Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.library.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:
• nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek
• nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:
• nbsp;nbsp;nbsp;the spine
• nbsp;nbsp;nbsp;the head edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the back board
^livÄSAV^ teV w\lt;’«^'‘.3üU, . ■
.Wv5jS5«
^?lt;^s2 gt;i^V\n ^«'»p ^^ A ' '^i
^l''- ;V\\VÀ'AAV,‘V
gt;®Vlt;\^VV'^5^
v \ ^^yü^X •gt;i»-'
quot;«»a tu
^- 31 ,
.i- 2?'’»«quot;’Ä
■ in' o ‘'iJO gt;’ r.4 '‘
Vf ■ ^ r t^r 'tlur
y
*;'''Sj}io “Î 5^!
►’M ft’’X'ö
Hi
M0 S 5^'
4-
i*;l'gt;« ff'
-'ifU’Püf.
i^J^it^**'*”*^**^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'iMTiMumt
«UU^Jbl^jpr*
^pl ' «ThrtF^i
_^1^‘' -âWf-
1'
a»
W-?rv^^4»4qk Wfequot;'' ‘ ^ATtfKtl 'v^ $**»•,gt;-'lt;*w' ■ si;^-£^ ''-■•'lt;’»lt;^»(b rtin^
«A*
XrV
'fi» quot;W'- xtr^ ,'‘lt;' . ■I.tn-.lt;f-
:»gt;
'^‘Y
»'
*•
'V
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. X • C
»’' nbsp;nbsp;«i.i'^Ky?^*'gt; «•^‘ .) '. ' ‘ t ^1-S|fg W «'gt;iflt;lQ
’.-«r -nf- nn:ltl r»gt; quot;nbsp;nbsp;-«-vi «fU^4iflt;îlt;^liÆ
1'. îy, -: . rtf «y-■»«**■’^W: 15 o arss^twfh'MVVvUi.'C r
' r-O*
’iiRMUL
7! jt
’.11.
i~ vV^n»lt;A*trK«Mtfti(P’laïi-i«gt;hiti ■ ' »4 f«i^£afh •‘F-ft^^-toh ^ ^Mbiöw*»
i (-»jafcnn-ci ï^hw«r«W-f ^^gt; gt;ttnft*ny-agt;
i. ^ir-tttWi-tm« futtcmw-f' (bi' ^ fritter ad
'i
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,4? rtw^wtr^.
^^J’MMir’zrtJrWtfw'.A
’f# «^nrt’ért 1’1X7»V •
^ itôïr.^'Ûà fV 4 trtiütf4f6^-dtlt;. Mcq^metâ^
i f 6iK.*4 orjn«i»«ft $ ftwëter V a’s »«ê-i-Ï» 4!'lt;44ii Aifc » 1»'^lt;V.’** ' l’tftWt' ftiti^^ÖMCW^MBS^ 5itil^ üiiV. tvev-. «amp;• . *tï».’»ÏS3Clt;fl-^.cf vsîrtjr^-c iwr. V-xcfri-'HtteU^i -VfkajJ-itn ;
«««t'4’iufïgt;tu3 çi.*tÇtK-tWlv'.»lvgt;jTrôtut
u^ ® ’^‘gt;^»?Vlt;t-q 1, tC vï«tfü3tt - ^‘^. h:^ ^f fit^et/^ t ttwr^ixib j«lt;j’pfttjml^4telt;é ‘ rÄ iCmt ' gt;
1 «jto-^^tteri f«av^^ww«4,-qgt;UMt ar -
• ', L?iA*ffi’5 r èÉESSifA-ttmaöïttwï^ -, i# ‘ ,gt; ik
' y«’'tlt;s»nRrt ftti rcMuta^ 4dt«i-y.itd^Me I .
,, |t! 1 f^v i*«fgt;«5’‘Kofa2nó_^;u^i^'tC(-.quot;v ■
• , «l u^ .vefoeftiï fö^tóti?'a-tKort^ Ai » tv atd'••’lt;» af fttme jiruwiïl^öftittamp;Uri y a ^v'Mi’lt;W.flfi'(ïlt;wm ffïrï^rt.^rfBtTi; lt;«M' .^ ? 'D’f'f.'ït-ï’O-a ï ‘( fi faxt:417 * •■^i
: ‘ .*' • d'KMttJ-’tt’^tTvéftv ü ’-rlè * '’ r’«gt; J* lt;.»t * ■
? te*, (tty «iH'figtitrt» f, V .çoS'tO V^»* V^ , lit rt-t.a-«e»«óaU*r.-J5«;f'a'’lt;.t ir 5» ff^v 4/ilt;i*«-ï^ïh«i«»«ï'«Tfr c?t? /ï''gt;w'.
f 1 -n^ï ’vCK-tetnij Sitq r, -t • .^ -n^ ti »
■ -J.'tytul-igCBtWjt *?'■*'•'■■ erV^fi-r’-'V
*'J-('ïa ( . ? i,«nddïiittJi trtiy' 'i * ? at« ? »
vi.-^-.-( 4'T|idimlt;ïï isacie ; , P-trtT?«! a rwblt; ; rr«M^ftb3ß 4(Kt''’iv *.'* jUf» - y-r
’^e ■ • 1 * -»^tJiKMi ««\ Cf «.ÜH'’» j 'i ■
: IJ i«W'i?7jï«k.yütirt*f .fU iM ?et-'-ha
ffj .i; ; f.t ',hr'ójj, ',
' quot;^^’' ï'*‘i'-I tii . , ,'’ - VM. r^'f,. -...T ^
• #|ï»
C*- =
v«,
vih - tif f '' ? 'V.t.if
* ’tAW
•SI ft
•lin
.•ii^ï t «til«?» '’ M' ■
S tl .-4 tf ^.'I.*14t‘i«
4W f ^fy^nifj (
'i»«
Kit^dte ‘S.^-o sp«ï»«»«r’gt;j?.i
•n»gt;'! tee - i hif.taÆ j»' i'
» * o* A.ÛT r^ ^2^y «Vi 10 tBCWTOt*^* v *quot; ’fej*^quot;^ '^ ‘^* ^”^tahdquot;f *Aiatt. ■^.....quot;'^gt;^*»lt;k- '.,iec^llW»Alrt)#l ^ 1 «ip /«8 «iCisa^ ■’j»ïU4wïiq»caM ''s-; nbsp;nbsp;,rv-'i^v Hgt;*’«t y Æfqê.-î ;•«lt;lt;«%-
C i-’iff“ - ilfAlJófttW ^«a't’tl‘»4C-Slt;ttd';^ felf?' '■♦-. .«’Ç ■. ■r'Vn'i^txf If ’ lK^.Ó.®.^ttifs’
»*«r'
r. ’«34
/vf hi.A •
1M’ » i'll.
n-^
( '- •tï(! W
^i’
tl- quot;'iiif.??,;.:, ^•’,4 - Y' *f’^quot;^' t ’lt;' •' at V);|/gt;\
T't »
.gt;‘1
_,gt;:'■«,-; . «..Kill. J rJiap^k^/ A’ /c-,[ i »eUrfeM it, .1
*,r
tniMit. tMmti .tMi.. i«»« « ta , ulnl' «il^V'«t;-ne5^‘’n f^ f»»^** ‘- *^‘^'
,1. .'^11
lfUiï4
1»
(1
4*ï
‘ '^,t,Ö~^^li«É®ïlV'ï'5yinylcV^mi0fliIlt;^ «cO'«b^mt uxiuf .
- *^ «t^iu^bSSSr- ƒ ftufiMotr^ibWc ß?«rtu»~ ur ft* fitirun \ . ''Tfft’|»gettr,;44jm* cü-ftt-r!lt;’.grgt;tuif»4«ftttriift-lt;4bntlt;nntf -ft. y “^5;*^ nbsp;nbsp;nbsp;ïnut ^ircitnjftwrtn wttCTnu^tn^i, Otc-tig temaigowuig '’^^ftft^uftwte««*^ ^atneSemtut tedemetwr^Bu^tn^ â'^lÂM*“*“*^“^»^«?*^ ^»lt;*«atmfl n«gt;.A*-»tc r^Uunt A’tnftv^idtutuevutMt'fRmfJ-tftjU ——» getiai agatftuw-vu-au,« c-ttUr-^-tet-wa wtn ntfttfuViu iïriruv-,vltf»i'c(ócaw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ , .. quot;KiL-Äv 11 p£2gt;tArbgt;4«v-irlt;'m»Ar«'tn’*ta*tHum»ur 11“ quot;yg ftte -tnótttuteotaUf ■nXUwcanxnttamp;ir' tutte i^tuft^ftutfotcftaoriMlctHtrui tHfattöt-Y-xcant-^af-iiVUtrT^i. A»
■ ar«|4gt;tiumitÄtn«ö»Ct»lJl«»nt»dm '■■: •c-itU^.|AV.-%‘t5-Qn'Cftt»-rttttlljrv«c-|4K
Ingynftattcg -ftr»^c--v«t«nftt8Vi«?r «ntittut tuoraf^d'ttt eurconouf «ranft
♦î4lîtintw«ttrîirctult;l «Xtittua^cf I ■ ^fttfcitr wtB-uciic-ifttta’^^^zcf /. ftaM«tr iniO’-nt.ft.tj.i(iafutr«t-c-n*Mn*u’‘ Ült;’ ', menï»w*^-«,.rAètn«tf«^ft^«'5‘V’®®’^ li •Itrfinh4 gtntt-éhÂBitUîtftàpA'K-F^^*^!^ esetr-ft ^M ft ttiitttû «MtfÄwrtuöl®^^^^^'^
nH’incr^'bfjr/inOwDtj« quot;*'*/ / mmci^i^Tut mquitwin rT*|’l^ti»M f-^i't^juw ij; Tfi «Itf meatrmttenutrrt i^Uwr^tnoi^ \^ intent müft^nriwnïnit
gij ebn, I ai nnmfiba^ffwr 1 ynincr Hwûuf iïim/r/T
îgt;*- • -.y4«-i’rT'*fwMrt’ K ft4«*!’lt;gt; iWtSKquot;.!«»’^’
mivnnï fpoiirr lt;n*Mw it «ut -t rt^v-tiljifX^iuOr.fiu'i’f y^nrwwï ntnwnM^'f.finiwfn?^d anom’
iV- ƒ i'cwirnnMw ffïmt ‘n„Ï4rti nitar-Qxhifna 4 nruta fiiinr^rtfii A*!^ «irt’ihïnm ini^wri rt'I»lC%’’p5-brigt;fr4'4^^j,;‘^
|gt;|4W 4^4ttâ nirt nrftxnK^t«’- atm taiHKi th MA d MKAnr-zw tAt
lt;MUna44^ j^tcynauwg^'v^ ■gceauc'. ■j«l^i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i/amp;,i».
Tttw^nfauü .y e-^^ 4»®'ï»o ffttößr nbsp;nbsp;nbsp;ApIWW 1|, t'rtVgt;WlWfG;’
•e-'tr-Kslh* «plf ç«d^f^yaj#^ft'*t - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘' nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;. ..«n
SSÄÄÄöW' «Tir»««'--**»
Txtc^i ttÎMlnunidt öntomun-ftfi / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^WUJl^^f nO^tttlC
^nvmt. ^*»«««lt;p«fttM(itt»B-*tcn*«-ft^iv j^;^t4l,f„t ptv^,4 m^nM flt;tuelt;^tftfffg«n«»w.V*fc^E5dane-ah’'* . “''ï* nbsp;nbsp;nbsp;- - '* .v.«.
oîçMÂôtK lt;5,.e^.di Umï i-c-ttlt;itw6uiT-’^ ’^^’ t't jcccuïftttfl ttrlncy) yB^^g^^ put Inftuutultlx Uf^igti« -fftetu ^toctn^tB^
*w«Mf- tn un'n en^ Cttnir^'fföfBliiy ftffönamp;tTftutttoricHirrGt tufte fff.f-
fquot;^lt;?ï’|’i’rJrt^gt;M’. aviver ß ”~''fftiyniigt;nlt;’:jwfn4ftllt;‘«» y C^iVfi (MpniöfVl^^fn'
onnuhuwm rfequot;X^'Wf^ itflt;(»gt;^ »M^^mr/b luftu
tv ipiw'^t* iirtïfwr«’ n'fï-rpopftif ^(^(fM ) If^fxjfiiwth’^r- iKnT
sssjss .•«««•*74« iuwrj**^5a
S^^’S ftSM lUtcftiucquot;**^ pülüo“^^^^ amp;% iicifiasi’quot;'’’.
.t t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it^ttuxÄufti/lt;aóéteti»i«e4lt;bffntF5
4,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'*t*‘*”**'*?‘*^?***^‘**^®‘*“^‘gt;S'«t
B .■’.•OA'■.’.'’ 'V; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;«*tflt;*lt;«'t-ygt;air.ft-*ïctn«tnklt;T.r6. tcA nbsp;*
• .fei „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f't«glt;r'«ta''ieuöa^^heQxm*7Tv‘5fcï
twtr’ *»gt;''' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^^I tititvi^ tmeuttW i^uV*^ liffiMiffCMn tt^XhArttlAi’
v, '.' *..*. ^7V^ff Tivit)-ft- tf bwtfiftwtttr^tciftwxtcwff 'J^ j''’Tf ? jj^jj^j •ftr’ft-it--vat«lt;mrftlt;.Wtlt;!»atfcft|igt;.«att' ' V-,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtult;ff-tr.t?fupcgttfr. ftp: tot b^
if1gt;, ivfluwiinwrj^mïf*
f^Hiifm«^ nim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.- irj^j i;^
C^'M^n CifAttfifA^ij^An^^iimfyett ent fittArJltAM^ Tdtit^inm n ^^^^t ü'lt;tinc-'i.^- ' ï'^a^n.ifar.i^ttr'-itfi tr
\gt;~^5 lt;uÇWîf.frii^-H.ftftfl^tt,r-«0tsftmr ftîk^ffiîtwnf^^Âutteivia’î-fftcoytr 4*lflt5twî»tÂV«lt;»-»»tA«vyft«Mtrtttti ketf îotS (hputtWft ftVtTCÏ^t^n «ft-*^ ^'''v^^^ fttyVfttotftfttoC udU ^^tettftJWrw
«u^tntrttyi Ut lt;»wfftwv ftUt lÿUkalk «...r, gwitr ftiyuta^-^tettt ^ntartwirm-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t»lt;to«*:tirfi«mfwlt;ii*!ettrtffieftbaye’
ft arw^rtwniWC'eeltl^ luc-Htei^^ïtS^
, »? iftud-uït«’fiV^ ^fttÿt6»vt«ftf64f
l^mflrr »tflïw«» ^ni^^tnf n, m' 4 lt;’n^^‘ JVrt^ m^J l^twOf 4fh^7tnr4n cHtf cigt;^tm (^ffoit5-.iiK.^R«ffjgt; ^
n^wtat^ l»Jl^J^fÄf«tflfI^ß wni-ycAf itUw^iwj#nW | ntM^mW/^^KrvW fiifwr-ttiw iMri f .(ti.u) lt;v rt d w^4tiW-0A*iIbn’»twfjJ^cgt;;
j ^wgt;t^(mntn/»^ti^C'.)i; L ^»vr tna twcdir/'a^tr ^ mm ^Mrp^^d^d’Poir 1 1 tof «nil 7 rtiiyZl^'ïV ^tidlf ^ft’lt^hw wnvw jFiV^'niw ^ uttuCn nil mmw cmfcnüi fü'ii^
^ (i«ï»«''ï‘r^ SF^ ■ff ï ««*»quot;¥■’' u finit ft»«ï‘ff
tgef'^aCni^ fj
ftftiffmut^J^j (Sft6ttttCu«‘’r^
'?J'gt;.b’‘*‘'= rgt;!r”' lt;nbsp;ft’KW-'v-ftuv we-cmi. ^-turuv-ôi n . nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;.
ft-^nu-iSquot;,- ’'^ ‘«‘«öt^ftp-'ï-ït««* at' WÉató-5't8f«rtïieH*«C'MÏbftri^^eo^ ortt-tutn
'' ”quot;ft;qï»5 g^r •Cquot;ft*«itw^rt^tfP''i7lt;5tr|attn^fitt«tt^A*'eh4’ 11«««*^«««1« ft»»quot;«
-efb^f Çc«îîw«ebSÂÎ-tl»et^y{è-ttt^tfc»lt;5gt;»c^lt;wt#Twg^'M'‘4’‘v*ytA ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O-c-lt;»'«uttafentaY;iKt:tft^aJi nitu V‘Æ-lt;VutcrïB’û^XMMfefv
'quot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;ftipca tteattei tw omt «^«ïó fdtutri tnift’ ^mt^^'W« ^j^^
ßr Waethw^tutn- C ‘^{s;-«tlt;ÿftt‘Ç-»lt;HTOft'îifl«e'-|Bt«»r4^tU^fttft^i«amp;ir
^, I)‘’{|-»e»2 J’^rr? ^^„f
!•lt;«*
iyh(W.lt;r-4*’^ (hyiV#« S«®^ Mwr4ft^»«lJ
•JF^.^nl.l.f 'fti’-iftCuctttirotïuaitJflittti’tt ï»'eflrftW«ï«r lt;?t^iu»u^^ïSM‘*gt;^ ^**“^^,4?gt;^lt;’'
Muutttr. ertf.Tx-nirt- tuuaw^tna ^^ ^«■H nttefet-ö' tS itVeumt cÿt«ftt«r^^^“j tetum t^futowc ^ttutU^^^quot;^ ^^ ”
ƒ/Z, tlx
EPISTOLARVM OPVS
DIVI HIERONYMI
IN TRES TOMOS DISTINCTVM
VNA CVM SCHOLIIS DES. ERASMI ROTERODA.^I pouremurn per eundem non uulgari cura recognitumj corredum ac locupktatum.
B ASILEAE M D XLIlI
-ocr page 16-REvERENpISSIMO PATRI AC DOMINO D .Guïlielmo,archiepifcopo Cantuanenfi,óóc.
Des.Erafinus Roterodamus s. d.
C^y A N Qjv A M in prima aeditione fic aduigilatum eraf,ut ui'x uiïi fpes effef, poftenoribus curis,quas prouerbio dicunt mehores, qukquam adiungi pofle, Prarful incomparabilis : tarnen ego magnopere cupiens, boe opus, quod nominituo ceumonumêtum, udnam uid}urum,erexeram,omnibus quantum fieri pofiet numeris abfolutum exadlumq’ reddere : curaui ut dez duo feparatim excuderetur 66 chartes ÔC formulis elega«oribus:quanquam JOANNES FROBENivs ficfegefleratanteamexcudendo hiero-N Y M o , ut non folum omniu fuffragtfs antceederet omnes,uerum criam uix tpfe fibt locum relinqueret uincendi fui Nos in H i e r o n Y m j fcriz pris penè nihil deprehendimus quod effet corrigendum: In noftris fcholrjs nonnulla correximus, quidam fuftulimus,adiecimus non pauca:rcftant ta men adhuc located ea perpauca, in quibus mca diuinatio non omnino faz tisfecit animo meo.‘quæ fi quis me felicior,uel ingenio, uel exemplariorum copia,reftitueritjlibentcr amp;nbsp;hominis induffriam exorculabimur,amp; publics gratulabimur utilitati.In hoe labore duæ quidam res exortac magnam noz ftræ laudis portionem decerpferunt:Primum quod per omnes torius orbis regiones fic effloruerunt linguæ cum bonis literis,ut in multis non perinde neceffaria uidcatur opera noftra. Deinde quod hoc feculo plurimorum inz cent's ad cruêtas iftas S^ gladiatorias f^yoiitej^t«! auocatis,neqï ftudio, neeß irequêtia pari uerfantur homines in pratis faluberrimis ac ui rida rijs amœ-niffïmis ueterum autorum.Caeterum laudis quidem iadturam facillime ierz rem,nifi cum publico difpendio ftudiorum effet coniunëta.De rerum euen tu uiderit c H R i s t v s . Nos certe bonam præftirimus uoluntatc,quain amp;^praeftabimus ufep ad extremum uitæ diem. Bene uaic»
Bafilex,idib.Iuh]'s,anno ai, D. X xi ni
-ocr page 17-• s* CES” ERASMVS ROTERÓDAMVS SA«
CRÆ THEOLOGIÆ P R O FES S O R, RE V EREN D I S S IM 0 f îtri ac domino D. Guilidmo Vatamojarchiepifeopo Cantuarienfi,totius Angliæpnmati s-d.
' A N T A femper fuit literarû apud ethnicos quoep üencratio, Gui/ HonojoUm lielme præfulum decus, Si uirtutum ac literarum antiftes,ut difeiz habitus librii olinarum omnium origines, haud alqs quàm dqs autoribus confe c'^rautoribus Crahdas ducerenKeaq; cum primis cura fummis ac florêtiffîmis rez □ gibus digna uideretur,fi excelictium uirorum libros, quo pluribus ______________1 ufui effe poiTent, ïn diuerfas linguas transferéndos curarent : hinc uidelicet amp;nbsp;fibi ueriffîmam certiflimamep laudem, amp;nbsp;regno præcipuum ornamenz turn acceffurum rati,fi bibliothecam quàm optimis fimul ÂT emendatiflîmis.çodici/ bus inftrudam pofteritati traderent.Nec ullam grauiorem iaduram accidere pofle iudicabant,quam fi quid ex id genus opibus intercidiflet.Proinde ne,qui fuis inge ni]s,fuis^ uigilqs tantopere de mortalibus uniuerfis meriti fuiffentjwrum memo/ na,temporum iniuria nihil non obliterâtium intermoreretur, autores ipfos ßatuis ac piduris exprenbs,paffim in porticibus ac bibliothecis ponebât, quà certe licuit illosab interituuindicates.Tum eorundem apophthegmata marmori aeri^ paffîm infcuJpta,mortaIium oculis ingerebant, libros ingenti redemptos precio,magna^ «de uel religione potius defcriptos,cedrinis inclufos capfulis,tum cedri fucco obltz tos in templis reponebant: partim ut rei tam facræ tam^ diuinæ cuftodia,non alijs quàm ipfis numinibus cocredereturtpartim ne quid fitus aut caries illa monumen/ ta uitiaret,quæ fola principum gloriam à fitu carieq; queunt aflerere:00 impune in/ termorerentur,quæ præftant omnibus immortalitatem. Fuerunt qui nec bac conz tenti diligentia, codices ceu theûurum incomparabilem,in alti hi mis terrae latebris reconderenctanta cura,ut nec incendqs, nec bellorum procellis,quibus omnia faz craprophana^ mifeeri folent,interirent,amp;pofteris certe fupereflent.NimirS petz fpexerunt hoc,non minus fapientia quàm regno clari principes, barbaricum elfe, cadauera defunctorum unguentis,aromatibus, ac nitro nonnunquam tam diligen/ ter oblini,ne computrefcant:cum ea ne referat quidem feruari:quippe iam nec figu ram ons,aut corporis imagine referenda,quod faxeae tarnen faciunt imagines:nec parem curam adhiberi feruadis animotum reliqurjs.Proinde multo iuftius earn cuz ram in excellentium uirorum libros transferri, in quibus orbi fuperfunt etiam de-fundi:ói ita fuperfunt, ut 86 pluribus ÔC efficacius loquatur mortui quàm uiui:con/ fabulantur,docent,adhortatur,deterrent,confulunt,erigunt,coniôlâturjfic ut nullt necfidclius,nec paratius. Deniq? turn nobis ucriffime uiuunt,poftéa quàm fibi uiz ucre defierunt ♦ Equidem fic opinor,fi quis cum M.Tulliö ( ut hunc exempli caufa nominem ) complureis annos domefticam egiffet confuetudinem, minus nouerit Ciceronis,quàm faciunt hi qui uerfandis Ciceronis fcriptis cum animo illius quoti die confabulantur.Porró fi hic honos eft habitus fuperftitiofis etiam uoluminibus, ueluti Numae ac Sibyllae:aut rerum ab hominibus geftarum memoria completen/ tibus, uelut apud Aegy ptios : aut aliquam humanaè fapientiae portionem tradentiz bus,ueluti Platonis 00 Ari hotel is: quanto iuftius eft idem facere principes Chriftia LiW fieri nos ÔC epifeopos in feruandis eorum monumentis:qui facro afflati fpiritu,non tam libros quàm oracula nobis reliquerunt Et tarnen haud feio qui factum fit, ut non alia in re magis celfatum uidcatur à maioribus noftris. Sit lane leuis ethnicorum au torum ialt;ftura,quac tantû efficit,ut minus eruditi fimus,aut minus eloquentes,non ut minus pq : cæterum ex tot eximqs uereq; üerofandis autoribus,quos nobis uel crudita dedit Graccia,uel huius acmula prodidit Italia,uel olim ftudrjs horentiflima produxit Gallia,uel ingeniofa peperit Aphrica,uel laboris paries aedidit Hifpania, rara quadam eruditione fulpiciendos,eloquentia claros,uitæ fandimonia ueneran « « z dos
-ocr page 18-t
EPTSTOLA NVNCVPATORlA
dos:qüæfo te quam paud fuperfunf,cafu feruati magi's quam noftro benefîdoîâtt^ Lilf’pr^c!/ hl rurfumipn, quamfademutih', quam contaminan, quamprodigiofis mendis pKf faiiäoru undiqi featentes, ut non magni referat fic fuperefle,Equidê ut non afpernor fimpU rehq^uite cem uulgf pieratem, ita non poffum non mirari tam praepofterum multitudinis iu/ dicium. Cakeos fan do rum 8lt; fudariola mucco fordentia exofculamur, 86 eorunz dem libres, fandiiîimas £lt; effîcacilîîmas diuorumreliquias,ncgledos iacerepatigt; mur. Tuniculam,aut indufiolum fandorum, aureis gemmatisq theds reponimus: 8lt; libres ab illis elaborates, in quibus id quod illorum fuit optimum, nobis adhuc Lilroruminte uiuit fpiratq^cimkibus, tineis,ac blattis impune rodendos relinquimus. Neq uero ritus unde difficile fithuiufeerei caufamconiedurisafTequi. Pofteaquamprincipum mores plane iam in barbaricam quâdam tyrannidem degenera (Tent, turn epifeopi propha nam ditionem magis ceepiffent ampledf quam ab apoftolis traditum docendi mil nus : mox uniueria docendi prouinda irt iftos quefdam eft relegata, qui charitatis 8C relfgionis cognomen, hodie ceu peculiare fibi uindicant:iam negligi coeptæ bo-næ literæ, fa ft id ira Græcanici fermonis peritia, mulroq magis Hebraici : fprefuni cloquentiac ftudiü:quin Slt; ipfa lingua Latina fie conipureata eft,fubinde noua bar^ baric, ut iam nihil minus effet quam Latinaînec hiftoriæ,necgeographiæ,necantigt; quitatis ulla cura .Tantum ad lophifticas quafdam argutias contrada res literariaJ amp;nbsp;eruditionis fumma penes fummularios quofdam colledores ac excerptores effe coepit:hocnimirumimpudentiores,quominus habebant eruditionis. Proindeucz teres illos feriptores facile uel antiquaripaifi funt : uel quod uero propius cft, ipfi a holendes curarunt ï ut quos iam fruftra Iegerent,nimirum his rebus defiituti,fine quibus illinon qucant intelligi.Et tarnen ex illis utcunq decerpta quædâ,fuis corn/ mentarqs admifcuerunt: qua gratia magis etiam in rem iftorum erat illos interire^ ne quando uelplagtf conuincerentur,uelinfcitiæ. Scilicet tanti erat antiquari Cle/ menrem,frenæum,PoIycarpum,Origenem,Arnobiû:ut herum nice Occam,Duz randuni, CapreoIum,Lyranum,Burgcnfcm,ôc his etiam indodiores legeret orbis. Sub herum igitur diutina tyrannide, tanta fuit bonarum literarum ac bonorum au forum TTKvoKiSeice, ut è dodorum ordinepelleretur,quiuel paulumliteraturæme lioris attigiftet^His rebus fadum eft,uttot erbis lumina quorum titulos duntaxat, nee id fine lachrymis Iegimus,funditus interierint.Et fi quos contigit fuis fupereffe fatis,hi fic modis omnibus deprauati funt,adeo truncati,cotemeratiq,ut felices uiz deri poftïnt,qui perierunt. Atq id profedo cum mihi uehementer indignum uidez tur in omnibus eruditis, turn longe indigniffimum in Hieronymo, cuius tarn mulz tæ tamq eximiæ dotes promerebantur, ut uel folus Si totus Sf incorruptus feruare T:xccUentilt;i tur.Nam exterorum quidem alios ali» commendantdotes:in hoe uno a-vX^ijii/l^ii Uieronymi (iitaiunt) coniundum fuit,eximium fuif,quicquid in alijs per partes miramuf .Et quum in fingulis cgregium elf e,magnum fit ac rarum,hic fic excelluit in omnibus^ ut longe præcurrat in fingulis, fi ilium cum caetcris con feras: fin ipfum fecum comz ponas, innullo præmineat. Tanta eft rerum omnium fummarum temperatura. Erenim fi naturæ felicitatem expendas,quid illius ingenio uel ardentius ad difeenz dum,uel acrius ad iudicandum,uel foecundius ad inueniendumCDenique quid dez xterius aut feftiuius, fi forte res deledationem defideret C Sin cloquentiæ laudem requiras, in hac certe Chriftianos feriptores uniuerfos tanto poft fereliquit inter uallo,ut nee hi cum Hieronymo conferri qucant, qui uitam omnem in uno bene di cendi ftudio contriucrunt:ac prorfus tantum abeft, ut quifquam fit noftrx religio/ nis fcriptor,quern cum hoepoffis componere:utmeoiudicio, Ciceronem etiam ip/ fum fuffragtjs omnium cloquentiæ Romanæ principem, nonnullis dicendi uirtuz tibus fuperet: quod quidem in ipfius uita copiofius demonftrabimus. Mihi fane
4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc ipfum folet ufu uenire in Hieronymo,quod olim in Marco Tullio : cum quo fi quem contulero, per fe quantumuis difertum, repenteuelut obmutefcereuidetur: 6c cuius iinguam,cirra contentionem uehementer admiror, ad hunc compofitus ÔC admotus, efinguis uidetur £C balbus,Sin dodrina exigas,quæfo te, quem habet uel eruditiftima
-ocr page 19-AD G . VARAMVM
truditiffima Graeefa fie abfolutum in omni dodrinx gencre, ut cum Hicronymo fit committêdus;Quis unquam pari felicitate omnes totius eruditionis parteis con iunxit ÖC abfoluitç’Quis unquam in totlinguis antecelluit unusCCui tanta hiftoria rum, tanta geographiæ, tanta antiquitatis noticia contigit unquamC Quis unquam facrarum aut prophanarum omnium literarum, SC parem 00 abfolutam fcientiam cftaffecutus ï” Sinmemoriam examines, quis autor feu uetus feu nouus,quem ille nonin promptu habueritï’Quis angulus diuinae fcripturc,quid tam abditum,quid tam uarium5quod ille non uelut in numerato habueritç’Sin induftria,quis unquam tantum aut euoluit aut fcripfit uoluminü C Quis fic uniuerfam diuinam fcripturam cdidicit,imbibit,concoxit, uerfauit,meditatus eft C Quis aeque fudauit in omni do-drinx générée' lam fi morum fandimonia fpedcs,quis Chriftum fpirat uiuidiuse* Quis docuit ardêtius^ Deni^ quis eum uita magis expreffit Poterat bic unus pro cundis fufficere latinis,uel ad uitae pietatem, uel ad theologicx rei cognitionem,fi modo integer 8i incolumis extaret. At nunc haud fcio,an quifquam omnium tra-datus fit indignius.Bona pars uigiliarum illius intercidit. Quod fupereft,non dez uirnnymi prauatum erat,fedprorfus extindum 8lt; obliteratumeid^partimquidem illiterato operd^uümin rum uitio fcribarum, qui folent ex emendatis inemendata defcribere, ex mendofis diÿietrdâau mendofiora reddere:practermittere quod non legunt, corrumpere quod non inteb ligunt,uelut Hebræa Græca^ uocabula: quac frequêter intermifcet Hieronymus: fedmnito fceleratius,a facrilegis baud fcio quibus, ftudio detruncatapermulta,adz dita nonnulla,mutata pleraqj,deprauata,fordidata,con{ufa pene omnia:ut uix ulla fit periodus, quam eruditus inobenfe poffît legere. Imo quod eft peftilcntiffimum uitiadi genus,perinde quafi parum effet, tot infulfiflïmas nugas iuxta infantes atq? ineruditas, in bominis eloquentiffimi pariter ac dodiflïmi nomen ac titulum conz tuli(re,mcdqs illius commentarijs paflim admifcuerunt fuas nænias,nc quis repur/ garepoflet.Nam librum falfo inferiptum permulta funt quæ coarguant* Cæterum iragmenta fparfim intermixta, ueluti frumento confufum lolium,quo tandem criz bro repurget aliquis C At» bæc omnia fic efle fada, docebimus mox in operum ib lius catalogo,tum fecundi Tomi duabus præfationibus ac cêfuris. Commouit itacp mc,partim tam infignis ccclefiæ dodoris non ferenda contumelia:in cuius immor talia monumenta,fic impune debaccbati fint ifti plufquam apri Calydonq : partim publica ftudioforS utilitas, quos uidebam à tam eximijs epulis bifce rebus fubmoz ueri: ut Epiftolarum uolumina, quæ quo plus babebant eruditionis amp;nbsp;eloquentiæ, hoc fœdiuserantdeprauata,promeauirilireftituerem:haudquaquamignarus, nbsp;nbsp;du^antuldio/' duram 86 arduam adirem prouinciam.Iam primum enim ipfa tot uoluminum inter ^^^ câniçân fecollatio,quantum habcattedq,norunthi, quibus ufuuenitinhoc piftrino uerfa/ nbsp;nbsp;nierons tos efle. Et fæpe cum bis uoluminibus erat res, quæ uel legere non mediocris elTet negottj,quippc literarum figuris uel carie lituqj obliteratis, uel tincarum ac blada-rum iniuria femirofis ac mutilis : uel Gotthorum aut Longobardorum more depiz dis,ut in formis etiam nofcitandis mihi fuerit repuerafcendum : ut ne commemoz remintcrim,quód illud ipfum animaducrtere,ac uelutolfacere, fiquid parum refiz piatgermanam ac ueram ledioncm,hominis fit,mea fentêtia,ncc ineruditi,nec ftu ludidum dify pidi,ncc ofcitantis.Atqui fuper hæc longe difficillimum eft,aut ex uarie deprauatis c^^i^ quid ab autorepofitum fuerit, conqcere:aut ex qualibufeunqj figurarum fragmenz ris ac ueftigrjs, primam diuinare ledionem. Ac rurfus ea res,cum ubiqj plurimum habet difficultatis,tum uero potiffimum in libris Hieronymianis. Idcj pluribus de caufis accidit.Primum quod ipfum dicédi genus,haud quaquam triuiale fit,fed fen tentés uariegatum, epiphonematis argutum, ftrophis obliquum ac uafrum,arguz mentis denfum ÔC inftans,allufionibus feftiuum,nonnunquam uarqs rhetorû fehe/ man's ueluti lafciuiens,ubiq; dodum,ôi artificem prg fe ferens. Vnde fadum eft,ut quo longius huius oratio abeft à fimplicium intelligentia, hoc pluribus mendis fuc rit contaminata:dum bic fcribit,non quod legit,fed quod intelligit:ille deprauatum exiftimans quiequidnonaflequitur, uteunej uifum fuerit,mutat fcripturam,animt
« « 5 modo
-ocr page 20-E P ÏSTOLA NVNCVPATORIA
inodo fui fccutus fomni'um.Rurfum ah'us forte deprehendens,corfuptain cHe ferf-'' pturamjdum ex le«i comedura nititur emendare,pro unico mendo, gemi'num in/ ducit : ^ dum uulnufculo meden' ftudef, uuJnus infligitimmedicabile. Acceditad hæc uaria quidam 00 admirabilis omnium rerum mixtura : quam affedauit etiam Hieronymus, fed omnino felicifîîme, pi'a nimirum ambitione, èó fanda quadam oftentationeiadatans opes fuas,quo magis ueternum nobis excutiatjÖC ofcitabum dos ad arcanæ fenpturæ ftudium expergefadat. Quid enim eft ufquam in ullo uel autorum uel Ikerarum generc,quod ille paflim non afpergat,incuIccr,infulciat:’Hc braïca,Græca, Larina, Chaldaïca,facra,prophana,uetera,nouai Deniq^ quid non^ Sic ille uelut apicula per omnia circumuolitans,ex uno quoq; quod effet eximium, ad opens fui mellifîdum congeffîf,ex narijs flofeulis bine illinc decerptis,ferta con cinnans : aut uelut exuerficoloribus telfellis, mufaicum opus contexens. Et in his quod maxime retrufum eft,id libenriffi'me cofueuit intcrtcxcrc. Quid enim tarn ab ditum in prophetarum inuolucris,in totius Inftrumenti Veteris myfterijs,quid in euangelicis aut apoftolicis literis, quod ille non ceu notum adhibeat:nortnunquatn fie alludens,urnec animaduertatur,nifi ab eruditis amp;nbsp;atterisCQuid in Hebracorum aut Chaldæorum monumentis, quid in rhctorum,cofmographorum, poetarum, medicorum, philofophorum,dcniq; haereticorum ]ibris,undc non aliquid fuo attez xar uolumini C Ea cum intelligi non queanr,nih undiquaque dodis,etiam fi forent êmendatiffrma:quid fieri credis,cum ita uiriata,murilata,confufa^ funtomnia:utft fpfe reuiuifeeret Hieronymus, libros fiios,necagnofcerernec intelligeret ^ Super hæc omnia,fuit Si illud incommödum,quod maxima pars autorum è quorum fonz tibus fua mutuatus eft Hieronymus intenjt: quorum praefidijs utcunq^ farcin' pote rat,quod erat iam tories deprauatum,aut etiam omilTum. Siquidem in extremis re* rum difficultatibus,ad hanc ceu facram ancoram cofugere folent eruditi, Nam me quidem , pofteaquam neq; gloriae ncq; quaeftus gratia laboris hoc fufcepimus,non perinde mouebat,quod ahum for taffe procul ab huiufmodi negocio capeffendo de Exfummo id/ terruiffet.Quid iftuc inquies ;quot; Nempe quod,ut non alius eft labor,qui plus adferat lorequdtnmi tædij moicffiætp, ita rurfum nullus eft unde minus ad fuum redeat autorem,uelglo ttimum gloria ’'*æ “^^ gratiæ, propterea quod omnis huius laboris urilitas fic redit ad le(ftorem,ut non modo no fenriat noftros fudores,quibus fruitur,fed ne fuum quidemcommo-dum,nifi fi quis forte noftra cum uulgatis codicibus contulerit. Ac dum ille in praz tis amoeniffimis ociofus errat,ludit, 00 curritinofFenfus,haud aeftimat,quamdiu,^ odiofe nobis lueftadum fuerit cum fpinis ac uepribus, dum illi campum hunc repur gamus.Nec expendit,quamdiu uel unica uocula nonnunquam torferit emendato* rem, nee uenit in mentem quam multa nos offenderint, hoc molientes,ne quid fit quod ilium rem orc turc’ Quantis difficult a tibus parata fit ilia facilitas, quantis mole ftfis c5ftiterit,quod ille nihil fentit moleftiæ. Sed nemoleftus fim,omneis huius ne gocq moleftias perfequens,unum illud 86 uere dicam 8lt; audacfter,minorisjarbitror Hieronymo fuos conftiriffe libros conditos,quam nobis rcftitutos:2lt; paucioribus uigilqs apud illû natos fiiiffe,quàm apud nos renatos Jam,cx hoc cætera fibi quifcß conijciat. Quid hic commémoré ingratiffîmam quorûdam hominum imperitiam, qui nihil omnino nouari uolunt in bonis autoribus:qui cum ipfi nihil agant,aliorS præclaris conatibus femper obftrepunt : hommes adeo pingui iudicio,ut his menz dofum fir,quicquid rectum eftteontra niridû 86 elegans,quod fordidiffîme confpur catum ; ad hæc adeo peruerfo,ut cum eruditis non pariantur elfe ius,magno Audio deprauata corrigendi : tarnen ijdem quibuslibet nebulonibus permittant, impune fuo arbitratu, fummorum uirorum libros cotaminare,foedare,perdere.Proinde nez celfum eft fieri, ut à plcrifq; nullam referas grariam,ab his poftremis, malam etiam pro bono officio gratiam reportes. At quæftum quidem, facile negligitgenerofus animustgloriam 8Ó laudem facile contemnit Chriftianus. Porrô gratiam pro meriz tis expetunt 80 optimi quit^.Quis ferat,pro beneficio repêdi ca!umniam7 Hæc om nia cum non ignorarem,tarnen apud me tantum ualuit Hieronymi uindicandi ftm diura
V
-ocr page 21-î AD G . VARAMVM
^ium,tantum Utilitas corum, quibus cordi funt arcanæ literæ,tantum dènique tuaê ccHitudinis amp;nbsp;iudidum ÓC uoluntas, quem prac exteris aflïduum huius negocq éi impulforem habebam 2lt; efflagitatorê,ut contemptis difRcultatibus omnibus,Het culano quodam animo laboriofiiïïmam quidem,fed pukherrimam adirem prouirt ciam,unus propémodum cum tot mendarum portentis depugnaturus. Nee enim tantundem laboris exantlatum arbitror,in paucis edomandis monftris Herculi, ^ mihi in tollendis tot mendarum milibus»Neque uero paulo plus utilitatis hine orbi profedurum exiftimo, quam ex illius omnium ore eelebratis laboribus. Primum enim complurium,fed prxcipue ueterum collatione uoluminum,nonnûquàm ex apicumueftigi|saddiuinantes,mendas fuftuIimuSjSi germanam repofuimus feti-pturam. Grxca qux uel omiffa fuerat,uel perperam addita,reÜituimusiquod idem fecimus ÔC in Hebraicis,uerum hac fanè in parte,quod minus noftro Matte potera Symindchi ift mus,alforum fuppetijsprxftitimus, prxcipuefratrum Âmerbachiorum, Bruno/ Kieronymon nis, Bafilij,amp; Bonifacij:quos optimus pater Ïoannes Amerbachius,uelutinftaugt; fiitumd» randisbonis autoribus genitos,trium linguarum peritia curauit inftruendos. Atqj hi fane paternum animum Si expeAationem uieerunt etiam j nihil antiquius du/ centes Hieronymi gloria,Si hac gratia nee impendio parcetes nee üalitudini.Quo/ rum equidem auxilio libenter fum ufus,quod Hebrxorum literas deguftaflem ue/ nus quam didicifTem. Et tarnen curauimus,ne quid deeflet auido Ledlorf,etiam fi quid deelTet nobis;quod^ noftris uiribus erat diminutum, id ex aliorum fuppetijs abunde farfimus.Cur enim nos pudeat id faccre in uindicando tanto autore,quodl haud pudet facere fummos monarchas in recipiendis,imó in perdendis oppidulisC Adiecimus fingulis libellis aut epiftolis argumenta, ueluti fores aperientes ingredi uolentibus. Deinde quando non omnibus contigit tot linguarum ac litcrarum coz gnitio, fi quid remorari poterat ledorem mediocriter eruditum, id fchohjs additis illuftrauimus,qux geminam utilitatem adferafttlalteram quod tam infignis autor, quiantehac nee ab cruditihimis legi poterat,pofthac à femidodïis poterit intelligit alteram,quod iam non perinde procliue fuerit cuiuis deprauare,quod ab alqs eft re ftitutum.Nee his contcnti,quæcunq; falfó Hieronymi titulo circumferebâtur,eâ(^ magna ex parte talia, ut non Hieronymum autorem, fed impudentiflîmum fimul amp;nbsp;infulfiffimum rabulam opifieem prx fe ferrent,non recidimus, ne quid omnino defideraret,auidus magis quam elegans ledonhoc eft,ut dieam craflïus,ne non ha herent fimiles labra ladlucas t fed in fuum relegauimus locum,nullo alioqui digna loco. Deniep totum opus,de ea loquor portione,quam nobis proprie fumpfimus, jyigeßio E^t^ in quatuor digeflimus uolumina. Primo Tm^cuvi-nK« k^ 7m§xlt;/lei‘yi^xTiK« comple xi:quod eorum qux ad uitam inftituêdam pertinent, oporteat primam effe curam. Quartum in treis diuifimus claires,in quarum primam retulimus quædam non in/ erudita quidem illa nee indigna le du, led tarnen falfó inferipta Hieronymo.fn pro/ ximam aliéna, fed qux fuis titulis autorem teftentur. In tertiam uelut in fentinam reiecimus ineptilRmas ineptias impoftoris,haud fcio cuius:de quo meritó dubites infantiór ne fit,an indodior,an impudentior.Is mihi certe quifquis fuit,uidetur di/ gniinmus,quem publicis odqs profequâtur omnia fecula,qui de omnium ætatum ingenijs tam male fenferit, ut fperarit neminem futurum, qui poflit infani rabulac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
nxnias ab eloquêtilfimi,dodiflîmi,fandilîîmi^ uirilibris dignofcere. Secundum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
uolumen dedimus fcAsy/cTJKsÏe 86 «TnjAs^tTJxs»?, nimirumhis qux ad refellendos hxreticorum errores,Slt; maleuoloru calumnias pertinent, Tertium tribuimus lt;^9/ y«(i(fnHs'Hi uidelicet qux facrorum uoluminum habent enarrationem. Non dilfi/ mili ftudio nuper dedimus Nouum Inftrumentü,adicdis Annotationibus noftris: cuius lucubrationis nScupationem Leoni pontifici maximo,tux^ celfitudini com munem faccre uifum eft, quo nouum opus duorum totius orbis fummatum nomi/ ne,turn munitius tum commendatius exirct in manus omnium. At Hieronymunl uelut ab inferis in lucem reuocatum,tibi proprie dicatum effe uolumus:uel quod cl tra exceptionem «ni tibi mea debearn omnia,«el quod t« Hieronymi glorix foleas
lt;ïlt;ç 4 unite
1
-ocr page 22-EPISTOLA NVNC VP ATORIA ''
Uftice faucrenimiru pmdentcr intelligenSjnihil efle fecundum euangclkas K apô ftolicas hteras dignius quod legatur à Chriftiams. Equidem crediderim ipfum Hic ronymum fibi nonnihil hoc nomine gratulari, quod fauftiffîmis tui nom ini's aufpp Archiepifeo - eqs mundo reuixeri^tam inter theologos fummus^quam tu interlaudatos epi'fco-pi Catuariem pos nu’Ii fccundus.Etenim utille dodrinx orbem numens omnibus feliciflime abz fis Ims loIuitHta tu uirtutum omnium epifeopahum circulum 86 harmoniam mire temper tafti. Cætera quidem pulchre congruunt:unum illud uereor,ne noftra mediocntas non fatisfeccnt uel Hieronymi dignitati,uel tuac celfitudini.Nec enim ufquam max gis in^nioli mei tenuitatem fentio,quam ubi contendo tuis cximqs uirtutibus amp;C ampliflimis in me mentis utcunq^ re/pondere. Sed quid faeerem tot ac tantis nomi nibus obftridus tibi,ut nc capitis quidem audione fada,fim uHi portioni foluêdæ par futur us:quot; Feci quod folent,qui quum prorfus foluendo non fint, da ta quantula/ cun CÇ xris porti'one fefe magis etiam aftringuntjamp;f rem, non animum fibi deefTe te fiifîcanfur,malæ fortunac potius, quam malæ fidei debitores : QC ob hoc ipfum iudb cum fauorem emereri foliti,quod miferi fint uerius quam ingrati. Atc^ in hoc fane genere rerum una eft referendægratiæ ratio, fi quis ingenue hbenten^ debeat:0^ agnofcere creditorem, ex parte retufilfe eft* Imo ut quod fimihus eft conferam, eoz rum confiJium fequutus,qui malunt uerfuram fa cere, quam in neruum ire:ab Hie/ ronymo fumpfi mutuum,quod tibi dependerem. Quanquam cur id lam mutuum uideatur,ac no potius meumCNam multæ res foli uel occupatione uel praefcriptioz ne demigrant in lus alienum. Cæterum in hoc return gen ere Hieronymus ipfe noz bl's legem pracfcripfit:in ea Prxfatione quam hbris Regum præpofuit,iterum atq? iterum lUud opus fuum appeHanSjpropcerea quod quicquid corrigendojegcndo, crebro^ ucrfando noftrum fecimus,id lurc nobis uindicamus.Hac lege cur non 8^ ipfe mihi lus uindicem in Hieronymianis hbris,quos tot fam fecuh's pro dereh'dis habites uelut in uacuum ucniens,non æftimâdis fudonbus uerac theologiæ ftudioz fis aflerui C Aureum flumen habet, locupletiflimam bibliothccam habet, quifquis unum habet Hieronymum. Atq? hunc rurfum non habet,quilquis habet,cuiufmoz di ferebatur antehac,undiquacp confufum ÔC contaminatum- Non quod aufim con firmarc,nihil ufquam ueterum mendarum,hoc eft,nulla priftinac ruinac ueftigia rez fidere:quod haud Rio an ipfe pratftare qucat Hieronymus : nifi contingant exem-plaria caftigatiora,quam nobis adhuc habere licuit. Illud fummo adnixi ftudio con iequuti fumus, ut non multum fuperfit. Et ut nihil aliud,certe nofter conatus nonz nullos extimulaturus eft, ne pofthac nullo delcdu quicquid in hbris ofFenderint, quantumuis corrupts à quocunq,' impoftore,quocunq5 titulo fubditum ampledfan tur,legant,approbent,ac uelut oraculum citent. Atq; utinam eruditi omnes toris ui ribus in hoc incumbant negocq, ut quicquid nobis ex tot naufrages utcunqj reliz quum eft bonorum autorum, id quoad fieri poteft, priftinæ integritati reftituatur. Nolim tarnen hanc adirc prouinciam, nifi qui non minus fide,religione,iudicio, cu ralt;^ polleant,quam eruditionc:quod nulla fit acerbior bonorum uoluminSpeftis, quam femidoc'tus aut ofcitabundus aut prxeeps aut infelici iudicio caftigator. Vtiz namq principibus cundis eadem mens eflet quae tibi,ut omiflis infaniflimis pariz ter ac miferrimis bellorum tumultibus,ad feculum fuum pacis artibus illuftrandum conuertcrent animumtóC ad huiufinodi faluberrimos labores,cruditorum ftudium pracmqs accenderent. Vidercmus nimirum id breui toto orbe fieri,quod hifee non ita multis annis intuafadumeft Britannia, quæiamolim uiris opibusq potens, nuper etiam religione,iufticia,uitxq cultu: deniq; literarum ueterum omni genere fic exculta eft,fic enituit,fic effloruit, idq tua potiffimum opera, ut ab orbe femota infula,cultiffimis quoq regionibusad honeftiflimarum return ftudium calcar adz dere poflir. Bene uale in Chrifto Iefu,pracfulum ornatiirime,quem ille inftauranz dæ pietati,ac prouehendis bonis literis quam diutiflime feruct incolumem.
Bafileae,anno falutis millefimo quingentefimo decimolextoocalend, April*
-ocr page 23-s» EXIMII DOCTORIS HIERONŸMÎ
STRIDONENSIS VITA, EX IPSIVS POTISSIMVM fcriptis contexta per Dcf. Erafinum Rotcrodamum.
QV IDEM hand fum nefcius,uetcrum permultos fn bac fuif/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^
fe fentcti'a,ut pium 86 officiofum efïe ducerent,in commodum ^^^i‘*^ publicum apte confiés narrationibus abuti : nempe uel ad uigt; tam redire pieqj inflituendam, uel ad erigendos 8lt; inflammanz dos ad honefti ftudium animes, uel ad fulciendam quorundam ïmbecillitatem,uelad territandos impiostquos neqj ratio corri git,neq3 mouet charitas : uel ad illuftrandam miraculis fandoz rum hominum gloriam. Atq^ hoc fuci genus nec Platoni difpli
cuit,nec Origeni,nec alqs horum dogma fequutis. Certe obqeit hoc Hieronymus RufRno,attj hic uiciffîm in Hieronymum regerit, malens alterum eodem confpur tare luto,quàm in fe coniedtum lutum abftergere. Eh quidem mira quidam uulgi credulitasjimo nefcio quid penitus infitum animis mortalium,ut fi dira lubentius au diant quàm gcfta;8d commenticqs fiipraq; ueri fidem fabulis libentius affentiantur quant uerisîadeo ut olim uni prudentes quicquid uehementer commendatum effe uellent multitudini,id fabulons miraculis celebrarent:uelut numinum religionem, origines urbium aut gentium, exordia nobilium familiarû,exempla clariffimorum principum.Hoc igitur imperitorum affedtu,ad ipforum abuti commodum,permit/ tebantilli,fed non nifi fapiêti uiroïpropterca quod huius rei frudus omnis pereat, fifemel fuboleat artificium mentiendi. Verum hac quidem in parte haud grauatim in Auguftini fententiam pedibus eo:non folum ob earn caufam, quam ille fane gra AuguRinui uem adducit,ne fi femel in Chriftianorumliterisfubortafuehtmendacq fufpicio, hoftis medacii fiat ut nee his habeatur fides, quorum autoritärem modis omnibus indubitatam ÔC inconuulfain effe oportet:fed multo m3gis,quod meo iudicio, ne poffit quidem uir probus ac fapiens effe, qui tam male fentiat tum de fandis uiris,tum de ledoribus» De fandis quidê, quos aut uf^adeo iudicarit propriae domefticæq; laudis inopes, utalienis mendacqsputaritilluftrandostautadeo LivoJ^fov! ftulteq?gloriofos,uc Aefopicæ corniculæ ritu uelut in profcenio gaudeant offêtari,fidicijs laudibus ceu plumis alienis adornati.De ledoribus autem,quos omnes aut ita ftupidos ac muez cofis naribus arbitratifînCut cum ueritas femper habeat fuam faciem,nullis imita/ bilem fucis,non queant excogitatam artificio fabulam à uero dignofcere: aut certe adeo gratis etia nequâ acpcruerfos,utfcientesacuolentesfaueantuanitati.Quod sifingendum fi uitari non poteft, quo minus iftiufmodi fabulamenta mifceantur noftris uolumi/ cji,probU exgt; nibus,certe quod proximum eft,oprarim.Quid iftud inquiesî’Nimirû plaften exiz mplArcftjin'/ mium ac prudcntem,catumq5 mentiendi artificem. Quandoquidem iuxta Socratis gendum fententiam,nemo fit ad mêtiendum accommodatior, quàm qui ad uera dicendum eff appofitiffimus : quod eiufdem artificis parteis effe ducat, certiflime ueridicS effe, amp;nbsp;nihil omnino ueri dicere.Hoc quidem confilio fuam hiftoriam contexuit Hez rodotus, hac ratione Xenophon Cyri defcripfit inftitutionem, non ad hiftoriæ fïz dem, fed ad exemplum probi principis ♦ Nec alió fpedafle uidetur Homerus ille, quem iure fabularum Oceanum poffis dicere. Verum hi quemadmodum ingenq quidem 6^ eloquentiæ laudem fingendo promeriti funt:ita dum malum uirturis ex/ emplar effingunt,ac proponunt,non mediocriter offecerunt uite mortalium.Siqui dem Herodotus ftultos plerofq; facit principes ♦ Xenophon uafrum quempiam 86 ayKuJ^i^HTtp expreffït,potius quàm uere prudentem ac falutarem principem.Hoz merus eiufmodi facit deos,cuiufmodi nolit magiftratus bene morata ciuitas.Dein/ de tales depinxit uxores deorum, qualem nemo probus ciuis coniugem aut optet domi fuæ,aut ferat. Denicj tales finxit deorum filios, ut nemo fanus paterfamilias fimiles fibi liberos ueUt obtingere, ut non abs re Plato locû illi negarit in fua repuz blica
-ocr page 24-D» HIERONYMI VITA
blka.Ncq^ ud tantillum eraf caufae curAlexander ilk ma gnns inui'derct Achilli' ta km laudumpraeconemjfipenitusintdkxiiïet, quid fit uere magnum acfalutarem agere principe. Ego nihil arbitrof ede redius^quam eiufmodi defcribere Tandlos, cuiufinodi fuerunt ipfi' in quorn uita fi quid eriam errati deprehenditur, hoc ipfum nobis uertitur in exemplum pietatis. Caeterurn fi quis omnino figmêtis deledetur, is fi prudenter effingat pij uiri fimulacrum,quocunq; nomine, non racco,cilicio,fla gris,prodigiofis ieiunijs, uigdijs non credendis, fed ex ipfis Chrifti decretis,fic ut primum Chriftiana:pietatisuimpenicus habeatcognitamaeperipedam, deinde feite illius exprimât imaginem,is mihi fortaffe toIcrabitur.Etiamfi quatumuis gern mæ nitorem ac lucem effingat artifcx, eer te natiuam gemmæ uim nunquam affequi tur imitatio,Habet fuam ^^'yaw ueritas,quam nullum æquat artificiu. At iftos quis fera r, qui plufquam anilibus deliramêtis, infantibus, indoÆsqneptis diuos no bis non celebrant,fed contaminant;'At diuus Hieronymus,nifi quod abunde iuxz ta Græcorum prouerbium, cùjv^s ou/rii/ »vAna-^f, bac parte parum erat felixîproz pterca quod quum unus præcipue dignus effet, ut pari dodrina pariqj facundia po fteris commendaretur,qui tam erudito tamq; mellito ore Chrifti ündiorum^ pratz conia ceemiflenhaud fcio quonam fafo,in rabulam quendam incidir, fic undiq; fui Stuhrccußild fin^ilem, 06 Hieronymi diflïmilem,ut nefcias quid in eo potidimum admireris,linz md Hierony. g^^ ^^ prodigioiam infantiam ac balbutiem, an infignem lireraru infcitiam,an mi ram mentiendi impudentiam Hominem profedo dignum,quem fi' uiuat,publiciz tus omnes omnium mortalium manus faxis impetant ; qui mortales uniuerfos pro faxis,non pro hominibus habuerit • Quis enim illius legens nænias,ni plane trunz eus fit,non protinus fentiat perfonatum hiftrionem : qui Vertumnum quedam aut Proteum nobis referens,nuncEufebius eft Crcmonenfis,nunc Cyrillus,nunc Au guftinus,nunc Ambrofius: nonnunquam fi libeat Damafus,aliquoties ipfc,d fupe ris placer,Hieronymus. Sed quibufeunq^ plumis nobis opertus prodit, uox ubic]3 fui fimilem coccycem arguit.Idem ubiq; dicendi lepos,eadem fermonis VenuS.Cu fus ftuporem,ut nihil accedar, bine certe palam cernere eft,quod Hieronymu pauz loanrc mortem facitDamafo commendantem fuos eommentariostquem ipfe Hicz ronymus non uno in loco teftatur ante fe deceffide uita. Sed hie de quo plura dicen tur alias,ram indodfus öd elinguis, ut rebus quamlibet claris mgenq fui culpa tenez bras poflit offundcre:tam ftupidus,ut ne ueridima quidem uerifimiliter queat efier re ; ridieula miraculorum portenra, Sd impudentiffimae uanitatis fabulas confert in Hieronymum,nechas tarnen ab krepertas:in quo nónulla laus fuiffetingenq,fed e uulgatidimis hiftorqs buc non minus ridicule,quam improbe detortas ♦ O fortuz natum tarn infignipræcone Hieronymum*Neqj uero defuitdignum patellae oper culum,Reperit hie feriptor fuos ledlorcs,reperit à quibus citetur;5lt; quo magis mix reris,eruditos,Platinam 8lt; Volaterranum,quos equidem uel hinc fufpicor ea nunz quam kgide,fcd aut audiffe in concionibus,aut hinc excerpta fragmenta modo ui difte.Imitati funt impudentiflimum feriptorem unus 56 item alter:fed adeo præclaz rc,ut eiuftlem hominis uideri poffint omnia. In quibus nihil agnofcas,nec eruditio nis,nec eloquentie,nee prudentie,nee diligentieJ fuper hec omnia nihil minus ^ id quod in prim is cxigitur in biftoriographo,nempe fidem. Vtrum quefo iftud eft, diuorum uitas defcribere, an contaminate potius C” Nos igitur,licet impares arguz mento,tum nullis adiuti commentarqs, quibus fidiporerat,tarnen bona fide,quaqj licuit diligêtia,uitam fandfidimi uiri ex Profpero, Seuero, Orofio, Ruffino,tamctfi ealum nia tore: df fi qui funtalq non omnino contemnede fidei autores collegimus, fed porifiimum ex ipfiusHieronymilibris Hieronymueueftigauimus.Quis enim redius nouerit Hieronymum,quam ipfe Hieronymusd Aut quis eum fidelius exz preflerirdSi return à fegeftarum cerridimus autor eftlulius Cefar,qu3to iuftius eft Hieronymo,fua narrati fide habeteCEx huius igitur libris omnibus luftratis,quod fparfim annotate licuit,in narrationis ordine redegimus,nihil admentietes, quod arbitremur abunde magnum efle miraeulum, ipfum Hieronymum tot egregqs uo/ luminum
-ocr page 25-PER DES. ERASMVM ROt.
tümfnum monumentis fefe nobi's exprimentem. Quod fi cm' nihil abfqj miractilö* rum portenti's placerc poteft,is legat Hieronymianos hbros.in quibus tot pene mi raculafunt,quotfententiac.Natus eft igituruir eximius Hieronymus, anno à Chri fto nato, trete tefimo trigefimoprjmojfub imp er a tore Conftantino in oppido Strix doms,quod iam turn à Gothis omnia populantibus euerfum fuiiïe, teftis eft ipfe ÏA Catalogo fcriptoru inuftriumjolim Dalmatiæ Pannoniæ^ cófinium.Id hodie non nulli,quorü de numero Blondus eft,idem efte uolunt cum eo,quod hac tempeftate Piitmßn^i uulgus Sdrignam appellat,oppïdulum in Hiftria,Italiç regione,fitum inter Petram Bicrottymt piIofam,PortuIam £t Primontem,ut horum teiuporum utamur uocabulis. Addunt in huius rei fidem, ibidem oftendi monuments Eufebq pa tris, cum epitaphio lamiz nis infculpfo,niinirum id agentes,ut Hieronymum Italia: fuæ uindicent. Mihi ftu-dium amp;nbsp;affedus iftiufmodi paru dignus uidetur grauibus uiris,imó in totum Chri ftianis.Qui in libris Hieronymianis erit diligêtiftime uerfatus,qui uitam Hierony mianam proximo exprimet,is fibi iure uindicet Hieronymum, etiam ft porró ultra Britanos natus fuerit. Erat illi frater natu minor,nomine Paulinianusmam fororis nomen tacuit. Matertera Caftorina, cum qua diflidq nefcio quid intefcefl'efat,ob rem(ni fallor)familiarem;quam tarnen humaniflimis literis ad concordiam inuitan Patri nomé fuilfeEufebio,declarat ipfe, quod Graccis à pietatedidu eft, non ab ftp praefagio:quod pulchreconucniat,utexpionafcaturillefacrinominisheros.Nam Pitteri^ui id fonat ii^üvv(i.amp;'. Atep ca demum eft digna Chriftiano nominis gloria,quæ non ex ftemmatis aut imaginibus,non ex oppidis euerfis aut concifis copy’s,fed ex uita pie fandeep ada nafcitur.Catterii nihil addit,plebeius ne fuerit an patricius,tenuis anlocuples,priuatus an magiftratus,cum hoc quidam afteueret, ilium nobiliftimis ortum paretibus,fed ut eadem opera potuerint ilium urbis praefedum facere. Conz fentaneum eft autem,antc dirutam patriam,mediocri loco fortuna^ fuifte. Matris nomen nufquâ ædidinnon ta cens tarnen fe parente utroq? Chriftiano genitum. Ab his domidiligenter inftitutus,unà cum Bonofo inter ipfos ftatim parentum ample xus,2lt; nutricû blanditias, Chriftum imbibiuac mox Chriftianæ pietatis rudiment fis imbutuSjfimuI^ bonis literis:quarû earum aetas capax eflepoterat,puer adhuG Romam miflus eft,uelut ad primariâ co feculo,tum religionis,tum eruditionis ma/ j^o«,^ ^o«i giftram,liberalibus ftudqs erudiendus,quod ipfe deelarat enarrans Ezechielis caput undecimQ.Quamuis enim illis temporibus 06 apud GaIIos,Hifpanos amp;nbsp;Afros florerent litcrarum ftudia,tarnen in prouineqs pro gentisingenio,nonihil degene rantes, Romæ uelut in fuo fonte puriores adhuc erant 9d incorruptiorcs. Atep hoc nomme Ruftici monachi matrem collaudat ipfe, quod poft Galliarû licet florcmiffi maftudia,filium Româ miferit,quo Gallicanæ didionis nitorem ac luxum,Roma nagrauitas tempcraret.Intellexiffe uidentur prudentiftîmi parentes,plurimû refer re,intcr quos primum ÔC à quibus inftituaris.Quæ funt optima,nûquam difeuntur fclicius, â rudibus illis annis, Slt; non minus tenacibus quicquid infculpferis, ^ in omnem lequacibus habitum.Itacp perinde quafi iam tum intclligerent fefe puerum cum orbi comuniter genuiiïc,non ftbi:ita publicis utilitatibus,non fuis priuatis af-fedibus educâdum curarunt.Græcas acLatinas literas,ab ipfis ftatim incunabulis didicit,quemadmodum ipfe teftatur : Si hoc didicit felicius,quo maturius. Sentias enim nefcio quid duriufculum,6i fubacerbum in bis qui ferius fe contulerunt ad di feendas literas.Proinde non abs re fibi gratulatur Hieronymus,quod à puero inter grammaticos Si rhetores fuerit penè detritus:quorû alteri docuerunt emendate pu re(p loqui:alteri fplendide,grauiter amp;nbsp;fapienter.HorS inftitutioni debemus incom parabilcm Eccleftæ dodorem,non loquacium fophiftarum feholis» Quis non iam nunc in fumma eredus fpem,nouum quiddam de hoc praefagiat puero îquot; Primum^ reputans talem parentû animumtdeinde feliciflïmâ indolem,ingenium foecundum ac facile,pedus ardens amp;nbsp;infarigabile.Præterea Româ educatricê,id temporis opi Piriceptoret nor aliquanto ^ nunc incorruptiorem. Deniq; praeceptores eximios,Donatum in Hicronymi grâmaticis, Vidorinu in rhetQrids.Euamft uidco quofdam ambigcre,num hic lue
rît
-ocr page 26-b. HIERONYMI VITA
Ht Donatus ilk, cuius extant in Terentfum ac Maronem cruditiffimi com me tarif. Turn an Vidorino praeceptore fit ufus, non fans liquet ex Hieronymi uerbis,qui/ bus utriufqj meminit in appedice annaliS Eufebif hunc in modum.Vidorinus rhe tor fit Donatus grammaticus, præceptor meus,Romæ infignes habenturîè quibus Vidorinus etiam ftatuam in foro Traiani meruft « Hadenus Hieronymus, magis exprimeris alterum nempe Donatum fibi præceptorem fuifie quàm utruncÿ,didu rus alioqui praeceptores mei. Ad eandem conieduram facit, quod idem nee in cata logo feriptorum illuftrium, nee ufquam alibi quantum commemini, Vidorini fa/ ciens mentionem, præceptorem appelIct.Quin totam Vidorini didionem,parum approbafie uidetur Hieronymus : id quod baud quaquam obfeUre dedarat in epi- . ftola, quam fcripfit ad Paulinum monachum, cum ait : Inclyto Vidorinus marty/ rio coronatus,quod intelligit,eloqui non poteft» Et rurfum in catalogo feriptorum illuftrium. Vidorinus ( inquit) natione Afer,Romæ fubConftantio principe rhe/ toricam docuit : Ói in extrema fenedute, Chrifti fe tradens fidei, fcripfit aduerfus Afium libros more dialcdico,ualde obfcuros, qui Sf ab eruditis modo intclligua* tuh Verum de Vidorino quidem lédoris facio indicium.Cæterum ipfe de Donato dubitationê omnem aclemit in Apologia priore aduerfus Ruffinum, hifce uerbisï Puto quod puer legeris Afpri in Vergilium bdSaluftium commentarios, Vulcatq in orationes Ciccronis, Vidorini in dialogos cius,amp;f in Terentij comoedias praece fhilofoMæ pfodsmeiDonati,æquein Vergilium,00 aliorum inalios.Citateundem enarrans studium ^®P^^ Ecclefiaftæ primum. Sub huiufmodi præceptoribus,iam adultior in bonis liz teris,nulls dodrinæ genus intadum reliquit.Porphyrij «a^yayljjj, Ariftotelicam, Platonicam, Stoicam,ac cæterorum omniumphilofophiam attigit.Verumhæcde libauit,non his femet addixit:nec in his uelut ad fcopulos Sireneos confenuit:qut/ bus hodie plcriq^ immoriuntur. In rbetorica tarnen fefc ftudiofius exercuigdegu-ftatis omnibus, fed his præcipue quæ propius ad earn conférant faculfatcm,hifto/ ria,cofmographia,8^ antiquitatis notitia;partim quod intelligeret apud Latinos ad id ufq5 temporis pene infantem effe theologiam, 86 ob hanc caufam permultos à dl uinorum uoluminum abhorrere ledionc,fperas futurum ut plures fa cris literis de/ ledarêtur,fi quis theologiæ maieftatem,dignitate fermonis æquaflet:partim ut ef/ fct aliquando quod cthnicis ob ij ci poftet, Chriftianos ut infantes 64 elingues defpi eientibus-Teftatur id multis in locis:04 fi non tcftaretur,libri clamitantqllum in de clamatoria palgftra diligentiftïme uerfatum fuiiTe, puerum in fidis controuerfiis 64 obliquis rhetorum ftrophis lufifte. Studiorum fodales inter cæteros,hos prgcipuos habuit. Pammachium fummo natum loco,poftea Paulæ generum, Paulinæ mari.-tum:qui defunda uxorc,monachi fumpfit inftitutum,tantæ integritatis,ut ad fum/ mipôtificij faftigiumflagitaretur.fedinillo,ut alibi fcribit Hieronymus, pulchrius
** fuit, earn dignitatem promeruilfe, quàm poftedilfe. Bonofum,64 hune fummo ge/
1 nbsp;nbsp;ncre,poftea monâchum. Heliodorum,quem deinde fua uirtus ad epifcopi fundio/
Rowlt;e babti / ”®‘** pertraxit. Hicinterim apparet Hieronymum^Chrifto rcnatum,in illius iuraf/ feuerba,ut hoc certe nomine Roöia iure fibi poftet hune uirum afterere: quando/ quidem à baptifmo deniq; eenfemur Chriftiani. Id fatis indicat in epiftola quadam ad Damafum papam,teftificans fefe eius urbis fidem uelle fequi, in qua Chrifti ue/ ftem accepiftet.Née enim de presbytcrio fentit,opinor, fed in baptifmo ueftis can/ dida dabatur,fymbolum innocêtiæ,64 lotis mandabatur, ut candorem ueftium fua rum illibatum feruarent. Igiturin prophanis litcris,quas quidam feculares uocant, 0'n ad plcnS eruditus,adgrauioraftudiaiamadïjcicnsanimum,hac etiam partelauda/ . tiftïmos uiros eft imitatus,Uelut PythagOram, Platonem,ApoUonium,utluftradis ‘^ regionibus fapientiæ fupellédilem rcdderet audiorem. Gallias omneis fic undiep luftrauif,utnonnullis locis habitafteuideaturtadeo 84 locorum fitum ac nomina te nef,Ö4muïroru fibi conciliauit amicitiam. Atqj in epiftola:quadam ad Florentium, teftatur fe Treueris ingens Hilarij uolumen de fynodis fuapte manudeferipfiftej quod aliquanto poft iubet fibi remitt^iam in eremo quæ Syria à Saracenis dirimit agens
-ocr page 27-PER' DES . ERASMVM ROT.
agens.Atlt;$ huius pcregrinadonis comitem habui't Bonofum,ut ah'cubi dedarat fp/, fe-Adhunc itaq^modum ftudiofe luftratis bibliothecis omnibus, 86 cogreffus cum his,quos ucl eruditio,uel integntas morum reddiderat infignes:5C undiquaq; non/ nihil decerpens,quod ad Chriftianum inftitutum facere uidebaturUadem uelut in/ duftrius ÔC auidus nego cia tor, non auro ditior, fed ufu rerum,literis,ac pietatis ar/ dore Iocupktior,ucram9 reuifit patriamtó^ earn in qua natus fucrat,amp;S earn in qua renatus.Sub hæc eoepit de deligêdo uitæ generc,deq5 loco comodo cogitareîquod baud nefeiret hinc præcipuam hominis pendere felicitatem, fi inftitutum ingenio accommodum,iudicio,non cafu fumeret. Sunt cnim qui fe præcipites dant in uitæ vit/gmus rationem,priufquam fibi noti fint ipfiæt funt è diuerfo,quos cuntuantes ac delibe tantes mors occupât. Reputabat animo, Romam adhuc ueterem fapere paganif/ mumtSt inter eius urbis delicias parum effe tutam adolefcentiam, ut quam alicubi Babylonem appelletîdcinde fuam quoeç patriam barbaricis uoluptatibus efle cor/ ruptamîquod ipfe non diffîmulans in epiftola quadam:In mea,inquit, patria ruftici taris ucrnacula,deus uenter eft,ô^ in diem uiuitur : ÔC fandior eft ille, qui ditior eft. Proindecommunicato cum fodalibus confilio, de feceffu cogitauir,quó liberius 84 expeditius fe totû facris ftudq s 84 Chrifto dedicarct.Iam turn pium adolefcentis ani mum offendebatmundus, qui ea tempeftate Chriftianos ethnicis habebat admix/ fos.Vndc fieri neceffum erat,utqui Chriftum profitebantur,p!eriq5 titulo magis ^ uita effent Ch rift ia ni: 84 uere probis mentibus,pie uiuendi uotum adeffet uerius efj facultas. In matrimonio,ut nihil aliud accideret,certe libertatis naufragium perfpi/ ciebattad hæc dericorum 84 epifcoporum ftatum,quod hos quoqj uolentes,nolen/ tes,bonos,opes,84 négocia mundi inuoluerêt,ac tranfuerfos raperent, grauiffimis periculis obnoxium ene. E t multorum uita dilplicebat, iam tum prifca illa pietate facerdotum ad tyrannidem ac faftum degenerante.Penfitatis igitur omnibus ac cir cumfpedis,monachi placuit inftitutum:quod ne quis in hoc crrct,id temporis Ion? ge diuerfum erat,ab hoc quod hodie uidemus,caeremonqs obftridumtimó quibus maxime libertas erat cordi, hi monachi profeifionem fufeipiebant. Primum enim j^^entfehi^u/f^ tes manebat integra, fi quis ita cenfuiftet: manebat commigradi remigrandi^ quo y^ ^y,^ * uellent poteftas: mancbat dulciffimum ac liberrimum ocium : ad ftudium,ieiunia, pßlmos,uigilias aut fuopte incitabätur animo, aut exemplis inuitabantur,non co/ gebantur hominum conftitutiunculis. Veftitus erat fimplex,nec is tarnen præferi/ ptus,fed fuo cuiq: arbitrio fumptustnon qui prodigiofa nouitate faceret inugncin, 84 digito notandum:fed qui fimplicitatem Chriftianam præ le ferret.Votorum nuv Iauincula,nifi quæ funt cuiufqj pure Chriftiani.Denique fi quem forte fui inftituti poenitentia cepiffct,tota demunl poena erat,inconftantiæ nota. Cuius rei fi quis fi/ dem requirat,legat Hilarionis uitamdegat inftitutionem monachi ad Rufticum,84 item ad Paulinum:legat in epiftola,ciiius initium: Audi filia:defcriptu triplex apudl ^^Sypfios monachorum genus, Quin inter alia præftabat 84 hæc commoda iîlud uitæ genus. Huius prætextu honeftius licebat ab affinium 84 cognatorum uinculis temet excutere,graui nimirum onere, ci cui nihil dulcius ocio ftudiorum. Etenim qui monachum crant profeflî, à publicis fundtionibus, à munfis 84 offices imperia lis aulæ prorfus habebantur exeufati.Poftremo minus patebant epifcoporum quo rundam iam tum infolefcentium tyrannidi.Iam hic titulus nee à fundione clerica/ tus quicquam remorabatur : 84 ex nullo ordine fæpius deligebantur epifeopi ♦ Nec aliud quicquam erat tune monachi profeffio,quam prifeæ liberæq: uitæ meditatio, ac pure Chriftianæ.Hæc obiter admonenda duxi:ne qui mos eft plerifq;,Hierony/ mum fui inftituti faciant autorem,ad quos ille nihil attinet. Conatus eft ad eandem uitæ rationem capeffendam fodales aliquot pellicere » Verum Pammachius in ftu/ diorum contubernio femper unanimis, in uitæ genere deligendo plurimum diffen tiebat.Hieronymo placuit fumma libertas, Pammachius coniugq uinculis innedi maluit.Bonofus compofitis rebus relida patria,parentibus 04 amicis,fob's libris co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
nutatus, in defer tarn infulam, 84 undiej circumfremêtibus undis horridam feceffit:
ßJi aepræ/
-ocr page 28-D. H IERO N YM I VITA
at prxuolauit quidcm Hieronymum,amp;^ prior mundi laquefs extfkatnsjin libertaz tern fe recepit Ch rifti, fed ab Hieronymo primum inflammatus. De quo cum aliai meminituum in epiftola,cuius initium : Plus deum : Bonofus,inquiens,ruus,imd meus;8lt; ut uerius dicam, noftcr,fcalam pr^fagiatam fomniante Iacob,iam fcandif. Portât crucem fuam, nee de craftino cogitat,ncc poll tergum reipicit. Seminat in lach^miSjUt in gaudio metat : 06 facramento Moyfi, ferp^tem in cremo fufpetv dit. Cedant huic ueritati,tam Græco quam Romano ftilo inendaetjs fida miracu/ la,Eccepuerhoneftis fcculi nobifeum artibus inftitutus : cui opes affatim,dignita« apprime inter squales crat:contcmpta matre 00 forohbus,0i chariflimo fibigerma no,infulam pdagocircumfonante naufragam, cuius afperç caute6,0f nuda iaxa,0C folitudo terrori efttquafi nouus quidam paradifi colonus infedit.NulIus ibi agricox larum,nullus monachorum, ne paruulus quidem quern nofti Onefimus,quo uduC fratre in ofculo fruebatur,in tanta uaftitate adhgret lateri comes.Et aliquanto poß: VtegoôC illepariter à tenera infantia, ad florentem ufq; adoleucrimus actatem:ut ijdem nos nutricum finus, ij dem amplexus foucrint baiulorum : ÖC dum pofi Roz manafiudia adiré femibarbaras ripas,eodem cibo,pari frueremur hofpitio:ut ego primus coeperimudle te colere. Memento quaeib huncbdlatorem ruummccuni quondam tuiflc tyronem.Et hadenus quidem Hieronymi ucrba recenfuimus,qui 66 in alia item epiflola, Bonofum laudibus uehit, iuam folitudinem cum illius uita conferens* Atnon multo pofiBonofi feeeßum amp;nbsp;ipfe Hieronymus, ordinatis doz mi rebus,conflato uiatico:cum primis autem locupletifiima bibliotheca,fummo Hu Pnwlt;t w Sgt;/ diocomparata,Syriamadijr,Heliodorotumitineris comité,turn propofiti confer/ riimmi£riitio te.Quem aliquamdiu cum eo commoratum in Syria,quihusde caufis incertum,ce pit eins uitæ pœnitudo : non quod damnaret,fed quod pro uarictate ingeniorum, altjs alia magis cogruunt.Nec magni refert quo tramite curras,modo ad Chrifium properes.Hdiodorus itaq; mutato côfilio,reuerfus efl ad fuos: ad quern paulo poft degantiffimam illam fe rip fit cpiflolam de laudibus amp;nbsp;commodis uitae folitariac,mi ra ubiq? ciuilitate fufpicionem inconflantiac depellens ab amico, amp;^ fuis imputans com mi (fis, quód illc difceffiflet : ut obiter 86 hoc laudis annotem in Hieronymo: quern quidam è fuis moribus aeflimantes, tetricum quempiam óf inciuilem tuiflc fonMniât:cum eo nihil unquam fuerit nee humanius,nec urbanius.Sic enim fcribit ad lulianum diaconumtSandus frater Hdiodorus hic adfuir,qui cum mecum udz Iet incolere,meis federibus fugatus abfeeifit. Et propemodum eolligere licet, illoï primum una uififTe HierofoIymam:Sf luflratis ßeris locis,redemptoris adora flè uc fligia.Erat autem id temporis,urbis Hierofolymitanac tanta apud omnes rdigio:uC ScUtudo non parumpius fibi uideretur,qui Hierofolymis non fuiflet. Deinde deflitutusfodaH fineamicis chariflïmo,cum óf morbis ob etdi uitcq? nouitatem contra dis, óf peregrinationis moleflia grauiter affligeretur,monachorü quorundam humaniraterdocillatus eft, pratfertim Euagrij:cuius etiam hofpitio aliquamdiu efl ufusReflitutus prifline ua Ïctudini,toto pedoris ardore ad fufeeptâ Chrifli militiam accindus,procul in hor/ ridam folitudinem abdidit fcfe:quac inter Syros óf Agarenos,nunc corrupte uoca bulo Saracenos didos,uaflum limité ducit:in qua pratter feras óf ferpentes óf fpar firn habitantium monachorum greges,nullus incolcbat.Quanquam hue quoej fez motum,crebro folitus efl inuifere Euagrius.Inter hge Rufffnus,qui pofl ex intimo fodalf,fadus efl hoftis acerrfmus,monachus óf ipfe,Nitriam Aegypti fefe contulc rat: cuius aduentum gratulatur in ea quam modo citaufmus epiflola. Earn hac finit daufula : Obfecro te,ne amicum qui diu quarritur, óf uix inucnitur,diffïcilefcruaz tur,pariter cum oculis mens amittat.Et paulointernis : Amicitia quac definere poz tuit,nunquam uera fuitteeu iam tum præfagiens futurum, ut ab amicitia defcifce-ret Ruffinus.Sub idem fermé temporis, Hieronymi lóror uirgmis inflitutum arriz KondeJ^enue P“*^*“ßgt;gantc Pauliniano fratre: fed multum óf hoe diflimile ab harum condinoz . . ne,quas hodie ferreis cancellis,ccu feras indomitas mclufas tenent.Non quod dam nem publicam feculi confuctudinem/ed quod dolcam hue denicj ddapfam Chriz
flunorum
-ocr page 29-PER DES. ERASMVM R^tJ
ft/anomm pietatem, ut uirgmum intcgritas dauftris ferrets Çi repagubs murorum fitextorquendaïcum ca demum religio fit accepta ChriftOjUon que ui extunditur, fed quae ultro à uolcntibus olfertur, Eius rei meminit in epiftola ad Chromatium, cuius initiü,Non debet charitas diuideretfignificans illam à luliano confirmatam, cui uchementer illam commêdat, ætati lubricæ omnia etiam tuta timens. Quin inz nuit earn nonnihil etiam fuiffe lapfam primis annis adolefcentiæ, feribens in hæc uerba:Hanc mihi lefus pro co uulnere,quod diabolus inflixerat,præftitit,uiuâ red soror Uierolt;^ dendopromortua:no q, prolapfafitmftuprum,fcdquod apropofitouirginitatis nymibpfi uacillans,de coniugio cogitarit.Neqj uero fatis compertum cft,quo tempore Pau.-iinianus Hieronymi frater natu minor, huic propofito accefleriqqucm tcftatur fiz bichariftimum fuilTe, 06 Syriam adeunti fuifte comitem etiamnum adolefccntem: ÔC in Bethlehemitico monafterio pariter feruifTe Chrifto. Mihi probabilius uidez tur,id fecundo in Syriam rcditu fadum, quod Hieronymus affirmer epiftolam ad Heliodorum, cuius initium. Quanto amorc:fibi adolefcêti ac pene puero fcriptam
fuiffe,nifi fortè iam admodum feni,grandior etiam actas pueritia uidebatur.Verum olim unie trif is Paulinianus iuuenis adhuc, hoe eft,uix triginta natus annos, presbyteri meruit geßmuannum honorem, quo nomine poftea calumniam Hieronymo ftruxit Joannes epifeopus „uUas erat ma Hierofolymitanus,quod infra legitimam setatem ad hoc honoris effet euedusZuez turns honori rum iUius calumnqs abunde refpondit Hieronymus. Porró fratris mentionem faz frabyterij cit2lt; in epiftola,cuius initia, Sanato uulneri.Compulfi fumus,inquit,fratrem Pau linianum ad patriam mittere,ut femirutas uillulas, qug Barbarorum effugerunt ma nus,acparentum communium habent cineres,uenderet. Rurfus in epiftola, cuius exordium, Diu te Romæ. Paulinianus,inquit,nec dum è patria reuerfus eft:puto quod eum Aquilegix apud fandum ChromatiS papam uideris. Scd plura hoc fuz per in epiftola,cuius initium:Epiftola tua haereditatis.Catterum quanquam in pro/ cliui non eft,quo quicquc tempore accident ad liquidum perfequi, tarnen ex uarqs Hieronymi fcriptis coniedare licet, ilium ubi primum in Syriam demigrarat, non ftatim uno fediffeloco, fed aliunde alio uertiffe federn : quo tandem circumfpedis omnibus, habitaculum fuis accommodum uotis deligerenóó primum aliquadiu uiz xiffe Hierofolymis,nonnihil temporis Antiochiac : fed hinc demigraffe,partim ofz fenfum cclebritateloci,partim quod Antiochena ecclefia à tribus epifcopis, Milez tio,Vitale,att^ Paufino diftrahcretur.Nce in Chalcidis folitudine,nam in hac fedc/ re conatum,indicat in Abdiac commentarios praefatio,dabatur tranquilla fedes ob uiciniam Campcnfium,qui cum Tharfenfibus Arianis fentiebant.Horum improz bitate uir fandiffimus mirc diuexabatur,dum quotidie citatus examinatur de fidei ratione:cxiguntur très hypoftafes,nondum audita Latinis uocabula:quod fatis inz dicatin duabus ad Damafum epiftolis,quarum alteri principium eft,Quoniam uc tufta:alteri,Importuna in Euangelio:obteftans illu SC obfccrans ut fibi prxfcribat, cui debeat in Syria communicate, cum uix ufquam confpiccret Romanae fidei fyn ceritatem. Deni{$ ßc agitatus eft his turbis, ut non femel poenituerit aditac Syriæ.
