schinckel, in 't
jaer 1596. toaer a$ter aen fijnbpgeboegt be afbeelbingen en con*
ttcfeptingen bet ^egetë enbe i€eetftenen met betodcne be^aepen/
Redenen van"
03?ogrepnen c» anbere fluciten / binnen befe^tabt gereebtenöe ge-het uytflu)-
maecfet/ gefegdt en geteecitent bierben. jBaer al-eer top berber boo?t* ££ *fche
gaen fal öier ter piaetfe fto?tdijCR bienen aengeroert bat Bet af-topfen Viiichtdin-
öer boo?-gemdte ©iucijtdingcn (bie foo bccriycftöupten be#oo2ten geMieaiiw-
toicröcn gcfïooten al0 bootenen oocfe tèberDaelt* ) niet foofeer tg ^^«y
Ueroo?faecöt tot berftïjoning ban bc toateren boo? be boenmaetë Dier £ ïiSc
3Ünöe menigbnlbige 252öutoerpen / geltjcn gemeenlijcR toerbt boo?- hebben ge.
oegeben/ toantDettoaifenbanf)aer3©olle (toaer boo?Dettoatertoerb tral·"
;
getroubleert) allecnlöcfc febert omtrent bjjftig laren eerft Ï0 begon--. JVL
«enenutpjattücftgebiagt; maerberittitsÈbe ©lamingen om fceföe;
Itgie quamen bïucöten / en bat be ïSegertnge Ijier te ^elft aisS- boen nog
meer a$ eibers ïïoomtf-gefint toag / al£ mtbs bat be perfetutie en ge-
loofé-bebtoang ηοφ langs* foo meer fjertoaerttf ober cjuam te naberen/
foo toierb b'inlogering banbiemebelpben&toaerbigeMlingen(onber
Wtm foo ban befjoogbjepgenbe fïraffeen gramfcöap bes? üomngg
ban ^pangte/a$ belafïing ban ben SHrrne enbergeüjibe confiberatien)
Jfgefïagen/ oocb bltjcnttjetbateenige blaren tjter na/ begerefomeer*
bc ï^ligieboo?geb?oocKen enBetïanbtmtoat beter pofhipiban W
rentte geb?agt jijnbe/ onaengeften be ^outoerpen alg-boen ηοφ in
mt
bolle eragt toaren/ ecïjter be ^aep-l^ertngetsS geintrobuceert;
Nieuwe zaey.
tot üebo?bertng enonberöoubmgebantoelcftefeberjSbeelgoebenpberξπ genegentDept i£ getoont/jtjnbenu ηοφ obereenige laren tot gertjf
febryv;n;e
van dien»
c-
Jjanbe felfbe eenfeer boo?trefiöcfeemeubje'lalle opgeregttnjöetoube
fwncen-ïjof/ te boorenmeerenbeetë in ongeb?upcH leflgenbe / enbe nu
tot befeÉaep-öaïletn alle berepfïöCHöeben foo perfect en bolmaetfit/
oatternietsigefettHantoerbenaente manqueren/ jjeb&enbe DeDalbett
fMeer bequame Eop-namer (bte fijn ligt fcDept regt tn't $oo?bebaer
Pt fdjerpfte ligttjan baennomt) berfcltepbe anbere rupme bergaber-
ptaetfen/ entnfonberljeptoocïi een feer groote jBacn-folber ront.öom
üerbeelt en afgefcuoten met ïmlYen en bacfeen boo? be ïleberjs en Hoop--
«poen / itcecnenbe tot een ïRagasijn ban ^aencn t'n boo?raeb. %&e
Ornament
van desiel's
£2Ö,00M acn fïraetiSEP cierïijii op gep^onent met eenige figuren en af*
Jjelbtngen in fieen/op be^aep Geringe ffaenbe; boo?namrtönftetmen
;n t mibbe be ïoperii befig met een fiutjö ^aep ober ben 23oom te Da-.
«n w ben klopper aen 't epnbe 'tloob aen fïaen ,· onber ïjaer boeten op
y epnben banDetlijft-toercB leggen pacfien en ftucnen^aepen · boben
aenoebie.'tbjapen banbe ^tabt / toaer aen baü $w omgebiocTjte
^epen/ 3bjierig in be ïjoecnenop-geiiricfet en toeberföb?' met $$eteng
<iPggg 2                                aaren
-ocr page 120-
604                              Befchryvinge
garen af-8angcnbe fefiorinen fo?mei*enbe en lm p?inctpaïe Snssrcfe i»
fielt öefïuptenbe: 25obenbc conté ofte Doogb banbemngangï) iijnfe*
lïoiinen ban aüecfjanbe mfirumenten en toercfe- tupgr) rot be Eaep -Jit*
nngefooftter teri^alleatö bp De öerepöerg bageltjiï: geb?npt&t toa-
öenöe. 3Be poim'e en fo?me ban ïiegertnge alhier geb?tipciii:r)ifi Defïaet
Col!e*Ie van tnbe bOlgeilbe petfonett : l^amciÜCii twee Superintendenten, jpbe
d"JfeTen11" seeommitteerben upt f)et Collegie ban be peeren ban be 3Beti) / en drie
Gouverneurs Gouverneurs, toclcherè een o?btnan$ oofe een jflftagilrrnetë-pêrfoou ijs/
defci· Hajie, ca ïicfc böftcfamengeaifiilccctmctecnöcc^ecmanfen toanbe^tnb
ïc°rSfenIC iwcaberen alle eerfie liaenbagen ban pbec jiKaenöt bas nnmtbbacjii
mitrSader«' ^it ttD0c upreu / omme tot uptboecmgc fymg aenbeboien amptëbe
«icr feivct boo?geballene btfferenten/bc ^aep-$ermge concernerenbe/af te boen/
Amp t* be ophomenbe stoatigueben t plijcfc boo? te «omen / beletten en toeeft
te nemen / en gefameutlijtit be beboibcetnge mOz liet toenemen ban ote
felfbeSeringeteöenaecjiigen en te uefosgcm 3Be becfiiefütge banöe
?icctrteTijck- Couberncus^ (bie boigeniSb'eerfretnfïeltïngeboö? hm &omngen-Dag
hm omtrent moetgefcöiebcn) i^getooonfcei' feejïelijclnoctegaen/afêtoanueenei:
ίίί'νω d?" ö^tt10^ tüötïtet gantfclje Coilegte ban be $|eecen ban be 0©etij (iü)
^filiveru«m* ter l^alïe laten btnben / enfjet gerjeele Co^u^ban tik banber Jecinge
(te mmn boo? foo beel als? fp jitëeeiïerg ^n) tot tjet boen ban be Ho*
minatte/ baer altf-ban ootïu'egentooojbigjönbe/ ernfïelön bermmien ·,
bat fp onber ïtaren €ebt baet mebefpbefe^tabtalg burgeren ofte
i*oo?tercn berpligt fïaen / nomineren fulien fes? perfonen/ bit fp in ifaee
ioufetentte toeetcn en uennen be nutfïe en bequaemfïe te 5ün / omme fep
fce peeren ban be3©etïjbefec^tabtbaec upt b'elertiebanbeeoube^
twurjs ban be Eaep-geringe te toer ben gebaen ·, bat fp 't felbe boenoe/
alleenU)cftboo?oogenfullenDeb&en bebeiioubentffeen bojberinge ban
be felbe Jlecinge / en Bet felbe niet te laten om lief nocï) om lecbt / om
öunft nocuafgunft/ noc|jemb2inbfcrjap/ notïjom bpanbfcöap/ notïi
najenieiho.om seeneclepfanen: &oo toaerltjfi algfien <©obt moet Deipen. ©efe
deviudicn. nominatie pleeg ban oub£ te gcfcBiebeu alïeenlijiH boo2 perfoonen tn
befenbienftgeloeett jpnbe/ met bpboeginge ban ecwge anberen beo?
be peeren ban be 3®etö baec toe beeftocen upt begequaltftceerfte ofte
notabelfle Stgcfetenen *tfp ber felbee geringe ofte oocn anberen al
toaectbatfpbenenngemettec baetnietenoeffenben nocuenbeben/ en
battn confibecatte/befeal^neutcalenen tnbtfferenten geen cpgen-Daet
ηοίί) boo?beel fjier inïtennenbe beoogen / beö te onparttbigei: moflett
toecben gep^efumeert; öoe-toel biemaicimeöebenbaeg^/ al^gefcpt/
beranbeettjS. ^ebermaninge ban in boegeboo?f50pöen €eb gebaen
Sijnbe/ tceeb cenpgelöcft totbe nominatie enöet oberïeberen ban w
iiillet/ toaec upt bp meecbeeöept ban ftemmen gecolltgeeit toerben fe.»
jiecfonen / upt toeicfee bp be boo^noembe peeren aenflontö ttoec nieutoe
«©oubecneunef toefbengeèltgeert/ enbeeenuptb'oube af gaenbe (niet
langer ban 'tïaefïbooilebe 3o^ in bfenfl aebjeefisönbe) om't ^ïg"«
-ocr page 121-
van Delft.                      60$
gjaernotS teconttmteeren/ npt tejcicU bnc aïjs-öan/ mcbe fcp bcfeiföe
Uwen/een tot <©ntfanger of öent-meefïer toecb aen geftelt/ommeban
be penningen uptbe öMeuenberbailen ten Deöoebe banbe geringe/
jaerujrfe reeciiening te boen. f€er felber t|)bt gefcfnet oocö Ö'eiectie ban ν«*ι>&>-
be mtnöec officianten / naec boo jgaenbe nominatie W öe «^uperinten- jj»df
aBderc
binten al0-banmbimfi3üubegebaen/ met enbe nebengbemeuto ge* SïdïÏÏÏr.
fiöten <0oubenieur# bie onber anberen ooc&een daufuie tn ïjaec €ebt luUe.