Tandem uelut in femotiffimam eremum abdidit fefe,quæ Syriam, ut didum eft,a j^ roUtudim^ Saracenis diftcrminar:fatius effe ducens,cum feris ac prædonibus barbans habere commercium,quam cum eiufmodi Chriftianis.Hic annos quatuor ab hominû frez tuore^itSnoi quentiafemotus,cum folo Chrifto,cumqj libris habebat commercium: acfero iam nbsp;nbsp;nbsp;*
SC totis,utaiunt,neruis quod deftinarat,agebat : ut nobis egregium illud Chriftiaz næ pietatis exemplar abfolueret.Primum erat ftudium: adolefcentiæ lapfus larhriz marum imbre dilucre: óC laborum afperitate,ueluti nitri acrimonia,contradas per Ätatis incogitantia fordes detergcre.Inedia,uigihjs,ÓC incredibili totius auftcritatc uitæ rebcllantem carnem, SC fubinde repullulâtem ætatis lafciuiam cohercebat,cor pus fpiritui feruire docerisine quid obftreperent affedus cœleftem molienti uitam, ipfc fibi rigidus exador fupplicq,ÓC inftantiffimus penforum efflagitator atep lt;^z y»JióiKr»s, ut uocat alicubi:prorfusq iuxta Paulum, rationalem uidimam immoz Ïabat,deo cultum longe gratiffimum. Tempus omne ftudfjs SC orationibus partiez
2 batur
-ocr page 30-D. HTKRONYMI VITA
batur,bonam eti'am noAi'um parte his open's addcns:minima porno dabatur fon» no, minor cibo,nulla odo. Stud ij laffitudinem recreabatdeprecatio, authymnus: mox uelut integer ad intermidam kdionem redibat.Rclegcbat uniuerfam biblio/ theeam fua'in,uecerum ftudiorn memonam fibi renouansjfacras Ifreras ad uerbum edifcebat.Meditabatur in prophetis,in eruendis oraculorum myfterqs uigilantiflk mus Ex euangdicis Sé apoftolicis literis,uelut ex purifïïmis fontibus, Cbriftiphi-lofophiam hauriebat.Primus eniin ad pieratem gi adus cft,fcire autoris tui dogman O?M»M kgm/ ta. Cæteros interprétés adhibito deledu iudicioep Icgebat,nullum omnino fcriptoz àa,ffii prirnti rem prætcrmittens,unde non aliquid deceipcregno crhnicos,non hærcticos.No/ cptiim nerat enim uirprudctilTimus ex Écrquilinio legere aurutnouerat è fruticibus meb leum defumere fuccum, araneæ fua relinquens uenena : amp;S iam turn ab Aegyptijs quiequid poterat conuaiabat : hoßium opibus Domini tempi urn locupletaturus» Quolt;^ certior edet memoria 06 paratior ufus : quiequid lege rat, id in locos digérez bat:compofitis fingulis,ut affinitatis aut pugnantiæ ratio poftulabat. Felicibus im genijsjdidumirum,quantoperc faucrit, præfertim quæ facundiæ quo® doscomz mendabagadeo ut haereticos etia laudibus ornaret,libenter,fi licuiHegndei uitium Progymudli eruditionieondonaruius:cum primis autem Origenis,quem fuum appellat,86 cuz mita Hierom ß^s homilias aliquot adokfeês adhuc Latinitatc donauit,Ledioni mifcebat feriben f}?fni ^Mlid ^* ftudium,ceu iam tum uelitans ac præludcns tradandis literis diuinis. Quam feli citer autem præluferitjindicat uel unus ilJe libellus, quo fodalem Heliodorum deßz deraran quo ficlicet agnofcere tyronem, ut tarnen appareaqqualis fit futurus imz perator. Hoc tempore,ni fallor, allegorice interprctatus eft prophetam Abdiam, cum hiftoriam nondum intclligeret ï quemadmodum palam iplc tefiatur in pratfaz tione pefieriorisinterpretationis, quaiuuenilemillam praccipitationem farcit ac penfat:idq5 magnorum uirorum exemplum ièquutus.Quo quidem in loco,cum az lia multa pracclare,tum iilud feftiuiffime fcripfit ï Fateor,miratus fum, quod quanz tumuis aliquis male fcripferit,inucnit fimilem ledorcm (ui. Ille predicabagego eru bcfcebamille quafi myfticos intclkdus ferebat ad coelumzego demiflb capite conz fiteri meum pudorem prohibebar. Quid multis ^ Nihil omnino prætermiHum eft, quod ad inclytum ccckfiæ dodorcm,ac ucre magnum theologum inftituendS per/ tinebanne quid uiquam decket eruditionhaut necubi uita parum cmendata,dodri Hdrdïc^Un/ ’'^ minuet et £lt; elcuarct autoritatem. Proinde cum ipfa re compertum habcreglk guteperitia ^^^^^ area nas net intelligi polk,nee tradrarqquemadmodum oportet:nifi cognitis his linguis, quibus primff nobis proditæ funt,fermonis Hebraici diffîcultatcm im-probo Audio peruicit : 8gt;è barbarae peregrinæq; lingua: non folum intelligentiam, fed K peculiarem fonum ac uemaculum firidorem eft aflequutusjufus ad earn rem dodiUtmis Hebr3eorum,quos ingenti mercede conduccbat,mariupium exhaurk cnSjUtpedlus eruditionclocupletaret. Horum neminem nominatim defignagpr« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter unum Bar hanina,qucm tarnen poft iam natu grandis adhtbuiqqui illi Nicode
mum quendam cxhibebat,ut ipfe fcribit:quod nodurna hominis opera foleat uti: non tam ob cam caufam,quod puderet Chriftianum à ludæo difcere(tantus enim eratardor difcendfut undecunquedifcerc,magnificum Sc gloriofum exiftimaret) quam quod homo ludæus inuidiam fux gentis dcclinaregn rem Chriftianamadz tuuare uiderctur. Id ftudium, quodplurimum haberet iudorisactxdtj,in Praefa' tione quadam ipfepiftrinum appellat. Nee his contentus,Chaldaicam item linz guam Hebrææ finitimam, aggreflus eft:quod Daniel 06 lob, eurnq; his alg nonz nulli Veteris Inftrumenti libri,literis quidem Hebraicis, fed tarnen Chaldæo fer/ mone defcripti fint, Cacterum hanc,quod intclligereteius ufum non pcrinde late paterc,hadcnus modo fecutus eft:ut intclligere poftet ucrius,quajn fonare. Quin 6t peculiarem Syrorum linguam atrigitob gentis commcrcia,nonihil bé hanc Hec braco fermoni confinemteuius teftimonium aliquoties adducit in Enarratione no/ minum, uelut in Mammona« Inter hæc uero dum immodico quodam Ócmuenili calorc,ói: puerdium amore ftudiorum,plus fatis indulgct exprimendis Marei Typ lijjPIa*
-ocr page 31-PER DES. ERASMVM ROT.
iq’Pktonis^ dialogistnam td tum(ni fallor) agebat, 8lt; hos magis nititur cffingerè, quamfermonem Apoftolicum:fomm'o diuinitus immiffo.raptus ad tribunal Def, aceufatus quod Ciceronianus eßet, non Chriftianus, denique plagfs emendatus, fibireddftus eft, ut ipfe refert fn Epiftola,cufus initfum, Audi filfa. Qua de re quid fentiam,fortafle nonnfhil diduri fumus,quumadeumlocumerftuentuni. Inhfs fanäifTimis Iaboribus,tn hoe uitæ rfgore,quum annos aliquot duraret,tarnen fate.-lut nullum uitæ genus fibi fuifie iucundius. Paulatim enim,utfit,quod initio durum 84 afperum uidebatur, dulce feebat : amp;nbsp;quod per fe erat optimum, reddebatur afluetudineiucundiflîmum:84 adeo non defiderabat Romanas delicias,ut fibi irez nbsp;nbsp;»
quenter uidcretur,non in eremo uerfari,fed intereffe choris angelorum.Nam ftub te quidam triftem quadam fingunt uitae folitudincm,quæ ferarum potius eft quam hominum:04infanum reddat citius,quam pium. Vifebatur nonnunquam ab ami/
, culis, uicinos monachos inuifebat aliquoties : 84 literarum uiciffitudine fruebatur amicis abfentibus. Porró quanquam hoc ocium ille perpetuum optabat,ut felicius actranquillius, tarnen è re Chriftianorum omnium erat, tamhnfignem athletam Chrifti aliquado produci in harenammeej committi,ut tam eximium orbis lumen diutius fub modio conderetur. Itaqj licet inuitus ac renitens, diuino confilio rebus humanis profpiciente,è Syria Romam retradus eft,id(^ per Epiphanium Salami/ p^editm ad nx Cypri,amp; Paulinum Antfochenæ urbis cpifcopum:quos ob certas eeelefiæ ne- Row«« ceffitates imperator Romam exciuerat. Sût qui tradant,eum uiginti natum annos adpresbyterq honorem uocatum ab Liberiotum Romana: urbis epifcopo:quod quandomihi parum compertum eft,neq3 refeUere,ne£p probarc eft confilium.Cæ/ return quod addunt presbyterum Cardinalem ordinatum:baud fcio an illis tempo ribus Cardinalis titulus fucrit repertus. Ipfe Hieronymus presbyteri cognomen multislocis agnofcit:cardinalis nufquam. Cafterumin Epiftola,cufusinitium eft, Kiironymus Ïn ueterematcria:teftatur lefe iuuenem etiamnum Damafo pontifici Romano à li/ presbyter bellis fynodicis fuiffe. Ante annos,inquit,plurimos,quum in chartis ccclefiafticis ruuarem Damafum Romanæ urbis epifcopum,04 Orientis atej Occidentis fynodicis confultationibus refpodcrem. Proinde deplorat alibi, quod eremo relida,de/ nuo mundo feruiflet. Interea nobilium matronarum familiaritatemeftnadus,in primis Marcells,qua: prima foeminarum aufa eft Roms monachç inftitutum pro/ nft^mum fa/ fiteri:quum id uocabuli uehementerinuifum effet Romanis auribus. Conceperat minarum no^ autemmulierhuncardorem, potiffimum ex Athanafio, ac csteris Aegypti facet/ ti^ï^ dotibus,qui turn Arians fadionis perfequutionem déclinantes, Romam uelut ad tutiffimum communionis fus portum confugerant. His enim referentibus Anto/ nij uitam (cuius etiamnum uiuentis mira fuit nominis celebritas) ac monachorum in Thebaide uerfantium,uirginum item ac uiduarum didicerat inftitutum, Eadem autem ad smulationem propofiti fui complureis allexit,tum matronas,tum uirgi/ nes,cum primis autem Sophroniam, Principiam, Paulam 84 Euftochium:ac breui tantus accreuit numerus mundi contemptum profitentium foeminarum, ut quod prius ob nouitatem inuidiofum erat, poftea coeperit effe gloriofum. Has omneis Hieronymusad diuinac fcripturs ftudium inflammauit,inflammatas fua dodrina prouexit,quo foedius effet ab cpifeopis facros libros negligi,quos fexus infirmior amplederetur. Marcells ftudium teftatur inipfius Epitaphio,hifce fermé uerbis, Et quia tune alicuius nominis effe exiftimabar fuper ftudio fcripturarum,nuquam me conuenit quin de fcripturis aliquid interrogaret. Ac paulo inferius:Hoc folum dicam, quod quiequid in nobis longo fuit ftudio congregatum, 84 meditatfone diu-turna quafi in naturam uerfum,hoc illa libauir,didicit atc^ poffeditata ut poft pro/ fedionem noftram,fi in aliquo teftimonio fcripturarum effet oborta contentio,ad illam iudicem pergerctur. Hifce rebus fic inclaruit apud uniuerfos Hieronymiani gloria nominis,ut omnium fuffragqs dignus acclamaretur, qui Damafo fuccede/ ret. Verum ut umbra nufquam eft,nifi quum adeft Iumen:ita celebritas fandiffimi uiri non caruit inuidia, Vrit enim iplendore fuo,qui prsgrauat artes infra fe pofix hamp; 3 tas
-ocr page 32-D. HTERONYWI VITA
tas. Non dcefaht,quipnnmm illum m Synam feceflum calumftiarcntuf,amp;^ ab/ênz tem uirulentæ linguae relis peterent. C ærcrum Romæ Damafo pontifia praeter cas teroscharus ÔC in precio habitus, turn Paulæ primariæ nobilitatis fœminae trien/ ’ nium arÄffi'ma familiarirate coniundus, maiores inuidiæ faces excitauit:8Ctot aam cxantlatis laboribus,Herculis ritu,comperit excetramfupremofinedoman/ dam,utinquit Horâtius:quæprimum teefee uirus fuum afflabar, donee fimulatabez neuolentia in magnum erumperet incendium.Irrepferant clanculum in urbem A/ rianae fadionis quidam, fed mutato iam nomine Origeniftac, ut diuerfus effet titu/ lus,error idem. Hi quo fuas parteis communirenf,in nobilium matronarum fami/ liaritatem SC amicitiam infinuare fcfe,amp;dogmatis fui uenenum ipargere ï Hicro/ nymum,quodis Origenis ingenio praeter cacteros deledatus, laudibus extuliffct hominem,in fiiae fadionis confortium pertrahere : hoc nocentiores inimici,quod fub amicitiae prietextu plus quam hoftilia molirentur, adeo ut deferendae Rom« confilium cep er it, Nam quod à nonnullis litcris proditum uideo,de fuppofita ue/ fie muhebrffquam quum imprudens pro fua induiffet Hieronymus, arque ad cura ornatus modum,in cœtum ecdefiafticum nodu prodierit,ô^ rifum ÔC ftupri fufpi-cionem fibi conflauerif, mihi non fît uerifimile. Neq; enim ufquc adco fuis aduer/ fare's parcere folitus eft Hieronymus, ut hac de re tam infignite conrumelioià,nul/ iam omnino fadurus fuerit mentionem : praefertim quum id ad tuendam innocenz riæ famam tantopere pertincret, ut diflîmulare taciturn, hominis fuerit parum be^ ne fibi confer). In Epiftola cuiprincipium, Si tibi putem t multa quarrens de uartj's inuidorum in fe ealumntjs, fuper hac re nullum uerbum facit. Verum inter alia mul ta hæc commémorât,Ego probrofus,ego uerfipellis amp;nbsp;Iubricus,ego mendax Ôi fax tanæ arte decipiens. Quid enim eft tutius, hæc uel credidiffe uel fînxiffè de infon* tibus, an etiam de noxqs credere noluiffe f Ofculabanturmihi manus quidam,Ôi orc uipereo detrahebant, ÔC dolebant labfis,corde gaudebant. Ac mox : Alius m/ ceffum meum calumniabatur, glt; rifum : ille uultui detrahébat, hic in fimplicitatc a/ liud fufpicabatur.Ego,ut de Roma relinquenda eogitaret,multas caufas fuiffe crez diderim. Primum ocq priftini defiderium, QC guftat« femcl rranquillitatis memoz riam, deinde moleftam Vrbis celebritatem, moleftiores delicias, luxum ac faftum, harum rerum comitem. Iam tumenim paulatim crefeentibus opibus Ecclefî«,de^ crefeebat Chriftiana fimplicitas.Tum indies magis ac magis glifeentium Origeni* ftarum aduerfum fe inuidiam:praefertim quum id temporis Ruffinus ageret m Vrz bc,nunquam ille quidem fyncerus amicus,ut ego fentio,tum uero infidiator pefti* Icntiffimus. Nequemediocrem inuidiam conflauerat Hieronymo liber ad Euftoz chium De uirginitate,quod in co falfiflime taxer clericos 2lt; monachos ac uirgines CrtmiM Uk/ ^^® indignas nominc.Demum eo uefani« proceffît res,ut illi crimen impingerent, ronymo intm 9^°*^ ^^ Paulam Euftochrj matrem deperiret, ob intimam cum ilia uit« confuctuz ^^^ dinem, fed cam pie taris Ôd fandiffimorum ftudiorum commercio conciliatam,non ” turpi uoluptatis confortio. Qua de re fie ipfe meminit in ea quam modo citauimus Epiftola, Penè certe tricnnium cum cis uixi. Multa me u/rginum crebro turba cirz cumdedittdiuinos libres ut potui, nonnullis f«pe differui. Ledio afliduitatcm,afr/z duiras familiaritatem,familiaritas fîduciam fecerant. Dicantquid unquam aliter in me fenferint,quàm Chriftianum decebat C Pecuniam cuiufquam accepi îquot; Munera uel parua uel magna non fjîreui : in manu mea «s alicuius infonuit f Obliquus fer-mo,oculus petulans fuitC Nihil mihi aliud obîjcitur,nifi fexus meus. Hadenus ille. Exacerbabat odium huius rumoris monachorum nomen, turn apud plurimos inz uifum,quibus haud ferendum uidebatur tot primarias eius Vrbis fozminas,religio/ nis pr«tcxtu fubduci famili«,fubduci affinibus. ld propemodum indicauft Hieronymus, quum addir,codera quem modo retuli Ioco:Et hoc nunquam obijcitur,nifi quum Hierofolymam Paula amp;nbsp;Melania proficifcuntur. Indicat ibidem, fubornaz turn ab æmulis aliquem (ut opinor) ex Paul« feruis, quiHieronymum infimulaz ret ftupriîâ: foedum rumorem,in uulgus ebuccinaret. At idem ad qu^ftionem uo/
catuc
-ocr page 33-PER DES. ERASMVM ROT.
caftiSjïntcr tofmenta negauitïfubjjdt em'm iu hunc modum. Ifii credidcrunt merv ' tienti, cur non credunt neganti C Idem eft homo ipfe qui fuerat : fatetur mfontem, ' quidudum noxi'umloquebatur. Etcerte ueritatem magis exprimunt rormenta, quam rifusmifi quod facilius creditur, quod aut fidum libenter auditur,aut non fi/ num,ut fingatur,impellitur. Antequam domum fandæ Paulæ no Hem, tonus in me Vrbis ftudta confonabant,omnium penè iudicio dignus fummo facerdotio de.-Cernebar. Beatae memoriæ Damafus meus fermo erat, dicebar fandus,dicebar hu/ milis bC difertus. Nunquid domum alicuius lafciuioris ingreflus fumCNunquid me ueftcsfeficæ,nitentesgemmæ, pida facies autauri rapuit ambitie C’NulIa hiitalia Rom» matronarum, quaemeam poftet cdomarementem,nifi lügens atque iciu-nans,fqualens fordibus,fletu penè cæcata,quam cotinuis nodibusmifericordiam Domini deprecantcm,fol fæpe deprehenditî’euius canticum,pfalmi; fermo, Euan/ gcIium:deliciæ,continëtia:uita,ieiunium;’NuIla me potuit deledare nifi illa, quam manducantemnunquam uidi:fed pofteaquam eam pro fuæ merito caftitatis uene/ rari,colcrc,fufpiccre coepi,omnes me ilico deferuere uirtutes ^ O inuidia primum mordax tui. O Satanac calliditas femper fanda perfequens. Nullæ aliæ urbi Ro/ mæ fabulam præbuerunt,niiî Paula 8C Melania,quæ contemptis facultatibus,pi^ gnoribuslt;^ defertis,cruccmDomini, quafi quoddam pietatis leuauere uexillum. Et in hanc fententiam illic pîura,quæ ne longior aequo ftm,prætermitro. Hifce de caufis Hieronymum tandem Vrbis odium cepit indignae tam eximq uiri conform tioJtaquerelidaRoma,Syriamrepcttjr,anünà cum Melania ÔC Paula,parummt/ Reditmir^ hi liquet : nifi quod conqcio matronas priores illuc fc contulift'e,0^ aut mox iequu/ s^j-jj,^ turn Hieronymum, aut diuerfo innere eodem perueniiTe. Reditum fuum quando/ quidem 06 hunc ealumniatus eft Ruffinus, ipfe defcribit in Apologia uerbis his; Vis nolle profedionis meae de Vrbe ordinem;narrabo breuiter. Menfe Augufto, flantibus Etefiis, cum fan do Vincent io presbytero 00 adolefccnte ftatrc, Ôf ahjs monachis qui nuncRomac commorantur,nauim in Romano portu fccurus aicen di,maxima me fandorum frequentia profequente.Veni Rcgium,in Scylleo lirto/ re padum fteti,ubi ueteres didici fabulas,06 praecipitem faUacis Vlyftis curium. Si Sirenarum cantica,0i infatiabilem Charybdis uoraginem.Quumlt;^ mihi accolae th lius loci multa nartarent,darentc^ confilium,ut non ad Protei columnas,fcd ad lo/ næ portum nauigaremthunc enim fugiétium SC turbatorum,ilium fecuri hominis efle curfum : malui per Maleas Si Cycladas Cyprum pergere. Vbi fufceptus à uc/ nerabili epifcopo Epiphanio, cuius tu teftimonio gloriaris, ueni Antiochiam, ubi fruitus fum communione pontificis confefforisep Paulini,amp;dedudus ab eo media hyeme QC frigorc grauiftimo,intraui Hierofolymam : uidi multa miracula,ôi quae prius ad me Ema pertulerat,oculorum indicio comprobaui. Inde contendi in Ac/ cyptum,luftraui monafteria Nitriæ:ôi inter fandorum choros,afpides latere per? ipexi. Protinus concito gradu, Bethlehem meam reuerfus fum,ubi adoraui præfe/ pc,6i incunabula faluatoris. Vidi quoejj famofifttmum lacum : nec me inerti tradidi ocio,fed multa didici quae ante nefeiebam. Hadenus illc. Verum erit fortaftts,qui putet haecad primam illam Hicronymi in Syriam profedionê perhneretmihi pro/ babilius uidentur ad poftcriorem referri:tum ob id quod quum Hieronymus pens puer,ut ipfe fcribit,adierit Syriam,non admodum confentaneum eft,ilium amp;nbsp;igno turn Si id aetatis,tanto honore fuiffe exceptum ab epifeopis eius regionis ccleber/ rimis : turn quod huius profedionis bi luftratae Syriac ateg Aegypti defcriptio mire congruat cum innere Paulæ,quod in illius defcribit Epitaphio : cui turn Hierony/ mum fuiffe comitem, ex ipfa narrationc licet deprehendere.Nec enim animi caufa fufeipiebat hunc peragrandi regiones laborem,fed partim, ut ex pluribus arriperet exempla pietatis,partim ut infpedis locis,quorum in diuinis literis fit mentio,peni dus intelligerct quod effet fcriptum,quod ipfe teftatur in Præfatione quadam.Nec pietatis,nec facræ feientiæ ßbi magifter efle uoluit : diuep difcendum putauit,quod doceretE multis difcere curauit,fed à fummis. At rurfum fic horum dodrinam
ßü 4 eft ampler
-ocr page 34-D. HIERONYMI VITA
éft amplexus, utquorundam contentiofum dogma non fequcrctui'ïquadoquidem illo fadiofiffimo feculo uix quifquam eximie dodushærefeos fufpicione carebat. Gregohum Nazianzenum præceptorem fuum appellat,06 hoc intcrpretat€,fe fa/ Hieronymi in eras didicide literas,teftatur.Verum ubi nam audierft homincm,aut quato tempos theologie prlt;e re, parum mihi compertum cft. Nam is uitæ mutauit inftitutum, QC fponte cedens ceptores cpucopi locum,ruri abditus,monachi uitam exegit,autore Hieronymo in Catalo/ go uirorum illuftrium. Apollmanü, Antiochenæ apud Syros eedefiae epifcopum, frequenter audiuit Antiochiae,ÓC domefticam cum illo confuctudmem egi't,adhor/ tante Paula, 8lt; fumptuum (ut conijcio) partem hippéditante, uerum id lam aetate prouedionPoftremo dus impulfu, Alexandnam fefe contultt,iam femicanus:quo mdeltcet ex Didymf confuetudine,qucm,quod à puero captus eßet oculis,uiden/ tem appellat,fummam imponerct manum Audio facrarum h'terarum.Eti'am ß Ruf finus calumniatur Hieronymum non pIusmenfe,Didymi confuetudinc ufum fuif/ fe,fed ridicule tarnen, ut iam uere. Nee enim refert quanto tempore uerferis apud præceptorem, fed quantum proficias » Ruflinus (ex illis annis quos iadat,0C tot e/ gregijs præceptoriDus,quos Hieronymus ne de facie quidem noher,fuperior,ipfa tarnen er uditiône multo eft inferior. Demum afeito Bar hanina ludæo, quod in IP teris Hebraicis aut diminutum erat aut excidcrat,fupplcuit 2lt; inftaurauit. lam ita/ que longo return ufu comparata prudentia,multorumlt;$ dodiflimorum hominum congreflu iufta eruditione colleda, ad tradandas diuinas (itéras accinxit fefe* His inftrudus præfidqs uir prudentihïmus,TheoIogi munus aggreftus eft:quumho/ die quidam omnium bonarum literarum prorfus rudes ÔC «liovmi, pauculis fo/ phifmatibus, 06 male deguftata Ariftotelis philofophia freti, pcdibus ac manibus Sedes [cne^u/ (Uotis irruant in theologiæ profeßionem.Bethlehem iuxta domini fui præfepe ucn ti dclcUdBcth ^w^^æ feneduti federn delegit* Quem locum iam religione celebrem orbijfetiptis Sf Ichem uirtutibus fuis longe celcberrimum reddidit*Is abeft ab Hierofolymis fcx paßhum milibus contra meridianam plagam, iuxta uiam quæ ducit Chebron,cftq5 ciuitas Dauidin tribu Iuda*Iuxta hanc Paula quatuor codiditmonafteria:tria mulierum, quibus ipfa præfuit:quartum uirorum,in quo diuus Hieronymus cum pqs ac do/ dis amiculis QC ftudiorum adiutoribus non minus iucundam quam fandam uitam multis egit annis,ut ipfe tcftatur in Epitaphio Paulæ : quæ uigintiannis piepera/ dis Bethlehem,mortem immortalitate commutauit* Melania quæ fe eodem contu lerat, incertum quibus de caufis, mutata fententia, Romam repetijt. Ruffinus ca/ Ïumniatur,illi parum conueniffe cum Hieronymo*Et confentancS cft,operaRuf/ fini diffidium incidiffe,ad quem mulier defcifcens, poftea parteis æmulorum adiu/ uit : 06 haud fcio an hæc fit, in quam Hieronymus loeis aliquot oblique ftomacha/ tur,nomen nigredinis notas. Marcella tametfi 06 ipfa Bcthlehemitico rure relido, Romam fe rccepitmetu barbarorum,omnia paßim uaftantium acpopulantium,ta men in amicitiafidelißimeperftitit, Hieronymianas parteis acerrimedefendens. Cuius opera, Origeniftarum fadio fenfim infinuans fefe, Romæ primum ÔC pro/ dita eft, fiC oppreßa. Hie omne uitæ tempus aut facris dabatur Pfalmis,aut uerten/ dis facris uoluminibus,aut edifferendis diuinis literis,quas fratribus ac mulieribus aflidue prælegebat * Ruffinus obrjeit, illum 84 nobilium pueros fibi commiflbs,in poetarum ac rhetorum literis inftituiße.Et id crime adeo non timet Hieronymus, ut nee refellere dignetur* Etenim quiim Paulus glorietur feomnia fadumomnh bus,ut omneis Chrifto lucrifacerctïquod flagitium,fi diuus Hieronymus omnibus prodeffe cupiens, omnibus nationibus,omni fexui,omni ætati femet accommoda/ uit C Confluebat hue ex toto undiqi terrarum orbe frequens hominum multitudo, quos omneis pro fuis facultatibus uir fandiflimus Chriftiana accepitbenignitate, neminem arcens à fuo contubernio,præter palam hærefeos inuftos cautcrio.Pror/ fus cxoptanda uita, ni felix ocium tot hæreticorum Ói calumniatorum infultus la/ befadaffent. Quoniam aduerfum multorum crrqres acerrime fcripferat,nullus c/ rathxrel'iarcha, qui non Hieronymum pro hoffe duceret: quem quifque fibi male confeius
-ocr page 35-PER DES^ ERASMVM ROT»
fe lt;onfdus,etïam tntaAus (ut att Horatius) horrebat ÔC oderat,aliorum exemz pio territus. Nullum fuit unquam feculum feditiofius, nequc confufius:00 fic om/ niacontaminaranthæreticorum errores ac dilîîdia,utmagnæ cuiufdam arris fuc/ tit orthodoxum elTe.Verum in primis Arianorum facï:io,!ircris,armis Öi impcrato rum prgfidtjs,totum Orientem,imó totum orbem in dilfidium pertraxerat.ld mali utcunqj fopitum, poftea mutatO cognomine, per Origeniftas renatum eft,utantè dixijamp;in ipfam ulq; Romana urbem mirc irrepferatïnon palam,fed cuniculis quiz t^ujfini inimb bufdam fefe furtim infinuansicuius rei dux ac fignifer Ruffinus Aquileienfis,cum ci^i^ quopuerpuero Hieronymus ardliffîmam habuerat confuetudinem,2lt; mirus quiz darn amor intcrcefleratad quod facile liquet ex epißola, cuius in in û. In ea mihi crez mi parte. Verum euenit iuxta prouerbium Ariftotelicum, ut qui fefe impcnfilTime dilexerant, acerrimis item odq s profequerentur. Poft primam fimultatem,utcun(ç reditum eft in gratiam, Hieronymo quidem modis omnibus adnitcnte,ne uel caz fus aliquis maleuolétiæ fufpicioncm praeberetîô^ diffîmulante interim clancularias Alius machinas ac uirulentas obtredationes. Caeterum,ubi iam fidei quoq? labem haerefeos afpergere niteretur Ruffinus, ÄS HieronymS in fuae infamia: consortium inuoluere,reclamante uiro fando,ÓÓ figuratas (ut ipfe uocat) laudes fumma liber/ tatereijciente,relciira eft male farta gratia:glt; infyncera neceflitudo in apertam eru/ {»t fimultatem:ac diruptis omnibus pudoris ac modeftig uinculis,utcrq! in alterum icdebacchatus eft : utin Hieronymo propemodum fateare uerum eftc,quod Puz thus ille mimographus fcripferat:Furor fit læfa fæpius patientia. Primum,ipfa feri ptaclamitant,Hieronymo uehemens K ardens fuilTe mgcnium,humanilïïmü qui dem,fedliberum:hoc impatientius contumcliæ,quod nulli malum moliretur. Dein de hærefeos ea eft infimulatio,in qua tolerantem eire,impietas fit,non uirtus.Acce debant ad hæc tot faces,qua: uel leniHimü ingenium ualeant iritare. Sunt qui Rufz fino nonihil tribuant.Mihi nec eruditio fatislacit,0C mores olfacere uideor uirulen losac uafros minime^’ liberales. Certe cum Hieronymus ilium talibus pinxerit co ioribus,infantiam,imperitiam, aeftuporem hominis ubiq; ridens 00infedans,aut talem Ruffinum fateamur oportet,aut Hieronymum fyeophantam faciamus.Quo magis admiror, quid Gennadio uenerit in mentem,qui non contentus Ruffinum immodicis uexifte laudibus, huiufmodi coronidem adiecit (ni fallqr) in Hieronyz mum.Sed 06 obtredatori opufculorum fuorum refpondit duobus uoluminibus,ar guens 06 conuinccns fe dei intuitu Sf eeelefiæ urilitate,auxiliante domino,ingeniS ^itauiffehllum uero æmulationis ftimulo incitatum,ad obloquium ftilum uertifte. Confiât Ruffinum duobus libris inuedum in Hieronymum:nec dubium eft,quin dchisfenferitGennadius:quicumRuftînû inter praecipuos ecclefia: dodores poz nat,Hicronymum obtredatorem facit,00 Ruffiniani nominis inuidentem gloriæ» Dolebat, opinor, homini Gaflo,Vigilantius ab Hieronymo parum fuauiter accez plus,06 Palladius locis aliquotarreptus mordicus,quoru uicem hac ratione uoluit ulcifcfiSed ut ad id quod inftituera recurrat oratio:nihil non machinatus eft in Hie ronymum Ruffinus. 5ubornarat permultos,qui uirum excellentiffimum conuicqs lacefierenf,Vigilantium GalIum,Panadium Galatam,tum Magnum oratorem ur-bis Romae. Deniq; Domnionem 06 Pammachium,qui libros Hieronymi fupptefz fcrunt,ne uenirent in manus hominum:amp;6 admonuerunt literis,ut quidam emenz, daret in æditis uoluminibus, praefertim in quitus propenfior uidcretur in laudem uirginitatis:06 huius Audionuptqs iniquior, ^ ucllent pleriq?. Quibus ita refponz j^y-^a/^j,, det,ut ipfis parcens, acriter infedetur eos,a quibus fentiebat illos fubornatos 06 ^nj^j^j ^y^„(f impulfos.Ac tantum ualuit æmulorum maliciofa calliditas,utncc ipfe diuus Augu ßinus,Hipponcnfis cpifeopus, optime fenfifle uideatur de fide Hieronymi, prius quam propius 06 interius noftet hominis 06 uitam 06 eruditionc. Hine ilia de men.-dado cauillatio,hinc liber De animarum origine,hinc interpretationis ex Hebræo fuggillatio,hinc fimultatis cum Ruffino dcploratio:quibus aduerfus Hieronymum ceu ueliiabatur,cuocare cupiens ad dogmatis fui profeffionem* Id fubodoratus uir
minime
-ocr page 36-D. HIERONYMI VITA
minime nUpidus,diu grauatus ad carefpondcre,tandem refpondet accibius,pa/ rum^ blande.Verum fimul atqueuterqj altertpenitus cœpit ene cognitus,lundis anirnis ac ftudijs, communi opera fidem catholicam aduerfus hacrefiarcharum in/ fultus tuebantur:amp;^ minus fibi placuit Auguftinus,ubi Hieronymi magnimdinem pernoueratjCx exploratore fadus difcipulus. Ita ex initio qualicun(j,fummainter iHos conflata eftneceffîtudo.Cæterum cum Ruffinianis plane,quod aiunt, «airov^ ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i/l@' m^iii^ erat, quorum uefania eó progrefla eft,ut fidam epiftolam, uclutaH Hieronymo fcriptam,in uulgus fpargerent:in qua deploraret uitæ fuperioris erro/ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res,ac damnaret operam olim infumpta uertendis ex Hebræo facris uoluminibusï
uelut hue indudus à ludæis nonnullis impoftoribus.Sed adum effet de rebus huf manis,fi maliciac par animo fuppeteret nocendi facultas. Stilum Hieronymianum hiftriones illi alTequi non poterant, illo ièculo nulli (ficut opinor) imitabilem, ne/ dum Ruffini fodalibus.Quod fi potuiflenpprorfus Hieronymiana fuifTet epiftola» tuâd Hic lam quantum uirulcntiæ fit in libris Ruffini, quos in fandiffimum uirum fcripfit: ronymi quifquis legerit,facile perfpicit. His addiderat epiftolam,præterindigniffima con-uicia, diras minas, indicia,exilium, mortem denique denunciantem,ni tacerct. Ei quanquam intercidit,tarnen ex apologia Hieronymi quam atrox fuerit,licet conff cere. Eodem è fonte profedum eft diffidium illud acerbiffimum, quod illi fuit cum loanne epifcopo Hierofolymitano,ad cuius dioecefim attinebat Bethlehem:adc,o utipfecum fuis abftineret ab epifcopi communione,quod is in manifeftam ueniC' fet fufpicionem Arianac fadionis,homo lycophanta,uafer,aclubricus, óé tyranni/ cæ cuiufdam infolentiæ. Ad bæc hulcera accedebant,qui frigidam quocß(quemad/ modum dici folet)fufï'undercnt;amp;exafperatum totiniurqs animum,literisinfùper fuis inftigarentthinc Riparius,illinc Marcella,aliunde Paula,Pammacliius,Dom/ nio, Occanus, Auguftinus,amp; pratter hos altj complures : Purgafamam,compcfce hacrefim,fuccurren'dei. Sicuifum eft Chriftotutinclyti militis uirtus tot exagitata procellis,clarius enitefceret : ac ipfe uelut aurum igni probatum, perpetuis exereiz tus malis, per infamiam ÄS bonam famam grafTaretur ad immortalftatis brabeum. Aderat ludanti,qui pcriculis obfjciebat:8lt; idem uires dabat, qui daturus erat præ/ raium.Hinc illc uelut annofa ualido cum robore quercus,undiqj propellentibus ca lumniatorü uentis,aut Marpefia cautes,quac fludibus undiqj tunditur,pedore in/ uido infrado^ ftabat:00 adeo non dimouebatur ab honefto,ut quo magis oblatra bant æmuli,quo moleftius obftrepebant inuidi,hoc acrius extimularet ad ftudium Fdufew Pæ^^tis. Aduerfus haereticorû uim amp;nbsp;infidias,nonnihil adiutus eft in Syria ab Epi/ Hieronymi pfianio,acTheophilo Alexandrina: urbis epifeopo.'Romae,Marcella,Pammachio Chromatio4,quos fibi uel ob Paulacaffinitatem habebat admodum fauentes.Ho/ * rum etiam benignitare fublcuabatur* Quis in huiufmodi uita martyrium requiratï quæ quid aliud fuit,qua'm diutinum ac perpetuu martyrium^’Et rcperias,qui mor/ tem poffint contemnere,contumeliam non poffint.Triginta totos annos in diuina rum literarü meditatione fudauit,ut ipfe teftatur alicubi:2lt; ad extremam ufq; fene/ dam,docendi fcribêdi^ laborem,iuuenili robore fuftinuit. Non uno in loco decia/ rat,fe corpufculo imbecilli fuifTcjCrebris^ morbis ac diutinis obnoxium, etiam an/ te quam ueniret fenedus. Nee dubitandum,quin plcraqj ualetudinis incommoda fibi conflarit aufteritate uitæ perpetua,fcd præcipue nodurno ftudio,fuper omnia nero fcribendorum uoluminum indefefTo labore : quas ob res frequenter coadus eft uti notariorum opera, SC quemadmodum ipfe loquitur,auribus tantum lingua^ Hic/ ß“‘^^®’ P^ulam difcipulam 2lt; patronam fuam, præmifitin coelum : cui quamdiu ronymi ^“^’'‘^ fuperftes,non fatis liquet. In illius obitu permulta fcripfit ad Euftochium,ut ' matemæ pietatis ftudqq^ita 8C in Hieronymum bencuolentiæ hæredem.Tandem uitæcurfu feliciffime perado, adimmortalitatis lauream eft euocatus, annoæta/ tis fuæ nonagefimo primo : anno uero falutis humanæ, quadringentefimo uigefi/ mo fecundo5mb Honorio,8lt; Conftantio iam in imperq confortium affumpto. Fez runtoftapoftea Romam translata fuiffe. Siquidem 86 hodie monumentum illius monftratur
-ocr page 37-PER DES? ERASMVM ROT?
monßratur fn Exquilijs apud ædem Virgint matn facrainj'uxta præfepe Chnfti.Is quiüitamiiïius conferipfit, Cyrininominej nonlnfaccte commentus crt,eumiarrt inorti uidnum prædixilïc,forc ut Romam aliquando rcdiret. De mfraculis non li* bet quicquam attingere, iam uulgatiflimis, fi quis eiufmodi fabulis deledetur. Ad hoc,quodreferuntdedigefto per Hieronymum officio diuino,de^ duobus uerfiz cull's in calce fîngulôrû Pfalmorum adicdlis, ran ucrum fit nee ne,non magni refertj unuin illud palam eff,epiftolam quae teftatur id fa du m, à nebulone confidam alie/ no titulodantum illi famae 06 autoritatis pe pererat uitx intcgritas,fcd praccipue li edebritat no brijdodrinam inimitabilem præ fe ferentes, 8d dodrinæ parem eloquêtiam:uteru-' mnit Hierom dita quo(j Graecia,quæ confueuit omneis oomnium gentium literas faftidire,unius nymiuni Hieronymi Commétarios in fuam linguam transferendos curarit:nec puduerit toz dus orbis femper magiftram,poft tot eximi os feriptores ab homine Dalmata difee redam^ ad antrum BethIehemiticum non 1 ecus atq? ad publicum totius Cbriftianf orbis oraculum undiq; currerctur,fi quid quem torqueret in diuinis literis.Crebræ epiftolæ,crebri nuneq hue comm cabant, ex Italia,ex Hifpanrjs,e Gallqs,cx uki/ ma Germania, ex Africa. Confulebatur ab epifeopis, à nobilibus matronis, à prix matibus.Quifquis Chriftianam uitam anin 10 deftinaffet,prius ab hoc uitæ inkituz endæ rationem efflagitabat. Multos non ta m loci religio,quam Hieronymi uiden/ difitisin Syriam attrahebar. Libebat nim/hr facri illius ac coeleftis animi,quem in libris confpedum adorabant,thccam ac don ncilium intueri.Vifit hunc prêter inz numéros alios, Alipius,mittente Auguftino, ut faltemper intimum amicum,Hic* ronymum compledcretunquandoquidem ipd licet cupienti,non eratintegru tan/ turn itincns emetiri.Vidit Paulus Orofius hift-oriographus,ab eodem (ut opinor) miflus : utindicatin calce fuæhiftoriac, nonnu.Ua referons, quæ ex illius colloquio didiciffet.Vidit Sulpicius Seucrus,quimagnifîi:ispræcontjs effort hominem, fed
tarnenillius non affcquitur mérita. Vifit Apoden aius ex Gallia:cumq his complue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
res ahj,quorum in litcris fuis meminit. Equidem video quofdam magnopere con/ j^nuirgo fue tendere, Hieronymum uirginitatis illibatæ fuifle,lt;iuod affirmare,quorfum attine/ ^^^ nicrony, at,non uideotcum ipfe duobus in locis palam ac ing^enue fateatur fefe lapfum in a/ dolefcentia,0c haclaudis parte caruiffe. Primum in/?piftola,cuius initium : Quod ad te hucufquc non fcripfi:teftatur in hunc modum:\ ^irginitatem autem in cœlum fero.’non quia habcam,fed quia magis mirer quod non habeo. Ingenua 66 uerecun da confemo eft, quo ipfe careas inalqs prxdicare. ^4unqu^dquiagrau^ corporc terrae onerofus hacreo,auium non miror uolatusç’ nequ e columbam prædico,quod radit iter liquidum, celercs neque commouct alas îquot; Haidcnus quidem ille. Neque uero me clam eft,quofdam hunc fic interpretari loeuanjquafi Hieronymus fibi uir/ ginitatislaudcm adimens, modeftiac caufa fefe deieccrit ♦ Quemadmodum Paulus quum plus omnibus laboraffet, feipfum tarnen minimum Apoftolorum uocat,2lt; indignum Apoftoi/ uocabulo. Atque is color alibi fortaffe locum habeat : exterum hic ftultici» fuerat id dicerc,quum officerct ei quod agebatur.Quum enim ad inui/ diamufque laudibus ue'xiffet uirginitatem, occurrere ftuduitquorundam ealum* nix, qui fic diditabant : Quifque laudat,quod ipfe eft. Coniugatigaudent laudaz ri matrimonium:00 fi liceat,6cramentorum omnium primum cupiant efficere.Mo nachi fuum efferunt inftitutum. Sacerdotes 8Cepifcopide munerishuius cxcelz Icntialibenter audiunt. Qui uirginitatem fequitur,gaudet earn cum angelorum æz quart puritate. Neciftud eft fauereuirtuft,fed fuisquenque laudibus applaudere: à fronefto practextu feipfum iadare. Proinde,nequid ea ealumnia uirginitatem praedicantis fidem eleuaret, ingenue fatetur fe non efle quod laudatmec luum agez rcncgocium,fedueritatipatrocinarf* Rurfusin Epjftola,cuius initium: Non de* betcharta:dcclaratidem hifee uerbistScitis ipfi lubricum adolefcentix iter,in quo amp;nbsp;ego lapfus fum : 00 uos non fine timorc tranfiftis. Porro qui nobis obqciunt Io* cum ex cpiftola ad Euftochium,uirginitatem non tantum cnerimus,fed fcruamus:
Darum animaduertcrunt quid illic fentiat Hieronymus, Libellum fcripfit De cufto
-ocr page 38-D. HIERONYMI VITA
dia uirginitatis : oflendit igitur ui rail'll quid in hoc libro dcheat cxpedare,fcificet ' non laudem uirginitatis,quam ait a multis eleganter copiofe^ fra datamtfed ratio/ nem feruandg integritatis.Nec inufitato tropo feruare dicitur alienam pudicitiam, qui docet quibus modis feruari pofflt.Quemadmodum Virgilius dixit,Atque folo proceras erigit alnos,eadem forma dixit Hieronymus in cpißola ad Paulinu, quae praeponitur iacris uoluminibus, Aggcus deftrudum tcmplum fdificat Alioquifen fus,quern ifti proferunt,non cohacret nee praecedentibus nee fequentibus ♦ Quan-quam in his uerbis pro,tantum,fuipicor ab Hieronymo fuiffc fcriptum,iam.Quod n non poflumus nifi uirginem amare,nec apoftolos quofdam,nec patriarchas ama bimus.Eft autem iftud quibufdam ftudium,in ipeciem quidem pium/ed tarnen ine ptum,fandorum laudes inimmêlum attollcre,dum illis tribuunt non quantum ad/ fuit,fed quantum illis optent adfuiiïe ♦ Hi Chriftum,fi queant, maiorem quàm eß, cupiât reddere:deinde huic pene parem Mariam:8lt; fadiofe fuum quifep diuum at/ tolIit.Minoritis nunquam fatis laudatus Franciicus,alijs Benedidlus,alijs Augufti nus. At expedit etiam faepenumero, commiffum aliquod ceu cicatriccm in fendis agnoicere-Fit enim,ncfcio quo pado,ut edicacius nos coru exemplapermoucant, quibus ex uitiofa uita contigit ad pietatem refipifeere. Quanto pîureis pellcxit ad bonam frugem peccatrix ilia Magdalene, Chrifti deliciae,quàm Tcclæ perpétua in/ nocentia, quae ex tôt hominum milibus uix ulli contingitCMagis profuit uitæ mor/ talium,Dauid déploras quod admiferar,nos4 poft errata docens refipifeere,quàm aliorum femper inculpata uita,Lapfus eft Hieronymus, fed primis illis annis,ÔC ut arbitror,ante quàm baptifmo renatus elfet in Chrifto ( folent enim tum ferè adulti baptifmum fufcipere,nifi fi quem uitæ periculum hucadegiflet )amp; lapfus eft eo uv tiû, quo ferè folet inuolui pueritia, priufquam uitium efie nouent • At quot annis, quas pcenas,ob puerile erratum à fèfe exegitC Quibus fupplicrjs cam pueritiæ uo/ luptatulam eft ultusCHieronymi pracconium ampledantur, quibus uirginitas cor/ di eft. Exemplum Hieronymi fêquantur, qui baptifmi ueftem nonnihil commacu/ latam,pœnitentiæ nitro cupiunt candidare: multoq magis ifti, qui maximam uitæ partem turpibus uoluptatibus dedicarunt. Ad hæc,funt quos nonnihil ofFendit fer monis acerbitas : quod in fenptis fuis acrius nonnunquam uideatur incandefccrc, ^pro Chriftianamâfuetudincîplane^ ucteris comoediæquiddam referre mnltos mordicus arripiens Jn hac fèntentia fuit olim Auguftinus, ÔC noftra mcmoria,fî fu/ pen's placet, Franeffeus Philclphus,uir illc quidem eruditus,fed nonnuquam plus fatis oi^ÄDUJr®'. At hi mihi parum expendere uidentur negocq circumftantias,pa triam, ingenium, fui fiduciam,acmulorum improbitatem,cotumeliæ genus nulli fez rendum. Poftremo nee illud Terentianü,Tu fi hie fis, aliter fentias.Nulli fuam cort tumeliam ferunt impotentius,quàm qui in aliéna funt lentiffimi. Acriter inuedus eft in Ruffi'num,fed illc commeruerat acriora. Hic haerefeos crimen fortiter depeJ-liqille carnificem minitatur,ÓÓ fidis flagitqs famam inccffït.Et nemo Quit grauius, quàm cui non licuit efte manfueto. Atqui fi quis attêtius ac propius infpiciat cos li/ bros,in quibus uelis equisq,quod aiunt,inuchiturinaducrfarios, totacj libertati uela laxat,mira deprehendet humaniffimi mitiffîmi^ ingentj ueftigia. Ludit fæpez numero, 06 feftiuis falibus agit magis quàm uirulentis:nonnul!a dedit fuo fcculo,ÓC amicorum affcdibus:0^ ita crime a fe dcpellit,ut fi fieri poftït,cupiat hofti parcerc. Multa feiens ac prudens fupprimit,pudori Chriftiano malens obfequi,quàm anu mo Iaceflïto:uelutin Epiftola aduerfus loannem Hierofolymitanum, quantum tri/ buit fuæ uerccundiæ,quâtum epifcopi tituloc’ut fe reprimitCEt fi' quid incidit odio-fius,faepe nomina fupprimit, nonnunquam fidis abutitur uocabulis,uelut in arguz mento de matre fiJia rec5ciliandis,in diaconum impudicum,in Sufanna lapfam. Quin etiam in Ruffinum ÔC huius focios,Grunnq,Lufcij Lauim'gCalphurm'j Laz narij,Scorpij,Canis Alpini,06 id genus altjs aut fidis aut obfcuris nominibus fto-machatur. lam uero piget etiam meminifte, quod audimus quotidie quofdani imz pie religiofoSjS^ infeite dodos nobis ad aurem obganirc,id in Hieronymo calumz niantes
-ocr page 39-PER DES. ERASMVM ROT.
mantcs,quod fn co pukhemmum eft:nfmirum dodn'nam,üt ipfi uocantjmmod// cam:^ plufculum eloquêtiæ,quàm thcologum deceatNeq? quicquam omnino no runt de HieronymOjniß quod Ciceromanus diAus uapulant. VerS hums rei,quo/ Quoniodo cæ niarn ab crudïtiflïmïs abunde refpofum eft,Laurentio VaUa, StT Angelo Politiano, fus ad tribunal 8C nos olim adolefcentuli, minores annis uiginti, lufimus in iftorum ftulticiam dia/ d« logis,quos Antibarbaros infcripfimus, unum illud hoe adijciam loco:ubt deterret uirgunculam ab immodico ftudio librorum prophanorum, negat fuiffe fomnium, fedexperredum reperiffe fcapulas liuentes. At idemRuffino refpondens,falfiffï/ me ridet hominis curiofitatê, cui non iatis effet obferuare quid uigilans diceret, aut agcret:uerumetiam quid dormiens fomniaret:ói adeo fatetur fuiffe fomnium,ut ih lud cóferat cum prodigiofis illis nodtium ludibrqs,quibus aliquoties fibi uideretur alatus uolare cum Daedalo per maria,nonnüquam comatulus effe,cum effet caluaz ftcr;intcrdum fumpta toga,caufam dicere pro roftris .Expédiât igitur ifti,qui fimul utruep uerum effe poffït,aut eligant utro in loco malint Hieronymo habere fidem; illic ubi de fide narrationis non agitur,fed quocunqj modo deterretur adolefcentu/ h:an hic ubi caufa agitur,amp; crimen depellitur : qua in re ueritas orationis etiam iu/ reiurando folet exigi.Quomodo comméto Pythagoras rudes hommes à carnium ingluuiedcterruit,fic SC parentes nonnunquam commentiefis tcrriculis pueros à peccando fubmouent.Præterea uideant utrum credere malint feni,an iuueni. Som nium no fuiffe fcripfit iunior, fomnium fuiffe feripfit fenex.Si uerum fit fomnium, ideftfi uifio,non fomnium inane:cur illud cofert cum ludibrrjs uulgarium fomnio/ rumCcurderidetobijcientemCAut hunc nodumexplicent.Dixitapudtribunal:Si unquam habuero libros feculares,tenegaui:cur pofthaec non refellit Hieronymus, quod obijcitRuffînus de Ciceronis dialogis,quos maiore mercede fratribus fcribê dos locarit:de poetis,quos prælegit puerisÆt in hac aceufatiois parte ita uerfatur, «tludatmagis,quam rcfellatmimirum crimen iudicans dignius quod rideretur,^ dilucret. Vbi deinde negat aut diffimulat Hieronymus fibi fuiffe libros fecularesc’ Aut finegaffet,quis fanus illi fuerat crediturus:nifi forte confentaneum uero pute/ mus,cum in libro De optimo genere interpretandi,plurimos uerfus ad uerbum ex Cicerone referat:cum hos omneis ex adolefcentiæ memoria defcripfiffe,non de co dice, Poftremo,ß crime eft habere libros feculares:amp; fi Chriftum negauit quiiquis hos legit,cur folus uapulauit Hieronymus c’eut hodie in theologorum fcholis celc brior eft Ariftoteles,quam Paulus aut PetrusC Verum de re puerili ac ridicula iam pluribus quam fat eft. Ego certe,ut finiam,malim cu Hieronymo uapularc,quant melle perungi cum iftis, quos adeo fcilicet terret Hieronymianum fomniuma ut ab omnibus bonis literis fandlifftme temperent:at non temperâtes interim à uitqs eo rum,quorum libros religionis caufa non audent attingere. Sunt è diuerfo quidam, qui quam arroganter fibi plus quàmthcologi uidentur,tam impie theologum ne/ ^{„onymunt gant effe Hieronymum.Primum,quod non fatis theologice otAsixj^ö, quamptP tj^çg, mam theologiæ dotem autumant:deinde,quod nufquam argutetur,quomodo Ca/ preolus, Alexander, Aegidius,06 Scotus : nee ufquam adducat theologicas conclu * riones,rhithmos fcilicet belle concinentcs : quod non crepet maiores ac minores, quod nufquam fophifticis argutus,ac puerilibus captiüculis ineptiat,quod non in anxqs quæftiunculis torqueat ièfe,quod non paffim infulciat philofophum. At æ/ quum erat hac quidem in re ueniam dare Hieronymo, Nam qui fufpicari potuit uir ille,foreutnouum hoc thcologoru genus nafceretur apud Chriftianos C cum nihil fimile nee in diuinis 86 apoftolicis libris coperifiet, nee apud eruditiffimos horum jnterprctcs:prxfcrtim cum à Paulo didiciffet huiufmodi quacftiunculas ad nihil uti Ies,nifi' ad fubuerfionem pietatis,effe deuitandas. Qui potuit diuinarc,futuros qui fotam thcologiam,a capite (quod aiunt)ufcp ad cakem rctexerent:56 ex diuina fa/ cerentfophifticam,aut AriftotelicamCAtqui ß hanc ob caufam in thcologoru fena turn non rccipiunt Hieronymum,ne Paulum quidem aut Petrum recipient:neque quenquam omnino,qui ante qnadringentos annos uixerit. O miferum illud fecu^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y y Ium
-ocr page 40-D. KIERONYMl VITA' T
kim, 6 calamitatcm orbis Chnfttani, qui plus mille annos abfeß tbeologis ftcterlt* præfernm cum illis tcponbuslatinïmc patuerit religio Chriftiana, nunc inardum contracta îpræfertim quum tot eruditorum hacreticorum turmæ, libris elTent reuin cendae,non lafciculis. Minori Audio licere bis magiftri noftri parare titulujn,quam Hieronymianam alTequi didionem, nullus inficias ibit in bonis literis exercitatus» At ille tot linguis cxcelluit.Vt omittam tam multa difciplinarQ adminicula:fine qui bus in diuinis uoluminibus neceffe fit palfim hallucinari, quis unquam facras litez ras fic ex ipfis haufit fontibus^Qiiis altius imbibitC Quis fimili cura edidicitCQuis fic in promptu £lt; in procindu,quod aiunt,habuitcQuis citauit aut denfius,aut ap pofitiusCQiiis edilTeruit doólius; Quis trabtauit fandtius^aut felicius C’ Quis erudiz rillimos illos interprétés euoluit diligentiusç'Quis hgreticorum dogmata refellit cf ficaciusCQuis Chrifti philofophia penitius cognitam habuit ^ Quis earn uiuidius, aut literis expreffît, aut uita ^ Hæc quæfo te,utrum theologi funt an non C An idea theologus non er it, quia nobifcum non balbutiât,ne dicam ineptiat^An ideo gram maticis annumerabitur, amp;i Scotißis in fublimi cathedra tonantibus, Hieronymus ad horn pedes in imis fedebit fubfelh'js,quod diuina maluit dicere,q^uam hominum fomnia:quod inter uernantia fcripturarum prata uerfari maluit,quam inter horum fpineta luctari : quod non frigidiflimis diftinc^ionibus omnia confuderit,fed uelut aureum quoddam flumen ire maluerit,multas fimul opes fecum dcfcrenscln fingm lis uerbis ffpenumero finguli funt fyllogifmi. Num ideo parum eft acutus,quia nos illius acumen non adcquimur^Traclauit cas quaeftiones,quæ turn in ecckfiis ac fy nodis uertebâtur:8lt; ita tradauit,ut nemo copiofius,nemo neruofius, nemo magis theologicc, nihil addiuinans à theologorumfacrisarcêdos,quideformalitatibus, de inftantibus,de quidditatibus,de ecceitatibus,dcq; alqs id genus atgutijs non dk fputarêtç^Operæprecium eft audire cenfuram iftorum,qui cunda ad certum nume rum rcdcgemnt.Doctores ecclefiæ quatuor elfe libuit:amp; quatuor item kripturg di uinæ fenfusînimirum ut refpondeant quatuor euangeliftis. Gregorio tribuunttro/ E MdtKordo pologiam.Ambrofio allegoric,Auguftmo anagogen.Hieronymo,ne nihil habcat, élcnbus Hie- reWnquunt literam, Ôi fenfum grammaticum. Sic enim has uoces diftingunt,cum ronytno tribui ^’'^*® fupcriores indifcrete fumat Hieronymus.Primum ex tot eximqs dodoribus, (enfum aifto/ quatuor elfe duntaxat uoluerunt, idcç candore quodam magis quam ex animo,ne ricum uullos ucterum recipere uidcrentur: quanquam nee hos admodum legunpnifi ue/ lut apocryphos iamq: antiquatos. Largiuntur his aliquid,ueritates interim fibi ferz uantes. Geftit animus paucis iftos,qui fic de Hieronymo fentiunt, cum Hieronyz mo conferre ï fed reprimam me, ne quod in nebulones dixero, probi theologi in fc didum exiftiment.Vnum illud taccre non poHumqot a^ditis uoluminibus quid ua luerit declarauit Hieronymus. Si quifquam iftorum,unicum Hieronymi uolurnen fuo marte poffit intclligcre, fi quadraginta iftius iaCtionis theologi, communi ope/ ra,conflatis($ ftudq s,poftïnt unicum excudcre libellum,qui fit ullo modo cum Hie ronymianis conferendus:imó cum his quos didauit Hieronymus,non fcripfitïfaz tebimur Hieronymum non effe theologum.Scd iftorum indicium minus derairor, cum magis mirum foret, fi probarent quod nee didicerunt,ncc intclligunt ♦ luftius in hos ftomachor,qui cum bonas profiteantur literas,parum candide(ne dicam ar-Cenfurd vUr *'®§2Uter)de tanto uiro pronunciant.Francifcus Philelphus arrepta uelut cenforia lelphi de Auf ^‘’'8“^^ ’ Auguftino tribuit dialedicæ palmam, eloquentiæ Hieronymo. Non eft Cf Hie/ ^^^^'^ Auguftini laudibus quiequam decerpere:uerum illud ipfa res clamitat,Hic/ ronymum Auguftino non minus antccelluilfe dialcdica, quam prxceftït eloquen tia:nec minus eruditione fuperiorem luific,quam dicendi laude. Siquidem Hieroz nymus,Græci fermonis callentiftïmus,non modo totum Ariftotelem, fed cæteros item philofophos omneis euoluerat. Auguftinus,id quod SS ipfe larctnqSó indicat Iibri,duos duntaxat Ariftotelis libellos,turn forte in Latinum uerfos fermonem,de prædicamcntis,ac de enunciatione* Et ut ingenue dicam,argumentatur aliquanto perplexius ac moleftius Auguftinuslat quanto folidius, quanto alqs neruis Hiejo?
nymus
-ocr page 41-PER DES. ERASMVM ROT.
hymu^Mihi uidetur uterep utracj facultate mirabilis,fcd eloquêtiam magis often/ tauit Hieronymus,dialedicen Auguftinus.Quanqua ego nee de uitac genere pror fus accedo Philelphi ludicio. In fe quidé rigidior Hieronymus,quàm Au^uftinus^ atinalioslenior: nee unquam Hieronymus à fuis exegit fratribus, quod a fuis elez ricis Auguftinùs»Sed præftat omittere collationem inter duos ecdelîæ Latinæ pro ceres,pro quorum ex im q s uirtutibus magis decet agere gratias deo, quam excita/ re contentionem inter ftudiofos. lam uero didu mirum quantopere celebretur in/ ter quofdam nimis ethnice dodos,didum Theodori Gazæ, Hieronymum prêter ineritumuapulaffe,ueluti Ciceronianum ♦ Nee défunt Critici, quorum palatum in huius uirilibris defideret Romani fermonis puritatem. Quae nam ifta Romana pu ritas C Num eodem more dicere quo dixit Cæiar, aut Marcus Tullius j* At qui fieri potuit,ut Hieronymus de rebus longe diuerfis loquens,fjfdem tarnen uerbis utere turf Alia religio, alius cultus, diuerfi autores,nouata omnia : 00 turne negabis elo/ quentem,nifi perinde loquar,quafi Ciceronis ætate uiuam:cum praecipua dicendi laus fit,apte diceref Niß forte parum Romanus uidebor,fi pro eo quod olim dice.. bant,faxit lupiter optimus,maximus:dixero,faxit Chriftus Iefus,quod ad hue mo dura non fit locutus M. Varro,aut C.Cæfar,autM.TulliusJam quid eft hoc,quod ait quidam imputandu Hieronymi feculof Num fêculum hoc putat illo facundiusf Autquæ'nam eft ifta profefRo,cui condonari uult infantiamf Nec enim adeo ftul/ tus eft opinor,ut exiftimet Hieronymum fuilTe monachum huius generis,quod ho die receptum eft. An Chrifti profemo pugnat cum eloquentia f Quid autem uetat, fi Cicero de fuis dæmonibus dixit eloquenter: quo minus Chriftianus item de pie^ tateuera^ religione dicat eloquenterfSed dicam inuitus,quod tarnen ueriffimum effe compcri,elTe permultos fic prophanis addictos Iiteris:ut ineruditum,ut infans ut fordidum uidearur,ubicuncp Chriftianæ profeffîonis uocabula uiderint. Romu li,Camilli,Fabrictf,Iultj nominibus delclt;ftantur:ad Chrifti,ad Pauli,ad Petri uoca bula naufeant. Hos nihil aliud ofFendit in Hieronymo,nifi quod ingenue Chriftia nuseft.Atnosfiquandouideriuolumus eloquentes,de rebus facris deum immor talem quam prophane dicimusfNeq? uero probem in homine Chriftiano anxiam cloquentiæ affeeftationemtquae nee philofophis,nec Senecæ, nee ulli graui uiro un quam probata eft. Atlt;j adeo ne fieri quidê poteft, quin de religione uerba faciens, facrorum uoluminum teftimonqs utare : quorum phrafim innouare ridiculum fit, faftidireimpium. Ad hæc interdum cos cites oportet,quibus defuit elegâtia fermO nis,quales nobis Bonauétura, Thomas, S cotus: Hieronymo, louinianus, V igilan/ tiüs,RufRnus. AiuntPomponium Lætum, in omnem ufcp uitam à Græcis abfti/ nuiireliteris,nequaperegrinitas Romani fermonis caftimoniâuitiaret.At diuus Hieronymus in tot linguas cognofcendas partitus operam SC oleum:tum in huiuf j^io^uentu modi uerfans argumentis,quae non facile fplendefcunt,nec recipiunt orationis ni/ ^lUronymi toremtdenicj permultadidians, tarnen cloquentiæ tantum præftitit,ut nemo fuerit noftra memoria,quem hac in parte cum co coferrc poffimus.Et tarnen eximios uiz ros noftra uidit ætas : ÔC qui ne Ciceronis quidem feculo inter dingues habiti fuif-fent,quorum præcipui funt,Laurentius Valla, Hermolaus Barbarus. Angelus Po litianus,Ioannes Picus,öó nofter Rodolphus Agricola.Sunt amp;ralq quos haud qua quam contemno, fed ex his quoniam infignes funt,res æftimabitur. Hieronymus ex parte contempfit eloquentiam,tam muftis diftradus eft ftudtjs,quæ dicendi po litiem rubigine folent obducere. Hi per omnem ætatem in his modo uerfati funt Iv ten's,quæ ad dicendi faciunt ornamenta : Sé tarnen detur idem argumentum, fit ea/ dem Chriftiane loquendi lex: uidebimus nee horum quempiam Hieronymianam eloquentiam alTequi.Primum enim cum præcipua pars eloquentie fît ÖÓ fons,ut in quitHoratius,res de quibus didurus fis,penitus habere cognitas: quis non ftatim mtelligit, quammuftis partibus hic potior fît Hieronymus f Ad hæc quis exordi/ tur dexterius f Quis proponit abfolutiusf Quis narrat euidentius ï' Quis expatia/ tur ud amoenius ud appofitiusfQuis colligit neruoftusf Quis telü in adueriarium
77 » torquet
-ocr page 42-D. HIERONŸÂÎI VITA
torquct aCM‘us,aut cxceptum retorquct mfrabilius f Qm's lUigat tenadus f Qui's frt trad:andis affedibus quos Uh uocanf,iucundiorC'Quisini)squos ^Sh nomü nant, concitïdis grauior ï’ Quis in fchematifmis florulcntior, aut pit^uratJor^Qui's fententias interfcnt aptiusCQuis epiphonematibirs pungit argutius ^ Qüis hypo/ typofes cftingit rcdiusCQuis auc artolht magnificênus,aut deqcit humilius^Quan ta ordinis ratiocQuod confiliumï’ Qiiæ trafitionum deltdx,quas fatpenumcro per fententiam contexitCQuam parata Latfni fermonis copiaCQuy uocum emphaßs, qui ddeÄisCQuanta reriim fupelIexî'Quæ autorum agminaCQuam ubiq; denfus in da ns fibiCQuam felici mixtura contexit,concinnat,ac ftruit omniaCPraetcrea qui nerui,qui !acerti,qui uigor,qui adus orationis,ac uita^Vt nufquam ceflaqnuf^ quam dormitat,nufquam iacet,nufquam refiftittut ubicp propcrans,auditorcm fez cum rapitv'Vt Temper aliud ex aho pendet, ÄS gemma gemmam trahitcQuàm mo/ dulata,quam numerofa totius orationis compofitio, quam mire commaris Ôd cobs rotatur ac uoluitur oratio ^ Qirid dicam de feftiuitate, qua res triftifTimas eti'am ifle mirifice condtjfCPoftremo quod pedus,quata caufæ hdueiaTQuis docetapertiusC' Quis dclecrat urbanius^^Quis mouet efficacius C Quis laudat candidius^Quis fua/ der grauius^Quis hortatur ardentiusï’Quis receniet fublimiusc’ Quis in ftituit fan/ Æusç'Qiiis Cum amicis fabniatur humanius C Null urn eft enim argumêti genus, in quo ille non Ïuferitmufquam fui difltmilis.Hgc non admodS mirentuqqui in hanc paleftram nunquam defcenderint, Cacterum magnarum uirium eft, tranare facra tam fplendide,fimplicia tam erudite,ineuka tam polite, retrufa tam dilucide,a fen/ fu communi abhorrentia tam popuïaiitcr,periculofa tam libere,feuera tam plaufi/ bilker. Aliud eft cpiftolam fer ibère ad Ciccronis exemplar: Ä!quot; decern ielectis uoeuz lis, Ciceronis fimium agerejaliud in gr a ui dim is argumentis, tot excuderc uol um iz na. Aliud eft in fida controucrfiola dedamare t aliud in ferijs fidei negoeijs utrik]j fatisfacere:00 his qui nihil requirunt praeter feripturæ diuïnac feientiam : amp;nbsp;bis qui tantum ingenq uires expedant. Atque hæc qui praeftat,parum Ciceronianus eß^ Siquidem quid aliud eft ede Ciceronianum, quam optime dicere, etiam fidiuerfe dicatdquandoquidem ipfi Ciceroni fecus dicendum foret, fi Hieronymus effet. Az lias dicendi uirtutes mircris in altjs:in uno Hieronymo tot parket dotes cumulât« funtjUt in eo reperire liceat,quod óf in M.Tullio defidcres.Loquitur Cicero,tonat ac fulminât Hieronymus:illius linguam miramur,huius etiam pedus. Quid quod noftro feculo quanquam fat féliciter repullularunt bonac literae, tarnen dedamandi prorfus extinda eft exerekatio: ut hoe ipfum quid fit eloquenter dicere non queat nifi à pauciffimis iudicari:cum ea res magis ufu confter,quam praeceptis. Vt fuxta Graccorum prouerbium:Non una hirundo uer efficinita non una quæpiam dos fa cit eloquentem .Inter tot cgregios autores, quorum ingenio dcfenfa eft 00 illuftrata Chrifti rdigio,ahjs defunt feculares literar,ahjs facrac icripturæ cognitio. In hoc in genium dehderat Hieronymus, in alio lucem orarionis:in hoe neruos,in illo fplenz dorem,Multis defuit linguarum peritia,nonnullis fidei {ynceritas,quibufdam uk« integrkas.Hieronymus,óó unus Hieronymus fic omnia pr«ftitit:ut fi non ad una aliquam uirtutem, fed ad omnium concentum amp;nbsp;fummam refpicias ( dicam au da/ Tlt;lt;Xirtürrt ^^*’»^^^ ucrc)nihilhabeatuel ipfa Gr«cia,quod noftro opponat Hieronymo.Pro liieronymi ^^^^^ ^ podit,amp;me« fententi« non pigebit palinodiam canere.Et tarnen hunc ui* y^j^^ rum, quem ne fummi quidem queantaftequi, non uerentur calumniari Sf medio* cres.Notatur à Laurenrio,quod in libris aducrfus Iouinianum,fic louis Statoris fc ceritmentionem,uelut à ftando didus fit,6f non potius à fiftendo.Quafi ueroillic hoc agat Hieronymus, undedidus fitlupker Stator,acnon magis ridcndilouinia ni qu «huent anfam.Nifi forrè cum fcribit Martialis:Dfcemus ficus quas fcimus in arbore nafci: Dicemus ficos Ceciliane tuos: uere fenfit hanc effe uocum different tiam.Et tarnen fiue à fiftendo deducitur ftator,fiue à ftando, nihil eft in quo repre/ hendas Hieronymu-Quid enim eft aliud fiftere,quam facere ut ftet aliquidcQuod cnim Gr«cis unica uox déclarât, isiiveu, id Latini duabus explicanqkd inter fc cognant
-ocr page 43-PER DES. ERASMVM ROT.
cognatis. Promde cum lupiter fit Stator, hunc offendere uidetur qui federe ganz deat. Atq; hec qualifcunq; uocum ac return affinitas fan's erat captant! rifinn. Abus infcdlatur,quod alictibi Ruffinum tax at, qui comparand! uerbo abufus fit pro eme re.Hodie quidem uulgus Italorü comparare dicit emere, eumej uerbi abufum iam turn Hieronymi feculo natum fuiffejdeclarat non folum bic apud Ruffinum locus: uerum enam quod Sophronius rn catalogo fcriptorum iUuffrium, comparauit ab Hieronymo pofitum,uertcrit uv/KTK-n, Cxterum qua: taxator ille citât ex Cato^ nejne tantulum quidem faciunt aduerfus Hieronymum. Neqj enim fi praedium re de comparari dicitur quod emitur, continuo nihil intcreft inter emere 00 compaz rare.Comparadi enim uerbum latius patet,nimirum ad omnia quæ quocunt^ moz do paratur,fiue dono,fiue opera,fiue æ re, fine bello,fitte corpore,fiue furto deniqj. AtRuffinus fic ufus fuerat ea uoce, ut nihil aliud effe poffet quam emere. Sed de/ mus inueniri copararepro emere,quid opus erat hoc cum couicio ingerere,quaß non ÔC Cicero quædam irrideat in Antonio, quæ reperiuntur apud probatiffîmos autores : aut quafiRuffinus uno tantum loco faciat folcecifmum, Sed hoc fortaffe condonari poterat ætatis calorfiquod commétarios in Suetonium iuuenis opinor
1 fcripferit.Atidem in his commêtarqs, quos fenex ædidit in afinum Apulei,rurfus cædit Hieronymum, quod pexam ueftem pofuerit,pro detrita,uili^,cum Horatius fit ufus pro noua Sd eleganti. Ne nimium operæ ponam in huiufmodi nugis : priz mum Hieronymus hoc loco non interpretatur quid fenferit Horatius, ne alludens quidem apertius ad illius uerba.Neqj ftatim illi concefferim,pexam ueftem effe ni/ tidam 2lt; elegantem;quin uero propius eft, genus fuiffe ueftis, quod uillos haberet, quod genus funt laneæ non attonfæ. At fubucula iam uillis atritis parum congruit cum tunica pexa.Neqt Hieronymus pexam tunicam,5C nigram fubuculam oppo/ fuit nouæ SC eleganti, fed lineis,fericis,ac candid is, quæ turn in delicts erant : adeo ut state Plinq à barbaris importata, non fatis digna uiris Romanis iiabcrentur:0C notati funt imperatores aliquot quod holofericis uterentur. Id ita effe,ipfa Hiero/ nymi uerba declarant ; Tunc pexa tunica ÔC nigra fubucula ueftiebaris,fordidatus SC palIidus,5C callofam operegeftitans manû : nunc lineis SC fericis ueftibus,^ A/ trebatum ac Laodiceæ indumentis ornatus incedis.Proinde pexa ueftis, fiue noua fit,fiuc uetus,fiue uilis,fiue pretiola,certe lanea eft.At ferica linear lanea no funt, sc candore potifiimum commedantur. Et quanquam nunc linearurn ueftium ufus uilis fit ac plebeius, tarnen is olim nobilium erattSC honoris caufa primum datus eft facerdotibus,ac proinde nulli monachorum c0ceflus,nifi inter obeunda facra.Iam ilia quæ notauit alius quidam in pfalmo primo pro 'Y‘'^ uertendum fuiffe acum aut ftipulam,non puluerem:SC in Hieremia pro P'il3'iy^b non lametatrices,fed præficas:prorfus indigna duco quæ refellantur,tantum ab eft ut exiftimem no pof-fedefendi. Atqp ad hæc ipfa diluenda, uix eloqui poffim, quam inuitus defcenJez rim.PoteramilIud è triuio refpondere,ab aquila non cerni mufeastuerum paucis oftendereuolui,necinhis minutiffimis ceffaffeuirum undecunq; docefifimum. 11/ lud hadenus offecit Hieronymo,quod ut à plerifq? non legitur,ita à pauciffimis in? telligitur. Alioqui uerum effe fateremur illud egregq pidloris elogium, tiaiirmTou. n^6«os0ij M {iti^umtu. At pofthac quando per uniuerfum orbem Chriftianum reuiz xerunt bonæ literæ,SC non pauca bonæ fpei ingénia ad ueterê illam ac germanam theologiam expergifci coeperunt, Hieronymum ueluti renatum communibus ftu/ dns compleëtamur omnes: hunc finguli fibi ceu peculiarem uindicent. Olim Homerum feptem urbes fibi certatim aflerebant. At Hieronymum uicinitatis iure ra/ piat,hinc Dalmatia,hinc Pannonia,hinc Italia. Stridon fibigratuletur,quæ tam - eximium urbi lumê produxerit.Triplici nomine fibi gratuletur Italia,primu quod erudierit,deinde quod per baptifmum genuerit Chrifto, poftremo quod fandifliz mi corpufculi pignus apud fe feruet.Hunc ut fuum agnofcant Galliæ,quas omneis fic peragrauit,quasq; tot libris nominatim dedicatis inftituit. Hunc fibi uindicent Hifpani, quos aliquot epiftolis ad illos fcriptis illuftrauit. Hunc exofculetur Gerz
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y y 3 mania
-ocr page 44-D. HIERONYAII VITA
mania, quam unico licet uolumine fatis Slt; docuit 66 nobilitauit Hane gem ino no/ mine comple0;atur Græcia:primumj0b linguae commercium: deinde,quod orbis magiftra, iiuius uiri literis uiciHim adiuta fif.CompIedatur Aegyptus,quam toties inuilit,quae4 ex dodiflimo nobis reddiderit dolorem. Ampledantur Arabes 8i Saracenij quos fua uicinifate reddidit claroStHunc colant Hebræi, quorum fermoz nem Äf litet as tatis fudoribus pararit.Hunc omnis quidem rapiat Syria,in qua ma gnam uifæ fuse partem exegit: fed praecipue Bethlehem bis feliciffima,amp;' quod in hac Chriftus natus fit müdo,amp;quod in eadem Hieronymus natus fit coelo. Hunc omnis fexus, omnis aetas difcat,euoluaf,imbibat. Null ft dodtrinx genus eft, quod bine non queat adiuuaritniinum uitæ inftitutum,quod huius prgeeptis non forme tur.SoIi hæretici Hieronymum horreant QC oderint, quosfilefoJos femper acerrv TO os h ofies hab uit.
FINIS
ÏPISTOLARVM INDEX
^ DIE c r M V s Indicem, finguloru Libror«m aut Epifiolafuin ihifijS, iuxta literarum ordinem digcftis;ut fi quid occurrerit ex HieronymO eftamm ad hunc modum,Hieronymus in epiftola^Si tibi putcm:mox P^‘ hunc Indiccm in promptu fuerit locus,Atqj hæc citandi ratio mû
____’ ' 'quot;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn breuior, turn expeditior, quam ilia per tot numez ros partium, tradatuum, epiftolarum,óópaginarum : ut pro unica, triplici fit opus memoria.
Primus numerus Tomum indicat,alter Paginam.
A Braham tentatur. De ægrotationeBlefiîlætad Marcellam»
Acceptis primû literis. Velitatio in errores Vigüantipad RipariS. Ambrofius quo, Inuitatio ad fecelTum Bethlehemiticû:ad Marcellam.
Antiquus fermo eft. Familiaris ad lulianum diaconum* Ante annos circiter. De erroribus Origenistad Auitum.
Anno præterito. Commendatio amici:ad Auguftinum.
Apofiolus Paulus fcribens. Inftitutio infantulae;ad Lætam.
Apud Hebraeos. Præfatio in librum Judith.
Audi filia. De euftodia uirginitatis:ad Euftochium.
Audiui peruenifie. Excufat fe Auguftinus Hieronymo.
TT^? Eatus Pamphilus. Expofitio PfaImi c x X v i. ad Marcellam, j^ßeatitudinis tuæ. De filio prodigo:ad Damafum.
B^us homo. Inftitutio monachi:ad Paulinum.
Breuis epiftola. De tribus quaeftionibustad Amandum.
Breuis eft quæftiScula. De blafphcmia in fpiritû fandutad Marcellam.
CAufa difficilis. Inftitutio infantulæ:ad Gaudentium.
Cogorper fingulos. Præfatio in lob.
Commentaria cum legerem. Quæftio de Ofannatad Hieronymum,
Charta: exiguitas. Familiaristad uirgincs Hermonenfes, Chriftiani interdum. Aduerfus calumniatores.‘ad Pammachium,
t I(fO 2 ^^i I ni
t ZZO 2 49lt;^ 2 7’9
* 5Î 5 7$4 I ii9 z yoi
3 849
5 8^2
i 104 3 871
3 87lt;î
1 lOÏ
3 733
3 859
I 221
2 4S'2
Chriftite. Exhortatio aduerfus haereticos:ad Riparium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 47$
Crebrasadme., Familiaristad Auguftinum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 7”3
Cum hora ferme. De morte Leætad Marcellam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 k^j
Cum in urbe. Familiaristad Auguftinum. Cum à fan cio. Adhortatio ad concordiamtad Auguftinum.
Anielem prophetam, Præfatio in Danielem.
J yPeledatus fum tuorum, Tertius liber contra PcIagianos,
I 222
2 708
3 7'^0
2 S49
Decreuerara
INDEX
Dccreucnm quidcm. Aduerfus Arianos de fide fua:ad Marcum' ^efiderij met. Præfatio tn Pentateuchum Moyfi.
^iuteRomae. Expoftulario de figurata laude:ad Ruffinum.
Cwtotjulc. Liber primus contra Pelagianos.
IJidici quod amp;. De damnatis Origeniftis.
Dominus nofter. De modefl:ia:ad Antonium.
Domino dilcctiffimo. Aduerfus Origeniftas.
ominus qui loquutus. De damnandis Origeniftis.
ormientem te. Tres quæftiones Veteris legis» wpUcem mihi gratiam. De damnandis Origeniftis.
• f? nbsp;nbsp;nbsp;’^^^* ^“’'f» Traditiones Hebraicæ in libros Parahpomcnon,
JJ/EpiftoIa tua. Aduerfus loannem Hierofolymitanum* Lpiftolareofficium. De ephod bad:ad Marcellam.
Ltueftris £lt; multorum. Aduerfus Ruffini calumnias.
Lt tactum eft. Expofitio prima: uihonis Efaiæ:ad Damafum» Ex eo tempore. Familiaris:ad Theophilum.
Ex quo coepft De mendacio:ad Hieronymum. Auguftint. ^echid propheta. Præfatio in Ezechielem,
^ H^^æ® ”’^'^^® frater tuus. Confolatio in aduerfis:ad lulianum.
X Filius meus Apodemius. Ad undecim quæftiones Algafiae. FraterAmbroftus. De cuftodia diuinæ feripturætad Paulinum» Fuit uir unus. Quæftiones Hebraicæ in libros Regum.
C'1^Eneralis epiftola. De damnatis Origeniftis.
ÏGrandes materias. Epitaphium Nepotianhad Heliodorum.
HAbeogratiam. De mendacio ÔC translatione ex Hebraicaueritate.
Hieremias propheta, Præfatio in Hieremiam prophetam. Hortaris Dexter. Catalogus uirorum illuftrium:ad Dextrum. Hucufq de criminibus. Apologiæ Hieronymi aduerfus RuffinS liber 11 Humanæ uitæ. Laus integræ fenedutistad Paulum Concordienfem. I Am pridem charitati. De mendacio.
Ignora uultu. Deduodecim quæftionibus:ad Hedibium. Joannes idem. Reconciliatio offenfarum.
Importuna in Euangelio. De hypoftafibus Arianorum.
Ineamihi. Familiaris:ad Florentium.
Inter omnes materias. De feruanda uirginitate^ad Demetriadem* Inter omnia. Exhortatio ad Chrifti militiamtad Exuperantium. In ipfo profedionis articulo. Satisfadiotad Auguftinum.
In ipfo tarn profedionis. Expofitio loci ad GalatasUd Minerium. Inter multos fæpe. Vita Pauli eremitæ.
In feptuagefimofeptimo. De quadraginta manfionibus:ad Fab iolam. In uetere uia. De monogamia:ad Gerontiam.
luftum quidem fuerat. Hortatur ut refipifeat. lungat epiftola. Præfatio in Prouerbia Salomonis. LEdis literis. Aduerfus Ruffini calumnias.
Ledo fermone. Familiaris;ad Defiderium.
Legimus in Efaia. De gradu presbyteri ÔC diaconftad Euagrium. Librum Hefter. Præfatio in Hefter.
Literæ tuæ. Aduerfus calumniatores:ad Domnionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Lugubri nuncio. Epitaphium Lucini Betici:ad Theodoram.
TV TAiora fpiritus. Quatenus legcndus Origenestad Tranquillinum. IVi.Magnis uos. De quatuor quæftionibus;ad Marcellam.
Medici quos uocant. In Onafum obtredatorem.
Meminit béatitude tua. De damnandis Origeniftis.
ZZ 4
3 744
x 544 z «fix
2 ^^4
I 22»
2 505
2 66z
3 7^'i
2 ^^^
3 99°
X 53* ^ 804
X 545
3 85*
I 211
2 6^9»
3 7^9 ï Z14
3 895
3 735
3 97°
Z 66^
l 21
2 688
3 75 8, ï 27?
2 56»
I 137
2 709
3 877
i 219
2 479
I 54
1 64
1 218
2 701
3 927 » 347
3 77^
i 89
2 666
3 757 z 581
3 937
2 68?
3 754
2 458
I 20?
2 668
3 874
2 721
2 66? Memini
IUDEX
Meminime. PræfatioinEcclefiaften. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j 7^7
Menfuram charitatis. Inuitatio ad feceffum Bethlehcmûicum nomme Paulæ 80
Euftochîf.
Mita ri non defino. Præfatio in Tobiam.
Mififtiuolumen. De MelchifedechtadEuagrium.
Multa m orbe. De colendis martyrumreliquqs.
Milita quidem. De fcripturis aduerfus Pelagianos liber fecundus.
Multi utroq; daudicat. Extimulat aduerfus hæreticosîad Auguftinum» Multum utranq? partem. De iudicio Salomonis pueri:ad Ruffinum» Multi fuper. De ofanna:ad Damafum.
NEc opinanti. Exhortatio ad piam uitamjad Lucinium, Nemo reprehendat. Laudes Afellæ:ad Marcellam.
Nemo quum prophetas. Præfatio in Efaiam uerfum.
Nefcio qua tentationc. Exhortatio aduerfus hæreticosîad Apronium.
Nihil Chriftiano. Inftitutio monachi.
Non debet charta. Exhortatio exemplo Bonofitad Chromatium.
Non audader* Aduerfus Pelagianos:ad Ctefiphontem.
Nonagefimum Pfalmum. De decern nominibus dei:ad Marcellam.
Non eft idem ordo. Præfatio in duodecim Prophetas.
Nouum opus. In quatuor Euangelia caftigata Præfatio.
Nudiuftertius cum. Interpretatio alphabeti Hebraieftad Paulam.
Nunquam fili Oceane. De imputato matrimonio à baptifmo.
Nunquam æque. De mendacio 60 translatione ex Hebraica ueritate.
Nuper rogatus. D e perpetua uirginitate Mariæ.
Nupertuæ. Dedamnatis Origeniftis. ,
Nuper quum Rhcticq. DeTharfiSjinVeteri teftamêtotad MarceUam.
Nuper quum pariter. Quid Hebræis fit Alleluia:ad Marcellam.
OBlecras literis. De uiduitate feruanda:ad Furiam.
Omni quidê temporc. Extimulat cotra hæreticosîad Auguftinû.
Origenes quü in cæteris. Homiliæ duæ Origenis à Hieronymo uerfæ.
PÄrua fpecie. De xcniolis miftîs:ad Euftochium.
Pauci admodum. De excellêtia uirginitatis,aduerfus louinianum. Paulus apoftolus. De optimo genere interpretandi:ad Pammachium, Pctis à me Nepotiane. Inftitutio clerici.
3
3
3
3
2
2
2
3 3 i
2 3
I
2 2 I
“7 754
770 4tflt;î
6}Z 6 y Z
^°7 859
200 ■
119 758
47^
44 22Ç
6oz ^^9
y6z
93i
«îglJ 345 lt;^lt;^4 812 830
8t
914 ^3$
358 722 lE
|
Plures anni funt. Epitaphium Fabiolæîad Oceanum, |
* 20Ç |
|
Plus deum tribuere. Laus Bonofi:ad RufRnum. |
* 222 |
|
Poft priorem. Defenßo interpretationum:ad Marcellam. |
* 730 |
|
Poftquàm epiftolam. Ad très quæftioncs Veteris legis. |
’ 7lt;f$ |
|
Prius te Cypriane. Expofitio Pfalmi oeftogefiminoni. |
3 832 |
|
Proxime accidit. Aduerfus Luciferianos dialogus. |
^ 48lt; |
|
Vamuis mihi multorum. Confolatio cæcitatis:ad Abigaum. |
* ZJZ |
|
V^Quam uellcm. Familiaris:adTheodofium. |
* 220 |
|
Quamuis exiftimem. Adhortatio ad concordiam. |
* 704 |
|
Quanto amore. De laude uitæ folitariæ. |
« X |
|
Quantus beatitudinis. Familiarislad Florentium. |
* 55 |
|
Quae acceperis. Quid fit Selatad Marcellam. |
3 831 |
|
Quæris Dardanc. De terra promiflîonis. |
3 80 |
|
Quis dabit capiti. Confolatio fuper morte fîliæ:ad Paulam. |
lt; Xffj |
|
Qui circa te. Familiarisîad Chryfogonum. |
lt; 227 |
|
Quinaualiprælio. VitaMalchi. |
lt; ZSS, |
|
Qui in principijs, Quæftioncs Hebraicæ in Genefîm. |
3 939 |
|
Quodignotus. Caftigatiorelapfi:adRufticum. |
« 228 |
|
Quod ad te hueufque. Apologia ad Pammachium. | |
|
Quomod* |
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INDEX
Quomodo Græcorum. In Parälipomena caflfgata præfatia’ Quoniam uetufto. De hypoftafibus Arianorum:ad Damafum« REtulit mihi quidam. Vicandum uirginis contubemium.
Rurfum Orictalibus. De opprimédis Origeniftistad Pammachiu.
SAmuel quondam. Obiurgatio diaconi impudici;ad Sabinianum.
Sanaro uulnerf. Confolatio fuper morte uxorisUd Pammachium.
SanAusfilius. Confolatioinaduerfis:ad Caftrutium» , Sandus aliquis. Excitatio ad defenfionem fui.
Sandus epifcopus. De damnatis Origeniftis, Sandus Innocentius. De extinAa Celeftiana hacrefijad Alipium.
Sandus lohel. InlohelemPrxfatio.
Sebefium noftrum. Quatenus utendum literis prophanistad Magnum» Secunda propofitio eft. Aduerfus louinianum liber fecundus» Sape ôd multum. Marcellæ Epitaphium:ad Principiam.
Sxpc à me. De muliere fepties ida;ad Innocentium»
Septuaginta K. De feraphim:adDamafum.
Schedulx quas mififtis. Aduerfus Origeniftas» SiàutfifeeUam. Præfatio in lob.
Si cunda corporis. Epitaphium Paulæîad Euftochium.
Si iuxta Paulum. Aduerfus loannem epifcopum Hierofolymitanum.
Sicut præfens rogaui. Familiaris Auguftinitad Præfidium.
Si tibi putem. Deprecatur crimen amoris in PaulamZad Afellam, c
6iSeptuaginta. Præfatioin Paralipomcna»
Scio nie principia. Expofitio Pfalmi quadragefimiprimi.
Scioquamplurimosfratrum. Præfatio Ruffini in libros w^ «^j^wF.
Scio quofdam putare. De ordine SC titulis Pfalmorûîad Sophronium.
Scriptorus uitam. Vita Hilarionis.
Scripta iam. Aduerfus Pelagianos.
T Andern ex Aphrica. FamiliarisJadMarcclIinum. ■ nî Tandem finito. Præfatio in lofuc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Teßimonia. DeMontani erroribus:adMarcellam.
Tres fimul. De mendacio in literis facris:ad Auguftinum» TurpiliusComicus. Familiaristad Niciam.
VEreor ne officium. De feruanda uiduitatetad Saluinam.
Vere in uobis. Emendatio Pfalterq in certis locis:ad Suniam.
Vetus feripturæ. Inftitutio matrisfamilias:ad Celantiam.
Viginti ÔC duas literas. Præfatio in libros Regum.
Virum honorabilem. Familiaris:ad Auguftinum.
Voce me prouocas. De duabus quæftiunculis:ad Paulinum«
Vfque hodic. De ueftitu facerdotum:ad Fabiolam.
Vtabfentiam corporum. De xeniolis:ad Marcellam.
Vt tam paruam. Familiaris:ad eandem.
Vtrum difficilius. Præfatio in Efdram amp;nbsp;Neemiam.
ZEnon nauelerus. De Salomone ÔC Achaz ante tempus pa tribus: ad Vitalem.
? 75* a 477 i in
2 670
1 2?8
I 169 I 21?
i 337
2 6Sf
2 671
3 7^' z 631
2 412
I MI 1 »44
3 »S7 » 537
3 7^lt;^
i 176 z 509
1 70S
2 720
3 7Slt;^
3 840
i $3lt;ï
3 813 i 252
i 611 Z ^JZ
3 74^
* 475
2 69Z J 225 « 75
3 8*4
i 110 3 747
* 7°7
3 93lt;^
3 789 i ii^
2 66^
3 7λ
3 810
r i N 1 s
-ocr page 48-DES. ERASMVS ROTERODÄMVS - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 'quot;
PIO LECTORI S. D.
SVAN Q_v A M ab ipfapueritia, non tam iudicio, quam arcana quodam naturg fenfu,diui Hieronymi fci/pra furn admifatus:ea^ admiratio mihi femper cum acceffione aetads, 00 fi qua e(l,crudi/ rionis accremt : tarnen quum illius Epiftolas turn cafttgandi,tum fcholijs illuftrandi proumda fufciperem,uan'am illam £lt; ex omni nnguarum,difciplinarum ac literarum recondita fupelledili con/ ftrudanTo^lentiam nondum penitus mtrofpcxeram»Quid enim eft in ullo libroz rumgencre, feuparuum, feu magnum, feufacrum, feu prophanum,quodinenon habuerit in numeratoflta«^ fateor me non uno modo peccaire,qui ad tam arduum negocium, nee parem eruditionem,nec iuftam curam attulerim. Quum enim prigt; mum ueniflem Bafileam,de Nouo Te ft a men to uertendo ne cogitara quidemdcho lia modo nonnulla paucis uerbis annotaram,atq; his decreueram eflc contentustin Hieronymu ferè nihil attuleram,prêter animipropofitum ♦ Hic mea facilitate,au£ uerius temeritate,abufus felicis memoria: loannes Frobenius,utrüqj opus complu ribus praelis aggreffus eft:quum hoc corpufculum uix quartac laborü parti par eft -fet. Atq; id temporis parabam ilia,non hominibus eruditis,fed quibufdam pqs quf dem illis,uerum illiteratisïapud quos compereram Hieronymum fic undequaqj de prauatum,ut ne legi quidem poftetteuius incogitantiae me non femel amp;nbsp;puduit,6C piguit.Supererat igitur ut ad prouerbium confugeremus,quo pofteriores cura dft cuntur ede meliores:amp; quod priori negligêtia commiflum erat, p öfter iore diligent tia farciremus:id quod à nobis iam femel at^ iterum fadum eft. Porró quum aceft perem apud Parifiorum Lutetiam rurfus excudi Epiftolarum uolumina,ut ex tem porc licuiqquxdam loca pridem à me notata recognoui,mifîœ in publicam ftudio/ rum utilitatem:non conquicturus,donec æquo candido^ ledori probarim fidem 8i induftriam meam. Ingratis enim 00 iniquis,qui uel dimmulantes tam multa be/ nedida, tantum arrodunt ft quid incautius excidit : uel quod eft improbius,nclc/ gunt quidem noftra,fed tarnen occlufts oculis amp;nbsp;obturatis auribus ingenti uocife^ ratione damnant quod nefciunt,nihil aliudoptabo,quam mentem dari meliorem diuinitus, Ss at «Zit'n ’sniw-jit J^umtdu. Interim non tam regium eft, quam Chriftia num,quum bene facias,audire male.Quum hæc adornaretur acditio,incomparabft lis heros Guilielmus Varamus,archiepifcopus Cantuarienfis,actotius Angliæprv mas, terras reliquit,8i incoeleftc contubernium emigrauit,uir ex omni uirtutuni fiC ornamentorum genere concinnatusïfiue ipedes in tanto return faftigio comita tem etiam infimis obuiam, fiue in tanta return affluentia ipontaneam uidus fobtie tatem, fiue in tantis negociorum undis perpetuam animi tranquillitatem (id quod diuinæ cuiufdam mentis effe uidetur) fiue fyncerum erga pictatemacrcligionem affedum, quam femper fummo ftudio, nuUo fupercilio tum docuit,tum prœftitit. Nemo uidit ilium nihil agentem.Quis autc non facile condonaffet tali uiro,fi quan do animum négoces externis delalfatum,iocis autlufibus relaxaftet^Atillipto uc natu,proaucupio,proalea,pro chartis,ptomorionibus,proq; cacteris auocamen/ tis uulgaribus,crat aut frugifera ledio,aut cum erudito uiro colloquium. lam ucto benignitatem quum in omnes, tum ptæcipue in ftudiofos, quid referam De me nihil dicam, qui non ita multum ab illo accepi,id^ obtrufum uerius,quàm datum: nifi quod in acceptis numéro quicquid ille obtulit : obtulit autem frequenter uera fronte, fortunarum omnium communionem. Sedin alios quàm non fuerit illius parcaliberalitasjuel illauox arguitquampauloante mortememifit. Nunciantft bus enim famulis, Inthcfaurouix eue ttiginta aureos fignatæ pecunia: î gtatula/ bundus dixit, Bene habet: fic mori femper fuit in uotis : fat eft uiaticimox hinc cmigraturo. O mentem fummo Epifeopo dignam.Ex tanta fortuna,minimum impendit
-ocr page 49-AD LECTOREM
i’mpendit fibÉmenfa erat SS pro more regionis ÖÓ pro dignttafe tanti praefulis fplen dida/ed in meelijs delicijs ipfe uulgaribus libentius utebatur,atque hoe ipfum pap ciffîme.Cœna tam crat frugalis,ut propè nulla fuerit:uinum per quam raro gufta/ bat uerius quam bibebat,contentus tenuiffima ceruifia,quam illi uulgó biriam ap/ pellant.Eadcm in cultu frugalitasmunquam bolofericis utebatur,nifi rem diuinam peragens : adeo ut quum fub Caroli Caefaris ÓC régis Angliæ conuentum,qui fuit antcannos (ni fallor) undeeim Calctij,edidlo cardinalis Eboracenfis,non epifco/ pi tantum, fed SC inferioris gradus homines cogerentur magnis impendijs ornare fefe biffinis ac damafcenis,folus omnium ille cotempto cardinalis edidto, pilum in cultu fuo no mutarit.Qiiid ede poiRt illo pedore incorruptiusCNunc felix illa anv tna,ficutEccIefiæpræclarum lumen fuit,ita coelefti Hierofolymae fydus illuftre ad/ dit.Frequenter apud fuos hanc uocem folet emittere,Vtinam mihi cotingat,prius quam hincemigrem,femel uiderecompledi^ meum Erafmum,nuquam finerem illum à me diuc!li. Votum erat mutuum,fed neutri contigit quod optauit. Vtinam ülud concédât Chrifti mifericordia, ut nos inuicem breui complcÂamur illic, ubi nulla eft futura diftradio, neque quifquam erit, qui uel illum mihi, ucl me illi inuiz deat. Beneuale,qinïquis es qui hæc legis. Friburgi Brifgoiæ, anno miUefimo quingentefimo trigefimotertio.
-ocr page 50- -ocr page 51-*Mgt;-E P I
s I V E LIB
S T O L AE*i
RI EPISTOLARES
D. EVSEBII HIERONYMI STRIDONENSIS, uetuftiflimorum codicum collatione diligentiflime recogm'd ab d e s» e r a sa MO roterodamo facræTheologtæproFcliorc:^^eiufdem Arguments acfcholqsilluftrad.
ARGVMENTVM DESgt;- ÈRASMI RO^
TERODAMI IN EPISTOLAM SEQ.VENTEM.
QV VM D. Hieronymus eremum adiOet,Hdiodorum fodakm charifTimum, qui ipfuni officij caufafueratprofcquutus,utalibi teftatur,conatus eft apud feretinere : quod quum non potuiffet efficerejiteris ad ilium datis,hortatur ad folitariae uiræ focietatem. Refellens ßngula, quæcû uel ab cremo dcterrerc,uel in urbibus remorari ponent,oftêdens'que quam non fît tu turn epifcopimunusfufciperc,8£ quam no facile tuerifufeeptum. Deinde uelut in peroratione, eremiticæ uitæ fdicitatem decan tat,ac fupremi iudicq terroré ob oculos ponit. Huius cpiftolae nominatim mentionem facit in Catalogo opcrum fuorum,amp; Exhortaroriam uocat. Scripfit au tem admodum adolefccns ac pene puer,quéadmodum in proxima reftatur epiftola, illud adz dens,fefe in hac calentibus adhuc rhetorum fi:udt)S,pro illius ætatis ratione,fcholaftico flore lu lifle.Proindefcatetmctaphoris,alIcgorijs etiam fabulofis,epiphonematis,dilcmmatis, aerdiz quis id genus orationis ornamentis. Conatus artis ciufmodi eft,ut tyronem, fed fummæ fpei ty ronem polTis agnofcere. Cæterum argument! genus vfUT/urjildp eft, de quo paulopoft dicemus»
B AD HELIODORVM DE LAVDE VITÆ SOLITARIÆ, BV A N T o amore ôc ftudio contenderim ut panter ineremo moraremur,côfciuin mutuæ charitatis pedtus agnofeir. Qui ,^^ bus lamentis,quo dolore,quo gemitUjtc abeuntê profequu-tusfîm,iftæquoqueliteræ teftes funt,qimlachrymisccrnis interlitas. Verum tu quafiparuulusdelicatus,contêptumro i gantis per blandimenta fouifti: amp;nbsp;ego incautus, quid tûc age ; ^ rem,nefciebam.TaccrcmySed quod ardenteruolebam, me derate diflimulare non poteram. Impêfîus obfècraremç' Sed audire nolebas, quia fimiliter nô amabas. Quod unû potuit, {prêta charitas fecit. Quem pradente retinere nô ualuit,quæ--rit ab/èntem. Qiioniam igitur 6C tu ipie abiens poflularas,ut poftea quàm ad dderra mi graffèm,inuitatoria ad te feripta traimitterem, ÔC ego me fadurum receperam : Inuito. Ïam propera. Nolo priftinarum nccclîîtudinum recorderis, Nudos amat eremus. Nolo teIonginquæpcregrinationistcrreatdiffîcuItas:QuiinChriftumcredis, Ôt^ cuis crede ièrmonibus, Quærite primum regnum dei,amp; hæc omnia apponentur uobis. Non pera tibi fumêda,non uirga eft. Affatim diues eft, qui cum Chrifto pauper eft. Sed quid ago: Rurfus improuidus obfecro^Abeant preces,blandimenta difcedant.Debet amor ladus irafei, Qin rogantcm cotempferas,forfitan audios obiurgantem. Quid fads in paterna domo delicate miles.quot; Vbi uallumdibi folia fubi hyems ada fob pellibus cquot; Ecce de ccelo j^-y^-^ fi^f^ tubacanit:Eccecumnubibusdebellaturusorbcm,imperatorarmatusegrcditur:Ecce , bis acutus gladius ex regis ore procédons,obuia quæcp merit : Ssf tu mihi de cubiculo ad. nbsp;nbsp;' ‘'
aciem,tu de umbra egrederis ad folcmquot;Corpus alluetum tunicis, lorica’ onus non fert. Caput opertum linteo,galcam recuiat.Mollern ocio manum,durus exafpcrat capulus.
x Audi edidum regis tuiiQiiinon eft mccum, con frame eft: dC qui mecum non obligit, j fpargit.Rccordarcryrocinrjtuidiem,quo Chriftoinbaptiftnate con{epu!tus,in facia-menti uerba iurafti:pro nomine eins non te patri parciturum eflc,nô matri. Ecce aduer- ^^nff^offJff^ iarius in pedore tuo, Chriftum conatur occidcre. Ecce donatiuum quod militaturus ac
ceperas
-ocr page 52-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HIER ONYM vs AD HEtlODORVM
repéras,hoftilfa cadra fufpirant. LiCct panmlus ex collo pendeat nepos : licet ipar/beri* ne amp;nbsp;fcifsis ueftibus,ubera quibus tenutnerat mater oftêdat: heet m hmine paterlaceaf, per calcatum perge pattern, liccis oculis ad uexillum crucis euola, Solum pïetatis genus cd, in hac re el fè crudelcm. Veniet, ueniet podea dies: quo uiedor reuertaris in patriani: 4 VUloriii quo Hieroiblymam cœleftem uir fortis coronatus incedas. Tune municipatum eu Pau lo capies.Tunc amp;f parentibus tuis,eiufdem ciuitatisiuspetes.Tunc S^pro me rogabis^ quite ut uinecresincitaui. Neep ucro rieicio,quatedicasnunccópedepracpediri. Non ï ed nobis ferreum pecdus,nec dura praecordia. Non ex filicc natos Hyrcanæ nutriere tigt; grides. E t nos per ida tranduimus. Nune tibi blandis uidua foror hæret lacertis, nunc üU ca quibus adolcuidi uernulæ,aiunt: Cui nos druituros relmquis'Nunc amp;quot;nbsp;gerula quon dani,iam anus, amp;5 nutricius deunduspod naturalem pietatem pater,clamitat : Moritu-ros expeda pauhïper, âf dpeli. Forfitan amp;nbsp;laxis uberum pellibus mater arata rugis fron te,antiquumreferensmammælallare,congeminet,DicantduoluntÖfgrämanci:Inte ^ omnis domus inclinata recubit. Facile rumpit hæc uincula amor dei,8Cgehennæ timor. At contra lcriptura præcipit parentibus obièqucndum,ïcd quicûtj eosfripra Chridum amat, perdit animam fuam. Gladium tenet hofris ut me périmât, amp;: ego de matris lachry mis cogitaborPropter pattern militiam Chridi deièram,cui icpultutâ Chridi cau/â non debeo, quâ etiam omnibus eius caud debcocDomino paduro timide Petrus conftilens dandalûfuit. Paulus retinentibus icfratribus,ne Hieroiblymâpergcreqreipôdit; Quid facirisplorâfes,5ôconturbantescor meûÆgo enim nô folum Jigari,ied â^monin Hie-rufalêpararusfumpronominedominilefu Chridi. Ariesidepietatis, quofides quant, Euangelq retudendus ed muro. Mater mea amp;: fratres mei hi funqquicûq; fàciunt uolun tatê partis mei, qui in cœlis ed. Si credunt in Chridum, faucant mihi pro eius nomine pu JnfiJia gnaruto. Sinô credunt,mortuiicpeliâtmortuos fuos. Sed hoc,ais,inmartyrio.Errasfra ter,erras,fi putas unquâ Chridum perdquutionem npn pati. Tune maxime oppugna^ ris,fiteoppugnatineicis.Aduetiariusnodettan^Ieorugiens,aIiquem deuorare quæ- p rês circumit, a tu paeêputas.^Sedet in infidijs cûdiuitibus, ut in occultis interficiat inno cen tê. Oculi eius in pauperê reipiciut. Infidiatur in occulto ficut leo in ipelunca fua, ind diatur ut rapiat pauperê: amp;: tir frondo/æ arboris redus umbraculo molles fomnos futu^
„ ru.spræda,carpisrïudcmcpcrfcquitIuxuria;indcauaririaconarurirrumpcrc;inde uen^ Bo/ta uarif ^ç^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp^j^ ^ßp p^Q Chrido: compeUit libido ut habitanrem in me ipirinrm
iâncîum fugengut têplum eiusuiolem.Pericquitur,inquâ,mehodis,cuinomina mille, mille noeêdiartes; âf ego infelix uidorê me putabo, dum capioitNoIo frater chariisime examinaro pondéré dcl)dorû,minora credas idololattiæ crimina elle, qup diximus.Imo Apodoli diiee icntcntiam,qui ait: Hoc enim icitote intelligêtes,quia omnis fornicator, aur immûdus,aut auarus,aut fraudator.quod edidolorû feruitus,nô habet hæreditatem *”l'^giio ChridiÔf dei.Et quani^generaliter aduerium deumiapiat, quicquid diaholi eli:^ quoddiabolied,idololatria iît,cuiomniaidola mâcipâtur;tamêôf inalioloco ipe ciarim, nominarimc^ déterminât, dicês:Mortificate membra uedra qup font foper terra, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
duobus digitulis thura in budûaræiaciat,aut haudum pateræpoculo fondât merû. Ne--
gerauantiam efieidololarriam,quipotedtrigintaargenreisdominir uenditS, appellarc
iudiciam.NegetiàcrilegiûinIibidine,fodis,quimembra Chridi amp;rhodi'amuiuâ placen
tem deo,cum publicarû libidinû uidimis,nefaria colluuiôe uiolauit. Non fateatur frau^ dem idololatriam edè, fed ümilis eorum, qui in Adibus apodolorum ex patrimonio foo partem precq reforuantcs,præicnti periere uindida. Animaduerte frater,nô tibilicet de tuisquice^ habererebus, Omnis,inquitdominus,qui no renuoauerir cun dis quæpodi det,nô pored meus edè difoipulus. Cur timido animo Chridianus csrlvcipicc Petro re^ lidumrete.’Re/picefiirgentemde tcloncopublicanûdatimapodolum.Filiushominis’7 nô habet ubicaput rechnet: amp;f tu amplasporticus, amp;nbsp;ingetia tec'ïorS fpatia metiriseHx reditatem expedansfoculi,cohæres Chridi ede non po reris. Interpret arc uocahulûino nachi,hoc ed nomen tuu. Quid fads in turba quifolus esf Et hoc ego,non integris rate’ wel
-ocr page 53-D B VI T A ERÊMI TÏ C A? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
1 uèl mercibuSjhec quafi ïgnarus fludiuum prcmonco,fcd quafi nuper naufragio eieêlus inlittus,tim«da nauigaturis uoce denuncio. In illo æftu Charybdis luxuriæ, faîutem uo-rat.Ibioreuirgineo,adpudicitiæperpetranda naufragia, Scyllacæum renidens, libido blanditur.Hicbarbarölittus, hic diabolus pirata, cûlbcqs portât üinculacapiêdis. No lire credere,nolite elle fccuri. Licet in modû ftagni fufum æquor arridcat Jicer uix fnmgt;-maiacentis dementi Ipiritu terga crilpentur,mâgnos hic campus montes habet. Intus inclufum eftpericulum,intus en hoftis. Expedite rudentes,uela iulpêdite: Crux anten næfigaturinfrontibus.Tranquillitasiftatempellaseft.Sed forfitan didluruses : Quid û’goj'Quicunçpin ciuitate lunt, Chriftianinon funt;Non efttibi cadem caulà quæ cæ^ tcris.Dominum aulculta dicentem: Si uis perfectus elle, uade, uende omnia tua amp;nbsp;da pauperibus,amp; ueni icquerc me.Tu autem perfectum te fore pollicitus es. Nam cum derelida militia,te caftrafti propter régna cœlorum,quid aliud quàm perfedam lequu^ tus es uitamf'Perfedus autem icruus Chrifti, nihil praeter Chriftum habet. Aut fi quid prêter Chriftum habet,perfedus non eft. Et fi perfedus non eft,cum fe perfectum fo^ re deo pollicitus fit,ante mentitus eft. Os autem quod mêtitur,occidit animam, Igitur, ut condudam: Si perfedus es,cur bona paterna ddidcrasrDommum fefelhfti, fi perfe-dus non es.Diuinis euangelium uocibus ContOnat: Non poteftis duobus dominis icr^ U5re,00 anderquilquammendacem Chriftum facerc, Mammonæ SC domino fenricn-do^Vociferatur ille laepe: Si quis uult poft me uenirc abnegct femetipfum,d' tollat cm eem fuam,amp; fequatur me. Et ego onuftus auro arbitrer me Chriftum lequi f Qiii diciC fe in Chriftum credere,debet quomodo ipfe ambulauit fid ille ambulare. Quod ft nihil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T
lt; habcs(ut te rdponftirum lcio)cur, tam bene paratus ad bella, non militas f Nifi forte in patriatuatearbitrarishocfacere,cuminfuadominusfignanonfecerit.Etcurid;'Cuni o autoritäre fume rationem. Nemo propheta in patria lua honorem habet. Non quæro, Inquics, honorem: Su die it mihi conicientia mea. Neep dominus quærebat, quippe qui tie à turbis rex conftituerctur,aufugit. Sed ubi honor non eft, ibi contemptus eft. Vbi
® contcmptus,ibifrequens iniuria. Vbi autem iniuria.ihi amp;nbsp;indignatio. Vbi indignatio, c ibiquies nulla. Vbi quies non eft,ibi mens à propofito fepe deducitur. Vbiautem per inquietudinêaliquid aufertur ex ftudio,minus fit ab eo quod tollitur. Et ubi minus eft, perledum non poteft dici. Ex hac fupputatione,illa fumma naleitur, monachum perfe dum inpatria fua eftè nö pofte.Perfedum autem eftè nolle,delinquere eft. Sed de hoe gradupulfus,prouocabisadcïericos. Andehis aliquidaudeamdicere, quiccrte in ftiis . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
urbibus commoranturf Ab fit ut de his quiequam finiftrum loquar ; qui apoftolico gra- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ .
duifuccedentes, Chrifticorpusücro oreconficiunt,perquosÓL'nos Chriftiani lumus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Qiiiclauesregni ccelorum habentes,quodammodo antediem iudictj iudicat: qui Ïpon firn domini lobria caftitate confèruant. Sed alia,ut ante perftrinxi, monachoru eft eau-là,alla clcncorum. Clericipalcunt oues,ego pafcor llltdeattario uiuunt: mihi quafi in- Monächi o-fruduolæ arbori, lecuris ponitur ad radie cm, fi munus ad altare nó defero. N cc poftum Um offacb^nt óbtenderepaupertatcm,cum in Euangelio anum uiduam duo,quælola fibi fupercrât, clericis æramittentem,laudaucrit dominus. Mihi ante presbyterum ledere non licet: illi fi pec-cauero,licet tradcre me Satanæ in interitum carnis,ut Ipiritus laluus fit. Et in uetcri qui dem lege,quicunq? facerdotibus non obtêperaftèt,aut extra caftra pofitus, lapidabatur à populo,autgladio ceruice fubieda,contemptum expiabat cruore, Nunc uero inobe diens,fpirituali mucrone truncat,aut eiedus de eedefia, rabido dæmonû ore dilcerpi-tur. Qiiod fi te quoqj ad eundem ordinê,pia ffatrû blandimenta Iblicitant : gaudebo de afcenlu,fcd timebo de lapfu. Qiii epifcopatum defiderat,bonü opus dcfiderat. Scimus ifta:fed iunge quod fequitur:Oportet autem huiulmodiirreprehenfibilem eftè, unius iixorisuirum:fobriü,pudicum,prudentê,ornatum,hofpitalcm,docibilem,nóuinolen-tS,non percuftorê:fed modeftum:5C e^teris quæ de eo lequuntur cxplicitis,non mino-rem in tertio gradu adhibuit diligentiam,diccns:Diaconos fimiliter pudicos:non bilin-gues:non multo uino deditos:non turpilucros:habentesminifteriumfidei in confeiert
tia pura. E t hi autem probentur primum: amp;nbsp;fic miniftrêt,nullum crimen habet es. Væh Clericus inu^ illi homini,qui ueftem non habens nuptialem,ingreditur ad coenam. Nihil fupcrcft,nifi tilis ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai utfta-
-ocr page 54-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD-HÊLÏOÖORVM-
ut ftatim audiat; Amice quomodo hue intrafti r Et illo obmutefeente dicatur miniftfis: t Toilitc ilium,ligatis manibus amp;nbsp;pedibus, SC mittite eum in tenebras exteriores,ubi erit fletus Só ibidor dentium. Vxh illi qui acceptum talcntum in fudario ligans, cærens lu^ era facientibus,id tantum quod acceperat reieruauit.Ilico indignantis domini elamore ferietur: Serue nequa : quare non dedifti pecuniam meam ad meniam, amp;^ ego ueniens eum ufuns exegiflem earned eit,depofuiHcs ad altare,quod ferre non poteras.Dum o nim tu ignauus negociator denarium tenes,alterius locum qui pecuniam duplicate po terat occupafti, Quamobrem ficuti qui bene mini brat, bon urn gradum fibi acquirit: ita qui indigne ad calicem domini accedit, reus erit dominici corporis amp;ianguinis. Non omnes epiieopi epifcopi funt. Attendis Petrum : fed amp;nbsp;ludam confidera.Stephanum hiipicis : fèd SC Nicolaumreipice, quêdominus in Apocalypfi, fuadamnat fententia. Quitamturpiaó(Snefandacommentuseft,ut NicolaitarS hærefis ex ilia radice naica^ tur. Probet ie unuiquiief, ÔC ficaccedat. Non facit ecclefiafticadignitas Chriftianum, Corneliuscenturioadhucethnicus,dono fmeti ipiritusmundatur. PresbyterosDagt; niel puer iudicat. Amos ruborum mora diftringens, repente propheta effectus eft. Darn'd paftor eligitur in regem, Minimum diicipulum lefus amat plurimum. Inferius frater accumbe; ut minore aducniente,furfum iubearis aicendere, Super quem dominus requiebit, nifi fuper humilem amp;nbsp;quietum, Só tremêtem uerba fua f Cui plus creditur, plus ab co exigitur. Potentes potêter tormenta patientur. Nee fibi quiiquam de corpo ris tantu mundi caftitate iùpplaudat, cü omne uerbum ocioiûm quodenq; loquutifuegt; Epïfcopï,utces rint homines,redditnri fint pro eo rarionê in die iudieq, cn etiam conuicium in ff atrem, aguntVetri homicidtj fit reatus. Non eft facile hare loco Pauli: tenere gradum Pctrniamcü Chrifto ? O' PidtU nbsp;nbsp;nbsp;regnantiu: ne forte ueniat angelus, qui fcindat uelum têpli tui, qui candelabrS tuum de
loco moueat. Aedificaturus turrim,fut uri opens fumptus fupputa. Jnfatuatu fal ad nihil eft utile,nifi ut proijciatur foras,6C à porcis conculcetur.Monachus fi ceciderit,rogabit pro eo iacerdos.Pro iacerdotis lapfu,quis rogaturus elf' Sed quonia e' fcopulofis locis enauigauit oratio, 6C inter canas fpumeis Hndtib. cautcis, fragilis in altS cymbaproceE fit,expandendauela funt uêtis,amp;quæftionû icopulis traniuadatis,lactantiu more nauta p rum,epilogiceleumacantandumeft. Odefertn, Chriftiflorib.uernans. Ofolitudo,in qua illi naicuntur lapides,de quibus in Apocalypfi ciuitas magni regis extruitur. O eremus familiarius dco gaudens. Quid agis frater in feculo,qui maior es mundoifQuamdiu - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te telt;ftorûumbræpremuntf'quamdiufumoiar3urbium career incIuditf'Crede mihi, ne
pj ogus ar/ p^j.^ ^^j.^ pj^j^ j^^j-^ afpicio. Libet farcinacorporis abicóta,ad purS ætheris euolare fulgo gumentorum» nbsp;nbsp;Paupertatem timesf Sed beatos Chriftus pauperes appellat. Labore terreris:' At ne
mo athleta fine fudore coronatur. De cibo cogitasrSed fides fame non timet. Super nU dam metuis huma exeia ieiunqs membra colliderc'fed dominus tecu iacet. Squalidi capitis horret inculta cæfariesffed caput tuû Chriftus eft. Infinita eremi uaftitas te terretf fed tu paradifum mente déambula. Quotiefcunqiilluc cogitatione côleenderis, toties in eremo nó eris. Scabra fine balneis attrahitur cutis, fed qui in Chrifto feme! lotus eft, no illi necefte eft iterû lauare. E t ut breuiter ad cunbia audias Apoftolu refpondentem: Nonftint,inquit,condignæpa(sioneshuiusfêculiadfuperuenturâgloriam,qugreuela bitur in nobis. Delicatus es frater,fi SC hie uis gaudere cd feculo,SC poftea regnare cum Chrifto. Veniet,uenict ilia dies, qua corruptiuu hoc Sf mortale, incorruptioneinduat amp;nbsp;immortalitatê.Tunc beatus feruus quê dominus inuenerituigilantem.Tuncaduo-cem tubæpauebit terra cum populis,ÔC tugaudebis.Iudicaturo domino,lugubre mnn dus immugientribus ad tribum perfora feriêt. Potétifsimi quondam reges,nudo latere palpitabunt. ExhibebiturcumproiefuaVenus. Tuneignitus lupiteradducetur,amp; CÛ fuis ftultus Plato difcipulis. Ariftoteli fua argumêta non prodcrût.Tûc tu rufticanus 6C pauper exultabis,ÓC ridebis, amp;nbsp;dices: Ecce crucifixus mcus:ecce iudex, qui obuolu tus pannis in præfêpio uagq t. Hic eft ille operarq Óf quæftuariæ filius:hic qui matris ge-ftatus finu,hominem deus fugit in Aegyptum : hic ueftitus coccino, bic fèntibus coro-natus,hic magus dæmonium habens amp;nbsp;Samarites. Cerne manus Iud:rc,quas fixeras: cerne latus Romane, quodfoderas. Vide te corpus an idem fit, quod dicebatis,dam no cufu
-ocr page 55-IN E P‘I S T 0 L A M ' A D HELIÖDORVM’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
Ä etc fuftuliffc difcipulos. Dilciftio tua me compulit,ut hxc nbi frater dicerem,ut his tunt intereifr c0hngat,pro quibus nunc labor durus eft.
|
DES. ERASMI ROTEROz DAMI SCHOLIA Vanto amore. ] Hie locus u(lt;$ ad ilium: Nolo priftinarQ, pro cemi) loco eft. Coplediturauz tern amp;nbsp;propofitiopern St narraz none, admifees nonnihil Side affedifaus. ^Lachrymis inz terlitas.j Ideft,pafsim delctas:àlino,undeSt litura,delctiofcripturæ, lt;|f Priftinarumnecef ficudinum.] Quidam codices habebant,nez cciTitatum.Vtercjfenfus quadrat. Sinecefsiz tudinum legis, intellige deaffeftibus amicoz rum quos eflet relifturus: Si necefsitatum, de hisaccipc uitæ commodis, quibus carentm cremo uerfantes : Quanquam St necefsitudiz nem pro necefsitate legimus : uerum magis placet,ut de affedibus accipiatur. if Affaz tim] ideftabunde. if Vbiuallum fubi fofz faCj Vallum St folia, uocabulafunt militaria. Nam his duabus rebus muniutur caftra: ualz lo,hoc eft, trabibus ac palis cogeftis, St fofla. ^ Subpellibus.j Cauedidum pûtes de cute hominis, ut quidam magni nominis theoloz gus,quem honoris caufa non nomino, uerba prophet» Abacuc : Turbabuntur pelles terz r»Madian,interpretatus eft de cute Barptoz lomei excoriati.Pelles appellat tentoria, quæ quondam èpeUibus conficiebantur. Solent E milites rigente bruma in hyberna fe reciperc, hoceft in oppidum aliquod commodius.Du tifsimumautem crat àhycmêfubpellibus, non fub tedis agere: quod tarnen crat aliquoz tiesmilitifaciundum. if Caputopertumlin teo.] OlimlinteoruufusSt barbaricu quidz dam habebatur,8t paru uiro dignû,ut abunz deteftaturPIinius. if AlTuctö tunicæ.j Tuz nica delicatior erat ueftis, St in ocio agetium. Sagum militaris,8thoe durior lorica, if Exa fperat capulus.] Capulus hoc loco ca gladq j pars eft, qua tenet, if Recordaretyrocinq.] Apte commonefacitolimfufcepti lacramenz ti.Siquidem fere fit, ut Chriftiani, quoniam pueri baptizantur, non admodum meminez rint quid in baptifmo iuraucrint,nifi nouum aliquod uotum accefTent: cum non pofsifl aliz udfandiusautreligiofius elle uotum, quam id quod in baptifmo fufeeperunt, quotquot Chriftiani uocabulo glorlantur. At fi monaz chus prolabatur in ftuprum,omnes clamant uiolarum clTeuotum. Si laicus libidinatur,lï pecuniam anteponit Chrifto,ncmo tragœdiâ mouet,denonpr»ftito fandifsimo illa Stpri mouoto,quo fefeaftrinxitin baptifmo:adcoz que nihil illud ad nos pertincre credimus,ut uix quifquam fit quiinquirat quid fit illud, q:f in baptifmo Chrifto fit pollicitus, etiâ cö execrationibus,perinde quafi iufiurandü ilz |
lud folennitatis cuiufdam fit,non ferium : nee magis ad rem pertineat, quara iufiurandum quod in Academqs publicis ex more faciunt, magnificamillamfcpté artium profelTionem fufcipientes.Proinde mihi uident optime con fulturi uit» Chriftian»,qui inftituennt, utaz dolcfccntibus folenni riturcnouetur totapro fefsiobaptifmi:acuerbis apertis explicctur fumma tonus Euangclicædoc'irinæ,fed amaz biliquadamfpecie,utauxiliü numinis ubiqj præfcns,ut magnitudo præmiorûefficiat,ne deterrcanturadifficultatencgocij. ^Tyroci nq tm.j Tyrocinium eftidtcmpus,quorudis adhuc miles,hoe enim eft tyro,ad pugna exer cctur,nondum expertus Martern. Qyemadz modum ueterani,qui pluribus in bellis naua runtoperam. if Inbaptifmateconfepultus.] J Allufitad locü Paulinum in epiftola ad Rhoz manos capite lèxto. Confcpultienim fumus cum illo per baptifmum.Itemad Coloftenfes capitefecundo. Confepulti ei in baptifmo, in quo amp;nbsp;furrexiftis. Qijod autem non fimpliciz ter dixit diuus Hieronymus,baptizatus, fed Chrifto cófepultus in baptifmo, pulchre qua drat ad hoc, quod hic agit de facramento mik ti». Siquidcmnonfolum common Chrifto, uerum etiam confcpeliri, hoc ipfum eft quod in baptifmo uouemus, abiurantes Satanam cumfuo mundo,cumq5 pompis Sinequitqs illius. lt;In facramenti uerba. ] Sacramenz turn eft iufiurandum,aut quoties interpofitis facris obligamur. Vndc amp;nbsp;lacramentum miliz tare uocatur, quo quifuiircntfoluti,dicebanz tur exautorati.Dabatur Si donatiuum,ucluti pignus et autoramentü.Nce pugnare fas erat, nin facramento adaShsznec licebat exautoraz tis in aciem defcendere. Vide quantü religioz nis adhibcbant ethnici in re profana Si impia, cum Chriftiani pafsim,nulla neqi fide, neque rcligione bello cóflidentur.Deniqi fignabanz tur pundis, dabant nomina, cöccptis uerbis iurabantfead omniaDucis imperatapræfto futuros,8inec mortem pro republica reeufaz turos.Porró forma iurifiurandi, quæ dielaba tur, extat apud Vegetium. Ä ueterum igitur ritu fluxerut hæ cæremoniæ, quibus Chriftia ni in baptifmis utimur : Exigitur fubinde no men baptizandi: didantur folennia uerba,im primitur nota crucis, abiurat hoftis Chrifti diabolus, if Solöpietatis genus. ] Haudfcio an pro folum,lcgendum fit folidum. Quanqi Si folum probe quadrat,fi aduerbium fit,non nomen: ut intclligas pietatis genus eftc,crude lem fuifte : fed in hac duntaxat caula, hoc eft, cum parentes obftant, quo minus adhæreant Chrifto. Nifi fuo more folum dixit,pro præci puo,qucmadmodû Latini dicût, unice amat. Êtfingularcuocât, quod cfteximium. Etiam fi mild uidetur Si hoc nonnihil ad fuum negoz a ) cium |
IN EPISTOLAM' AD • HELIODORVîl
aum tor quere Hieronymus. Nam id quidem locum habet,ubi patentas ethnici uetät, quo minus fias Chriftianus,non ut defertis paren ribus,quibus opus eft fortafsis tuofubfidio, ineremum autinmonaftcrium temet abdas, cum pofsis apud Chriftianos parentes, Chri ftianam agere uitam : fi modo purgaris ani/ mum mundanis affeélibus. Verum huiufmo di detortio probatur in exhortando aut deter rendo. Scd alij pafsimamp; ferio,quiequid de mundo,hoc eft, de mundana uit^didum cft, id dctorquent ad communem Chnftiano,/ rumuitam: quod de fcqucndoChriftum,id trahunt ad monachorum uitam » Olim cum maxima mortalium pars facrificarct idolis, Chriftiani afflidi ab illis, amp;nbsp;non ferentes quo/ tidianas in Chriftum blafphcmias, fugiebant infolitudines,amp;mundum impium ac pemiz ciofum iure uitabät.Nunc cum ubiep eolatur Chnftus,quorfum attinct fugererSi mSdum uocas affedus àChriftoalienos:puta,faftum, auariciam,inuidiam,Iibidincm, hic mundus intra te eft,à teipfo fugias oportet. Alioquin Si in monafterqs quatumlibetfemotus, mundu inuenies. if Licet paruulus ex. ] Nepotianû intclligit,utipfe teftatur in huius epitaphio, qui fuit Heliodori ex forore nepos, ^f Vez niet,ucnict. J Nullâallcgoriæpartemomifit. Propofuitmilitiælabores,oftcdit obligations ex facrametoSi donatiuo:oftêditpericulû,niz , fifortiterpugnet.NuneSi præmtj magnitudi $ nêcxplicat. lt;(f Neep uero nefcio. ] Propofuit quæ attrahant,nunc refcilitca quæ pofsint re trahere, quorum primum cft cognatorü Öi faz miliariü affedus. Hf Viduaforor. ] Hæcerat mater Ncpotiani,cuius alibi meminit. Hf No ex fiiieenatos.] Allufitad carmen Maronis: Scd duns genuit tecautibushorrens Cauca fus, Hircanæqueadmoruntubera tigres. lt;nbsp;Cû quibus adoleuifti ucrnaculi.] Fortaffe ucrnulæfiucucrnulilcgendum eft. Nâ ucrz naculus adiediuum cft. Suntautêuernæferz ui,non cmpnciiJcd domi tuæ nati, qui chario res crant,à prope liberorö uicc habebantur. magis autem amamus cos,cum quibus adolc uimus. lt;nbsp;Cui nos morituros. ] Hunc locum, non uno modo côfufum ac deprauatû, ex per uctufto quodâ cxêp lari fie reftituimus : Moriz turoscxpedapaulifperamp;fcpcli. Forfita Si la xis ubcrû pellibus,arata rugis frôte,mater an tiquû referens Mammæ lallarc côgeminet. AI lufitautêad carmêPerfianû quodcft in Satyz ratertia:Accurnonpotius tencroep palûbo. Et fimilis regû pueris,pappare minutum Poz fcis,amp; iratus Mammæ lallare reeufas r Pappa repucriliscftuox, idcfignificâs quod edere, Plautus in Epidico: Quod pappct,dabif. Vn de Si puerilem cibû pappû uocant. Itidem lai lare uox ea uidetur, qua nutrix infante ad laz dendum inuitat.Porto Mammâ antiqui maz trem uocabant,ut auiâ,tatham. Dicuntur au temaPerfioin iuuenê deheatum, cui matris
adhucopusfitblâditijs. lt;quot;Referens.] Repræ g' fcntans,ôiinmemoriamreducens. «gquot; Conge minet.] Namhicmosnutricibus congemina te uerba: Si hæc ipfa ucrba congeminatis fylla bis fîdafunt, pappare, lallare. lt;Dicât amp;ß uolunt gräma. ] Nam ad grâmaticos pertinet enarrratio poctarum.Eft enim Maronis herni , ftichiû quodfequitunln teomnis domus in/ clinata rccumbit. Qyo loco fcioli quidam feri pferant,grâdiloqui,pro grâmatici. if Cui fc pulturara Chrifti. ] Rcipcxicad id quodcft apud Lucam cap.nono.deco,qui cû iulTus iê qui Chriftû,rcfpondifret: Sineprius fcpeliam patré meum « matrc,audiuit; Sine, mortui fc peliantmortuos fuos. lt;Atiesiftepietatis.] Aries hoc loco bellicum eft inftrumentû, quo uiadado,mcenia quatiuntur. Vnde amp;arieta/ re,pro impcIlerc.Pictas hicaccipienda cft,nS pro rcligionc,fed pro affedu in parentes, qua concuritanimueuntisad Chriftum. ijf Si ere dût in Chriftum.] Dilemma eft rhetorieum. ^ Inde me perfequitur luxuria^] Vides aliud effe luxuria,aliud libidinê. Nam moX fubdic libidinê.Eft enim luxuria fiuc Iuxus,immodc ratusreruufus. Libido ad foedas uoluptates perrinct. ^ Cöpellit libido, uth.i.m. ] Allu fit ad id quod fcribiePauIus primæad Corin thios capite tertio. Nefcitis quia templum dei eftis,amp; fpiritus dci habitat in uobis C Si quis autem têplum dciuiolaucrit, difperdetillutn Deus.Templü enim dei fanducft, quod eftis 0 uos. Rurfum capite fexto. An nefcitis, quonia mêbraueftra têplum funt fpiritus fandi, qui in uobis cft c lt;([ Cui nomina mille. ] RetuliC Vergili) carme de furia Aledonc, ex libro Ac ncidos fepnmo.Tibinomina mille, Millenoz eëdi artes, ç Qui mébra Chrifti.] Allufitad Pauliucrba,quæfuntin epiftola ad Rhomaz nos cap.duodecimo.Obfccro itaquc uos fraz tres per miferieordiâ dci,utcxhibeatis corpo ra ueftra hoftiä uiuentê, fanda, deo placentê. Rationabilcobfequiü ueftrü. lt;([ Publicarüli bidinü.]Proftibulas intelligit.Eftaüt libido, uidimaquædâdiaboli: ficut caftimonia corz pons amp;nbsp;mentis, uidima Chriftograta. ^Dc y telonio.] Telos Græce,ucdigal cft.Teloniû fiz ' ucteloneû,locus ubiuedigal colligitur. Tclo nes, is qui colligit. lt;(f Charybdis luxuriæ.] Duo funt maris pericula cclebratifsima poez hs. Charybdis, quæ naucs attradas abforbet, amp;nbsp;Scylla faxû,fpccie uirginca proeul intuétiz bus,in quod illifænaucs frangunt. VtrûiÇ de feribit Vergil.lib. Acneidos tertio. Homerus OdyUcæ duodecimo.Meminit K Plinius lib. tertio. lt;nbsp;Scyllcü renidês.] Quidam codices habent, S cyl laccü: at ipfe magis probo, S cy 1/ Icü.Nam Scyllaceücoloniacft Arhenicfium, quod Vergilius nauifragO appellat. Scyllcü aüt dixit aduerbialiter.i.morc Scyllæ: Äreni des,id cft,refplcdês.Ita libido blandit,ut per dat. lt;([Etcuridf] Autontascra^qff Chriz ftus ld nö feccrat. Ratio,quod nullus prophe
tes
-ocr page 57-s C Ît o L l A» ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
X ^«ïitinpïccvoapudfüos.Dittu ucro mkü, mmortcdommikiffum-Nameaves G^vRca «luspoïtenta uerboruboe loco fuppofuctmt bat abt ogatum uetet is kgis facet dotium : alz quvdaimpudétvfsimi.Nêpebxe, Cut id cû au ter locus eft in Apocalypu. «J Epilogi ccleuz totitateîuramadefendislt;Sumcre(pôfioncm. maC Krgumentationes appellatfcopulos, Ôt 0 auàaciâillvteïatorû,nvbtlnô audêtiû. «J Et locacontragofa,in quibuslaboraturanautis. in neten quidélege.y S ic cnim legimus D eu/ Nam ar gumenta plus babent difficultatis ,mi tcton.cap.xvi,Ciulautcmfuperbtcrit,nolens nus amœnitatis.Èpilogus, genus eft conclu/ obcdiïefaccrdotisimpcrio,quieotêpotemi/ bonis,quo fummatimvcpetuntut,quxfufi.us kfttatdomino dco tuo ôte. lt;JÎ Non turpilu/ funt difta. lt;J Celcuma. y Vox eft nautatum cros. 3 Exprefsit Græcâ compoRtionê èturxî«/ inuieem fefe adbortantium. Qua fignibeant k^alàr, Namboc uerbi pofuitPaulus,idcft, alacritatem,quum in portum ingrediuntut. tntpiter quæftuofos. lt;!f Bonum gradum bbi Nam à'^w« iubeoeft,8c Iv^wnin dteitut triz acquiringMlufitaduerbaPauli,fcribctisad remis princeps. IJDc quibus in Apocalyz TtmotbeumepiftolæprimæjCap. tertio. Qui pb.^Dcfcribitur bæcmyftvcaciuitas Rpocaz enimbcncrainiftraucrint,gradumbonumfi/ lypbscap.uigcbmoprtmo. ^Tribus adtriz biacquirent. *S Nonomnes epifeopi-Nam bum.yTaciteallufitadlocumBfaiæcap. deci cpifcopus Grsceinfpedor eft,8C curator. Br/ mofexto. V lui ab it Moab ad Moab ,boc eft, * goquiamp;biuvuüt,falsódicütur epikopi.Non populus ad populum,ut ubiq^bt ululatus. enim kuriwsrairi 4J Stcpbanumiufpicis.3 Su/ Nudolaterepalpitabunt.^Nambicfatellttqs fpiccrceftadmirarv.quoduerbü plerunlt;$in/ ftipaticinétiq»,neminemtimcnttiUicdcftitutl doelt depranantmettPtpR in fnfrippre.Q^an/ füislatcronibus,trcpidabunt. Stipatot enun
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamnonnuUiGrxcos imitan, fufeipere diz autaftecla,dtcitur clauderelatus.
cunt,pïoaçpïobarc,c^uoiUi «irotAt^iir^««. Cx/ pbanus StNtcolaus,quorüalter primus poft nbsp;nbsp;x~gt;^ Actcrum quando diuus Hieronymus
AKTIS AÏÏNOTATIO
Cbriftum martyr ede meruit, alter bxrekos nbsp;L in proxima cptftola fatetur, in bac fe
autorcxtitit.Dcutrocplcgis Aftuumapofto/ rbetorüflofculislufiffc, fortaffenô alte licorumcap.fcxto. 5[Neopbytorübxrefis.y numfueritartisquoeprationê, quamfequuz Quidamcodteesbabent*. Ntcolattarum.De tuscft,indtcare*.fedpaucis,neepnimis anxic, quibus fit mentio in Decretis, caufaxxiiq. nbsp;nbsp;ne duo paritcr incommoda nos fequantur •. un
Si moieftifimus keton, Sifalubribus burns
■g Quorum error fuit,utuxores effent commu/ ;
, nes.SedçopiofiusdebisAuguftinus inlibro uiriprxccptispondus acRdcmdetrabamus» D chxrefibus ad Quoduultdeum.Pitborum Minus enim mouere foknt animos, qua non mentio in ApocalypR cap. fecundo. Sedboc ex animo,fcd ex artefcripta putantur. Atep ut babes,quiaodiftilaftaNicolaitarum, qusóC primum de argument! genercnonnibil attinz egoodi. lt;5 AmosruborummoraGbocusad gamus,cxbortatoriumcft,GiCutante diélum. qutmalludit,cftapudbunc ipfum propbe/ ydadcocóRneeftfuaforio,ut Ariftotclesnor» tamcapitcfeptimo.Nonfum propbeta, ôCnô putarit ab eo kpatandü.T ametb meo iudicio fumRitus propbets,fed armentarius ego (urn nó paru intcreft. Suademus cnim,ut quis uc nekcans Sycomores. At Hieronymus in præ bttbortamur ,ut audcat Si pofsit. Suademus fatione,qua tonus canonicæferipturæ copiez bsfitanti,bortamur ceffantc.Suademus qua élitur argumenta,feribitadbûc modum: A/ oftendimus quid expédiât fieri t bottamur, mos paftor 8Crufticus, Si ruborum mora de/ quû addimus animum. Quû enim imperator* ftringens, paucis uerbis explicart nô poteft. commtfturus cûboftc,militc cxbortaturmotv Kurks idem inbunc propbettelocum.Porr 6 bac agit,ut miles intcUigat eftcpugnandû,fcd quodatt,uelltcâs Sycomoros, uidetur nobis addit calcar, ut qd uult,aufitStpofsit,Quan rubos dicere,qutadferuntmora,Stpaftorum quâpartes ferè conucniunt utriufep generis, famem ac penuriam confolantur. Eft autem nempeboneftum,laudabile, tutti, pofsibilc, Hebraicauox ^tj^ quâuarietranftulcrunt neceffartum,facile,iucûdum,St fi qua: funt az interprétés. Aquila St Symmaebus uertit ffv/ bæ. Ab bis cnim omnis ar gumetatio petitur ♦ luniexct Tbeodotto, trvka/tivDt. Quidam pu/ Habetbocpccubareexbortatio,quodardenz tantfycaminumarboremeffc,quxinPalsftiz tior eft, St multum laudisbabct admixtum, næpaluftrtbusnafcatur, Stagreftes adferatfi qua tarnen bienonutitur Hieronymus, L)uaz cus*.quæfinonuclliccntur,amarifsimas cari/ bus cnim rebus bomines potifsimumexnmu cas faciant,St à culicibus corrumpantur, Pro lätur,laudts amorc,8t ignominie metu. hunt inde non magnopcrelaborat Hieronymus,fy autem butufmodilibelli nibil aliud cp Cbrtz comoros legamus,an ruborum mora,nifi qd ftians declamatiócs, Eêcnim quum utdererr magis probat poftcriorcmlclt;ftionê, quod ne/ eloqucntiamrcmcffcpulcberrimam, tm
5 2etincafolitudine,inquamorabatur Amos, utilifsimam*.neep decorumcxiftimaren ,i c ullambuiufmodinafci arborem. lt;5 Quifcin profanes rbctorcs,innugacifsimis a g datuclum.] InteUigit epifcopatum auferen/ tiscxcrccri;uidelicetanlftbmus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ dum ab indigno, In altero eft allufio ad uelö cidi: an Alexander O ceanum ingre u , ^^^
-ocr page 58-« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INÊPISTOLAMAD H EL IOD OR VM
gius progredi debeat: tótS declamandi ratio/ nê,ficuti Socrates philofophiam,ad Moru in/ ftitutionê traxerut: quoqt res magis eile fena, mutatodeclamati0isnominejlibcllos,autepi ftolas uocauerunt,uteadêopcra geminâ utili tateniconfequercntur, dum Öi cloqucntiam CxerCènt,quæcitifSimearcfcit,utait M. Tul/ Iius,amp; Gilubribus monitis ad pietatem exhor tantur. çCh’anro liudio.] Ó.uoniam in hoc genere non adhibet exordium, cuiufmodifo Ietingcnerciudiciali;necopus eft narratioe, ficuti telrar Öi Qiiincil.óC tamêoportet uniufz cuiufqj rei aliqcf cfle initiü, Hieronymus ferè femper ^ppofinonê, qua fummâ rei cöpledif, cumaliqua narrafionis fpeciecoiungit, Cum enim exponit, quêadmodum Heliodorusin cremumabcuntëiciÏtproicquutus: utq; ipfe fruftra iHum rogauerit,ut fecö maneret, nar/ ratio quædâ eft. Deinde c5 ait,hoc ie literis a/ gcrc,utrclilt;ftis urbibus eremö perat, propolï tio eft. Nee in his tamêfriget,uerGardet ubiep diuus Hieronymus, uiracris ut apparetinge nii,SC in utranep partem uehementis. Laudat enim ardenter quos amat : infectatur acriter quibus infenfus cft.Mirum eftautem quibus numens omnéorationé compomt, quibus pe riodis omnes abfoluit fententias. Itatp mem/ bris,incilïs, comparibus ftrufta funt omnia. (Üjianto ftudio amp;nbsp;amore con tendcrim,uky ad cum Iocum,ucrü tu,gemina penodus eft, fcx abfol uta membris. Rurfum has duas, alia ter tia cumulauit,quæ duobus membris,amp; qua/ tuor coftatinciiis. Veru hæc quoniâ perpétua funt,no eftfentétia perfequi. lt;([ Taccréf] Elc ganter mifcuitdubitatione cum fubicdione. Eftautem pariter amp;nbsp;dilemma.Subfuntin lïn/ gulis partibus fingulæfententiæ,fedad perfo namaccômodatæ,quasita poisis abiblutedi cerc.Nemoquod ardenter uult,difsimulare poteft.Et non audit,qui no amat:04 amor ami ci abfentis defiderio cruciatur. ^ Inuito,iam propera. ] Hæc eft propolïtio,qua fummâ ar/ gumêti exponit. lt;([ Nolo priftinarum necefsi tudinum.] Hoceft caput Si ueluti limen argu mentationis,id agens, quod in altera diuifio/ his iudicialis parte folet.Primum enim amoli tur ea,quæuidebantur illö ab eremo pofte de terrere: Affeccus amicorö Si parentö: Difiïcul tas peregrinationis longinquæ: Amor Si com moditas diuitiarö. Porto parteis has enthy/ mematibus compleditur. Hf Affatimdiues.] Ethane parte claufit epiphonemate, ficuti fe/ rcgaudccclaudereomnes,nö folum exordia, fed Si tranfîtiones,8i narrationes. Si argumen tationes. Si fi quid aliud eft,quod periods at/ que orbemaliquemhabet. Facit autem hoc epiphónemagratins it/xirTtüffiwt acccfsio,quæ eft in uocibus inter fe pugnantibus, pauper 6idiues. if Sed quidagor ] Apte percorre/ «ftionem ingrelfus eft primam argumentatio/ nispartê,nempedeaffèdibus amicorS. Ad/ çnifeet Si fententiam: Debet amor læfus irafei.
quanqua quiequid ufquam loquitur diuuS ^ Hieronymus, ferè fentétia eft. Notât auté hoc Qiiintilianusift4eclamando,quod quidafta tim in initio incandefcunt,8i ita conuiciantur, quafi dilfentiatcui conatur fuadere. lt;nbsp;Debet amor læfus irafei.] Tranfitum quoc^fecitfen/ tcntiam,cuius rei meminitSi Fabius. Adeoin declamando quibufdam placuitfententia, ut camnufquamnonadmifcerét. lt;([ Qindfacis in paterna domo G Ardêtiorem faciSt oratio nê hæc fchema»a,interrogatio, repetitio,8i co mata.Grandiorem etiam aciucundiorem me taphora,uel potius allegoria. Siquidemuti/ turmetaphorafermeperpetua. Habetaurem hoc fere perpetuum Hieronymus, ut in initijs locum aliqucm rraclet quàm maxime plaufi bilemSiamocnum, quo leèforem uoluptatc alliciat,8i inuitet ad cætera libcntius legenda. Nullus enim non attentus eft ad ea quæ dele/ étant.ld aliquoties facit per cgrefsionê,quani Ecbafin Græci uocant.Eam multi propofitio ni ftatim fubijciebat,ut teftatur Si Fabius. Ve rumhæc Uf««!- adcoquadratcumipfare,ut pars fitargumentationis,fed pars amœnior. S umitur autem hæc pars à reclo,aut fi mauls à neceftauo.Et redum eft enim, Sinon poteft non lequi ducem fuum,qui femel in illius uer baiurauit.lt;([ Delicate miles.] Quooccultior iififiifTiiCir/fy hoceftfeftiuior: nihil enim minus conuenitmiliti,quam delicacum efte Si mok liciefolutS. lt;([De cubicuload aciem.j Mul tum adduntgratiæ, contraria compiode inter p ferclata,cubiculum,aciem,umbra,folcm.Ne que parum acrimoniæ, de,repetitum,ac mem braafyndeta. Atepadeoin fequétibusinfunt contraria, tunica Si lortca, linteum amp;nbsp;galea, mollem Si durus. Qtianquam in his poftcrio/ ribus,tacitO etiam eft Enshymema. Nee illud omittêdum,cmphafim efte nonnullam incon iunéhone,Si,ad eum modum pofita,prætcrca in pronomine,tu,quod non addunt ij, qui La tine fciunt, nifi aut difcretionis, aut empha/ fis caufa. Ciuin,8i mihi, pronomen,hoc lo/ co nihil fignificat, fed feftiuitatis caulaad/ ditum eft, uel potius ftomachum habet. Poftremo non eft ociofum aduerbium, ec/ ce,quod rem uelutablurdam oculis fubijcit. Acpaulofuperiuscumait,obuia quæcp me/ tit,ex unius uerbi metaphora, quantum Si m/ cunditatis fimul Siamplitudinisaddit oratio ni^ lt;j[ Audiedidum. ] Perfêueratetiamnum in metaphora militiæ. Nam imperatorumedi da uocantur. Chriftus,eft dux huius militiæ: Chriftianus,miles: Tyrocinium, baptifmus: Sacramentum militiæ, profefsio uitæ Chri/ ftianæ:Donatiuum,gratia baptifmo collata: Hoftis,mundus feu diabolus. Annotandum eftillud,quam militaribus etiam uerbis ubi/ qucutatur, quumadmilitia alludit. ^[Ecce aduerfarius.] Oftendit duas pugnandi eau/ fas:altcram ut defendat imparatorem Chri/ ftum,quem aduerfarius conatur occiderc:ab teram
-ocr page 59-IN E P I S T 0 LA.M = A D HELIODORVM-
A tefamncdonatiuijucniatin manus hoftium. Namhocquoquefoletmilitû animos adgna ui^crpugnanduminflammarc. Vndc Vegez tlusmonet,utmilitü pcculiumferuetur apud uexilla, quo fequâtur alacrius. lt;nbsp;Licet parz uulus ex collo. ] lise omnia pertinent ad mez taphorammilitis. Soient enim hsc fieri » fiz
cuiquefuum mirccum dccoro affingit. Soroz ri ob pudorem geftum attribuit, non fermoz nem.Vernas demutando domino folicitos fa cit.Nutrix Si nutneius, fcnes per mortem uiz einam obteftantur.Mater anus,nutricationis olim exhibits commonefacit. Grammatici
quando miles ad bellum profecturus, fuos re Imquit. Licet enim Hieronymus poftea fenz bat fe de Nepotiano uaticinatû fuifle, non taz men hsc narrat fcrio,per inde quafi gcfta, fed per vsuTinmn)/ depingit,quæ folcant m huiufz modinegocio fieri. Qins autem picrar melius poteratreoculis exponcre, quamhic, Nepo/ tern puerum de collo pendentem,Patrcm in li mincfparfum,nc nifi calcato co exeat filius. matrem folutis capillis, laceratis ueftibus, oftentantem ubcra,amp; per nutricationis benez ficiumobteftantcm.Subfunt Si iucundiaffez
aliquidepoetaobtjciunt, quern illi aliquanz doprslegerant. Faciunt ad affectus v^v Si epi theta. Mouet foror, fed magis uidua ; mouet nutrix fed ualidius anus : mouet mater, fed magis iam dccrepita. lt;nbsp;Facile rumpit. ] Et
ftus,quosGtsciuocant nil Latinimores di cunt.Vndefermoaut carmen in quo hi reife exprimuntur,moratum dicitur. Horatius: Morata que recte Fabula.
If Aduexillumcrucis.] Nifi cruds addidifz fct,allegoriacrat.Nam uexilladicuntur figna militaria.Eft autem laudatifsimum metapho
rs ßenus, quotics propria translaticqs adz miicctur,utindicatSi(^intilianus. ij Soz
lumpietatis genus eft. ] Subeft taciturn ar gu mcntum,fumptumafinitione; mutatur emm 2 reiuocabulum,fimuï queepiphonemaeftno fine gratia «ÄPTiwa^wf.
uit. lt;J Veniet,ueniet. 3 Rurfum conduplicaz
orationis patternnö abfoluithuiufmodi clan fulis. lt;lf At contra.] Confutatio eft, Si obicz ctioa recto fumptaeft. lt;nbsp;Sed quicunque.3 Attingit qualitatem comparatiuam . Nam hsc quoqueinciduntinfuaforijs. Obtempcz randumparentibus,fed magis Chrifto. Moz uentmaternslachryms,fed acrius urgetuiz ts periculum. Facit autem hoe more f uUiaz no,utplcrunquccolligatper interrogations, quo res fit ardentior ; ne talis fit argumentaz tio, qualis noftratium philofophorum, quiz bus nulla glacies poteft effe frigidior. Aniz maduertendû, ut in côparatione partemalte râ extenuarit,alteram exaggerarit. Exténuât cû ait, matris non patris,Si lachrymis.Quaz uis enim de re flent mulicrculs, prsfertim matres. Rurfum cü ait, dogitabo, fignificans
nec cogitandi fpaciu effe. Exaggcrat cum ait» U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Gladium tenethoftis, ut me périmât, atroci
, quo patternhanc abfol bus uerbis exafperäs peticulu ptsfens, Site - nbsp;- uclutoboculosponcns. Subeft autem paraz
tioncSirepetitioneferuentiorem feeit oratioz bola,qusadprooationemquo^uv nem.Vtfupcrior parsab honefto ,fic hscab dumadpcrfpicuitateaciucunditatem,quam utilifumitur.Namhuicctiamlaudabileiubq _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
itapofsiscxpUcare.SicutTnilts in co pevicuz
10 negligitmaternas iacnrymas,ita gloria, qus commoda uictorcm confequanz nus non rcfpicit affectus tur. Gloriofum enim redire in patriamcum uitaagitur sterna. ^^*°P*®^P . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
uiftoriaimagnificumprocedere in triumphal fumptumammori per compara • egtegium fibifuis que, ins ciuitatis Romans eet pattern infepultum relinqucrc, cum aa confequi. Nam hoe quoque ptsmq dabatut Chriftumcftcundum,mulwmagi ohm. «SHicrofolymamccelcftcm. ] Hie mez cetrclinqucre.Eft autem fcftiuaoratio figur a taphoram cxplicuit,quum addit, cœleftem. iterati uetbi,quam traduenonem quidam ua lt;1 Coronatus. ] Allufit ad coronas ciuicas, cât,Chrifti caufa, Si debeo, debeo. Eft autem murales,obfidionalcs. lt;Ç Tneedas. ] Inccdit geminum enthymema, nbsp;nbsp;» totum a«imoz
propric,quiinpópaprocedit-lt;J Nequeuero nia. 5\ Domino panuro. ] Ra 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z
nefcio.] Haftenus ttactauit locum amcenum mat ex emplis, qusnonnunquam per copa metaphors,dcmilitia.Nuncferiotcmaggrcz rationemtraftantur.Verumi oc ococom ditur,deuinccndispatentum8i cognatorum modefierinonpoterat, ricsi c. ] nbsp;nbsp;me
affeftibus. Et hic locus ecu fcqucntis argu/ minit pugns. Et rurfum atgumentationcm mentationis ucftibulum,allufione8ihypotYz uelut epiphonemate daunt, non une gratia pofileftiuus eft. AUufiones funt,Hy rcans tyz figurs metaphoram cum propres mUcenus. gridcs,Simteomnis,8imammslallarc. Hyz nbsp;nbsp;lt;nbsp;Mater raca. ] Hoc argumentum lumpht
potypofis, quum rem totam non narr at, fed à fini none , admifcuit'que hnmoni ^tonz ueluti depiftam oculis fubqcit. Nec tarnen tatem. ^ Si crcduntinChriftum.] Elegar* omnino reccdita metaphora militis. Siquiz tifsimo dilemmateeftufus. credunt, au demubi demonftrauit facramentum, oftenz noncreduntificredunt,fauc.bunt,nono az ditprsmium, docct quomodo fit pugnanz bunti fi non credunt nihil ilhs debeo. bed in dum. lt;nbsp;Nunc tibiblandis Sic.]Hic locus no pnorcdilcmmatispartefubcft argumentum folumHypotypofinhabet perfonarum, qus aconfequcntibus,infccundaahnitione. km ocuhs fubpeit, uerumetiam lermonem ^ SedhoCjaiSjinmartyrio.] Rurius obpci^
citFabiuSjamp;iucundum, Oftcnditcnim quæ
metaphors,de miUtia.Nunc Verio rem aggre/
tü^ IN' E P I S T 0 L A M A D quod confutet,nccp fine fchematc,cum aduer farium loquentcm facit, quemadmodumSi paulofupcriüs. At contra fcriptura præcipit. ^ Erras frater.] Addidit argumento afieue/ rationem, quænonnunquam argumentipon dus habet. Ipfum autem argumentum fumz pfitàfinitione, dumtotam Chriftiam uitam oftenditefTemartyrium. lt;lf Nolo frater cha/ rifsime. ] Finitionem confirmât coIlationeSi autoritäre. lt;|f Non eft tantum in eo feruitus,] Rcfellit finitionem aduerfariorum , Si fuam confirmât. lt;nbsp;Ncgetauaritiam. ] Mircaddiz ditfiduciam argumento, cum quod refellit, proponit tanquam abfurdifsimum.Tradaz uit autem hæc ab euentis fine effets.
lt;ir Omois,inquit.] Autorität!copulatcxem pla: quorum poftremum tradatper compaz rationem,ut fit uehementius: FiliuS homiz nis Sic. lt;nbsp;Hxreditatem cxpcdans. J Hoc adz didit uelutepiphonema huiuS argumentatio niSjin quo tamé admifcuit probationem à rcz pugnarttibus. ^ Interpretare uocabuJum.] Ncgat Fabius ànomine'duci idonea argumê ta,quanquamualentin exhorcando. Veluti, fi quis lulium pontificem cxhortans ad belz lum fufcipiendum aduerfus Gallos,dicat:Iuz Pluses,lulium agas oportet.Verum hoc loco finitionis fpeciem travat, quametymologiam uocant.Monachusa folitudine dicitur. Moz nachus igitur non eftquiuiuitin turba.
^^T Et hoc ego non integris.] Hunc locum imi tatuseftexoratione Ciceronis pro Murena. Tradat autem locum ab euentu, totum'que hunc locum allcgorijs Si metaphoris condez corauit. lt;r TranquiUitas ifta tempeftaseft.] Rurfus argumenrationcm claufit epiphonez matejcpideex contrarijs conflato uocibus.
lt; Quid ergo f Rurfum hanc confutationem per fubieclionem tradfat. lt;([ Scd ubi honor non eft. ] Indudioni dccus Si gratiam addidit ex gradatione: fic enim uoeât hoc genus exor nationis.Etiam fi magna huius argumentatio nis pars,ut ingenue dicam, refipitætatem, in qua Hieronymus hanc fcripfit cpiftolam. AT Clericiouespafeût.] Contêtioeft,diuerfis rebus inter fe comparatis fimulcp admixta di ftributio. Sed quoniam c fcopulofis. ] Vt ubique confulit Icdoris faftidio. Refeccratan teprobationem:quæquamuiseft utilis acne ceflaria,tarne minus habet uoluptatis. Nunc peroratione denuoueluti fatigatum recreat. Scd mihi uidctur hic tranfitus parum conz cinnus, ac nimis abruptus '. Præcipit enim Quintilianus, ut quotics alio tranlêundum eft, demus opcram, ut extrema pars eorum quæ diximus cohæreat aliquo modo cum his quædieftu i fumus. Scd habet Hieronymus Si alias tr nfitiones duriufeulas. Porto cum antchac » redo, à laudabili, potifsimum auz tem à tu o fumpferit probationes, in peroraz tionc traccat pattern à lucundo, conferens etc ^mi uoluptates cum oppidorum incommoz
tf EL I O D 0 K V M • • •
dis. Paupertatem mmesC] Hicucrcargumen c tationum eft epilogus. Nam pars quæ præcef fitSiquæfequitur, ad afFedus pertinet, qui potifsimum in perorationc tradari confiiez uerunt. ^f Tuncaduocem. j Hic tentât cos affedus, quos uocant pathe, nempe uehez mcntiores,rem atrocem uerbis atrocibus exz 3gg^‘’^*i5. lt;nbsp;Cernemanus.] Admagnosafz fedus facie Si apoftrophe,ficutindicat Quinz tilianus.Ea nunc utitur poft exafperatos omz nesafTedus.
ANTIDOTVS ADVERSVS
C AL VMNI AM.
Diuum Hieronymum, cum in uiuisefTet, non caruifte calumnia,ucl ipfius literæ deciaz ranr,inquibuspafsimcanibus fuis, ficenim ilieuocatjCôgltur refpondere. Qyin Si hodic competinonnullos effe, præfertim apud Itaz los,parum æquos huic tam incomparabili ui ro,qui fabulam,ncfcio quam, plane ftultifsiz mam Theodori Gazænomme fparfam inuul gus, qui dixerit cum falso accufatura fuifle quod Ciceronianus eflet, mirum quàm amz pleduntur,quam'que exofculantur. Qui miz hi uidenrut non aliam ob caufam infenfi Hiez ronymo,nifi quod huius literæ magis fapirnt Chrirtum,magis fpirât fandimoniara quàm illiuellent, qui Ncoptolemi exemple Chriz ftianumeftèprobant, nimium efle Chriftiaz num non probant. Qua quidem de re fuo loz ® co diximus. Ad hæc uideo efle nonnullos huz lufcemodi ingenio, ut cum apicula ad omz nemflofculum, adomnem aduolans fruticê, tantum id excerpat, quod ad mellificiumfit conducibile:ipfifolum hocuenentur, fi quid fit qæ aliquo pado calumniaripofsint.Quo malo potifsimum laborant ifti, qui in fpinoz fis difputationibus,Si rixofa quadam thcoloz gia confenuerunt.His mos eft e toto libre qua tuer aut quinqueuerba deccrperc,atquein eis calumniâdis eftendere, quantum ingénié polleant. Nonanimaduertunfi, quibus temz poribus,cui, quaeccafione, que anime feriz pferit illc. Neque conferunt quid præceflez rit, quid fequatur, quid alio loco cadem de refenpferit. Tantum urgentaepremuntqua tuor lila uerba,ad ca machinas omneisadz mouent fyllogifmorum: detorquent, depraz uant,aliquoties Si non intelledacalumnianz tur . Proinde mihi uifus. fum fadurus rem non alienam, fi fcholtjs meis Antidotum adz iecero, quo Icdor præmunitus, citra ullam offenfam in huius uere diuini uiri Jedione uer faripofsitmon quod in huius fcriptis ullafit ueneni fufpicio,cuiuslucubrationes omnes fi ne exceptione comprobarit autoritas eedez fiæ,fêd aduerfus calumniæ uenenum parauiz mus antidotum. Igitur in hac epiftola quam adolefcens luferit magis quàm feripferit ficut ipfe teftatur,non oportet ad uiuuraexi§ere,fi quid
-ocr page 61-|
HIERONYJMVS AD X quidexhortandicaufa fcripfit uchcmentius: uclutillud, quod ab omnibus Chriftianis uidetur exigcrc paupertatem, quum ait: Ani maduertc frater, non licet tibi quicquam ha berederebus tüis. Omms,inquicdominus, qui noh renunciauerit omnibus quæ pofsiz dctjhonpoteft meus ciTe difcipulus. Ncccz nim uidetur hoe exigere ab Heliodoro uc/ lutànionacho,quum id àRufticomonacho tionexigat.Etquoddcquouis fenferit Chri/ ftiano, indicant quæ fcquuntur: Quurtimi/ do animo Chriftianus esf Quare fle accipien/ durn arbitror , in exhortando plus dixidc Hicronymum,8t hyperbola ufum, ucluti Pau lusadHebræosfcribens,quo deterreret cos, qui Chrifti profefsionem fufcepifTcnt, ab irez tandis peccatis, ait impofsibile efTe, qui fez mcl fuiirentilluminati,relapfos in pcccatum, renouan ad pœnitentiam , quum quotidie Chriftianos rclapfos reftituatecclefia.Itanöz |
NEPOTIANVM. Jt nuhquam iniquum petimus,uf squum fera/ mus:præfcrtim ubi non leges aut décréta pro feruntur,fed cxhortatio,confolatio, admoniz no, pro rationc répons ac perfonæ tradatur. Autcerte ficaccipiendum: Non licettibi, ut fubaudias conditioncm, fi uis perfedus elfe» Quanquam Euangclicum præcepeû non tam de prædqs ac nummis abqciendis loquitur, quam de affedib. Illc præclare abiccit opes, qui ncc ftudccaccumulandis,ncc dolet ablaz tis, neegaudet affluentibus, nec ullo in pre/ cio habet, quas habet. Poftremo,quiiuxta Paulum ficpofsidct,quafinô pofsideat. Alio qui quid dicemus de tot egregijs epifeopis, qui uel cum regibus certare pofTent opulen/ tia r Quid de cæteris Chriftianis ditifsimis, quorum nemo non gaudet Chrifti uocarc diz fcipuluscQuidenimaliudefteile Chrifti diz fcipulum,quameflc Chriftianumf |
ARGVMENTVM EPISTOLÆ SEQVENTlS.