ïieuüen / be feibe Sommatie te boen fonber onrebei ijcöe affectie / giinfê
of afgtmfi / enöe booste 'tenemaeï conform tjm teneur ban be boo?-af=
gaenbe bernianinge tot be gemeente. &efe minber officianten fnn boo?-
eeclibijf Loyers afte Warandeers, bie ïjaer ufl-een-Homfi f)eüuen ten
minfien ttoeertiaeï be£ ïnmh$/ 'gJBoonfbaegg m ,&aterbaeg£ '0mec* saey-Mar^
gensf/ omntebe^aepen en haffen/ tecï|aüegeö^agt/boo2bebenbu <Jager,twee
ofte IBarct-tijb (bie op befebagcnaifjiergcöouben toecb) eecftbeDoo^ n»«i'*wceks;
lijca te 3©aranberen en lopen, ^efe öeöben een getooonte ban oubec Loyers ofte
Decfeomfl/ alboorengaen't lopen te gaenpberrepg eenno^t eenbOH*
big geDeb upt te fp?eeciien/'tgeenfp alle ban bupten hennen fonbereenig ^oreo* tos
bootfcfmft oaec ban te fjouben/ geljjcfe toel in anbere Coilegieö1 gefcljiety ^J™.
öefïaenoembefebwbgn:
                                                           doen eenge-
beJ*
ΓΛ Heere, geef ons wijfheyt en verfland op dat wy die over dek goe-
v^ deren gelïelt zijn , recht ende eenparig mogen oordelen ; het goe-
de pryfen ende het quade ftraifen, tot wei-varen van de Stadt ende Ne-
ringh. Amen,
K5etjalben Mc byf lopcr.07 tiereen Klopper bte bejegelcfenmer-
Bcnacnfïaet/ iirt3©acanberenoocR fijn ftemöeübcnbe/baecbenebeng
ttoee Provi fenaers, geïijfi ban be Hauen-ïialle ijs gefept/ mitfgabetg een verWnicnifre
Baliy enbeeen Knape, ftacnbealle metCeben becpligt aen 'tgemeene «"«^««11-
ueft ban be Jleringe / onber folemnele belofte ban bebefjoubenifTe enbe ulne
öcimcei'becinge ban bten na al ïjaec bermogen te öebojberen. $ocö
mbti tot btcnfï ban be &eeber0en üoop-iupben ban «jëtabtö toegeh Andere b*.
f Ut
enbe becbigt ttoee Packers, een Meter, ttoee Perfers, een Vol- g*^ ;«*
"er j een Conroyer ttoee blaeuw Vcrwers , CtOCC fwart Verwers, ttame^ de zaey Ne-
JJJcu een 25iec&-bectoer en een ^pbe-bertoer / betocïcfie alie u$aer# op ™&a!!<r
iöct\inbei'enbanbc<0oi!bernenri£S enb'anbere officianten bet Malle eddf.te
jnuermaem geftouben 3ü» te compareren op be boo?f3 falie/ enbefjai w«i«ttwi4
jen €eot / ten aenïjoren ban be gemeente / aen be peeren ban be Wstïj de.
« «omen beenteutoen / of öpgetaCHe ban bten öaecüebiennigen niet
fjöecte mogen oeffenen. Stftbmbe m tnöne notulen getrociien upt
^tat)^ €refon'ers |Baen-boecfe ban ben Sare 1660. bat ben boo??
tec
•«e 5 weecen b$r boo?f3 ^aepen enbe haffen / te toeten bon poer jïuctr
-ocr page 122-
6o6                          Befchryvinge
* j M« ^aepcettettup^et/ettbebanpöertiucB Μφ a$t penningen/ Mtk
Joï
'tmetln reent ïjp ge3toooren j^eeter geöouöen të alle b?te »enbenp?ecns f en
van de sac befioube ban be boo?f3 d^tabt in tjanöen ban ben (SEreforter moer tnb te
ven eB Rat V)erantb3002ben / met atteftatie ban ttoee <®cubernettrg ban oe ^aep*
SKidf' Bolle ban teeiCBgeringregt/boben fjet trattement ban bepéter en an*
paöere me. £mmum öe ^taDt u1 ben gemelten lare noeïj te boben quam aen
befcant toanbeb?teöonbertgulöen/ toaer tipt teöcfïuptcniis bat jaer*
Uier een groote menigte banftuinen ^aepen alöter ter ^alie pafTcren,
rön«iufl0 3©an befe lallen affeïjepbenbe / fullen top boo?t gaen tot be Camerer-
T«nCdcH.i- tenen Lombïert-huys, enöe bat ten opftgte be tywtemto^to
          Gen enb?iebenbanbe©ieefclj-ljaïle/alsfmebebanbe^af{en-iifllc/
nopenöe öefe ttoee geftteïjten allentïialbe beel getoacD toerb gemaetftt/
bes fullen top be öefc&epben Daerparttctilierlijch raftenbe cwïjcpf$w
fce Dierootö öp boegen»
De CAMEKETTEN en LOMBAERT-HUYS,
Eygentlijck gefeyd
Het HUYS van L E E Ν Ι Ν G E.
fcfijfcïS f* toelVt^epen-fctefje ban't ^aer ■«■ï*^*S^ffi
de c3meret. toanbe©iceg-ïjaïiebpgebjagt/ toaer bp be« g5-
ben berïtlaert be gallen te ontijen ban a e jtrae^geifc/ f^^ t
• Λ'ί# iovtn
be i>?tigge-gelö/ * fonber bat ijier uptte DemercHen i|^fatS ι
oftegebnipcft befeCamerettcnepgentlücn ^arengebettneert. ^ot«
m meergeiWWNNM!W3«rt ij 4£*w^«™ f^
vierde,bp 'ttoelcfte(bé8aiben be&tïjoole/ ^^^-«««^^
fcftepbe anberefaiicnycioiitbefe-Caweretten oenb^tft wnj·»
geben/ b/engt bupbelijcïi liteöe/ batfp toen ter tnbt toteen Eoroiwat
bienbetti ^ittébentërj:
j. Voort geven wy hen die Gameren dy« nu ter tijdt ftaen v°°: {[
«n de stade men niet hooger timmeren, dan zy nu ter t-ijdt zijn , enac ν               c.
en wier toe Cameren vervielen of dat fy verbarnden, foo mógen zyie wcuc\ ƒ
Κ,?***" SXÏHjd, endealfoohoechendelanckalffetevorenwairen.
» €f?aef fpjeecfet ïjier ban fijn Üupg toaer tegen «|S
te«toa«ngdegetv tooMMt föubemogi*&^$ffrrt
•f»MM09 Wpbingeban'touöe Sjat*- §«P£"?*ec£^S
'
«» Iie,
9 gtfte bmbeicö tn'tP2tbtlegte-boecHtoepntgofrn'Ên^f;//LSbJcltl£
öe Camerettengementiomm/ma<rto?lbart tXombaert-huys
-ocr page 123-
van De l f ï,                      607
naberSanb tott&pftm toerpïaefi ijs aehjcfc aenjïontg fulïcn gooren.
9&cfe foo genaembe Cameretten gelegen öenebeng bc *Seebi$ï-marct/ett Nader be*
fcïjupirêober beboo^ M^-ïjaileliefïaenjegcntoooabtgmberfcöepi <"chr>,yinse
be JSoontjupfm bp be ^taötaenparticuitecmbergiupjitoerifenöe/vandIWU
alle onber een bacR/ 'ttoeiö ban betre/ fonberlingeban'tjloojb-toette
af nomenbe/een aenfienlijit gebouto rep?efenteert.t€e toeberftjbg beran*
bert öetbannaemtn Ooöer en v^eefter silver-pand» 25oben aen be
miöbel-gebel fiet men nebeng ^tabg toapen ooc& bie ban tf ïcmaer en
<©ubetoater/ ate nacD elöecö ijtec ter «^tebe toerbenbe gefien/ tcft gaern
ben uptleg ban bien foube ïjeböen gebaen/ ten toare mp Set recfjte be*
fcïjept niet toaS in gentene gebleben. 3©at nu giet Lombaert- huys fa*t befciüyring*
particulier belangt / baec ban tg een %m ban guijtfcnelbtngS ban $ o. ran f £om~
POttbenöolianb^faecltjcF/ gegeben nvt 3!aer 13 57· bpGraefWiüem "JJ., v5ö
devijfde, bie'giSaec$baeraen-toolgenbeinföniBemortegelagen/ iccningc,
enten laefïengeöeelBrancnfinntggetoojbenïönbe/gemeennjfibeDui-
ie Graef gieten toerb; toelcfeerg $|anbbejïe ig ban befen trant:
O Artoge Willem van Beyeren , Grave van Henegouwen van Hol- Quitamii
L ·* land, Zeeland, ende Heere van Vriefland, doen kond alle luyden dat van de Gratf
wy om dat overgeven dat ons onfe Stede van Delft overgegeven heeft, we8inij?°ir
dat Huys dat wy hem gegeven hebben, ende verkoft datter die Lombaer- jaerüj", °di'e
de Huys geheten is hun quyte gelaten nebben, dairvoir dertigh ponden de felfdc had-
hollands of te flaen van den ouden pagt, diefy ons jaerlijx geven eeuwe- de op't Lom
iickendurende in tegaen van Meyenunaeftkomende, inoircondedefen ofoLeent
brief befegelt met onien zegele, gegeven te Dordrecht opten xxiiij. dach banck. "
van O&ober in't Jaer M. ccc. Lvij.