Ncpotiano,qui fuit Heliodori ex forore nepos,præfcribit uiuendi forma, quam clerici Kepi fcopifequidcbeant,faluberrima quædam præcepta tradcns,de fperncndis diuitqs, öi fugienz da familiaritate fecularium,5i præcipue fœminarû. De dodrina pictatis, de frugalitate cultus, sdificionim Sd üidus,de fugienda laude hominum, de fugienda ob tredatione : de fide filentrf, defugiendismuneribus,dedifpenfandisinpaupcreselcemofynis. Eftautcm genus paræncti/ cum,in quo mire ualet diuus Hieronymus,neut K in cæteris. Ex hacepiftola multa citantur iq decretis pStificum compluribus locis.
HIERONYJMVS AD NEPOTlANVJM DE VITA dericorum 5^ faccrdotuih.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’^ ^ *”^ Nepotiane charifsimc literis tranfmarinis, amp;nbsp;crebro petis:ut tibi
la ^^Ö^’'^“®^“*”“'^digerapracccptairiucndi,flóquararione,qui feculi militia ^ S^^^®'®^lt;^«^ïlt;”onachuscapcritcflc,ueIclertcus,rcdSChrifti tramitê te-M Heat,neaddiucrfauitiorumdiuerticularapiatur.Dum elïèm adolefccns, imo pene puer,SC primos impetus lafciuientis ætatis,eremi duricia réfréna rem ,fcripfi ad auunculum tuum ünóum Heliodorum exhortatoriä epiftolam, plcnain lachrymis qucrimonrjsqi, amp;nbsp;quæ delerti fodalis monftraret affeefru. Sed in illo opere pro ætate tune lufimus: 6C calentibus adhuc rhetorum ftudqs atq: doórinis, quædam fchola fheo flore depinximus. Nunc iam cano capitCjamp;T arata rugis fronte,SC infrar boum pen dentibus à mento palearibus,Frigidus obfiftit circum præcordia languis. Vnde amp;nbsp;in a.» * Iio loco idem poeta canit: Omnia fert ætas,animum quoq;.Et poft modicS: Nunc obli-tamihitotcarmina,uoxquocpMoerim Iamfugitipla. C^iodnedegentili tatum litera tura pro ferre uideamur,diuinorumuoluminum facramentacognofce.Dauid annos na tus lèptuaginta,bellicofus quonda uir,lèneeturc frigelccnte,non poterat calcficri. Quæ rituritacppuelladeuniuerfisfiliabusifrael Abilac Sunamitis, quæ cum rege dormiret, ^^^^^ amp;nbsp;fenile corpus calefeceret. Nonne tibi uidetur,fi occidenté Icquaris litera,uel figment turn effede mimo,uel AtellanarumludicrofFrigidus lenex obuoluitur ueftimentis, ÔC nificomplexu adolcfcëtulæ non tepeleit. Viuebat adhuc Betlabee: fupererat Abygail, óf reliquæ uxores eius,SC concubinæ,quas fcripturacommémorât. Omnes quafi frigi-dærepudiantur,ôf in unius tantû adolefcentulæ grandæuus calelcit amplexibus. Abraham multo Dauid fcniorfuit,ôf tarnen uiuenre Sara,aliam non quæfiuit uxorem. Ilâac duplices Dauidapnos habuit:Ôf cum rebeccaiam uetula nun^ friguit.Taceo de priori bus ante diluuium uiris, qui poft annos nongentos,non dico fcnilibus,lèd pene iam ca-riofisartubus,nequaquâ puellarcs quæfiere amplexus. Certe MoyCes dux Ifraelitici po-, pulf,centum æ uiginn annos habebaqôf Sephorâ non mutauit. Quæ eft igitur ifta Su-narniti«
-ocr page 62-li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HIERONYMVS AD NEPOTIANVM ’
namitis^uxor ScT uirgo:tam feruens,ut frigidum calefaceret : tam (âne^a, ut caîentem ad ^ Ubidmerii non prouocaretÆxponat ßpicntifsimus Salomon patrie fui delitias,amp; paef ficus bellatoris uiri narret amplexus. Poßide làpientiam:polîîde mtcUigentiam. Ne ob.' UmfeariSyamp;r ne declinaueris à uerbis on's mei. Neq^ der clin quas illam, 5f apprehêdet te: ama 111am, 5f fcruabit te, Prindpium làpientiXpolsidelâpientiâ:ôf in omnipolTèlsione tua,polsideintelligentia:circ3da illam, óf exaltabit te;honoraillam,Sf amplexabit te,ut detcapitituo corona gratiaru. Corona quoep delitiarum protegatte. Om nes pene nngt; tutes corporis mutant in fenibus,Óf crefcête fola lapiêtia,decrelcnt cæteræ uirtutes,ieiu nia,uigiliae,ófeleemofynaï,chameuniac;hucilluc^dilcurfus,peregrinorufuiceptio,de-fenfiopauperû,inftantiaorationû,perleuerâtia,uifitatiolanguentiu,labormanuum,,un de præbeanf eleemo^næ. Et,ne (er mo ne longius protrahâ,câ(fïa quæper corpus exer^ centur,fraâ:o corpore minora fiunt. Nec hoc dico,quod in iuuenib.óf adhuc iolidioris ætatis,his duntaxat qui labore óf ardcntif imo Audio,uitæquoqs làndlimonia, óf oratio nis ad domina Jefum ffcquentia,lcientia conlcquuti finit, frigeat fipicria,quc in plerifp fènib.ætate marcelcitiicd quod adolclcêtia multa corporis bella fiiftineat,óf inter ineen tiua uitioru, óf carnis titillationes,quafi ignis in lignis uiridibus fuffocef. Óf fuu no pofit Setter fdpienz explicate fulgorê. SenecAus uero rurfiiseorü,quiadolelcentiafiiamhoneftisartibusinx tw prxckrt ftruxerunt,0f in lege domini meditati funt die ac noctc:ætatc fit dolt;fiior,ufii tritior,pro ceflu teporis fapientior, óf ucterû ftudiorû dulcilsimos fructus metit, Vnde óf iapiês ih le uir Grpeiæ Themiftocles,cQ explctis centu óf ièptê annis,le mori cerneret,dixiflè fer tur (e dolere,quod tue egrederctur e' uita, quado lapere cœpilTct. Plato octogdimo ptf mo anno lcribens,mortuus eft. Et liberates,nonaginta óf noue annos, in docendi Icrf bendiqj labore côpleuit.Taceocæterosphilolbphos,Pythagorâ,Democritum,Xeno^ , crate, Zenonê, Cleanthê: qui iam ætate longxua,in fipientuc ftudijs floruerunt, ad poe tas uenio, Homerü, Hefiodum, Simonidem, StefichorS: qui grandes natu, cygneû ne-feio quid, óf folito dulcius,uicina morte cccinerût. Sophocles cû propter nimiâ feneÆt tem óf rei fàmiliaris negligentia,à file's aceufaretur amentiæ : Oedipifabulâ,‘ quânuper 0 Icriplcrat, récitauit iudicibus, âf tantû làpientiæ in ætate ia fratna fpccimc dédit, ut lèue-ritatêtribunalium,inthcatrifauorêuerteret.Nccmirû,cuetiam Cato Cenforius, Rogt;-mani generis dilcrtilsimus,iâ óf lênex Græcas literas dilccrc nec erubuerit,ncc delpera uerit. Certe Homerus rcfert,^d de lingua Neftoris,iâ uctuli óf pene decrepiti, dulcior.'4 melle oratio fluxerit. Sed óf ipfius nominis Abilàc làcramentu,lapientiâ lenum indicat, ampliorê. Intcrpretatur enim,pater meus fiiperfluus,uel patris mei rugitus. Verbumfir perflui ambigus eft', led in praelènti loco uirtutê Ibnar,quod amplior fit in lenibus, ófre-dundans,acîargalàpientia,lnalioautêlocoluperfluus,quafi non necclTàrius ponituf. Abilàc autc,id eft,rugitus proprie nuncupatur,cu maris fludîusrelouât,Óf ut ita dicam, de pelago ueniês fremitus auditur.Ex quo oftendit abundantilsimS, óf ultra humanam uocem diuini fermonis in lenibus tonitruS ebmorari, Porto Sunamitis in lingua noftra, coccinea dicittut fignificet calere làpientiâ óf diuinaledfione fcruere,qdlicet dominici ûnguinisindicetlàcramentû,tarnen óf feruorêoftendit làpiêtiæ. Vnde óf obftetrixilla in Genefi coccina ligat in manu Phares,qui ab eo quod partete diuilèrat,duos ante populos lèparantê,diuilbris,ideft,Phares,lortitus eft nomen. EtRahab meretrixintypo eeelefiæ refticulam myfterium languinis continentê,ut Hiericho pereunte, domus eius ialuaret,appêdit. Vnde Óf in alio loco de uiris landtis Icriptura cömemorat. Hi funt qui uencrût de calore domus patris Rechab. Et dominus nofter in Euangeliotlgnc,inquit, ueni mittere in terra, óf quam uolo ut ardeat. Qui in dilcipulorû corda fitccenfus, coge-bat eos dicere : Nónne cor noftrü ardens erat in nobis, dum loqueret in uia,óf aperiret nobis Icripturasf'Quorfum hæc tam longo repetita principiof Ne à me quæras pueriles declamationeSjlententiarS flofculos,ucrborum lenocinia,óf per fines capitulorû fingu lorS acuta quædâ bteuitcrq; conclufa,quæ plaulus Óf clamores excitent audientiS. Am plexetur me modo làpientiâ:óf Abilàcnoftra,quænun^ lènelcit,in meo requiefcat fi-nu.Impollutaeft,uirginitatis^perpetuac,óf quæinfimilitudinëManxes quotidie ge-ncrctjlcmpcrcp parturiat,ineorrupta eft. Hinc reor dixilR óf ApoftolS: Spiritu feruen-s
-ocr page 63-'5
DE VITA CLE RI C 0 R V M
^ tes.Et inEuancclio dominS prædicaffe, quod in fine mundi, quando luxta proplictam ZaduriamA» paftor effe cceperit.fapicntiadccrefcêtc rcfrigrfcetd«nos muko-«w».A»airim,m^«aw8C»rianu$aft^difa^fed^AiA^^ patrEmfenfo,quîteabincunabulisfidel,urqiadpcrfeâamdu«tætatc,amp;:pernngulos ^dusuiueAdiptxceptac5ftitucns,intemeroscnjd.at Scioquid^abanuculotuo toto Heliodoro.quinunc pótifex Chriftieft,« Kdtdiaffctpiæfanaafant, amp;quotu diedifcetenonnamffutecius.cxêptamhabetcumutum.bcdSCnoftraqualiacun, r«Miadöe,«libdl^h8c3agt;dtoaite«gt;pulatlt;smca^.ien^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.
ctócim doccateffe perfeaum. ]gitut clericusqutChnft.fcru«Kcleriæ,mterptcte citric, pcpe tutpmouocabulumfuaAnominisdefinittonc prolata,n,tatutc(requoddicgt;tuc. St,., entacletosGræce^orsLatineappcllatur,proptcteauocanturclenct,ue^^^^ funtdominqudquiaipfedotninusforsddeftparsc^er.cotumeft.au'auteuclç^ dominieft^dXiinapartemhabct,talemfecxh,betcdcbet,ut8Cyfeprfadcatdom num,8Cpofsideaturddomino. Quidominf^ofedet amp;cumprophetadicit i^arsmea doininus.nihil extra dominumhabcrepotcft. Qjiodfiquippiamahudhabucmpmec dominum,patseiusnoneritdomfat,s.Vcrbtg,at,a:Stautun,,r,argentum.üpoffeffio-nes.Guatifupelteaaem.caffispartibus,ÿmtnusparse,ushennond.gnabit^au temegoparsdominifum,2c€uniculush3crcditattsciu^ncc accipio par m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
ras tribus, Mquafileuita SC facerdosuiuodcdecimisÄaltarifcruicns.altatisoblatrone fuftctitot:habetisuiaum « ucftitü,his contentus cro-Ä nudam ctucem nudus fcciuar. Obfecroitaqtc.SCrcpetens iterumq, iterui^monebo.ncofttciumclcricatus ^nua antiqaatmilMeputes,ideft,nclucrafcculimChr,ftiqupasmilitiamcplushab^quam quandocleticuseffecœpifti.aidicatuttibiiClerlcoriOTnonpioderullteis^Noimullt emmfuntditioresmonachqquarrrfucrantfeculares; ccnci,quipo i e _ P Chriftopaupcre,quasrublol,pleteamp;fallaced,abol^ronh*u™^^
ß ckfiadiuites,quostnundustenuitantemendicos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Xtnnned««
\ini,8lt;cumfllisClurfosconuiuanouerit.Negociatoremclcncum^^^^^
tem,exignobiligloriofum,quafiquandampcftcmfuge. omimpu fabulationespeffimæ.Tuaurum contemnis,abus dihgit,tu cak^ op es, »Ücfctor,t ^ coïdieftfilentium,manfuetudo,fecretumnlhucrbofitas^attritafions,cuinundinæfoï
manfites-.necinprxteritacaftitateconfidas.Nccfanäwr aut ,ne
cffcfapt^iorrMcmcntofemper,quodparadificolonu de poflefsione fuamuber eiece rit.AegcotâtitibiquiUbetfan(ftusfiaterafsiftatAgermanavTelmaterautprobatçqu^^ libetafudomnesfidei.Çhxodfihuiufcemodiiwnfuei-intcofanguinuat^^
luiffccorpore,ÔCanimoægcotaxecœpiffe.Periculofetibimint ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;colloquia fo/
quenterLudp Sipro^ter office ^mus^ut^^^^^^^^^
tfe.Sikôor,riacolYtus,fipfâtc8tefcquit«t,nonorncnturueft^^^^^
miftro crifpent comas,fedpudicitiamhabitupolbceantvu.So us eu nbsp;nbsp;nbsp;’ , „artvicem
quearbitro,ueltefte,nonfedcas.Sifamiliariuseftabquidloqucn um. nbsp;nbsp;nbsp;„ ,Uumnræ
maioremdomus,uirginem,uiduam,uelmaritata'.noncft tamm Aumarra,u
tertebabeat,cuifeaudeatcredere.Cauetoomnesfufpitioncs, amp;nbsp;quicqu p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MunufcuU fu
terfingipoteft,nefingatur,antedeuita. Crebrarnunufcula,amp;fudario a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ fped*
ueftes oriapplicitas,acdeguftatoscibos,blandasc^2lt; dukesbteru nbsp;nbsp;an nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;az^rndi.-
Viabet,Melmeum,\umenmeum,meumdefideriû,omnesdebtias nbsp;nbsp;epo
gnasurbanitates,ÔC cæterasineptiasamatorum,incomœdiiseru ®ƒ^y ’ a t-minibusdeteftamur.quantomagisinmonacbis2lt;inckricis,quoru nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;r X„„i
pofitOjóCpropofitumoïnaturfacerdotioï'NccbocdicOjquodautinte, v^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;visifta
-ocr page 64-HIERONYMVS AÖ NEPOTTANVM
ï4
ris ifta formidcm,fcd quad in omni propofito/n omni gradu Slt; fcxu, óf bofti óf mali fCgt; ^ Clerici exhii^ periantur,malorum^ condemnariojaus bonorum fit. Sacerdotes dicere,pudct idolo redlt;^tur nbsp;nbsp;nbsp;rum, mimi, óf aurigae, óf icorta,haïreditates capiunt, iolis dericis 06 monachis prohibez
tur,ôf prohibeturnonàperiequutoribus,ièdàprincipibus Chriftianis. Necdelegeco queror,fed doleo cur merucrimus hanc legem. Cauterium bonum cft,fed quo mihi uul nus, ut indigeam cauteriofProuida feuera^ legis cautio,óf tamê nee fic refrenatur aua^ ritia.Pef fideicomifta legibus illudimus, óf quafimaiora fintlmperatorumicita quant Chrifti,leges timemus,euangeliacontemnimus. Sit hxres,ied mater filiorum,id cft,gr^ gis fui,ecclefia,quæ illos genuit,nutriuit ÓC pauit. Quid nos infer im us, inter matrem óf liberosfGIoria epiicopi eft,pauperum opibus prouidere. Ignominia omnium iacerdo-’ J^cUtia cleri/ tü eft,proprijs ftudere diuitijs. Natus in paupere domo óf tugurio rufticano, qui uix mi corum lio, óf cibario pane, rugientem iaturare uentrem poteram, nunc fimilam óf mella fafti-' ^ dio. Noui óf genera óf nomina pilcium,in quo littore concha leda fit calleo : iaporibus auium difcerno prouincias, óf ciborum me raritas, ac nouiisime damna ipia délectant. Cäptdtores te Audio præterea in fenes, óf anus abfq; liberis, quorundam turpe feruitium, Ipfi appo^ fiamentorum nunt matulam,obfident le(ftû,purulentiâ ftomachi,óf phlegmata pulmonis, manu pro pria fufeipiunr. Pauent ad introitum medici,trementibus^ labijs an comodius habcat, fcifcitantur,óf fipaululum ienexuegetior fuerit,periclitantur,fimulatacglaïticia, mens intrinfècus auara torquetur. Timent enim,ne perdant minifterium, óf uiuacem ienem, Mathufalem annis comparant. O quanta apud deS mcrces,fi in prælèntipreciû non fpe Stuiù er do/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quantis fudoribus hæreditas caflâ expetiture'Minore labore margaritum Chrigt;
^^■^^ ftiemipoterat. Diuinasfcripturasfepiuslege,imódemanibustutsnunquamfieraIegt; dio deponatur.DÜce quod doceas: obtine eum qui lecundum dodrina eft fidelem fer^ monem,utpoisis exhortariindodrinalana, óf contradicentes reuincere. Permaneirt his quæ didiciftfóf crédita funt tibi,leiens à quo didiceris: paratus femper ad fatisfacaio--nem,omnipolccntiterationê,decaquxinteeftlpeóf fide. Non cofundant opera tua ^ lermonem tuum: ne cum in eedefia loqueris, tacitus quilibet refpondeat, cur ergo hæc .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ dicis,ipfe non facis^Delicatus magifter eft,qui pleno nôtre de iciunijs dilputat. Ac
^^ eulare auariciâ Óf latro poteft. Sacerdotis Chriftios,mês, manuseg côcordêt. Eftolub^ ternon domi/ fe(quspontifîcituo,ôf quafi animæpatente fulpice.Amarefiliorum,timerelèruor5eft. ”“^ Si pater fum,inquit,ubi eft honor meusç'Si dominus ego fum:ubi eft timor meusf Plura tibi in eodem uiro oblèruanda funt nomina:Monachus,pontifex, auunculus tuus, qui te iam in omnibus quæ ûnda lunt docuit.Illud etiâ dico, quod epilcopi lacerdotes fe ef le nouerint,non dominos:honorêt clericos quafi clericos,ut âf ipfis à clericis, quafi epf Icopishonordcferatur.ScitumilludeftoratorisDomitrj: Curegote,inquit, habeâut 7 principem,cû tu me no habeas ut ftnatorcmf Qiiod Aaron óf filios eius, hoc epilcopu óf presbyteros eflènouerimus: Vnusdominus,unumtemplum,unum fitetiam mini-ftcriu. Recordemur femper quid Apoftolus Petrus prgcipiat lacerdotibus: Palette eum qui in uobis eft gregem domini,prouidentes non coade, fed Ipontanee lecundum deS, neep ut turpis lucri gratia,fed uoluntarie,neq5 ut dominantes in clerum, led forma fadi gregi ex animo, ut cS apparuerit princeps paftorü, percipiatis immarcelcibilem gloria: coronam, Pelsimæ conluetudinis eft in quibufdam ecclefiis,tacere presbyteros,óf prg-fentibus epifcopis non loqui, quafi aut inuidcant, aut non dignentur audire. Et fialij, inquit Apoftolus Paulus,fuerit reuelatum fedenti:prior taceat. Poteftis enim per fingu los prophetare,ut omnes dilcant,óf omnes conlblenf ,óf Ipiritus prophctarü,prophetis _ nbsp;nbsp;nbsp;fubiedus eft. Non enim dilïcnfionis deus,fed pacis. Gloria patris eft filius fapiens. Gau
Condones epi deat Epilcopus iudicio fuo en tales Chrifto elegerit lacerdotes. Docête te in eedefia, fcopi non clamor populi,lcd gemitus luleitetur. Lachrymæ auditors,laudes tuæ fint. Sermo presbyteri, feripturarû ledione conditus fit. Nolo te dedamatorê eflè óf rabulam garru lumep fine ratione,lèd myfteriorS peritum,óf lacramentorS dei tui eruditilsimS. Verba uoluere,óf eeleritate dicendi apud imperitS uulgus admirationem fut facere,indodoru bominS eft. Attrita frons interpretatur fepe quod neleit, óf cS ahjs perfualèrit,fibt quo-que ulurpat feientiâ. Præceptor quondâ meus Gregorius N azianzenus, rogatus a me ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut expo
-ocr page 65-■ DE VITA C LÉ RI C O À V il * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i^
* utcxponeretjquidfibiuelletinLucaßbbatum /iib'riigt;o-7i^ai'nij, cleg5tcrlufit:docebo te,inquiês,fuper hac re in ecclefiaan qua mihi omni populo acclama te, cogens inuitus fcire quod nelcis. Aut certe fi folus tacuens, fólus ab omnibus ftulticiae codemnabens. Nihil tam facile, quam uilem plebeculam amp;nbsp;indodam cocionem, linguæ uolubilitate decipere,quac quicquid no intelligit,plus miratur.M, Tullius, in quem pulchcrrimum illud elogium eft;Demofthenes tibi præripuif, ne elfes primus orator:tu illi,ne fblusun _____ orationepro Q^ Gallo, quid de fauore uulgi,ó(f de imperitis cocionatoribus loquatur: tittède,ne his ffaudibus ludaris.Loquor enim,quæ fum ipic nuper expertus. Vnus qui dam poeta nominatus, homo perliteratus, cuius font illa colloquia poetarü ac philofo phorum,cum facit Euripidem amp;nbsp;Menandrum inter fè, StT alio loco Socratem atq; Epi curum dilïèrêtes, quorum States non annis, fed fèculis fcimus elle difiundas, quantos is plaufùs amp;nbsp;clamores mouetf'Multos enim condifcipulos habet in theatro,qui fimul li feras non didicerant. Veftes pullas aeque deuita,ut candidas, Ornatus utfordespari (quitus ^tuUi modo fugicndæ ft nt, quia alterum delitias,alterum gloriam redolet. Non abfcp amidu iinco incedcrc,fed precium ueftium linearum non habere,laudabile eft, Alioquin ridi-cnlum St' plenum dedecoris eft,referto marfupio,quod fudariû orariumq; non habeas, gloriari. Sunt qui pauperibus paulum tribuunt, ut amplius accipiant, amp;nbsp;fub prætextu eleemoiÿnæ quærunt diuifias,quæ magis uenatio appellanda eft, quam elecmofÿnæ ge
8 nus.Sic beftiæ,fic aues,fic capiuntur ÔC pifces.Modica in hamo efca ponitur, ut matro Captdtom narum in eo facculi protrahantur. Sciât cpifcopus,cui comifla eft ecclefia, que difpcn-fationipaupers curæ^ præficiat. Melius eft non habere quod tribuam, $ impudenter petere quod recondam.Sed A genus arrogantiae eft,clementiorê te uelle uideri ^ pon tifex Chrifti eft. No omnia poffumus omîtes. Al fus in ecclefia oculus eft, alius lingua, c alius manus,alius pcs,auris,ucnter;6f cætera.Lege Pauli epiftola ad Corinthios, quo-modo diuerla membra unS corpus efficiunt. Nee rufticus tamê óf fimplex frater ideo
(B fe fandum putct,fi nihil nouerit:nec peritus óf eloquês,lingua æftimetfanditatê. Mul toq; melius eft e' duobus imperfedis,rufticitatem iandam habere,^ eloquentiam pec-catricem. Multi ædifteant parietes, óf columnas eeelefiæ fubftruunt, marmora nitêt, auro Iplendent laqucaria,gemmis altare diftinguitur, óf miniftrorum Chrifti nulla elc-dio eft. Ncque uero mihi aliquis opponat,diues in ludæa templum,menfàm,lucernas, thunbula,patellas,fcyphos,mortariola, óf estera ex auro fabrefada. Tune ha^c proba-bantur à domino,quando lacerdotes hoftias immolabant,óf languis peeudum erat re,-demptio peccatorum Quan^ hæc omnia præceUcrinr in figura; Scripta ftint autê pro pter nos,in quos fines leculorum deuenerunt. Nunc uero cS paupertatê domus ftiæ pauper dominus dedicarit3cogitemus crucem eius, óf diuitias lutum putabimus. Quid miramur quod Chriftus uocat iniquum mâmonae'Quid fiifpicimus óf amamus, quod Petrus ft non habere,glorioft teftatur.‘'Alioquin fi tantum literam ftquimur,óf in auto atq; diuitijs fimplex nos deledat hiftoria,cum auro obftruemus óf extera. Ducant pontifices Chrifti,uxores uirgines; QuSuis bonæ mentis fit, qui cicatrice habuerit, óf deformis eft,priuetur faccrdotio,lepra corporis,animæ uitqs præferatur; Creftamus óf multiplicemur,óf repleamus terrâ,nec immolemus agnum,nec myfticum paftha cele bremus,quia hcc abfp templo,fieri lege prohibetur. Figamus ftptimo menie taberna-culum,óf folenne ieiuniu buccina concrepemus. Quod fi hæc omnia Ipiritualibus Ipi-ritualia cóparantes,lciêtes^ cum Paulo,quod lex Ipiritualis eft, óf Dauid uerba cantan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
tis:Rcuela oculos meos,óf confiderabo mirabilia de lege tua:fic intelligimus, ut domi nus quoq; nofter intellextt, óf interpretatus eft labbatum,aut aurS repudiemus cü cæ-ten's ftiperftitionibus Iudæor3:aut fi aurn placet,placeant óf ludæi, quos cum auro aut probte nobis nccelîc eft,aut damnare, Conuiuia tibi uitanda funt ftculariö,óf maxi me eorG,qui honoribus tumêt.Turpe eft ante fores làcerdotis Chrifti crucifix! Óf pauperis^ óf qui cibo quoeg ueftebatur alieno,lidores conlulum,óf milites excubare:iudi-cem^ prouinciæ melius apud te prandere, qj in palatio. Qiiod fi obtenderis te facere p«^^ nidgnd/ hxc,ut roges pro miftris atq? lubiedis,iudex ftculi plus deferet clerico cotinenti,^ di-uitiióf magis landitatem tuam uenerabitur,^ opes.Aut fi talis eft, qui non audiat cle-b a ricos
-ocr page 66-xS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HIERONYMVS AD 'N-EPOTIANVH
ricos pro quibuslibet tnbulatis nifi inter phialas, libenter carebo huiufeemodi benefit c cio,óó Chriftum rogabo pro indicé,qui magis amp;nbsp;citius fubuenire poteft,^ index:Me-kus enim eft confidere in domino,quam confidere in homine.Melius eft iperare in do Abjlinentîd mino,quàm iperare in principibus. Nunquam uinum redolcas, ne audias illud philo uini fophi:Hoc non eft oiculum porrigere,fcd uinum propinare, Vinolentos iàcerdotes Ô^ potus Apoftolus damnat, QC uetus lex prohiber :. Qui altario deieruiunt, uinum ÔC ficeram non bibant. Sicera Hebræo ièrmone omnis potio nuncupatur, quæ inebriate poteft, fine ilia quæ frumento conheiturjîue pomorum iucco, aut cum faui decoquuntur in dulcem ÔC barbaram potionem, aut palmarum fruóus exprimuntur in liquorem, colt; Óiscj frugibus,aqua pinguior coloratur, Qiiicquid inebriat, óf ftatum mentis euertitj füge fimiliter ut uinum. Nee hoc dico,quod dei à nobis creatura damnetur (Siquidem fîC dominus uini potator eft appellatus : amp;r Timotheo dolenti ftomachum, modica ui-ni forbitio relaxata eft ) fed modum pro ætatis, Óf ualetudinis óf corporum qualitate exigimus in potando. Quod fi abique uino ardeo adoleicentia, óf inflammor calore ianguinis,6f fticculento ualidocp fum corpore,hbcntcr carcbo poculo, in quo fufpitio ueneni eft.Pulchre dicitur apud Græcos,ôf neicio an apud nos æque reiônet; Pinguis Jnediâ uenter non gignit mentem tenuem.Tantum tibi modum ieiuniorum impone, quan-
' turn ferre potes. Sint tibi pura,cafta, fimplicia, moderata, Ôf non fuperftitioiâ ieiunia. Quid prodeft oleo non ueici, Ôf molcftias quaidam difficultatescp ciborutn quærere, carycas,piper, nuces,palmarum frudius, fimilam, mcl,piftacia f Tota hortorum cultlira uexatur,ut cibario non ueicamur pane, óf dum delitias fedtamur, à regno cœlorum retrahimur. Audio præterea quofdam contra return hominumep naturam, aquam non bibere, nee uefci pane, ied forbitiunculas delicatas óf contrita olcra, hetarumep fuc-cum,non calice forbcrc,lcd concha. Proh pudor,non erubeicimus iftiuimodi ineptijs, ^ nee tedet iuperftitionisflniupcr etiam famam abftinentiæ in delicqs quærimus. Fortift fimum ieiunium cft,aqua óf panis. Sed quia gloriam non habet, óf omnes pane óf a- ^ Glorid T^^ uiuimus, quafi publicum óf commune ieiunium non putatur. Caue ne homi-num rumufculos aucuperis:ne ofteniam dei, populorum laude commutes. Si adhuc, inquit Apoftolus,hominibus placctcm,Chrifti leruus non eftcm.Defqt placere homi nibus,óf feruus fadtus eft Chrifti. Per bonam famam óf malam, à dextris óf à finiftris, Chrifti miles graditur, neclaudeextollitur,necuituperationefrangitur. Non diuitijs tumet,non contrahitur paupertate, óf læta contemnit óf triftia. Per diem fol non urit eum,neq5 luna per nodiem. Nolo te orare in angulis platearum,ne tedium iter precum tuarum,frangat aura popularis. Nolo te dilatare hmbrias, óf oftentui habere phyladle-CxIttiffKptr/ j-ja^gzconicientiarépugnante, phariiaica ambitionecircundari. Quanto meliuserat ftitiofus pæç pQ^ in corpore,ied in corde geftare, óf deum habere fautorem, non afpedtus ho-minum t' Inde pendet Euangclium,inde lex óf prophetæ, fine fiera óf apoftolica do-dlrina. Mclius eft enim hæc omnia in mente portare,quàm in corpore : Fidelis mecum lector intelligis quid taceam,óf quid magis tacendo loquar.Tot tc regulæ,quot ipecies gloriarum percurrant. Vis icire quales dominus quærat omatus.^Habeto prudentiain, iufticiam,temperantiam,fortitudinem. His cœli plagis includere,hæc te quadriga, ue-lut autigam Chrifti,ad metam concira ferat. Nihil hoc monili prcciofius,nihil hac gern mar urn uarictate diftindlius.Ex omni parte decoraris,cingeris,at(p protegeris, óf orna ObtrcHdtio *^^'‘^^lt;^ *^dai funt óf tutamtni,gemmæ uertuntur in fcuta. nbsp;nbsp;Caue quoqj ne aut lingua, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut aurcs habeas prurientes,id eft, ne aut ipfe alqs detrahas, aut alios audias dctrahen-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes. Sedcns, inquit, aduerfus fratrem tuum loquebaris, óf aduerftrs filium matris tuæ
ponebas icâdalum,hæc fecifti óf tacui.Exiftimafti inique,quod ero tui fimilis, arguam te óf ftatuam contra faciem tuam. Parce à detradtione linguæ, euftodi ièrmones tuos, óf Icito quia per cundla,quæ de alijs loqueris,tuâ conicientia indicans,óf in his ipfe de-prehendetis,quæ in alijs arguebas. Neep uero illaiufta eft excuiatio, referentibus alijs iniuriam facere non pofftim. Nemo inuito auditori libenter refert. Sagitta in lapidera nunquam figitur,interdum refiliens percutit dirigentem, Difcat detradlor, dum te ui-det non libenter audire,non facile detrahere, Cum detradloribus,ait Salomon, ne mi-fcearifi
-ocr page 67-DE VITA CLERIC ORVM ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17
A fccans:quorn'am repente uemet perditio eorum, ÔC rui'nam utriufque qui’s nouit c” tam uideli'cet eius qut detrahit, quam lUius qut aurem accommodât detrahenti. Officq
, tui eft uifitare languentes ; nolle domos matronarum, ac liberos earum, SC nobflium unorum cuftodire fecreta. OfReij tui eft, non folum oculos caftos feruare, fed SC Im- silentiutn guam. Nunquam de formis muherum dilputes, nee quid agatur in alia, domus alia per te nouerit. Hippocrates adiurat difopulos fuos antequam doceat, amp;nbsp;in uerba fua iurarecompellitjextorquer /àcramento filentium,(ermoncm, incelEim,habitum,moresque præferibit. Quanto magis nos, quibus animarum cura commifla eft, omnium Chriftianorum domos debemus amare, quafi proprias cquot; Confolatores potius nos in mœroribus luis, quam conuiuas in profperis noucrint. Facile contemnitur clericus, . , quifxpeuocatusadprandium, ire non reculât. Nunquam petentes:raro aedpiamus Alftinentia^ l nbsp;nbsp;rogati.Bcatius eft enim magis dare quam accipere. Nefcio quo enim modo etiam ipic '««'ïwlgt;tts
quideprccaturuttribuat:cumacceperis, uiliorem te iudicat : 06 mirum inmodumfi eum rogantem conrempferis, plus te pofterius uencratur. Prædicator continentie, nuptias ne concilier. Qui Apoftolum legit,lupereft,ut qui habent uxores,ftc fint,qua-fi non habeant: cur uirginem cogit ut nubat ^ Qui de monogamia facerdos cft, quare uiduam hortatur ut digama fitt'Procuratores 06 diipenlàtores domorum alienarum at- ■^ »egoeîjs que uiilarum, quomodo poftunt elle clerici, qui proprias iubentur contemnerc facul- f ’'ofauis ratescAmico quippiam rapere,furtum eft.Ecclefiam fiaudare, facrilcgium cft. Acce-pifle quodpauperibus erogandum fit, 06 efurientibus plurimis, uel cautum elle uelle, uel timidum 1 aut, quod apertilsimi fcclcris eft,aliquid inde fubtrahere, omnium pre-donum crudelitatem fuperat * Ego fame torqueor, 06 tu iudicas quantum uentri mec» ûtis fit;'Aut diuide ftatim quod acceperis,aut fi timidus difpenlâtor es, dimitte largito-rem,ut fua ipfe diftribuat, Nolo fub occafione mea làccùlus tuus plenus fit. Nemo me melius,mea feruare poteft. Optimus difpenlâtor eft,qui fibi nihil refèruar. Coegifti me
® Nepotiane charißime, lapidato iam uirginitatis libello, quem fände Euftochio Ro-mefcrip{èram,poftannosdccemrurfusBethlecmorareferare, ô6 confodiendum me _ linguis omnium prodere.Äut enim nihil feribendum fuit,ne hominum iudicium fubi remus,quod tu facere prohibuifti;aut feribentes noflê, cundorum aduerfum nos ma- ”“”‘^ ”°” ledicorum tela torquenda, Quosobfecro ut quiefeant 06 definant malediccre. Non f'^“** enim ut aduerfàrtjs,fèd ut amicis feripfimus. Nec inuedi fûmus in eos qui peccant,fed ne peccent monuimus. Netp in illos tantum, fèd Ô6 in nofîplbs feueri indicés fuimus. Volentcs^feftucam de oculo alterius tollere,noftram primum trabem eiccimus. Nul lum lefi, nullius nomen mea feriptura defignatum eft. Neminem fpecialiter meus fer mo pulfauit. Generalis de uitqs difputatio eft.Qui mihi irafei uoluerit, ipfe de fe quod talis fit confitebitur.
|
SCHOLIA { 'r'^Etisamc. ] Hæcpars quæ principeuiz j-^ce ponitur, propofitionem amp;nbsp;narratio/ A ncmcompleditur. ^Dumeflem adole feens. ] Captat locum communem, in quem fuo more expatietur antequam aggrediatur argumentationcm : idqi à nonnulhsfaditari folicum teftatur Si Fabius. Porto locus eft, in quot;nbsp;fenibus potifsimum florcre fapientiam. Iam tametfinegatfebreuiterconclufîs,ideft, epi/ phonematisutiad fîngula capita, tarnenhis ctiam utitur in hacepiftola, quanquam par/ cius,utillud :Periculofetibiminiftrac, cuius uukum frequenter attédis. lt;Rhetorum ftu dijs atque dodrinis, ] Mihi particula hæc, arquedoâ:rinis,uideturadicAa. lt;f Etpen/ dentibus à mento palearibus. ] Qiiod Ver/ gilius de bouc dixit: |
Et crurum tenus à mento pakaria pendent: hoc refertad mentum fenik. Nam pakaria di cuntur,penis quæ dependet à mento inpez 6tus bonis. Idem accidit in fenibus, ut carne confumpta, laxa cutis pendeat. lt;nbsp;Frigidus obfiftit circum.] Carme eft Maronis in quar/ to Georgicôn: Sin has ne pofsim naturæattingere parteis, Frigidus obftitcrit circû præcordia fanguis-Scruius afferibit phyficos dicerc, ftultos 86 hebetes fanguinis clïc frigidioris, prudentes calidioris:8t idco fenes ac pucros minus fapc/ rc, quod his nondum cakat languis, illis æta/ te iam rcfrixerit.PIinius libro duodecimo. A/ nimalia fortiora effe, quibus fanguis eft crai/ fîor:fapientiora,quibus tenuior, proindepin guifsimum efte aunis homini tenuifsimum. ^r Omniafertætasan. 86c. 3 Eft 86hocapud Maronem in Ecloga, cui titulus Mœris. ferc b } pofuit |
rs
IN EPISTOLAM AD NEPOTIANVW
|
pofuit,pro aufert. Qiianquam ætas accedens adfcrt commoda, decedens aufert. Hf Aniz mum quoquc.] Serius enim fenefcitanimi ui gor,quam corporis, nempe animo quadragc nmoodauo, cum corporis uigor languefcat pofttrigefimumiextum annum,autore Ariz ftotelc. Hf Oblita. J Pafsiue dixit. Hf Dauid annos natus feptuaginta.] Hæcreferuntur liz a bro Regum tertio, capitc primo. Hl De miz tno.] Mimi uocantur uerfus fcenici.Si ipfi qui mimos fcribunt, mimi dicuntur. A fu^wfilat Grace,quod eftimitor. Nam hiftrio tantum agit: Mimi quod fcribunt,hoc idem agunt. Hf Attellanarum. ] Artellana genus eftcoz moediaiafciuioris Si obfcoenioris, fic uocata abAttella ciuitate Ofcorum,ut teftaturLiz uius libro odauo. Vnde Si obfeoenum didum uolunt. Hf Viuebatadhucßethfebeeifupcrcz rat Abygail,Si rel.] Apparet Dauid quatuor uxorescodemhabuiflè tempore: ßethfabee. quam abduxeratab Vna : Michol,quæ fame nupfîtalteri: Abygail, uxorem Nabal, amp;nbsp;Az chinoen,quamaccepitalefracl. Videprimi li briRegumeap. uigefimumquintum. ^Taz ceodeprioribus.] DehismultaGene.capite quinto. lt;nbsp;Etpacificus bellatoris. ] Miro de core coniunxitpugnantia. lt;nbsp;Chameuniæ.] Græcedixif, qlt;f Latine non poteratcômode dici, ^caftai humi, îi'i'* cubile.Inde ;t«/‘“'’’'«jcû quis innudahumo cubac. nr EIcemofynæ.] Hancuocemfraudamus unafyllaba. Nam di cendumefteleemofynæ, Utvtó/i/»'» Græce, qd* nobis fonat mifericordiam. ijf Plato odogez fimo. ] Autor Tuil, in Catóe maiorc. ^ Et Ifo crates.] HuncLucianus fchbituixiflc undez centû annos. M.Tul.in Catóe maiore, refert li brum qui inferibif Panathenaicus ab hoc feri ptum, anno quarto amp;nbsp;nonagefimo, aepoftea quinquennium fuperuixiffe. lt;nbsp;Pythagora.j Isnonaginta uixic annos, autore Laertio.
^Zenonem.] Hic Stoicus, nonagintaodo, Luciano autore. lt;nbsp;Clcanrhem.] QyiJïLuz dano credimus,uixitad annum centefimum. ^Honierum. ] Et hune Mæonium fenem uocant poctæ. Hefiodum. ] HuiUs longez uitas etiam prouerbio locum fecir, Vfi tiédit/ yi/' fat, idcft,Hefiodia fenedus, de quouidcnoz ftras Chiliadas. ^ Simonidem. ] Hiepoeta lyricus oAogefîmo anno,amp; docuifTe fe carmiz na,lt;Kin ccrtameneorumdcfccndiiîè ipfegloz riatur, Autor Valerius libro odauo capitede ftudioamp;induftria. Hune Lucianus in Macro bfjs.fraditultranonagintauixiftèannos.
|
fermé ad annum centcfîmum, ut refert Suf/ ff das. «|[ Cygncum nefcio quid, amp;nbsp;fokte duf.] Grsds inprouerbioeft, àuitrit/^ Hit/m , id elf, cygnea canrio,de femli facundia. Nam id poe/ lt;nbsp;tarum fermé omnium litens celebratum eût cygnum uidna morte dulcifsimc canere,cum nemocanentemaudient. Sophocles.] Hic tragoediarum fcriptor uixitannos nonaginta quinquc,autore Luciano. Quod autemnar/ rat Hieronymus, refertur à Valerio libro fepri mo,amp; M.Tullio in Catonemaiore. CatoCcn forius Romani generis diièrtifeimus.]HicLa tinas etiam litcras fero didicir,ut teftis eft Va/ Icrius Maxim.fed mulro ferius Græcas. Cen/ 4 forius autem cognominatus, ob cenforam fe/ uerius geftam. lt;nbsp;De lingua Nefroris, iam.] Hiciux ta Homer urn, tras hominum uixitæ/ tates,hoceft,ut quidam interprctantur, een/ turn amp;nbsp;quinquaginta annos : de cuius mdlita facundia ex tat Homencum illud Elogium li/ brolliados primo; T5 «t#£lt; èar) y^iiivve ^tA/w/ f’JiVxlupfiijz avi^v, nbsp;nbsp;nbsp;id cRt cuius amp;nbsp;à lingua melle dulcior fluebat uox. lt; Verbumluperfluiambiguumeft.] Græce quidem anceps irt/wij/f quod Si fuperuaca/ neum fignificat, Ëi cgregium arqj exubcrans. Vnde Hieronymus de Græca fentit, non de Latina. lt;Hi funt qui uenerunt de calore. ] Hoc dictum eft de cognatione fcribarum, qui canentes arque refonantes, in rabemaculis có . morabantur.Hi funt,inquit, Cinei, qui uene/ runt de calore paths domus Rechab. Parali/ pomenonlibriprimicap. focüdo. lt;nbsp;Et quid uoloniftutardearf] Ex antique cxcmplari, fimulqi Græcis codicibus,gcrmanam reftitui mus leclioncm.Etquam uolo utardcat: ßeut admonuimus amp;nbsp;in Annosationibus noftris irt Nouö teftamentu. ^Ec per fines capit. ] De epiphonematis fonrit,amp; argutis acclamatiün/ culiSjdequibusdidumeft. lt;([ Cleri eorünS proderuntcis. ) Vulgata æditio,quæhoc loco confcntitcum Hebræis,fîchabet. Eftenima/ pud Hiercmiam cap.duodecimo: Seminauc/ runt triticum,amp; ipinas mdTuerunt:hæredita/ tem acccper unt, amp;nbsp;non eis proderit. Altera, nempeSeptuaginta, habet; Seminaftistritiz cum, StmeiTuiftis fpinas, clerici eorumnon ' proderuntcis. Vnde contjciolegcndumcle/ ri, non clerici, id eft, hæreditares. Etita fcriz IJ prum reperimus in antiquis cxcmplahbus. Non enim folum nihil prodefthonoscpifcoz palis, uerumctiam ofticit, nifiacceflèrit facra dodrina, cæteræqp uirtutes epifcopo dignæ. ^ Acmedicorum tabernæ.j Sentitpharmaz copolia,in quibus uelutin tonftrinis confidcz Ïurab ociofisi3tgarrulis,quimosamp;hodie du ratapud Venetos. «IfSi acolytus, fipfoltes.] lt;i4«M.T,7r Græcedicit, n0prohibitus,hoccft, admifTus. Atqucitauocabatur, qui ipfe quiz dem non peragebat myftcria, fed non exclu/ debatur cum cæteris,quod ignem , autfîmile quiddam ad facra neceflanö afferebat. Opez ræpregt; |
itï3fcprccium eft ridere nouum Ifiodori interz ptetamentum in Decretis diftinct. fecunda: Acoly ti,inquit,Grscc,Latine dicuntur ceroz fcrarij.ót fimiliinfcitia metropolin interpréta tur menfuram ciuitatum, cum Grace fit ttv/
fidelemfermoncm,utpof.] Refert UerbaPau liadTitum. iJPermaneinhis qus didicifti*
tjiiti-Mi non nir^ino-Mc ■ Atque buius errorem fcquiturMagifterfcntentiarum, csci caecus. Qyanquamhaud difplicct, ut hoc loco legaz tut «KÄs««f, ficcnimGræcis dicuntur famuz li, quifemper adfunt à uerbo àluÂnSàt/^ quod eft fcqui. IJ Calamiftro. ] Calamiftrum acus eft magna, quacakfacia crifpantur capilli.
^Pfaltcs.^Grscumeft 4lt;^^^^lltf Latine canz
Kereditafunttibi Ótc. ] ItaPaulusadTimoz tbcum. lt;1[ Paratus femper ad fatisfactioncm, omni.]ltaPetrus in prima epiftola capiteter tio. ^ Si pater fum,inquit,ubicfttimorm.] Ita Malachias cap. primoiFilius honorât paz tremfuum,amp;fcruus dominum fuum. Siergo pater ego fum,ubi eft honor meusf Et fi domi nus ego fum,ubicft timor meus f ^ Scitum y eftilludoratorisDomioi).] Qyod Hieronyz mus Domitio tribuit, Valerius affcnbit Luz
tor. ^ Aprincipibus Chriftianis. ] Annotan dura hoc loco, per imperiales leges clcricos prohibitos olim fuiffe ab adeundis hareditaz tibus.Poftremo quódtotahac epiftola diuus Hieronymus uult facerdotes efte pauperes oz pibusjdiuitcs doftrina 8£ picrate, non fans co uenit cum publica tempeftatis huius perfua/ fionc,quacrcduntecclcfiamhifcc diuittjs ma
cio Craffo,fumma dignitatis St eloquentisui ro: eul quum L. Philippus conful mfenacu manum inijci iubcret, rciedo lictore : Non cs inquit,mihi Philippe conful,quiancc ego tibi fcnacorfumtlibro fexto, capite delibcrediz Ais. ^y Attritafrons. 3 Impudcns amp;nbsp;perfriz da, quod prouerbium fapit. if Sabbatum 7 Jiw7ifinfurtp.-\ Idcft, fee undopnmum. Nam Grscis eft didio compofita,cx fccundo K prt
ximcfiifukiri,8tornari. lt;Sf Cauterium. 3 ^‘■^''
mo.quemadmodum Gallogvæcus, ÔC tutfift/'
ftrumcntumquoultiainfanabiliaexuruntur, ji©quot;. Locus eftapud Lucam capitelexto. De à 4«« quod eft uro. Alludit ad id quod du quo qui uclit plura cognofccre,legat annotaz dumeft;Bonaslegesemalis moribus effena tionemnoftram, qua remutcunque illic cxz tas. lt;Perfidcicommiffalegibusilludimus, ' plicauimus exTheopbylado amp;nbsp;Chryfoftoz
86.]Fideicomniiffarius dicitur non uerushæ
pcrtincthuius nodi diffolutio. lt;Pro Q^Gal lo.3HaECoratio non extat.Et locus bic Hieroz nymimibiuidcturnonomnino uacare menz do. lt;Ç Quanto is plaufus8i clamorcs mo.3 Rei tam abfurdæ, tarnen uulgus applaudez
86.3Fideicommifrarms dicitur non ucrus bs mo. Nec enim ad hoc argumentum propric
resjedeuius arbitrlobærcditas admmiftra/ tur,dehismulta mentio in Pandeftis.
lt;r Impcratorum fcita. ] S cita, leges uocat K 'g inftituta. lt;ifMilio.3Miliumleguminisgenus g cftuilifsimum. lt;nbsp;Cibariopane. ] Cibanus panis,nonomninopurgatusà furfure: quem eundem St fecundarium appellant. Nam id quod cribro redditur purifsimum, florem ap peUât in filiginc, poUinem in tritico: quod fez cundo,fecundarium: quod poftremo, furfuz rem.TeftisPlinius libro dccimooftauo.
bat.Plinius in epiftola quadam: S cito,inquit, cum pcfsimediccrc,qui maxime laudàbitur. Id nunquam magis ucrum fuit,quâmbis terri poribus, ^\ Vcites pullas aeque deuita.^Pulz la nigra dicuntur. VndepuUati, quilugent, quod inluctunigris utcrentur,Contra,candi
da olim principum er ant ac triumpbantium.
lt; Sor des. 3 Inter ornatum amp;nbsp;for des, media eftmundteies. lt;nbsp;Non abfque amiAu bneo.3 Lineorumufumobmuixuiro dignum babiz tum,fuperius indicatum eft: amp;nbsp;de precio lineo rum,multaPllnius. if V t matronarum in co * facculi protrabantur .3 Eft amp;nbsp;altera leftio : Vt maiores in co pifciculi protrabatur : fed prior mihimagis arridet, quanquamnee lllaprorz fus uacaremendo uidctur. IÇ Hocnô eft ofeu
lt; Similam amp;nbsp;mella faft.3 Simila idem ferme quod flos , id eft candidifsima farms pars, qusmagis incondimêtis adbibcbatur,quam inpanibust mei uino addebatur ,utmulfum fieret,quod olim in delicqs er at. lt;nbsp;In quo lit tore concha leeta fit cal. 3 De oftreis Keebiz nisfentit.Alluditadld qd? fcribit luucnaUs:
Lucrinum ad faxû Rutupinóue sdita fundo
Oftrea caUebat primo deprenderemorfu.
Et femel afpedi dicebat littus Echini.
Dchis uidc Aul.Gclliumlibrifeptimi capite lum porrigcrc.3 Olimofculo falutabant, con decimofexto. iJ Ac damna ipfa delcdant.3 tul imperatorcm,difcipulus prsceptorem. QÏiiamagnoempta.luxtailludluuaaalis,ad lt;nbsp;Quxfrumcnio confiât .3 Vlm.hb.xim. ca. quodallufif.
ultimo:Eftat Occidentispopulis fua ebriez tas,frugc madida.Hunepotum OaUiceruiz
Magisillaiuuantqus pluris emuntur- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
lÇMatula:3 Matulafiue matclla,uas eftin fiamuocabant,Hifpanicbcliam,Acgyptqzu quodlotiumredditur.Eratautemfotdidifsiz tbum. lt;J Cum fauidecoquuntur. 3 Hydroz' mifcruulimunus,matulam porrigcrcdomiz mcli fignlficat, quod fit ex aqua amp;nbsp;melle tanz no.Vndeprouerbialltcr dicebatur: fndignus tum.VidePliniumlib.xiiq.cap.xvii.Hocutc quiiUlmatulamporrigaf. ut m Cbiliadibus bantur Pbryges. lt;nbsp;Siuc pomorum fucco.3 txplicuimus copiofius. lt;nbsp;Matbufalcm anz Hocpomariumuocant.Vcrgilius: Atep aciz nis comp. 3 Hoc nemo diutius uixit: uixit ez dis imitatur uitea forbis. If Aut palmular u nimnongentis annis Stfexagintanouem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frudus.yHoc generePartbi quonda utebanz
CObtinceum quifecudum dodvmameft, tur,Silndi, äOnens torus,autorePbnio.
b 4 Cocuscj
-ocr page 70-|
40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INEPISTOLAM If CocHsqi frugibus.] Namfitexalrjs quo/ que herbis Älegummibus. De his uide Pli/ mum kb.xiiij.cap.xvi. if Et nefcio anapud nos. ] Græcus fenarius fic habet: iT«;t«« gt;quot;^^f ^‘ sr7i,gt; hf TiàTd i/ttfii id eft,pinguis uenter, tenue no pant mentem.Et fi mauis carmé reddi carmi/ ne;Subtilepecflus uenter obefus nó parit. Por ró quod Hieronymus follicitus eftde ucnufta te Græcanici carminis,fciat lector lepórem elz fc in ambiguitate harum uocum, pinguis Si te nuis. Nam pingue ut fignificat obefum,ita Itu pidum ac tardum ac hebetem lïgnificat .Ißem tenue lïgnificatmaciiêtumôifubtile. Nam di/ cit tenue corpus. Et Horatius in Satyris, res tenues dixitacutasacfubtiles. Quum igitur dicir,ucter pinguiSjObefum fignificat : quum ait,mentcra tcnuem,acutam intcnigit:06 defle xit^alludcns tarnen interim ad uocè pinguis. 9 ft Non calice forbercjfed cocha.] Vergilius: Vtconchabibat,3i Sarrano dormiatoltro. Eft autem deliciofius concha biberc,quàm ca lice. ff Pliylactcria. ] Dicuncurextreme ue/ ftium oræ,quod earn tucantur ac feruent : ucl potius quod in his feruarentur madata legis, infcripta^neexciderent animo, lufiératenim Mofes,utin quatuor angulis palhorum, He/ bræi hyacinthinas fimbrias facerent: utficut circumcifio in corpore,ita hoc in uefte ciTet fi/ gnû Ifraelitæ.Itacp fuperftitiofi faciebantgrâ/ des fimbnas,ôdacutifsimas incis fpinas Iiga/ banc, ut uel fie admonerentur cultus diuini. Quanquam phylafteria quidam putât mem/ branas,in quibus deferiptum Moyfidecalo/ gumin frontegeftabant. QuemmoremS^ad ma quoque tempora duraflè,fcripfit Hierony mus in Matthäum, ff His cœli plagis indu/ dere,hæc te quadriga. ] Alluditad quadriga Helifæi prophetæ,de qua Rcg.iiif .cap. xiq. ff Hippocrates.] Extat hoc Hippocratis là/ cramentû in libris medicorû: amp;nbsp;uulgatius eft, quàm ut hic fit referendum, ff Bcatiuseftda re.] Hæc fententia citatur Aduum cap. xx. in eundcfenfumàdiuoPaulo. ff Demonoga.] yxfnif Græcc coniugm uocat, ftéver folus. Non admittitur autem ad facerdociS, cui bis fit du da uxor,etiam fi alteram habuerit ante baptif mum:quanquâ antiquitus facerdotes non uo cabâtur nifi cpifcopi,amp; tjdê presbyteri, tarnet fii poftea presbyteri coeperuntà facerdotc di/ ftingui.Et ‘A!}.iit/tti Græcis dicûtur,quibus bis duda eft uxor,non bigami. ANTIDOTVS In hac epiftola, in qua non exhortatur, fed uiuêdi præferibit leges, uidetur omnino à de ricis,hoceft,à presbyteris ac facerdotibus ôi epifcopis exigere paupercaté, quum ait : Qui dominum pofsidet, amp;nbsp;quum propheoa dicit: pars mea dominus,nihil extra dominum ha/ berepoteft. Quodfiquippiam aliud habuez rit præter dominum,pars dus non crit domiz nus. Verbi gratia ; Si aurura, fi argentum,fi |
AD NEPOTIANVM pollëfsiones, fiuariâfupellcdilcm, cumiftis partibus dominus pars cius fieri non digna/ tur. Quidaisfandifsimc Hieronyme, negas cumhis dominum pattern habere uelle, qui/ bus funtprædia,quibus aurû in fennifs, qui/ bus argentum in marfupio, quibus fupcllex domic'Etiam fiiftaobuenerint hærcditatei* Quid fades tot Chriftianis facerdotib. adeo locupletibus,ut his inuideant mundani prin/ cipes s’ Quid epifcopis qui rot oppidapofsi/ dent, uß ne di cam de pra-dijs f Ojiid fummis Pontificibus,qui pro cenfu ac pradijs etiâ bel ligeranturcÄtqui hos adeo nö improbamus, ut nee te inter bonos uiros poneremus^nifi il/ lorum oraculis comprobatum. Per hos Chri ftianifumusomnes: horü arbicratu Chrifto iungimur,autà Chrifto fegregamur.Etnon folum dominum cum his pattern habere ere/ dimus,uerumeriam fpiritum Chrifti in illoru finu latere perfuafum habemus.Et adeo nóof fendutnosinillisregijs fumptibusin corium fubftruda palatia, famulorum examina, fer/ ro armari fatellitcs,equirum turmæ,omniagc mis,auto purpurarp rcnidentia,ut huncrerö ftrepitum ad cedefiæ dignitaté pertinere ere/ damus.Verumego, faluoaliorS iudicio,qcf Hieronymus hoe loco fcripfit, inter confilia ponendumdreputo, non inter præcepta. Et ob id in hanc partem fuifie uehcmcntiorcni, quod illius state iam labafeente uera clericoz ru pietatc, magna pars ad mundanu faftum, D ad diuiciarum cupiditatc,efret propêfior,quû propris facerdotum diuitis fint cœleftes, no ter tens,nempe facra dodtina,animus omniu quæ ftultum uulgus miratur contemptor,ui/ tainculpata,lucrû,plurimos traxiflead Chri ftum, triumphus martyrium. Quentur auz temSialibi diuus Hieronymus,accrefeenriz bus ecclcfisopibus,uerasilias opes fuifle diz minutas. Vndc glifeenti morbo fuccurren/ dum putauit,0iin hanc parte conatuseft tra/ here, utnihil pofsiderent, quo falteminme/ diO confiftcrent, amp;nbsp;moderato diuitiarura ufu client contend. ALIVD In eadem,probat legem imperaz toriam,quacautû erat ohm, ne monachiaut clerici capcrent hæreditatcs,cum ea ramen ini qua uideatur. Rurfum innuit idem ab Euan/ gelio ptæcipi, quod leges imperatoriæiubc/ bant, quum ait: Et quafimaiorafintimpera torum Icita, quàm Chrifti: leges timemus, Euangelia contemnimus. ALIVD Qiiodautélêquitur: Gloria epi/ fcopi cft,pauperum opibus prouidere, igno/ miniaoranium facerdotum eft, proprijs ftu/ dere diuitfjs,non omnino condemnacfacerdo tes quidiuidashabent, fed qui illis ftudent.' S tudemus auté ei rei, quam p I urimi facimus, quam(^ magno conatu nobis parare contenz dimus. Condemnat Só epifcopos, qui in profa nos Si impios ufus col light opes, quas in pauz perum fuftentationem oportebat recondi. Poftrez |
|
A Poftremo in hifee rebus habeda eft ratio tern/ porum. Permultum enim intereft inter ph/ mä i 11am ac rudern Chrifti ecclefiam, amp;nbsp;banc noftri tempons.Tune omnibus huius mundi comodis deftituta, folis Chrifti pollebat opi/ bus;atcp his taro gloriofius florebat,quo Ion/ gms ab illis aberat.Deinde paulatim accefle/ runt opes,accefsit principum iam Chriftiano turnfauor;deniqiaccefsitcenfus,accefsit im/ penum, quæ res an cum Chrifti phtlofophia f^^æ’'^^'’haliorumeftoiudicium. Nos feho/ lia fcribimus,non dogmata. Certe piarû men tiume(loptare,uthis pofteaquä contigerunt, ,• pofteaquam recCpta funt,fi non poflunt abq/ ccre,non ad faftum ac libidinem,fed ad publi caih eedefîæ utantur utilitatem,ói habeant ue mtinonhabentes; neeputent eaadornadam Chrifti religionem, fed ad onerandam magis percinerc.Proinde ueteres illi fandi uiri,quo/ niam propiores erant apoftolorum tempori/ bus,S£adhucfpirabatpurum illum, 84 nullis mundi bonis inquinatum Chriftum, permul tafcripferunt,ab hor urn temporu forma Ion/ ge lateqt difcrepätia,U€luti Hieronymus, Am brofiuSjßernardüSjUtomittä Græcos oineis: |
Or t I A. quæ tarnen non côuenit ftatlm in ealumniam. uocare,fed potius ad uitæ correctionem trahe rc:8imagis habere fufpedos mores noftros, quitantoperedifsideant à fanctifsimorum ui rorum monitis,qui Chrifti 84 apoftolorum fe quuti décréta: qui Chrifti afflati fpiritu,ca prodiderunt, turn quibus an noftraconcinat décréta nefcio, certe non concordat uita. Eamqi uitæ rationem inftitUamus, ut non fft ncccflc Chrifti dodirinamad noftros mores, 84ad hominu traditiones detorquere: fed po/ tlusaduerum illud ac fyncerum Chriftiar/ chetypum, noftram uitam omnem, noftraqi, inftitutaaccommodemus.Neqi uero dubito, quin complurcs fint bons mentis epifcopi, at qucinprimishicnoftcrLeo dccimus,uir 0/ mnibus egregq Pontificis dotibus egregiecu mulatus,permultauideant, quæuelint muta riifedoccurfantib. animo tot negocq diffieul/ tatibus,uerentur ne parum féliciter tentata re media,ucrgât in maius periculû,magis optan tes quodoptimû fit,quam exigenteS: amp;quod ipfi quoep Paulo iam tunt accidit, præfcriben tcs:nô quod Chriftofitproximum, fed quod ab his temporibus pofsirobnncn. |
ARGVMENTVM EPISTOLÆ- SE QJVEN TIS.
Heliodorum monachum 84 epifeopû confolatur fuper morte Nepotiani monachi amp;nbsp;presby Kri,exfororenepotis.Acprimum poftpropofitum argumentum, expatiatur in locum iucun dum ac plenum affedibus,de morte à Chrifto deuida. Deinde confolationem aggrediens, uâz g tijsexemplisoftcndit,quatenus Chriftiano fit in amicorum morte dolcndum. Deinde inter/ nufla confolatione,Nepotiani laudes partibuS demonftratiui generis explicat.Poft regrediens adintermiftam confolatione,oftenfamiferiadi breuitate huius uitæ, turn autem publica calami täte temporum,hortatur ad contemptum uitæ,86 ad morum correctionem.
HlER0NYJ«r AD HELIODORVAÎ epitaphium Nepotiani.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Randes materias,fngenia parua non iuftinent^Sd in ipfo conatu ultra uL
K ' ^^® aula,iucc0bunt:quantocp maius fuerit,quod dicendum eft, tanto ma I ! ^'® ot)ruitur,qui magnitudinem rei uerbis non poteft explicare. Nepo.-tianus meus,tuus,nofter,imo Chrifti:SC quia Chrifti,idcirco plus noffer, a Hw?i^^- reliquit fenes,defiderq ftii iaculo uulneratos, amp;nbsp;intolerabili dolore confe
. nbsp;ctos. Quem hæredem putauimus,funus tenemus. Cui iam meS deiudabit ingeniumeî
3 Cinliterulæplaceregeftiêtt'VbieftilIe tçyo JïÛKrv5 nofter,ôf cygneocanoreuoxduD eioreStupet animus,manus tremit, caligant oculi, lingua balbutit. Quicquid dixero^ quia ille non audit,mutum uidetur. Stilus ipfe quafi dillen tiens, óf cera fubtriftior, uel rubigine,uel fitu obducitur. Quotiefcunep nitor in uerba prorumpere,óf fuper tumu-lum eius,epitaphq huius flores fpargere,totiês implent oculi, óf renouato dolorc totus . in funere ftim, Moris quondam fuit,ut fuper cadauera parentu dcfiinaorn in concio-' ne pro roftris laudes liberi dicerent, £^ inftar lugubrium carminû ad fletus, óf gemitus audientiü pedora concitarent.En return in nobis ordo mutatus eft, óf in calamitatê no ftrani perdidit fua iura natura. Quod exhibere ienibus iuuenis debuit, hoe iuueni exhi bemus fenes.Qiud igitur facialJungS tecü lachrymasfSed Apoftolus prohiber, Chri.-ftianor3mortuos,dormicntes uocans. Et dominus in Euangclio. Non eft,inquit, mor $ tuapuella,fed dormit.Lazarus quoqj quia dormierat,fufcitatus eft.Lætcr óf gaudeam, quia raptus eft, ne malicia mente eins mutaret,quia piacuerat deo anima illius f Sed in-uito óf fepugnanti per genas lachrymæ fluunt,óf inter præcepta uirtutum refurreeflio
6’ nisep fpem,credulam mente,defidenj frangit afledus. O mors qua: fratres diuidis, óf
amore
-ocr page 72-24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A D H E L I 6 D O It V M
amorc fociatos,crudclis ac dura dillocias. Adduxit urentem ucntu dominus de defêrW ^ afcendcntê,qui ficcauit uenas tuaSjSC deiolauit fontê tuum.Deuorafti quidem Jonam, 7 fèd óf in Utero tuo uiuus fuu.Portafti quafi mortuum,ut tempeftas mundi conquiefce ret:óf Niniue noftra,illius prgconio ialuaret.Ille ille te uicit,ille te iugulauit.Fugitiuus * propheta,qui reliquit domS fua,dimifit hacreditatem fuam,dedit dileóiam animam fua in manibus quxrentium eum. Qui per Oice quondâ tibi rigidus minabatur: Ero mors tua o mors:ero morius tuus inferne.IIIius morte, tu mortua es : illius morte, nos uiui-mus.Deuorafti,ôf deuorata es,Dumq; aflumpti corporis iblicitaris illecebra, óf auidis faucibus praedam putas:interiora tua,adunco dente confoda funt. Gratias tibi Chrifte 9 ialuator,tua agimus creatura,quod tam potente adueriariS noftru dum occideris, occi difti. Quid ante mifcrius homine,qui æternæ mortis terrore proftratus, uiuêdi fcnfiim ad hoc tantu acceperat,ut periretfRegnauit enim mors ab Adam uRj; ad Moyien, etu “’ fopereos, qui non peccauerunt, in iimilitudinem præuaricationis Adæ. Si Abraham Ïiàacôf Jacobin inferno,quis in cœlorum regno f Si amicitui fuh pcena ofFendentis Adam,âf qui non peccauerant, alienis peccatis tenebâtur obnoxq: quid de his creden dum eft,qui dixerunt in cordibus fuis, no eft deus f Qui corrupti Ôf abominabiles fadi funt,in uoluntatibus iûist'Qiii declinauerunt,fimul inutiles fadîi funt, no eft qui fac/at bonS,non eft ufep ad unufQuod fi Lazarus uidetur in finu Abrahæ, locoq; refngerr), quid fimile infernus Ôf régna cœlorufAnte Chriftum Abrahâ apud inferos,poft Chri num latro in paradifo. Et idcirco in refurreftione eins multa dormientiû corpora fur-' rexerunt,uiià^ iunt in cœlefti Hieruiàlem.Tunccp impletum eft illud eIogium:Surge qui dormis,Ôf eleuare,âf illumïnabit te Chriftus.Ioannes Baptifta in eremo perionat: Pœnitentiâ agite, appropinquauit enim regnum cœlorum. A diebus enim Joannis Ba ptiftæ regnum cœlorum uim patitur,ôf uiolenti diripiunt illud. Flammca ilia romphea cuftos paradifi,ôf præfidentia foribus cherubim, Chrifti reftinôa Ôf reièrata funt fan-guinc. Nec mirum hoc nobis in rcfurrectioc promitti, quum omnes qui in carne, non lecundum carnem uiuimus,municipatum habeamus in cœlo.amp;T hic adhuc pofitis dica -tur in terra: Regnûdeiintrauos eft. Addequod ante refurrectionc Chrifti,notus tan-turn in ludæa erat deus,in Ifrael magnum nomen eius.Et ipfi qui nouerât eum, tarnen ad inferos trahebantur. Vbi tune totius orbis homines, ab India ufep ad Britanniam, à rigida ieptentrionis plaga,ui^ ad feruores Atlantici oceani,tam innumerabiles populi óf tantarum gentium multitudines. Quam uariæ linguis, habitu tam ueftis óf armis pifcium ritu ac Iocuftarum,óf uelut mufeg Sf culices coterebant, (Ahfq, noticia enim'. fui creatoris,omnis homo pecus eft)nunc paisionê Chrifti, óf refirreftioncm eius,cnn Óarum gentium Óf uoces óf litcrae fonant.Taceo de Hebræis Græcis,ôf Latinis,quas nationes ftiæ crucis titulo dominus dedicauit.Immortalem animam,óf poft diflolutio-nem corporis fubfiftentem,quod Pythagoras iómniauit, Democritus non credidit, in 14 côfolationem damnationis fuæ Socrates difputauit in carcere, Indus, Perià, Gotthus, 1$ Aegyptius philoiôphantur. Beftorn feritas, óf pellitorum turba populorum, qui mor i5 tuorum quondam inferqs homines immolabant,ftridorem fuum in dulce crucis frege 17 runt melos,óf totius mundi una uox eft Chriftus. Qiiid agimus animafQuo nos uer- 18 timusfQuid primû aflumimust' Quid tacemusÆxciderunt ne tibi præcepta rhctonif Ôf occupata luftu,opprcftà lachrymis,praîpedita fingultibus,dicendi ordinem non te-nesCVbi illud ab infantia ftudium literarû,ôf Anaxagoræ,ac Telamonis femper lauda 19 taiêntentiafSciebammegenuiflèmortalem.Lcgimus Crantorem,cuius uolumenad 20 confouendum dolorê ftium,ièquutus eft Cicero. Platonis,Diogenis,Clitomachi, Car neadis,Pofidûnij ad lèdandos luftus opufcula percurrimus;qui diuerfis ætatibus,diuer forû ludtum,uel libris,uel epiftolis minuere funt conati, ut etiam fi noftrum arcret inge-nium,deinorû poftet fontibusirrigari.Proponunt innumerabiles uiros, ôf maxime Pe 21 ridem ôf Xenophontê Socraticum,quorû alter amiisis duobus film's,coronatus in con cionediftcruit:alterquûiâcrificansfilium audiftet occifum depofuifte corona dicitur, ôf eandem capiti repo{uiftè,poft$ fortiter in acic dimicante reperit cocidifte. Qiiid me moré Romanos duces,quorum uirtutibus quafi quibufdam ftellis, Latins: micât hifto
-ocr page 73-tPlTAPHlVWL i^EPÔTlANt
A ris ^ PuluiUüs capitolium dedicans, mortuum ut nûciabatur fubito filium, fc iufsit ab» ax fente fcpcliri.L.Paulus feptem diebus inter duorum exequias filiorum triumpbansur» bemin^edus eft.Prxtermitto Maximos, Catones,Gallos,Pifones,Brutos, Scsuolas, x,Metelbs,Scauros,Martios,Cratros,Marcellos,atc^Aufidios,quorumnmimmorin a ' 24 CAU quam in bellis uirtus fuit, 5lt; quorum orbitates in confolationislibro Tullius expli» ac cauit,neuidearpotius aliéna quàmnoftraquæfiffe. Qyanquaamp;hæcin fuggillationem 16 noftribreuiter dióta fint,fi non prüftet fides quod exhibuit infidelitas. Igitur ad nofira ueniamus.Nonplangamcumlacob8lt;Dauidfiliosinlegemorientes,fedcumCm o i? inEuangeliorecipiam refurgentesJudacorumluaus,Chriftianorum gaudium efi. Ad uefperamdemorabitur fletus,^ admatutinumlæticia.Noxptæcefiit,diesante appro-
*’ pinquauit.Vnde amp;nbsp;Moyfes moriens plangitur,lefus abfqjfuncre amp;nbsp;lacbrymis mmonte fepelitur.Quicquid de fcripturis fuper lamentatione dici poteft,in eo fibro quo Pau-lamRomx confolatifumus,breuiter explicauimus. Nunc nobis per aham eundemlocum perueniendumeft,neuideamur praetrita a o ita quo i ueftigia. Scimus quidem Nepotianunoftrumefie cum Chrifto, amp;nbsp;fandom mixtum choris,quodhic ndiifcum eminus rimabatur in terns,Slt; æftimatione quaerebat ibiuu dentem continus diceretSicut audiuimus,fic 2lt; uidimus, m ouitate ciuitatedeinoftritfeddefideriumabfentiaeciusferenonpoffumus nontejcdno-ftramuicemdolentes.Qu^nto iUefelicior, tantoamplius nosm dolore quodtalicam. »9 musbunmVlebant amp;nbsp;fororesLararum,quemrefurre^rumnouerantXtut^uerosl o minisexprinieretaffedus,ipfefaluatorplorauitquerefufcimuruserat.Apoft^^^ quceiusquidixit:Cupiodiffolui8lt;effequot;cumC^^^^
amp;morilucrü;gratiasagit,quodEpapbras de mortis fibiuicini
Kó%K^ardKlt;MuaS^nsfSrfobfeao,utmodumadlitefa^o^^ii^
Bniorilliusfententiæ;Nequidnimis:ObligatO(^paruperuulnere,audmlaudesei^^^^^^^
iusfemperuirtutelactatuses.Necdoleas,quodtalemarni ens, e g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;5 nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;-30 nbsp;nbsp;nbsp;babuerkEtficutbiquiinbreuitabcllâterrarumfituspngut, itainparuoifto uol^^ ne cernas adumbrata,nonexprefl'afignauirtutum;Su cipiasq/anois nbsp;nbsp;nbsp;eorumoefta luntatem. Præceptafuntrbetorum,utmaiores eins quilaudanduseft^ altiusrepetantur,ficc^adipfumpergradusfermo^rueniat,quoui e nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;' nisquirtutibus illuftrior fiat,ÓC aut non degenerate abonis,aut me '° nbsp;nbsp;nbsp;P reaul uideatur ,Ego carnisbona,quacfemper amp;nbsp;ipt contempfit, mammae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandhit-ram'.Necmeiadabodegcnere,ideft,dealienisbonis,curn ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n , n
31 nbsp;nbsp;nbsp;ri,lfmackm,Slt;Efau peccatores genuerinf. amp;nbsp;eregione,lepte m ca a g
tur.Ergo qu3enonpeccauerit,ipfauiuet.Necuirtutes,necuitiap
tantur. Ab eo tempor ecenfemur, ex quo in Chrifto renafcirnur. er Slt;manelupusrapaxBeniamm,aduefperamdiuiditefcam,Anariiacouifubtmttensca-ïx put Jgitur^ Nepotianusnofter, quafiin£antuVusuagies,ÓCrudispuer, fubitonobis, poffet,fororemcumparuulouiduam'.demQe,ncouiiumuiaivivu nbsp;nbsp;, dulcifsimumcóferuares.Eficcftenimflledequotibiquondauaticma us urn, ice par-uulusexcohopendeat nepos .K.e€eret,inquam,aims.^modmpaatqmi 1 la, uje 1 arrvf de SC candentfimo,corpus eius cilicio tritumfit,quodftans antefecuhpoteftat^,\urida ieiunnsoraportauerit,quodadhuc fub alteriusindumentis^herimi itauent 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’quot;^’^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nhabueritcingulü,utu3uis,pupilhs,orphanis,opprefsis,miferisoamp;fitbuemret.Mihin^^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placentdûationesiftæimperfedæferuitutisdeÆtCenturioncmCornehum
iuftum,ftatim audio bapti’zatum.VeruntamenueVutmcunabulaquaedanafienusfidet comprobemus,utquifubahemsfignisdeuotusmilesïuit,donanduslaureafit,poftqua fuoregicoeperitmdfiaiC.Ealthco pofito habituepmutato, quicquid caftrenfis pecu-
-ocr page 74-24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ADHELIODORVH
lij fuit,in pauperes erogamt. Legerat enirn: Qui uult perfedus cfTcjnendat omnia qux habet,amp; det pauperibus,06fequatur me.Et iterum: Non potcftis duobus dominis Ïcr-uire,dco ÖÓ mammonx. Excepta inlt tunica,Só operimento pari,quo tedo tantum cor porCjfrigus excludcret, nihil fibiamplius reièruauit. Cultus ipie,prouinciæmorcm fe^ quens,ncc mundicijs nee ibrdibus notabilis erat. Cum^ arderet quotidie, aut ad Aegy pti monafteria pergere,aut Mefopotamig uiiere choros,uel certe infularum Dalmatian, ?4 quæ Altino tantum freto diftant, iblitudines occupare, auunculum pontificê delêrere non audebat,tot in illo cernens exempla uirtutum, dornig habês unde diieeret. In uno ateg eodem imitabatur monachum, 5lt; epiieopum ucnerabatur. Non,ut plerifq: acd dere iblet,afliduitas familiaritatem,familiaritas contemptum illius fecerat,ied ita eu cox Iebat,quafi parentem:ita admirabatur,quafi quotidie nouum cerneret. Quid multas Fit clericus, 0^ per iolitos gradus presbyter ordinatur.Ieiu bone,qui gemitus,qui duh' tus, quæ cibiinterdidio, quæ fuga oculor um omnium. Turn primum ô^^ fol um auuncu Io iratus eft. Querebatur ie ferre non pofte, Ôf iuuenilem ætatem incongruam iâcerdo^ tio caufabatur. Sed quanto magis repugnabat,tanto magis in iê ftudia omnium concita bat, Ôf merebatur negando, quod elle nolebat: coq? dignior erat,quo le clamabat indt* gnum. Vidimus Timotheumnoftritemporis,ôf canosiniapicntia,eledum^ à Moyfe ,$ presbytcrum,quem ipic Iciret efte presbyterum.Igitur clericatum non honorem intelli gens,ied onus,primam curam habuit,ut humilitate fuperarct inuidiam.Deinde ut nub lam obicœni in le rumoris fabulam darct,ut qui mordebantur ad ætatem eius,ftuperent ad contincntiam,fubuenirc pauperibus, uifitare langucntcs,prouocare hoipitio,Icnire blanditijs,gauderecumgaudentibus,flcre cum flentibus. Cæcorum baculus, efuridP tium cibus,ipes mifêrorum,iolamen lugentium fuit. Ita in fingulis uirtutibus eminebat, quafi cæteras non haberet. Inter presbyteros SC cogquales,primus in opère,extremus in ordine. Quicquid boni fecerat,ad auunculum referebat. Si quid forte aliter euenerat $ putarat,iliumneiciie,fèerraftèdicebat.Inpublico epiicopum,domipatrênouerat: gra- p uitatem morum,hilaritate frontis temperabat. Gaudium in rifu,non cachinnum intcllf geres. Virgines óf uiduas Chrifti honorare ut matres,hortari ut fororcs,cum omni cafti täte. lam ucro poftquam domum ie contulerat, óf relicfto foris clerico,duritiæ ft tradide^ rat monachoruxreber in orationibus,uigilans in precando. Lachrymas dco,non homp nibus offèrebat,ieiunia in aurigæ modum pro laisitudine Óf uiribus corporis attempera bat.Menfæ auunculi intererat, óf fic appofita quæq; libabat,ut óf iuperftitionem fuge^ ret, óf continentiam ftruaret. Sermo eius per omne conuiuium de ftripturis aliquid pro ponere,libenter audire,reipondere uerccundc,recta fuftipere, praua non acriter confu tare,diiputantê contra ft magis docere,quam uinccre. Et ingenuo pudore,qui ornabat ætatem,quid cuius eftct,fimpliciter connteri.Ättp in hune modum cruditionis gloriam declinando,eruditiisimus habebatur.IIlud,aiebat,Tertulliani, iftud Cypriani, hoc La^ jtf dlantij,illudHilarqeft,SicMinutiusFelix,ita Vieftorinus, inline modumeft loquutus Arnobius.Me quocp,quia pro fodalitatc auunculi diligebat,interdum proferebat in me dium. Ledione«^ affidua, óf meditationediuturna,pc(ftus fuumbibliothceamfcccrat Chrifti. Quoties ille tranfmarinis cpiftolis deprecatus cft,ut aliquid ad ft ftribere.^Quo-tiens noefturnum de Euangelio petitorem,óf interpcllatricem duri iudicis mihiuiduam exhibuitfCumcg ego filentio magis quam literis denegarem,óf pudore rcticcntis,pudo rem fuffunderem poftulantistauuculum mihi oppofuit prccatorem, qui óf liberius pro alio peteret,óf pro reuerêtia fteerdotij facilius impetraret. Feci ergo quod uoluit,ôf bre uilibeno,amicitias noftrasæternæmemoriæ confteraui. Quoftiftepto Crœfiopes,ôf Darij diuitias ft uicifte iadtabar. Ilium oculis, ilium manibus,illum finu,inum ore tenex bat. Cumq? in ftratu frequenter euolueret,fuper pcóus ibporati, dulcis pagina decide^ bat. Si uero peregrinorum,fi amicorum quiipiam uencrat,Iætabatur noftro fuper ft tex ftimonio. Et quicquid minus in opuftulo erar,djftindiionc moderata, óf pronunciatiox nis uarietate pcniabat,ut in recitando illo,ipft uel placcre quotidic,uel diiplicere uidere tur.Vndehicferuor,nifiex amoredcifVndelegis Chrifti indefefta meditatio,nffiex defiderio eius qui legem deditfAlq nummum addant nummo, óf mariupium fuffocan js tes,ma
-ocr page 75-E P 1 T A P H Ï V M Fl E P o T I A N Ï
X tes.matronamm opes uenentur obfequijs'.fint ditiorcs monachi, quam fucrant fecuU resipofsideant opes fub Chrifto paupere,quas fub locuplete diabolo nó habucranf. œ fufpiret eos ecclefia diuites, quos tenuit mundus ante mendicos. Nepotiat^s nolter aurum calcans,fchedulas confeflatur.Sed ficut fui in carne contemptor cft, amp;nbsp;pauper
gt; utcmcedit omationitatotum animx inueftigat ornatum. Ad comparationemqui-dem fuperiorû modica funt,quæ diduri fumus,fed amp;nbsp;in paruis idem animus oneduur. Vtenim creatorem non in cœlo tantum miramur,Slt; terra,fole,oceano,elephantis,ca^ melis,equis,bubus,pardis,urfis,leonibus,fed amp;nbsp;in minutis quocg animalibus, formica, culice,mufcis, uermiculis, amp;nbsp;iftiufmodi genere, quorum magis fomus corpora q^m 5 9 nomina,eandemcfe in cundis ueneramur folertiamnta mens Chrifto dedita,æque nbsp;in \ maioribus,amp;: in minoribus intenta eft,fciens etiapro ociofo uerbo, reddendam elle ra tionem.Erat ergo folicitus,fi niteret altare,fi parietes abfque fuligme, ft pauimenta ter fa,fi ianitor creber in porta, uela femper in oftps, ft facrarium mundum, i ua a ucu^ lenta, ÔC in omnes cæremonias pia folicitudo difpoftta, non minus non maius neg P gebat officium. VbicuncR eum quæreres,in ecclefia inuenires. Nobilem uirum bium miratur antiquitas,qui etiam Romanac fcriptor hiftorix eft, fed magis ex pi ura quam exliteris nomen inuenit : 2lt; Befelehel noftrum plenum fapientia l''^^’-^ ^ fcripturateftatur.Hyram quo® filium mulieris Tyriæ,quod alter tabernaculi,alter tem plifijpelledilemfabricatifint QÏiomodo enimlætæfegetes, amp;nbsp;uberes agri,interdum *® culmis,ariftiscftluxuriant:ita præclara ingénia,^: mens plena uirtutibus,in uariarum ar tiumredundat elegantiam.Vnde amp;nbsp;apud Græcosphilofophusillelaud^ur,quiomne quoutcreturufqadpallium8lt;anulum,manufuafadumgloriatuseft.HocidempoU » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41 fumus,2lt; de ifto dicere,quibaftlicas ecclefiæ,^ martyrum conciliabula, diuerfts tlorv bus,8lt; arborum comis,uitiumcB pampinis adumbrarit,ut quicquid placeb^ in eccle-’ fia,tarn difpofttione quam uifu,presbyterilaborem amp;nbsp;ftudiumteftarctur. nbsp;nbsp;nbsp;a ^ uirgt;-tuie,cuius taliaprincipia,qualis finis ent:O miferabilishumana conditio,^ line Chr^ E fto uanu omne quod uiuimus. Quid te fubtrahisCquid tergiuerfans oratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t enim v mortemillius differre pofsimus,8lt; uitam facerelongiorem,fic timemus a u timu per^ uenire.Omniscarofœnum,8lt;omnisgloriaeiusquafiflosfœni.V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecorai 41 facies,ubitotius corporis dignitas,quo uelutipulchro indumento,pu c ritu oanim t ueftiebaturc'Marcefeebat prob dolor flante auftro lilium,0C purpura uio cqn pa orera fenfimmigrabat.Cum® febribus æftuaret,8lt; uenarumfonteshaunret calor, lallo angt; helitu triftem auunculum confolabatur .Lmtus erat uultus ,2lt; uniuer is area p oran igt; , bus,folusipferidebat.Proncerepallium,manuscxtendere,uiderequo aqnonui cgt; baut,Slt; quafiin occurfum fe erigens,falutare uenientes.lntelligeres ilium non emori, fed emigrate,amp; mutare amicos,nonrelinqucre.Voluuntut per oralacnrymæ, 0 r mato ammo,non queo dolorem difsimulare que patior.Qtiis credcret in ta ' ' pore noftra necefsitudinis recordari,8lt; ludante anima,ftudiorum fcire dvueedmequot; p prebenfaauunculimanu,hanc,inquit,tunicam,quautebarinminiftenoC ri urnittc dfledifsimo mihi,etate patri,fratri collcgio;Slt; quicquid a te nepoti debebatur a e us, in ilium transfer,que mecû pariter diligebas. Atq; in talia uerba defecit,auunculum ma iquot;^^ nu,merecordationecótredans.Scio,quodnoluerisamoreminteauiumlic probate, amp;nbsp;affedum patrix magis quxftlfc in profperis. Sedhuiufeemodi ouicm in borus meun dus eft,in mails gtatius.Totahunc ciuitas,totaplanxitltalia. Corpus tatalulccpit, a^ nima Chrifto teddita cft .Tu nepotem quxtebas,Ecclefia facerdotem. Ptxcelsit te tuc ceffbt tuus.Quod tu eras,ille poft te iudicio omnium merebatur. Arque ita ex una do^ , mo duplex pÓtificatus egteffa eft dignitas,dum in altcro gratulatio eft, quod tenue rif.
inaltetomoeror,quodraptus fit,nc teneret. Platonis fententiaeft, omnèfapicntimn uitam,meditationê efte mortis. Laudant hoc philofophi, 2lt; m cœlum uf^ fetunt. bed ; nbsp;multo fortius ApoftolustQuotidie,inquit,morior per gloria noftram. Aliud cft enim
conati,aliudagere,aliuduiuete motiturum,aliud mori uidurum. Wc moritutus eft ex glotia,iftemoritut femper ad glotia.üebemus igitur,Slt; nos animo prxmeditati, quod aliquaitdo futuri fumus, SC quod uelimus nolimus, abeffelongius non poteft.Nam ft c nongen-
-ocr page 76-3.6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ADHELIODORVM
nongentos uitæ excederemus annos,ut antediluuium uiuebat humanu genus, amp;^Ma ^ thulalem nobis tempora donaretuntamen nihil eflèt præteritalongitudo,quae eflè de-- 4ï filïèt.Etenim inter eum qui decern uixit annos,amp;r eum qui mille: poftquam idem uitx finis aduenerit, SC irrecufabilis mortis necelsitas, tranfaCtum omne tantudem eft,niß quod lenex magis onuftus peccatorum falce proficilcitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^
Optima quæç^ dies milèris mortalibus æui
Prima fugit,lubeunt morbi, trilhscg ieneélus,
E t labor, SC duræ rapit inclementia mortis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neuius poeta: Pati,inquit,neceflê
cft multa mortalê mala.Vnde6lt; Niobam,quiamultüfleuerit,in lapidé Ô^ diueriasbe ftias cômutatam finxit antiquitas. Et Hefiodus natales hominû plangens,gaudet in fit nere,prudentercß Ennius Plebes,ait,in hoc régi anteftat loco, licet Lachrymare ple 47 bi,regi honeftate no licet. Vt régi,fie epilcopo,imô minus epilcopo ^ regi.Ille enim nolentibus præeft,hic uolentibus:ille terrore fubijcit,hic feruituti donatur: ille corpora euftodit ad mortem,hic animas lèruat ad uitâ.In te oculi omnin dirigûtur, domus tua, amp;nbsp;conuerlàtio,quafi in fpecula conftituta,magiftra eft publie^ difeiplinæ. Quicquid fe ceris,id fibi omnes faciendum putant. Caue ne committas,quod aut qui reprehenderc uolunt,digne lacerafiè uideantur,aut qui imitari, cogantur delinquere. Vince quantum potes,imô plus quam potes, molliciem animi tui, Ôé ubertim fluentes lachrymas reprime,ne grandis pietas in nepotem,apud incredulas mentes, deiperatio puteturin deum.Defiderandus eft tibi quafi abiens,non quafi mortuus,ut ilium expeeftare , non amififlè uidearis. Verum quid ago, medens dolori quem iam reor, 6f tempore Ô^ ra-tione ledatum,ac non potius replico tibi uicinas regum miferias, ÔC noftri temporis ca Iamitates,ut non tam plangendus fit, qui hac luce caruerit, quam gratulandum ei,qui de tantis malis euafent quot;Conftantius Arianac fautor hæreieos,dum contra inimicum pa ratur, amp;nbsp;concitus fertur ad pugnam:in Mopfiuiculomoriens, magno dolore hofti 4 reliquit impcnü.lulianus proditor animae fuae,óó Chriftiani insulator exercitus, Chri- p ftum iènfit in Media,quem primum in Gallia denegarat,dum^ Romanos propagate uultfines,perdiditpropagatos,Jouinianus guftatis tantum imperialibus bonis,foetore 4? prunarum fiiffocatus intcrijt:oftendens omnibus,quid fit humana potentia. Valcnti-nianus uaftato genitali iblo,6lt;^inultâ patriam derelinqués,uomituÏanguinis extindtus eft, Huius germanus Valens Gotthico bello uiólus in Thracia:eundem locum ÓÓ mor $” tishabuit,ÓC fepulchri.Gratianusab exercitu fuoproditus, 6C ab obuijs urbibus non receptus,lud!briohoftifuit,cruentæq; manus ueftigia,parietes tui Lugdune teftantur. Adolclcés Valentinianus ÔCpene' puer,poft fugam,poftexilia,poftrecuperatum mul- 5* to ünguine imperium,haud procul ab urbe fraternæ mortis conicia,necatus eft:0^ ca-dauer exanime fuipendio infematum. Quid loquar de Procopio, Maximo, Eugenio, qui utiep dum rerum potirentur, terrorigentibus crâtrOmnes captifteterunt ante ora ui(ftorum,ÓL (quod potétiisimis quondam,mifcrriiTium eft) prius ignominia lêruitutis, quam hoftilimucroneconfofsifunt.Dicataliquis: Regum talis conditio eft, feriunt^ fummos Fulgura montes. Ad priuatas ueniam dignitates, nee de his loquar qui bien nium excedunt,atque,ut caeteros prætermittam,fuffîcit nobis trium nuper conlulariu diuerlos exitus Icribere. Abundantius egens Pityunte exulat.Rufini caput pilo Con- 5’ ftantinopolim geftatum eft, ÖC abicifta manus dextera ad dedecus iniatiabilis auariciæ, oftiatim ftipem mendicauit. Timafius praccipitatus repente de altiisimo dignitaris gra du,euafiftè iè putat,quod AlEc uiuit inglorius. Non calamitates nuferorum, led fragilem humanæ conditionis narro ftatum. Horret animus temporum noftrorum ruinas perlèqui. Viginti amp;nbsp;eo amplius anni fuut,quod inter Conftantinopolim, amp;nbsp;alpes lu- 5j lias,quotidie Romanus languis effunditur.Scythiam,Thraciam,Macedohiam,Darda niam,Daciam,Thelîàlonicâ,Achaiam,Epiros,Dalmatiam,cuncftas(^ Pannonias Got thus,Sarmata,Quadus,Alanus,Hunni,Vuandali,Marcomanni, uaftant,trahunt, ra- $4 piunt.Quot matronae,quot uirgines dei,5C ingenua nobilia^ corpora,his beluis fuere ludibriofCapti cpiïcopi,interfcdti presbyter!, dC diueribrum officia clericorum. Sub-uerße eccleliæ,ad altaria Chrifti ftabulati equi,martyrum effoffg reliquiae, Vbiq; Indus, ubieß
-ocr page 77-EPITAPHÏVM NEPOTIANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27
A ubiqp gcmituSjamp;fplurima mortis imago.Romanus orbis ruit, 06 tarnen ceru/xnoftra ereóia non fleditur. Quid putas nunc animi habere Corinthios,Athenienies, Lacedae monios,Arcadas,cun6ïam^ Græciam,quibus imperât barbarie' Et certe paucas urbes nominaui,in quibus olim fuere régna non modica. Immunis ab his malis uidebatur 0-ricnsjóf tantum nuneqs confternatus.Ecce tibi anno præterito ex ultimis Caucafi ru-pibus immiisi in nos,non iam Arabie,fed ieptetrionis lupi, tâtas breui prouincias per.-^^ currerunt.Quot monaiteria capta;quot;'C^iantæ fluuiorurn aquæ humano cruoremutatæ funtt’Obfefla Antiochia, 06 urbes reliquæ quas Halis, Cydnus, Orontes, Euphrateseg præterfluuntiTraéH greges captiuorum: Arabia, Phœnice,Palæftina, Aegyptus timoré captiuæ. Non mihi filinguæ centum fint,oraeg centum, Ferreauox, Ömnia poe-narum percurrere nomina poisim. Neeg enim hiftoriam propoiui icribere, fed noftras breuiterfleremiierias. Alioquin ad hæc merito explicâda,ô6 Thucydides Ô6 Saluftius muti fint.Felix Nepotianus,qui hæc non uidet,felix qui hæc no audit. Nos miieri, qui aut patimur,aut patientes fratres noftros tanta peripicimus. Et tarne uiuere uolumus, eoseg qui his carent,flendos potius quam beatos putamus. Olim offenium ientirnus, nee placamus,deum. Noftris peccatis barbari fortes font. Noftris uitqs Romanus fu-peratur exercitus,06 quafi non hæc foffleerent cladibus,plus pene' bella ciuilia, quam hoftilis muero confumpfit.Miieri Iifaelitæ,ad quorum comparationem Nabuchodo-nofor feruus dicitur.Infelices nos,qui tantum diiplicemus deo,ut per rabiem barbaro-rum,illiusinnosiradefeuiat.Ezcchias agit poenitentiam, Ô6 centumodtagintaquiiug milia Aflyriorum ab uno angelo,una nocte deleta font. loiàphat laudes domini conci-nebat, S6 dominus pro laudante foperabat.Moyiès contra Amalech,nó gladio,ied ora tione pugnauit. Si erigi uolumus,profternamur. Proh pudor, Ô6 ftolida uicg ad incrcdu htatem mens.Romanus exercitus,uidor orbis 06 dominus,ab his uincitur, hos pauet, hoium terretur aipeóu,qui ingredi non ualent. Qui fi terram tetigerint, ie mortuos ar 57 bitrantur.Et non intelligimus prophetarum uoces: Fugient mille uno periequentee* B Nee amputamus caufas morbi, ut morbus pariter auferatunftatim^ cernamus iagit-tas,pilis:tiaras,galeis:caballos,equis cedere. Excelsimus confolandi modum,06 dum unius mortuos fiere prohibemus,totius orbis mortem planximus. Xerxes ille rex po-tentilsimus,qui fobuertit montes,maria conftrauit,cum de foblimi loco infinitam ho-minum multitudinem,S6 innumerabilem uidiflèt exercitum : flefie dicitur, quod poft centum annos nullus eorum,quos tune cernebat,fopcrfoturus elïèt. O fi pofiemus in talem aieendere ipeculam, de qua uniucriam terram fob noftris pedibus cerneremus. Iam tibi oftenderem totius orbis ruinas, gêtes genti bus, 06 regnis regna colliia,alios tor queri,aliosnecari,aliosabforberi fluóibus,alios ad fenaitute trahi;hic nuptias, ibi plan-ÓumaHos naici,iftos mori:alios affluere delittjs,a!ios mendicaie: 06 non Xerxis tâtum exercitum,ièd totius mundi homines qui nunc uiuunt,in breui fpacio defoturos. Vin cit ièrmo rei magnitudine,06 minus eft omne quod dicimus.Redeamus igitur ad nos, Ô6quafi e'cœlo defcendètes,paulifpcr noftra uideamus. Sentis ne obfecro te,quâdo in-Ens,quando puer,quando iuuenis, quado robuftæ ætatis,quâdo fenex fadtus fis^Quo tidie morimur,quotidie commutamur,06 tarne æternos nos cfiè credimus. Hoc ipfom quod di(fïo,quod lcribitur,quod relego,quod emendo, de uita mea toUitur. Quot pun da notarq,tot meorum damna hint temporum. Scribimus atcg reicribimus, tranieunt maria epiftolæ,ô6 icindente folcum carina,pcr fingulos Hudius ætatis noftræ momenta minuûtur.Solum habemus Iucri,quod Clirifti nobis amore ibeiamur. Charitas patiês eft,benigna eft:charitas non zclatur,non agit pcrpcram, non infiatur, omnia foftinet, omnia credit,omnia iperat,omnia patitur. Charitas nunquam excidit. Hæc iemper ui-uit in pedore,ob hanc Nepotianus nofter abiens præiens eft, Ô6 per tanta terrarn ipa-cia diuiiôs,utraq; compleditur manu. Habemus mutuæ obfidem charitatis. Jungamur ipiritu,ftringamur affeeftu, Ô6fortitudinemmentis, quam beatuspapa Chromarius oftendit in dormitione germani,nos imitemur in filio. Illum noftra pagclla decantet,il-lum noftræ literæ fonent.Quê corpore non ualemus, recordatione tencamus. Et cum quo loquinon poflumus,de eo loqui nunquam definamus.
C 3
S C H 0
-ocr page 78-|
28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N E P I T A P H I V M SCHOLIA STiluscft,cuiufmodi ferme in cæteris epi/ ftolis ar dens ac uarius. CompofitiOj com matis,colis, ac penodisubiep rotunda. Schematis præcipuegaudetjcontrarijs amp;nbsp;con têtionibus.Adnominationes rarius adhibet, fedaptifsimas. Sententias ubiq? captae,fed fez liciter:præfertimin claufulis epiphonematis loco. Trafitiocs crebras habet, propterea qcf diuerfis ex rebus,diuerfisqp autonb.ueluti cê tones ac rapfodias concinnat. Nee cas tarnen ociofas,aut frigidas elTe finit,fed locis commu nibus,afFedibus,acfententtjs cxplct. Totus hiceftinaffedibusillisgrauioribus,quos ar« #» uoeât.Vndefæpenumero figuris tragocdia rumutitur. Si genus argument! requiras, epitaphion eft. Diffcrt aute cpitaphion autore Seruio,abEpicedio, qcP hocinfunere folcat adhiberi,illudpoft fepulturam. Vtracpuox Græcaeft.Nâ Txfiamp; fcpulchröeft, zijlot doz lor,quibusacceditprxpofitio w. Mixtueft hoe genus,ex eo quod appellant 'nn^akrtkif, fi uc 'i)'Ku,utx?ilii^, ideft,demonftratiuu,autlauz datoriü,84exeoquod TirafXftvSiiJi/tif/^ ideft,cóz folatoriûuocât.Namæquiore animo ferimus mortem noftrorum, fi cum laude decefferint. i «If Grades materias.] Pars eft exor dialis, red dit enim attentiores,cQ ftatim oftendie rei ma gnitudinemtantam,utingenio confequi non pofsit. lt;nbsp;Suftinêt.]TrâsIatum eftab ijs qui onus in humcros fufcipiût. Allufit autemad Hóratianum illud in arte poëtica: CiliæritematcriâjUeftris qui feribitis aptam Viribus,8i uerfate diu quid ferrereeufent, Qiudualeanthumeri. lt;([Explicate.] Expli camus no tantum cum quod fentimus ucrbis cfTerimuSjUerSetiam eu rem diffieilem expcdi mus,confîcimuscp. lt;nbsp;Nepotianus. ] Hæceft propofitio,fummam argument! cop leerens, no nuda tamen,fed ardens afFedibus. Nam to turn hoc genus in afFcAibus eft pofitum. «if Mcus,tuus,noftcr.]Hæcincifa,ueIutà fin gultientepronunciâtur. Habentaute Empha firn finguIa.Primö cnim per fc grauis emphaz fis eft in nommib. propr!js,qd’ genus, fi quis dicat:0 rem nouam,Tartareto non placet Ci ccronisoratio. Turn illud apud Qpmtilianü lib.primo cap.de ufuargumentorü. Qpintus Varius Sucronenfis,a!t: Aemilium Scaurum rem pop. Rom. prodidifie. Aemilius S caurus ncgac.Mcus aöt 84 tuus,noftcr,affectuum pro nominafunt. «f Imo Chrifti.] Duplex corre flio eft. Nam perinde quafi præ dolore perpez ram uocaffet fuum,addit Chrifti: Idep rurfum corrigit fubfjciens:Et canto plus nofter. Proz pterea quod in illo nihil aliudamarent, quam ipfum Chriftum: qui quidem amor, demum j eftChriftianus ^Reliquitfenes.] Tiraf®- eft, ■ à circunftantiaætatis.Nam !uuenûmors,miz ferabilior ac flebilior ene cöfueuit: propterea, quod immatura,praefertim fenibus, quorum |
N E P 0 T I A N I omncfolatiumcftinnepotibus. lt;^IaculouuI C neratos. ] Addit «^«W/x/metaphora. GenuS autem hocaffelt;ftus,a definitione uocat MacrO biuSjSacurn.lib.iiij. «jf Qycmhærcdê.]Epiz phonemaeft,quo cocludit exordiö. Cui iam meü.]Excurritfuomore poft expofitionem, in campum iucundis ac pqs afFeeftibus plenö, exaggerans mortis fæuitiâac tyrannidem, ut magis apparcat quanta debeamus lefu Chriz fto, qui fol us earn fua morte domuit. Habet au temalîerftum defîderantis amp;nbsp;interrogationes fîguratæ.Ouidius:Cu!colarinfelixf «|f Defu dabit.] Metaphoraà corpore ad animum de/ fledens uocem. lt;f Geftient.] Duplex eftme/ taphora:ut,FerrQlt;^ armareueneno.Nam cuz pere litcrülas,translatic!um erat,geftirc uero quodeftcorporis,bis translaticium eft. lt;if «îzâ4zlt;,/,] Ideftjfciftator. Nâ Màa// feeftari, fine perfequi fignificat. A mbiguum uerbum, quemadmodumamp;apudLatinos. Porro Nez potianus adeo ftudiofus état æmulandi Hicro nymum,utmorics etiamillius uerba referrer, ficuti mox indicabimus. Qpan^ hoc fane loz colcgcndumarbitror, ifytuXiùhrdf, hoceftope ris exa(ftor,quod is urgerct Hicronymum, Si impelleretadfcribcndum. Qpodque extorfe rat,adamabat,8d uoce fua commédabat alijs. Ambrofius notarios ac librarios fuo fumptu fuppeditabat Origeni,fcribent! cômentarios in facras literas,quotidic ceu péfum ab eo exi gens, undeOngenesinquadam cpiftolauo/ D cateum ifyntâiiiàrlui. Ita Hieronymus in Hippo lyto. Nam illic ex Sophronio Græcouocem hancreftituimus. «|fCygnco.j Decygnican tu,fuperius dirtumeft.Vfuseftautem Græca poiTefsiua uoce,quod cygnus Græca fit diccio àvKiiamp;, unde àvHva®-. Nam Latina funt, olor, Kolorinus. lt;|f Stupetanimusamp;c.] Comma/ î ta funt,Si àirviiÂrix. Deinde eSparia, quæfehe mata mire conueniunt affecribus, Deinde diz ftributionem habent iucundifsimam, cû aniz * mo tribuit ftuporem,manibus tremoré, oeuz 1 scaliginem,linguæbalburiem.Solêt autem hæcinimmodico dolorcaccidere. lt;nbsp;Mutû.] Infans Si ineloqucns uocat. Suggeritenim faz cundiam auditor quoep. lt;(f Stilus ipfe.] Auz dacem Si hypcrbolicam metaphoram mitigaz uit adiungcns, quafi. Quan^ hanc quo^i Faz bius permittitgrauioribus affedibuS. lt;nbsp;Ruz biginc uel fitu.] Rubigincmad ftilum, qui fer reus efte confucuit,refert:fitum ad cerâ. Nam olim in tabulis ceratis feribebât. lt;fEpitaphij flores.] Allcgoriaerat,nificpitaphtjjhoceft, propriamuoeê admifeuifiet. Porto moserat antiquis coronarc defuneftorû pyramides ac fepulchrisflores, præcipue uiolas,ob coloré ferrugmeum, Sicuprefsi frondes infpergere. VndePerfianum illud: Nonnuncètumulo,nÔnuncè manibus illis, , Nafeentur uiolæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et Prudentius in exez quiali carmine: Nostedafouebimusofla, Violisep Si fronde perenni. nbsp;nbsp;Hoc autem loz topa |
|
SCHOL 4 co pahim oftendlt epitaphium e(re,non cpiccz diû.Attotâhæc i^ttiitütut cófpedlatïut exag/ gevet quod dixcrat defidertj laculo uulnera/ tos. lt;|' Moris.]Pathoseftamodorei.Nâpræ pofterü eft,ut parentes fupcrfint libens, eoep acerbius. Lugubrium- J Qjias Nænias uo/ cant. Vnde Horatius ; Ab fint inani funere Nae niæ.Extat in hoc genere oda huius: Qins defigt; derio fitpudorautmoduscExtataliquot Sta tij epicedia.Extat Daphnis Vergiliana, apud Theocritum Adonidis epitaphium. «j'En.] Hienondemonftrantiseft, fedaffedui (eruit. lt;nbsp;Qiiodexhiberefen.6£c.]Elegans eft àtfTt/4^ jx^iAi^ ideft,cómutatio.Nonedunt, utuiuât, feduiuüt,utedant. «f Qind igit faciafj Sche niata,fubiedio,ac dubitatio, fimulqp dilema. Nam utranep partem rcfellic. Siquidê amp;nbsp;dole/ reprohibetfides;amp;gauderenon finit dolor. ^Dormientes.] Eft in prima ad The(Taloni/ cen.epift.cap.iiij. Nolumus uos ignorarede dormientibus.Itemprimæad Corinthios ca. xv.Ergo qui dormierStin Chrifto, perierût. Ati^inibipaulo poft: Nunc autem refurrexit Chriftus à mortuis,primitiæ dormientium. lt;nbsp;Non eft mortua.] Eft apud Matthæû cap. ix.CumIefusdifcufîàlanguentium ac cumul tuantiumturba,principisfiliamad uitam re/ uocat. Noneratmortua Chrifto,cuifacilius cratexcitaremortuam,^ cuiquam mortaliü 5 expergefaceredormiente. Hf Lazarus. ] Eft apud loannem cap. undecimo. Lazarus ami/ ® cus nofter dormit, fed uado utà fomno exci/ têeü.Ne^ folûarcanæ liters dormiétes appel lant,uita defundos,propter fpem refurredio nis,uerumetiam Homerus v^rm/ms^iSxvxTii//, id cft,Somnum amp;mortem,fratrcs efTe fingit, L^-inÿ irvftfjii/ii70 hainyiiiÿTii ftttinn/. Rurfum alibi mortem jci’^.itupvirt/nfi, ideft,ferreum fomnum appellat. Atep iterö, UTrinn tiÿà Sai/if^a/ JhJiv/^xoaifi^ multâ uidelicet fimilitudinê mortis amp;nbsp;fomni fignificâs.Icêalio in loco rv)'fiTamp;,S^i7amp;j êxnxT^ a)'}(,ifx imut. Notum eft amp;nbsp;illud Diogcnis, quê cö medicus fomno prclTum excitafTet, rogaf/ fetqi nunquid fcntiretmali, nihil, inquit,Nam fraterfratrem occupât, fi'gnifîcâs fomnû eum efie mortis ini tium. Adducitinhöc fenfumSi alianonnuIla,Plutarch. inlibello cófolacorio ad Apolloniu. Qi.iin etiam Horatius in odis, mortem perpetuum foporê uocat :Ergo Qyin tiliö perpetuus fopor Vrget.Et Maro: In æternam clauduntur lumina noclem. Item Ouidius in amore: Stulte qd eft fÔnus,gelidæ nifi mortis imagof Longa quiefcêdi tempora fata dabunt. Et Catullus: Nox eft omnibus una dormieda. ^ lt;0morsqusamp;c.]Tempeftiuaexclamatio poft tot locos affeeluum. Allufitautê ad ucr/ ba Ofeeprophetæ,quæfunt apud 1115 ca.xii|. Confolatio abfcódita eft ab oculis meis, quia lpfe,nimirüinfcrnus,intcrfratresdiuidet.Ait fcfeinconfolabiliterdolere, cö cogitat mortis tyrannidemaefæuitiâ,etiam cöiundifsima di |
I A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i? ftrahcnrê.Porróin naturæ uinculis, nihil fra/ trum charitatecopulatius.Vndefratrc, quafi ferè alterü didu, exiftimant gramatici,S4 Græ cis «JliTifif, quafi ^/{ic^i'gt;if)amp;, q ex eodem pro/ dierie utero.Nam A^fivr Græcisuuluâfonat. Sed fortiora funt uincula fpiritus $ carnis. Rurfum nul la cóiundio ar dior ^ corporis Si animi,atq?omnia hæc diftrahit mortis inde/ mentia,cuipropriüeft difiungere quod bene coniundûerat,VndeGræcis /tffamp;dicifjur«/« ti /ta/tu qdquot; eft partior ac didèco. Proinde meri toinuifaChrifto, quiomnia conciliât, quiqi chantas eftomniaconedens. if Sociatosdif/ focias.]Etcontranücft,8i vr/sirwfiixirlx, ideft, admonitio. lt;[[ Crudelisacdura.j Hoe addi/ dit ucluti per exclamationê, mifcet autem fua ucrba prophetsuerbis. i[[ Adduxiturentem 64c.]Verbafunt ciufdem prophets ex eodem loco,uaticinantis de Chrifto quo pado mor/ tem,fuamortefuperaturuse(Iet. lt;nbsp;Dedeferz to.] Quiadidöeft per Abacuejjpheta: Deus ab auftro uenict,K fandus de monte Pharam. Atep hiceft amp;nbsp;in deferto,ÖCin meridie fitus. Vc rumfecundum allcgoriam defertö uocat ute/ rü Maris. Vnde citra culturâhumani cöiugq natus eft flos illemirabilis. lirSiccauituen.] y Venasamp;fontem,peccata uocat: quibus fubla tis,morsuiresamittatoportet. Porrô ficcare proprium eft uenti urentis. Charitas auté opc ritmultitudincmpeccatorum. 4|f Deuorafti quidemlonam.] Notifsimaefthiftoria apud ipfum prophetam.Myfteriumexponit Chri/ dus ipfeapud Matthsum cap. xt). cum phart fsis amp;nbsp;fcribis fignum qusrentibus, refpondet ad hunc modum : Generatio mala amp;nbsp;adultéra fignumqusrit,atfignum non dabiturei,nifil fignum lons prophets. Sicutenim fuin lonas in uêtre ceti trib. dicb. ac nodib. fic crit films hominis in corde terrs trib. diebus ac nodib. Moxep facit mentionê Niniüitarum, ad quos miftus fucratlonas. lt;DeuoraftiqdêIon5.] Accomodathiftoriam lonsad Chriftö.Mor/ tuus eft Chriftus,paffus êfc deuorari. nbsp;nbsp;Sed in utero tuo ui.f. Ad hiftoriam, lonas uiuebat in utero ceti,multisc^ uerbis de uentre ceti da mauitad dominü. At Chriftus quomodo ui/ uus fuit in corde terræfnifi uel propter proxi/ me inftantem refurredionem, uel propter ani mâillius depopulantêinfcros,uel propter di/ uinitatcm,nccâ corpore,necab anima fepara ta. 4^EtNiniuenoftra. ] Mûdustotus,quem Niniuen uocat,in maligno pofitus. At Niniui ts,audito prsconio Ions, pcenirentiâ egerût. Mundus,acccpto Chrifti Èuangclio, crucem g dus fcqui coepit. cFugitiuus propheta. ] lo/ nas fugcratà Tharfis: Chriftus, relida patris arce,in hoc cxiliû ucnit. Qus fequuntur fum/ pfitexHiercmiscap.xij.Reliqui,inquit, do/ mum mcam: dimifi hsreditatem meam, dedi diledamanimam meam inmanus inimicorû dus. Verumanhsc ucrba proprie quadrent ad hunc locum,non opinorexadius excutien c j dum |
JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPITAPHIVM NEPOTIANI
|
dumirtallufione. i^ PcrOfec. ]Ex codem lo/ c0,quein paulo ante indicauimus : Hoc quod aliquando minatus eft,fccit.Hunc locum ad/ ducit Paulus in prima epiftola ad Corinthios ca. xv. Abforp ta eft mors in côtentiôe. Vbi eft mors uidoria tua f .Vbi mors ftimulus tuusf Stimulus aütmortis,pcccatö eft. Virtus uero pcccatijlcx.Dcoautê granas,qùi dcdicnobis uidoriam per lefum Chriftum.Quo quidem loco annotandum eftjdiuö Hieronymö cö ex/ ponithuncinOfeelocum,incontcntione lege re,nÔinuiâ:oria.PorrüGræce »a«« fine k«*®-per * pfilonöiiota,contenfionê fignificat: per iodatantû flKv, uidloriâ.Aptâ habent feftiuita tem côtrariaSCadnominationcs m his uerbis, mors mors,morfus,8d mortemortua, amp;nbsp;uiui/ mus morte,deuorafti deuorata:cö morti inful tct,fuo, quod aiunt gladio iugulatæ. S ubeft Si mctaphora.Alioquiquimoritur,quod no ui uitflta dicimus mori famam,84fepultamglo/ riam.Eftódfynecdoche,qualiseftcüdicimus: Meum dccuSjiK: Virtutis peftis eft pecunia. 9 Nam rei nomen pro autoreponitur. i,[Adun co dente. ] Allufitad æreum hamum : den tem aüc,quia dixcrat,morfus tuus, Si hami quocp dens dicit,Vidcturautêrefpcxifte ad ca quæ funt lob cap. xl.In oculis eius quafi hamo ca/ . pieteum,3iinfudibus perforabit nares eius. AnextraherepoterisLeuiathan hamo,Sdfu/ ne ligabis linguam eius f Nunquid pones cir/ culum in naribus eiuSjaut armilla perforabis maxiilam eiusr i^Gratias tibi. ] Apoftrophæ maxime conueniûtgrauiorib. affedibus, præ fcrtim fi uerrat oratio ad rcs inanimas, cuiuf/ modi fuitilla ad morteinfultatio. IneftautêSi -si-ffiruirinriniji, quæquoaudacior eft,hoc magis cógruitfummisaffccIibus.Exprobrauit mor ti crudelitatc,cxprobrauit qcP uidaeft. Nunc fimili Apoftropha gratatur Chrifto, cuius u/ nius uirtutetamimmanis belua confeda eft. Sic Homerus Hedons uirtutcm attollit, ut Achillis lausaugcat.Sic Turnum amplificat Maro,quocrcfcat Aeneæ uidoris gloria. Hf Qiiis ante te. ] Si quid licet, refragantibus cxêpiaribus,cquidê hoc loco libêter Icgerim: Child ante mifcrius hommer Curidmalim, attetus Icdor facile diuinabit.Primü, quid an tcChriftumrDeinde,ad quêpcrtinet hæcmi fena aut felicitas,nifi ad hominu genusrHorü utnihil obftct, tarnen neutrö genus magis co/ ucnicbataffedibus. ^fViucndi fenfum ÓCc.] |
* o Epiiphonema eft. ^Rcgnauit cm mors. ] Ex his uerbis quæ funt Pauli ad Rom.cap. v. Hie ronymus uidetur oftendere,mortem regnafie paritcr in omnes,^ bonos amp;nbsp;malos,etiam fi di ucrfa fcntit Ambrofius. Nam fi de morte incel ligas lccunda,ea non regnauit in pios ludæos. Side corporis mortc,ca régnât etiâ poft Chri ftum.Sed mors fecuda rcgnauit,no in omnes, fed in cos,qui peccauerunt:non in fimilitudi/ nem Adam,hoceftpcr contemptu dei, fed ui/ di atfedibus carnis multoqi leuius. dyan^ inomnes eatenus regnauit, utpiosfimul at^ g impios ad infernos dctraherct,nimirû occlufo paradifo.AtCpita fenfifie Hieronymö, decla/ rant ca quæ fequuntur: Si Abraha Ifaac amp;nbsp;Ia/ cobÄc. lt;Nóeftdeus.]Verbafuntpfalmide cimitertij.Intelligitimpios,amp;omni generefce lerö inquinatos ^ Vfqi ad unö. ] Id eft,Chri/ ftum;itauthuncunücxcludas,pcrinde quafi dicas,ufqiadmare. #|[Quodfi. Diluitobie/ diunculam. Nam rcfpSdcripotcrat, Lazarus mcndicus inEuagclio uifus eftâ diuitein finu Abrahæ,etiam ante Chrifti mortem. Confite tur quidêpios fuificin loco refrigerij,8ta cru/ ciatibus impiorü immunes,fed tamêapud in/ feros. Multûautêintcrcfle inter inferos Sire/ gnacoclorü.Illicpii no cruciabantur, at non fruebant fummo illo bono. ^ AntcChriftö.] Emphafis eft in nominibus,latronis Si Abra/ hæ,infcrorum amp;nbsp;paradifi. Conftat auté fermo totus ex contrary's,habetty fpeciem epiphone matis. ^ CœleftiHicrufalê.] Epithetonaddi dit,explicâsallcgoriamparadifi. ^[Elogiü.] *’ Eiogiüuocat,proptcrcaqcF Paulus ad Ephe. cap.v.uelutab alio didö adducit.Siccnimha bet,propter quod dicit: Surge qui dormis, Si exurgcÔic.jSiuequialegerathoc in apocry/ phis prophetarum,lîuc quia more propheta/ rum ita loquutus eft: Hæc dicit dominus,cö ir ruente fptritu fando, in ca uerba prorupcret, ut fcntit dluus Hieronymus hunc enarrans lo cö,ubircfcrtquidê,at non probat comentum cuiufdam,quiputarit hæc efte uerba Chrifti decrucead Adamfub cruce fepultum. Nam aifiTxi, quodapud Græcos ambiguücft, con/ tinget,intcrpretabat. lt;(] Perfonat.]Apteper/ fonac: quippe uox elamanfiis Si præco Chrifti. If In came non. ] Carne Si corpus Paulus fæ/ pius accipit pro humanis affedibus : pcrinde quafi dicat,in terris uiuentes,Si ramen conuer fationêhabenrcs in coelis, Si quæfurfum funt quærentes 8tffapientcs,nô quæ fuper terram. ^Regnû dei intra uos. ] Sic apud Luca cap. xv.reijpondet Chriftus pharifæis, percontan/ tibus,quSdo uenit regnö deirNon ueniet, in/ quit,regnü dci cö obfcruatiócinecp dicét,Eccc hic,ecceillic.Eccecm regnö dei intra uos eft. S ie Si orare iubemur : Aduemat regnö tuö. De uidis carnis affedibus,regnat in nobis Chri/ ftus. ^AddeqcF.]Siregnödeieft,cöagno/ jj fciftur Si colit, colebatur Si fub IcgeMofaica. Colebatur quidé urcunq?,fed duntaxat in lu/ dæa,hoc cft,ardifsimo orbis angulo. Nam an guftiam Iudææ,alio quodam in loco contenir Hieronymus. Nee his tamépaucis licebatinfe roseffugerc.Atpoft Chriftum, inomnë terra cxiuitfonus Euangclh, quod prædicaturaefi: omni creaturæ. Ergo fub lege Mofaica, paucu li iIli qui legem obleruabant,in aduentö Chri fti feruabantur : fed ita tamcn,ut interim apud inferos agerêt. Reliquus orbis uniuerfus fine legcperircputabatur. ^Inludæa.j Vtrunqi uocabulum conuenitagnofcentibus deum,6i eolen |
S C H O'
2^ colcntibus. Namludaa, confefsionemfonat: Ifracl, uirü uidentem deum: aut ut altj malüt, uirumDeo fortemiquodlacob luélatus fit cü angclo,ulccrlt,Siobtinuerit qd uolebat. Nof/ {cuidentiseft,colcre confitentis .Retulituer/ baPfalmi fcptuagcfimiquinti. IÇ Vbi tune. ] V iuidius eft pet intcrrogationê, ac fubielt;ftam refponfionê. lt;1 Ab india. } Indi cxtrcmi funt Ovientis.bntani tametfi Septétrionalcs funt, tamêad Occidentera uergunt. Hos Horatius extremos orbis appcllat,S4ultlmos orbis Bri tannos,VergiUus exttaorbis terminos ponit:
15 Etpenitus toto diuifos orbe Britannos.
in quo Socrates,moxbiblturus uenenu, cum amicis dilputat de ammarum immortaUtate.
C Indus,Pcvfa,Got. Aegyp. phil. ] Has géus uclutimaximebatbaras nominat, 84a phiioz fopbis ftudijs longifsime femotas. Nam extra ma eft India.Pcrfatü 84 Aegy ptiorû luxus ede bratifsimus eft.Gotthibarbaricnobilcs. Got tbos quida putant dre,quos t^^i^c uulgo Liuo nios 84Prufios appellat, aut Sarmams ipfos, aut Sarmatis finitimos: qua gens ctianunc mi rambarbariéfpirat.Quan$ dehis uarixfunt dodoru hominum fententia: nee ad hunc loei* maenoperepertinct. Annotaleetot aptifsima par tiü collationé.Pbilofopboru eft, de amma
Solinusuclutalçctûorbêuocat. ^ Arigidafe prent. ] Scptêtrionalem S cy thiam fignincat,8i Riphais obnoxiam lugis: qua regio,ut ait So
ex pracipuis pbilofophis Pythagoras fomnia mua,« cociuninuaccepitptacev nyviiivni uitduntaxat. Democritus
,..L...Üfaciüt fomnijs.Socratesudutidubitans dilputauiu cofmographi.EtHoratius: ExtrcmüTanaim ideg magis ad folatlü uadu^fcmo» ueres Igt;yce.ft.ttigitigit quacuur uiuia me mo.Atpofteuu gaquot;.ones’dens quan^rationcplagarünonanxieferuata: tifsimaquocgacba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncccitracm/
® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nondifputât,fedphilofophant.Ncccitracm/
phafimbarbaris84indod:isphilofophadiucr .c««u,«cuiM,p™ uergu;rxyp«uvt«cwa pnaumu g jp^{tritas.] Pergitcomz. »Î [cpKt™ne,ma,eAtlant,caamcr.d.e:quod ^^;^^K5,„„„barbaiMtantS,fedeóS immancs,quas tamcEuagdij pradicatio man fudccerit.Slquidem Befsifunt inThracla luz xtaStrymonéamncm,addcxtru accolétes la tus,autorc Solino.Thracu autebarbartê, noz tatEunpid.in Hecuba, cûPolymncft ƒ i dicit Agaménon: r.^c i-f**** ^‘ ^«/^'“'
EtHoratius in O dis:
petuâ-Hac partcTanaim orbis terminu
fibibercsLyce.A.ttigitigit quatuor orbis me
tas,
Indiana ab cxortu,Britanniâ ab occafu. Nam
in earn,ut dixi,partem ucrgit •. Hyperborsos
tamerb eft occidentale,tarnen uer git nonnibil adorientêfolcm. «ï Atlantici Occani.Extre/ mam occidentis pattern defignat. Nam iuxta Gades Occanusfefcln terras infundit,omnes
quaucnientem expauere demergens, ut in/ , quitPlinius.luuenalist
jÔmnibus Interris quæfuntà Gadibusufep, Autoram84Gangem. nbsp;nbsp;nbsp;peruores dixitob
aftum ac fragoremiut V er gilius:
Pcructqi fretis fpumantibus aquor.
IJ Gnàmuariæ Unguis. ] Sic Ver gilius libro onauo dcfcrlbens Acnes clypeumi
Inccdunüuitiælongo ordlnc genres, Chiàm uarix linguls,babltu tâ ueftlsâC armis. Hic Numldû genus 84 dikindlos mulcibcr A/ fros. HicLelcgas,Catascp,fagittifcrosqiGcgt; lonos, “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ '
tnb.ImguisPilatus fcripfcrattitululefu, atcp has quids gères per occupationem reccnfuit. ljPythagoras fomniauit. ^Propter n^n/iiv}!«/
aliud detnigrare,kuiter ac
14 (enfiffeuider,animacorporifuperene. lt;ÇDc/
PugnareTbracum eft,tollitebatbarum Morem. luucnalis itemThraces cü Sarmaz tis coniunxit,utpatibatbarie,n^ Sar mata, necTbrax,quifumpfit pennas.^aneg ad de monftrandäThracü fentaté, fufficiebat Dioz mcdisftabulum.Porró Beffos utfimtimosGe tis ita Gctica immanitate fuiffc praditos, 0/ nSèreSŒnSSi “»''‘tOu.d.us.nhbns^^^^^
- nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viuerc^miferueft inter Beiloscguetaseg, lllum,quipopulifempcr Inorcfuit. cEtpcUitoru tur.po.lPcllitos uocat, ferarâ ;Yu™sromniauu. jt voprer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s Germania poz
»V,
dû exiftimat anima ex ;
idcft,animarutranfmigrationcm.Etenitn ^^ ^^XSareuidct. Dequibus ita memiz alioatqialiocorporem P»Jg;»2T?öt.inhbeUodepop«Us8Criüz uclutiperfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bi^GermaniaiTcgumcn omnibus fagü,fibii
ammiem««,anii^emvut»«p«oic. -W- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidéfit foinaconfertü.Catcraintcai,to
moentusnoncrcd-iHicpbilofophus luit Ab la,autliacnt,ipiHa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;.
derites,cuius
uitanimam RmuI intente cum corpore. Nam
illud eercÄ de atomis. Is puta tos dies luxta focum aup igne agunt. locuplez Iiiuuegregiu aomis.ibp ti(sj^iueftcdiftinguuntur,nonfluitantc,ficut Sarmata ÓtPar tbi, kd itrida, 84 Rngulos ar z tus cxprlmête.Gerunt 84 ferarü pclks,proxi/ mir ipa negligcnter ,ulteriores exquifitius, ut
huncpotilsimum fcquutus eft Epicurus, eu/ lus ftmilis eft de animat um intet itu fententia. Indicatidckactantius libro tertio, cap. xvlq. cumrecenîens cos, quiklicions uitæfpeRbi mortecon{ciffent,NamDemoctitus, inquit.
tas 54dctraftauclamina,fpargütmaculis pel libusqibcluatü,quas exterior Oceanus atqj in.„r^tnmntceienif.necalius fceminis cpuins
in alia fuit perfuafione.fed tarnen Spore fualeto caput obuius obtulitipfe
aporeiualetocaputuuuiu» vumuuiv^^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.gn^v« ^ o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ' n. arPennis Gerz
Indicar84M.Tul.Tufc.quaft.lib.l.Quanqua habitus. Atqiidcmpaulo pok d^R^^ innónullisexêplarib. Democritus crcdidit, manlapopulis.E_ennis,inquit,mira imitas, inueniofetiptü. Cinconfolationcd.f.lExtat îœdapauptas:noarma,noeqm, p bic dialogusPlatonlcus,euititulus Pbadon, uiauib,erba,ueftiWipcll«,cu ^ebumu^^Ha
-ocr page 82-41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPITAPHIVM NEPOTIANI
|
AenusTadtus. Qyan^ Icgunf turn alibi, turn apud Indos fuiiTe populi,quibus ferarum pel les ami Aus erant. Animaduer ce qua uerboru emphafi barbariem exaggerac harum natioz num. Nam uehementius amp;nbsp;fignificantius eft Beflbrum feritas,quam ft Beffos feras dixifz fet.Iam enim feras imaginor,nô homines. Por rd cum turbam pellitorü populorû dicit, elez gâter exprima inconditâjamp;beluarû more de IÄ gentemmultitudinê. *f Qiumortuorû quon. in.h.in. 3 Et hocargumento immanem iftoz rum 60 impiam barbariem exaggerat, qui nd modo manibus amp;nbsp;umbris defundoru, perinz de ut dqs facrificarint,fed hommes etiâ immo Jarint: Nam fui cuiqi progenicores poftca$ ui ta decenèrant,numinQ loco erarit. Verum miz hi magis probatur,ut legas inferijs, non infez ris.Inferiædicuntur parentalia, feu iufta quæ defunAisperfoluStur. Eamuocem quanquâ grammatici putant ab infcris diAam,ego maz gis arbicror diAam ab inferendo, ut Græcam uoecmexprenerintLatini i»'lt;»/lt;r^«T«, quæaz pud il los idem ßgnificat quod apud nos infez riæ. Mas hic multis barbaris fuit, ut umbris hominis defunAi maefarent homines, ucl ut placarentiratos,ucl utgratû facerent.Nam K Achillis mânes Polyxenæ fanguine placantur apudTragicos.Etapud Verg. Aeneas Vfenz ns filios uiuentes rapitinferias,quos immokt umbris.Etapud Homerû libro lliados penul timo, Achilles in Patrocli parêtalibus duodez cim iuuenes Troianos immolât, præterea caz nes aliquot 3£equos in gratia amici defunAi. DeTauricaDianaapud Scythas, 0duetus8d notifsima eft fabula. Cæfar belli Gallid comz mentario fexto,teftatur hunc publicQ Galliaz rû fuifle more, ut in grauioribus morbis, aut belli periculis, pro uiAimis homines immola rent,quod pro uitahominis non nifi uita hoz minis placari numen poire crederét. Porro de funerib.corum ita fcribie.punera funtpro eul tu Ga I lor fl magnifica Ä fumptuofa. Omnia quæ uiuis cor di fuifle arbitrant, in ignem infe runt,etiam animalia:ac paulo fupra hanc mez moriâ,ferui QC clientes,quos ab his dileAos ef fe c0ftabat,iuftis funebrib c5feAis,una crema «7 bant. lt;[ Stridorefuum.] KtPlinius comcmo ratgentibus barbaris nonullis nutü,nönullis dieftridorê locouocishumanæ. Stridor ante beluaru eft,0i quidê immaniS.Et mire ftridoz ri oppofuit melos. Nam melos catus eft modu latus K cScinnus, aures fuauitate deliniens, iirtTàfgt;(ti\àp, ideft àmêbrorum corporis con gruentia diAus,fi credimus Grscis etymoloz gis.EtPerfius: Cantare credaspegafeiumc los. Vndcamp;poetæMelici. Tantû igit ualuit Chrifti mors,ut homines ta immanes, fuü, id eft,naturalem ftridorê fregerint, hoe eft, mol lienntin dulcc melos crucis,hoceft in uocem loge à natura aliéna. lt;nbsp;Et tonus mûdi uox un. Chri. eft.] Hoc eft cpiphonematis locoaddiz tS,quo periods elaudat fuo more ; cS fint tam |
innumcralinguarüdifcrimlna,undeÄ ^w» c apud Græcos poctas appellant homines, ta/ men in unius Chrifti laudes nunc mire eöfenz tiût omnes. Nee fine figurât gratia dixit, Chriz ftum uocem omniö,fignificans eS omnium uo celaudari. lt;(f Quidagimusa.jHaAenusexz curfus,dcquofupcrius admonut. NSequod efthuicepiftolæpropriûaggrcditur, hoc eft, ut cofolctur Heliodorû, laudet Nepotianû. Quan^ ca laus confolationis pars cft.Eftauté color in Tragoedijs frequens, ut fuo cum aniz mo colloquatur aliquis, eocp grauioribus afz fcAibuspræcipuccÔgruens. ^od genuseft illud Senecat: Quid fegnis anime tuta eonfilia expensc'SumptS apparct ex Homero rtS^iiii à/a^lnf, id eft,toleracor.CuifinitimSamp;illud: êiMÙ rlt/ftit teivT« fi!/i@'Jhifii/mTi Sv/iir. PoftuntaU tcmaccipi,quidagimus anime, ucl utfint cor rigentis digrefsione longiufculam, uel ut fint dubitantis, undepotifsimum debcat incipez re.SiccnimTercntianus Phædria: Quid agiz musf Confulens ac dubitans loquitur.Rez cenfétur huiufmodi dubitatio inter exornatio nes rhetoricas : conuenit autem maxime prinz cipijs generis dcmonftratiui. Nechictranfiz tus,quoabexcurfionedigreditur ad exépla, uacataffeAibus:ut artis obliuio,quampuer imbibcrat,immenfi dolons fit argumentum. •If Anaxagoræ. 3 Hicphilofophus fuit Claz zomenius, Anaximenis difcipulus, Archclai præceptor. HuiccS quidam filij morte nun/ P cianèt,is minime cômotus: Nihil, inquit, noz uumautincxpeAatumnuncias. Egocnimilz lumexmenatû,fciebâ elfe mortalem. Refert Valerius Max. lib. v.cap.x. Refert Cicero lib-Tule, quæft. ifj. •([ Ac Telamonis. 3 Videtur. 1? hæc eadem Anaxagoræ uox à nonnullis, cerz tcTragicis tributaTelamoni Salaminio, cum Aiacis filqmortcaudiflet. Nam CiceroTufe. quæft. 1 ib. itj.Tclamonc hunc citat ex Sophoz clis Tragoedia,quæ noftris temporibus nS ex tat.ItacpcüOilcus, inquit,illeapud Sopho clcm,Tclamoncm ante de Aiacis morte conw latus eiret,is cum audiffet de fuo filio, fraóus eft. Alibi rurfus in eodem libro : Qyid ergof hums' ne uitæ propofîtio amp;nbsp;cogitatio, aut Thy eftem leuarc poterit,aut Acetä, de quo paulo ante dixi,autTelamonem pulfum pacria, exu lantern atqj egentem Äc. nbsp;nbsp;Legimus Cranto rc.3Hic ueteris Academiænobilifsimus phiz lofophus fuit,uttcftiseft CiceroTufe. quæft-lib.iq.Xenocratis auditor,cuius meminicHo ratiusinèpiftolis,8anquâ eximij philofophi. Qui quid fît pulcrum,quid turpe,quid utile, quid nô,Plenius ac melius Chryfîppo ac Crä toredicit. Eins quanquamcommentarijnon extant, tarnen fubindc citanturâ Cicerone in Tufcul. quæft.Ex confolationis libronomina tim illud refert: Simile quiddam,inquit,eft in cofolatione Crantoris.Ait enim Termanæum quendam Elyfîum, cum grauiter filij mortem moererct, ueniffe in pfychomantium,quæ‘‘‘^'’ tern |
SCHOLIA
st
|
A té qüx fuiffet tantæ calamitatis caufa. Huic in tabeliis treis buiufmodi uerficulos daros: Ignaris homines in uita mentibus errant. Euchinous potitur fatorum munerelaeto. Sic fuit utilius finiri ip fiqi tibiep nbsp;nbsp;nbsp;Citatur 8£ hie Grantor àPlutarcho in libello confolato/ rio.ls teftatur eûfcripfiffcadHippoclcm, con folanseumfupcr morte filiorû. lt;f Cuius uoz *® lu.adf.d.c.c.jHoc quoep Ciccronis opus, eu altjspermultiSjhis temporibus defideratur» lt; Platonis.]Recenfet aurores qui de confola tioneferipferunt,inter quos admiror non nu/ meraffe Scnecam: cuius extant duo in boe ge/ nereUbri,alter ad Martiâ,alter ad Albina ma tremfuam.Nififorte alterius funt iUa, non Se neca.Platonis extat Phédon. Extat amp;C Axio/ chus, fi modo is Platonis eft, in quo Socrates Axiochumægrotantem côfolatur, Latinus fa dus àRodolpho Agricola noftro,quem mul/ tis nominibus uniuerfæ Germaniæ dccus optl mo iurepoffumus appellate: quam ingenio di uino,doftrinacp Si facundia incôparabiU, mi/ rumiumodumiUuftrauit. lt;Ç Diogenis.^Hu lus nihil extat, fed inter cius opera Lacrtius cömemorat opufculum de morte. lt;S dito/ machi.] Hic Carthaginenfis pacr ia, gcntili no mine uocatus Afdrubal, fucccfsit in fcbola CarncadijCUius auditor fucrat, autore Lacr/ tio.M.Tull.Tufc.qusftionumlib. v. teftatur huncuoluptatem cumboneftate copulaffe. |
Icrius Max.codcm,quod modo citauimus,ca pite. Seneca libello confolatorio ad Martiam: Nee minus,in quit,admirer Gr æcia ilium paz trcm,qui in ipfo facriflcio, nunciatafilij morz te,tibicinemtantütacereiufsit,8Ccoronatn ca pitidetraxit, estera rite perfecit. «fPuiuil/ -^ lus.] Horatius Puluillus conful,cum in capiz toliolouis adem pontifex dechearet , intcrep nuncupationê folenniu uerborii poftê tenens^^ mortuöcficfilium fuum audifTer: neep manu àpoftcrcmouit,necpuultûà rcligionead priz uatum dolorem flexit. Autor Valerius Max. Seneca ad MartiamiPuluiUus hoc fecit pontI fex,cui poftem tcnenti,8i capitolium dedicim ti,mors fib) nunciaca eft : quam ille exaudiue difsimulans,S4folcnnia pontificabs carmints ucrbaconccpit,gcmitunon interrupente pre cationem,8tadfilijfui nomen loue propiciaz toKc. lt;nbsp;L.Paulus.]L.AemiliusPaulus,Ma gniPauli films,qui apud Canas occubuit, ex quatuor filtjs duos in ComeliaPabiam^ gert rem per adoptionem dcderat. Cateroru alter quatriduo ante triumpbum, que dcuifto Perz fe Macedonum rege pulcbcrr imû cgb,defunz dus eft. Alter in triumphali curiu cofpeftus* concioncm,8i orationê quam de rebus a fe gez ftisbabuit,bacclaufulafinht: Cu m maxima prouentufelicitatis ueftræ Giyirites timer cm» |
Max.lunoncmcp reginam, Si Mineruam prez catus fum, us fi quid aduerfi populo Romans immincretjcotuminmcam domum conuerté rctur.Qdiaproptcr febenebabétres. Annum
qui inter cetera lUud eleganter iJrijiMv«: Vides
reliquit, prater aliquot epiftolas ad Ariara/ them Cappadocia regel inter quas confenta/ neum eft,aliquot fuiflc confolatorias, ut id fi/ gnificaritHieronymus,cum ait,uellibrts,ucl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
mcumcafumdokatis,quam ego ucfuuminz
eptftolis. «Pofidonn.]Hicftoieus fuit,Zeno do cnimuotts mets id egerunt ,utuos potiuS nisdifctpulus.Qyanquahuiusquocplibrio/ meumcafumdoleatts,quam ego ueftruminz mnesinterciderut. lt;fPcriclem.]Principcm gemifeere. Autores »Valeriuseodem capitc, Athenienfiu,qui quod dicendotonareac ful/ P lut arcbus imp bus uita, Senccaad Mattia, minareuidcret,dt(ftuscftOlympius.Hicin/ quiintercatctailludeleganteri c tra quatriduû duobus mitificis adolcfccntib. quam magno animo tulerit, omitati lus gra nbsp;nbsp;\^
Parais6iXantbippoRli^s fpoliatus,bisipfis tulatuseft. ^Prxtermitto.]Per occupatioz dicbus,6iuultu prtftinum habitum retinétc, nem congerit tutbam cxemplorum, qua non 6êorationcnullaexpartcinfraftiorc,concio/ cxplicat. ^ Maximos.] vt^att citnumeri,ie 2} natus.lUeuero caput quo^folito more coro/ ftiuitatis gtatia.VtilludMartialis: natumgererefuftinutt, ut nihil ex uetcreritu Pythagoras,ZenonasynexplicitoscpPlatonas domefticumuulnus detraheret : autor Vale/ Quanquam non inficior bis n^mibus com riusMax.lib.v.ca. x. MeminitSe Plutarebus plures fuiffe.Significat autemCbraDium Ma inconfolationc,citâsProtagorâautorê. lt;SXe ximum,cui cognomen Cunftatort: qui quuni I tiophontê Soera. ] Hic fuiC Athenienfis dux, filium utrum confularcm, 6C egregqs darum Socratis difcipulus, cui proximum à Plato/ geftts amifi(fct,ipfe conful,apud populum oz ne locum tribuit Valerius. Is cüfol enne facti/ ratione filium laudauit.Eamcporationcmpoz fictumpergcret,c duobus filqs maioremna/ ftcaxdtdit,quamPlutarcbus in bums uitafe tu,Gryllumnomint,utteftis cftPlutarcbus uidiffeteftatur. Meminitbuius Cicerolibro^ in confolatione,apudManttncamcecidiffeco cpiftolarumïamil.quarto,fcribêsSeruio Sul gnouit.Necideofacrum inftitutum oraitten/ pitio.RurfumTufcul. quaftionum libro terz dumputauit,fedtantümodocoronam depo/ tio. 4J CatoneS.]Catonen^maiorcmindicat, nerecontentusfuit,quam ipfam,pcrcÔtatus Ccnforiumdiftumicuiqutimaiorfiliusobifz quonämodo cecidiffet : ut audiuit fortifsime fet, fummo ingenio iuuenis, fumma uirtute, pugnanteinteriffe,repofuit,teftatus deos qui prxtercapraetor defignatus, nibilo fegniusre tous facrificabat,maioréfe ex filquir tute uolu pub.gcfsit.McminitPlutarcbus in eins uita. ptatem,^ ex motte dolor efentire. Autor V a/ M.T ullius in cpiftola,quä modo citaui. Idem
itetum
NEPOTIANI
plicatPlutarchus in iplius uita. Nam cum ho c ftes iuuenis caput pilo prsfixum horrédo da more, quam proxime accedentes Romanis oz ftentarent,öd per contumeham rogarcnt, qao nam genere or tus efiet iuuenis tam ftrénuus, Crafius pater nihil cófternatus eft eo dolore, fed per omnes ordincs circumuedus, clama/ bat: Meus eft hic priuatus dolor Romani,pu/ blica ciuitatis falus amp;nbsp;gloria,in ueftra incolu/ mitatefitaeft. lt;(fMarcellos. ] M.Marcellus uir cófularis,quod diuerfis partibus fauerat, Cæfaris iufiu exulabat Mitylenis. Quem Bru tusinlib.Deuirtute,teftaturfc illic uidiffeui uentcmadeofeliciter,adcoq5 literarum cupiz dum,ut ipfe fibi uidcretur exul,cum ab co diz fcederet. Meminit Seneca in confolationead Albinam. lt;nbsp;Aufidios.] De Aufidijs nihil oc iS curritinpræfcntiamcmorabile, quod ad höc attineat locS. Quod fi extarct Ciceronis liber de Confolatione,nô magno negocio locus hic Hieronymtpoteratexplicari. lt;[ Aliena $no ftra.] Ethnicorum exempla uocataliéna: noz ftra,quæà facris literis depromuntur. Obiter notas eos,qui gentiliS exêplis nimium impen fc fold uti:nifi forte breuitcr quis utatur, idcp infuggillationemuitænoftræ, finon præftaz mus Chriftiani, quibus imraortalitas expez datur,quod uel ob gloriam,uel impulfunatu ræpræihterStinfidelcs. HoceftnimirS quod fcnbitadPaulam:Erubefce,ethnicæ compaz rationefuperaris. Melior diaboli ancilla,$ mcaeft.amp;c.Eftautc trafitus ad diuerfumexêz plorum genus, âf Non plangam cû Iacob S Dauid.jReqcitadludæorü exempla. lt;([Iaz cob.] Qpantopere Iacob luxeritfiliumfuûlo ieph,habetur Genefeos cap.xxxvij. Scifsistp ueftibus,inquit,indutus eftcilicio, luges filiû fuum multo tempore. Congregatis autê cunz dis liberis eius, ut lenircnt dolorêpatris, noz luit confolationcm accipcrc,iêdait: Defeenz dam ad filium meü lugens in infernû. lt;(f Daz uid.] Regum lib.tj.cap.xifj:Dauid luget Am mon à fratreoccifum,Sed Si rex, inquit, Sioz mnes ferui eius fleuerunt ploratu magno niz mis.Acpaulo poft: Luxit ergo DauidAmz mon filium fuum multis diebus.Rurfus dufz demlib.cap.xviq.deflet Abfalom interfeâû: Contriftatus itaeprex, afccndit cœnaculum portæ Si flcuit,Si fie loqucbatur uadés: Fili mi Abialom fili mi, quis mihi tribuatut moriar pro tefAbfalom fili mi,fili mi Abfalom. lt;nbsp;In Euangelio.] Alluditadeos,quos Chriftusin Euâgcliouitæreftituit,luduuerfoin gaudiû. ' Nam Lucæcap.vij. uiduæ mulierculæ filium unicum,qui iam cfferebatur,uiuum reftituit: Et dedit,inquit,illum matrifuæ.Elcgâter Da uidSilacobludæis opponit Chriftum:legi, Euangelium:moricntibus,rcfurgentes:planz dum,rcceptioni:uttotusfcrmo ex contrarifs inter ferelatisconftet.Vidct autê alludcrcad ucrbaPauli, quæ funt in epiftola ad Hebr. ca. xi. AcceperOt muliercs de refurredione mor/
J4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPITAPHIVM
tteruniTufcul.quæft.lib.ii). atcp etiam in L»v lio. ^ Caios.j ka quidam habet codices. De CaioCcefarememimt Seneca ad Martiâ,his uerbis:C.Cæfar,quum Britanniam pcragra ret, nee Oceano fclicitatem fuam contincre poneGaudiuit decefsifle filiam,publica fccQ fata ducentê.In oculis erat Cn.Pompcius,nó æquo laturus animo,qucnquam alium clTc in Rep.magnum,K modum impofiturum incre mentis, quoniam grauia illi uidebantur, K cQ in commune crefcerent: tarnen intra tertium diem imperatoria obqt munia,amp; tam cito doz lorem uicit,^ omnia folebat. Sed mihi magis placet,quod inantiquis lego,Gallos, non Ca ios.Nam inter cæteros quos hic recenfet Hiez ronymus. Cicero Gallum quoq? memorat, m diiflaadSulpitiumepiftola. Eumepfuum apz *4 pellat,feu familiärem. lt;([Piibncs. ] Permulti fuerunthuius nominis uiri clarifsimi. Quanz quam nihil adhuc memini legere, quod ad luz élumatcinet.Valerius Max.lib.iii}. CaiumPi fonem inter exempla conftantiæponit.FuitSi L.Pifo C. Cæfaris focer, óóPifo Crafsipes, prior Ciceröis gener,ex matrimonio Tullix.
lt;(f Brutos,] Delunio Bruto qui duos filios, quod Tarquinios in urbem reuocare molircn tur,pro tribunal! uirgis cæfos,8£ad palum liz gatos,fecuri percuti iufsit,notifsima eft hiftoz ria.Meminit Valerius lib.quinto, cap.viq.
lt;([ Sceuolas.]HiftoriadeMutioSceuola, no tior eft $ ut hic fit referenda, quan^ equidem fcn cio Tul hum de alio quopiam S ceuol a fuifz felocutum. ^rMefellos.jMultorö litcnsnoz bilitata eft Mctelli Numidtei fortitudo, cum Smyrnæexularet : ubi cum in theatrofedenti Iitcræefièncallatæ,quibus rcuocabatur,non priusdignatusefteas legere,$ fpedaculum eflet finitum. Autor,præter alios, Plinius fiue Suetonius de uiris illuftribus. Vcrû an de hoc fentiat Hieronymus,nolim affirmare. Na fuez runt huius quoqp nominis permulti. lt;([ S eau ros. ] De M. Aemylio Scauro, qui filium cum alqs cbelloprofuga ad mortem ipontaneam adegit,quum diceret fc libentius occurfurum ofsibus eius in bcllo cæfi,^ ipfum ram deforz misfugæreûuifurum: meminit Valerius lib. j. quinto.cap.vlij. ^Marios.] Plutarchus in ' ipfiusuita,Marq tolerantiâlaudat: quodcQ ex utroep crure laboraret,fortifsime paflus fit fedionem. Tumautcm,quodnc in hoftiuma nus ucniret,ultrô fibi mortem confciucrit, ut inuitaSyllæ. Qiianquam ego certeMartios legends arbitror,ut intelligas dcOpinto Mar tio, cui cognomentum erat Regi. Is cum efiet fuperioris Catonis in cofulatu collega, filium fummæpictatis,magnæfpei, poftremo uniz cum amifit. Eum cafum animo adeo infrado tulit,ut ftatim à rogo iuuenis,curiam petcret, Senatumcp,quê eo die legehabcri oportebat, euocaret.Autor,prætcralios, Valerius lib. v. cap.x If Crafibs.] Quanto animo CrafTus tu Icrit morte filq à Par this occifi, diligenter cxz
tuos
scholia
3^
tuosfuos. flüdarorumluct.Chrift.gaud. ] Velutepiphonemacftjpoteftbifariamaccipi. ludæorumcftlugere, Chriftianorü gaudcrc, Autundelugent ludaei Ceu car nales, inde gau dêtChriftianifpiritualcs: nempcob mortem piorûincœlos deraigrantium ex bis mifertjs, lt;nbsp;Aduefperüd.f.] Confirmât id quod dixit, ludacorûeffeluélum, Chriftianorum effe gau dium,teftimonio pfalmixxix. Vefpcra,tem/ pus ante refurrectionê, quo tenebns obteda fuerüt omnia,8i apoftoli in fletu ac gemitu mo rabâtur. 4J In matutino. ] Nempe refurredio nis,cuniexhilaratafuntomnia. Ita fermé di/
cap.i. Magnificat ,inquiés, Chriftus in corpo remco,fiucpcruitâ,fiue per morte. Mihlein uiucre Chriftus cft,ÔC mon lucrü. CL? G uiuc re in carne hic mihi fruftus opens eft, amp;nbsp;quid cligâ,ignoro.Coartor aucéè duobus, defidez nurnhabens diftbluiK cffccû Chnfto, multo magis melius;pcrmancrcautêin carnc,nccefz fariü propter uos.lgit diuus Paulus,qui ufcp adco non metuebat morte,ut earn op tarer, taz mé in eadcmepiftola proximo capite teftatur dominum fuimifcrtum fuifle, qulEpaphroz
uus Hieronymus K Au guit mus; quantp ue/ fperatotushuiusuits curfus inteUigi poteft:
ditum PhiUppenfium apoftolum, quem colic gam K commilitonem uocat, à mortis periz culo reftitucrit,netrifticiamhabcret fuper tri fticiam. Quidam codices Epaphras habent.
matutinum,generalis omnium r cfurredio.
^Noxprxcefsit. ] Accommodât adeädem fentcntiamucrbaPauliadRo. cap. xirj.Nox, Mofaicælegis:dies,Euangclicæ ucritatis Ôi re furrcftionis.Qyodmodo uefperam appella/ bat hicnoftemuocat: quodmodomatutinü, ighicdicm. ^ VndeôiMofcsôic.3 Adiungital legoriaratcftimontjs.Mofcs fymbolum gérés ludaicae uits, plangitur. lofuc, qui E uangelq pra:ferttypum,nonplagitur. DeMofe habes Deutcronomij cap.ultimo.Eleuerüt, inquit, cumfilijlfrael in campeftribus Moab triginta diebijs.Dclofuehabes lofuc ultimo item ca/
plcnque Epaphroditum: ita legitur in exem plaribus Græcis. «f Ne quid nimis. ] ,«»^i-^p afet/f. Hanc fentétiam Ariftotcles lib.Rhctoriz corö iq.tribuit Bianti. Diogenes Laertius,Py thagorae.NosinChiliadib. dehoc copiofius.
If Cernas.] JiuviJiltit dixit,idcft,modopoté j^j tiali:quafidicas,ccrnerelicct. lt;nbsp;Adumbra/ ta,nÓ expref. ] Significat fefc nd exquifita, fcd rudiôCinconditaorationcdcfcripturû laudes
pite;Etpofthïcmortuus eft lofuc films Nun, fetuus domini,centum amp;nbsp;decern annortr. fepe beruntep eum in fimbus poflcfsioms fus in ® Thanathfare, quæeft fitain monte Ephraim.
Mofes itacp fepultus eft in ualle terrae Moab contraVhogor,lofueinmonte‘.ut illic intclli/
Ncpotiani, alludens ad prifcâ illam amp;nbsp;rudern pifturam,quaE cocpit ab umbra rcrû lincis cir cundufta.Nccahud fuit prima piftura. Dein decultioreiamarte nmcxfinarsc coeperunt,id cft,Gngulis color tbus depifta. Deinde lumen amp;nbsp;umbras adicccrunt,differentia colorû alter na nice fefc excitâte.D einde adieftus eft fplcn dor,aliushic^lumcn,qucm Tt^iiz appellant; commiffuras ÔC tranfitus colorû, «titc^iin. HæC
Plinius lib.tricefimoquinto.Ergo adumbra/ rc,eft umbramrei duntaxat reprafentare, SC
gas legis ueterls humilltatê in came ac litcra
lacentis.hicEuangelijfublimitatem à carnali quaGdeliniareiexprlmcreueromodis omniz bus adfpiritualia,à terrenis ad cccleftiafubue bus crungcre.Eft autehoc exordiolum quod/
hentis. iJNeuidcamurpraeterita.^Egoprae/ ttitalcgo,nonpr3eterita,aut certe pertrita,ói obolttaSiobfolcta,non abolira,id eft,ante tri/ taànobis,8iuetufta.Nam inepiftola quaPau lam côfolatur,eadcm ferme traftat,quae hafte nus traftauitinhac,8C ijfdé ferme utitur exem plis. ^ Sicutaudiuimus. y Expfalmo xlvq. Sicutaudiuimusinprophetts,fic uidimus in Euangelio Öê in eedefia: ficut audiuimus fide, fieuidimusfruittone. 51 Quätoillefelicior.y
da partis encomiafticæ,quæfcquitur. lt;nbsp;Præ ceptafuntrhetorum. ] Pabius lib. iq.cap. de laude ÔCuituperatione, fummam laudationis in tria tempora,Si trcis bonorum or dines diui
mis comemorat patnam,parentcsmaioresept Qtiorti dupleXjtnquit, tractatus eft-.aut emm
refpondiffcnobilitatipulchrumcrit, aut huz milius genus illuftraffc faftis. HocadferipG, quodHieronymusPabqucrba digito notaffe uidcatur,quumait: Et aut non degeneraffeà HoncftnoblslugendusNepotianus,cüGtfc/ bonis, aut mediocres ipfe ornaffe uidcatur. lixàmà tanto magis Iugemus,n0 illum,fcd no nbsp;lt;J Ego carnis bona.] Laudat eum abonis cxz
ftramuiccm,quinon Gmus cum illo Gmul fez ternis gt;nbsp;fed per occupationem : ÔC hoc colore, J lices. lt;nbsp;Talibono.y Non ad ipfum Nepotia/ non quod habucrit, fed quod contempferit. ’ num relert ,fcd ad fummu bonu, quo iUc iam Nam Si Epiftctus putat fortunae corporisqt fclixeft.Chian^GquismalitadNepotianum bona feu mala, nihil adhominis laudem Gz refcrre,n5admodumdigladiabor. lt;JPlcbat uc uituperationem attincrc. ^ Cum Abra/ Siforores.] Oftcndit^ diuerfa ratio Gt Actus ham. ] Contra uulgatam fententiam, fortes
Mire tor fit argumentu in diuerfam partem:
uc uituperationem attincrc. «J Cum Abra/
Chriftianorü,8C infidclium.lefus ubi uidit fo/ tores ftenteSjSiludsos fientes, primum infre/ muit: deinde ductus ad monumctumjlachry/ matus eft. lt;J Etalibi.i Autinibilcgendü,aut Hieronymus memoria lapfus uidetur. Nam utrunep codera loco fcribitVaulus ad Philip.
crcantur (ortibus,declamat ex bonis paren/
tibusmalosproglgmiibcros-.rurfum ex ma/ lis bonos. Genefeos capite decimofexto. Az brabamex Agar ancilla generat Ifmabelcm, de quo.pr sdictü eft:Hvc erit (crusbomo.Ma/ nus dus cotraomnes jSimanus omnium eón/
tracum
|
^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPITiAPHIVM quot;nbsp;NEPOTIANI tracum,8ie regione uniuerforum fracrufuo/ rum figet tabcmacula. ^(f EtIfaac. ] Hiftona cd Geuefis xxv. de geminis lacob amp;nbsp;E fau, de quibus pronunciauic deus apud Malachiam: lacob dilexijElauautcmodiohabui. H[E rez gione.]Ideft,c0tra,autediuerfo. lt;([lepte.] Eilius Galaad,exmulieremcrctricenatus, re icdus â fratribus ex matnmonio nans: poftca rebus urgcntibus dux Ifracl conftiouitur, ac remgefsitfummacQIaudc. Hiftona refertur ludicu libro,capite undccimo.Paulus in epi/ ftola ad Hebræos,Icpte quoqj inter fandos re cen(cns,ait: Deficiet enim me tempus enarran tern de Gedeon,Barach,Sampfon, lepte, Daz uid,Samuel,6óprophctis,qui per fidem uicez runt rcgna,opcrati funt iuftitiam Ke. lt;(f Aniz ma q.p.j Verba funtEzcchidis cap. xvirj.Lo eus eftautem argument! à cotrarijs. ^ Benia min lu.ra. ] Sentit non imputanda pcccata an tcbaptifmumcommiiTa. Verba fun tlfrael be , nedicentis filijs fuis,de Beniamin filio. Ea diz uus Auguftinus accommodât ad Paulfl prius perfequucorcm,moxacerrimum Chrifti præ conem-EtHieronymus in quæftionibus Hez braicis fupcr Genefim,cofirmat de Paulo præ didum fuifie. luxta allcgoriamautemaccipi de facerdotibus,qui mane immolant hoftias: deinde diuidunt accepta à populo, quod al ta rein quoimmolabantur hoftiæ,â£uidimarû fanguis, ad bafim illius fundcbatur, in parte Beniamin fuit. Didum cftautemmancSiuez J2 fperc,proeoqlt;f cft,priusSipoftcrius. lt;nbsp;Ana niæc.f.jHiftoriahæc de Paulo eft in Adis az poftolorucap.vtj. ^ Alius forfitan.] Mira oc cupationc laudat 8i auunculumSi nepotem. Porro ex hoc loco colligitur, cum diuus Hiez ronymus primu in folitudine fecederet. Helio doru fodalem fuum ofiieij caufa tû fuifte profe quucû:à quo cum non dimitteretur, pollicitu fuine,fcfe rebus domiordinatis,crcmû repeti turu. Itacpqueincpiftola prima fubincufat, hic blandc défendit: quafi id feccrit non aliam ob caufam,quàm ut fororem,aut certe ex foro re nepotem,Chrifto lucrifaccrct. ^ Licetpar uulus ex collo.] Hæcucrbafuntin primaepi ftola,quam modo citauimus. Vacicinatum fe dicit,non quod id temporis nondum eftet naz tus,fed quod prsfenfiffet futurü,utab co doz mi retincretur. lt;[[ Chlamydc.] Chlamystoz 'ga miliraris eft. Candenti lino. ] Linö duaz Bus rebus potifsimum commendatur, Cando rc,óimollicie. Vfus illiusmollior apudantiz quos,^ ut uirü deceret, Vndcà Palatmis ufur patus,penes quosomnis uitæluxus. Videaz pud Plinium lib.xix.cap.i). Qiiin etia in Ponz ■ nbsp;nbsp;tificum decretis partis primæ dift. xcvi. Conz ftantinus imperator,dum Ro.Pontificem miz 4ltaribus ornamentis inftruit,cadidi phrygq. Si cadidi ulonis,^ câdidæ ueftis fubindc men tioncm facit. Itaqi quod nuncecclefiafticö eft, idolimaulicufuiflcuidctur. if Cingulum.] 5Î Balchcumintelligit,militüinfignc. Corne lium cent.] Ad.cap.dccimo.Hicccnturiore/ j ligiofus ac luftusappellatur, moxqiaPetro baptifmumaccipit. «IfDeuotus.] Deuotuia bonâ partem dixit,pro addido ac certo. Ver/ burn auté eft mtlitare,quod milites facramen to fefe aftringât,nec mortem formidaturos iffl pcratoris caufa. Signa, uexilla uocat milita/ ria. Hf Balthco polito habitucp murato.] Bal theummilitiæinlîgne accipit,8ihabitum,or/ natS militarem,puta paludameritu. ^f Pecu/ lium caftrenfe.] Qyod miles fibi in caftris col ligit.Dc peculio feruorü,depeculio caftrenfi, plurima funt apud ucteres lurcconfultos. 4|[ Nccmundicijs, necfordibus.] Inter luxö amp;nbsp;fordcs media eft mundicies,id eft nitor mo/ deratus. Horatius : Simplex mundictjs. |
Hf Cöqi arderet quot. ] Quoniâ id répons ira perium plerunqi penes ethnicos,aut certehæ rcticorû fautores erat, pij feceffus captabant. Itaqj uaftas illas folitudines, harenasep diffu/ fas,quas propter fitim ac fterilitatem,pcricu/ lofifsimamqp ferpentiö abundantiam, conuer fatio humana non noftet, magna habitantium monachorü multi tudo complcucrat,ut tefta/ tur Orofius Iib. feptimo. lt;nbsp;Mefopotamiæ.] Ea pars eft Syriæ,fic dicta, quod fit inter Ty/ grimôiEuphratcm. lt;([ Daimatiæ.] Hæcpa/14 tria fuit diui Hieronymi. Nam Stridonolira PânontæDalmatiæqi confiniûfuit. Vndcad/ diü,ccrtc,id cft,faltcm: tancp id fit procliuius, propinqua petere. Attingitautê DalmatiaU/ 0 lyricos SC Adri.iticû finû,in quo plurimæfunt infulæ,quêadmodum amp;nbsp;hodic iuxta VcneBiâ. lt;(f Altinofreto. ] Altini oppidiinpaludibus fiti,meminit Strabo Geographiæ fuælib.v. quod ait fimilcm habere fitum,qualcm habet urbsRauenna.Abhocoppido uidetur Alti/ numfretû appeUatum, quod propter angu/ ftiam fretû uocat: ideoqî adiecif,tantum, mini mû internal lum fignificâs.Mcn:initamp; Stepha nus Græcusautor de Alto oppido,86Alnjs populis: eos ait non longe abefte a Thcffaloni/ ca. Nec putarim equidem ociofam diftributio nom,dum monaftcria Aegypti uocat, anacho ritas fignificans.Nam monafterium a folitudi ne nomen habet.Mefopotamiæ choros, Cce/ nobitas indicans grcgatim uiuétes,propterrc gionêcultiorcm.Etad ilfa pergerc cupiebat, uelutalijs relieTis, choros inuiferc. Solitudi/ ncs,qd’ illic nulli adhuc habitarcnt monachi, occupare. Occupât enim,quifquis primus in uacuû ucnit. Animaduertêdus eft autê ordo. . Nam cû ca traélct,quæad præfens tepus per/ tinent, iuxta rhetorû præcepta,per ætatis gra dus currit,fed alia rationc. Nam in baptifmo demum nafcitur.In feculari militia tanqi puer cft,imbccillis adhuc,amp; paru maturus ad mili tiâ Chrifti: deinde cû monachi propofitû ca/ pcfsit,iam ueluti adul tus eft iuuenis: dû in de ricorû collegium afeifeit, quafi uir eft. Porrô presbyter iam ætate eft maturiori. Nâ in Chri fto fenedanon eft. lt;|[Vidimus Timotheum.j Timo |
|
s C M o A Timotheu Paulus filiumuocat, infccüdaad 3^ ipfumepiftola;Tuergo fili mi cSfortarc-Etap paretillûætateiuuencfuifle. Deinde cuinibi monet, ut iuuenilia defidena fugiat, iuftitiam fedetur.Hunc Paulus ipfedpucro mftituerat. Vndeineadem cpiftola:Tu uero permane in hisquïdidicifti,amp; crédita funt tibi, fcicnsa quodidicéris.Et quiaab infantia facras lirez rasnoftiamp;c.Hoc tarnen iüuene Paulus ueluti collegautebatur, utHeliodorus Nepotiano. Nam presbyter! collegae funt epifcopi. lt;(f Ca/ •losinfapientia. ] Alludit ad idquodlegitur Sapientiæ quarto.Senedus enim uencrabilis cft,non diuturna,neqp annorum numero com putata. Cani autem funt fenfus hominis, amp;nbsp;æ/ tas fenedutis uita immaculata . xr“^fquot;V®'gt; Græce fenior eft. Senior ergo iuuenis, amp;nbsp;ca/ nusinoncapillitiofedfapientia. lt;([ Subueni/ re. ] Non refert,utrum hæc infinita per Enal la genaccipias,an per Synecdochen, ut fubau/ diasjfolebat,aut coepit,aut aliud fimile. lt;,f In aurigæ modurn. ] Nam aurigæ plauftrorö one ra non aliunde quam ex uiribus equör um me tiuntur. Alioqui fi plus aequo farcinarû inful/ ciant,fitnonnunquamut plauftrum rumpa/ tur,amp;cquilaedantur. ^Sufeiperc. ]Proap/ jjbareGræcanice dixit, a!reJti}QiifU(i. ^Tcrtul liani. ] Hie Carthaginêlîs patria, fub Seucro principe amp;nbsp;Caracalla floruit : adeo quondam magninominis,uthunc Cyprianus magiftrû B appellatefolitus fit,quotics libros illius legen dospofceret.legc Hieronymum deuirisillu/ ftribus. 5[Cypriani.] Ethic Afer fuit. Mar/ tyr,cuius extant hodieqj nonnulIa.Rcde fub/ iunxit,Afrum Afro, difcipulum præcepeori. ^ Ladanrij. ] Q.ui Si Firmianus eft didus.Ex tantÖihuius opera: H[Hilarij.]Hicepifcopus JÇ Pidauorumfuit,cuius mulcaextant etiamho die. ^ Minutins Felix. ] Romæ caufidicus in/ fignisfuit:fcripßt dialogum Ethniciamp; Chri/ ftiani.Ferebatur amp;nbsp;alius aduerfus mathcmati cos,difertus quidem amp;nbsp;illc,fed à fuperioris 11/ briftilodiuerfus.Huiusnuncnihil extat. ^ Vidorinus. ] Epifeopus Pidauicnfis,Mar/ tyr,multa fenpfit in explanationcm facrarum literarum,fed Graeci fermonis quam Romani callentior.Nec huius quicquam extat. ^Ar nobius. ] Ladatq præcep tor fuit, Scripfit ad/ uerfus genres,quern Ladantium imitatu fuif/ feprobabilccft,cum fimilefumpferit argumc tum.Hæcomnia ftgt;//{t)riK.St dicuntur,atqî mde gratiorafunt. Colligerclicce hincNepotianS literasGræcasignorafic, qui noncitarit,nifi Latinos.Deinde, non dclcdatum fuifle nifi fa cundis Nam quos hadenus nominauit,fingu larifucrefacundia.Atnûcnullus fcriptorpla cet,nifiquifophifticamolcat, aefoede balbu/ tiat,fiquidmundiusautclegâtius, idpoefim appellant. ^Pro fodalitate auunculi. ] Hoc addidit,quomitigarctarrogantius alioqui di dum.Nam in prima amp;nbsp;fecunda epiftola, fe fo/ dalem Hcliodoriuocat. «|[Meditatiôc.Id eft. |
L I A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37 exercitatione. Nam id propric fignificat medi tan, quod Græce fahiTÜf/, Præcedit autem le dio,deindemcditario.Nâ qui fcribit, qui do/ cer,meditat hoceft,cxerceteaquælcgit:mul/ tomagis autem qui monbus cxprimit amp;nbsp;uita. «If Bibliothecam.] Hoc uelut cpiphoncmatc conclufithancorationis pattern. «^Nodur/ numpetitorê,]Depoftulatorc, qui improbi/ tatefua trcis panes accepitab amico, locus eft Lucæcap.xi. iJ[Etintcrpcilatriccmduriiudi 37 cis. ] Significat uiduam,quam frater defundi mariti recufat ducere uxorem.Hanc lex iubet improbam cfrc,ut uel odio uincat iuuenc,adi/ gatqi ad matrimonium.Pergct,inquit,mulicr ad porta ciuitatis,amp; interpellabit maioresna tu.Paulocp poft: Si refponderit, nolo cam acci pere, accedet mulier adeum corâ fcnioribus, amp;nbsp;tollet calciamentum depedceius,fpuetq? in faciem illius amp;c.legc Deuteronomy caput ui/ gefimumquintö . Sed probabiliuseft,illum allufifiead parabolam cuangelicam Lucæ de/ cimoodauo,de iudice qui quum nee deum ti/ meret,nec homines reucrcretur, tarnen uidus improbitateuiduæinterpcllantis, fundus eft fuoofficio. lt;^Aeternæmcmoriæ.]Vtpræfen/ fit Hieronymus fua fcripta femper uidura. Porró cumait:Confecraui, alluditad monu/ mcnta,quæ quo diutius feruarentur, numini alicui confecrabantur.Ea uocabant àeixSiftaTtf^ ut quæ nefas efiet mouere loco. H] Crœfi o/ pes. ] C roefus rex Lydiæ fuit longe opulentif/ fîmus,poftca captus à Cyro, ut narrat Hero/ dotus.Porrô diuitiæ Croefi,Midæ, Crafsiin prouerbiumabierunt, quemadmodum Co/ dri 8i Iri paupertas. Vnde S tatius:Et Lydo di tior auro. ^Darÿ. ] Regis Perfarum : Apud quos aurei môtes efle ferebant. Plautus m S ti cho: Neque ille fibi mereat Perfarum montes, qui efie aurciperhibentur.Et Ariftophanes ^*A‘A*' **7® /tiifiir iirl }(jgt;virû/j cfWfi- «([Vicifiè. ] Ad rem retulit,non ad perfonam. Nam ad uCrun/ que poteft. Nam uincimus aduerfarm. Si uin/ cimus caufam. ^f Minus crat. ] Id eft, defidez rabatur Si deerat. VndeSidiminutum diciz mus, quod non fatisfaciat. ^ Marfupium. ] Græcauox, /i«/irvjnt!fgt;, fediamolim à Latinis rcccpta,fignificat coriaccum faculum quo fer uantur numi. ^ Suffocantes. ] Eleganter abu fus eft hoc ucrbo,hoceft,ita implentcs, ut lo/ culus non capias, if Schcdulas. ] Aptedimi 38 nuit,utauricontemptöexaggeret.Nam fchc/ dæperfe dicuntur tabel!æuiliores, in quibus aliquid mox dclcndum, aut caftigandum fcri bimus.Vndc lt;r;tUi«/a/z, eft rem rudern deli/ niare. Et Apuleiusin dæmonio Socratis. In ifto fchedico,inquit,Si incondito.Et Quintilia nus: Nam qui omnes etiam indignas ledionc fchedas cxcutitSic.Bis igitur minuit cum fchc dulas dixit. Formica,culicc. ]Hæcofhia de genere funt inlcdorum. De ingcnio,induftria, politiaformicarum,plufquam mira narrant autores,ncc minus coperta tarnen, leges apud d Plinium |
|
53 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INEPITAPHIVMNEP 0gt;T I A NI Plihiumlib.undccimo cap.xxx. Idem ciufdë lib. cap. fecundo contemnit elephantosprs culicismiraculo.lnmagnis fiquidê corpon/ bus,aut ccrtcmaioribus,facilis officina fcqua ci materia fuit. In his uero tarn paruis atep tarn nullis,quæ ratio, quan ta uis, quàm inextrica bilis perfediofVbi totfenfus collocauitin eux lieer Et funt alia diccu minora, fed ubi uifum in ea prætenditrVbiguftatû applicauit r Vbi odoratum inferuitrVbi uero truculcntam il/ lamamp;portionemaximam uocê ingenerauitr Qlia fubtilitate pennas adnexuitr Prslongaz uitpcdum crurarDifpofuiticiunam caueam, utialuumrAuidam fanguinis amp;nbsp;potifsimö hu mani,lïtimaccenditr Telumuero perfodienz do tergort quofpiculauitingeniorAtutincaz paci,cum cemi non pofsit exilitas, ita recipro ca geminauit arte,ut fodiendo acuminatü pa/ riter,forbendocp flftulofum eßet. Qpos teredi niadperforandarobora,cumfono tefte denz tesaffixitjpotifsimumqi é ligno cibatüfccitr Scd turrigeros Elephantbrum miramurhuz mcros,Taurorumqi colla amp;nbsp;truces in fublime iadfuSjTigrium rapinas,8i Leonum lubas, cü return natura nufquammagis,quàm in mini mis tota fit.Hæc Plinius,ex mufca,quod aiût, facicnsplufquâ elephâtum. ^ Vermiculis.] 59 Dctcredinibus,quasetiâPlinius admiratur, autde bombyce,uermclndico,amp;filorû opifi cio nobili, aut de Cantharidib. iêntit opinor, dequibus Plinius lib. que modo citauimus, mira cômemorat. Ac mire,didurus minutioz ra,ne dormitarct lector, uclutexordiolo exciz tauit,idqicxartc, quæiubet ut in rebus con/ temptioribus,ab attentione potifsimum conz dituamus exordium.Eft autem in omni tranz fîtumirandus Hieronymus. Adeononocioz fas,necinamœnas habet fubinde trâlîtiones. QinntumFabium.jHiccitaturà multisauto ribus,præfertim Qihntiliano. Nam illudeft illiusdta felices artes futuras,fi dehis foli arti fices iudicarent.Hune Plinius inter Romanos piftores primo loco commémorât lib. xxxv. cap.iüj. Apud Romanos quocp,inquit,honos maturehuic arti coneigit. Siquidem cognomi na ex co Pidorum traxerunt Fabq clarifsimæ gcntis,princepsqp eius cognominis,ipfc ædem Salutis pinxit Anno urbis côditæ cccc. 1. quæ pidura durauit ad noftram memoriam æde Claudq principatu exufta. if Belëlchel noz ftrum. ] Noftrum adiecit, quod Fabius effet cthnicus.Dchoclegis Exod.ca.xxxi. Loquu tusep eft dominus ad Moylcn,dicens : Ecceuo caui ex nomine Be(èlehel,filiû Buri, filij Hur, de tribu luda. Si impleui cum fpiritu dei, faz picntia,amp; intelligentia,amp; fciêtia in omni opere Sic. 4([Hyram.]DeHyramhabes,tj.lib.Reg. |
* cap.y.Mifîtquotç Hyram rcx Tyri nûcios ad Dauid,amp; ligna cedrina,amp;artifices lignorum, artificesep lapidumJdem Hyram mortuo Da uid adiuuat Solomoncm, ad ædificationé tem pli miffa materia K artificibus, ut habetur ter tio Rcg. cap. v. S ed ucro propius eft, Hierony £ mum fendre deHyrâ filio muliens uiduæde tribu Neptalim,patreTyrio,qucra accerfîuit è Tyro Salomon,fîcut Icgitur iq. Rcg. vîj.Qu2 admodum enim Befelehel tabernaculi,itahic rempli fupelledilem fabricatuseft. i([Lætæfe getes. ] Culmi quafi calami, fuftinent ariftas. Immodicamfegetis luxuricm docet caftigarc Vergilius,dedudis aquis, primo Georgicon: Quid,qcP ncgrauidis 43cûbatculmus ariftis, Luxuricm fegetum tenera depafeitin herba. Cura priraura fulcos æquant fata. nbsp;nbsp;Eft igigt;' tur non agriraodo,autarborû,fed edam mge niorum,acftili luxuries quædara,âtimmodi/ ca félicitas. ^Philofophus ille. ] Hippiamin/ dicatfophirtam, quem Hieronymus non apz pellat, utexcmplum fit commendatius.Hic Eleus fuit, diuerfarumardûegregie peritus, dialedices, geometnæ, aftronomiæ, muficæ, arithmetics.Valuitamp;inpidura ac ftatuaria: autor Flauius Philoftratus, primo libro deui tis fophiftarû.Huius balneû unà cum fupellc dilc ab ipfo fabricatum,dcfcribit Lucianus in Hippia,öi hune imitatus Apuleius in floridis, qui anuli quoqj mcminit,amp;palli) purpurci,K ftrigilis:aliarumcp returnminutarü. i([Glo/ riatus eft. ] Qyoniam in olympijs oftentabat, ut idem refert. Ac negat in illo fpedaculofuif/ fe quicquam sque fpedandum. lt;nbsp;BafilicaS cccl. ] Bafilicc,Græcis Regiam fonat.Nam ß»' 4t ff^wt, rex.Illi quiequid fplendidumacmagni ficumcft,id fiartT^mèti uocât.Latini domos am plas acfpaciofas,in quibus agebantur caufæ, concioncs, amp;nbsp;aha id genus publica, Bafilicas uocabant. Namccclcfia. Latinecocionemfi/ gnificat. lt;lf Cociliabula. ] Conuctus.Namad iepulchra fiuc reliquias martyrum conueniez bant Chriftianijidcp nodibus,ut palam indiz cat Hieronymus in cpiftola aduerfus Vigilan dura. H|’Pampinis. ]ldcft,uirgultis uitcis,cS ipfis folijs.Nam hscpapini uoeâtur. i(fAd/ umbrarit.jPaulódiuerfius hic accipit quàm fuperius,nempcpro obtexerit. HfDifpoBtio nc. ]Duo funt quæ deledantoculos, ipfe rcru color,amp; ap ta col locatio. D eledat per fe géma, fed refert, ubi inferta fit. if Made uirtute.] Verft epiphonema quo claudit Nepotiani ui/ tam,fimulcpgradum facit ad mortis expoßz tionem. Ad huiufmodi acclamationem, præd pucea uox conuenit,Madc,quauirtutcmab/ ibluta fignificamus. Scd rurfumrairc perfen tendam fccit tranfitum,ucrum comraodatam ad perfonam.Nam abfolutaerat. Cuius egte giafuntiniria,eius oportet8t finem egregium elfe. Hf Cuius tal.principia. ] Mirum, ut pari ter excitât ledorem ad partem (èquétcm,ncni pc de morte,8t obiter locos communes attin/ git,nec finit ociofos aut frigidos effetranfirus. Hf Quid tefubtrahisf ] Apoftrophe,affefli/ busaptifsima. Hf Omniscarofocnft.]Efaias cap.xl. Omnis carofoenum,amp;omnis gloria dus, quafi flos agri.Exiccatum eft foenum, 8£ cecidic |
SCHOLIA
39
A ccciditflos.ltctnlacobus Capitc primo: Quo/ niam ficut flos feem tranfibif.exor tus eft enim fol cum ardorc,8C arefecit fotnum, amp;nbsp;flos eius dccidit,8i decor uultus eius deperijt. Rurfum Ecclefiafticl capitc decimotertio: Omnis caro ficut foenum ueterafeet,amp; ficut folium fruchfl cans inarboreuiridi. Alla generantur, amp;nbsp;alia dcijciuntur.Sic generatio carnis SCfanguinis. ItemPetrus in cpiftola prima: Quia omnis ca to,utfanum8óc. Catcrum Ecclefiafticl fimi/ lltudo de folijs pul ehre c5ucnit,cum co quod dicitHomeruslliados fexto.