Mm ïsp aïbienmen ben (ïijl banbe booigaenbe eeutoen (biefctoiijS
wat bupfteu en confup^3ijnbe> niet genouben toajS/ bolgensf btferetie/
mt toe te geben / men mogt mtffdnen bermoeben of fjettjoeft ben &&
cwtacisntet/ al een Saerboo? De «foacf felf/ fcceft beginnen ttlmtn*
ten / toant ben fin befe£ b?ief£ niet in allen beelen ftlaer genoeg upt ge*
uiiicBt 3ijnbe / fjeeft ong be regte Renntffe en gereguireerbe omflanbig*
jjewn ban Dienaltoatbupftetujcft nagelaten; maer gelijcRmen upt n1*'arf 15*
$wboben-fïaenbegiftebane?aef 3©illem bebierbe/ toegeitfbe Sikv7B
^ametetten aen be ^taöt / befcnepbelncït fietbat befelfbe Stnno 1342, Leende in
rot een baneftban fteening ofte l£ombaert-bup$rtoieröen gefeupeftt/ ™?ttyJnu
'oooiijcattopbersf upt bebjieboo?gaenbc tieten ban Graef Willem de scll0Uden'Si-
h V Sinbei: be B^cbepben ban b'oube ^aüen-ijalle getufereert) bat be
wf3Banc&banSecm'ngentn't!$aer 1407. geöoubentot'er t'nfefeec
gu^ftaenbeopbenSoo3b-toefien-öoecfiban3t jKarct-bclöt / toclcfe
gupst tn»t kif öe ^lacr bp be <02aef berooft 3önbe aen eenen φπίίίρ? be
S?te/ '^3!aerbaernabp be felfbe ^)Dti£P^ toeberom aen be ^taö
^^ec-geöaenomtot^t^oïle ^ant-öwpiofteSoBen-DaHe/ mitf^
gabic#·
-ocr page 124-
6og                             Beichfyvinge
* si* tnn sabergbe aMeeg-BaÏÏegeappiopneert te toeröen^ Mm mi oa bit
jp.jp/**» ί98. 'Saer 14 * 3 be boo2f5 iöanca ofte Ilombacrt bcrbaren <ιξε / té mp ^εεί
boegen gebïeben / fcocD in '3 ^tabg jiBemotiael-boecnen fat men toin*
ftbuSdT" öc"
öat op't faet 1554- ösn 19. SobemberfeecHecCoopmanupÉ
ragt ofte pemont/ in meening 5Önöe firn bernrcgen €>ctrop / om (Cafel te mo*
tuyr van gen 0ouD$tt / te berbolgen / belofte Doet ban böf ponben groten ölaemjS
*en 'rjen
ε aen öe ^' «^fi-mecfteren tot p?oftjt banben -Hiutixniaerlör te fuilen
fretaicngebupjenbe öatöp oftepemant an&erd uptitraclite ban't feibe
*  sirtiJif*- <-©ctropfou®afelfjoubenbinnenDefe &tabt.* Stonbert Sarentjter
JSSÏiir
na ij$'£ ®«MP nu berljup2t Ü002 ben tijbt ban bjiemael feben ofte een en
*» ƒ. «je· ttotntig Sacen/ ingegaen psüno fHp2tl 1655. op fe.ö öupfent guiten
contant / en een penfiocn ban tbjee öupfent ö2ie öonbert gulben 'ojaersf
toaer ban \itxi iftentmeeiter bet* bepbe #arocï)i-ï»ercnen ontfaugt 1500
$uiben/ bie ban't-frater-öupg 400· euöte ban't ^agijn-ïjof gcliiche
400. gulben* €nöit igalöetgeenempbanoutsteboo^cDiJntö geïio>
Herkoma ww töegentf ïjet Lombard-huys, toelcners* naentg oo?fp2ong bp beclc
•fan het gofuffcnecrt toerb gebaeit te 3ijn ban be Lombardi, een |2atte gefeten
woord Lom- 0p jjg frontictett ban^taltc/ öetïanbf£öapLombardiegenaemt3ijiice/
ïiftecin«ie- toelfeerjs 5!nfco oonberen tot ben tooecner en onmatig getoin genegen toe*
fenbe/ b'eerlïe^nbenteurg ftltijnengetoeeitte30nbie befemanme m
Λβη, b'al-otiöe tpben gepsacttfeert/ en berbolgensf alommeboo?be3Beei
relt boo?t-geteeït ïjeöDen / niaer be grobe mif balpenen tot uptfupping
Regiem»» ban be gemeente foo lang£ foo meer ontbetut b)erbenbe/3öfl tot fiefnoe*
•mtrcnt de pmg fcan &at alte g^ooten gebrin en beteugeling ban b5onöel)oo2it)cfie
fciieenioge. f,^.^,^/ οίιη t}jöt tot tpDt ^p ö'<®beröept naber reglementen öacc
op geficlt; gclijcn nulaefi ober benig laren aiDierbefebolgenbef u·*
blicatie të gebaen.
verminde- Mijn Meeren de Magiftraten defer Sradt hebben tot verlichtinge van
ïinge van de <je gemeente metten Ïafel-houder van de Banck van Leeninge nieuw
den de""pan" contraft gemaeckt, tvvelck ingegaen is den eerften defer Maend April,
Jen in bet adverteren by defen de gemeente dat fy van hare panden,die fy inde voor-
kiiis vanLee- feyde Banck van Leeninge fuilen komen te brengen, in plaetfe van een
mnge alhier. bjanci5? dat fy vantpond vlaems van verftaen-geld ter weeck hebben ge-
*/ K*»r-he!{ geven, nu voortaen niet meer fuilen geven als een halve ftuyver, wefen-
/.iio» de den derden penning minder, gepubliceeitden 15. April 1637·*
3©eicöbecfïaett-gelbttamp berigttgnocD nabec berminbert i$ of
omwstre^ eerlange berminbertfaltoerbeu/ tn boegen be 25ancn ban Mlecmnge
tt„L""; altimnsf uptgoebeinfigtenenom polmjciie rebenen inalïe^tebew
Sn toe «ia- fee Sanbe/ onber m beljoojitjae bepaltncen/tuet alleen tuerben toe ge a-
ten op coH- ten / maec foo lang^ foo meer bp be ^teben felf to't toeren mjte»/
Φ«'·- aeïijcïi men mepnt / na*t erpireren ban be nocD lopenbe Dup? uan oe
mm$t/ mist 00CR te fuilen gefcöw&en / en bat tot be^ te «WHgjJi
-ocr page 125-
van Del» τ.                        go^
ïagementen berïfcötntg banbe behoeftige intooonberen tie in tpbeit
ban noaö gebiongensönbe öaec goebecen te berpanocn / met met upt*
mecgelenDe tooecnec (gelijcii anberS biebtoilS gefcfjiet) foutim toecben
geplaegt / toaec boo? fommige tot fteelen of anbcce ongeoo^Ioof be pm*
tijcquen / mochten nomen te becballem €n upt öufDanige infigten tg
befe infïeilinge een pnjflöcntoercö/ en felfnietflcpbfg tegen beCftii*
(ïciücfie föeiigie
; Wel geluckialig is hy (fepb tm ©falmift) die figh
verftandelijck draegt tegen den elendigen: de Heere fal hembevryden
ten dagen des quaets. * ©aec in tegenbeeï ïi^x tooecïiec en obec-toinfie · pf*tM 411
alientijalbeboo?beganfcöeI|. j§tD?iftboo?eengcutoelöcl*eenabomii * «3.
nable fonöe bjecb uptgeïicetert. 3fn anbece getoefïen ban €ucopa en felf
oocn moe nabupcige&paenfcöe $ebeclanben binbmengeftigtenbie
fp Montes Pietatis t hut iê/ Bergen van Bermhertigheyt noettten / toeï Leeö-bane-
metbe naem maec niet inoecbaet becfcDelenbe ban onfe liitpfen bankc"hoein
Eeeninge. €en §up$ tot Defen öanbeï fteguaem en fegentooo?big baec 52rfi«7C
toe ttocD ötenenbe is gelegen acötec be sfêacct op ben Hangen-böcö /
banadjtecen metttoee boo?-gangen ofte pookten aen be 25ucgï)-toal D«rcriPtie
MutBomenbe / een ten «©oden en een ten .Supben* 3|ier toecben beleent ™„ lVmS·
niet alïeen allecöanbe ftiebecen 3[ p-toaet en §up$ caet/ maec <S5out/ aihiert *
&tlbec / Sutaeien en alleclep ïilepnobien /foo toel ban öupten ais ban
pinnenbe&tabt/ 5imbeboo? bk gene/ Uk 'tïjaec fcïjamen/ en Baec
beDoeftigöept niet en becben openbaren / berfcijepbe ©?outolupben tik
atëfBanelaerfïecgbecgoebecutpDeniBeubelengaenbecpanben. €n smn»* w«
ten etnöegeen baetfoeftenbe lupbenfig fouben onbectoinben eenigecöan-
tegen" parti-
peUBeublegoebeceninpanate nemen/ ommebaerbooj&aerfelbente ?ulie.re be*
beccöCKen/enbepublücfie^ancöban ïeeningete iimttm / foo t$ iSaSJSi
pee noeïj onlangs/ tot toecinge ban bien/gepubïiceect bat be upt-gebec# hn,
ban penningen op panben / t>k getooon fjjn in be 2&ancö ban Xxenin*
öegebjogt te toecben/egeenöetminftecegt ofte actie fullenBebben op
ceobecgenome goebecen in panbe/ fulcï 6et ben epgenaec ban Urn ten
aucn tpbc η b?p jtaet be felbe goebecen ais b?p epgen te binbtcecen / enbe
«enooubecsbanbientoebec af te bojbecen/ fonbec aen be felbe nogö
tenopftcötebanbegenote Capitalen/ beel min be geftipuleecbe inte*
«iren ban öien / in eenigec maniecen geöouben te 3ön·, enbe bat baec
S! uu ö^öo?f5 upt-geberS ban penningen op conbttie aisbocen/
nocttuecbeuren fullen foobanige fomme ban penningen ais bp 8a ze 1 op
ortebooibe gefepöe goebecen/in boegen boo?f5/ fal toefen upt-gege*
«n; toelcne boete geappliceect fal toecben b'eene fjelft ten öeDoebe ban
mx «enb2engec / altoaert 't oocö bat öP felf be penningen op ofteboo?