^9quot;^^ ^vÄÄW^ yiVï9y7Ói9 i^i ngU ciVe^fwp*
^vWxjT« ^(F T avïfi®' \»ix,»Jits- ^a^iwet i4t ^ i/?lt;ÿ
fignificêtfefentircî,quæ dicuntur K aguntur.
4f Scio quodnolueris, ], Hadenus expofuit quæ adpræfens tempus,iuxtaRhetorû præ/ cepta,pertinebant,Nunc tranfitu per fentenz tiam,utfolctquæfito: tranfit ad ea que futuri funttemporis,ideft,quæfunc poft mortecon fequuta. ^Sic.]ldcft,inluci:u. Siquidemin aduerfis potifsimum apparct, qui fint amici, ut inquit Tragicus: fed nemo optât, ut fie ami cos probet. 4f lucûdius cft,in mails gratins. ] Indicat differentiam inter lucundum 8i graz
T9KïS6(iiffot t^vet^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft:
Tale quidé genus efthominû,qualcê foliorû. Quorum hæcuentus humi fundit,rurfum illa .uirefcens Profertfylua.
Vtitur idemeadem fimilitudine, lliados f-■4^ IJIndumento. ]Nam corpus ucftis ac domi/ cillum«ft animi,iuxta Platoncm in Phædone.
tum,quam explicat Laurentius Valla,elegan tiarumlibro quarto .Totus autem fermo qui fcquitur,fcatctfchematumflofculis, quæpræ termitto,neleâ:oremonerê. ^ Meditationem cffe mortis. ]ld mirifice traciat Socrates apud Platoncm in Phædone,nihil aliud cffe philofo
Etnotus eft locus iUe,ingcniû Galba: male ha bitarc,quod quum effet difer tus, deformis ta men erat. ^ Hante auftro Illium. ] A utter pc/ culiariter inlmicus eft flor thus. V ndc V er gu liusin Alexide:
Eheu quiduolui mifero mihif floribus auftru Perditus, amp;liquidls immifi fontibus apros. Nec minus peftllés corpor ibus humanis. Ho
phati,quàm mortis meditationc, hoc eft exer citationcmSiprsparatlonem ad morte. Mors abducit animum à corpote.Philofophia femo uct animum ab amorc reru corporalium, cti/ gens ad ea quae uere funt,hoc eft intcUigibilia, ita fit ut philofophi animus lubens emigret e corpore,quum ab imperatoreuocatur,quipz pc iam ante affuetus abeffe à rebus corporeis ,
ftulti mor tern horrent,quod animus altifsimc
fententiam fie interpretantur,quafi Plato lui/ B Centerncorporibus,mctucmusauftrum.Vn/ feritnos afsiducmeminiffemortis. Clncœ/ dc8iprophetauentumurentcmuocat,acuez lumufepferut. Augethoe per hyperbolen, ut nas ficcantem.QiunetiâEzechiel cap. xxvrj. magis crefcat,quod addutturus cftcxPaulo. Ventusaufter cotnuitte. Hieronymus admo Redit autempaulatim ad confolationem inter netUebraieam uoeem, ^«i^-o Latinis uerti miffam. 4^ Quotidic, in quit, morlor. ] Tor z poffc,uentumurentem,pro quo auftrum Icgl tius eft quotidicmorl, Qy^am meditari morz mus.Porto quum omnis gratia flor urn fit fu/ tem. QtianquamPaulus hoc loco dicitk quo gax,aptctamennomlnatliliüóCuiolam, quo/ tldicmori,quodfcfcquotidicccttilsimis uitæ rum illudcâdorc,hæc purpur a delc(ftat,utcr/ pcriculis obqeeret pro falute Gonnthiorum» queflos minime durât. QaiamobcaufamHo Arguens enim futurum, ut mortui relurgant, ratiusinodisBreuelillumdlxit. Acmirafimi ncgatfcfublturumfulffetones uitx dnerime, litudineexprefsitformxnitorêpaulatimmor nificertumfclrct fe rclurrccturum. Praccdit bo fqualefcentem lt;f Venarum fontes. ] Phy fi cnlm: QuldSCnos pcriclitamur omnlhoraf ce dixit.Namiuxtamedicos, febris cordis St Qiiotidicmorlor pro ucftra gloria,quam haz fangumis incenfio eft. lt;^^Latus crat Sic. ] Vt bco In domino. 111 udobiter ad^nonendum in omniapinglt,ôtoboculosponit. einteilige/ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
rcs2ic.Hoc epiphonematis loco, poft -^«TVTtw
ratiusinodis:
Pruftra per autumnos no/
Grxcis codicibuslcgiinhuncmodum,’^' gt;y «/ fiat litvi/ivv'tveii’tt/-iTffciff^p ^S^^^ ^^^ ftf^^P‘^^’ aTTcSwffKW^vtf rip vn'^rifXti lixv^Vi^'P ■gt;«J' 'X“ ’‘*' Xf‘'fV’ hOC cft , quli Sinos pcriclitamur omnihor a. Quotidic mo/ rior ,pcr ueftram glor iam.ut per, fit adiur an/ tis:ut, vv Tö^ Jhx^ ld cft,per l.oucm,l.d quod an _____________________te nos indicauit diuus Auguftinus Si Laut en gio.} Horiens Nepotianus alludit ad uerba tius V alla: Quan qua Ambrofius propter glo quæfuntlnlibellofupcriori, quem Hierony/ riam,autpro glorialcgit. Sentitautem Apo/ mus adipfumferipferat, Aetatc pattern, fra/ ftolus gloriâ,quamfuls pcticulls fibi peperc/ ratexfaluteCorinthiorum.Locus cft inpriz
rip. iÇVoluunturperoralachrymx.]Hielte turntranfitus cft,excltans ad ea quæfequun/ tut .Expeàamus enlm magnum qulddam,cu ius tecordatlo Hieronymo uel inuito lachry /
mas excufferit. ^ Aetate patri, fratri colic/
quxfuntinlibello fupcriori, quern Hierony
trem collcgio,uthinc uel maxime appar er et, ilium ettam turn quum animam agerct ftudio ma cpiftola ad Corinthtos cap. xv. ^ Cona/ rumfentiredulcedinem,quotcmporeuulgus ri.^Exponit,qulddlxcritmeditari.Qitodaf/ t hominumnecfeipfosfcntlunt. ^Paritcr.^ld fcripR,quiauulgus exlftlmatidemcffemcdiz \ nbsp;nbsp;nbsp;41 cft,cxa:quo.Diciturenimapari. «ÇAuuncu tari,quodcogitate. ^Velimusnollmus.^Pi
lümanu.lEthocad wnTv^rwinj» pcrtinct.Nam guraproucrblalis,quanccefsltas incuitabilis 45 hicmosmoïientium,utbocindlclofupremo, fignificatur. «J Antediluumm- iNam Adam d 1 uixit
40
IN EPITAPHIVM NEP0TIANÎ
|
uixit nongentos trigintäarinos. Seth,4uode/ Clin fupra nongentos.Enos quinqi amp;nbsp;nongen/ tos. Cainam nongentos decem. Alijq! permul tl prodigiofe uiuacitacis commemorantur. Genefis capitev. i^ Mathufalem. ] Hic an/ nos natus feptingentos odoginta duos, gene rauit filias: Vixit annos nongentos feptua/ gin ta nouem. Icacp fuperauithicomnes longs uitate. 1^ Optima quscpjOftenditquamfuz gax fit hæc mta» quamqinufera, quo minus moleftefcramus mortem. Carmen eft Maro/ 4^ nis in libro Georgie, tertio. ^Mifcris.] Hoc epitheton frequenseftapud HefiodumÄHo merum, ^^^^gt;7^1 fi/neïin. Qnotautem gradibus exténuât humanam ui tam, cuius quod eft o/ ptimum,idprimü,priufquam intclligas tuö ipfius bonum,abit imó fugit, non abiqhoc eft pernicifsime, utetiamfi uelis,non pofsis re niorari. Neefatisquodfua fponte fugax eft. Acccdunt morbi qui feneAutem per fe mole/ ftam,accelcrant. Poftremo mors inexorabilis rapit,nonaufert. ^Prima. ] Adolcfccntiam intclligit, qusut optima eft, ita fugacifsima, ueluti flos sui. Nam Pythagoras apud Nafo/ nem,lib. Metamorph.xv.pueritiâconfertuc/ ri, luucntutêæftatqautumno uirilcm ætatem, hiemi fenedutem.Primam i^itur fie defcribic. Nam tcner Si lades, puericp fimillimus æuo, Vere nouo eft: tune herba nitês,amp; roboris exz pers Turget,6iinfolidoeft,amp;fpc deledata/ greftes. O rania turn florent, florumqi colori/ busalmus Luditager. Macrobius commentario infomnium Scipio nis,gradus omnes humans uitæ,reuocat ad ie ptenarios. Poft bis feptem, pubertas incipit. Poft ter feptê, gênas flore ueftitiuuenta: idêqp annus finem in longum crefeendi facit. Poft quater fep tem,in latum etiam crefcere défini/ mus. Quinta hebdomas, uinum incremetum abfoluit. Sextatueturuiresante coUedas. A fexta ad feptima, fit occulta paulatim uirium diminutio. Scptima,totius hominis maturita tem adfcrt,etiam animi. Decima,uits metam prsferibit. At Seruius Tullius,ut refert ex Tubetonishiftoria Gclliuslib.x.uitaomncm in tres diftribuicpartes,utpueri ccnferentur ufep ad annos feptêdecim.Iuuenes ufep ad an/ num quadragefimum fextum. Vltrahunclê/ niores. Sed AriftotelesinPoliticisputatcor/ poris uigorem minui poft annum trigcfimum fextum:animipoft duo de quinquagefimum. lt;,[ Neuius poeta] Hicfcriptor fuittragedia/ rü.Eftautem carmen trimetrum iambicum. Pati necefie eft mul ta mortalem mala. tf Niobam. ] Qjus ob fpretam Latonam,om' nious liberis orbata fuit: ipfa uerfa in marmor quod afsiduc uel uti lachrymis madere cerni / tur. Fabula narrat Ouidius,lib.Mctamorph. fexto. ^ Etdiuerfasbeftias.]Opinorhunc lo cum non uacare mendo. QjisnanqueNiobc commutata fuit in diuerfas beftias, quum in lapidera fit uerfa f Fortafsis legendum, Ih laz |
pidcm,amp;aliosin diuetfasbeftias commuta/ ç tosfinxitantiquitas,utintelligas, de Alcyoni bus, cygnis,öi id genus afijs. ^ EtHefiodus nata. ] Nihil huiufinodi legit in operibus Hcz fiodi poets, qus quidem nunc extant. Forz tafsis legendumeft, Heniochus: quosopinor autThracis populos, autcertefinitimos. De Thracibus autem,apud quos luduofafintpu erpcria, ut recentem natum ludu parens exei piat: Contra, lstafunera,utuita defundos gaudijs profcquantur, meminit Sofinus in de Icriptionc Thracis : Valerius maximus libro fecundo: Qpintifianus fib. quinto, cumep his afij pcrnlulti. Tametfi me non fugit, Straboz nem libro undecimo Heniochos ponere inter barbaras nationes Caucafo uicinas. Quorum meninit amp;nbsp;Mela. Poteft autem fieri, ut uel coz dem nomine fueritgens aliqua Thracis,uel apud Heniochos Afiaticosfueriteadem conz fuctudoqus apudThraces. Quumhiclocus me diu torfifset, neep quieep adhuc animo meo fatisfaccret, eoepi mecüagitare, fi quodclTet gentis nomen, quodhaberet affinitatcmcum hac uoceHcfiodus,amp;ccce pcruarias erranti regiones commodum octurrunr Eftcdones,hi ab Arimafpis,Scytharö genere, mcoluntufp ad Mcotidem. De quorum moribus itaprodi dit Pomponius Mela libro fccundo: Efledoz nes funeraparentum Isti,Siuidimis aefefto coitufamifianum celebrant, corporaipfalaz niata,Ä esfis pecorum uifceribus immixtaez pulandoconfumunt, capita ubifabreexpoli/ D uere,auro cinda pro poculisgcrunt.Hscfunt apudeospictatis ultima officia. Eadem alijs uerbis tradit Sofinus: Sedutroqueuetuftioi* Herodotus libro quarto. Itaqucprobabile eft proHcfiodus ab Hieronymofuiffefcriptum, Effedo. Qyare ualeat hsc opinio, donce certi afiquidfueritcompertum. ijf Plebs. jVtplc/ bes legas,ratio fenarij poftulat, AtEnnius qui dem nonextat,uerum hsc uerbafunt Aga/ memnonis in Eunpidis Iphigenia aulidenfi. i JlviryiifiDi lA' œr {;^/ 71 jffigriftiifi, ngà yàf cAitàfûcr^üfxAn^f eiÙT^ît i^ii xeeKfixT elträ// ,7Û 'j y\rxiu ^venp a-arx^TX Txt'' T« , TT/Û^Xt/w f\ TP fill, Tfp lt;Aifup i^uptiv ■ amp;C. Qus nos ficuertimus: At generis ipfaobfcuritas ut quiddam habet Et commodum profedoN exoptabilc. Nam libcrö ilfis, lachrymas pro/ fundcre, Queriep mifera. ftirpc at illuftn fatis Cunda hsc negata. fed arbitrum uits Icuem Populüobtinemus Sc. if Verum quidagot] Per corredionem captauit tranfitum, ad com memoranda publics calamicatis exempla. Quandoquidem hic cfFicacifsimus eftin con/ folandolocus. ^Conftâtius.]Conflantinifi lius Conftantis frater,ab Ario tradus eftin hsrefim Arianam, ut quofdam in deo gradus crederct. Hoc Partiels bellis occupato,Iuliaz nus, qui Gallicis elatus fuccefsibus, irnperfl faftigium ufurparat, Itafiam Hlyncumcppc^'' uadit, Conftantioqj pattern adimit imperq. ld ubi cognouit Conftantius, onaifTaParthiz ca ex/ |
|
' s C H JJ, caçxpeditione,dumadciuilebcnunireucrtiz tur,in innere inter Ciliciam Cappadociamcp defunduselî, refertOrofius lib. fepfimo. Itê hiftona tripartita hbro tertio. HfMopfiuicu/ * lo. ] Stephanus indicat uicum elle Ciliciæ luz xta fluuium Pyramum,cui nomê fit Mopfi do mus, à Mopfo uatequopiamTirefiæfiho,etiz amfidilTennt Strabo li. decimoquarto, quod ad locum actinec. Qyanquam eodem inloco fubindicat, Hiftoricos dclocouariafie. Quod cnimillerefert,acciditiuxta Colophonem, ni mirum Cakhantem interiflemoerore, quod uaticinandi peritia fuperatus efTet à Mopfo, ait Sophoclem hocalicubi tranftulifièin Gili ciam.EtOrofîus traditConftantiuminter Ci liciamamp;Capadociâperifie. Melafcribit Coz lophonem à Mopfo uate conditam,uerû hune • ^^’iTirefîæfuiifefîlium, fed Man tu s quæfuit Tirefîæ filia. up Hofti reliquit imp. ] luliaz num lïgnificat. Nam Conftantinum iam ante dolis luftulerat Magnetius. i([Iulianus prod, ani.f. ] Quoniam defeiuitàfide Chriftiana. Nam dum defeifeit à Chrifto,cui prius dedez rat nomen, fuamip Gus falutem prodidithoz fil Satans. ^Chriftianiiug.cx. ] Dummaz gno apparatu bellum aduerfus Parthos moz liretur,Chriftianorum fanguinem dips fuis uo uiffelegitur, palam perfequuturus ecclefias, fi Uîclona contigiflet. Quin K Amphitheaz trurn Hierofolymis extrui iulTerat, in quo rez B uerfus à Parthis, epifeopos, monachos, omz . nesqîeiuslocifancT:os,befttjs,ctiamartefæuiz . oribus obijeeret, fpedaretep laniandos. ^InMedia. ] InGalliâmilTusfucratà Conz ftantio ubiresprofpcrrimegefsit. EtfuccefTu rerumebrius,neglexit Chnftû.In Media fenz fitultorcm,Nam motis à Crefîphontc caftris, dolo cuiufdâ transfugæ in deferta perdudus,' cum ui fins Kardore folis,atcp infuper Si labo reharcnarumconfedus,periretcxcrcitus,im perator tanto rerum penculoanxius, du per uaftadefertiineautius euagat, ab obuio quoz dam hoftiû équité,conto idus interfit, ipp Proz pagare.j Subadis Parthis. Edautemiucunz da adnominatio, propagare, 84 propagatos. lt;([Iouinianus. ] Nam isfuccefsit luliano. lt;j| Guftatis tantum.] Nam perfitodauoimz perfifuimenfe. lt;Foetoreçrunarûfuf.]Nam paftus cum hoftibus,idocp foedere neceffano magis quàm honefto, dum per Galanam iter agit,in Ilyricum rediturus, quum in cubicuz lum quoddam nouû fefe reccpilTct cubitum, . caloreprunarum,Knidore parietum nuper calceillitorum,aggrauatus,8ófuffocatusinrez rfic Dadaftans. Hf Valêtinianus, ] Is fuit pater Gratiani amp;Iouinianofuccefsit. ^Vadatoge nitali folo. ] Pannonium apparet fuifle. Siquiz dem quum Sarmatæ fefe per Pannonias difz funderent easep uadarent, iscp fuccurfurus, bellum in cos pararct,apud Briginoncm oppi dum,fubita effufione fanguinis, qus Grsce ttvhJ^i/fit uocatur,fuffücatus interfit, «yValés] |
0 L I A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4» Valcntemfratrcm,participé feceratimperfi, ^^ Htequum Gotthos conturbatos ab annquis ’ fedibus cxpulifiet, rurfusinfidéreceptifunt. Mox Gotthi, Maximi ducts auaricia, « iniuz rfis exafperati, denuo mouerunt arma, amp;nbsp;uiz doValentis exercitu, per Thraciam fefe, miz fcétes fimul omnia cædibus,incêdfis rapinisqi effudcrunt. Valens in Thracta cum Gotthis congredus infcliciter,per deuia fugicntibus cæteris,ipfecumfagittafaucius,ægre m cuiuz fdam uillulæ ccllam deportatus Iateret,ab inz fequentibus hodibus deprehenfus, fubiedo igni confumptused,atqueita communi caz ruitfepultura. H] Gratianus.] Valentiniani filius patri fuccefsit:aliquandiu cumpatruo Valente, 06 Valentiniano fratre, tenuit impez rium. Deinde Theodofium in imperfi conforz tiumafciuit. lt;|[ Ludibnohodi fuit. ] Maxiz mum fignificat, qui in Britannia ab exercitu creatus imperator,in Gallia tranffit,ubi Graz tianum Augudum fubita incurfione perterriz turn, atque in Italiam cranfire parantem, doz lis ctrcumuentü intcrfecit,fratrcmqi eius Vaz lentinianum I talia expuli t. ^ Lugdunc] Apodrophen facit, edep Hypallage numeri. Sunt autem Lugduni ad Rhodiani ripas m Gallia. Siquidéomnis Galliacomatain treis partes diuiditur,Belgicam quæ eadem ed Lu gdunenfis: Et Aquitaniâ,olim Aremoricam dicT:am,amp;Narbonenfem.AutorPlinius. ^ A dolcfcens Valentinianus. ] lunior Gratiani frater,opera Theodoffi reditutus in impend, extindo Maximo eiusqi filio Vidore, quein imperatorem Gallfis ipfe difcedens prsfecez rat,in Galliam tranifit: ubiquum pacata uidc rentur omnia, apud Vicnnam dolo Arbogaz dis comitts fui drangulatus ed. Infuper ut uo luntariam fibi mortem confciuideuideretur, laqueofufpenfused. nbsp;nbsp;Procopius. ]Tyranz nusà Valcntiniano Valentis fratre fuit interz emptus. lt;f Maximus ]Ethicinuafqrimpez rfi’, alioqui uir drenuus, Theodofianis armis opprenusedjdequofupcriusdiidöed. lt;nbsp;Eu genius.] EthicTyrannus,uilt;doreTheoaofi)gt; occifus ed. Arbogades huius cornes, Si cuius opera imperiumfueratadeptus,fua manufe pereufsit. Exercitui parcitum ed. «[' Dicat aliquis. ] A contrario quæfiuit cranfitum,ab imperacorum cxemplis,ad inferiorurn raagiz dratuum fortunas. lt;|[ Feriuntqi fummos. ] Rctulit Horatianum carmen ex O dis: nbsp;nbsp;nbsp;• ^ Cclfatgrauiorecafu Decidunt turres,feriuntqi' fummos Fulgura montes. Maxima qusep dignitas, maximis pcriculis obn oxia ed. Porró fi quis uolet de his copioff us cognofcere, Icgat feptimüPauli Oroffi' lib. acTripartitæ hidoriæitem feptimum. Nos ea rccenlenda putauimus,quæ ad huius loci cxz planationcm proprie pertinebanc. lt;|[ Abun dantius egens cxulat. ] Dehocconfulari uiro qui fuerit,nihil adhuc compcri. Allufit autem d j Hiero/ |
|
IN EPITAPHÏVM NEPOTIANI 4i Hieronymus ad nomen, cum ait, Abundanz hum non iam abundantem,fed egentem. Exz aggeracpcrgraduscalamitatcm. Nam egere per fe miferum cft.Miferius in exilio- Miferriz mum fi exuks iongius apud immanes barbaz 5^ roSi UpPityunte, ]Hscuoxfueratuariedcpra Bata in omnibus quæ uidere contigit exempla ribus. Eftautem Pityusoppidulum adextre mum mans Pontici, ubi Si Romani imperq fiz nes ohm fuide tradit Hiftoria tripartita lib. x. • Locus eft feris Si crudelibus barbans finitiz mus, ubi legitur Si Chryfoftomumexulafle. ^ Ruffini caput. ] Hicorientalisaulæmagiz der fuit. S tihco occidentalis. Deinde imperiû affetftauit. i^ Pilo.] PilumhaftamRomanam uoeat.Erataûteaignominiafumma. ^ Conz ftantinopolim.] Quod hiefedes effet Orienta hsaulæ,cuipræfedusfuerat. «f Abfeiflamaz nus. ] Circunferebatur fortafsis à medico quo piam,in ignominiam extin(fti,aut ipfe mendiz cabat,manum amputatam circumferensad oftêtationê calamitatis. 4f Affæ. ] Afcæ legen düopinor. Naideftoppidu Arabis,quonda d Romanis captum. Memini Strabo lib.xvi. Cliiam^ eft Afs uicus Thracis, Si Afea uicuS Arcadis,tefteStephano. lt;(|quot;NÓcalami.mif.] Trafituseftad cómunê regionö afflidionem. lt; Conftantinopolim. ] Quidam Byzantium elfe putant. Eft aueem in Thracia ciuitas mari 5J tima. ^ Alpes Iulias. ] Diucrfafunt alpium nomina, pro locorü uarictate. Iulias quidam putant ede proximas Rhctijs, qua per Tcruiz fianam urbcmiter fitinlftriamSi Auftriam. lt;((■ Scy thiam Thrac. Macedonia, ] Non medio crem habet gratiam, hsc locorum Si gentium ac uerborum congeries ai-MiT@', Conuenitep Orationi iam Condtatiori, Si ad finé properanz ti. Sunt autemomnes Europa regiones inter fe finitima. Hf Scythia. ] A Tanai ferme media cft Scythia( Nam reliqua pars, quauergitad orientem in A fia eft) pontici lateris. Hinein Aegcipartem continens, Thraciaac Macedo niaadiungitur. Autor prater cateros, Pomz ponius Mela,fcntitcnimhic de Scythia Euroz paa. Hf Dardania. ] Ea quanquam à Geograz phis inJAfia ponitur, tarnen eft finitima Tnraz da. InhacPomponius Mela fchpRteflefepul chrum Achillis, Pliniüs hätte geh te feram uoz Cat. HTDaciam.] DacifiucDacatranfrhcnaz ni funt, Danubio flUüió, Si Auarrijs, fyluacp Herciniafinitimi'. Seruius Dacas Scythia po pulum facit, cxponens eum locum quem ex Maronis odauo fuperius attigit HieronymuS. Indomitiep Daca. QuidäThracia Scythlacp finitimos putant, aut etia utriufep portionem. Hf Theffalonicam. ] Macedonia partem elle feribunt Plinius in quarto. Si Stephanus Gra eus autor. HT Achaia. J Qua olim Aegialos di «fta eft: ea pars eft Gracia in qua eft Corinz thus.LcgePIiniumlib.iiij.cap.v. HfEpirus.] In Europa pars eft Acroccraunidis, de qua 54 plurima Plinius lib. iiij. cap. i. Hfeundasep |
Pannonias.] Fortafsis Icgendum, cutti-Oaffi^ C Pannoniam. Nifi forte Pannonias ut Gallias dicimus. Nam fuperior adDanubiû uergit. Inferior ad Dacia,8i Dalmatiam. Hj' Gotthus Sar. Sic. ] Haceft illacolluuies barbarorum, quatotannos Romanuexercuit imperium. Hf Plurima mortis imago. ] Retulit carmen Vcrgilianum. Multus ubicp pauor,ct plurima mortis imago Hf Romanus orb.] Si Romanum imperium ruit,quod omnes aternu fore putabant, quid crit perpetuum in rebus humanism Hf Corinz thios. ] Eas Gracia partes nominat,qua praz ter catcras imperij gloria floruerunt,cum nûc à barbaris fubalt;fta,feruiantfrigeantqp,utintel ligat, nihil effe diutwnum in rebus mortaz hum. Hf Immunis ab his mal. ] Captauit tran fitum ut digrediatur ad Afia calamitates. HfEcce]aptederefubitaSiimprouifa. Hf Ex ultimis Caucafi.]Scythas AfiaticosautScyz this finitimos fignificat.Nam Caucafus India mons eftaltifsimis rupibus, qua uergit ad Sez ptentrionem Scythiam attingens. Hf Noiam Arabia.] Non eft dubitandum,quin retulerit locu,qui eft apud Abacuc propheta ca. i. Lc uiorcs pardis equi eius: Si uelociores lupis ue fpertinis.Qpc locû ita uerterunt feptuaginta: Exilicnt fuper pardos equi eius. Si uelociores crût lupis Arabia.Rurfus apud Sophoniâca. iq. Principes eius in medio eius, quaff leones rugientes,Iudiccs eius lupi uefpere,Sinô relin quebantinmane. Quod ita ucrtuntfeptuagin D ta. Principes eius in ea ueluti rugiétes leones. Indiceseius ficut lupi Arabia, n5dimittebât inmanc. VerbadiuiHieronymi inhuneproz pheta locum funthac. Sed indices einscapiz entes munera uendentese^ iufticiam,nonnere (ftc appellantur lupi Arabia nel ucfpertini,fiz cut SymmachustranftulitfjRurfusin locöA bacuc hac alfcribit. Lupi autem Arabia,id cft,uefpcre,hi rede uocantur,quibus conuerz fatio pefsimaoccubuit. Reddidcratpaulofu/ perius caufam,cur lupi nefpertini dicerentur, quod lupi uelociores effe dicantur nofte uiciz na. Cur autem Arabia lupi dicantur, nullam omnino caufam reddit. Vndc mihi fufpiciona fcitur, utroquc loco quem modo citaui, Arab legi debere, ut Hieronymus Hebraicam uoz ccm pofuerit: prafertim cumin Abacuc adz dat,ideft,uefpcre. Vcrumhac interpretandi uarictashincaccidit,quod ^-^y apudHebra os uefperam fignificer, □«^y totidemc5fnnan tibus,uariatis tantum uocaliumnotulis, Ara biâm regionem. Hancigitur pofteriorem inz ecrpretarioncm ,Hieronym us hoe loco libcnz terarripuit,nimirum aptam ad allufionem, quandoquidem de regionibus loquitur. Hl Antiochia. ] In Afia Syria pars eft, qua fe $Î Cilicia committit, ohm ac din potens, utferiz bit Mela. Hf Halys. ] Fluuius ex Tauri montis radiCibuS oritur.Interfluit Capadociam, Se/ ptentrionem uerfus. Inter Paphlagonascurz rens |
SCHO
|
j^rens,inpontumEuxinûexit, «fCydnus.] Cihciæfluuius eft,Tharfum Ciliciæ urbem di uidit, ut autor eft luftmus amp;nbsp;Mela, cuius or/ tumfciri,negat Solinus. ^ Orontes. ] Antio/ chiæfluuius elt,teftc Mela. lt;([Euphrates. ] Ontur in præfedura Armeniæ maioris. Baby lonê diuidit,tandêexitin marerubrö. Lege Plinijlt.v,ca.xxiiij. lt;Arabia.]Pars Afiæulz tràPelufiacûraare, ad rnare rubrö per tinges. ^ Phœnix.j Arbitrorlegcndum, l’hœnicc, non Phexnix. Ciyandoquidem regio, Grscis finmlamp;Latims ^tflim uocatur. «^fPalæftma. ] Vtracp pars eftSyriæ,Phoenice KPaheftina. Nam ut teftatur Plinius lib. quinto, Syria qua contingit Arabes, Palæftina uocatur,34 ludæa amp;nbsp;Coele. dein Phœnice. Et qua recedit intus Damafcena,acniagis ctiamnum meridiana, Babylonia. ^ Non mihi fi. 1. ] Vergiliani uerz fusfuntinvi. Aencid. ^Thucydides amp;Sa!u ftius.] Duos hiftonæprincipes nomina t,alte rû Græcæ,alterû Romans. Nâ 64 Fabius Thuz cydidiopponitSaluftiû: Herodoto, Liuium. ^ Mifen Ifraelitæ: ] Quan^ per horninadi ca fum:tamêexclamatiue didueft. Vtô4 illudfu ^ÿ periüSiFelixNepocianus, qui flic. ^ Nabuz chodonofor feruus. ] Eft apud prophetâ Hierc miara cap. xxv. Et Nabuchodonofor regé A/ quilonisferuû meum. Vocauitaucê feruum, utexponit inibi Hieronymus,quod in fubuer fione Hierufalem illius minifterio uteretur • |
fEzechias agit p oeni. ] Hæc hiftoria eft Efaiæ cap.xxxvij.de Sennacherib rege Afsyriorum KEzechia rege Ifrael.Egreflus eft, inquit,anz gelusdominiamp;percufsitin caftris AfsyriorS centumoftoginta quinqi milia. Etfurrexerüt tnane,84 ecceomes cadauera mortuorö. lt;([ lo faphat.] Dehoclegisij. Paralipo.capite. vij. quemadmodum per uniuerfas ciuitates luda dimifsis Leuitis ac facerdotibus,qui legem do mini docerent adeo terrori fadus fit holtibus, xxx. Si rcuertamini84quicfcatis,faluieritis. In filcntio 84 fpe, ent fortitudo ueftra. Et nolu iftis 84 dixiftis : Ncquaquam, fed ad equos fuz giemus: Ideofugietis. Etfuper ueloces afcenz demus.Idco uelociores erunt,qui perfcquenz turuos. Mille hommes à facie terroris unius, ■Ó4a facie terrons quinepfugietis. ^ Sagittas pilis. j Pilum hafta eft Romana,quæ ut torque atur,uirum defiderat: Sagittis Parthi Scyz thædp fidebant,quibus eminus pugnat, 84a fu gientibus. i^ Tiaras gal.] Tiara,Phrygius eft pilcus, ac delicatus, magis dccorus foeminis quam uiris.Nä buccas quoep tcgebat. ^ Caz ball. ] Maiores equi dicuntur,ut manni delica tiorcs.lt;|rXerxes illc.] Hic,fiGræcishiftoricis eft haben da fides, deduxit in Græciam, quinz quies mille milia, 84 ducenta odingenta duo milia, feptingentos 84 fexaginta. Libitum eft illi quodam die fpedare multitudinem quam ducebat, cumep incuerctur omnem Hellcfpon tum nauibus obdudum,omnia littora,at(p A bydenorum plana, uiris referta: beatum fe iâz dauit,mox fleuit. Rogatus caufam fubitæmu tationis: Refponditfibi uenifle in mentem hu mans conditionis,quod ex tainnumera muiz titudine nullus eflet poft centum annos fuper futurus .Hiftoria eft apud Herodotö lib. vij. 84 Vitj. if Redcamus ad nos. ] Alius eft tranfitus per corredionem : cuiufmodi fuit proximus illc.Exccfsimus confolandi modum. if Qpaz fiècœlo. ] AlluditadmoremHomchcû, qui fie mifeet poefim fuam, ut nunc in coelo uerfee apud deos,nüc rurfus ad hommes defcendac- ut pafsim ultro munera ad illum mitterent. f Mofes contra Amclech. ] Hiftoria narratur Exod.cap.xvij.Si quando remifinctbrachia Mofes orans,uincebantur Ifraelitæ 84c. «jf Si erigi uolu. ] Indicat Chriftianis non oportere præfîdium elfe in armis, fed in auxilio diuino. . Eftautêiucundus color ex contrary's. çVfep adincredulitatê. ] Ambiguuseftfenfus. Aut emintelligitadeoftolidâ, utuixcrcdi pofsit: aut adeo ftolidam,ut diftidat præfidio dei. -- . lt;Mens. ] Rurfuscxclamat per nominandi cafuni, H‘Fugientmille.]Efaisfuntuerbaca. A N T 1 D o T V S. Nemomirabitur, fi diuus Hieronymus lau di tribuit NepotiahO, quodTcrtullianû, nou folum legcrit,ucrumetiâ citauerit,quem conz ftat in Mdtahi hsrefim fuiflc prolapfum, cum huncob infignem crudicionê Cyprianus maz giftrum fuum uocare fit folitus, 84 diuus Auz guftinus, in libris de dodrina Chriftiana nou dubitarit, Theologis régulas ex hominis 84 irt fantis 84 hsreticifcriptis citare.Licebathocilz lis temporibus, cruditionis gratia,è quibus li bet libris, fi quid ineflet utile, decerpere. Ita Hieronymus prster alios multos, legcbat Oz rigencm, ut inter prctem,non ut dogmatiften. V t igitur O rigenis ing enio fauit Hieronymus itafauit84Tertulliani, quem fcribitad Monta ni fadionem defciuifte, commotS inuidia clert corum, ut id mali magis imputet clcricis, qui talem uirurn fua inuidentia à fe ahenarmt. |
ARGVMENTVM EPiSTOLAE SEQ^VENTIS.
Rofticum Ganum,monachum,eruditum adolcfcentcm docet,qucmadmodum oporteat inz ftituere uitam, eo dignam cognominc. Admonct in primis uitandum fufpedarum foeminaruru confuetudmem. Tutius autem cire iuucnem in coenobio, quam in folitudine uitam agcre.Tum feroaddoccndü84fcribendoslibros efieueniendum, obfredatorum familiantatê modisomni bus fugiendâ. Ac per fingula taxât cos; qui fub pr stextu ac titulo monachi: fuis indulgêt uicijs.
d KIERON*
-ocr page 94-44
AD RVSTICVM MONÄCHVM
HIERONYMVS RVS TJ CO MONACHO VIVENDI C «ssssv — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;formam prarfcnbit.
Ihtl Chriftianofelicius, cm'promntiturregnumcœlorum. Nihillaborio^i ^^’■^^jH'-h tiuotidie de uita penditarur. Nihil fortius,qui uincit diabolS. N^ ^’^ imbecillius qui à came fuperatur. Vtriufcp rei exempla funtplurima.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Latro credit in crue0,00 ftatim meretur audire: Amen dico tibi:hodie me-cum eris in paradifo. Judas de apoftolatus faftigio, in perditionis tartaru labitur, SC nee familiaritate conuiuij,ncc intinóione buccellæ,nec oiculi gratia frangitur: ne quafiho minem tradat,quern film dei nouerat. Quid Samaritana uiliusf No folum ipfa credidit SC poft fex uiros unS inuenit dominu : Mefsiamep, cognouit ad fonte quern ludaeorum populus ignorabat:fcd 6C autor fit falutis multorum, ÔC apoftolis ementibus cibos,efii rientem rcficit,laflumq5 fuftentat.Quid Salomone iapientius f Attamen infatuatura-moribus mulierum. Bonum eft (al,nullum^ facrificium abfep huius aiperfione fufeipi tur. Vnde ÔC Apoftolus præcipit: Sermo uefter femper in gratia (ale fit coditus. Quod ft infatuatur, foras prorjeituruntantum^ perdit nominis dignitatem,ut nc in fterquili-nium quidê utile fit, quo (blent credentiû arua codiri, ÔC fterile animarû folum pinguc (cere. Hæc dicimus,ut prima te fili Ruftice fronte doceamus,magna coepifte, SC excella (t'dlari,SC adolefcêtiæ imb pubertatis incetiua calcante,perfe(fiae quidê gratis gradum (can derc, fed lubricû iter eflè,per quod ingrederis: nee tantû fequi gloriac poft uidoria, quantum ignominiæ poft ruina. N on mihi nunc per uirtutum prata ducendus eft riuu Ius,ncc laborandum,ut oftendam tibi uariorum pulchritudinem florum:quid in felilia habeant puritans,quid rofa uerccundue pofsideat, quid uiolx purpura promittat in regno, quid rutilantium (pondcat pidura gemmarS. lam enim propitio deo, ftiuâ tenet Jam tectum atq; folariû cum Petro apoftolo con(cendifti,qui c(uriens in ludgis. Corne Ip (aturat fide,^ famem incredulitatis eorum,gentiû conuerfione reftinguit,atqiin ua (e euangelioru quadrangulo,quod de cœlo de(cendit ad terra, dopetur ÔC diJeit omnes p homin es pofte faluari. Kurfttme^ quod uiderat,in (pecie candidi(simi lintcaminis in fu-perna transfert,ÔC credentiû turbâ de terris ad cœlum rapit,ut pollicitatio domini com pleatur:Beati mûdo corde,quoniâipfi deum uidebunt. Totû quod apprehen(â manu infinuare tibi cupio, quod quafi dobius nauta, rudê conor inftruere ueôorê : iHud eft, ut in quo littorepudicitiæ pirata fit noueris,ubi Charybdis ÔC radix omnium malorum auaricia,ubi Scyllæi obtredatorum canes, de quibus Apoftolus loquitur; Ne morden-tes inuicem,mutuo con(umamini:quomodo in media tranquiüitate fecuri, Libycis in-terdum uitiorum Syrtibus obruamur, quid uenenatorû animantiû, defertum huius fc-culi nutriat. Nauigantes rubrum mare, in quo optandum nobis eft, ut uerus Pharao cum fuo mergatur exercitu,multis difficultatibus ac periculis ad urbem maxima penie niunt. Vtroqj inlittore gentes uagae,imó belux habitant fcroci(simæ. Semper foliciti, (emper armati totius anni uehüt cibaria. Latentibus (axis uadiseg dunfsimis plena funt omnia,ira ut (peculator dotftus in ftimma mali arbore (cdcat,6C inde regedg SC circum-flec^ende nauis diStata prgdicet. Felix curfus eft,fi poft fex menfes fupradifte urbis por * turn tencat, à quo fe incipit aperire occanus,per quem uix anno perpetuo ad India per uenitur,ÔC ad Gangem fluuiû(quem Phi(bn (anóa (criptura cómemorat)qui circumit totam terram Euilath,ÓC multa genera pigmentoru de paradifi dicitur fonte deuehere. Vbi na(citur carbunculus Sc fmaragdus^SC margarita candcntia,6C uniones quibus no bilium feeminarû ardet ambitio,montes(^ aurei, quos audire propter gryphas Se draco nes, Se immenlbru corporum monftra,hominibus impo(sibile eft,ut oftendatur nobis, quales euftodes habeat auaritia. Qiiorfum ifta f Per(picuum eft, fi negociatores fecu-li, tanta fuftinent, ut adincertas periturasep diuitias pcrueniant. Óf (èruent cum animae di(crimine quæ multis periculis quæfierunt, quid Chrifti negociatori faciendum efr, qui uenditis omnibus quærit preciofifsimum margaritumt' qui totis fubftantix fux opi bus emit agrum, in quo reperiat the(àurum, quem nee fur effodcre, nee latro poßitau ferree'Seio me offenfurum elfe quam plurimos,qui generalem de uitijs dilputationcni, in fuam referunt eontumeliam. Et dum mihi irafcuntur,fuam indicant conJeientiarn: multo(^
-ocr page 95-DE VIVENDI FORMA» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45
À nïultoc^pcîus de fe,quàm de me iudicant. Ego enimneminem nôminabo, nec ueteris comœdræUcentia, certas perfonas eligam arque perftringam. Prudentis uiri cft, ac prudentiumfreminarum difsimulare, imô emendare quodinfe intelligant, 2C indigna ri fibi magis quàm mihi, nec in monitorem makdida congerere. Qui etfi qfdem tenea lur criminibus, certe in eo melior eft,quod fua ei mala non placent. Audio religiofam te habere matrem, multorum annorum uiduam, quæ aluit, quæ erudiuit infamem : ac poftftudia Galliarum,qu3c uel florentifsima funt, mifit Romam, non parcens Rimpti-bus, £v abfentiam filtj, fpe fuftinens futurorum, ut ubertatem gaUici mtoremq; fermo^ nis, grauitas Romana condiret : nec cakaribus in te,fed frenis uteretur, quod 2lt; in di-fertifsimisuiris Græciækgimus, qui Afianumtumorem Attico ficcabant iak, amp;nbsp;luxuriantes flageUis uineas, fakibus reprimebant, ut eloquentiæ torcularia, non uerbo-rum pampinis,fed fenfuum quafi uuarû exprefsiombus rcdundarent.Hanc tu luipice, utparcntem,ama, ut nutricem,uenerare ut fanéiam. Nec aliorum imiteris exemplum qui relinquunt fuas, amp;nbsp;aliénas appetunt, quorum dedecus in propâtulo en, fub nomi-3 tribuspietatis, quærentium fufpedla confortia. Noui ego quafdâ iam maturioris æta-ris, libertini generis adokfcentibus delecRari, amp;nbsp;filios querere fpirituaks t paulatimcp pudore fuperato, ftcla matrum nomina erumpere in licentiam maritakm. Miæ Stores uirgines deferunt,ÔC extemis uiduis copulantur. Sunt quæ oderunt fuos, amp;nbsp;no tuo rumpalpantur affeôu, quarum impatiêtia,index animi, nullam recipit excurationem. Si caffa impudicitiæ uelamenta,quafi aranearum fila dirumpit. Videas no nullos accm 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dis renibus,pulla tunica,barba prolixa, à mulieribus non polie dikedere, fub code ma
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nere tedo,fimul inire conuiuia,ancillas iuuenes habere in minifterio,ÔC prêter uocabu
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum nuptiarum.omnia elfe matrimonq .Nec fixe eulpa eft Chriftiani nominis^i
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lator religionis in uitio fit: Quinimo confuRo gentilium, quum ea uidêt ecckl tjs anpli
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cere, quæ omnibus bonis non placent. Tu uero fi monachus ede uis, non uidm,ha^
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beto curam,non rei familiaris,cui renunciando,hoc elfe cœpiniqcd animæ tuæ, oorat-
1 B dæ ueftes,candidæ mentis indicia fint, uilis tunica,conternptum feeuh probet : ita dun \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taxât,ne animus tumeat,ne habitus fermoq; dilTentiant. Balnearum fomenta nota quç
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rat,quicalorem corporis, ieiuniorum cupit frigore extinguere. Quæ o^ iplamodéra-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta fint, ne nimia débilitent fiomachum, ÔC maiorem refedioncm pofcentia, crumpant
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cruditatem, quæ parens libidinum eft. Modieus ac temperatus cibus, ce carni œ a-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimæ utilis eft. Matrem ita uide, ne per illam alias uidere cogaris , quarum uultus coiq
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àituohæreât,2lt; tacituuiuat fub perfore uulnus, Anciftas quçillün obfequio mnt,tibi
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feias eftèininfidqs. Quia quanto uilior earn conditio, tanto facilior eft ruin^Et loan-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nesbgt;aptiftafandamatrêhabuit,pontificisqjfiliuserat,amp;tamênecmMrisafteöu,mc
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partis opibus uincebatur,ut in domo parents cum periculo uiueret caftitatis. y iuebat ,
1 in creino,5é oculis defiderantibus Chrifta,nihil aliud dignabat afpicere.Veftis afpera, 1 zonapelUcea,cibuslocufte,melcftfvlueftre, omniauirtuti amp;nbsp;cotinentiçprçparata.bilq \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prophetarûfquos monachos in ueteri teftamento kgimus^çdifteabant fibt cafu^ pro-
\ pterftuentaloïdanis,8lt;turbisurbiüdereli(ftis, polenta ócfierbisagreftibus ut ta at» \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quandruinpatriatua es,habeto ceUulâpro paradifo,uariafcripturarûpomadecerpei
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hisuteredelitns,harumfruere cópkxu.Sifcandali'zatte oculus,pes,manus,proqce ea»
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nulliparcas,utfoliparcasanimæ.Quiuiderit,inquit dominus, mulicrcm ad concupi-
fcendü earn,iam moechatus eft earn in corde fuo. Quis gloriabitur calm k habere cor » \Aftranon funt munda in confpedu dominv.quanto magis homines,quorum uitaten-tatio eftfV eb nobis,qui quories côcupif«mus,toticsfornicamur Jnebriatus eft,inquit, gladius meus in cœlo, multo amplius in terra, quæ fpinas ÔC tribulos générât. y as e c-dionis,in cuius ore Chriftus refonabat,macerat corpus fuû, 2lt; fubqeit feruituti, men cernit naturalem carnis ar dorem,fuæ répugnât e fententie, ut quod non uult, roe agere compellatut, ÖC quafi uimpatiensiiociferatur, amp;nbsp;dicitiMifer ego homo , quis libetabit me de corpore mortis huius ; Et tu te arbittaris abfque lapfu amp;nbsp;umnere pofte ttanfite,nifi omni cuftodia feruäueris cor tuum, 8x1 cum faluatore dixcris ; Mater mea SC fiattes mei hi funt, qui faciunt uoluntatem partis mei ? Ctudelitas ifta, pietas
-ocr page 96-4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD RVSTICVM MONÄCHVM
eft.Imô quid tam pium,quàm fanctæ matri,fanctum filium euftodire {* Optât SC ilia te C m'uerejôtT non uidere ad temp us,ut femper cum Chrifto uidcat. Anna Samuclem,noii fibi, fed tabernaculo genuit. Filq lonadab, qui uinum Ôf ficcram non bibebant : qui habitabant in tentonjs,ôf quas nox compulerat,fèdes habebant:icribuntur in piàlmo, quod primi captiuitatem fuftinucrant,qui ab exercitu Chaldæorum uaftante ludæam, urbes introire compulfi fiant. Viderint quid alq ientiant. Vnuiquifque enirn fuo fenfu ^ ducitur. Mihi oppidum career A folitudo paradifus eft. Quid defideramus urbium fre^ quentiam,qui de fingularitatc ceniemurc’Moyfes ut præeflèt populo ludæorum, quaquot; dragintaanniseruditurineremo:pafl:orouium,hominnfe(fhis eft paftor. Apoftolidc pilcatione lacus Genezareth,ad pifeationem hominum tranfierunt.Tunchabêtespaquot; trem,rete,nauiculam, fequuti dominum,protinus omnia rdiquerunt, portantes quOquot; tidie crucem fuam,^ ne uirgam quidem in manu habentes.Hæc dico,ut etiam fi clcri catus te titillât defideriurn,dilcas quod poisis docere, 06 rationabilem hoftiam offèras Chrifto,ne miles antequam tyro,ne prius magifter fis,quàm diicipulus. Non eft humf litatis meæ,neq? menfuræ,iudicare de clcricis, Ô^ de miniftris ecclefiarum finiftrS quipquot; piam dieere. Habeant illi ordincm amp;r gradum ftium, quem fi tenueris, quomodo tib) in eo uiuendum fit,æditus ad Nepotianum liber, doceré te poterit. Nune monachi incunabula,morescp difi:utimus:ôf eius monachi, qui liberalib. ftudqs eruditusinadOquot; Ielccntia,iugum Chrifti collo fuo impofuit.Primumep tradandum eft, utrum foins au cum alqs in monafterio uiuere debeas-Mihi quidem placet,ut habeas fanctorum coUquot; tub eminence ipfe te doceas, Ôf abfq; dodore ingrediaris uiam, quam nunep ingreifus esiftatimcp tibi m partem alteram declinâdum fit,SC errori pateas: pluscp aut minus am bules,^ necefte eft:ne aut currens laflèris:aut moram faciens,obdormias. In folinidi ne fito,fubrepit fupcrbia:Er fi parumpcr ieiunaucrit,hominem^ non uiderit, putat fe alicuius clTc momenti. Oblituscp fin unde,óf quo uenerit,intus corde, lingua foris uaquot; gatur.Iudicat contra Apoftoli uoluntatê alienos feruos,quo gula uoluerit, porrigit nia numtdormit quantü uolucrit;nullum ucrctur,fiicit quod uoluerit : omnes inferiores fe putat,crebriusep in urbibus3qudm in cellula eft: Óf inter fi atres fimulat uereenndß, qui platearum turbis colIiditur.Quid igiturfSolitariâ uitam reprehêdimusc'Minime: quipquot; pe quam frpe laudauimus. Scd de ludo monaftcnorum,huiufccmodi uolumus cgredi milites, quos eremi dura rudimenta non terreant, qui Ipecimen cóuerlationis fuæ,niul to tempore dederint,qui omnium fuerint minimi,ut primi omnium fierent, quos nee efuries aliquando,nec iaturitas fupcrauit. Quipaupertate lætantur. Quorum habitus, fermo, nultus,inccfins,doctrina uirtutu eft. Qui ncfciunt fecundum quofdam ineptos homines,dæmonû pugnantiû contra le portcnta confingere,ut apud imperitos óf uul gi homines miraculS lui faciant, óf exinde lucra fectentur. Vidimus nupcr óf planxiquot; mus, Crœfi opes unius morte deprehenlàs,urbis^ ftipes,quafi in ulus paupcrum conquot; gregatas,ftirpi óf pofteris dcreliAas.TLic ferrS quod latebat in profundo, lupematauit aquae,óf inter palmarû arbores,myrræ amaritudo monftrata eft. Nee mirû.Talem Ôf fo cium óf magiftru habuit,qui egentiu famem,fuas fecit eflè diuitias,óf miferis dcrelifta, in fuâ refcruauit mileriam. Quorix clamor tandem peruenit ad cœlû, óf patientifsimas dei uicit aures,ut miflusangelus pelsimus, Nabal Carmelo diceret,Stufte hacnofteau ferent anima tuâ à te,quae autê praeparafti,cuius erunte'Volo ergo te, óf propter caufas quas fiipra expofüi,nó habitare cü matre,óf precipue,ne aut oftcrente delicatos cibos, renuendo cótriftes,aut fi acceperis,oleü igni adqcias,óf inter ff equentia puellarum per die uideas,quod node cogites. Nunep de manu óf oculis tuis recedat liber,dilcat pfab terifi ad uerbü,oratio fine intermilsione,uigil fcnfus,ncc uanis cogitationib. patés. Cor pus parit er óf animus tendat ad dominü.Iram uince patientia. Ama Icientia Icripturaquot; fü,óf carnis uitia non amabis. Nee uacet mens tua uarqs perturbationibus.Qu2?fi pe^ éfori inlèderint,dominabunt tui, óf te deducêt ad deliAu maximu. Facito aliquid ope-riSjUt te femper diabolus inueniat occupatu. Si apoftoli habétes poteftatê de Euâgelio uiuere,laborabât manibus luis,ne quê grauarent,óf alijs tribuebant reffigeria,quorum 6 pro Ipiritualibus debebât metere carnalia,cur tu in ufus tuos ceflura nó prjepares.^ Vel
fifceUam
-ocr page 97-DB VIVENDI FORMA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^
A fifcdläm texc iunco,uel caniftrûlentis plette uiminibus,{àrriatur humus,areolae aequo limite diuidantur Jn quitus cum olerum iada fuerint femina, uel planta per ordinem pofit3e,aquæducanturirriguae,utpulcherrimorum uerfuum fpedlator afsiftas.
Ecce fupercilio cliuofi tramitis undam
Elicit, ilia cadens raucum per læuia murmur
Saxa ciet,feat ebriscç ar entia temp erat arua. inférant infruôuoiae arbores,ucl gern mis,uel furculis,ut paruo poft tcpore,laboris tui dulcia poma decerpas. Apum fabrica-i 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re aluearia,ad quas te mittunt Solomonis prouerbia,^ monafteriorû ordinê,ac regiam
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 difciplinam,inparuisdifcecorporibus.Texantur2lt;linacapiendispifcibus: fcribantur
| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iibri,ut amp;nbsp;manus operetur cibum,amp; animus ledlione faturetur. In defiderijs eft omnis
1 ociofus.Aegyptiorummonafteria hune morêtenent,utnullûabfcp opens laborefufci i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piant,non tarn propter uidlus necefsitatem,^ propter animae falutê. Ne uagetur per-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niciofis cogitationibus mens,amp; inftar fomicantis Hierufalem,omni tranfeunti diuarU
i cetpedesfuos. Dumenemiuuenis,^ folitudinis me defertauallarent,incentiuauû l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoruardoremeç naturae ferre no poteram,quem cum crebris ieiunrjs frangerem, mens
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamencogitationibus3eftuabat.Adquamedomandam,cuidamfratri, qui ex Hebraeis
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crediderat,me in difciplinâ dedi,ut poft Quintiliani acumina, Cicero nis fluuios,graui-
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatemc^Erontonis, amp;nbsp;lenitatc PUntj,alphabetum difcerê,amp; ftridentia anhelantiacp uer
l bameditarer.Quidibilaborisinfumpferim,quidfuftinuerim difficultatis: quotiesde^ i fperauerim,quotiesc^ ceffauerim,amp; cotentione difeêdi rurfus incœperim,teftis eft cou 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feientia-.tam mea qui paflus fum, ^ eorum qui mecû duxerunt uitâ.Et gratias ago do-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mino,quod de amaro femine literarû,dulces frudlus carpo .Did amp;nbsp;aliud, quod m Ae-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SYP^Q uiderim.Grxcus adolefcens eratin cœnobio, qui nulla côtinentia, nulla operis
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnitudine Hammam poterat carnis extinguere.Hunc périclitante, pater rnonafterq
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hac arte feruauit.Imperat cuidam uiro graui,ut iurgqs atqj couieqs ir^edlaret homme,
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC poft irrogatam iniuriä,primus ueniret ad querimoniam,V ocati tcftes,pro eo loque-
i nbsp;nbsp;nbsp;1B bantur,qui contumeliam fecerat .Fiere ille contra mendaciü. Nullus sli^ credcre ue-
' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritatv.Solus pater defenfionê fuam callide opponereme abundantiori trifticia abforbe-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retur hater. Quid multaclta annus duCtus eft.Quo expleto,interrogatusadokKes lu-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per cogitationibus priftinis,anadhucmolefti3ealiquidfuftineret.Pap3c,ir^uit:Viuere
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihinonlicet,ÓC fornicarihbeatcHic ft folus fuiftèt,quo adiutore fuperaUet f Plnlolo-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phi feculi folent amorê ueterê,amore nouo ,quaft clauü clan o expcllerc. C^od cC Al-
l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuero regi feptem principes fecere Perfarü,ut Vafthi reginæ deftderw, aliarum pucua-
1 rumamorecôpefcerent.llliuitiûuitio,peccatumcppeccato medicaturtnosamorcuir-\tutum,uitiafupcremus.Declina,ait,àmalo,2lt; faebonm Quaere pacem, oÇperfequere earn. Nift oderimus malei,borium amare non poftumus. Quin potius faciédum eft bo nu, ut dcclinemus àmalo.Pax qu3crenda,utbella fugiamus. Nee fufticit earn querere, niftinuentafugientemq^ omni ftudio pcrfcquamur,qu3c exuperat omnern renrum •. rn quahabitatio dei eft ,drcente prophetarEt faóus eft in pace locus eius,Pulchrecp P^^“^ quutio pacis dicitur riuxta illud Apoftoli.Flofpitalitatem perfequentes,ut no leur uri-tatoqfermone, Öó(ut italoquar^fummislabqs hofpites inuitemus, fed toto mentis ar-doteteneamus,quaftofferentesfe cumlucronoftroatepcompendro. Nullaarsabu^^ ma^ftro difcit .Etiarn mutaanimalia amp;nbsp;ferarû greges,dult;ftores fequuntut fuos. Inapi bus principes funt. Grues unam fequuntut ordine literato .Imperator unus. ludex u-nusprourncix. Romaut condita eft,duos frattes ftmulbabere teges no potuit,amp; pat-® ïicidiodedicat.lnR,ebecc3c utero ,Efau 5lt;lacob beha geiferunt. Singulieccleftarum cpircopi,ftngulraïchrpïesb^teYi,ftngulrarcbidraconr, 2lt; omnis ordo eedeftaftreusfuis t nbsp;nbsp;nbsp;tedoribus nititur Jn naui unus gubernatotrin domo unus dominus, in quamuis gran-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di exerertu, unius ftgnum expedatur. 2lt; ne plurareplicando faftidiulegenti faciamt
\ nbsp;nbsp;nbsp;per bxc omnia ad illud tendit oratio rut doceam te, non tuo arbitrio dimittendum, fed
\ uiuere debere in monaftetio fub unius difciplina patvis, confortioque multorum, ut 1 nbsp;nbsp;nbsp;ab alio difcasbumilrtatem,ab alio patientiam. Flic te ftlentium, ille doceat manfuetu-
\ dinem: non facias auoduisreotnedas quodrubetis,ucftrare quodacceperis, opetis tui \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penfum
-ocr page 98-48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad RVSTICVM MONACHVM
penfum perfoluas : fubtjdaris cui non uis, laflus ad ftratum uenias, ambulans^ dor- C mîtes, amp;nbsp;needum expleto {omno,furgcrc compeUan's.Dicas Pfalmum in corde tuo,in quo non dulcedo uocis,fed mentis afredtus quæritur,dicente Apoftolo : Piallam fpiri-tu,pfallam Öd mente:Et, Gantantes in co rd ibu.su épris domino. Legerat enimelTcprx ceptum:P/âlIite ^pienter. Seruias fratribus,hofpitum laues pedes : paflus iniuriam ta-ceas:praepofitum monafterq timeas,ut dominum:diligas,ut parentem, Credas tibi falu taré quicquid ille praecepcrit,nec de maiorum fcntentia iudices, cuius offieq eft obedi-re, Sf implere quæ iuPa funt,diccnte Moyfr: Audi Ifrael Sd tace. Tantis negocqs occu patus,nullis uacabis cogitationibus,^ dum ab alio tranfis ad aliud opus^ fuccedit opc ri-.illud folum mente tenebis, quod agcre compelleris. Vidi ego quofdam, qui poft-quam renunciauere icculo,ueftimentis duntaxat ÔC uocis profeisione non rebus, nihil de priftina conuerfatione mutarunt. Res frmiliaris magis auda quam imminuta. Ea-dem minifteria fcruulorum,idem apparatus conuiuq. In uitro amp;nbsp;patella fióili, auruffl comeditur,ód inter turbas Sd examina miniftrorum, nomen fibi uendicât fblitarq. Qyi uero pauperes funt SC tenui fubPantiola,uidcnrurcp fibi lcioli:pomparum ferculis fimi les procedunt in publicum,ut caninam exerceant lacundiam. Alq fublatis in altum hu meris,6d intra ie nefcio quid cornicantes,ftupentibus^ in terram oculis,tumentia ucr- * ba trutinantur,ut fi præconem addideris,pûtes incedere præfedturam. Sunt quihumo re cellars immoderatisœ ieiunqs,tædio folitudinis ac nimia ledtionc, dum diebus ac no dlibus auribus fuisperlonant,uert5turinmelancholiam,ÓC Hippocratis magis fomen ris quam noftris monitis indigent. Plerique artibus Ód negociationibus priftinis carcre non pofïunt,mutaïis^ nominibus inftitutorum,eadem exercent commercia : non ui-dum lt;5d ueftitum,quod Apoftolus præcipit,ied maiora quam icculi homines, emolu-menta ledlantes.Et prius quidem ab aedilibus quos «-gt;«ƒ«ró^^f Græd appellant, uen-dentium coercebatur rabies,nec erat impune peccatum. Nunc autem frib religionis ti tulo,exercenturiniufta compendia,2C honor nominis Chriftianffraudem magis facit, p quam patitur. Quod^ pudet dicere,ièd neceflè eft- ut fairem fre ad noltrum erubefca-mus dedecus,publice extendentes manus, pannis aurum tegimus ; 5t contra omnium opinionê,plenis facculis morimur diuites,qui quafi pauperes uiximus.Tibi cum in mo naftcrio fueris,hæc facerenon 1 icebit: óf inolefcentc paulatim confrietudinc,quod pri-mum cogebaris,uelle incipies,óf deleclabit te labor tuus;oblitusq5 prætcritorum,fcm-per priora ieólabcrismequa^ confiderans,quid al ij mali faciant,fcd quid boni tu face re debeas. Necç uero peccantiS ducaris multitudine: óf te pereStium turba folicitet: ut tacitus cogites. Quid, ergo omnes peribunt,qui in urbibus habitantÆcce ilh fruuntur fuis rcbus:miniftrant eedefijs, adeunt balneas, unguenta non fpernunt, óf tarnen in omnium ore uerfantur. Ad quod óf ante refpondi,^ nunc breuiter refpódebo, me in prælènti opufculo,non de clericis diiputare,fcd monachum inftitucre. Sancti funt clerici,óf omnium uita laudabilis.Ita ergo age,Óf uiue in monafterio, ut clericus elle me-r ear is, ut adolefcentiam tuam nulla lorde commacules,ut ad altare Chrifti,quafi de tha lamo uirgo procédas,óf habeas de foris bonum teftimonium:fœminæqp nomen tuum nouerint,óf uultum tuum neleiant. Cum ad perfedam ætatem ucneris, fi tarnen uita comes fuerit,óf te uel populus,uel pontifex ciuitatis,in clerum elegerit: agito quæ clerici funt,óf inter iplbs fedare meliores,quia in omni códitione óf gradu,optimis mixta funt pelsima. Ne ad fcribendum cito profilias,óf leui ducaris inlania, Multo tempore dilce quod doceas. Ne credas laudatoribus tuis, imo irrilbribus aurem ne libenter ac-commodes:qui cum te adulationibus fouerint,óf quodammodo impotem mentis effe cerint:fi fubito rcfpexeris,aut ciconiarum deprehendes poft te colla curuari, aut manu auriculas agitariafini,aut æftuantem canis protendi linguam. Nulli detrahas,ncc in eo te faneftum pûtes, fï exteros laceres. Acculamus fame quod facimus,óf contra nofinet-ipfos difcrti,in noftra uiria inuehimur, muti de cloqncnribn,s iudicantes. Teftudineo j, Grunnius incedebat ad loquendum gradu,óf per intcrualla quxdam, uix pauca uerba carpebat,ut eum putares fingultire,non proloqui.Et tarnen cum menla pofita libro-rum expofuidêt ftruem;adduclo fupercilio,contra(ftis9 naribus,ac fronte rugata:duo-bus dlgf
1
-ocr page 99-DE VIVENDI TORHÀ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;49
bus digituUs c0ncrcpabat,hoc figno ad audiendum difcipulos prouocans. Turn nugas meras funderc, 00 aduerfum fingulos declamarc. Crericum diceres effe Longinum, Cenforiumc^Romanacfacundiae. Notare quern uellet, 06 de fenatu do^omm exciu-dere:Hic bene nummatus, plus placebat in prandijs. Nee mirum, fi qui multos inelea te folitus cratdadio cuneo circumftrepentium garrulorum,procedebat in publicumnn tus Nero,foris Cato:T otus ambiguuSjUt ex contrarijs diuerfiscç naturi^ unum mon-fttum nouamcRbeftiam dicercs efte compaciamauxtaiUudpocticum. Prima leo, po-toemadraco,media ipfa Chimaera, Nunquam ergo tales uldeas, nee huiulmodi homi-nibus appliceris,nec declines cor tuü in uerbamalitiae, 5lt; audias : Sedens aduerius tra-treintuumloquebaris, £lt; aduerfus filiummatris tux ponebas fcandalum. bt itcrum: Filîjhominû, dentes eorum arma SC fagittae. Et alibi: Mollid funt fermoncs eius lupcr oleum,SCipfifunt iacula:Etapertius inbedefiafta: Sicutmordetferpensjnu en-tio, fic quifratri fuo occulte detrahit. Sed dices : ïpfe non detraho, alqs loquentibus quidfacere poffum ^ Ad excufandas exculationes in peccatis ma pnetenaimus. n-ftus arte non illuditur. Nequaquammea,fedapoftolifententiaeft: Nolite errare, e-us non irridetur, 111c in corde,nos uidemus in facie. Solomon loquiturnn proucr qs. Ventus aquilo difsipat nubes, amp;nbsp;uultus triftis linguas detrahentium. Sicut emm la-gittafi mktatur contra duram materiam,nonnunquarn in mittentem reuerntur, uu nerat uulnerantem,illudcu completur: Padti funt mihi in arcum prauum. bt aubt: mittit in altumlapidem,recidet in caput eius: ita detrador cum trifteni facie uiderit au-dientis,imó ne audientis quidem,fed obturantis aures fuas, ne audiat ludicium iangui-nis,ilico conticefcit,pallet uultus, haerentlabia, faliuaficcatur. Vnde idem uir apien^ Cum detïedatoribus,inquit,ne mifccaris,quoniam repente teniet perditio eorum, ruinam utriufen quis nouite’T am fcilicet eius qui loquitur, tp illius qui ^du loquetem. Veritas angulos non amat,nec quaerit fufurrones. Timotbeo dicitur. nbsp;nbsp;uer urn ^^s-E bvterumaccufationê,cito ne receperis.Peccantemaüt,coram omnibus ar^e,ut cac tcrimetumbabeant.Non eft facile de proucôa actate credêdum, quam ÔC uitapraeter« i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tadetendit,8lt; bônorat uocabulum dignitatis.V cru quiahommes fumus, 5lt; interdum \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contraannorummaturitatê,puerorüuitqslabimur, fime uis comgere delmquentem, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aperte incrépa,tantum ne occulte mordeas. Corripietmeiuft^mmt ericor ia, in-crepabit.OleumaütpeccatorisnonimpinguetcaputmeumX^emenimdi igit om» nuSjCOrripif.caftigat aut omnem filium quem recipit.Et per Efaia clamat dommus. Vo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulus meus,quibcatos uos dicunt,feducüt uos,2lt; femitaspedumueftroru uppanta »
Quidenim mihi prodeft,fialns malareferas mea^Si me nefciête,peccatis meis,«no e-tradionibus tuis aliS uulneres,2lt; cu Certatim omnibusnarr es, lie ungulmoquaris,qua finüllidixeris alteriïHoc eft non me emendare,feduitio tuo fatisfacere. Prpcipit dom« nus peccantes in os argui debere fecretó,uel adhibito tefte, Slt; fi audire noluerint, re e_ ïiadéccleliâ,habendosc6inmalopertitvaces,fîcutetbnicosetpublicanos,Hçcexpre-fiusloquor,utadolcfccntêmeum,elt; linguae elt;adifiumpruriginelfcer?,utrenatumin Cbrifto,fine ruga 8lt; macula,quafi pudicam uirginçm exhibeam, caftam taur mentetp corpore,ne folo nomine glorietur,Sb abfq oleobonorum opcrum,extinctalampa c^ . excludatuï àîponfo. Habes iftic fangum doäifsiiftum($pontiftcetnProculum,qmui ua bc praefenti uoce noftras fchedulas fuperet, quotidianisep traelatibus iter tuum dtngt; t5- gat,nee patiatur te in parte alteram declinand.o,uiamïèlinquer e f egtam, per quam lira, eladtcrrampromifsroms propctans,fe tranfiturû efte promitth. Ateputmam exaudia-tut uox eccleftac implorantis •H ómme,pacem da nobis. Omnia enim dedifti nobis.V tl nam quodrenunciamus feculo^uoluntas fit,nonnecefsitas,ÓC paupertas babeat expe-iita^oïiam,nonillata cruciatum.Cpterum iuxtamiferiashuius temporis,^ubiep gla-dios fttuientes,fatis diues eft ,qui pane nonindiget .Nimium potens eft ,qUi ferurre non
feil alios,be oxe parente vevun^s, fame tovc^uetur aliéna, omneme^ fubftantiam Chrift.4 wVeeribus ttûgàuvt.Nihftftlo Aldus, qui coxpus Aomini caniÇuo uimineo, faug^iuetn potminuiuo.Quiauaiiciaxuciccit ctcn\p\o,quiabVq^'^^'‘^^^ ^ incxepadoue,ca^c
-ocr page 100-50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EP IS T» AD RVS T? MON A CH»
dras ircndcntium columbas,id eft, dona fandi fpinfus,menfascß fubuertit mammon», C amp;: numulanorum aera difpcrfit, ut domus dei,domus uocetur orarioms, 0^ non latro^ num Ipelunca. Hums e' uicino fcóïare ueftigia, ÔC cætcrorum qui uirtutum illius fimu les funt, quos üccrdotm ÓC humiliores facit amp;S pauperes. Aut fi perfecta defidcras, exj cum Abraham depatria 06 cognatione tua,06 perge quo nefcis. Si habes iubftannam, wende, 06 da pauperibus. Si non habes grandi onere liberatus es:nudum Chriftum^nu dus fèquere.Durum,grande,difficile,fed magna funt premia.
S C H o L I A Blhil Chriftiano. ] Rurfum fuo more incipità loco c5muni, de pcnculis uarfjs, quibus Chrifti ani uitaobnoxiaert, qui tarnen non fitalicnus ab arguméto epiz ftolæ.Atqihancpartê narijs allegories traciat 66allufîonibus. iJfStiuâtencs.j Stiuaeapars aratri cd, qua manu tenet qui arat.quaqî mo/ deraturaratrû.Porro taciteallufitadiiludE/ uangelicum: Nemo qui poft^ manum ad ara trum mifît,retro refpcxcrit,aptuseft regno dei. H[ lam te6ïû atqj folarium. ] Qiiod aduü cap.x.refertur de Pétri uifîone,amp; de Cornelio centurione,mire trahit ad allegoriâ,quam qui cupietad plenum intclligere, locum eum rdc gar, #[Tocum quod apprchenfa. j Admifcet in loco communi propofîtionem, quamfoliz tus eft in initio ponerc. Porto apprehenfa ma/ nu dixit, quoditafoleamusfeorfîmacfamilia riter hbereq? monere amicum. ^ Scyllæiob/ tre6iatorum canes. ] Scylla faxum eft in ma/ ri prominens, quod procul intuentibus, pu/ ellæ fpeciem præbcat.Tum fragor aiTuItan/ tium undarum,latratum canum imitatur. Vndepocræ finguntcam pubetenus cindam canibus latrantibus,tcftc Marone: Candida fuccindâlatrantib.ineuinamôftns Italt;$ in prima epift. Scyllam ad uoluptatum iI Iccebras retulit,hic canum latratû ad obtre/ dationcm trahit. lt;r Libyeis interdum fyrri/ bus.] Syrtes locamaris luntharenis fluduan tibus uadofa, quæuel tranquillo mari perni/ ciemadferûtnautis. lt;f LatétibusIaxis.]Cau tes,funt, quæ hoc magis formidandæ funt nau fis,quod non eminent. Vada funt, quû fubeft fundus altior,neclàtis eft aquæfuftinendis na uibus. ne Félix curfus. ] Eleganter curfum uo j catnauigationc. SignificataStperallegoriam bene nobifeum agi,ß diuturno ftudio tandem perueniamusadperfedampietatem. ^ Mar ganta candentia. j Nam uniones,uf teftaf Pli/ nius,potifsimum candore cômendantur. Mar garitum dixit in neutrogenere. i^ Nec üctc/ ris comoediæ.] Vêtus comoedia, cuiusgenc/ risadhuc extant Ariftophanicæ, nomma tim quofuis magna libertate taxabat : quæ rabies poftealege coercitaeft. Vndcamp; prouerbium apudGræcos:DeplauftroIoqui.ApudLàtiz nos autê loco uetefis comœdiæfuccefsit Saty/ * ra,mordax Si hoc ferip ti genus, «f Nec caka/ ribus,fed freno. J Alluhtad apophthcgmalfo
cratis de Ephoro ac Theopompo. Item Plato/, nis de AriftotcleaeXenoerate, qgt; akerplus fa. ris ardens, freno opusbaberet: alter tardior, calcaribus. ^Afîanumtumorem.]Triafunt dicendi genera - Atticum, quod preffuiheft, propterea quod Athenis iuberentur abfque prooemijsôiaffèdibus dicere. Afianum,tuml dum 66 fedundans, pro gentis illius moribus turgidæ,66 luxu rerü fuperfluentis.Rhodium, medium,66 ex utroep temperatum. Autor Ci/ cero, 66 Quintilianus ultimi lib.cap. penuiti/ mo. Gallicum igitur dicendi genus eu Afîaho confcrt.Vndc66 alibi: Gallico,inquit,cothur/ no attollitur,Romanum cum attico. lt;Luxu riantes flagcllisuincas.] Flagella uocatfum/ mos uitiû ramos flexilcs. Luxuriat aût, quod præter modum lætû eft. Pampini uero uioum foliafunt. ^Libertinigeneris.] Vthoctitulo j prætexàntlibidinê, quod adolcfcctibus liber tinis hnt ueluti patronæ. if Cibus locuftæ. ] _ Plinius nô uno loco feftatur, populos quofdâ locuftis uiuerefole ficcatis.Pudetautcm refer rc,^ ineptehac de reineptiant quidam, quafî D uehementer lædatur fama diui Ioannis bapti/ ftæ,fîdicatur hoc animante uiditàlTe tara uili cibo, qualîucro magis donuenerit, cum pla/ centis ac murenis alitum fuifle. lt;nbsp;Filij pro/ phetarumq.m.] i([Nô quod certocultuaut ritulisab alijs diftingucrentur,qucmadmo/ dum hodic monachorû uulgus, fed quod fc/ moti ab oppidorû frequentia,uitam agerêt in foli tudinc,quû hodie nuftp efle mälint,quant ) m denfîfsima frequeritia hominü, præfertini j diuitumô6crâlî*ulorum. «f Cellulampropa/ j radifo.jParadifus Græcishortum Hgnificat. In hortis autem olim uoluptatibus dabatur opera. Vnde 66 de hortis Epicureis frequés a/ pudautoresmentio. lt;ffFilijlonadab.]Hifto/ ria habetur apud Hicremiam prophetam de fîlfjs lonadab, qui inuitati ut biberent uinum, recufarunt:nec ædifîcarunt domos, nec fernen tem facicbant,nec plantabant uineas,ita edo/ lt;fti à patre, donee compulß ab exereitu Nabu/ ,chodonofor,66 exereitu Chaldæorum, confer rentfefein ciuitatem Hierufalem. Porro quod primi dudi fint captiui,id nufquä legitur, nec in pfalmis:necin alijs literis,nifi quodcolligif titulo pfalmi centefimi trigefimiprimi, qui efthuiufmodi: Tafi ^iff lMr»iA«(’,njU rüft n^jirtp m^f** nbsp;nbsp;nbsp;1 AtmiO-ifJtit^. Id eft: Filiorum lonadab,66 horiim qui primi captiui fuerunt. Nec in eopfalmo füper hac re ulla fit mentio,ut teftatur À diuuä nbsp;nbsp;j
Auguftinus, if De fingularicatecenfcmur.] , Nam
-ocr page 101-SCHOLIA. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;‘
Namhlnc Grscis monachi uocabulum, qua/ fi dicas,unicum amp;nbsp;fingularcm.Nomen autem indcfumptum, quod olim pij quidam homi/ nes,partim nonferentes gentihum in Chri/ ftum blafphemias ; partim afflidti ab inimicis Chriftiana: fidci,profugcrent aliquo in uaftas folitudines, atque ibi uiuerent : altj grCgatim, quos Ccenobitas uocant : alij femotim, quos appellant Anachontas, lt;^Vaftor ouiuhom* faftus. ]ïcftiua uicinitas uocü in ouiö SC homi
V iridi fifccllam texlt hibifco. Et rurfum.
Et rubca texatur fifcina uirga.
^’Lentis. ]ld eft,flexilibus. ^ Sarriaturhu/ mus.] Sarrive,eftfarculo frangcreglebas, ac repurgare terra, ijf Areolae.] Diminunuum eft ab area. Sic aut uocat fedas in quadrü pla/ nicies inhortiSj quas uulgo noftrates leftulos uocant. Limites appellat femitas, quibus a/ reolx dlfccrnutur. ijfEccefupercilio. ]Hp ucr
num.DeMoyfchabesExodiitj.8Cij. ^Lacus Genezareth.] Locus eft Luc. cap. v.ubi Chri ftus ita loquitur Petro : Noli timere, ex hoe iamhommes cris capiens. lt;i Et rationabitem hoitiam off. ] Alludit ad locum qui cftapud Paulum ad Rom. cap • xq. Exhibcatis corpo/ ra ueftrahoftlam uiuentem,fanä;am,dco pla/
bro. Nee fine caufa dixit Hieronymus,fpeda/ tor afsiftas. Nampocta cum dicit, ecce, ueluc ad fpcctaculum inuitat;86 ipfa carminis com/ pofitio pene ob oculos pohit,acreprafcntat a/ quam à fummo cliuo exilientem, edentate da ftylorû,Elicit,lila cadens. Deindcpcr obftan tla faxa cum murmure nonnlhil luctantc, Rau
centem,rationabileobfcquium ueftrum.Hle/ cum per feula murmur. Rurfum pera gr um, ronymusnonnlhif dctorqucnshuncPaullfo/ nunc cefcrlus,nunctardlus,utcuncplocl corn cum aflufit ad Grxcamuoeem ■Miytiiltl', quod à modltaS aut incomoditas oecurrerit,huc ai il/ fermone quoqueduclpóteft,utlntefflgas coli lue difcurrcntem, Scatebrlscp arcntlatcmpc/ dcum,prsdicando Chriftum.D ehoc uldc no rat arua. lt;Ç Infcrantur infruduotx. ] Nonnuk noftralnPaulufcholla. lt;rPluscpautminus.] hcodiceshabét,fru(ftuofx.Mlhlmagisproba Vbi complures una faciunt Itcr, fi quis fuerIt tut us Icgamus, Infruftuofx. Ad tenlum emm fentior, ab aids pcrgcntlbus uteunque protra magls quadrat. Slquldem mferi dlcttur,no to hitur; fiquisæquoprônerantlor,àcæterisre/ lumld quod Immlttitur,ucrumctiam arbor In quamlmmlttlmus.lnferuntur autmfrugife __________________rx,uclutl platanus,phagus,ornus, ut arte fiât nerts refidetSt obdormlfcltallcubl. Rurfum, frugiferx,quo maioremadferantuoluptatcm qui folus àmbulat,nonnunquâ aberrat. Inter fuo cultori. V ndeflaccus;
V t gaudet,infitiua dccer pens pyra.
Vel gemmis uel fur culis. ] V eteres tradide runt tria infitionum genera. Vnum, quo refe/ da 8C fiffa arbor feu plâta,recipit in medullam immiffum fur culum. Afteru,cum refera inter llbrum at materiâ rcclpit fcmina. T ertiu^cum gemmæ infoditur fur culus. Gemmam aut r u /
Vbi complures una faciunt iter, fi quis fucrit
hitur: fi quis squo pröpcrantior,a csteris re/ tardatur. Contra qui folus facit iter, aut ftu/ dio perueniëdi himium feftinat, aut tædio iti /
B multos,fi quis aberrat,non deeft qui cômon/ ftretuiam. Idcmacciditinuitafolitaria ÓCgre ^ garia. lt;jlnfolitudincfito.]Omncs ferme co/ dices habebant, cito per c, nee mihi difplicet omnmo,fimodo accipias cito pro facile. lt;jf A lienosferuos.] ka Paulus adRom.cap.xiitj.
Tuquiscs,qulludlCas feruüallenumc lt;1 De gemmæintoöituriurcuius.vic.iuiia.il «uv. u/ ludo.] Ludumhlcfcholamuocat. Nam tyro/ fticluocabant tumorem corticis, a quo rup o nesludum habebant,In quo prlusrcmbdll/ prodeuntnouxfrondes. ^ Uulciapoma.] camdifccrcnt. « Qui fpeclmen.] Specimen Equldcm mafim, dulclaprxmia,nihretraga/ uocatdcguftatlonc,undercflquapofslntxftl/ rentur exêpfarla. ^ St^omonisproucrbia. ] ^ marl. «Dsmonum contrafe. ]Mlrumuto/ Slccnimfcgls Eccfefiaftlci cap .xi. tsrcuisin hm etiam fucrit hsc impoftura. Nam hodic uofaeiflbus eft apls, 86 initiurn dufcorishabet quoqjfunt,prxfertlm inter cos,quifofitarlam frukusevus. ^ Acreglamdllcipfina.] Uepo aguntultam;quluifiones St dxmonum Infcfta fltlaapum admlrablfl,rctert verg.cjcor_gicon tiones,anfin2antncfclo,ccrtcnarranc. CStl fibroutj.8iPfinlus. djDluaxfectpcdesiuos.f pcs.]fdeft,minutufosnummos,quosacclpl Affufitad idquodeft apudEzechmlcmcap. unt mëdlcl. Eft aut taclta affufio uocum In ftl/ xvi.D lulfifti pedes tuos omni tr anieunti,utes pcs8tftlpl. cTuncfcrrum. ] Affufitadhifto Gmifltudlncproftltutx,quxqucmulsadmit/ namHcflzxl,quxhabcturUtjReg.cap.vi. titadcoitum. ^ Qulntifianlacumlna.] In/ inter pafmarum arb. ]Nihlf enimhulus ar buit Qumtifiano acumen,Cicer oni copiam et botis fruftu dufcius, quas pafmuf as uocant. facuf tatcm,quaficç ffuxum; Pflnio fcnlt^cm, HjVtangcfus. ] MifcuithiftonaNabaf, qux quod compofitus fit,81 minus acribus aneen/ eft primo fib .Reg. cap.xxv. cumdiftoEuan/ bus.DeErontonememmitSiluucnafis; gcflco quod eft apud Lucam ca. xq. Quidam Çrohtôls pf atani,c5uuffacp marmot a cf at^t. codices nonhabent, angefus pcfslmus,fcd an In fumma fentit,poft ftudla rhetor lees. lt;J Nuf gcfus, quod magis pfacet, quod Ifflcfeglmus fa contlncrttia. ] Contincntiamhlc uocat abt t
i iffiadcodiäxim,nlfiangcfumacclpispronun nentiamclbiipotus,8ifomnl. ^Cfauumefa/
titadcoitum. lt;J Quintifianiacumina. }Tri
€acukatcm,quaficp ftuxum* V finio lent rat cm.
C cio,quodadfertur. lt;^¥ifceUamtcxciunco. ] uo.^Grscumprouerbiucn,quoticsmaium Eifcella (portulaeftruftlcana, qua rceentem malopropchitur'. uclutifiquisimpudenmm cafeum,aut arborum fr uftus,aut fimilc quip / impudetia tetuhdat • ^ Leut ufitatoep. ] Cüii/ piara por tabant.D immutiuu à fifcina. V er gif. dam codices pro ufitato hab ét, citato. V tr acp
1
-ocr page 102-|
$a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EP IS T» AD kdio tollerabilis eft. ^ Summis labijs. jPro/ Ucrbiumcft Græcura,cum quis non ex animo loquitur,utin Chiliadibus noftris oftédimus «jj Quafï adferêtes fecum, ] Si licet aliquid re/ fragantibus cxcmplanbus immutarc, malim ita legi, quafiofferentes fe cQ lucronoftro atqj €Oinpcndjo,Qiiidam enim ob id non gaudent hofpitumaduentu,quod damni nonnihil ad/ fcrre uideantur rei domefticx:ac quos intelli/ gunt lucrum addudturos, cos apprehenfos re tinent, nccfinuntabire. fl” Ordinc literato.] g Volantes enim exprimuntalpha a. Sicenim pingebantantiquj,ut Vinucrfum referat. De quoPliniuslib.x.cap.xxi. ^f Duosfratres.] Romulum amp;nbsp;Remiim.Romulus Remumocci dir,quod mania pcrtranfilifTetjatcp ira Fraterno primi maduerunt fanguine muri, quod Hieronymus dedicationcm appellat. i^fIn quamuis gran. ] Qyamuis, id cft,quan/ tumuis. Signum aöt dat imperator militibus incundi prælij, amp;nbsp;figno dato lubet defifterc. re. ^Penfum. ] ld eft,modum opcris præferi/ ptum.Sumptö à penfo lanarü,quod certi pon deris finguiispuellis dabat. lt;1 Incordetuo] Ita quondâ laborantes monachi,uicifsim pfal mum aliqucm recitabant, ut aliorum opus non intermitteretur, amp;nbsp;femper audirctur ali/ quid facri.Nuncociolïquidam nihil aliud fa/ ciunc. ^ Aurum comeditur. ] Aurumuocat rem magno emptam, ut Chriftus in E uangc/ Iio, rapinas in catinis, uocat precium rapina partum. ^Etexamina.] Itauocatnumerum innumcraDilem.Et Horatius,ditis examé do/ mus, abapum cxaminibus duda fimilitudi/ nc. ^Pomparum fcrculis. ]Pompæ dicuntur publicæoftentationes, utin ludis folcnnibus, m tnumplns, in funcribus. Fcrcula uero du cuntur currus, quibus cireuferuntur fpedan ds imagines deor um,aut fimilia. Vndc Nafo: Aurca pompa uemt, à Grsco uerbo iri^a^«, quod eft duco. i^ Caninam facundiam. ] Sic Appius uocareconfucuit malcdicam ac rixo/ fam eloqucntiam,ut teftatur Nonius Marcel/ lusindidioneRabula, Saluftium adducens. Sumptum eftautéà canum rixa. Quin amp;nbsp;ipfa uox rixa,à canibus,hoccft,a canina litcrarho ÿ deduciaeft. i,[ Cornicantes. ] AllufitadPerfi anumilludin Satyra quinta: Et claufo murmure raucus, Nefcio quid recum graue cornicaris mepte. Quod Græci uocant à^i/’^iu. Eftaüt mira perfo næ ■mtrvsrxrn. (,[ Verba trutinantur. ] Rctulit locum,qui eft apud PerlÏum Satyra tertia: Obftipo capitc, amp;nbsp;figentcs lumina terræ. Murmura cum feeüSirabiofa fîlentia rodunf, Atep cxporrc(fto trutinantur uerba labello. Siquidem quod ait Perfius, Obftipo capitc, Hieronymus cxplicat, ftupentibus in terrâo/ culis. Aysf^i/t/tJif, jàyi!/)«(orUfi't/tirlex.Indcdi «ftus magiftratus, qui mercatui Icgcm præferi bat. Aediles quoqi apud Romanos fimilia cu/ raban^fi menfura minor, fi precium iniquius |
RVSTie. MONAC, fi parura fyncerS oleum fuilTet. if Iniuftacóz c pcndia. ] Compendia hoc loco lucra uocat. Ut pugnctcumdifpendijs. ^ Oblitusprætento rum.] Allufitad id quod eft apud Paulum in in epiftola ad Philip.capite tertio. Eorumquæ retro funt oblitus,in ca quæ ante funt Sc. Non nihil tarnen immutauitPauli fentcnriam.Nan que fie habet illc: t« fi^ i^rltvi« 'iAn'^M'^M'éilt;tii‘®'i''‘^^ 5 t^lt;3/«lt;ô-ÿilt; i3riifrit/éiiiivamp;, id eft, ea quæa tergo funt obliuifccns, in ea quæà fronte funt inni/ tens. Eft cnim metaphora à currentibus in fta diofumpta. fl' Aut ciconiarum.] Allufitad Perfianumillud : O Iane,à tergo quern nulla ciconia pinfit, Nee manus auriculas imitata eft mobilisai/ bas.Nâhis^ftibus irridebâtà tergo. ^Aut æftuâtem. Sequitur apud Perfium codé loco: Aut linguæ, quantû fitiat canis Apula,tantö. Nam hoc quocp gcftu deridemus. ^Teftudi/ '® neo Grunnius. ] Qyoniam à ucro nomine uo/ luit abftinere,faâ:icio eft ufus. Nam Grunnius a grunnicndo deducttur, quæ uox eftporco/ rum. Adeundem ferme modum loquuntur, qui faftu turgidi,uoccm ex imo promuntgur turc. Extabatolim ludicrûargumentum,cui tirulus crar,Grunnr) corocortæ teftamentum, Porccllo huiufmodi nomincS cognomincani do, utraepuoeefadicia. Exfathodicqî Gryl/ lus Plutarchi, quod Græci grunnire dicant, yfvfip. De teftamento Grunnq corocortæme/ minit Hieronymus in præfatione duodccimi commentariorum libri in Efaiam.Facctcinu/ na perfona duo coniunxit animantia, fucm,S teftudinem : quorum alterum rcpræfentahac uoeem ex imo gutturc promens,S alterum in celTu lento ac faftuofo, perinde quafi lunonis facra ferret lt;(f Creticum diccres Longinum.] Nec hic locus uidetur car etc médo. De Long! no CafsioSdodo Sdiuitemcminit Tacitus, quem ob inuidiâ opum, ad quas eratcueäus maximas,Nero iufsit interfici. MeminitSlu/ ucnalis: Longinum, Smagnos Senecæprædi uitis hortos. Crcticorum gens apud Roma/ nos erat inter primas nobilis ac potens. Vnde idem Satyricus: Et metuas, ne tu fis Creticus aut Camarinuslt; Verum haud fcio an Criticus legendü fit.Vo/ cabantur cnim Critici dodi quida, qui de ldi pris aliorum iudicabant, reponenda nc elfen t in tcmplo Apollinis, an reqeienda. Nain cum hoc quadrat quod fequitur: Cenforemqj Ro/ manæfacundiæ. Hf CcnforiûqiRoma.]Non/ ii nulli codices habebant,ccnforcm,altj cenfori/ num. Scd rcdius eft Cenforium, utintelligas Catonem maiorcm,qui Cenforius diduseft, quafi' dicas Ariftarchû totius rei litcranæ. Et eleganter adiccit, Romanæfacundiæ, quafi id efiet in Romana facundia, quod Cato fuitin Romana Rcp. lt;,f Dcfcnatudodorum.]Nam hoc quoqj liccbat cenforibus Romanis fenatu cxpcllcre: quemadmodum Portius CatoTi/ turn Flaminium fenatu mouitdunius Brutus, Lucium |
SCHOLIA
À Lucium Antonium.ltem alios altj,Gcut refer t nem rei familiar is ,modo fit moderata. Permit Valerius Nlax.lib.fecundo,capite de cenforia tit uitam agere cum matre, cum fororc: denied nota. cHlcbenenummatus.]DiueseratSi cumquibuslibetuirisautmulicribus,modo lauteaccipiebathominem. Vndcmagisplace fugiat fufpeftamac pericülofam confuctudiz nem. Hortatur ,nonexigif.utfimalitpcrcgrc uiucrcin contubernio multorum,patris alicu ius arbitrio uiuat potius, quàm folus fuo. D e monafter io certo,de figura, aut colore,aut materia ueftis,nulla ufquam mentio.Tantum clufmodi ucftitü uult effe,ut nee fordibus hy z
nota. CHicbenenummatus. ] D mes trat Si
bat in prandio,^ in dicendo ; Öê melior couiua tor, quam orator. iJ Nec miru. ] Hunclocö in omnibus quæuldcre contigit cxêplaribus, reppen deprauatum, è quibus tarnen mihi ui deor germanam deprehendiffe fcripturam. Necrairumfiquimultös Irlcfcarcfolltus crat, fafto cuneo procedébat in publicü, intus Nez ro,foris Cato. Lautis conuiuijs conciliabat fa uoremmultorum.luxtaPerbanum illud:
pocrifim, necnitorefaftum,praefeferat. lam de tribus illis uotis,qu3EUOcatfolennia,ncuer bum quidcmullum. Laudatinhoceloquenz tia! ftudium, quodep literarum gratia proeul femotas adierit regiones. Sed memmifle debe mus, ld quod palam liquet exhuius feriptiSj
Scis comité horridulû trita donarc laccrna. ’^ lt;fIntus Nero. ] Ob luxum uits : foris Cato,
rum genus jCUiufmodi noftra tempeftate uidc
tus. lt;5 Vlamrclinquere regiâ. ]Regiam pubz rum genus,cuiutmodi noltra tempcitate uiue licam acrectamuocat, alludens interim ad lo mus : quos omnes utinam tam pios haberet cum quieft in Numéris capiteuigefimo: Moz mundus,quambabetmultos;8C italarictimoz fesmifsisnuncijsadEdom,petittranfitü per niaeseteris antccellcntes,utornatudiftcrunt. illlus fincs;Hsc,inquit,mandat frater tuus Ifz Nam illis temporibus monachi nihil aliuo cz racl.Acpoftpaucula-.Nonibimuspcr agros, rant, quamuitafeucrioremundi cotcmptuni neeperuineas ,necbibemus aquas députcis profitentes, nihilominus epikopo luo parez tuis,fed gradiemur uiapublica,nec ad dextra bant ficut ca ten ; 8ê clericorum muncre runge nee ad finiftra déclinantes, donectranfeamus bantur, ficut öCcaetcri. Porromonachis ohm termirtos tuos. ff Qiii funiculo increpatioz nonfuiffeinterdiftamrcruiuarum poUelsioz nis. j Qgædam exemplar ia Gchabebant: Qui ncm,ucl Auguftinus cft teftis in libro de hare abfep funiculo amp;nbsp;lnCrepationc,cathedras ucn z fibus ad Ciuoduultdeum,cuius hæc lunt uer z dentlum columbaS,id eft, dona fanefi fpiritus ba: Apoftolicl,in quit, qui fc ifto nornine arroz . menfasqifubucrtit.Nonnullafichabebant'. gatttifsimcuocauerunt,eo quod in uam com
* Qvufuniculo increpationisKe.Verumprior muhionem non rcciperctit utentes com giz lechomagisarridct,eftcnlmargutior.Etenim bus, Sires proprias pofsidcntes,qua es a amoto auro argcntóqt,hoc eft, au antis matez càtholica eeelefia, Si monachos Si clcncos p ria,fubmoucrat Si auariciam,idq( fine increpa rimos i Idem in régula fuorum clCTicorum , tione.Namquorfumopusflagcllo, quumfub prohlbtt hefitnotabilisillorumtmDitus,ne duftafitpcccâdimaterial lllud annotandum ueftibus affeftêt placcre,fed moribus. oc c , quod dluus Hieronymus tantopcrclaudatin ft mcliores ucl in tuiden esteris, non i aga cplfcopo, quodfacrauafà in pauperumeroga nouo colore,aut forma uefti^, lcd pro itate ritalimcntum,8ttcmplum deifpoliarit ,nc de ts. Non igitur mirum, G nihil dehis m^incz effetpauperibus,quum nunc picnen pluscÿ fa rit Hieronymus,qüs nondum erant imtituta. crilcgiumcffeducant, allquid de donarqs faz Etbaud feio, annunernagis quoep expe irc
tma,quod aiunt,fame laborent.
ANTIÖOTVS;.
^una religiofos prolapfamuidemus. effetep oz mnium idem cultus, esdem preces, eademtp Ne quem illud offcndat,quod in bac epiftö mts ratio.Poftremo quàm minlmurn fermtuz la,Gcutinecinfuperioribus,diuusHicronyz tlSac csrcmoniarut^quamagis a ludso mus nihil corüprscipit,qushis tempor ibus pertihcât,quamad Chriftianos:^ upcrltitio amohachis exiguntur. Permittit poffefsioz fum faceteponunt,plum non pol un .
AKGVMEHTVM EPiSTOtAE SEQJVENTIS.
HILROHXMVS AD TLOKEHTIVM
Vantus beatitudinis tux rumor diuetfa populorum ora com^^euent, _bin.cporeris3cftim.are, quod ego te anteincipioatuare,quant nolle. Vte-®nint,ait Apoftolus, quotundâhonttnûpeccâtantanfteftalünt,prxceden * tià ad iudiciumftta econtrario tue dileôionis lama dilpergitur,ut non tam laudandus ftt die qui te amat, quant Relus putetur racer e me qut no arnat. Prxtermirto innumerabiles jn quibus Cbriftü fuftentafti, pauifti,aiefttfti,ututafti. He-c 5 liodori
-ocr page 104-Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AO FLORENTIVM.
hodori fratris à te adiuta nccefsitas, mutorn eriam poteft ora laxare, quitus gfatijs,qult;gt; flie præconio peregrinatioms incomoda a te fota referebat t* Ita ut ego ille tardiïsiæus quem intollerabilis languor uexat, pennatis, ut aiunt,pedibus,certe chantate ôC uoto te fàlutauerim, ÔC ctiam complexus fim. Gratulor naq? tibi, Ôf nafeentem amicitiam ut dominus confœderare dignetur,precor.Et quia frater Ruffînus, qui cum lànôa Meb ma ab Aegypto Hicrofolymam ueniffè narratut, indiuidua mihi germanitans chanta^ te connexus efbquçfo ut epiftoJam meam huic epiïtolæ tug copulatam,ei reddere non grauens. Noli nos eius æftimare uirtutibus.In illo confpicics expreffà ûnAtans ueftiquot; gia, ego cinis Âf uililsima pars lut/, etiam fauilla, dum uror, ûtis habeo, fi fplcndo^ rem morum iHius imbecillitas oculorum meorum ferre fuftineat, Ille modo fè lauit, Si mundus eft,ôô tanquam nix dealbatus : ego cunctis peccatorum fordibus inquinatuS) diebus ac nodibus oppenbreum tremore reddere nouiïsimum quadrantem. Sed tarnen quia dominus ibluit compeditos,âf iuper humilem amp;nbsp;trementê uerba fua,requn eicitjforfitan amp;r mihi in iepulchro feelerum iacenti,dicat: Hieronyme ueni foras, Sangus presbyter Eu agri us plurimum te ûlutat : Ô^ Martinianum fratrem lundo falutx-mus oblequio^quem ego uidere defiderans, catena languoris innector,
s C H O L I O N.
Pennatis,utaiunt,pedibus.)Itafi'gnifîcabantniiranicekntatan,fumproprouerbioàMet‘' curio,cuius pedibus alas addiderc poetæ,
IM EPISTOLAM SEQ.VENTEM ARGVMENTVM.
Ethæcfamiliansell,necegetargumento,nefcholfjsquidem.Nifîquodexhacliquet,diuuni Hicronymum apud Treuiros aliquandiu fuiflè commoratum, ut apud quos grandeuolumcn Hilarij defynodisdefenpfentfuisipfius articulis.EftauteniTreuirorum metropolis intermix periales Germania ciuitâtes,iuxtaquofdam, qui nunc lingua commercio aftimantGenna/ niam:fcd iuxta ucterum dcfcripnoncm,inter Gallia Belgica ciuitates, ucl in primis inclyta,ad Mofcllaripam,plurimumadhucobtinensantiquitatis. Quamihi lureoptimogloriari polTc uidetur, quod tam eximiö uirum hoipitéhabuerit : atep id quidê non exiguo temporis fpacio. D
HIERONYMVS AD FLORENTIVM. ■ N ea mihi parte eremi cómoranti, quæ iuxta Syriam Saracenis iungitut, dileóionis tuæ fcripta perlata funt. Qinbus leÆs, ita redaccenfus effani-mus Hierolblymam proficiicendi,ut pene' nocuerit propofito,quod pro-fucrat charitati. Nunc igitur quomodo ualco,pro me tibi literas reprafen toiSc fi Corpore abièns,amore tarne ÔC ipiritu uenio: impendio expofees, ne nafcentes amicitias,quae Chrifti glutino cohscfèrunt,aut temporis, aut locorum ma gnitudo diuellat,quin potius fcederemus eas reciprocis epiftolis,Iliac inter nos currant ille fibi obuient,illæ nobifcum loquantur. Non multum perditura erit chantas,fi tali fe cum fermone fabuletur.RufHnusaüt frater,ut fcribis,necdum uenitiSC fi uenerit,non multum proderit defiderio meo, cum eum iam uifurus non firn. Ita enim SC ille longo inreruallo ieparatus eft,ut hue non poEit excurrerc:amp; ego arreptg iblitudinis terminis arceor,ut ceepenr iam mihi non licere quod uolui. Ob hoc 06 ego obiêcro, 6ó tu ut pe-tas plurimum quælô, ut tibi beati Rheritq Auguftudunenfis epiieopi cÓmentarios ad fenbendum largiatur,in quibus Canticum canticorü fublimi ore dilleruit. Scripfit mihi ÔC quidam de patria fupradiCti fratris Ruffini, Paulus fènex, Tertulliani fuum codi-cem apud eum elïè,quem uehemêterrepofcit.Et ex hoc quælo,ut eos libros, quosme non habere breuis fubditus edocebit, library manu in charta feribi iubeas. Intcrpreta-tionem quoep pialmorû Dauidicorum,öf prolixum ualde libru de fynodis fànâi Hilary, quem ei apud Treuiros manu mea ipie defcripfèram,ut mihi transféras peto. Nofti hoc elle animæ pabulum,fi in lege domini meditetur die ac nobte. Cæteros hofpitio re cipis,fblatio foues,fumptibus iuuas.Mihi fi rogata præftiteris,cûbta 1 ar git us es. Et quo niam,largiente domino, multis facræ bibliothecæ codicibus abundamus, impera uiciC fim quodeûqs uis,mittâ. Nec putes mihi graue eflë, fi iubeas. Habeo alumnos,qui anti-quariac arti feruiunt. Neep uero beneficium pro eo quod poUiceor poftulo, Heliodorus frater
-ocr page 105-AD FLOÊENTIVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$^
A frater mihi ïndicauit,te multa de (cripturis querere,nee inuenire. Aut li omma habes, incipit fibi chantas uendicare,plus petere. Magiftrum autem pueritui ( de quo digna^ tus es fcribere, quem plagiatorem dus efle non dubium eft ) fæpe Euagrius presbyter, dum adhuc Annochig ellcm,me præfente corriputt. Cui ille relpoditzEgo nihil timeo. Dicit fe à domino fuo fuiflè dimilïum: 6ó fi uobis placet, ecce hic eft, tranfinittite quo uukis.In hoc arbitror me non peccare, fi hominem uagum non finam longius fugere, Qyapropter quia ego in hac folitudine conftitutus, non poffum agere quod iulsifti, rogaui charilsimum mihi Euagrium, ut tam tui quam mei caula inftanter negocium profequatur.
ARGVMENTVM EPISTOLAE SE CUVENT IS.
Lætam hortatur, ut filiam iam inde ab ipfis incunabulis inftituat ad pietatem Chriftianam, amp;ftatimantequani ullis inßeiatur uitqs, faneras imbibât cantioncs, ut inter blanditias nutriz cutn,8tlufus pueliarcSjChriftiguftü hauriat.Deinde de cultu,de uió:u, Ä quomodo lâ adolez feens fit à fccularium arcenda contagio,de Audio diuinæ feripturæ, de fugicndis apocryphis,fa lubemma tradit præcep ta,adhortans ut mature mittatur in Bethlehem,antequam ul la maeu^ lacontaminetutjfeamp;magiftrum fit nutritium fore polliccns. Hanc Lætam Toxotius Pauls fiz lius duxeratuxorem, ex quafïliam nominePaulam fufccpit,quam auia Paulauirginitati defti narat,ut teftatur Hieronymus in epitaphio Pauls.Ipfa mater LaEta,mortuo Toxotio,monitis SC exemplo focrus,in uiduitate perfeuerare dccreuerat.
HIERONYMVS AD LAETAM de inftitutione filiar.
Poftolus Paulus Icribens ad Corinthios, Öf rude Chrifti eedefiam lacris inftituens dilciplinis, inter caetera mandata hoc quocß propofuit, dicens: Si qua mulier habet uirS infidekm,« hic confentit habitare cum ea,non dimittat uirum. Sandificatus eft enim uir infidelis in uxore fideli: amp;nbsp;lan-___j dificata eft mulier infidelis,in uiro fideli. Alioqui filq ueftri immundi eC-® fent,n5c aut mundi funt. Si cui forte badenus uidebant nimium dilciplinae uincula la.-* xata,amp; praeceps indulgentia præceptoris, confideret domum patris tui, clanfsimi qui-dem Ôf eruditifsimi uiri,fed adhuc ambulantis in ten eb ris, amp;nbsp;intelliget confiliu Apofto li illuc profeciflè,ut radicis amaritudinê,dulcedo fructuü compenfaret: amp;nbsp;uil es uirgulæ balfama preciofa fudarêt,Tu es nata de impari matrimonio,de te Óf Toxotio meo Pau lagcnerata eft. Qins hoc crederet,ut Albini pontificis neptis de repromilsione marty-hs nalceretur, ut præfente óf gaudente auo, paruulae adhuc lingua balbutiens, Chrifti alleluia refonaret,quot; ut uirginê dei in fuo gremio nutriret fenexfEt bene féliciter^ expe-óauimus.Sanefia óf fidelis domus uirum landificat infidel em. Iam candidatus eft fidei, quem filiorü óf nepotum credens turba circundat. Ego puto etiam ipfum louem, fi ha buifièttalem cognationê,potuiflèin Chriftum credere.Deipuat licet óf irrideat epifto Iam meam,óf me uel ftultü,uel inlanum clamitet:hoc óf gener eius faciebat ante^ cre i deret.Fiunt,non nafcuntur Chriftiani. AuratS fqualet capitolium. Fuligine óf aranea rum telis omhia Romae templa cooperta funt.Mouetur urbs fedibus fuis, óf inundans populus ante delubra lèmiruta,currit ad martyrum tumulos. Si non extorquet fidê pru dentia,extorqueat laltem uerecundia. Hoc Læta religiofifsima in Chrifto filia dióuni fitjUt nó defperes parentis falutè,óf eadem fide qua meruifti filiam, óf patrê recipias,to tac^ domus beatitudine perffuaris,lciês illud à domino repromitfum: Que apud homines impolsibilia, apud deum polsibilia funt. Nun^ eft fera conuerfio, Latro de cruce tranfijtinparadifiim: Nabuchodonolor rex Babylonis, poft efferationem corporis ÔC Cordts,óf beluarum in eremo couidtum, mentem recepit humana. Et, ut omittam uete ra,ne apud incredulos nimis fabulola uideantur,ante paucos annos propinquus ueftcr Gracchus nobilitatê patritiam fonans nomine,cum prefenura gereret urbanam,non-3 ne fpec3 Mithræ,ôf omnia portentuofa fimulacra,quibus Corax, Niphus miles, Leo, Perles,Helios,Bromius pater initiantur,lubuertit,firegit,exulsit:óf his quafi obfidibus ante præmilsis, impetrauit baptifmum Chrifti. Solitudinem patitur óf in urbe gentili-tas.Dij quondam nationö cum bubonibus óf noctuis in foils culminibus remanferût.
c 4 VexiUa
-ocr page 106-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ADLAETAM
Ve Kill a militum, crucis infignia funt. Regum purpuras 8^ ardentes di'adematuin gew ^ mas,pattbuh' falutarts pidura codecorat. lam fié Aegyptius Serapis Chriftianus faCtus lt;nbsp;eft.Mamas Gazac luget tnclufus,amp; euerfionem rempli iugiter pertremifdt. De India, Perfide, Aethiopia monachorum quotidie turmas fufeipimus. Depofuit pharctras At' menius, Hunidilcunt Pfalterium, Scythiaefrigora, feruentcalorefidei: Getarum rutu lus ÔC flauus exercitus, ecclefiarum circumfert tentoria, Qi. ideo forfitan contra nos x^ qua pugnat acte,quia pari religione confidunt. Pene' lapfus fum ad aliam materiam, ^ currente rota,dum urceum facere Cogito,amphoram finxit manus. Propofitum enim ^ mihi erat,(anc^e Marcellg 8^ tuis precibus inuitatum,ad matrem,id eft,ad te ièrmonetn dirigere,8£r docere quomodo inftituere Paulam noftra debeas, quç prius Chrifto con--fccrata eft,quam gcnita,quam ante uotis,quàm utero concepifti. Vidimus aliquid tem poribus noltris de prophetalibus libris: Anna fterilitatem alui, foecunditate mutauit. Tu lüóuofam fœcunditarem, uitalibus liberis cómutafti. Fidens loquor, accepturam te filios, qug primum fœtum domino reddidifti. Ifta funt primogenita,quae ofFeruntur in lege. Sic natus eft Samuel, fie ortus Sampfon eft, fic loannes Baptifta ad introitum Mariae exultauit 86 lufit. Audiebat em uerba domini per os uirginis pertonantis, óf de Utero matris in occurfom eius geftiebat erupere. Igitur que de repromifsione nata eft, dignam habeat ortu fuo inftitutionê parentum. Samuel nutritur in templo, loannes in folitudine præparatur.IHe iacro crine uenerabilis eft, uinum 8f ficerânon bibit: adhuc paruulus cum domino lèrmocinatur. Hic fugit urbes,zona pellicea cingit, loeuftis alf tur aC melle iylueftri:óf in typum pœnitentiæ praedicandae,tortuofilsimi animalis ueftf tur exuuqs. Sic erudienda eft anima,quæ futura eft templum dei. Nihil aliud diieatau^ dire,nihil loqui, nifi quod ad timorem dei pertinet. Turpia uerba no intelligat, canned mundi ignorer. Adhuc tenera lingua,pfalmis duleibus imbuatur.Procul fit gtaslaiciua puerorum:ipiæ puellæ 8f pediflèquac a fecularibus confortas arceantur, nc quod male didicerint,peius doceant. Fiant ei literae uel buxeæ,uel eb urn ex, óf fuis nominibus appel lent nr.Ludat in eis, ut 8f luftis ipfe eruditio fit. Et nó fdlum ordinem teneat litera- P rum,ut memoria nominum in canticum tranfeat:fed 8f mie inter ie crebro ordo turbe tur, óf medijs ultima,primis media miiceant:ut eas non iono tantum, ied óf uifu nouc rit. Cu uero eoeperit trementi manu ftilum in cerâ ducere, uel alterius iuperpofita manu teneri regantur 3rticuli,ucl in tabella fculpantur elementa,ut per eofdem fulcos in-clufa marginibus trahantur ueftigia,ut foras nó queant euagari. Syllabas iungat ad pr? mium:óf quibus illa etas deliniri poteft,munuiculis inuitetur, Habeat et in difcendo fo cias,quibus inuideat,quarum laudibus mordeatur. Nó obiurganda eft,fi tardior fit:fcd laudibus excitandum eft ingeniu, ut 8f uiciflê gaudeat, 8f uidta doleat. Cauendumin primis,ne oderit ftudia:neamaritudo eoriï praecepta in infantia,ultra rudes annós tran-Ïear. Ipia nomina per quæ confuefcit paulatim uerba contexerc,no fint fortuita,fed eer ta óf coaceruata de induftria, prophetarn uidelicet atq; apoftolorn, 8f omnis ab Adam patriarcharum fériés de Matthpo Lucaeg defcendat:ut dum aliud agit,futuræ memorig præparetur. Magifter probæ ætatis 8f uitæ atq; eruditionis eft eligendus : nee puto e-rubefcet uir doóius,id facere in propinqua, uel nobili uirgine,quod Ariftoteles fecitin Philippi filio, ut ipfé librarioru uilitate initia traderct literarum. Non funt cotemnen-da quafi parua,finc quibus magna conftare no poflunt. Ipfé elementorö fonus, óf prima inftitutio præceptorum,aliter de erudito,aliter de ruftiCo ore profertur. Vnde óf tibi eft proufdendum,ne ineptis blanditqs fœminarû,dimidiata dicere uerba filia confie (cat, óf in auro atq? purpura ludere:quorum altern linguæ, alterum moribus officit : nc difcat in tenero,quod ei poftea dedifcendum eft. GracchorS cloquentip, multum ab in fantiafermo matris contuliflé fcribitur. Hortênfq oratió inter paternos finus coaluit. Difficulter eraditur, quod rudes animi perbiberunt. Lanarü conchylia quis in prifti- g num candorem reuocetfRecens tefta diu 8f fâporem retinet 8f odorem,quo primum imbuta eft. Grpca narrat hiftoria, Alexandru potentifsimS regem, orbis^ domitorem, óf in moribus, óf in inceflu, Leonidis pædagogi fui non potuiflé carere uitijs, quibus adhuc paruulus fuit infedfus, Procliuis eft enim maloru æmulatfo ; óf quorum uirtutes adéqui
1
-ocr page 107-DE INSTITVTIONE PlLlAE,
$7
A Æquinequcas^itoimitarisuitia. Nutrixipfano ïukhabcatmodeftâ§erulam,nutiitiumgrauê.Cumauuuiderit,inpe us
Uatgt;coUopendcatrnoknti,aUeluiadecantet.Rapiateaauia:patrcnta fit omnibus amabüisÄ umuerfa propinquitas,rofam ex fe nata g? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- rvnmcula
quamhabeat £lt; akera auiam,quam amium-.cunmperaton, cui ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y dnecat
triatur.lilas debderet,ad illas tibi minitet abfceirum.lpfc habitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r pif
^ eutvïomiffafit.Cauene aures cius perforesme ceruffa amp;nbsp;purpuriffo
fto oïadeçineas,nec collumauro Ôlt; margantis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maroaritas oui
capillû irrufes,SC ei aliquid de gehennæ ignibus aufpicens^abea v ^
bus poftea uenditis,emptura eU preciofifsimû tnargantS.Practextata n
dam famina,tub ente utro Hymetto, qui patruus Èuftochi) utrgmts u »
caltumijmuuuit negMû cri„™^undano ^^^^^ ;„ ç^nis uenifli
uni imperium præferre Cbrifto ^ Tu caput uirginisdei tuis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ouinto
bus,quæ iamnunc arefcent,ut fentias excruciata quid fecerts.
admterttaducens.Sinantpcrfcucrauensinfcelcfe, amp;nbsp;marito imu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nteritu7
Omniaper ordmê expletafunt, amp;nbsp;feram miferse pœnitentia, ue 0
Sic ulcifcitur Cbnftus uiolatores tempb fui, fie gemas amp;nbsp;prccio 1 s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„oneatn.
fendit.Et hoc retuli, no quod infultare uelim calamttatibus '^ nbsp;nbsp;nbsp;quot;? nbsp;nbsp;, Geerdos oi
fi permanferint in fide amp;nbsp;cbaritate,ôô fancfificatione cum pudici ta. 1 p
lt; filiapercutiaturàuipera,curnôcademcuraprouideas,nefenat
ræ^nebibat de aureo calice BabylonisCne egrediatur cum Dma, ue 1 u •
cata patrum filqs non reddunt ,nec filiorum parentibus,fed aruma quæ pec
motietur;Hocdcbtsdicitur,quipoffuntfapcrc,dc quibusmEuange 10 crip u•
tatemhabet,loquatur profe.Quiaûtparuuluseft,etfapuutpaïuu us, oneca faptentixueniat,Slt; Pytbagorxlitera V eum perducat adbiumm,tarn ona eius ^m-laparentibusimputantur?Nififorte exiftimas Cbriftianornfiltos,fi apti manonrece perint,ipfos tantûreos effe peccati,^ non etia feelus referriad eos^qut are no uettnt. maxime eo têpore ,quo contradicere nô poterant qui accepturi erâtuicut e regmne a-lus infantitt,maiorum lucrû eft. Offerte nec ne filiam, poteftatis tux fuit (quan® a ta tt tuacôdttio,que prius earn uouifti,® concipercs^ut aût oblatam no lieg igas,a pencu-lum tuû pertinct. Qui claudâ amp;nbsp;ntutilam,SC qualibet for de maculatâ qbtulcrit noftiam facrilegq reus eft*. quanto magis qui parte corporis fui, amp;nbsp;illibatac animæ puritatern réagis amplexibus parat,finegligens fuerit,puniet f Pofiep gtandiufctffa effe cœperit, œ^ inexemplûfponfifui crefeere fapientia,etate, 2lt; gratiaapudOeû œ nommes, pergat adtemplû ueri partis cumpatentibus fuis,fed cum illis non egrediat e templo. Quêtât earn in tttnerefeculi inter tutbas 2lt;frcquentiaptopinquotum,Sd nufcpaltbt rep errant ^_ nifiinadyto fcriptutatû,propbetas amp;nbsp;apoftolos defpititualibus nuptqs fcifcitantê.Irai \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ictur Nlariam,quam Gabriel folamin cubiculo fuo tepertf. ÔC ideo fotfitan timote pet
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;territaeft,quia uttü quemnon folebat afpexit. Aemuletut eâ de qua dicit*. Omnis glo^
ria eins filie régis ab intus .Toquât ÔC ipfa electo ebaritatis iaculo uulnctata*.Inttoduxit me texin eulficulûfuum.îAunqî exeat foras,ne inueniant cam qui citcumeunt ciuita-temme percutiât ôc uulnetent,ôlt; auferant tberiffrum pudicitiae,ÔC nudam in fanguine derelinquât'.quinpotius cum aliquis oftiû eius pulfauctit, dicat *. Ego mutus, amp;nbsp;ubera mea turrisdaui pedes meos ,non poffum inquinat e cos .Non uefeatur in publico ,id eft ^ in pa*
-ocr page 108-58
AD L AE T A M
(iwarentum conuiuio, ne uidcat cibos quos defideret. Et Keet quidam putent maionJ C efle uirtutis,prgientê contemnere uoluptatê: tarnen egö arbitror feeuhoris eotinentia cflê,neicire quod quæras.Legi quondâ in fcholis puer: Aegre reprêdas,quod finis eon fuefeere. Difcat iarn nunc 06 uinum non bibere.in quo eft luxuria. Ante annos robu ftæ actatis,periculola eft teneris ÔC gram's abftinentia:ufq5 ad id tempus, fi necefsitas po ftulauerit,amp; baJneas adeat,5C uino utatur modico propter ftomachum, amp;^ carmsedu-Ko fufientetur, ne prius deficiant pedes, ^ currcre incipiant. Et hoc dico iuxta indub gentiam,non iuxta imperiu:timens dehilitatcm,non döcens luxurie. Alioqui quod Iugt; daica iuperftitio ex parte fiicit in reiedione quorundâ animalium atej eicarum,quodrt Indorum Brachmani: ÄS Aegypriorû Gymnoiophiftæ irt polentg amp;nbsp;orizx, SiC pomorÖ folo obleruant cibo,cur uirgo Chrifti non faciat in totofSi tanti uitrum:quarcnonm3 ioris fit precq margaritumt'Quac nata eft ex promifsione, fic uiuat,ut illi uixerut,qui de reprómiisione generari funt. Aequa gratta,aequu habeat flC laborcm. Surda fit ad orga na.Tibia, lyra,cithara,cur fa da fint,neiciat.Reddat tibi penfum quotidie de fcriptura^ rum floribus carp turn, Diicat Grecorum ucrfiiunumerum.Sequatur ftatim amp;nbsp;Latin* eruditto:quæ fi no ab initio os tenerum cópoiuerit,in peregrins fonum lingua corruni pitur,ÓC externis uitifs iêrmo patrius fordidatur. Tc habeat magiftra,tc rudis mitetur infanria. Nihil in te amp;nbsp;in patre fuo uideat,quodfi feccrit,peccct. Memetote uos paren tes uirginis, magis cam exemplis doccri pofte, $ uoce. Cito flores pcreunt,cito uiolas fiC Itlium amp;nbsp;crocS peftilens aura corrumpit. Nul^ abfq-, te procédât in publicum. Baß (, licas martyrum amp;nbsp;ecclefias fine matre non adeat. Nullus ei iuuenis,nullus cincinnatus arrideat. Vigiliarum dies SC folennes pernodationes fic uirguncula noftra celcbret,ul ne traniuerium quidem unguem à matre difcedat. Nolo de ancillulis fuis aliquam plus dtligat,cuius crebro auribus infufurret, Quiequid uni loquitur,hoc omnes iciant. Pb-ceat ei cornes, nó compta neqj formoia atqs laiciua, qup liquido gutture carmen dulce modulct,fed grauis,pallens,fordtdata,fubtriftis. Proponatur ei probg fidei, ac morS amp;nbsp;pudicitiae uirgo ueterana, quac illâ doceat, dó aflucicat excplo ad orationes fiC pfalmos P nodecofiirgere,mane hymnos canere,tertia,ièxta, nona hora ftare in acie quafi bcllagt; trieem Chrifti,acceniäcß luccrna reddere facrificiS ueipertinS.Sic dies tranicat,fic nox inueniat laborante. Orationi ledio, ledioni fuccedat oratio. Breue uidebitur tempus, quod tantis operS uarietatibus occupatur. Diicat SC lanam facere,tenere colS,ponere in grernio calathu,rotare fufum,ftamina pollice duccre. Spernat bombycS telas, SerS uellera, SC aurum in fila lentelcês. Talia ueftimêta paret,quibus pcllatur frigus, no qui bus ueftita corpora nudêtur. Cibus eius oluiculS ut ÖC fimila, raro^ piiciculi.Et ne gu lp prgcepta lógius trahâ,de quibus in alio loco plenius firm locutus,fic comedat,ut fem per efuriat:ut ftatim poft cibSpoisit legere 00 pfallere. Difplicêt mihi, in teneris maxf me etatibus,lóga óC immoderata ieiunia,in quibus iungunt hebdomades,oleS in cibo, ac poma uetâtur.Experimento didici,aiellum in uia cS laflus fuerit,diuerticula quaere^ re. Faciant hoe cultores Ifidis 8C Cybcles, qui guloia abftinentia Phafides aucs, ac fo^ lt;1 mantes turtures uorat,ne fcilicet cerealia dona cotaminct. Hoc in perpetuo iciunio fit preceptü,ut longo itineri uires perpetes iuperet:ne in prima manfione curretes, in me dqs corruamus. CgterS,ut ante icripfi, in quadragefima cotinentig uela pandêda funt, amp;nbsp;tota aurigç retinacula, equis laxanda properâtibus. Quan^ alia fit códitio fèculariS alia uirginum Óf monachorS. Secularis homo in quadragefima uentris ingluuiê deco^ quit, óf in cochlearS morem fucco uiditas fuo,futuris dapibus ac iaginae, aqualiculum parat. V irgo et monachus fic in quadragefima fuos admittat equos,ut fibi memincrint (emper efle currendS. Finitus labor maior,infinitus moderatior eft. Ibi em refpiramus, hic perpetuo incedimus. Si quâdo ad iuburbana pergis domi filia nÓ relinquas: nefciat fine te,nee pofsit uiucre,et cS fola fuerit pertimeicat. No habeat colloquia fecularium, non malarS uirginum cótubemia. Non interfit nuptijs feruulorü,ueq; familie pcrftrcgt; pentis lufibus mifceatur. Scio præcepiflè quofdâ,ne uirgo Chrifti cum eunuchislauct, i4 nee cS maritatis foeminis: quia alq nó deponant animos uirorS, aliæ tumentibus uteris préférant foeditatem. Mihi omnino in adulta uirgine lauacra diiplicent, quac feipfam debet
-ocr page 109-DE I N S T I T V T IO N E F I L I AB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9
A debet enibefcerc,^ nudäm ufdere non polie : Si emm uigiltjs 60 ieiunns macefat corgt; pus fuum, ôd in ferintutem redigit : fi flammam libidinis de incentiua teruentis aetatis extinguere cupit continentie frigorc : fi appentis fordibus turbare feftinat naturalem j pulchritudinern,cur econtfario balnearum fomentis fopitos ignés fufeitat f Pro gem^ mis 06 ferico diuinos codices amet, in quibus non auri de pellis Babylonicæ uermicu-lata piâura,fed ad fidem placeat emendata de erudita diftinâio. Difeat primo pfàlte-riuin,his fe canticis auocet, de in prouerbijs Solomonis crudiatur ad uitam. In Ecclc^ fiafte confuefeat, que mündi funt caleare. In lob uirtutis de patientiæ exempla feóe-tut. Ad Euangelia tranfeat, nunquäm ea pofitura de manibus, Apoftolorum adla de epiftölas tota cordis imbibât uoluntate. Cum^ pedforis fui cellarium bis opibus locu-pletauerit, mandet memoriae prophetas : Pentateuchum de regum Öd Paralipomenon libroSjEfdrg quoque de Hefter uolumina. Ad ultimum,fine periculo difcat Canticum canticorum,ne fi in exordio legerit, lub carnalibus uerbis fpiritualium nuptiarum epi-thalamium non intelligens,uülneretur. Caueat omnia apocrypha,Et fi quando ea non ad dogmatum ueritatem, fed ad fignorum reuerentiam legere uoluerit : Iciat non eo-rum elft,quorum titulis prenotantur, multacp his admixta uitiola, amp;nbsp;grandis ede prudentie, aurum in luto quactere. Cypriani opulcula ftmper in manutencat. Athanafq cpiftol^ amp;nbsp;Hilarij libros inoffenfo decurrat pedejllorum traóatibuSjilIorum dclcctef ingenijs, in quorum libris pietas fidei non uäcillet. Caeteros fic legat, ut magis iudicet quam fequatur. Refpondebis ; Quomodo haec omnia mulier fecularis, in tanta fre-quentia hominum, Romé cuftodire potero f Noli ergo fubire onus, qnod ferre nort potes : fed poftquam abladaueris earn cum Ifaac, Ôf ueftieris cum Samuele, mitte auig 06 amfte. Redde preciofifsimam gemmam cubiculo Mariae, 06 cunis lefu uagientis im pone, Nutriatur in monafterio, fit inter uirginum choros, iurare non difcat,mentiri fa érikgium putct,nefciat feculum,uiuat angelice, fit in carne fine carne, omne hominû 5 genus fui fimile putet. Et,ut caetera täceam,certe te liberet feruandi diffîcultatè, de eu ftodiæpericulo.Melius tibi eft defiderare abfentem, quàm pàucre àd fingülà : quid lo-quatur,cum quo loquatur,cui annuat,quem libenter afpiciat. Trade Euftochio paruu hm, cuius nunc Ô6 ipfe uagitus pro te oratio eft. T rade comitem fandtitatis, futuram »5 haredem. Illam uideat, illam amet, illam primis miretur ab annis, cuius Ô6 ftrmo, 06« incellùs,ô6 habitus dodirina uirtutu eft.Sit in gremio auiae,quae répétât in nepte, quic-quid pramifit in filia : quac longo ufu didicit nutrite, feruare, docere uirgines ; in cuius coronam centenarij quotidie numeri caftitas texitur. Felix uirgo, felix Paula Toxotq, qua per aula amitaeç uirtutes nobilior eft fandbtate,quam genere. O fi tibi continge-ret uidere focrum de cognatam tuam Ô6 in paruulis corpufculis ingentes animos intue ri:pro infita tibi pudicitia non ambigetem, quin praecederes filiam, 0i6 primam dei ftn-iS tentiam,fecunda Euangelq lege mutares. Nee tu paruipenderes aliorum defideria libe rorum,ftd teipfam magis offertes deo.Séd quia tempus eft amplèxândi,ô6 tempus ion ge fieri à complexibus : 06 uxor non habet poteftatem corporis fui: de unufquifque in qua uocatione uocatus eft, in ea permaneat in domino : 06 qui fub iugo eft, ita debet currere, ne in luto comitem derelinquat,totum redde in fobole, quod in te interim digt; ftulifti. Anna filium quem deo uouerat, poftquam obtulit in tabcrnaculo,nunquam recepit : indecens arbitrata, ut futqrus propheta in eius domo crefceret, quae adhuc agt; Üosfilios habere cupiebat.-Deniq; poft^ concepit de peperit,non éft aufa ad templüm accedere,06 uacua apparere coram domino,nifi prius redderet quod debebat: taliq; im molato facrificio,reuerfa domum, quinque liberos fibi genuit,quia primogenitum deo i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pepererat.Miraris felicitatem fandbe muliertsc' Imitare ndem.Ipft,fi Paulam miferis,06
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magiftrum 06 nutritium fpondeo. Geftabo humeris, balbutientia fenex uerba
formabo,multo gloriofior mundi philofopho, qui non regem Mace donum Babylonio periturS ueneno,fed ancillam de fponfam
4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti erudiam, regnis coeleftibus offerendam.
? C H 0 L IA
-ocr page 110-tfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPISTOLAM AD LAETAM
|
SCHOLIA Andificatus eft ehim. ] Locus * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ apud diuum Paulum in pho read Cohnthios epift. cap. vij. ^ridquis exemplaribus feppe K^s.afc^i rimus fcriptum,in uiro, non per uirum:Öóinuxore,nonpermulierem. Sicem habentGræca, »/lt;«?«!« y«/ ö iifif i asti?®' tfr rS )’V/ viUKi,i(3Cf ijyix^eu i ^viii ÿ airi7amp; v rü at/iAfl.,llt;i eft: San dificatuseft enimuir incredulusinuxore,amp; uxor incredula,inuiro. Porro quod addit m/ terpres,fideli Si fideli, cxplicandi caufa fecit. lt;I[Deimparimatrimonio. ] Obid,nifanor, quod ex altera parente Chriftiana, alterogen till nata fît. Id enim mox indicat, cum ait : Vt non defperes parentis falutem. if De repro/ mifsione martyris. ] Apparet Albinum prædi xifîèfuturum,utparcrct.Allufîtad Ifaac, qui K ipfe natus ex repromifsione, quemadmo/ dum amp;nbsp;Chriftus, OC loannes baptifta. lt;^f Candidatus eft fidei. ] Nondumbaptiza/ tus,fed qui lam ambiret, ac poftularct bapti/ zari. Nam candidati uocabantur olim,qui pc terent magiftratum,quod ij, quo magis eflent confpicuipopulo,candidaucfteambibât,fînz gulos falutantes. Vnde Fabius filium fuum az uitæ eloquentiæ candidatû feribit, quod earn amp;fî nondum aflecutus, tarnen alTequi conarez tur. Et Seuerus in uita Martini: Needum, inz quit, tarnen regencratus in Chrifto, agebat quendam bonis operibüs baptifmatis candiz datum. Ad eundem modum ÓC hunc fidei can didatum uocat, quoditauiueret, utbaptifma te dignus elTe uideretur. Hf Etiam ipfum loz uem.j Non uidetur bic locus uacare mendo: quorfura enim hue induceret louerai Verum diuin.are poffum,quid feribedum fît.Fortaflè pro louelegendû eftproauum. Nifî forte hoc îêntit,Iouem fuifte hominem, quem Lætæpaz ter colebat pro deo, adeo cæcus aedurus, ut totcxêplis nó potuerit cóuertiad Chriftum, quumipfequê colebatlupitcr, fîuiueret, toe fuorüexêpliset hortatibus potuifletad Chrl ftum adduci. lt;f Fiuntno nafcuntur Chriftia ni.]Partem cncomiafticamclaulïtcpiphoncz 2 matc,ficutifolet. HfAuratumfqualet.jHicin greditur in locum communem, degentilitate pafsim in toto orbe abolefcente, amp;nbsp;Chriftiana rehgionc ubiql magis acmagis efflorefcentc. Verü hanc gloria rurfum perdidimus, quanz • doquidem profefsio Chriftiani nominis in an guftum contraria eft his temporibus, amp;nbsp;inter hos ipfos perpauci fünf, qui uere fint Chriftia ni, Turcisq) minamur bellum, quafî uero ferz ro foleant fieri Chriftiani,cum ipfi Turcam in peftoregeramus. lt;f Capitolium.] In quo om nium dcofum fimulachra habebantur, loue præfîdente. ^Propinquus uefter Gracchus ] Gracchorum familiaRomæ nobilifsima fuit, Vndc Paulam quof^duxifle genus, teftatur inillius epitaphio: |
Gracchorüfobolcs, Agamênonisinclytapro j les. Hf Pr sfeduram gereret urba. ] Nam mul ta præfedurarû genera, uerum praefedus ur/ bis pluhmum iuris obtinebat,adeöutabfen/ teimpcratorei imperatoris haberet autorita/ tem. HfNonnefpecumMithræ.jCipanquam hic focus propemodum deprauatior eft in om nibus exemp laribus,quàm ut ad plenum r«/ ftitui pofsititarnen lucem aliquam oftendam» ac uiam aperiam ledori, quo fenfum utcuncp jpercipiat. Veteres odö dcos faciebant,igneni, aquam,terragt;coelum,Iunam,folem, mithram nodem.Mithram autem Perfæ, eundem puta bant eße cum foie, quem in primis ea gens uc/ nerabatur. Huius fi'mulacrumitafingebant, ut faciem haberet leonis, utraqj manu cornua bubula comprimens.Rem diuinamitâfàdita bantiut facer dotes bouem è fpecu corhibus e/ ducerent, eumqi Mithræ madarent. VndcK Hieronymus de fpecu meminit. EafacraMi/ thriaca uocabantur. Martianus Capella cun/ dem exiftimat,quem alij Pheebum appellent, ahj Ifaeum, Si quem Nili accolæ uocentS«^ pim,MeraphiticiOfîrim,PerfæMithram.Plu ra de his Herodotus Si Strabo, uerum hæcad huius lociexplanationem fufficiunt.Deadyto Mithræ repurgato, meminit hiftorisTriparti tæ liber yi. quod an hue per tineat,nefcio. Mi/ thræ meminit Hieronymus etiam incommen tario quem fcripfitin Amos. Hf Quibus co/ 5 rax. ] Gentiles deos fuos effigiebeluarura co/ Icbantuelut Aefculapium fub imagineferpen p tis,Mercurium canis,Panem hirci, præfertim apud Aegyptios,gentcm adinfaniamufepfu/ pcrftitiofam,apud quos taurus, quéApidem uocat, cebus,ea eft fimia caudata, crocodilus, ibis,aquila,lupus,canis,coruus:deni(j6ic^/ pe, Kuen tris crepitus habent numen, quem/ admodum apparet, cum ex pluhrais alifs rez rum fcriptoribus, turn maxime ex Hérodote, Plinio, Diodoro Siculo,IuuenaIe, cuiusSde his rebus Satyra decimaquinta. Lucianus de facrificijs. Verum hic focus ita deprauatusen, utad reftituendum Delio quopiam fitopus. Nos tantum quantum affequi coniedurapo/ tuimus,indicabimus. Hf Corax ] Populus eft inter Callipolim KNaupadu. Corax autem Grace coruum fonat,quam auem nonnullipa gani numinisuice colebant, undeKcoracina dida facra : quemadmodum teftatur K diuus Ambrofius, cnarrans cpiftolam Pau1i adRo/ manos. Hf NiphuS. ] Nonnulli codices habe/ bätNymphus, Sufpicor legcndü Nibis, que ciuitas eft Aegipti, autore Stephano, quæab Ibidc nomé habere uidetur: aut certe NifibiS' Hf Miles. ] Non dubium quin miles uox fît a/ dulterina. Quarc legendum arbitror,uel My/ fon, quæ ciuitas eft Aegypti, uel Mylax, qui populuseftEpiri: uel quodmihimagis ph/ eet, Thmuis, quod nomen eft ciuitatis Ae^/ pti:fic abhircodidæ, quodapud AegypooS hircus (füit uocetur ut teftatur diuus Hierony mus |
♦J
ffi
Ai
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S C H O
1 j^ musinEfaiamcap.xlvî. ^ Eco,] Leon legen/ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum opinor. Eft 84hoc nomine populus à Lc/
one didus, cuius meminit Hieronymus in co quemodo citauimus loco.Mcminit 84Plinius Leontopolios,tn dcfcriptione Aegypti, lib.v. cap. ix, meminit 84 Leonti, niG for te p ro Leon legen dû eft Ly con,quæ ciuitas eft Aegypti: eu lus meminit Hieronymus in codé que paulô ante citauiloco. ^ Helius. ] D luus Hierony/ ^ mus in epitaphio Pauls,indicat Hicrufalê ciui tatemfuiffetrinominem,lebus, Salem, 84 Hie rufalem: deinde ab AdrianoHeliâ uocatam.
te rotateur urccus exitf Nam amphe^a lato 0/ re elt,urceus anguftó.ld propemodö prouerz bn uice dicit squotics ovationis initiu non con/ uenit cuin extrema parte. Sed tarnen hoc loco diuus Hieronymus j cupiens a fuaEcbali rédi re ad argumentü^hae eft ufus corredhonejqua nonraro folemus m tranfitu uci: qucadmodu oftendimusôiincômcntartjsde copia.; ^ Ne oderitftudia.] Hoc præcipiendum incptisno ftræ tépeftatis literatoribus, qui clamoribus, minis,conuicijs,plagis,morumafperitate, do
Helius autfolcm fignificat. Sed quoniam non nulli codices habebantHcliodromia, nonuUi
• Gcuti nos quocç admonuimus in libel
•lum t-uuiecs uaueoanc neuouiuuua, nununa ud cfficiunt, uihut pueri in
Hcliodromius,poteft hen ui ciuitas fucrit à fo rint literas, lt;nbsp;Non Pint liscurfuuocata,pr?efcrtimquuNlithrä Peris dûeratinthematis,quæaP’^æ^^P ƒ P, , fölemappellent. Qgæcitràcmendatoruexem fruntur:Gcutinos quoqjadm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
, plariûauxiliuraad plenûreftituinô poffunt. lo de inftituendis P'^??^’5f^ , tg deferi/ 1* Nosiiitantistencbrislcdlorinonnihillucisa/ caqi.]Namhqduo Ghriihg S rario/ pcruimus,84pluracôic(ftandi miniftrauimus bunt,quatKpnoncodemm ’J Utéra/ anfani.NÔomniapoflumusomncs,Sedillud rumuilitate,] ^PP^’^ nbsp;nbsp;nbsp;^ r tj^-.g^tat mirum eft,diuum Hicronymûhoc loco non fa rum dementa pucris mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âuaPhi cerementionêeius ciuitatis, quæ à cane quem Epiftola Grsca ap^ Aul nbsp;nbsp;_ ^ Arifto/
cacp.]NamM duo Chrifti gcnealogiâ dcfcrigt;
adorat,nomenhâbet àyvHv, cumhuius memt/ lippus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j . 1,revis inftituêdum. neritinEfaiscomenrarns. Mcminit84Plinius teliuclutin gremiutraditliterisnn htnedum,
Vndeaddidit uilitatc,quodtantus philolo/
neritinEfaiscomentarijs- Mcminit84Plinius
Cynopoleos 84 Lycopoleos. Et pro pater Icz — “Ç.quot;. _ .ç^,^^ „„ôd uiliû librariorum gendumfufpkorpanter, lt;nbsp;Acgyptius Sera/ P^]^1^2t^™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Gracchorû eloqucn/
pis.] Apimbouemmtclligit que Aegyptt] mi rafuperfticione cölere confueucrût* Nam is 84 ferapis apud fcrip tores appellat, de quo per /
5 nmltapafsiraapud auiores,nominatim apud Hetodotum ac Plmiu, ac moxHicronymum.
effemunus côfucuit. lt;nbsp;Gracchorû eloqucn
matvetn Gvaccborum,cuius cxtab ant olim e/
1 Kiuuuiumac rumu, acmox nicronymw**’ ^^^^ nbsp;nbsp;^^''^'^'\'^n'fumD(«'^Pr^terh”autcm «ïMarnasGazælugk]Gazaciuitas\ftPa/ hunclocummutuo^
uocant
S laftina, finitima Aegypto, quam Syri Azam Hieronymu Ouintilianus. lt;nbsp;Horten / uocant, utteftatur Stephanus, Strabo quo^ S^ji®“Sc in cMucti«campo^Ciccronis GazamSynæpartemfâcitJudaececotiguam, fnoratio,] ^^^y^^j.^smagis Ciccro,qucm ta Qiu Azamuocant, diftam cxiftirnant ab A/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapcrauit. Huie 84 patrcm eloqucn
zoneHevculis filio. QuiGazamnvminarit, a
zoneHereulis filio,Q^iGazamnYminah^^^^^^ ’SÆpX^Rforte quod fufpicorHor/ loueconditamaiunf.nomeindituih,quodil/ “™^eJendumeft,utintelligasHorccnfiifi/ licluppiterfuas_opesrepofuerit,quasPer^ Ïam ejus ohm extabat oratio apudTrium/ fuahnguaCaza uocant. Hie louis templum l^,cu ^ ^ nbsp;^ ^^^ tantum in fe
fuiffeteftantur,queillifualin^guaMarnanuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^-naru
cant,aUudentes,opinor,adCreticamuo^ conchylia.]Conchylkpurpuraappcllat,Si/S quod Cretenles uernaculo fermone Marnan œnenp i ^^ y ^ eft nomen, utimu/ appellentuirgines.NamtemplumhocCretei qui dem 24 p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„„„Yatinsitur, Sic 24
louiseffecreditueft,McmintthuiusreiHiero ’L^^^Jsappellantueftes conchyIqfucco nymusincommcntariis,quibusenarratpro/ ooi^hy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.„fta -i AUuGtadilludHo
pUngt;Eia,a™h,sue,b.s;.S;uedcftvuaaUo lolatnaextructur eu angel lum. Hoc 84 no ns raa^um^
l temponbus uidemus eflccopktum^Sttapis ua no^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt huius feiftotte mtminit
Âdianasfùonides aut mt MexadnpJ princcps,uttcftat 64Plutarchus,
in Mexandria, 24 Marnx tcmplum Gaz», m eccleVias domini furr exer unt, 84 ciuitates Mó
ÄSÄSÄÄ fc-^Ätt’ 5Ä ftantia^poftremo Gaza maritima. ^ Qiiotiz iNonnullióoihccshabebantjRo dieturmas.}¥eftiüifsimcücrbümilitarctra/ ex Ven Larâ óaudcat. «Et alter am. iBft xitadnionachos,quodabhisregtonibus,un tamcccle ix g materna aula. Piuiam al de railitum cohortes folent erumpcre, nunc emm parerna a » ^^. ^^^ Huitochm, raonachorumcxammamittantur. lt;J ß««»V_ ^^^^^’T-^Hsauxfeciiientur magisliquebiti tente rota »d Mluamp;t ad Horatianumilludin idquodexq q q ^ etiathft
1
-ocr page 112-|
6z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN, EPIST. etiäß amitapropricfororeft paths. Nâ quod 'fequitur,cui itnperatoh,Chhßü,ni tallor,in/ telligit, amp;nbsp;exercitum, gregem uirginum miliz tantium Chhfto.Addiditakeram, quodillas ud gentiles habcret,uel eer te mundanas. Sed mihi magis placet,ut aliam legas,pro alteram Id quod m nönullis reperitur exemplaribus. Qliàm aliamjd eft, quam diucrfam, amp;nbsp;quàm alrjs mohbus:ut referas aliam,nÔ ad Paulam, fcdadauuragentilem. ^f Adillastibimini. ] Exprefsitinfantiümorcmj quioffenfi minanz turadauiam fugiturosfe atephis minis delcz 9 écantur parentes, H[Neaureis.3Olimdclicaz tæ muliercSjab auribus perforatis gemmas fu fpcndcbant,unde luuenalis: Cü uirides gemmas collo circSdcdit, 81 cum Auribus exterfis magnos commifitelenchos, «flquot; Ccrunaamp; purpurilïb. ] Colores funt quiz bus fefe fucant fœminæ. Cerufla candidant uultQ,purpurinb addunt ruborem. Eft aüt lu cunda emphafis in his uerbis, dcpingas, prez mas, oneres,irrufes. Quid enim ftultius, $ fa ciem habere coloribus dcpidamfquid minus couenit^collum, quod oportet in coelum eri gi,auro amp;nbsp;margaritis dcprimir Aut caput one ran, quod baiulorum eftf Feftiuiter aöt torfït dccapillittj tindura,ad igne gehennæ. Rufus enim color igncus eft. lt;|[ Mundanomorepcz xuit.] Q.uidam habenr,nexuit:utraqj Icdio fa ws quadrat ad fententiâ. afl' Hæcuerba fragen tem: ] Id eft,fragore quodam infonantê,quem admodum folent iratt:nifi mauis legcrc,frenz dentcm,utquædam habcbantexemplaria. t^ Si permanferint. ]Hæc fenbædeprauarat, permanfcrit,quû ad filios,non ad matrem rez fcraturuerbû,amp;Græceeft Up /tinuirtf. Necipfe fermonis tenor patitur aliam ledionc. Sequit cnimiSiperfedastasamp;c. ^luxtafcntcntiam domini. ] Dextrum K liniftrum pro bono poz fuit amp;nbsp;malo. Locus eft in calcc lonæ prophetæ: Et ego non parcam Niniuæ ciuitati magnæ, in quafunt plufquàm centum uiginti miliahoz minum,qui ncfciunt quid ßt inter dextram 8i. finiftramfuam.'Äiumentamulta. ^ Malleo uniucrfæ. ] Rcfpexitad locQ qui eft apud Hicz remiamcap. L. quomodo conthtus eft mak leus uniuerfæ terræf Sic enim prophcta uocat lo fatanam. lt;|p Deaureocalice.] Ethiclocuseft: apud Hiere.cap.li. Calix aureus Babylon inc brians omnem terram, de uino cius biberunt gentes. tf CumDina. ] Quomodo Dinafilia lacob ftupratafuerità Sichen, Icgis Gen.cap, xxxiiij. ^ Pythagorælitéra.] Yfighißeat, de qua extat carmen Maronis titulo, Litera Pythagoræ difcrimine fedabicomi, Humanæ uitæfpcciem præferreuidetur. Huius dextra pars, abruptù habet afcenfum, amp;nbsp;uirtutis uiam indicat: finiftra,facilcm,86 uiz riorum oftendituiam. Turn aöt ad huius litez ræ biuiö peruenitur, quö per state incipimus delibcrarc, utram utam, potius fequi debcaz mus, quemadmoduni de Hercule ËnxitProz |
AD LAETAM dicus. Sedapparetolim huiuS element!fig^’^ ij ramjnonnihil diuerfam fuifleab ea, quænunc eft. 1^ In exemplum fponfi. ] Sicenim Lucas de pucro Icfu, quod creuerit, state, fapientia, gratia. ^Pergatad templum. j Totumhunc locum de puero lefu,reperto in tcinplo,amp;non inuento m comitatu, trahit ad allegoriâ. ^ Ni fi in adyto. ] Adyta funt arcana loca in templis qusfubire fit ncfas. Ex adytis olim reddeban tur oracula. Grsca uox eft Mu, fubeo figni/ ficat. «, particula eft priuatiua, xiAvtsi/, quält non fubeundum. iJ' Nunquam exeat. ] Re-' tulic,quod eft Cantic.i. Inueneruntmeeufto/ des ciuitatis amp;c. ^ Licet quidam putent: ] In hacopinioncfuitPlato, qui reprehendit Lace dsmoniorum inftitutum, quod iuuenes fuos tantum aducrfus afpera prspararent,non ex/ ercerentetiam,utin medqs deltrijs acuolupta tibus temperate fibi poflent. ^Aegrerepren k das. ] lambicus eft trimeter, è comoedia qua/ piam, ficuti uidetur. Vide ne for telegêdum fît non reprendas, fed repellas. rf Penculofacft tenens. ] Hieronymus uir ta feuers uits, tamé tenera statem nS uul t uexari ieiunijs,id quod multi Chriftiani nunc exigunt. lt;|f Brach/ manes .Philofophi funt apud Indos, de quoru tolcrantia, prodigiofaqusdä tradut autores, fimilia fermé dcgymnofophiftis,fic appellatis quod nudi philofopharentur. ^Orizs.]0r dei genus eft,undcptifanariü conficiöthodie. lt;,[ Si tanti uitrum. Hoc alqs locis aliquot Hic ronymus prouerbiJuicccitatTcrtuIIianüimi p tatus: Si tanti uitrum, quanti margaritumtut oftendimusin Chiliadibus.Vitrum appellat Philofophorum inftitutu. Margaritum, Chri/ ftianorum: autillorüprsmium,ncmpcglori' am,uitrum uocat: Chriftianorö margaritum. Adagio fignificatur,fumma rcru insqualitas. Nam uitrum uililsimum imitatur gemmas, qus preciofifsims funt, amp;nbsp;in his prscipucuni qnes,ut tcftaturPlinius. tf Floribus carptS.] Pro carptum,nonnulli codices habebant, fer/ tum,forte, fartum legendum aut confertum. Hf Difcat Grscorö. ] Hieronymus ad rem per tincre putat,ut uirgo Grscc calleat. Thcologi quidam uix cxiftimant ad rem pertinere,ut di i: fcant Latine. lt;|[ Ne tranfuerfum q. d. ] Hocdi doprouerbiali, fignificabant minimum fpa/ tium,quêadmodum Sé illis,Latü digitum,pe/ dem, quod tranfuerfo unguc foleamus metiri minuta. H[Bombycum telas. Hi uermes fen^ cü texunt, undc tantopcre fibi placent magna tes. ^ Serumucllcra.] SeresIndispopulus eft, dequibus Vcrgilius, Vclleratp in folios depedunt tenuia Scres. Vndcamp;Sericadida. lt;(fLentefccns.] Naarte efficiun^ut aurum fledi pofsit,ficuti cstcrafi/ la. 4^CibusetusoIufc.] Satis cóftathunclo/ cumeftècorruptum. Sicefh habcbatunnple risep: Cibuseius olufculüfit8ófimila,carocp amp;nbsp;pifciculi. Porto cü Hieronymus hic luxü de docere conet,lÏ permittat carnem amp;nbsp;pifciculos quæfo |
SCHO
j^ quæfo quid omifit prater placêtasr Equidem cünijcio legendum, Cibus eius olufculû fit, amp;nbsp;è fimila garoq? pifciculi, ut intelligas permittt olera,óipi(cicuïos,fednon quoslibet, nee op/ piparccóditos,fedminutos,acuiles, eosep cö ditos garo amp;nbsp;fimila. Siquidem fimilam in con dimentis admifceri folere,dcclarat amp;nbsp;Martial. Garus aût pifeium liquamen eft falfum.Fit au tempotifsimû c fcombris, ut teftat Straboli/ bro lij.qui pifcis ohm côtcmptifsimus eft habi tus.VndePerfius: Neefeombros metuentia carminajUecthus. Huiufeemodi funt pifeieu ü,quos Veneti uulgo uocant Sardellas. Verû fimplicius arbitror, ut legamus ; Cibus eius olufculû fit amp;nbsp;fimila, rarotp pifciculi. Nam in eandem fententiam fcribit Paulino: S it uilis 6C ucfpertinus cibus,olcra K legumina.Interdû/ que pifciculos pro fummis ducas delitqs. Nâ quod in delitijs eft raro oportet adhiberi.
*3 irifidisÄCybeles. ] Ifisapud Aegyptios co litur. Cybele mater er at omnium deorum, cu ius facerdotes Galli uocabantur. Hi in dies ali quotproferebantieiuniS, Si deinde phafianis aulbus ex^lebantur. Siccnimhicuocat aues phafidas, a Phafide Scy this fluuio, unde prix mum importats putantur. if Cerealia dona ] Frumentum intelligit, àquoilli abftinebant, ne Cereremdeamoffenderent,cum à lautiori bus no abftinerent.Plutarchus in libello de 1/ fide amp;nbsp;0 firide,oftendit horum facerdotes à ui
« no quoqueabftinuifle. qf Hoc in perpetuo iciunio. ] Varie Icgitur in cxemplaribus. For/ te legendum eft, hoc perpetuO in ieiunio præ/ ceptumfit: Vt intelligas hoc prsceptum gc/ nerale, ubique habere locum in omni ieiunio. Quod finon placet mutarcfcripturam,intel/ ligeperpetuum,in aliquot dies continuatum. ^Inprimamanfione.] Manfioncsuocantin teruallaà diuerforioad diucrforium, in quiz bus conqiiiefcitur. Grsci uocant ^â^ftirr, 5r Csterum in quadragefima,ut ante fcrip fi ]
Hscuerba,utantefcripfi,mihiuidcnturaddi ta, a nefcio quo parumattento. q[ Vela pan/ denda. ] Duplici ufus eft Metapho ra, Nauts aperiunt ac laxant uela cum fcftinant, amp;nbsp;auri/ gælaxanthabenas, cum admittuntequos ad curfum. qf Etincochlcarummorem. ] Allu/ fitadillud Plautinum: Suo uidhtantfucco, quod didum eft de parafitis in fame duranti/ bus,donee contingatlautior coena. Sic coch/ les continent fefe intra teftam, fuoep fucco fc fu ftinent, donee accidcrit pluuia: turn prorepût amp;ampltter pafeuntur. 4^[ Aqualiculumpa/ rat. ] Aqualiculum Per fius uocat uentre præ/ turgidum amp;nbsp;obefum,à uafe fump ta metapho/ ra. ^ Suosadmittant. ] Admittidicunture/ qui,quumlaxatis habenis finuntur currere. Ouidius: Non opus admifTo fubderc calcar
lt;4 equo. ^ Animos uirorurn.] Cum membra Si uires dcpofuerint,animum tarnen 84 uolupta/ tern non dcpofucrunt,imö quo minus poiTunt hoc magis appetunt. qf Prsferant foedita/
LIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«J
tem. ] O ccurrit enim cas h abuifie rem cum ui ro. lt;^[Pellis Babylonicæ. ] Huiufmodi pelles nûcmittitHifpania. q| Vermiculata. ] Dicun tur, minutulis notis,uelutemblematibus diz ftindta. lt;,[Apocrypha.] Græccrcconditauo/ cantur, quod prtuatimôi occulte legerentur.
i^pNonaddogmatumueritatem. ] Dogmata décréta dicuntur amp;nbsp;ccrtæfentcntiæ-Ncq) enim à doccndo deducitur,ut quida illiterati putar, fed à Græcouerbo «!«*«//,quod fignificat opina ri. qp Ad fignorû reuerentiam. ] Confiera funt enim, ccu fabulæ quædâ, fed in hoc confidtæ, ut facrû aliquid fignificent. q[ Quorû ti. ] Inz fcribuntur Petro, Paulo, nonnulla ipfi Chri/ fto,uelutepiftola lefu ad Abagarum regem.
'lt;11 Aurum in luto. ] Apophthegma Maronis, cum Enniû legens,diccret fe aurum è fterquili niocolligere. Significans illtcplcracpfordidc fcripta,nônulla tame féliciter amp;nbsp;erudite, qf Ab ladaueris cum Ifaac. ] Habes Gene. cap. xxi. quod abladato Ifaac, pater cxhibuerit gran/ de conuiuium, id Hieronymus trahit ad allez goriam,cum proficimus ab imperfeftis ad ma lora. qpEtueftieriscum Samuele. Dehoclez gis primo Regum q.. Samuel autem miniftraz bat ante faciem domini p uer,accincT:us ephod lineo.Ettunicamparuâ faciebat ei mater fua, quamadferebatftatisdtcbusamp;c. ^ Mitteaz uiæôiamitæ.] Dehisfupcriusdixerat: difcac ftatim, quam auiam habeat, quam amicam.