setgoetgenotenSaobe; betoebec-Delft ten beöoebe ban ben kernen; en
öoben bien nocö böf-en*ttointig gulb: boo? pbec öonbect gulb: aen ben
jptTtctec ban be §u|ïitie / in fobanigen mepninge bat al Bet geene be
S!nïect
öuli,en & palTecenbe/ in bien beele telcbenS toebecom booi
sonoect gulb: ten bollen fal geceecbent toecben; enbe uptgecepetepen^
-ocr page 126-
6ι&                        τ Befchryvinge ·
nmgettitt'tgeBeelgeenftonbert gulb: beb?agenbe/ ecftter beboete ban
*sittiK*ur- btjfen-ttointigï) gulb: boo?ben officier mebe fullen 3ijn toerbeurt. *
tot*, f.%79. (©nbecö'oubetnftelunge/ baer top algnocB ban ïjanbelen/ tégeen*
fints* banbe jongfïe
De Ρ Ü Β L Υ C Κ E f AEGH.
3$egt agter Bet d§tab-Bup£ gelegen/jpnbe een Begt en ftern gebouto/
en gelijCB ban booren op be iBarcnt / foo oocii ban agteren op't toater/
met ttoee rupme pooien uptuomenbe, noeneer en boo? toten be felf De
aen be ^tabt tg gegeben / Bebben top in be befcB?p ainge ban be Eaucn
Balie geiten / namelijcït boo? <a?aef 3Mlem be bterbe / in fijn p?tbtle*
gieban ben ülare 1342. baerBpnebenS be Eanen-mate enbe bie3e*
geinige banbe Safeenen oocn geeft die Wage, met bp-boegtnge bat al
be boo?beeïen baer af-fiomenbe ten beBoubeban be ^tabtfouöen toer*
ben geemplopeert. * 3£otB febertmen b'Smpofïen op be ïfêagen ge-
neralijCB boo? Bet ganfcBeÉanbt Beeft op gefïeit/ gaet toel ttoeemael
foo beel meer p?ofijt aen 't gemeene&anbt/alg toel aen be^tab. "®p
fe inflellinge ban pubujene 3©aegen i$ alomme tn alle gereguleerbe
Sanben boo? be ganfefje 3©erelt al een oub géb?upcn / om be geratte*
Bept te Banbfjaben/en een pber fijn beböngen getotgt toe te laten ftomen/
be naem ban ïfêaegB / beriberenbe ban't tooo?b toegen/ felf fpepgen
öebupbtngmebeb?engenbe. i|ier moeten alle 3©aren en üoopman*
fcöappen bie o?btnari£in't grog bp ponben toerben beruoft/getoogen
toerben/ ennabe toaerbebanbtenfoo aen't Slanbt al$f aen be ^tabt
eenfeetner tar betalen/ sijnbe baer toe Twee grfWóóren Waeg-mee-
fters, toetenbe fjoc beel boo? pber Bonber t ponben na p?opo?tte moet ge*
gebentoerben j fulcrBoe meer be^cijalen banbe 3©aegBtoerben be*
laben en bejtoaert/ Boe meer be ïaft ban't Blanb en be ^tabt toerb m*
ligt. (€ot bientt en gerijf ban alle Ut aen be 3©aegB te boen Bebben w
cenige ge3tooren 3Hrbepberji bie men Bier beelttjt0 κ 1 aen-kinders noemt
bermitss fp 'tregt ban be üraen (baer mebe be jtoaerfte lafïen tn en upt
be ^cBepen bearbept toerben) in ^up?Bebben/en ben arbept baer dooi*
ballenbe/ oocït toaer-nemen / Bebbenbe Baer lupfie nebenö aenoe
3BaegB om alttjb bp be Banb te3tjn; befe Bebben tot Baer mPQmjr
penopftëarct-bagenenanberg air er b?ucu toeren m eentge waeg-
kiuyers ·, ober alletoeïefte tefamen/ beboo?noembe 3©aegB-»tfee|terss
BetopftgtBebben/ fijnbe tegen alle mtë-berftanbenen toan-ojb?e met
3©ettenen<©2bonnantten onberfcB?aegt/ topberg bcrpltgt 3nnbe/ m
galanten en't getotgt nlaer/ en ban alles öeBoo?i0cH 25oetJi te pg
3£>e getotcBten moeten oocfi foo nu en ban boo? SiW®ftBfSS82S
Ycker tegen be ^iaperg (op ^tab-öupjs betoaerttoerbsnbe) ouerge'
fïagen en gepiïtt toerben.
                                              . ^AAMrttat1i
^nber be geboutoen m gefiicBtcn ten Be&oube ban be m2Ej^
Befchryving
van de Waeg
mie/gaden
iioeneer en
doot wieaen
de Stadt ge-
geven.
* Slet b$vea
f',
596,
Ten welcken
cynde de
Wagen fijn
W-geftelt.
Officianten
en bedienden
in de w*eg ,
Miitfgadori
wat yderi
pligt is.
-ocr page 127-
Van D e L f τ*                  en
fcjöappwo^W0t/öoe-toeïntetijaniieouiï|ie/noi9tw toelbe Dm
naemfïeiss
'tOOST-IN.DISCH.HÜYS.
<0emeenïücRgenaemt d'Ooft-indifche-Camer, ajjparctttïücfi ber* „ r, ·
mim in b'eeHle fiegmfelcnbanöegeoctiropcecö^ofl-lriïiiftDcCom* eSÏÏZS?
paatitgöeiSfelfji25etotntöeöDerennotööeenöpfonl)ec^up«/macraïs ^t vang"
leen ergengeenHamertotDaeröp-een-fiomftöaDDen/en onaengefien ï?0!-.1
Indi-
raa
De faecn beranbert/ecïjter De gemeene manier ban fpjeec&en / boo? a& £««
tooonte / onberanDert gebleben simbe. ;©it Igup0 gelegen aen't ^upt- '
ejntbe ban ö'^uöe 3Mft / omtrentbe^upt ofte&cDiebamfe-poojt/
icDupttf ober 'jflanbief ammunitie- mmm/i$ gefïigt bolgewa 'tjaer
m m De boo?-gebel boben Den ingang ftaenbe 2ünno 16$ τ. 3jjnbe ban
een tamelncfi hoogteen niet oncierlücö ban bupten aen te fien / Deööen*
oe een öeiïtiameö?eete/ en in De lengte tot aeöter aen &tabtg-toaïfe
mecftantuptKomenDei ban binneninberfcBepDe ©ertrecnen / beeï
l«t»-öupfen en ^oïDeringen afgeDeelt 3[jnDe. m bergaDer-plaetg/ D«fcif, hoe.
ril ^j-Hamer & bewiert met allecfianDe ^ee-naerten bet Önbiaen- ά"»&™
W mm l
fteDen / ^abens? en Capen; m De pacft-üupfen en op De
vatl binncn·
3tZflm Weröanbe ^pecerpen/ atë $eper/$ote-mufcatert/
SnSSLwP^*®""0861®7 kaneel en bergelijcKeSnbiaenfcö öebw
oocftbeetDerlepCatoeneEp-bjaten/^pDeen^pDe-fioifen/^appen/
Sï2Sï?/ ^ïSW Gömefep&celepneny ©erlacute-toercnen/eti
ϊΚίΡ^5?*5®* ÜW-CÉWt uptDetanbececpnDeDe$i3©eereltö/Die
KS? lKren upt *", ^up5S ató in cm -Mom Daer Setatë met
ZffW1?m βί,οβ
fcomten toegïj-gaet/enobec-aï/ foo boort
LS δ?* al?na aillm Pïaetfen/bertiect en berfonben toert. 3©e* Noch«.
SSKf* lc
nocö em ^iww"» 3©oon-Dups? mebe aen DeCompagnie «d«e HUy-
ES 0^eenDaerommeallebaneencoleurgefco«bert3ünDe/aenDerenvan-bur
SSSihSiÏA00* twn «oeg-fioutet/ en aenbe Eupt-5Pbebooten TZ™'de
ffi ffi °*ft? °Fwl#e
öec &η*5«* en b'aröepber^. ^it alles nog te ££££»
Den H25ÏP P,ot ? acö'ÖW opgeregt ban b?ie berbiepingen boben
ren SSKS^iSΓ*βι: MwmlijB op *t toater upt-Bomenbe met 3te
ren 2,'^° ^-^"^^
m öe Ooeöeren Daer boo? in en m te boe*
e&cïjeepsf €tmmer -toerf/ Schcepjtim.
eettfXiE^^^^^ö^^entDept een conftberaöeï^ee-iKaga3ijn
SSf?^/omal^                                            «n
Den■ ïï2spi00* b3afgaenbe^cbepen in bebjaert en opgetloten te bjer^
geproie-
tcercZec
Magazijn
aldacr.
bouhwitw? ?llcen 9efept3tjnDeboo? foo bcelDe gelegentfjept Der ge *
5iinimLr?^e^oraPa0ttieaen5act/^lÖetniet tenemaeï ongertjmt
Mp $ wcafie oorö gen b?epnig ban fjarett oo?fp?ong f eer|ïe begint
HÜÖD 2                            felen/
ί
-ocr page 128-
gia                                Befchryvlnge
feïen/ en op-feomft te meloen/ foo ais 'tfelf be upt WBgttforpen onfeg
ootfjirong ©aberlanbgop't compenöieuiïeöeb bonnen bp eentrecRen. 3£e©es:*
Γ5 dio«o ίβ«*9^ ^eberlanberg/bietotnocö toe ö'fïnbiaenfcöe en anbcre ën*
•nftaen door Öeemfeöe toacett upt ^pangien Sabbeti geftaelt/ boo? feet ftrenge flap
verbieding eaten be.olkoningg boonaen berboben syntöebeSabigatfeen tommer*
van de vaert tie in ^at ^ontnenrijiïi / tof eren genootfaecfet op anbere ntfbbelen te
•ρ spangie, ^j^ ^ om ög fflfa w jjag|. 3g>atierlanti te benomen / en topöerg ooit
naer anbere geb?efïen teberboeren· b'€enig{te toegi) öte baer toe open
(ïonbtoagbiena Snoten lepbeobee^ee/ 3ünbeeentoegf)/ na oma*
tupiujcfte en allee halteen recöten / boo? aüe menfeïjen gemeen geinen
h'rfiSEna$öe^uöt * "®u$öeeftmenm'tlaec 1595· eerit om ïjet ^oojfc*
--fo-*t. boften boo? eenen Deel feo?ter toeg en niet befet noclj bebaren 000? eent^
ge ©looten öer ©panben be öonincnrjjcBen ban Cfitna enöe Catïjap
* Meur, ι», jnftföaber^ be iBolucnfcöe Cpïanbengetragt te naberen ;* toant upt
t.»5.*. *. nol{antlttot ^t ConmcnrücöbanSapan/bp al bienbeiEeeboo? öp
verfchii m föuftanbt en (€artarien nabigabeltofer bebonben ober be 1235. oupt*
kortheyt van |-φδ m^m met en &uben 3Ün / baer in tegen-beel boo? be getooonlijcHe
DaeCtÖOOJbp be Cabo de bona Efperanga f)et 2932. buptfclje tttÜlett
vpont.hfck, tebarenen.* ^ocöbefetoegötotb?tefo?meleiiepfen/l)oebjelmen
*tmfi*i*o. öe hornet en ben foetjïen tobt be£ 3aei# toaergenomen fjaböe / egter/
bermtt.o' be menigte bes* f $ / onboo?ganc6lüc6 bebonben tmerb / fulr
al bie tocöten naerbeel fucMingenenbJonberbaerUjCBetoebaltopn*
d'Qrdiniire belöcö b^ucöteloog en onberrtcöter faecbe afgelopm 3Ön· #nbertuf*
piffagewerd fcjjenfïonbmen nietfïilcenige anbere &oopbaeröp-i$cï)cpeni>ie oock
ook bevaren. ten $0?j0g fcaren toegerufï boo? ben o^binariS beöenben toegi) ïjeen te
fcïjicBen/ omboo^namelijcftterplaetfe baerbe&pam'aertg geen ge*
biet en öabben ben föoop-öanbel te beginnen (met lafï om niemant te
ι weik door befcöabtgen maer met b'^ntooonber^besEanbss b?mbelöBteï)an*
de staten ge- tieïeh / öc gemaetfitcbimbfcöap met onberlinge becbonben/ ten befte
zS fe« e»boo?beelban be©ereenigbe,peberlanben/tebebefïtgen. ©efeupt'
begint toe te tufïingen / öoe-wel in'teeriien met geen groot paofnt gelucbten/toet:'
nemen, ben ecDtec boo? be Staten feec gebo?bevt en boojtgefet/ alle faoeuc m
* Meten in
ƒ· *■ e·
gunfi aenbiebenbe ben genen bie bectoaectsi abontupcentotlöe/^toaet
boo^ 't gsbettrbe bat Bet getal bec üpt-reberjs bagelöcï aengcoepenne/
b^ofl-SInbtfcBe l^abigatie foo frequent i& getoo?ben bat b'ecnoen
n anbec fnbe baeg begon te sön. 3©antbetoijluptbecfcoepbe ^abenen
hoop te niet alleen ban ^ollanbtmaecoocBban^eelanbteenige^cïieperttie^
\x>am# gingen/bie/fonbecio?cefponbentiemetmalBanber te peoöen/
Sendebegm- öicfetotliï met be felfbetoacen ineenenbefelbeiabeninSnbtenma^
deren η°ϋ«: tabct orttmocteben / foo ontjlonb fjtec upt ben ©oop-Iupbennieta\\>
i\* te zijB. leen öinbemiffe en oneenigïjeben / maec ootfe gcoote fcfiabe en naoeeu
^aer öp quant bat be Stoepen te licöter feonben obertoonrren wei-
ben / becmitjS be ^looten Dare Scagten niet bpbenanberen b?acme«·
©elcuesbjac^^enbpbe^töten^emcael mmnm jpnbe/ ïg
-ocr page 129-
van D e L έ τ.                          6fj
hm in 't begin beg laerg 1002. berfdjepbe boojname ftjetw* en w«haiv«.
Lbelaeröfoo upt ?een ais b'anbere f>?obintte m '**&$&& fiend0cpR^
toröagbaert/om befeibe te berb?agen en alle te famen onber een Itctjaem *£*£ v°™
en generale Compagnie te hengen / 't boelen na beel moepten / beraeti ecnigt « m
(lagen en bp-een-Komften epnbelijcö met gemeene toef cmmfttóftm jjjjgj*·
to flBaert&geconcluöeert/ toser opbe tioog-gemelte^ta en öaer teDWlcrdiE'
^etcop iteböenberleent/ * metuptftupttngeban alleanberenboo?oen»*<»,-< 2*
tüöbatui.Sacen/'tnjelfBnaöecOantberlengtiiS/ fuic* öefemeutoe y.6i.·.*.
foctetept ofte maetfcüapppc febets* bietöbtbenaem ban generale ge?
octropeec&eaDoll'SnöifcöeCompaönteljeeftgeboert. «©nberbecon* oerfeiv«
öttienïi^^
3ön/batbtebanBnifïerbam inbeecmtpage/bietot öfenft banjjefe btftiericgc;
Compaanie gebaen toerb/ be Delft moeten bebo?berem bte ban pp*
belöurgeen bietbe-beel;bieban Wt/ Sïotterbam/ Hooien fnt*
Men elcft een feftienfte-beel. €ot elcue bergaber-plaetiS tëoocfiι eert
fectner getal ban s&etointöeboeren berojbent baer t elcfee carnet op
liet berfterben. ^aec-en-boben bat upt öefe fesS Collegieg foonu en ban opper/te
eengemeenefamen-öomflefoubentoetben Μ8^*»£^ 3B*
pecfonen / eïcït uptben prebaer toe te beputeren/ btemennotpebe* Compagte ;
eaöerfoöïjbanbefebentienenoemt/ namelncBban^mfterbamactjt/ endeiidf·
bieban iBtbbelftucaïjbiei;/ mft enbe ^S^&SS^JS^RSi S^**
<Ènctjupfentmee/ be febentienbe perfoon of ban»bbelburg/ofban *eD·
öÊj^afe/ of ban $oo?b-$lollanbt pervices ,bat$bp tout .beurten;
op toelcne bergaberinglje W meetberfjept ban ^mmen gerefolbeert
toecb; bentöbtoanneetmenequiperenfal/ mettjoe beel ^ctjepen/op
toat piaetfen/ berBopingebanb'ingeuometoaren/ uptbeeltngeaenbe
Participanten en anbere principale fauenbeCompagme nvt generael
ietreffenoe; entoatbpbefebergaberingegerefolbeerttoerb/ moet op
alle be particuliere Collegieg toerben geetf ectueert/ b; uptgaenbe of af*
toarenbe benepen moeten bereenigt gaen / fulr bat fetjabe en bate ge*
meen i0. ^ttbefïuptbjierbgepubliceert/en allerwegen aenallebitt^
öefetenen bant ©ereenigbe $eberlanbt befeent gemaecut/ een pbec
tokt* genobigt omfoo beelgelb/ atë't tjem goet boerjt /wte»
tot bcbojbering bes boo?genomen Danbel^.€nboo?toaer befe toerfeon^
beging gefeïjiebe boo? geen boobc ooren: Wam eenige upt ïtef be tot
ftet Baberlanbt /nnöeren geb?eben boo? Doop ban tomfte/ öeboen te
eéïft ingeley»
* «nnB" WmM ******* A*W»* mm' ft fe
Comp.
iüÜD 5*                                 GaPi:e
-ocr page 130-
614                        Befchryvinge
Capitael van dOoft-Indifche Compagnie.
r Amsterdam. 3674915
.· Zeeiasdt.
             133388,1
De Kamer van 3 J? E L F T*                      4700.00
) r.ottehdam.          i77400
! Hoorn.                    266868
(.Enchvïsen.           51&775
te famen 6459840
ün bit eei'fïe üaec luer&c beertien ^cDepen ge-erjtupeert m baer on<-
bet een ban 'tCollegie tot 3Mft. <©e ttoeebe Cijutpagte gefcöiebe int
gjaer 1605. beitaenbemdettDten^cöepengrooter. a$optboo?öefe/
*Metmu. onber Bet belepb ban ben $bmirael Matheiiefvan Delft, * bt> felbe
ƒ. H4. een ban be25etoitttöe&&er0toag/ namelijcntec Camee föotterbam/op
a-o 1 com- toten men allentöalbe grote Dope öaöbeoeöeel^ebeclanbboo?/en niet
«agnie fecr te bergeefg j toant öefe Beeft öe Compagnie doo? fijne btenftcn (foo boo?
beveiligt en 'tftaenenberftropen ber 1po?tugpfelrmabe omtrentMaiacca, airt
loofd/d». maeeften ban alt'antten en contracten met b'SndtaenfcBe Koningen)
perheyü van gelijCH atë gefrabileerten opbafte 3upïen gegrondt-beft <®ber fulav
den Admiraci (möng bebunefcene otiticc co?rectte) niet ongeboegïöii foube 3ün/ bat tot
iiiniif/ '$ÏÏtoM$ gebacötemffe toegeng fijnen b?omen pber/ fijn origineel
· Contrefettfel calss nocB tot ïftotterbam / onber feecfeece föne na-geinre
teniöenöerufïenbe) in't<So|t-3InbtfcBe-Dup^ ban fjjngeboo?te-^raö
alöier ten toon mocBt ïjangen / met eentg op-fcö?tft t'fjjner eere / en tot
een op-toeefcenb boo2beeld ban b?ome toel-boenberg. 3Nt toatf öan
b'op-Bomft ban onfe bermaerbe <0ofi-SnbifcBe IBaetfcBappp/öie na*
öerBanb foo gefegent té getoo?ben / bat be boo?-gefpectficeecbe tngele^
«n°daervvaf ö« Capitalemifte fjooft-fommen in toaerbe berfcfjepde maelberbuö^
vervolgens belt3ijn/ geltjcneenpgelijcfité üeüent en nptbe bolgende notitie ban
bïnSna?o- ö'wPti'eelingen/bantöiitottüö geftfjiet/ betoöflöcö trtöcöen »
Uytdelingen by de Geo&royeerde Ooft-Indifche Com-
pagnie aen de Participanten ophaer ingeleyde Capita-
len, federt den Jare 1605,
guld:
ft:
pen:
15 -
0
. 0
75 ·
0
- 0
40 ■
0
- 0
2o -
0
_ 0
150 -
0
- 0
In
1605.  In JuHouyrgedcele ten hondert in Geldt.
1606.  In Maert, in Geldt,
1607.  In Julio, in Geldt.
ï6o8* In April? in Geldt.
-ocr page 131-
van Delft.                      gi
güld: ft: pen;
Tranfp:   150 - 0-0
ÏÖ09 In Jumo, in Geldt.                              . 25 - 0-0
1610 InAugufto, in Peper of Geldt.                50 - o - ρ
ïéiZ. Eerftelijck in.....in Geldt.                   7 - 10 - o
1612. Ten twede in December, in Noten,          30 - 0-0
1615. InAugufto, in Geldt*                            42-10-0
1618. In Februaiio, in Geldt                          6% - 10 - o
1620. In April, in Geldt.                                37 - 10 - o
1623. Den 15. November, in Nagelen.            25 - 0-0
1615. Den 15. Augufty , in Geldt.                   20 - o
Q
1617. Den 1. Maert, in Geldt,                         12 - 10 - o
1629* Den 1. January, inGeldt.                       25. o-o
1631.   Den 1, January, in Geldt.                     17-10-0
1632.  Den ji. December, in Geldt.                 12 - 10 - o
1633.   Den 1. December, in Geldt.                   20 - o- β
1634.   Den 1. Maert, in Geldt.                        lo - o
1635.   Deni4Mey, enden2o, Augufti intwee
reyfe in Nagelen.                              25-0
O
1636.  In twee Reyfe, aen Nagelen.                    37-10-0
1637.  In twee Reyfe, aen Nagelen,                   40 - 0-0
1638.  In Capiletten en Geldt.                            35- 0-0
1639.   Den 1. December, in Nagelen.                15 - 0-0
1640.   Den 1. November, in Geldt.                  25 - 0-0
1641.  Demo. February, in Nagelen.                 15 . 0-0
1641.   Den 1. November, aen Nagelen.             25 - 0-0
1642,  Den 15. December, aen Geldt.               50 - 0-0
3643,
  Den 1.February, ingefifte Nagelen          15 - 0-0
1644.
  IntweeReyfen, aen Nagelen en Geldt, 45 - 0-0
1646.
  IntweeReyfen, aen Geldt.                     47-10-0
1648.
  Den 1. January, in Geldt.                       25- 0-0
«649.
  Den 1. January, in Geldt.                       30 - 0-0
io5o.
  Dito, in Geldt.                                    20 - β - o
Ï651.
  Dito, inGeldt.                                    15 - o - o
ÏÖ52.
  Dito, in Geldt.                                   25 - 0-0
1653·
   Dito, inGeldt.                                     12 - 10 - o
1654.  Dito , inGeldt.                                    15 - 0-0
1655.  Dito, in Geldt.                                     tz - 10 - o
ïo$6
   Den 1.December, in Geldt.                   27-10-0
Ï658.
  Dito, inGeldt:                                     40 - 0-0
»659.
  Dito , in Geldt,                                    12-10-0
<!°'  Den '* November.                                40-0-0
ï56i.  Den 15. November, inGeldt,             25 - 0-0
1232 - 10 - o
-ocr page 132-
Befchryvinge
Tranfp;
61$
guld:
ft:
pent
1232 -
10
- 0
30 -
0
* 0
17 -
10
- 0
1663. Den i£. Dito, in Gelde.
1665. Den 15. January, in Geide.
Somma is uy tgedeelt ten hondert in alles
Komt'tledert den Jare 1605. tot die lopende Jaer
1667. beydeüicluys , alle de Jaren door den an-
deren geflagen, Jaerlijcx ten honderc
1290
zo - 16
3Be ^etoin$ebberenbie't€ollegte ©ter te 3>elft/ febert 'tfttgaen
ban'tSettop tot befen^are 1667, inclupss ©ebben bebient/ 3Pö^
toeeft befe naerbolgenbe perfonen / toelfter 0 ttoaelf eerfte alborenss pm
cipale f&a«tcipanten en boo? ©aer particulier albccepts? sasetointjefr
berg 3ijnüe/ * eerfi tot fegin getal moften upt-fterben al-eereenop
nieuto in §wi plaetg motfjte öomen / b'anberen fuccefYibelBtft öp be
peeren 25urgemee<ïeren/ upt een tripele nominatie/ gemaecht öp
b'oberige 2$ebrintöe&&eren nebenjs een geltjcn getal ïtooft-partictpan*
ten (uptbe naem ban alle be participanten t'elclieng öaec toe öemag-
tigt) tot berbutlirtgb ban De bacerenbeplaetfenberboren jönöe/ bol*
genss feetnere %m ban <0ecommttteerbe ïtaben in bato ben 1fjfêaert
1602.
Lijfte van Bewinthebberen , der'Geoftroyeerdc Ooft-
Indifche Compagnie tot Delft·
Welckc Be-
wintbebbe-
ren de kamer
van Delft
Jiebben be-
dienden hoe
verkoren
Werden»
* Meters 14·
' ƒ. tl,
18. Engelbert Paeuw.
,9. Anthonis Hendrickfz vander
Gijffen-
ZO. Jan vander Chijs.             r
Iti.EverardEwoutfzvanBley»-
wijck,
22. Geraldo Welhouck.
23.  pieter van Santen.
Z4. Mr. Maerten Paeuw.
25. Dirck vander Dufien,
Z6. Mr. Andries vander üoes.
27. Frans Meerman Janlz.
28.  Dirck van Lodenfteyn.
29.  Jacob Briel.
zo. Mr.AdriaenBoogaert.
31. Maerten Jyleerman.
!♦ Jan Janfz Lodenfteyn;
ft. Arent Jacobfz. Lodenfteyn.
|. Dirck Bruynfz, vander Duiïeu.
4. Gerrit Dirckiz. Meerman,
5. CornelisAdriaenfz.Boogert.
6.  Michiel Janfz Safbout,
7.  vVlllem Jooftz. Dedel.
8.  Dirck Gerritfz Meerman.
9.  JohanRaet.
10. Jacob Sanderfz, Balbiaen,
11.  Hcindrick Otto.
12. Jafper Moerman.
13. Pieter ClementfzBerckel.
14.  Pieter Ifaaccjfz Boffchard.
15. Mr. Cornelis van Berenfteyn.
16. Jooft Jacobfz. van Adrichem.
17.  EwoutEvfttz, vanBleyfwijk
-ocr page 133-
van D e L ι τ.                   ciy
Sivt^aecié^J^Bpiïe^tatentoan^oUan&ÊnBell^iefïanii/ „ . .
optfc02tfteiiich abbijs?/ &P be gecommttteerbe SSetointfje&beren uptte £™5«
refpectibe dameren ban be generale ^eöerian&tfcge geoctrepeerbe
ten niinfte
<£ofi-5$nbifcf)e Compagnie ter bergaberinge ban be iêebentienen/ v'f ™ twi»-
aen De Staten Cteneraelop berfelber iBifltbe gefcïjjeben/ gerefol* ïgi*eaeud
beert/ batbantoegenfiaerCb: <©?ootfBogitec<©enerautept toerbe
bebo?bert/ ten epnbe öp generale föefolutie ban fjaer ^oogj ffêog; toer*
be bafïgefïelt / bat ban boen boo?taenegene perfonen öeneöen be bpf-
en-ttointig laren rot 2&etointöeböerenban be gemelte <®oft-ïinbifcfie
Compagnie geabmitteert/ ofte ingelaten fullentoerben/ en bat fuifje
berbolgeng be boo?fcïi?ebe refpecttbe dameren toerbe aengefc&eben /
ömöaecbaernaerpjecifelücS/ enbefonbe?eemgetnfractie toooj't toe*
liomenbe te reguleren. *
                                                                      · &*&*,
3©eDalben be «©oft-^nbifciie Compagnie/tg notïj een eeoctropeir* %%ΓΙΊ*.
be ï&efcgnWfcöe Compagnie/ bie mebeaujieröaer öpfonbec|§uj# %%&«&
3ijn öeööenbe / genaemt
                                                                   «s*.
WESMNDISCH E-H ü Υ S.
^taenbe aen b'anbere gractjt toel-eer genaemt be Nieuwe Delft me* simtic e»
bc tegen ober't boo?noembe gemene lanbs $Baga5jjn / 'ttoeïcfe op een *°e*»je|**
Mf Cplanbt/ tufTcDenöepbebefe^upfenbanb'lnbtfcïje Compag* S3,rch? ■
mentn/ gelegene We^ugffngeboo?befegetoeefr3önbebe25?oui Huy*-
roerpe ban be HBetale $ot t^ ober eenige üaren / Dp 25etointöeööeren
ocRocftten t'öaren beïjoebe mgerupmt/en na ben epfcfjöeguaem ge*
jJjaecBt. ^ocïj befe Compagnie niet foo beflenbtgö tn öaer boo?fpoet
m wu Ue ban't^ofien/ i#ban Daren eerden op-gangen tocl-eec >.
nanfantenfïaetfeerlaeg gebaelt / gn fcljijnt ïjelaeS altansf ten bal te
nepgen/ fulr bit%ipg tegentooo?bigbantoepmg bienfïof imttigfypt
f;
Cbentoel/gelön top bOpnomtt ban b'©ofl-3{nbifcOeCompaante
Dcüuen aengetoefen / foo fullen top b'oo?fp?ong ban befe I oocfc fmttlmh
woeien / te meer bermitjï t\efe t'nfonberïjept al Daer geïucii tn'tge*
öeei / ïjeeft banen te toeeten aen een onfer mebe-öurgercn / oren groten
iiamjcaei Pieter pieterfz Heyn, geboo^tigö ban 3Mfg-l)abeit. Men
goal tn ben gare 1607. beel gcfp?oocnen ban be Eee-baert op mep " ff'J
de
ént;icn.rn^te<attroperen/ om tegen be^ee-roberpen teboo?(ïen/ Sc;.
^fptqttete öanbtBabenen/ en ben Üoningïjban ^pangt'en af- oaroyce*.
W™jonnen boen: maer ben €rebeg ofte ttoaef jarige öeftanbt /
Ï'JSÏ »e©ereenigbe^ebcrïanben enbe tfierttf-hertogen SMDertuiï
alSllSUa/ ^ ^m® öaer aen gemaecfit / ïjeeft alle Die Deflepnen af
n!Sö r
m tc niet Ö^maet&t; tot bat in't ^iaec 1621. fjet Beflant tm
Se öeiopen spnbe / net felf be boo?toerp ('tgeen nu bu# lang gejïapen
Ssi töccow toacner toierb gemaecfit en op't tapijt geb2agt; toen
^ropebereemgmgbeferCompagnpinbalimftnnbtgeflelt/opalle^
Su'i                                  goeb?
-ocr page 134-
6i&                           , Befchryvinge
goebeo?b?e öeraemt/ en öpbeStaten €>enerael€5eoetropeert en φ
·„ ;;' . lentDalbepublücïif emaeclit; ipr hp bjterb berboben aen alle $$oop=
ft-cSdeWI wfcw öuptenbefe Compagnie/ eenigen Sanbel te mogen b?pben op
ümitcn. öe Éujïenbatt Africa, ban ben Tropicus caneri af tOt Cabo de bons
efperanjarenbetngeiieel America ban Öe Straec Magallanes, tot Terra
^°érdCeeIrof NovaJ met be€#anben tufftïjen üepöe gelegen/ a(le$opberfeeuwe
leg"» van ban Stolpen goetv^e bipöebeaenbooicecïjten / öaec geguntentoe*
ïewinthcb- gefïaen / berbers in Set geb?ucte#ctrop te leien jünbe. 3« toierben
beren op ge- ban bc CollegtejSopgece^itmbefelfbe^tebenbaec bieban b'#ofi-
"smedeLer !lnbifcDe Compagnie oocfrbeöaren öabben / met ftpboegmge ban bat
fons ofte ban €koeningen/en be öenobeging tot in-legf) ban be Capttalen toierb
eerftbeko- §m ijoicöe öp aÊttfTaö ban 25iilettetttjenottftceert/ 'tgeen niet poel inaet
mzQcmw jjan
Qoet ejfectenopecatte toa# / a!ss befe aenteecfeening meöe brengt,
Gapitael van de WeiMndifche Compagnie,
guld: ft: pen:
De Staten Genera el.
                     $rooqoo - o · o
Amsterdam.                                        2846505 -0-0
ZlEtASDT.                                            1379775 - O - O
®EMASE>tewetenDELrT>enRotterdam. 103920a - 10 - o
Groinikgen,
                                      836975 - ° -°
't Noorbek Quartier vanH o l l α n-d; 505627 - o - α
beliep t'famen 7108084 - 10 - o
©.koffift- ei» <M* Compagnie fcfjeen al mebe in't eerfie toepntg boo?tgangö tt*
ganiche for- Rebben/tot bat boo? 't goebt belepbt banbenboo?gemelten ^bnmaci
euyft vande pieterpieterfzHeyn, alöetfuccegèelijCRlpciitjuam/foo metfjetberi
te w«cPn?* oberen ban beBahia de todos los fanaos, ïionbiirag-baerberg/atëbiel
brafitdoordê boo?namelöcft bie röc&gelabe&ilber-fëloot/geefïtmeert op fe£mu*
dappere v«- itoenen bucatentoaerbigïj/ feomenbe ban Nova Hifpania, in en om*
hty»gen trentbeüaben MatangasjbegCplanböGuba,'ttoelcnalbaer opben 8.
^TradPiitcr September 1628. gefcfjiebe/toaecbanbieb?iegroote©Iaggen / in ψ
Heyn van öen ban triumpïje / ηοφ boben fijn iBarmere graf op't CD002 ban be
Delf» haven, <®α^ uerc«5im fjangenbe / * en tofltjcnbefcöieben të/ öo&ottferttoei-
sg »»Μ
eei; getroutoett Hesraerm 45obtStooo?bfiier binnen ^elft Diomfius.
Spranckhuyfen. 3l>ie meerber gelieft te toeeten ban alle be gelegemtjept
befec Compagnie en fonberltnge ban fjaren ^afiliaenfcDen öanbel/.en
©ecadetitié allebegelucöige etpebitien baer omtrent gebaen boo? onfen ijoogb öe*
«n de w. 1. faemben 5Hbmtrael / bieïefebe $eberlanbftfjeltftorienbanöten toM·-
vo&gï $&m öe fegeningen eenmael ten öoogfifien top geflegen jiwtw/ $w
!taermael#(boo2ba$fiebett enbeb?og ber^anben) in beel onijepie^
temb&t/ biebefe^eii-3nbifcöe Cömpaönieiegenbiooib!0iim m
-ocr page 135-
^an ί) ϊ χ α τ.
si$
«en befoiaetpofïupr Bebben geb?agt/ aïg fp figB tntoenbig mi öebinbf.
%erter&tebeismcB onlange oocn een Groinlakdsche Com. Gneniaa
.ïAGNiegetoweftWlaerlSrreenige «gcBepennaoe»oube$oo?bfteeh·coin^
getoefïen om be 3Balbig-bangfl upt fonöen/ ijeb^nde Bare Parfi-Bup*
fenop &tabg-Baben aenöe ifêafe / bocB bp geb?ecïtban EiefBebbersi
ban be negotie alBier/ tëbefe ffêaetfcBappp oocö berlopen cttte niet
gecaec&t. itëen öceft tot gecöf ban be ÜoopmanfcBap boo? heft I al#
d'Engeifchc-Court binnen befe^taötnocBtoag/ Bier ootöeen Wis-
sel-Banck geBaö/ foo om alle flepserinse enbe öaetfoecnerpen wiirci-baticR
in oen coucjS ban begclbm te toeeren/al^ om Bet (iucftUattiign 3©tffel inerte Deifs
en oeOetalingeöer 3©ifTel-b?ieben ingoebeo?b?eteBouben; toaer ban ρ^****
een geö?ucfcte #?öonnantte in toefen t£/ban bato m. Sunpbeg 9jaer0 ,cató·
162 r ♦ ï|iec Hofl een pgelöcn öie eenigefpecien ban penningen tot Baren
öoop-Banöel ban boen Babben/ ofte oocö eem'ge fperten Söilloenen/
3Baflen/<0?enaillen/ oftanber^ilber of <0ouöt/aemaecïft en on*
cemaeent/ toilben bernopen/ tot een toetlöcne en reöeujcne m§& öe*
jjooriijtH geröft toerben. 3Beplaetfe tot berfeöerfng enfemritept ban
PtentoaSop't i§taöt-BHp& ^eCommiffariffen enbe bebienben Bier
toegefleit/ tearengcBouöen Bun aïbaer te laten binben om een pgelptK
te gerpben/ alle toerefce-bagen ban Balf acBten tottBtennpren toi/enbe
na öe mibbag nan ttoee tot bier upren,* 3£ocB hit ge&?uptn &(foo mitg *y»k*n *ri
't
bertretnen bantr €ngelfcBe-€ourt/ atëberberg om befelf bereben «·
me ban be <0?oenlanbfcBe Compagnie itf sefept) tjemtetfgt.
©oo?-Benen omtrent oebefcB?pbinge ban ben ^oele/ 'tfp boo? of JMnfitie tat
acDteröefelföe/ & toerfujmu tuffcBen in te boegen / öeöeftB?pbingen &f5S
»an oe gemeenelanbtg iBagaftjnen ban ïirijgö-öeBoeften en allerBan-
fijnen vaa
Je 3©apen-tupg/ bebjelcfiealbaertermateriebanben^oeleWjitfii Oo*l0£<>
woe^cöooleban ben 3©apen-Banbei) mifïcfiien epgentltjcRer foube
wwm gepaft: «^ocB'tfelf&e nnboo?-bp 3önbe/ fullen bieBier tuU
icöenbefe gefïicBten/ten bienfïenanben föoop-Banöel op geregt/ in*
™n / al$f toerbenöe öen ïi rijg bientoifé om be Commercie en öeBoit*
oinge ban bien geboert* €nbe eerfïelöcii ban
*t AMMUNITIE-MAGAZY Ν
van
HOLLAND T.
tJ^JVMtyt Öenoemt Arcenael. Wapen-huys, Tuyg-huys enfOO .. . .
gm t& gelegen bp öe ïïotteröamfcBe en <§cBleöamfcBe-poo?ten/op IZIv'uZ
StS!: *lan
oe <©eer/baerBet hjater m be ^cBie Komenbe figBin ψ^φ™
SbiSi?L%^^^^^ opb?acBtent>an&en grortö SSe^T*
faMrtïï?* *φΜΜο®$Μα&$ηφ?Ηρφύη\ηΜ?ΐΰί&ύ& zijn. ^
1 ^jmmeragie en op-bowbJinge oe^tabtmrbe petton gegolbenen
I m
-ocr page 136-
HSHBH1»'."-..!!. ' ■■             ■ ■
___
ti? Befchryvlnge. -,,
betaeït Beeft/ boïgeng ben accoo?be met De gctommitteerbe ESabeii
ban be Staten ban fêoilanbr op ben 22. ïiaaert 1601. bten-aengaenbe
*3 MtmtriMi rtemaecïtt. * %t t$ na bien tobt al een öeftta geöou'so / ttat ftg ban alle
«ί,Χ,Γ* »enten aenfienlijH op-boet/en blaca in't oog balt ben genen bte een ban
ƒ. 28. vtrfn öepbebeboomoembe^tabi-poojteninBomtlebbenbc ban boren in't
Zupöeem/ en ten #often en 3©efïen toebecföbg D?ie opfïaenbe <6e*
besmet Kantelingen na b'oubebjpfe; engeliicnöetbanböoreeeivfoa
beeft bet aen bepbe 3Pbe ttoee groote ronbe #oo?ten/ om b'Hmmmutte
baer boö? ban alle «anten af en aen te bonnen ^cbcpen ·, b'eenigf$e
veX"fm sbmw ofte toegangbaenbe lanb-3P fcorattipt'tl&ooibenïangöiS de
Sindi^hedco Geer, bante>aereenb?eebefeaeponüer ïangi beboet aenb'€>oft-3p&e
ban 't geboub) met een Kromme elleboogb ofte baintBeï-öaecö boo? om
ioopt tot aen be ^upbt-bjefieïtjcHften-boetb/ bienenbe om Canon en
bergeltjcfee op te leggen ƒ baaer toe ootöii gefïelteen grote bouteUraett
om 'tfelföe upten inbe^cöepen te Bonnen boffen; befe baep të met
gen i&amepe of ^taftetfel banbe gemeens fïraet af gefloten/ 3ünöe
baer bupten aen een Corps de garde, ofteSÉatbt-bupi ^00? \χ$φ
baten bei noobg bier toacöt boubenbe / ül$ mebe een rupm en lucDtig
brèrcö-Dupi boojbe 2ürbepberg/ bte üageltjcjcmet beonöeröouöaige
ban 't getoeer genoeg te boen fjebben/en alöier fep baer toercb opgeffo*
ten en bei mi bbaggg en '0 abontg bseberom upt gelaten bierben; Dit
toercK-Öupss beeft fnn uptfigt opeengcoote plaetiofte plein 'tgeenïjet
IBagasön ban acbteren banbe particuliere lifupfen af-fcbept/om boo?
Detfclf» ge·
Icgentheyl
van binnen;
mitigaders
ingrediënten
'<i»n dien.
b'ongeballen ban b^anbt en anberi bei te beter beb?ijö te 3lin / bienenbe
baer-en-boben al meöe meteene om Canon opteleggen, ö'^ntoenbige
beelen ban bit H§aga3ün 5ün öp tpben ban Bjeöe berbuït en op gep?o$>t
met alleröanbe lupi-raet en Sjmboel ban ben <®o?log£-CSoöt Mars ·,
3önbe beneben gelegen bet grofjïe enroufïetupg/aliboo^-eetfieeiiuptj
nemenbe groote Quantitept ban pfere üoegeli/ fQo25out-boegel$fal»
encöelbe / afgrijfïtjt»e 25omben en fanaten ban allerbanbe foojten en
calib?e/ in bpfonbere bocben en bacben pber na fijn grote/3bJaecte/maec
en getoiebte berbeeïtenonberfcbepben 3önbe/geUjcb oocb felf öeöinne-
plaeti / in*t mtbbe ban 't|Baga3ön / mebe bartbefe <©onöer-bolf<m t£
berbuit. ^cboppen / ^paben / <6?aben/ bijlen/ loutoelen/ fppen/
23?eubfen/^acB-me{rert/^5?eetii-pfersS ofte ïsïoof-bepteïi/ ©alifabw
^to?m· palen en al teat men boo? be ponieri/ mttfgabetg tot bet ma J
Ben en bjeeciten ban be üMitaire mrcijitecture ofte J^efting-bouto ban
noben Wzzfti oMbwbt bier niet. $oo?t£ fret m'er (beftalben nocgtert
ontelbare metncbte ban anber tupg > öeele opgeöoopte ttapeli ban %sm
, ten/brögi-bJtjfegenaemtbenrobeniaen/bieniet anbeti enitraeptaip
w/«! 21 ΜΜφΙφφ β Altoijanbe grutoeltjcbe becbjoefiinge. IftftgS
mJieu soi- öaronösom befetmetKa|Tenop-gebiatengep?optmetcettonepnm9^
dets *i te* getallBtifauetten/Bierroeri/^napïianen/Carabnti/jpmoiem
wHit w^ fiaitfgfypi ^onbec-buffm/^piefen/Ö^le/öaibemi»aie|ttö^
-ocr page 137-
van De l ft.
Ó2t
mm-imt& öfte^ing-itocuen met fpiefenbobenaen/ ïfèo?gen-
fïerren/ item 3&egen#/<$a&ei£/ igoutoerg en bergelijc&e ^alg en
Eijb-getoeer. 3$ierfietmenïïetglinfïerettbefiael/ getoet en bereit om
nocD foo menig menfcö öet leben te beroben. <©aer fietmen be (Crom*
meien en Ccompetten om 'tbeerujc&geöupl en genrüt ban bemifera*
61e gequefïen enberfïagenen in ben j^trjjb te berboben. <0ing fietmen
i?c cacfeen bol ï^arnaffen enCucaffsn/ bte baer Dangen als$ pfere 3©am*
Mfm met fjaer toebeljorige ^to^m-öoeben a$ pfere 23eclienelen/ om
't getoelt ban ben Bpanb te toeberfiaen. Infomma Detfcöüntallent*
halbete toefen ben ^incbel en $acö-Dup0 ban Vukanus ben 3©apen
^mtt ber <0oÖen» fëeele iftepfigerg en boojname perfonen upt b?em-
Verwonde-
rigwaerdiga
menjchte.
öeEanben bit 3ürcenael ïsomenbetebeftcïitigen/ Êeböentenïjoogften
geabmireectbe ontelbare menirïjte bangetoeeren allecDanbe toapen*
tupglj bieïjierin boojraebtbetoaerttoerben; enaügrtbatfpmet allé
op racfcen foo cterlijcö te p?oncïi sijn öangcnbe / atë men toelin anbere
Ïanben getooonig teboen (en 'tgeenalfjier mitjS begrootemenidjte
niet toel boenlpcn foube 30ti) nocgtanjs fïaet nilese foo gereet en in foo
goebe o?bje bat men bequaeniujcï$ ten fpoebigfte en in aïlev pi 't grootfïe