UP Etcunislcfuuagientis.] Intelligit fuumoz nafterium ,aut certePauls iuxta dni prsfepe. qp Primis miretur ab annis. Retulit Vergiliaz numHcmiftichium ex Aencide. qp In cuius coronam. ] Locus hie mihiuidetur non omz »5 ninocareremendo. Allufit autem adtrigefiz mum, fexagefimum, Si centefimum frudum: quorum primum putant, ad coniugatos perz tinere,fecundum ad cslibcs caftos,tcrtium ad uirgines. Significatquotidie uirginesadiunz gichoro Pauls amp;nbsp;Euftochq. Nam Paula tria uirginum inftituit monafteria, in quibus omz nis nationis 64 conditionis uirgines quam plu rimas educabat, ut aliaru uirginitas, illi qus uirgo non erat, imputaretur. ^ Felix uirgo, Felix Paula. ] Nam hoc nomé puells qus Lsz ts fucrat nata,auis referens uocabulum.
UP Socrumamp; cognatam. ] Pau lam Lstsfoz crum, Euftochium cognatam fignificat, proz pteraffinitatê. Nam hsc proprie cognatos fa cit. qpin paruis corpufculis. ] Népe quia muz licrcserant. Simulcp allufitadVergilianum illud de Apibus dictum.
Ingentcis animos angufto in corpore uerfant.
^Primam dei fententiS. ] Nempe illam: Crcz i s feiteSimultiplicamini- lt;q SecudaEuangclq.] Nam hos uocat bcatos, qui fecaftraucrint pro pter regnum dei. lt;|p Nectuparuipenderes.] Ncc,nonncgat hoc loco,fed corrigit,^ auger, perindcquafi dicas.nô folu paruipéderes amp;c. -uerumetiâ teipfam ofFerres. ^ Mundi philofo pho.] De Ariftotcle fentit, cui Alexander Ma f x gnus
-ocr page 114-|
«4 gnus, puer adhuc traditus eft educândüs, üt Græca teftat epiftola, quæextat in nöftibus Gellianis. lt;^ Babylonio penturo uen] Fuit fu fpicio, ficuti tcftacurPlutarchus, Alexandru Magnü ueneno perijfte, id ab Ariftotelc fuifle paratum,8i per Ancipairu milTum.Vencnum |
AD DEMETRIADEM autfuine Ariftotclis ingcnio dignum, nempc c aquam quandam gclidifsimam,quam e rupe-quapiam Nonacnæ defudarcnarrât.Eamcol ligunt ungula equina. Namalio uafecontine/ ri non poteft^tan ta eft frigoris uis. Autor Plu/ tar chus in Alexandri uita. |
ARGVMENTVM EPISTOLAE SECVENTIS.
Laudat Demetriadem uirginemj ulianæ filiam,neptem Probæ,quod fe Chrifto confecra/ fit,horcans ut perfeueret,utq5 ftatim obfiftat inftindibus diaboli folicitantis ad turpia.Deftu/ dio,dcieiunio,deobedientia,defugicdisiocis,cæterisçp rebus, quæaduirginisinftitutumpet tincnt,præcipiL.Inhac epiftola ftilus nonnihil difcrcpatàcæteris.Mouentamp;alia quidam. Vc/ rum de hoe m prsfentia non pronunciabo, donce compertius aliquid ero nadus. Scripfit au/ tem iam ferè decrepitus, ut teftatur ipfe.
HIERONYMVS AD DEMETRIADEM de feruanda uirginitate.
Nter omnes materias, quas ab adoldccria iifcp ad hanc ætatê,uel mea,ud ^^^! notariorum fcripfi manu, nihil pryfenn opere dilïïcilius.Scripturus enim 1^^ Demetriadem uirginem Chrifti,quæ ÄS nobilitatè 5C diuitijs,primacft v/^ ’^ °*^^ Romano, fi cunda uirtutibus eius congrua dixero, adulari pu»-- ; ___1 bor ; fi quædam fubtraxero,nc incredibilia uideantur, damnum laudibus eius,mca faciet uerecundia, Quid igitur Eiciam: Quod implere no poflum,negare non audeonanta eft auiæ eius óc matris infignium feeminarumpn iubendo autoritas, in pc--téndo fides,in extorquêdo perieuerantia. Nclt;$ enim ut nouum amp;nbsp;præcipun quiddam à me flagitant, cuius ingenium in huiulcemodi materijs fepe detritum eft: Sed nc uo-cis mcæ,pro uirili parte défit teftimonium in eius uirtutibus explicandis: cuiusutindy ti oratoris utarlententia:ipes magis laudandaeft, cp res. Quanep puellares annos, fidei ardore fupcrarit,£F inde cceperit,ubi alijs defiffè,perfelt;ftæ côftimmatæœ uirtutis eft.Sit prociil obtredatio.Faceftat inuidia. Nullum in ambitione fit crimen. Ignoti ad ignota p. fcribimus,dunraxat iuxta faciem corporalem. Alioquin interior homo,pulchre fibi co gnitus eft, illa noticia qua amp;nbsp;Paulus Apoftolus Coloficnfes mulrostp credentium no^ uerat,quos ante non uiderat. Quantum fit apud me meritum, imo miraculum uirginis noftræ: hinc poteft æftimari,quod occupatus in explanatione têpli Hiezechielis,quod opus in omnibus (cripturis (an(ftis,ucl difficillimu cft:amp;in ea parte delubri in quafan^ Óa landorum amp;nbsp;thymiamatis altare defcribitur : malui parumper uti hoe diuerticulo, ut de altare tranfirê ad altare, Sbhoftiam uiuam,placentê deo, ac fine ulla macula, æteP næ pudicitiæ confecrarem. Scio quod ad imprecationem pontificis, flammeum uirgi' nale,lancftum operuit caput. Et illud apoftolicæ uocis infigne,celebratum fit, Volo an tern uos omnes uirgine caftam exhibere Chrifto. Quando aftitit regina à dextris eins, in ueftitu deauratO3circundata uarietate. Qua uefte polymita,SC multarS uirtutumdf, uerfitate contexta, indutus fuit amp;nbsp;lofeph, SC regum quondam utebantur fills. Vnde SF ip fa fponla lætatur ac dicit : Introduxit me rex in cubiculum fiium. Sodalium^re^ fpondet chorus: Omnis gloria fills regis intrinfecus. Sed ÔC noftra oratio, dabitalf quid emolumenti. Equorum curfus, fauore pernicior fit .Pugilum fortltudo,clamo^ ribus incitatur: paratas ad prælium acics,ftriCtosip mucrones, ftrmo Imperatorisaccen dit. Igitur Sf in opere prsfentpauia quidem materep plantauerût,led ÔC nos rigablmus, amp;r dominus incrementum dabit. Rhetorum difciplina eft : ab auls 6C atauis, SC omni retro nobilitatè,ornare quem laudant,ut ramorü fterilitatem, radix foecunda compels fet: amp;nbsp;quod in frueftu nó teneas,mlrcrls in trunco. Scilicet nûc mihi Proborû 2C Ollbrf orum clara rcpetenda funt nomina: Et illuftrls Anirij languinis genus: in quo aut nuf lus aut rarus eft,qui non meruerit côfulatum. Aut proferêdus Olibrius uirginis note pâter,quem immatura morte fubtradlum, Roma congemuir. Vereor plura dicere, ne la uns matris uulnus exalperem, 06 uirtutum cius recordatlo, fiat doloris inftaura.-tio. Plus filius,ulr amabilis,clemens dominus,cluls affabllis, conful quidem in puenria, fed morum bonitate (enator illuftrior, Félix morte fua, bjul non uldit patriam conuenz ......., nbsp;nbsp;nbsp;., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ton
-ocr page 115-DE VIRGINITATÊ SERVANDA.
Demetriadis Wiæ perpétua caftitate. Verum quidagof Oblitus propofiti,dum admi-tor iuuenem, laudâui aliquid bonorum fecülanum, cum in co mUri uirgo magis noftra kudanda fit, quod hæc uniuerfa eontempferit,quod fe non nobilem,non diuitqs præ-poUentem, fed hominem cogitarit. Incredibüis animi fortitudo, inter gemmas amp;nbsp;ferigt; cum,inter eunuchorum amp;nbsp;pueUarum eâteruas, amp;nbsp;adulatione ^ mm dier ia familie pet ftrepentiSj^ exquifitas epuhs,quas amplç domus prpbebat abundantia,appetite earn ieiuniorumfaborem,afperitatê ueftium,uióus continentia.Legerat enim domini ucr-badicentis.Qui moUibus ueftiuntur in domibus regum funt.Stupebat ad conuerfatio nem Helix 2lt; Ioannis baptiftx : quorum utereg quot;Zona peUicea aftrinxit SC mortincauit lumbos fuos: alter ueniffe narratur in fpiritu 00 uirtute Helix, prxcurfor domini, in u^ tero prophetäs parentis, ÔC ante diem iudiep,in dicis uöcè laudatus. Annx nliçPnanue lis mirabatur ardorem,qux orationibus Slt; iciunps ufc^ ad ultimam feneclutem in plo domino feruiebat. Quatuor uirginum filiarum Philippi defiderabat chorum,öC ugt; namfe illarum effe cupiebat, qux pudicitia uirgmali, próphetix granam confequutac funt. His 8C huiufeemodi cogitationibus, pafcebat animum, nihil ita mettons, quam auiam matremer offendere. Quaru cum incitât etur exemplo,uoluntate od Itudijs terre baturmon quo difpliceret eis fandum propofitum,fcd quod pro rei magrntudme,opta re id amp;nbsp;appetere nó auderet. Aeftuabat Chrifti tyruncula.oderat ornatu luum;amp; cum Hefterloquebatur ad dommh/hu nofti quod oderim infigne capitis mei,hoc eh,diadc ma quo utebatur quafi regina, 2lt; tantx ducam immundicix, uelut pannum memtrua^ tx. Avant fandx amp;nbsp;nobfles fœminx,quæ earn uiderunt,que nörüt,quas de httore h val liarumadhabitationemfandorumlocorum,hoftiumper Africam compunt lama tem-peftas-,no(fhbus 8lt; fecreto,confcns tantum uirginibus dei, qux matris ƒ auix comt '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatu erant,nunœ camlinteammc,nunqnam plumai^ ufam molhcie,fed cihctolum m .nudahumohabuiffe pro ftratu: iugibus faciemrigaffelachrymis : faluatons mente ge.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nubus aduolutam.ut fuum reciperet propofitum, ut impleret defidervum, ut am an^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum matrismmolliret.Quid ultra diftero f Cum itanupnam appropinquaret dies, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;future matrimonio thalamus pararetur : fecreto amp;nbsp;abfcç arbitns,rm em^ a cns pro \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foteto talibus fe fettut armalft confilqs ■ Quid agis Demetras f Cur pudicinam tanto \ pauore defendisjl-ibertatc opus eft Sf audacia .Quxfic inpace metuis^qui accres m \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manstio perpcttando;QuxtuotumuuUum fette non potes, quotnodo fuftmercs tru \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buniia petfccutorum( Si te uitotum exempta non prouocant, hottetut facatep fecu-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iam,beanmattYt Agnes,qux amp;nbsp;xtatê uicit K tyrannum amp;nbsp;«tutti catoans, tratet» contec.auit.Nercis mifeta,nefcis cui uitginitatê debeas Dudum inter barbatas tremui ftiinanus,auixmattismfinu,8lt;pattiisteRebatis.Vidiftitecaptiua,afpudicttiamtuam, non texpoteftatisi Änuifti ttaceshoftiuinunttus-.raptas uirgines dei, gemitu tacito confpexifti, Vtbs tua quondam orbis caput, Romani poputi feputebrum eft, amp;nbsp;tu m 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbicotittote,eiiutemuirum,exutipraaccipies;Quamtiabnuraptonubamtm,ode, dicendacomilaturStridotPuniextingux,procacia«birefcennmacantab.t^umpe t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moiasomnes.Perfeaadeidaeaio,fotasmittittimotetn. AffumcCcutumftdet.tori-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camtaftieix,gateamfatu«s,ptocedeadprxtium. HabetK pudiciua fauata maity-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riinnfnum.Öuidmetuisauiamtquidfotmidas patentem'torftlanK ipfxuetmt; \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qundttuetteiMnctedunt.HisetalnsquampturfcusinftammataftimutiS'.omnemcot \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vonscuttum,8lt;babitumfecutarem,quaftpiopofttifuiimpedimenta,i^otecit,viccio-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa mottling graues cenfibus uniones,ardcntesa^ gcmmx,ïedduntuï tertnqs, mh turn \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cainduitur,udiotitemturpa\lio,elt;infpcrataamxgenubusï^enteptouo\mtur,ftetu \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantumóCplanaibusquxeffetoftendit. Obftupuitfanaa2lt;^msfœmina,ahenum \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habituminncptcconfpicicns.Mater§iudioftabatattorüta.Vtraqueuerumnoncregt; \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dere ,quoduerum effe cupiebat. Hxfttuoxfaucibus, £lt; inter ruboremSC P^^ovem metumm atquelxticiam, comtationesuarixnutabant, Succumbendum enhuic lo. co t ne que narrare aggredrar, quod dicendo minus faciam. Ad explicandam in^edibi lisgaudq magnttudmem, ÓCTuWianifiuuiusficcarctut ingenq, ÔC contortxl^mo^
-ocr page 116-es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ -AD pEMETRlADEM,,
Aliter feriret fthems uibratæ^ fen tên'æ, tardius languidiusq; ferrentur. Quicquid poteft cogitare attt ç
mus: quicquidlenno poteft cxplicarcnilo in tempore factum cft.Ccrtatim in ofcula ne pris 00 f hæ^ mater amp;auia ruunt. Vbertim flere præ gaudio, iacentem manu attollcre, amplcxariq: trepidantem: Agnofeere in illius propofito mente fuam,amp;gratulari,quo4 nobilem familiam,uirgo uirginitate fua nobiliorem faceret. Inueniflè eam quod præfta ret generfquod Romanæ urbis cineres mitigaret.Iefti bone,quid illud in tota domo ex ultationis fuit^Qirafi ex radice fœcunda,multae fimul uirgines pullularût:exemplumcp patronae ÔC domina’,fequuta eft clients turba atq5 famularum. Per omnes domos feme bat uirginitatis profeftio : quarum cum impar eflèt in carne conditio, unum erat præ^ mium caftitatis. Parum loquor. Cunedæ per Africain ecclefiæ quodam exultauere trf pudio. Non folum ad urbes, oppida,uiculoslt;ç: fed ad ipià quocp magalia,Celebris fama penetrauit. Omnes inter Africam Italiamcp infulæ,hoc rumore complcti ftint,amp; mof fenfo pededongius gaudia cucurrere.Tunc lugubres ueftes Italia mutauit,amp; femiruta ' nbsp;nbsp;urbis Romæ mœnia, priftinum ex parte receperc ftilgorem: propitium fibi æftimantes
deunijinalumnæ conuerfione perfeda. Putares extincdam Gotthorum manum, Si colluuiem perfugarum atque ieruorum domini defuper intonantis fulmine concidilTe. Non fie poft Trebiam,Thrafymenum amp;nbsp;Cannas : in quibus locis Romanorum exei- î cituumcæfaftint milia, Mareclli primum ad Nolamprælio, le populus Romanus ere^ xit. Minori prius gaudio ftrata Gallorum agmina,auro redempta nobilitas, Ôf femma-num Romanigeneris inarce cognouit.Penetrauit hic rumor orientis littora,amp; inme-diterraneis quoque urbibus, Chriftianægloriætriumphus audituseft. Quæuirginum Chrifti non huius iè focicrate iaôauit t'Quæ mater non tuum Iuliana, beatum clamagt;-uit utcrumclnccrta apud infidèles fint præmia futurorum. Plus intérim recepifti uirgo quàm obtulifti. Quam fponfam hominis una tantO prouincia nouerat,uirginem Chrf lu totus orbis audiuit. Soient mileri patentes,^ non plenæ fidei Chriftiani, deformes amp;nbsp;aliquo membro debiles filias,quia dignos generös noninueniunt, uirginitatitrader re/fanti ut dicitur, uitrum : quanti margaritumfCerte qui religiofiores fibi uidentur, 0 paruo fumptu,5C qui uix ad alimenta luÈîciat,uirginibus dato: omnem cenfum inutro que fexu fecularibusliberis largiuntur. Quodnuper inhac urbediucs quidam fecK presbyter,ut duas filias in propofito uirginaliinopes relinqueret,6C aliorum ad omnem copiam filiorum,luxuriçatcp delitqs prouideret.Fecerûthoc multæ, proh dolor, noftri propofitifœminæ,atcç utinam rarum eflèt exemplum,quod quanto crebrius eft, tanto iftæ feliciorcs,qu3e ne plurimarum quidem exempla fequutæ funt. Fertur amp;nbsp;omnium Ghfiftianorum laude celebratur: quicquidfuerat nuptijs præparatum, à fanCta Chif fti lynoride uirgini traditum, ne fponfo fieret iniuria: imô ut dotata priftinis opibus uelt; niret adfponfum : Ôf quod in rebus mundi periturum erat, domefticorum dei fuften' tarer inopiam. Quis hoc credat f Proba ilia omnium dignitatum, 06 cuneflæ nobilf taris in orbe Romano nomen illuftrius:cuitfs fànôlitas ÔC in uniuerfôs effufabonitas, etiam apud barbaros uenerabilis fuit, quam trium liberorum, Probini, Olibrq, amp;nbsp;Pro-bi,non fatigarunt ordinaryconfulatus,amp;cumincenfis direptilqûe omnibus inurbe captiuitas fit, nunc auiras uenundare dicitur poflèfsiones, SC faccre fibi amicos de inf quo mammona, qui le recipiant in æterna tabernacula, ut crubefeat omnis ccclcfiaftf ci minifterq gradus, ÔC cafta nomina monachorum emere prædia, tanta nobilitate uem dente. Vix barbarorum effugeratmanus,et auullàs decomplexu luo uirgines fleuerat, cum fubito intolerabili,quod nunquam timuerat, amantilsimi filq orbitate percutitur, ÔCquafifutura uirginis Chriftiauia, Ipefuturorum mortiferum uulnus excepit:piO’' bans in le uerum elfe, quod in Lyrico carmine fuper iufti præconio dicitur: Si fraôus illabaturorbis, Impauidumferlentruinæ. Legimusinuoluminelob: AdhuciftoIo-_ qucnte,uenit alius nuncius. Et in eodem. Tentatio,lîue ( ut melius habetur in Hebrai co) militia, eft uita homis luper terram. Ad hoc efh laboramus, amp;nbsp;in feculi huius perl' clitamur militia,utin futuro lèculo coronemur. Neemirum hoc de hominibus credere cum dominus iplè tentatus fit.Et de Abraham Icriptura teftatur:quod deus tentaucrit cum.Qiiani ob caufarn QC Apoftolus Ioqultur:Gaudentes in tnbulationc,óf Icicntes,
-ocr page 117-DE VIRG.INITATE - SERVANDA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfy
A quodtffbülatfö patienti'am operatur:patientia,probatfone,probati‘o, fpem:fpcs autem non cofundit.Et in alio loco: Quis nos lèparabit à charitatc dci;tribuknio,an anguftiac* anperrequutiofan fames^an nuditasran periculum^an gladiusc'Sicut icriptu cft: Quia propter te mortificamur tota dic^æftimati fumus,ut ones occifionis.Et Efaias huiufce-modi homines cohortatur, dicens: Qui ablactati eftis à lalt;fle:qui auulfi ab ubcre: tribu lationem,fupertribulationemexpe(Sate:ipem, fuper fpcm. Nó fuut condignae palsio nes hums temporis ad futura gloriarn, quae reuelabitur in nobis. Cur ifta replicauerim: fequens ferma monftrabit. Quæ de medio mari fumantem uiderat patriam, amp;nbsp;fragili cymbae,falutem fuam fuorumep commiferat: crudeliorainuenit Africa littora.Excïpi-tur enim ah eo quem neicias, utrurn auarior, an crudelior fuerit : cm nihil dulcc præter uinum, amp;nbsp;precium : óf qui fub occafioné partium clementiisimi principis, feuif imus omnium extitit tyrannorum,óf (ut aliquid loquar de fabulis poetarum)quafi Orcus ia tartaro,non tricipitem, led multorum capitum habuit Cerberum : qui cuiióia traheret aclaceraret.Hic matrum gremijs abducere pactas: negociatoribus amp;nbsp;auidilsimis mor,-talium Syris, nobilium puellarum nuptias uendere : non puellarum, non uiduarum, non uirginum Chrifti inopiæ parcere, magiscp manus rogantium fpeefïare quam uub tus, Haneferam Charybdim, Scyllamq; fuccinctam multis canibus, fugiens barbaros matronafuftinuit: qui nee naufrages parceret, nee captiuitatibus fledleretur. Imitare j crudelis faltem hoftem Romani impertj. Brcnnus noftritemporis,tantum quod inue nerat tulit: tu quæris quod non inuenis. Et mirantur æmuli ( uirtus enim femper inui--diæ patet) cur tantarum fccum pudicitiam tacita profcriptione mercata fit, cum Óf illc partem dignatus fit acciperc,qui totum potuit auferre: óf hcc quafi comiti negate non aufa fit, quæ fe inteUigebat fub nomine priuatæ dignitatis tyranno feruientemt Sentio meinimicorum patere morfibus, quod adulari uidcar elariftimæ óf nobililsimæ fœmi-. næ,qui aceufare no poterunt,fi me icient hueuf p tacuildc. Neq: enim laudaui in eaun qüam antiquitatê generis: diuitiarum óf potentiæ magnitudinê uiro uiuentc ucl morgt; g tuo,quæaltj forfitan mercennaria oratione laudauerunt.Mihi propofitü eft ftilo ccc!c-) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiaftico laudareauiam uirginis meæ,ôf gratias agere,quod uoluntatê eius,fua adiuuerit
uoIütate.Alioqui cellula monaftcripuilis cibus,ueftisq; contêpta,óf ctas uicina ia mor-. rfbreuisq temporis uiaticü, carent omni afièntatiois infamia, Deniq: in reliquis parti-bus,omnis mihi ièrmo ad uirginêdirigetur, Óf uirginê nobilê,óf nobilcm nó minus ian, óitate,^ genere:cuius quato iublimior afcenfus eft, tanto lapfiis periculofior. Vnu ik ludtibinatadcOjprxf^ omnibus unü,Prgdica,óf rcpetcns,ircrüq; itcrumq; moncbo,uc ammum tuk facræ leclionis amore occupes : nee in bo,na.terra peefioris tui ièmentê lo-lp auenarumep fulcipias:ne dormiente patrefamilias,qui eft vis, id eft, animus deo fern peradhaîrens:inimicushomo Zizania fuperieminet, Rd femper loquafis: Innodibus, quxfiui quem dilexit anima mea, ubi pafcis,ubi cubas in meridief Et, inhæfit poft te a^. mina mca: me fuicepit dextera tua,lllud4 Hieremiae: Non laboraui fequens te,neq; e,-Jiim eft dolor in Iacob, nec labor in Iftael. Qiiando eras in leculo,ea quæ crant fcculi di ligebas. Polire faciem purpurifto,Óf cerufta ora depingere, ornate crinem,0f alicnis ea pillis turritum uerticem ftrucre. Vt taceam de in au rid preetjs, candore margaritarû,ru-bri mans profunda teftantium,fmaragdorû uirore, ceraunioru flammis,hyacinthorum pdago,ad quo ardent óf inianiunt ftudia matronarû. Nunc aut quia feculum reliquifti, amp;nbsp;fçcundo poft baptifinum gradu,inifti padû cum aduerfario tuo,dices ei : Renuncio, tibi diabole óf fcculo tuo,óf pompæ tuæ,ôf opibus tuis:feruafœdus quod pcpigifti,óf efto confentiens padumeç cuftodiens cum aduerfario tuo, dû es in uia huius feculi, ne forte tradat te iudici, óf te de fuo aliquid ulurpafte conuincat: tradarisq: miniftro : qui ipfe eft df inimicus óf uindex, óf mittaris in careerem óf in tenebras exteriores, quæ ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanto à Chrifto uero lumine ièparamur,tanto nos maiori horrore circundant:ut non
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inde exeas, nifi foluas nouifsimum quadrantem, id cft, minimum quodque delidum,
quia óf pro ociofo uerbo redditurifumus rationem in die iudicq.Hæc dida fint,nó inlt; faufto contra te uaticinio, led pauidi cautiq; monitoris officio: ca quoque in te quæ tu-tafunt formidantis, Si fpiritus, inquit, poteftatem habentis afcenderit fuper te, locum
* f 4 quot;nbsp;tuum
-ocr page 118-lt;ff» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD DEMETRIADEM
tuum nc dimifèris.Quafi in prodnóxi, SC in acte ftamus fempcr ad pugnam. Vult flos C loco mouere hoftts,amp; de giadu decedere, fed fohdanda ueftigia {unt,amp; dicendum;Sta tuit iupra petram pedes meos,amp;r petra refugium leponbus. Pro quo multi Herinaccos legunt,animal paruS Só fugax, amp;nbsp;ipinarum fentibus prægrauatû. Sed ideo lefus fpinis coronatus eft, amp;nbsp;noftra delidä portauit, 06 pro nöbis doluit,ut de fentibus et tribulatio nibus fœminarû,ad quas dicitur,In anxietatibus ÖC doloribus paries muiter, 0^ ad uirS couefflo tu a, 0(5 ipfè tui dominabitunrofa uirginitatis,amp;lilia caftitatis nafccrentur.Vn de amp;nbsp;fpófus pafcitur inter lilia,amp;5 inter eos qui ucftimenta fua non cotnquinarunt:uip ginCs enim permanfêrunt, audicruntep præceptum : Candida fint femper ucftimenta tua:SC quafi autor uirginitatis SC princeps,loquitur confident er: Ego flos campi,amp;lb Itum conuàllium. Petra igitur leporum eft, qui in perfècutionibus fogiunt de ciuitate in ciuitatem : Nee timent illud propheticum : Perqt fuga à me. Montes autem exeeb fi ceruis, quorum colubri cibus funt ; quos educit puer paruulus de foramine,quando pardus SC hædus requiefcunt fimul;amp;bos Sf leo comedunt paleas, ut nequaquam bos difcat feritatem, fed leo doceatur manfuetudinem. Reuertamur ad propofitum teftigt; montum. Si Ipfritus poteftatem habentis afcenderit fuper te,locum tuum ne dimifem. Poft quod fequitur: Quia curatto quiefcere facit peccata maxima. Qui uerficulus hóe habet fenfûm:Si in cogitationes tuas coluber afcêderit3omni cuftodia ferua cor tuum. Et cum Dauid canito : Ab ocultis meis munda me domine : amp;nbsp;ab alfenis parce feruo tuo:5C ad peccatum maximum quod opere perpetratur,nequaquam peruenies,fêd in.« centiua uitiorum ftatim in mente iugulabis, amp;nbsp;paruulos Babylonis allides ad petram: in qua ferpentis ueftigia nonreperiuntur, cauteep domino promfttes : Si meinonfue^ rint dominati, tune immaculatus ero, amp;nbsp;emendabor à dclibto maximo. Hoe eft quod alibi feriptura teftatur: Peccata patrum reddam in filios,in tertiam 06 quartam genera.-tionem, ut cogitationes noftras, mentis^ decretum, non ftatim puniat, fed reddat m pofteris,id eft,in malis operibus,ö6 in deltóorum perlèucrantia,quoniam per Amoslo quitur: Super tribus 06 quatuor impietatibus illius, Ô6 illius ciuitatis,nonne auerfabor eamcHxc curfim quafi de prato pulcherrimo faneftarS fcripturarum3paruos flores car-pfiftè fufficiat pro comonitione tui, ut 06 claudas cubiculum pe(ftoris,06 crebro figna-culo crucis munias fronte tuam,ne exterminator Aegypti in te locu repcriat,fèd primo genita, quæ apud Aegyptios pereunt,in tua mente faluentur, Ô6 dicas cum propheta: Paratum cor meum deus,paratum cor 'meum,cantabo Ô6 pfallam. Exurge gloria mea, exurge pfalterium Ô6 cithara. Quam aflùmereiubetur Ô6 Tyrus, muftis peccator« con foflâ uulneribus:ut agat poenitentiam,ô6 maculas priftinæ fœditatiSjCum Petro amans lachrymis abluat. Verum nos ignoremus pœnirentiâ,ne facile peccemus. Ilia quafi fe-gt; cunda poft naufragiS miferis tabula fit: in uirgine integra feruetur nauis. Aliud eft qua: rere quod pcrdideris;aliud eft pofsidere quod nun^ amifèris. Vnde Ö6 Apoftolus cafti gabat corpus fuum,ô6 in feruitutemredigebaf.ne alqs prædicans,ipfe reprobus inuem retur:corporis($, ex perfona generis humani inflâmatus ardoribus, loquebatur. Mifet ego honio,quis me liberabit de corpore mortis huius r Et iterum: Scio quia non habb tet in me, hoc eft, in came mea bonum: Velle enim adiacet mihi, ut faciam autem bo^ num,nequaquam. Neep enim quod uolo bonum, fed quod nolo malum,hoc facio. Et denuo:Qui in came funt,deo placere non poflunt. Vos autem non eftis in came, fed in fpiritu: fi tarnen fpiritus dei habitat in uobis.Poft cogitationum diligentifsimam cau tionem,ieiuniorum tibi arma lumenda funt,06 canendum cum Dauid: Humiliaui in ic iunfo animam meam.Et cinerem tan^ panem manducaui. Et,cum molefti erant mihi induebar cilicio. Eua per cibum ciedta eft de paradifo. Helias quadraginta dierum exgt; ercitatus ieiunio, igneo curru rapitur in cœlum. Moyfes quadraginta diebus ac noóf buSjfamiliaritate Ô6 fermone dei pafeitur.in fe uerifsimum probans quod dicitur: Non in fblo pane uiuit homo, fed in omni uerbo quod procedit de ore dei. Saluator ge^ neris humani, qui uirtutum Ô6 conuerfationis fuæ nobis reliquit exemplum : poft ba-ptiftnum ftatim aflumitur à fpiritu,ut pugnet contra diabolum,06 oppreftum atq; con tritum, tradat dilcipulis coculcandum. Vnde Ô6 Apoftolus loquitur: Deus autem con - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teret
-ocr page 119-DE VIRGINÏTATE SERVAHDA
69
À tércî fatanam fubpedibus noftris uelociter.Et tarnen hoftis antiquns poft quadra^nta dierumiciunivi,per cibum molitur inftdias,amp;: dicit. Si filins dei es, die ut lapides ifti panes fiant.lnlege menfe feptimo poft clangorc tubarum decimo die menfis,totius genus Hebrew ieiunium eft,^ exterminât illa anima de populo fuo, quæ faturitatê pretu-lerit continentœ. In lob feriptû eft de dracone: Virtus eius in lumbis cius, amp;nbsp;forutudo illius fuper umbilic« uentris eius. Aduerfum iuuenes amp;nbsp;puellas, çtatis ardore hoftis no fier abutitur,óó imflamat rotam natiuitatis noftrç,ôô implet illud OfeetOmnes adulte-rantes,quafi clibanus corda eorum,quæ dei mifericordia,8lt; iciuniorfi rigorc reltingun-tur.Hxc fuut ignita diaboli iacula,quæ fimul amp;nbsp;uulnerat amp;nbsp;inflammâtA a rege baby lonio tribus pueris préparant,qui fuccendit lornacè quadragintanouê cubitorumJja-bens amp;nbsp;ipfe fepte hebdomadas ad pcrditionc,quas dominus obfcruarnullerat ad laiu-tem.Sed quomodo ibi quartus fpeciê habens quafi filq hominis,immêfos mmgauit ar-dores,amp; inter camini æftuantis incendium docuit flammas calorê amittcre, nbsp;nbsp;aliud o-
culis cóminari,aliud prebere taduitfic 00 in animo uirgmalgrorc coelefti K iciumorum rigore,calor puellaris extinguit ,amp; inhumano corpore, angdoraimpctratur conuena tio.Quamobrê 2d uas eledionis de uirginibus ft dicit nó habere prçceptumquia contra natura, imô ultra natura eft,no exercere quod nata fist interficere in te ra ice 2d fthurrgrmtatisnomadcccrpcrc-.neftire thorn, omnemuiroruhorrerc contact«, oc in corpore uiuere fine corporc.Neepucro immoderatatibiimperamus ieiunia,0d enor mem cibora abftincntia,quifius ftatim corpora delicatafiangunt nbsp;nbsp;ante aegrotare met
piunt,® fanâç couerfationis iacere fundamenta.Philofophoru quoep ententta c ,(zi-OT7i)7«ç «p%'TKs,'^to6oAaï îi^Kiaç w.quod Eatmusitapoteft fermes re ona^.mo era as e{reuirtutes'.excedentesmod«atcpmenfi.tra,interuitiadeputari. Vnve nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■*
ptemfapientibus ix^Jty «y«y,ideft,ne quid,ait,nimis.Quodtam eelebre taöum cft,m comicoquoquerfuexpreftumfit. Sic defies ieiunare,ut non pa pit es, „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ pofsis,2lt;comitumtuarum,uelporteris,ueltraharismanifius, e ut
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petitu,nec inlelt;ftione,nee inpfalmis, nee in uigilqs folito qui
A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonperfeélauirtus,rcdc3etcrarumuirtutumfundamentum e , an
\ dicitiatfine quanemouidefiitdeum. Gradus probet ad fumma can ^’^ nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;„ ?
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menfifolafuerit,uirginempoteritcoronare.EegamusEuangelia apie
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;larumuirginumïquarumalieeufiieulumfpófiingrediuntur-.alixfionorumoperumo-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leumnonhabentes,extinaislampadifiusexcluduntur.-Latuseftfiyerieiunqscam-
pusfin quo Ôd nos fiepe cucuïrimus,ÔC multorum proprq bafienturlifitgad quorum te mittimuslelt;ftionem,utdifcasquidfionihafieatcontincntia,amp;quidccontrariomahla-turitas. Imitate fponfumtuum.Efto aulxmatricpfufiieóa. NuUuunuirorum nbsp;maxi
me iuucnum,nïficum ibis, uideas. lSiuVl«mfcias,quêibxncfciant.Sccu arisquocp en tentiaeft.Eademuelle,2gt;deadem nolle,cademumfirmaamicitiae . tappeteresuir-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginitatem,utChriftiprxceptacognofceres,utfciresquidtifiiexpe iret,qui ergere
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debcrestdlatum te exempla docuerunt, fànôa domi mftruxit conuer r^io. cjngitu ,
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folum pûtes tuum effe quodtuum eft,fedcarum,qupfuamin te expreffere pudicitiam,
\ KtoikMtenTOptiMum.raUSisiïirotMcuMpKdofamp;imumS«™«’»«'«»“^ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïtm,auipcïreóus aftevet ftuftus, Çvhumûiaucïis ic fub potenu manu net. amp;nbsp;fcuptum
\ temper memineris t Superfits deus refiftit,fiumilifius autë dat grauarn. \ m . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia,nön opera retrtfiutto,teddonautis eft larguas,ut impleatur drerfi Ap^ouolv. ÏSoia dt
\ uolentts,neq,cuïrentis,teddetmttcYentis .Et tarnen uelle 02 nolle nourucuripiumc^ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod nofirum efi,fine dei miteratione nofitum non efi.Eunuefiorum quoeptifit eb pu
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cllarum,acfetuulorummoresmagts cligautur ^uultuumelegantia,quiainomniic-
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vu Sé'State ÔCtYuncatotumcotpotumutolentapudtcitta,antmiconfideYandtfunt, qui
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amputaYi,ntfi ChYifit timoY e non poffimt. ScuYYtlttas atcplafciuia, te ptxfentc non na-
beatlocum. Nunê^ uetbum tnfiouefiuYYiaudiast autfi audteYts,nontnetceYis.PeYdttx ■ mentesl\omtnum,uno fYcquentcYleutc^teYmone, tentant eVaufita pudteitiae .bEidete ij SC rideti, teculattfius detelinque .Gtauttas tuampetfonam decet. Catonem quoep, tl- ' lumdico Cenfottum, öC uefitx quondam utfits pYtnctpcm,qutexttemaaetate Greecas Vitetas
-ocr page 120-70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD DEMETRIADEM
IiteraSjOec erubuit cenfor, nee defperauft (enex difcere. Et M. Craflum femel in uita C fcribit rifilïe Lucilius.Fucrit illaafteóata feueritas, SC gloria quarrens auramcç popular rem:nos afFedîus Ô^ perturbationcs,quandiu in tabernaculo corporis huius habitamus amp;r fragili came circûdamur;modcrari Só regere poflumus,amputare no poflumuSjUn* de 0^ Pfalmifta dicitdraiciminijSC nolite peccare. Quod Apoftolus ediHcrens;Sol,in^ 3uit,non occidat Riper iracundiam ueftram,quia amp;nbsp;irafei hominis eft,amp;finem iracunx iç imponere Chriftiani. Superflus reor te monere contra auarieiä, cum generis tui fit amp;nbsp;habere Slt; calcare diuitias,6C Apoftolus doceat auaricia efle idolorum cultum,domi nusep relpondeat fciicitantiiMagifter bone,quid boni faciens,uitam gterna pofsidcboquot; Si uis efle perfecftus,uade uende omnia qua babes,6C da pauperibus,^ habebis thefau rum in cœlis,ôô ueni fequere me. Apoftohei faftigq eft perfedp«^ uirtutis,uendere om--nia SC pauperibus diftribuere, SC fic leuem atq; expeditu,cum Chrifto ad coelcftia fub* uolare. Nobis,imô tibi,diligcs crédita eft diipeniatio, quan^ in hoc,omni gtati omni^ perfong libertas arbienj relira fit. Si uis,inquit, efle perfedus; Non cogo, non impcro, fed propono palmam,oftendo praemia: tuum eft eligere, ft uolueris in agone atq? certa mine coronari. Et ft confidcremus ^ iapienter fapientia ftt locuta : Vende qua babes. Cui ifta pracipiuntur.‘'Nempe illi cui dieftS eft; Si uis efle perfedtus. Non parte bonox rum tuorS uende,ied omnia. Cumcg uendideris,quid fequiturÆt da pauperibus. Non diuitibus,no propinquis,non ad luxuriam,fed ad neceisitatem. Siue ille facerdos fit, fix ue cognatus amp;nbsp;affinis,nihil in i!lo aliud confideres cp paupertatem. Laudent te efurien tium uiicera, non rueftantium opulenta conuiuia.In Aciis apoftolorum,quando domi ni noftriadhuc calebat cruor, öd feruebat recens in credentibus fides, uendebant onv . nespofleßiones fuas, 06 precia earum ad apoftolorum deferebat pedes, ut oftendcrent pecunias efle calcandas, dabaturep fingulis, pro ut cuiq; opus erat. Ananias St Saphyx ra difpeniatores timidi,imô corde duplici,amp; ideo condemnati,quia poft uotum obtuk runt quaft fua, Ô6 non eius,cui femel ea uoucrant, partemcp ftbi alienae fubftantix refer ^ uaucrunt,metuentcs famcm,quam uera fides non timcr,præfèntê meruere uindidam, non crudclitate fententiæ,fèd correóionis cxêplo. Deniq? SC apoftolus Petrus nequa' quam imprecatur eis mortem,ut ftultus Porphyrius calSmiatur, fed dei iudiciS piophe tico fpiritu annunciat,ut poena duorum hominum,ftt dodtrina multorum.Ex eo temx pore quo uirginitati perpetuæ confecrata es:tua, non tua funt,imó uere tua, quia Chn fti eftè coepcrunt,quæ auia uiuente uel matre, ipfarS arbitrio difpenfanda funt. Sin aut obierint 5d fomno landtorum requieuerint (fcio enim amp;nbsp;hoe illas optare, ut te habeant fuperftitem) cum eras maturior fucrit, 06 uoluntas grauior, firmiorep fèntentia,facies quod tibi uifum fucrit,imó quod dominus impcrat ; fcitura te nihil habitura, nifi quod m bonis opcribus erogaueris. Al ij xdificent ecclefias,ueftiant parietes marmorum crii ftisquot;, columnarum moles aduehant, carumep deaurent capita,preciofum ornatum non fentientia : ebore argentoep ualuas, 06 gemmis aurata diftinguant altaria. Non reprex hendo,non abnuo. Vnufquiscp in fenfu fuo abundet. Meliuscp eft hoc facere, quam re pofitis opibus incubarc.Sed tibi aliud propofitum eft. Chriftum ueftire in pauperibus, uifttare in languentibus, pafcere in efurientibus, fufeipere in bis qui tedto indigent. Si maxime in domefticis fidei, uirginS alere monafteria: fcruorum dei Ô6 pauperS fpiritu, habere curam,qui diebus 06 nodfibus fcruiunt domino tuo:qui in terra pofiti, imitanx tur angelorum conuerfationem,06 nihil aliud loquuntur,nifi quod ad laudes dei pertix net, habentesep uidium Ô6 ueftitum, his gaudent diuitijs, qui plus habere nolunt, fi tax men feruant propofitum. Alioqui fi amplius defiderant, his quoque quæ neceflaria funt,probantur indigni. Hæc ad uirgincm diuitem, 06 uirginem nobilcm firm loquUx tus. Nunc tantum ad uirginem loquar, id eft, non ea quæ extra te, fed in te funt conx fiderans.Præter pfàlmorum Ô6 orationis ordinem,quod tibi hora tertia,fexta,nona,ad uefperurn, media nodie Ô6 mane fempcr eft exercendum ; ftatue quot horis fandam feripturâ edifcere debeas: quanto tempore legere,nó ad Iaborcm,fcd ad dclcdtaiioncm Ô6 inftrudïionem anime. Cumque hæc finieris fpatia,06 frequenter te ad figenda gex nua, fblicitudo anime fufeitauerit:habeto lanam femperin manibus,uel ftaminis pollice
-ocr page 121-DE VlRaÎNttATÉ SERVANDA
A pollice fila deducito,ucl ad torquenda fubtegmina in alucolis fufa uci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* errat? neta,autinglobumcollige,auttexendacompone.Quætcxtafun
reprehende:quæfacienda,conftitue. SitantisoperurnuWnesuidebuntur in nun^diestibilongierunt,fedquamuisæftinis tendant foilbus ril: glt;alias*SC quib?saliquidoperisprætèrnrÀmeft.HtcobferuansAteipf^^^^^
eris miniftra fanâæ conuerfationis,multarumcp cantate,lu«utn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z-effandum eft,
dicenteilndefiderijseftornnisanimaociofi.Necidcircotrbrabopere«^^^
quia deo propitio nulla re indiges, fed ideo cum omnibus laboran nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qimolicitcr lo
fionemoperii,nihilaliudcogites,nifiquodaddominygt;e^^^^^^
quar.Quamuis omnem cenfum tuum in pauperes difti Jg| jp, exemplum preciofius,nifi quod manibus tuis ipfa cofeceris,uel m u nbsp;nbsp;PP nbsp;nbsp;’ vefeâionem pau-uirginum c^temum, nel quod auiæ matriep oftcras, maiora ab eis in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P per'Ùmpreciareceptura. Penèpræterq,quoduelpræcipuume^
amp; fanâæ acbeatæ memoriae Anaftafiusemfcopus Komana g Apoftoliuoce rientis partibus hæreticorum fæua tempeftas, fitnplicua e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nertatis amp;nbsp;Apofto-laudataeft,polluere SClabefaâareconataeft. Seduir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^1 UC uiuXe ÔC pullulate uenenata quiauereor ,imôrumorecognoui,inqufouldamaunuc r^T Pentti, qui plantariaiiUudtepio charitatis affedu, præmonendampu , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidem-nec peresri-Mlt;te«lX,amp;fuptadiauiri fucceffor amp;nbsp;ans
gt;gt;i»,lt;F«»h«MF^I^ modi per angulos mufsitare,8lt; quafi iufticiam dei quaere . ™ntibgt;us’ alu inter fe «P^isidcaufeeiidîutalq«^
ras ÔC fæuifsimas nati0es,ubi nulla dei noticia çft. Çumeh nbsp;nbsp;nbsp;q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^diffûdunt.Pu
çlicesquoflt;^perculferiÂt,amp;fiftulatouulnere,loc«ffoifecer^^^^^^^
tâsnefruftrain.fansparuulus,2)C quiuixmatremnfu, uu . lt;nbsp;resio-ÔC eafufti » neebomiiƒdfedt nec ”*?«^X^' Mtaeredeo faufen^ Sin autem
«Ikip6««i^co.4dli«m,«ç«eda««sj^
dam antiqua peccata damnatas in corporibus bumams, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g/ nropbeta di-
nosc^inuallelacbrYmarumpoenasluereueteïumpecca oru ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£^ iftepec
cif.Priufquàmbumiliarer ego peccaui.Etteduc de cambre ant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hec impia 2lt; cauit,ut cæcus ex utero nafeetetur ,an parentes ciustSv eaeter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Xfeondite feelerata doârina olim in Aegypto ÔC orientis partfous uerfaba u , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuritatern quafi mfoucis uiperarum apud plerofcp uerfatur ; illarum^ partium p ÔC quafibæreditario malo,ferpit in paucis, ut peruemat ad plurim ♦ Q- ^ ^^^ norma quodfiaudierisnonrecipias.Habes enimapuddeummagiftras ,q . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïq^c
doârinæ eftlntelligis quidloquar .Habit enim tibi deus m omni us 111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;embo-Hum aduerfum fæuifsimâbærefim,8lt; multo bi^ecpiiora quæ dixi, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(locris fit minis ftagitabisme non tam probibuiffeuideat qi córnonuiffet ^^quot;'P.^ . pc^um-ÖC infdtuereuirmnê,nonb3ereticisrefponderc.Cacterumomnesfraudu e cuniculosquibusnituntur fubuertercueritatê ,inalioopercdeoadiuu ’ must quod fiuolueris,prÔptebbentercç,mittemustVltroneas emaiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Aerosc»
Óópreciafacilitate deer efcunv. quæ femper in raritate maiora funvSore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y elfe certament utrum folitaria,an cum multis uita melior fiv.quarû prior præ er ut H dcmfecundx-.fedfiinuirispcriculofaeft,neabbraóiabbominurrrfrequentu, or
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;impns cogitationibus pateanf. ÖC pleni arrogantiæ ÖC fupercilq cunCdos de yici »
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aïmmqlmyviasfuas,ue\clericis,ueVa\qsmonacbisdctrabcndo,de quibusrc
dicitunPilq bominum, dentes eorum ar ma óf fagittæ,^ lingua eor urn %^'A tust quanto magis infcEminis,quarû mutabilis buftuansq. fententia, b mo ar 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
linquatur,cito ad détériora dclabitur^Noui ego inutroqfcxu,per nimram ato m ^ am,cerebnfanitatem quibuilam fuibe dexatam.Vræcipueq inbis, qmmmimc nbsp;nbsp;^
-ocr page 122-AD DEMETRTADEJ«
7»
frigtdis habitauenmt ccllultsiita ttt nefcirent quid agerent,quóuc fe ucrterenttquidlo^ C qui, quid tacere deberent. Certe fi rudes leculariS literarum, de tradatibus hominum difertorum quippiam lègerint,uerbofitatem fblam difcunt,abf($ noticia icripturaruin: amp;nbsp;iuxta uetus elogium: qUum loqui neiciant, tacere non poflunt : docent«^ fcripturas quas non intelligunt: ÔC quum alqs pcrfuaferint,eruditorum ßbi aflumut fupercilium: prius imperitorum magiftri, quam dodorum difcipuli. Bonum eft igitur obedire maio Aliter Wiefel tibUs,parère perfectis;2f poft régulas fcripturarum, üitæ fuæ tramitem ab alifs diftere: ^,j^ nee præceptore uti pelsimo,(cilicet præfumptionè fua.Dc talibus fœminis ÔC Apofto-Ïüs loqüitur. Qua! circunferuntur omni uento dodtrinæ;fcmper diicentcs,óó nun^ad feientiam ucritatis peruenientes. Matronarum, maritis ac feculo feruicntium,tibi con^ fórtia declinentur,ne folicitetur animus,SC audias, qüid uel maritus uxori, ucl uxorlo-quuta fit uiro. Venenata funt huiuicemodi cófabulationes. Super quarS damnatione fecularem uerfum aflumens Apoftolus,fecit ecclefiafticum: Corrumput mores bonos confebulationes peftima. Cuius iambici metra,dum uerbum fcruat ex uerbo, nequa^ quam exprefsit Latina translatio. Graues fœminæ,6d maxime uidua, ac uirgines, tibi comités c!igantur;quarû probata eft conueriàtio,iermo moderat us, fanera uerecundia. Fuge lafciuiam pucllarum,quæ ornant capita,crines à fronte demittunt,cutem poliô, utuntur pigmentis,aftrictas habent manicas,ueftimenta fine ruga,foccoscg crifpantes: Ut fub nomine uirginali,uendibilius pereât.Mores enim amp;nbsp;ftudia dominarum,plerun^ que ex âncillarum Ôf comitum moribus iudicantur. 111a tibi fit pulchra,illa amabiliSjilb habenda inter focias;quæ fe nefeit elle pulchram:quæ negligit forma bonum:^ proef dens ad publicum,no pedtus fid colla dénudât:nec pallio reuoluto ceruicem aperit: fed qua celat faciem,6d uix uno oculo,qui uia neceftarius eft,patente ingreditur. Dubito an loquar: fed uelim nolim,quia crebro fit,dicendum eft: non quo hac in te timere de^ beam:qua ifta forfitan nefcias,nec Unquam audieris:fed,quo per occafionem tui, cate ra pramonenda fint. Cincinnatulos pueros fid calämiftratos, fid pcregrini muris olen-tes pelliculas : de quibus illud Arbitri eft : Non bene olet, qui bene femper olenquafi quafdam pcftes fid uenena pudicitia uirgo deuitct;ut taceam de cateris,quarum impôt tuna uifitatio, fid le infamat fid alias:ut etiam fi nihil mali perpetretur, tarnen hoe fit nd maximum malum,fruftra patere maledidlis fid morfibus ethnicorum. Nec hoe deom^ nibus dicimus, led de his quös ecclefiaipfa reprehertdit: quos interdum abijcit:in quos nonnunquam epifcoporum fid presbyterorum cenfura defeuit, ut prope periculofms fit Ia(ciuis puellis ad loca religionis,quam ad publicum procedere.Qua uiuunt inmo^ nafteriO,ód quarum fimul magnus eft numerus:nunquä fola,nUnquam fii;e matrepro cedant. De agmine columbarum, crebro accipiter unam feparat, quam ftatim inua^ dat fid lacerat, cuius carnibus fid cruore faturetur. Morbida oues fuum relinqunnt gregern fid luporum faucibus deuorantur.Scio ego fandias uirgines,qua diebus fclif, propter frequentiam populorum, pedem domi cohibent,nec turtc egrediuntur,quan^ do maior eft adhibenda cuftodia, fid publicum penitus deuitandum. Ante annos dp citer triginta, de uirginitatefèruanda adidi librum, in quo neceflè fuit mihi ire contra uitia, fid propter inftrudiionem uirginis, quam monebam, diaboli infidias patefece-re, Quifermo ofFendit plurimos, dumunufquisqueirtfeintelligensquod dicebatut, non quafi monitorem libenter audiuit,fêdquafi crimmatorem fui operis auerfatusefe Veruntamen quid profuit armafte exercitum réclamantiüm,fid uulnus confeientiedo lore monftrafïc; Liber maner,homines pratcrierunt.Scripfi adplerasq^ uirgines acui-duas cür7s/lt;gt;J(riicê[(e, fid quiequid dici poterat,in illis opufculis defloratum eft,ut aut fegt; perfluö eadem à nobis repetantur, dut nunc pratermifta, plurimu noceant. Certe 3-' beatus Cyprianus, egregium de uirginitate üolumen adidit, fid multi alrj, tam Latino fêrmpné quam Graco. Omnium^ gentium literis atq; linguis, in cccleftjs Agnes uita laudata eft.Sed hoe! ad eas pertineat,qua nec dum cicgerunt uirginitatem,fid exhorta-tione indigent,ut fciant quale fit,quod eügere debeant. Nobis clefita feruanda funt,3^ quafi inter fcorpiones fid colubros incedendum, ut accindtis lumbis, calciatis pedibus, Öd apprehenfis many baculis,iter per infidias huius feculi, fid inter uenena feciamus,ut
/
-ocr page 123-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;polymita. ] Id eft,ucrficoló
''‘'^^^ ^ontextafilis. Nam ^'æ^-* ®“ appel lant,6C »aP mul tum,quafi dicas, multifilam ut ftem. Hf Et omni retro- ] Retro UQ(-afj quod iam prsrerfjt, hoé eitjluperiori* lt;|[ Probofum amp;nbsp;Olibriorum. ] j nuunculusaltereratProbus,alter Olibrius, tertius Probinus, quæ nomina tum nobilium erant Romæ.^Piliarû Philippi jHuncAduiï Wp.xxi.Lucas euangelifta appellat, fcribCnS €1 quatuorfuiffe uirgincs prophetâtes. ^ Pro nuba.] SicuoCaturmulier, quæparateaquæ ad nuptiarü ritum, óf fponfam inftruenda pef ^Pfocada. j Soienthuiufmodi cantio/ neseflepetulantioreS. Vndc CatulIus,Fcfcen uocat. Cortfentaneum eft aüt apud barbaros multö petulâtiorcs èfte. ^ Fe Icennina. ] ld eß^ carmina nuptialia, à Fefeehz mooppido Câpaniæfîc dida. lt;^] TuIIiani fluz minis.]TuIlio tribuit copia fluentem, Demoz ftheni uim öf acrimoniâ 6f ap te con tor ta en thy niemata. ^Magalia.] Apteufuseft Punica ’^0«, de Africa loquens. Ecenim rureftriS do ^“s,ea lingua Magar uocaf. V ergil ius. ^'faiur molcm Aeneas, Magalia quondam, ^pudeundem legimus amp;nbsp;Mapaha.
Ct rarishabitata Mapalia tedis,quum decafu lisrufticanisloquatur. Vndefiuekgas Maga a ha,hue Mapalia, nihil refert, ^ Non fie poft Trebiä. jTrebia, fluuius eft iuxta Placcntiam Romanorum cladcinfignis. Nam illic fecudo iam cü Hanmbale congrefsi, infelicitcr pugna runt Romani,fufi paulo ante ad Ticinum amz nem. ^Thrafymenu. ] Adhunclacürurfus Romanus exercitus fufus eft, ab Hanibale cir Cumuentus , temeritate ducis Cap Flami z ni). Ad hïc fex milia, perfidia Hannibalis mnz
DB VIRGINITATE SERVANDA*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7ï
A pöfsiinus ad dulces lordants peruenire aquas, Só terram rcpromifsionis mtrarc,et ad do mum dei afcendere, ac dtcere cum propheta : Dominé, diléxi decorem domus tux, 6C loc« habitattonts gloriae tug. Et illud: Vnâ petq à dominó,hac requiram, ut inhabitem m domo domini,omnibus diebus uitæ mex. Felix ilia confcientia ÔC beata uirginitas,in cuius corde, praeter amorem Chrifti,qui eft iapfentia, caftitas, üpientia atque iuftitia, caeterglt;^uirtutes,nullus alius uerfatur amor,nec ad recordätionem hominis aliquando fufpirat,nec uidere defideraf,quem cum Uiderit,nolit dimirterc. Sandû uirginum pro^ pofitum Óf cœleftis angelorumcp familix gloriam,quorundam non bene ie agentium, nomen infemat. Quibus aperte dicendum eft,ut auf nubant, fi ié non poiîùnt confine te,aut contineant fi nolunt nubere.Digna res riiu,imô planóhi,incedentihus dommis ancillauirgo procedit ornatior, ut pro nimia coniuetudine quam incomptam uideris, dominam fuipiceris. Nonnullx feparata ÄS abfp arbitris quacrunt hoipitia,ut uiuant li ^ntiuSjUtanturbalneis, faciantqiquoduolunt, dé deuitent conicientias plurimarum» Hecuidemus 0^ patimur,et fi aureus nummus afFulferit,inter bona opera deputamus. Rnem iungo principio, nee femel monuitïè contentus fum i Ama icripturas ianólas, amp;nbsp;amabic te fapientia:dilige eam,Slt; ieruabit te:honora illam,SC amplexabitur te. Hæe monüiain pedore,amp; in auribus tuis hxreant. Nihil aliud nouent lingua, nifi ChriftS* Nihil pofsit fonare,nifi quod iandum eft. Auix tux tibi iemper ac matris in ore dulcé do uerfetur.Qparum imitatio,forma uirtutis eft*
da funt. lt;if Cannas- ] Hic cæfa Icguntur RoZ manorum quadraginta quinqt milia. Cæfus eft 8£ Paulus Acmilius uir eximius, una currt fenatoribus nonaginta, cófularibus atep præz torijs,atitædilicijs, friginta* Autor Titus LiuI us. lt;) Tanti,ut dicitur,uitrum. ] Vfus codera in fuperioribus epiftolis, Vitrû imitatur gemz taaSjCum fît uilifsimum. Si non locas homini fponfo,nifi integrant* quanto magis conuenit integram cofecrare Ghrifto uirginem,qui tart to præftat homini,quato gemma uitroe O hm tnargaritis fummus crat honos inter gémas.
^ A fanda Chnftifynoridc.] Synoridê Chri fti metaphorice uocat par illuftrium fœminaZ rum. Probam üidelicet Demetnadis auiam, atque lulianam eiufdem uirginis rnatré, qua irt pictatis ftadiognauiter decurrerent, Chriz ftoipfoceuagitatoremam irmufl^ixé Græci biz gas appellant, quales äpüd lilos in facris ago nibus certare olim mos fuit, âutor præter aliz os Paufanias inEliacis* ^ Ne fponfo fieret. ] Sponfunl uirginis Chriftum uocat. if Nund habitas uenundare dicitur pofTefsiones*] Syrt cera lediö ; nuncauitas u. d. p. Error accidit uitio quorurtdam, quibus natiuumeftpro u confonante b pronunc-iarc «f Calfa nomina. ] Id cft,inania nomina, Cum re fint feculares.
i([ SifradusiUabatur,] HæcHoratiusinOz dis,deStoicofapientcfcripfit. cBrennusno ftri temp. ] Sicuocatducembarbarum, alluz dens ad Brennum ilium Gallórum ducem, à quo Romani falutem auto redimere funt coaz di: teftaturm uita CamilliPlutarchus. lt;lfVz num illud. ] Carmen eft Maronis: Nata deo; nam Vcrgilius habet nam dca. lt;|[ Qpi eft uir ] fit Græcementem lïgnifióar,hoccft,fummam animi partem, qua intclligimus ea, quæmaz xime abfunt à fenfibus corporeis. nbsp;nbsp;nbsp;Aliez
nis capillis. ] ld eft,appofirttijs, quo res maz g
-ocr page 124-gt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏN BP IS T/ AD
gis fitridicula: Si elcgannfsimcdixit.ftrucrc uerncem. ^ Candore margant. ] Namu/ niones præcipuecommêdat candor 8C leuor: ut tcftis eft Plinius. lt;f Maris profunda. j Quod in conchis nafcatur hæc gemma, præci puemmariPerfico. i^[ Smaragdorumuiro re. ] Qyoniam nihil his comparacum magis uiret, ut inquit Plinius. Hf Cerauncorum. j Ceraunos Grace fulmen eft. Hinc gemma da turn nomen,quod fulgur quoddam iacere uiz dcatur. «f Hyacinthorum pclago. ] Qyod un das imitêtur. lt;^ /utréT^T^t à/trae , va-i/ifeKaf nxii!/ ^f aveHi, ] Id eft, mediocritates,uirtutes, cxcefz fus,uitiaefle. Sicenim ad uerbum rcddi pofz funt. EtHoratius:
Virtus eft medium uitiorö utrinep redadum. if w.^t^«gt;.«y.] Idcft,ncquidnimis.VtiturTe rentius in Andria. Hf Si audieris non irafcaz ris. ] Irafcans, adultcrina uox eft. Forte legen dum, incfccris, aut aliud fimilc. lt;|[ Cenïóz 4 hum.] TantaeratCatonisfeueritas,utacenz fura rigide gcfta, Cenforius fit didus. Quin amp;nbsp;alterius tanta fuit feueritas, ut co prafente,nô polTcnt agi Floralia: cum nee ille uultum muz tare poftet, nee il li auderêt co fpedan te agerc.
lt;ir Illumdico. ] Nam multi fuere Catones. Maior didus eft Cenfornis, minor Vticenfis. ^ Necerubuit cenfor,ncc defperauit fenex. ] Nihil dici potuituenuftius. Cato literasagz grefTus eftfenex, Gracas autem Iiteras extrez ma atatc, iam fep tuagenarius. m Marcum CrafTum. ] Hic Craftus Licinius fuit auus M. Crafsi in Par this interempti, quem Lucilius Satyricus, ob morû feueritatcm, femel in uita rififte feribit: Teftes Plinius Si M. Tullius.Riz fit autem didum illud :. Similes habent laz braladucas, fieufi rctulimus in Chiliadibus noftris. Hf OrnatumnÓfcntientia.] Sicenim cmendauimus. Nam ornât col umnarum capi ta, pcrinde quafi fentiant ornatum, fentientia Chrifti membra negligunt. Hf Prater pfalz morum. ] Et hic locus non uno modo depraua tus erat in exemplar ibus. Forte ficreftitui po terat, ut legas prater pfalmorum ordinem, Si orationispenfum,quodtibiSic. Hf Anaftafiz us cpifcopus. ] Hicà Damafo fuit tertius : hic uctuit,nc peregrini maxime«^ tranfmarini rez ciperentur in numerum clericorum Romanoz rum, nifi quinque epifcoporum chirographo commendatiadep propter Manichaos cxcluz dendos. HfQuæ Apoftoliuoce. ] Sic em Pauz , lusfcribitadRo.cap.i. Primumquidemgraz tias ago deo meo per lefum Chriftum pro om nibus uobis,quod fides ueftra annunciatur in uniuerfo mudo. Hf Ditifsima paupertatis. ] Fe ftiuitcr copulauitduo contraria. Cenfupauz perrimus erat,eruditionc diucs. Nunc aliquo ties contingunt Rom. pontifices, arario locuz plctifsimi,apoftolicis opibus,hoc'eft,facra do drina Si piecate nudifsimi. De hac harefi pluz
DEMETRIAD EM-S CJIOLIA.
ra leges in cpitaphio Paula. Hf Guius iamtt^ £ metrum.] EftenimGracis fenariusiambicus cx Mcnandn comotdia: ffeifirit^ «S»/(/n^’‘f‘^quot;‘ lixi(ÿù. Carmen-fat commode rcddi poteratad hunc modum: Mores bonos, colloquia cor/ rumpuntmala. HfCtncinnatuIos.] Cincinnl capilli funt arte intorti. Diminuit autem,ein/ cinnatulos,ut molliciem exaggefet. Hl^?'® miftratos. ] Quorö capilliacu candête, quant calamiftrumuocant, crifpati funt. Hlfercgn ni mûris. ] Sicenim uocant hoegenus animan tis,cuius pellicula mire olet. Hf Dcquibusil/ lud Arbitri eft. ] Aut memoria lapfus eft Hie/ ronymus,aut uerfum hunc Martialis ab Arbi troPctronio mutuatuscft. Extatcnim apud Martialem in Pofthumum.
Pofthume nö bene olet, qui bene femper olet. Plautus itcmfcripfit,mulierem earn optime olerc,qua nihil olcrct: quemadmodum Si PH/ nius fcribit,eam aquam efte optimam, quæni hil fapiat: hac eft enim aqua natura, ff V’^S* hes ac uiduas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic fermé codices0/
mnes habebât: aut eer te «Tr/^^ar^», qua uox ftu dium fignificat. In uno duntaxat Icgi fpuda/ fmena, unde fufpicor legcndum itrvii^iifi^gt;‘gt; id eft,elaborata fiuc el ucubrata.
ANTIDOTVS.
Ïh hac epiftola uidetur non pcrinde magni/ faccre pietatem iftorurn, qui pecunias fuas e/ rogantextruedis Si exornandis ecclefijs.Nam Si rem narrat odiofius: Alij,inquiens,adificét ccclefias, ueftiât parietes marmorum cruftis, 0 columnarum moles aduchant, earumqi dcau rent capita, prcciofum ornatum nS fentientia Cum enim addit, non fentientia, fignificat of natum efte fuperuacancum. Et cumadiccit, denique:Non rcprehcndo,non abnuo, unuf/ quisepin fuo fenfu abundcc. Melius eft hoc fa/ cerc,quam rcpofitis opibus incubare:cumfto macho loqui uidef, uclutinuitus approbans, necy coferens id fadum cum his qua: pia funt, fed cumhis qusfcelcrata: quemadmodûlau darefolct Digamiam, praferensillampubli/ cis proftibulis,non cöfcrens cummelioribus. Simile quiddä feripfît in libello deobituPau/ læ. Rurfus in epiftola ad Paulinû. Verumaut non hie loquitur fimplicitcr detjs, quiextru/ unt ædes facras, fed qui ad faftum extruut ma gis, qua raad pietatem : aut fimplicitcr uerum eft, præftarcopes in paupcres,hoccft,inuiuâ dei templa, quam in non fentientcs ftruduras effundcre : etiamfi nunc multis fecus uidetur, prsfertim magnatibus.
ALIVD. Incalcchuius cpiftolæuidetur permittere facris uirginibus, ut fi fe non conti * nent, nubant. Quibus, inquit, aperte diem/ dum cft,ut aut nubant, fi fe non poftunt conti' ncre,aut contincant,fi nolunt nuberemifi for/ te hoe lenfit de uirginibus, qux nondum accc perunt uelum ab epifcopo.
ARGV
-ocr page 125-AD SALVINAM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75
C.
l_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ARGVMENTVM EPISTOLÆ SECLVENTIS
’ Saluina mulicrnobililTima,puellaadhuc, ligentcrcducet,admonet.Quibusrationibus iuuencmmaritum acnobikm amifcrat^rcli/ caftimoniamamp; famam tueri poflit,docet;ab fto Nebridio puero,6ihuius forore. Man turn iterandis nuptiis uehcmcntcr deterret. laudatHicronymus-.liberos fupcrfhtes,ut di
HIERONYMVS AD SALVINAM DE SERVANDA VIDVITATE
^^Ercor ne officium putetur ambitio, 66 quod illius exemplo facimus^qui ^i^^^^^ 3 me,quiamitis fum amp;C humilis corde : gloria: facere appetiz Otione dicamur,óC non uiduarn alloqui in anguftia conftitutamjed aulx fe^ nos infinuareregali, 00 fub occafione fermonis,amicitias potentiS quæ rerc.Quodliquido no putabit,qui fcierit effe pracceptum,Perfon5 pauperis non accipics iniudicio, ne fub prætextu mifericordiæ, quodiniuftum eft,iudicemus. Vnufquifa enim non hominnm,fed rerum pondéré iudicadus cft. Nee diuiti obz funt opeSjli eis bene utatur:nec pauperem cgeftas comendabiliorem facit,fi inter fordes SC iaopiam peccata no caueat. Ad utriufq nobis rei teftimonium,2lt; Abraz ham patriarcha, Si quotidiana exempla fuppeditant, quorum alter in fummis diui tüs amicus dei fuit,alrj quotidie in fceleribus deprehenfï,poenas legibus foluunt. Alloquimur igitur diuitem pauperem,ut nefciat ipfa qug poffidet-Neep enim mar fupium eins difcutimus,fed animç puritatê.Loquimur ad earn,cuius faciem igno ramus,SC uirtutes nouimus, quarn nobis fama commédat,cuius uenerabiliorem ' pudicitiam adolefcentia facit.Quæ mortem iuuenis mariti fic fleuit,ut exemplum coniugij dederit.Sic extulit,ut eum profedum crcderes,non amiffum. Orbitatis magnitude,religionis occalio fuit.Nebridiû fuum fic quxrit abfentem,ut in Chri fto prafentem noucrit.Cur ergo ad earn fcribimus, quarn ignoramus ^Triplex ni-mirum caufacft.Prima,quiapro officio facerdotij omnes Chriftianos filiorü loco diligimus, 8C profedus eorum noftra eft gloria. Altera, quia pater defundi intima B mihineceffitudine copulatus fuit.Extrema,quæ Si ualidior,quod filio mco Auito rogati,negare nihil potui,qui crebris literis interpellatricê duriiudicis fuperâs,ÔC multorum mihi,ad quos ante fuper eadem materia fcripfera, exempla propones; itafuffuditpudoremnegantis,utplus confiderarem quid iUe cupcret, ^ quid me facere conueniret. Alius forfitan laudet Nebridium, quod de forore generatus Augufta,Só inmaterteræ nutritus finu, inuidiffimo principi ita charus fuit,ut ei coniugemnobiliffima quacreret, £4 bellis ciuilibus Africam diffidentem,hac ueluC obfi.de fibi fidam reddcret.Mihi à principio ftatim illud eft prædicâdû,quod quaft uicina mortis prafcius, inter fulgorem palatij,ÓC honorum culmina, quæ ætatem antcibant,fic uixit,ut fe ad Chriftum crederet profedurum.Sacra narrat hiftoria, Cornelium centurionem cohortis Ïtalicæ intantum acceptum deo,ut angelum ad cummitteret,SC omne myfterium,quo Petrus de circucifionis anguftiis transfère batur ad prxputq iatitudinem,ad illius mérita pertineret:qui primus ab Apoftolo baptizatus,falutem gentium dedicauit. Scriptumep eft de eo : Erat uir quidam in Cæfarea,nomine Cornelius,ccnturio cohortis quæ dicitur ïtalica,religiofus,ÔC tiz mens deum cum omni domo fua,faciês eleemolynas multas plebi,ÓC orans deum femper.Qiiicquid de illo dicitur,hoc nomine comutato,in Nebridio meo uêdico. Siercligiofus iuit,amp;C amator pudicitiæ,ut uirgo fortiretur uxorêffic timens deum cum omni domo fua,ut oblitus dignitatis,omnc confortiS cum monachis haberet 86 clericis:tantas^ eleemofynas faccretin populis,ut fores eius pauperu ac debiz lium obfidcrent examina ♦ Certe fic femper orans deum,ut illi quod optimü effet, eueniret.Raptus eft,nemalitiamutaretmêtem cius,quiaplacita erat anima illius deo-Vnde 86 ego poffum fuper eo uere abuti Apoftoli uoce,dicêtis;ln ueritate co gnoui,quoniam no eft perfonarü acceptor dcus,fedin omni propofito,qui timet deum, 86 operatur iuftitiam,acceptus eft illi.Nihil nocuit militanti paludamêtum, 86 baltheus 86 apparitor ü cateruæ, quia fub habitu alterius,alteri militabat. Sicut ccQtrario,aliis nihil prodeftnik palliolumjurua tunica,corporis illuuies,86 fimuz • g x fata
-ocr page 126-7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD SALVINAM
lata paupertas,fi nominfs dignitatem operibus deftruant Legimus 86 in Euange/ v Ïio de alió Centurione dni teftimoniumiNec in lirael tantam fidem inueni.Etütad foperiora redeamus, Iofeph,qui in egeftate Si in diuitqs dedit expérimenta uittil/ turn,qui 2ó feruus Slt; dominus, docuit animx libertatem : nónne poft Pharaonen! regijs ornatus infignibus, fic deo charus fuit,ut fuper omnes patriarchas duaruni tribuS pater fieretCDaniel 66 tres pueri fic præerat Babyloniæ opibus,óó ßc eraflt inter principes ciuitatis,ut habitu Nabuchodonofor,deo mente feruirent.Mardw charus ÔC Hefter inter purpura, fericum,00 gemmas fuperbia humilitate uiceninf, tanti^ fuere meriti,ut captiui uidoribus imperarêt.Hæc iUuc têdit oratio,ut often dam iuuenê meum coniundhonê fanguinis regahs,amp;S affluentiam diuitiarum,at$ infignia poteftatis, matena habuiffe uirtutü,dicête EccIefiaftejSicut ^tegit fapien tia,uc ^tegit Si pecunia.Nec ftatim illud huic teftimonio putem^ aduerfumrAme dico uobis, difficile diues intrabit in regn« cœlorS.Et rurium dico uobis:Facilius eft camelû per foramê acus traftre,^ diuitê intrare in regnu coeloru. Alioquin Za cheus publicanus, quê ditiffimu comemorat fcriptura, contra hanc fententia faba tus uidebit. Sed quomodo quod apud hommes impofsibile eft,apud deS pofsibde fiat, Apoftoli confiliS docet fcribêtis ad Timotheü:Diuitibus huius iêculi precipe, non fuperbe fapere,nec iperare in incerto diuitiar« fuar«,fed in deo uiuo,qui prac ftat nobis omnia abundâter ad fruendû.Benefaciât,fint diuites in operibus bonis,' facile tribuât:comunicêt,thefaurizêt fibi bon« fundamét« in futur«,ut apprehen dant uerâ uita.Didicimus quomodo camelus introtre pofsit per foramê acus:quo/ modo animal tortuofum,depofito podere farcinarû,alïùmat fibi pênas colûbæ,amp;^ requiefeat in tamis arboris,quae de finapis femente fuccreuit.Legimus inEfaia,« x melos Madian Ô6 Epha 00 Saba,aur« ÔC thus ad urbê dni déportâtes,in typo horS camelorû.Ifmahelitg negociatores,ftalt;ftê 06 thymiama,ÔC refîna, quæ nakif in Ga laad,et curé uulneribus obducit, Aegyptqs delerûgtâtçq felicitatisfunt,utcmâtet uédat Iofeph,et mercimoni« eorûm«di falus fit.Docet et Aefopi fabula,plena mu P ris «entré per anguftû foramê egredi no ualere.Ergo Nebridius meus quotidic il/ lud reuoluês;Qui uolût diuites fieri,incidut in tentationê ÔC laque« diabolfK défi deria multa;quicquid et imperatoris largitio,et honoris infulg dederât,in ufus paU per« coferebat.Noucrat em à dno elfe præcept«:Si uis perfedus efle,uadc,uende omnia quæ habes,ÔC da pauperib.ôô ueni fequere me. Et quia hâc fentêtiâ impiété no poterat,habês uxorê 86 paruulos liberos,ÔC multâ familiâ, faciebat fibi amicos de iniquo mâmona,qui fe reciperêt in pterna tabcrnacula.Nec femel abpeiebatfat cinâ,quod fecerût apoftoli,patrê,rhete,nauiculâ relinquêtes,fed ex equalitate,alio rS inopiæ fuâ abudantia cômunicabat,ut poftea illorû diuitiæ,huius indigentiafu ftentarêt.Scit ipfa,cui libellus hic fcribit,me no nota,fed audita narraretneeexaU quo in me beneficio,fcriptor« more Grgcor«,gratiâ lingua reddere.Procul à Cbd ftianis ifta fulpicio.Habêtes uiêlû 00 ueftitu, lus cotêti fumus.Vbi uile olufculS,ô^ .. nbsp;nbsp;cibarius panis,ÔC cibus potusq modcratus,ubi diuitiæ fuperuacug,ibi nulla adula
tio,quç uel prçcipue fruêl« refpicit.Ex quo colligit fidele effe teftfmoni«,quod cau las no habet mentiêdi. Ac ne quis putet me folas in Nebridio prædicare elecmofy nas,quac^ 86 has exercuifle fit magn«,de quib.dicit:Sicut aqua extinguit ignê,itx eleemofyna extinguit peccat«:ad cæteras uirtutes eius ueniâ,quas fingulas in paU cis hominib.deprehêdimus.Quis fornacê régis Babylonq fine aduftione ingrclfus cftc’Cuius adolefcêtis Ægyptia dna palli« nó tenuitCqug uxor eunuchi nullos creaC liberos uoluptatetrafada.Quê hominudifpUtatio illanon terreat:Videoalialeg^ in mebris meis repugnantê legi métis meæ,8lt; captiu« me ducenté in lege peccati, quæ eft in membris meisç'Mirû didu eft, nutritus in palatio,cotubcrnalis 86 condi Icipulus Auguftor«,quor« menfæ miniftrat orb is, 86 terræ ac maria feruiunt,inter rer« omni« abundantia,in primo ætatis flore tantæ uerecundig fuit,ut uirginalcm pudoré uinceret,amp;6 ne leuê quidé obfcœnf rumoris in fe fabula daret.Deinde pur/
3 p«ratorû,ppinq««s,foci«s,côfobniius,ijfdé c«m ambobus ftudqs €r«ditus(qu3e , res
-ocr page 127-DE VIDVITATE SERVANDA
77
A res etiam externorû mentes fibi cociliat)non eft inflatus fuperbi'a,nec cacteros ho mines adduda frote contêpfît,fed cundis am ah ill's, ipfos principes amabat ut fra trcs,uenerabat ut dnos,2lt; in illorS falute,fuam falutê pofita fatebat.Miniftros aut corS,SC uniuerfum ordinê palatij,quo rcgalis frequentaf ambitio,fic fibi charitate fociaratjUt qui merito inferiores erant,onierjs fe pares arbitrarent. Difficile fa du cft)gloria uirtute fuperare,00 ab his diligi,quos praccédas.Quae uidua no huius au xilio fuftetata eftCQuis pupillus non in eo reperit patreCTotius oriêtis epifeopi ad huncmiferorS preces,et laborantin defideria coferebant.Quicquid ab imperatore pofcebat,cleemofyna in pauperes,preciu captiuorn,niifericordia in afflidos erat. Vnde 00 ipß principes libérer prçftabât,quod fciebat,no uni,fed plurib.indulgeri. Quid ultra differim’c’ Omnis caro foenü,óó omis gloria cius quafi flos fœni.Reuer fa eff terra in terra fuaïdormiuit in dno et appofitus eft ad patres fuos plenus dierS acluminis,ct nutritus in fenedute bona.Cani enim hominis funt fapientia eius.In breui actate têpora multa copleuit.Tenemus pro eo duleifsimos liberos. Vxor hæz res pudicitiæ precis eft.Nebridius pufio,pattern quærctib.exhiber. Sic oculos,fic illemanus,ficora ferebat. Scintilla uigoris paterni lucet in fîIio,Slt; fimilitudo morû per fpcculû carnis erumpcns,ingentes animos angufto in pcdore uerfat.Iungit ei germana,rofarû ÔCliliorû calathus,eboris oftri^ c5merciû. Sicrefert ore parte,ut ad uenuftarêpropenfior fit. Sic marre mixta fimilitudine pingit,ut in uno corpore utru^ agnofcas.Ita ftiauis eft et mellirula,ut honor fit omniS ^pinquorû.Hâc tenc ’'^.?® ^^^*guat Âuguftus,hâc fouere in finu,reginalgtat.Certatim ad fe omnes ra piut.Pêder ex collo,hæret in braches fingulorû.Garrula atq? balbuties,linguae ofgt; fenfionc fit dulcior.Habcs igit Saluina quos nutrias,in quib^ uirû abfentê tenerc te crcdas.Ecce h^reditas dni,filq merces,frud’ uêtris.Pro uno homine duos filios recepifti,audus eft numerus charitatis.Qincqd debcbas marito,rcdde fihjs.Amo rc prefentiû abfentis defîderiû têpera.N5 eftparui apud deû meriti bene filios edu ß care.Audi Apoftolû comonêtê:Vidua eligat no minus annorû fexaginta,quç fue ritunius uiri uxor,in bonis operibus habês tcftimoniü,fi filios educauit,fi hospita lis fuit,fi fandorû pedes huit,fi afflidis abudâter pracbuit,fi omne opus bonû fub fecutaeft.Didicifti catalogs uirtutS tuar5,quid debeas nomini tuo,quibus meritis fccundS pudicitiac gradS poflideas.Nec te moueat,quod fexagenaria eligaf in uiz duâ,Si putes adolefcêtulas ab Apoftolo reprobari. Et te crede eligi ab eo,qui difci pulodixerat:Nemo adolefcentiâ tua contênat,non cotinentia fed ætatê.Alioquin omnes quæ ante fexaginta annos uiduatç funt,hac lege accipiêt maritos.Sed quia rude Chrifti inftituebat ecclefia, Ô^ omni ordini ^uidebat, prgeipue^ pauperibus, quota ei cura cS Barnaba fuerat demadata:illas uult ecclefia’ opibus fuftêtari,quæ proprijs manibus no queSt laborarc, quae uere uiduæ funt:quas ÔC actas probat, 8lt; uita.HcIifacerdos offendit deum ob uitia liberorum.Ergo ecotrario placatur deus uirtutibus eorum,fi permaferint in fide ÔC charitatc,ôô fanditate cum pudicitia.O Timothee,tcipfam caftam euftodi. Abfit ut finiftrS quippiâ mihi de te fufpicari liz ceat,fed ex abSdâtia lubricam ætatêmonuifre,pietatis eft,Quac didurus fum,non tibijfedpuellaribus annis dida intelligc. Vidua quae in delicijs eft,uiuens mortua cft Hoc uas eledionis loquit, 6C de illo profertur thefauro, qui cofidenter aiebat; An experiments quacritis cius,qui in me loquitur ChriftusC Hoc ille pronunciat, qui libere fub perfona fua fragilitatê humani corporis fatebatur.Nó enim quod uo lo bonó,hoc opcror,fed quod nolo,malS.Et propterea fubijcio et redigo in feruitu tem corpus meum,nc alijs prædicans,ipfc reprobus inueniar.Si ille timet, quis no ftrSpoteft effe fecurus ^ SiDauid amicus domini, 84 Solomon amabilis eius,uidj funt quafi homines,ur óf ruinac nobis ad cautions, ÔC poenitudinis ad falutê ex cm pla praberent,quis in lubrica uia lapfum non metuat^ Proeul fint à conuiuijs tuis Phafides aues,crafsi turtures,attagêlonicus,et omnes aues,quibus amplifsima pa 4 trimonia auolat.Nec ideo te carnibus ucfci no putes,fi fuum,leporS,atcç ceruorS, 8( quadrupeds animantium cfculentias reprobes.Non enim hgc pedum numero, g 3 fed
-ocr page 128-78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄD SALVINÄM
fed fuamtatc guftus ludicant.Scimus ab Äpoftolo didumîOmnfs creatura dabo C na eft, ÔC nihil rciieiendû,quod cum gratiarû actione percipitur, Sed idem loquitî Bonum eft uinû non bibere, £lt; carné non mâducare.Èt in alio locojNoIite inebna ri uino,in quo eft luxuria.Omnis creatura deijbona eft.Audiat hæc mulieres,qu^ folicitæ funt, quomodo placent unis.Comedant carnes, quae carni feruiunt ,quanJ feruor defpumat in coitu,quac mantis anigatac,generatiôi ac liberis dant operam. Quaru uteri portant foetus, earS 06 inteftina carnibus impleanf .Tu uero qugûiW mulo mariti fepelifti omnes panter uoluptates,quæ litam purpuriflb 06 cerunata/ ciem,fuper feretrü eius lachrymis diluifti,quæ pullam tunica,nigros(^ calceolos, candidæ ueftis 06 aurati focci depofitione fumpfifti,nihil habes necefte aliud,mb perftuerare in ieiunio.Pallor 06 fordes gêmae tuæ fint,plumaru mollicies iuuenilia mêbra non foueat.Balnearü calor nouö adolefcêtulæ fanguinê non incédat.Audi quid ex perfona uiduae continêtis,ethnicus poeta decantet: liïe meos,primus q^ me fibi iunxit, amores Abftulit:ille habeat fecu, feruet«^ fepukhro. Si tantiuilim mum uitrü,quati pretiofiffimS margaritûç’Si comuni lege naturae damnat omnes gentilis uidua uoluptates,quid expedadum eft à uidua Chriftiana,quæ pudicité fuä no folum ei debet qui defundus eft, fed 06 ei cum quo regnatura eft; Quæfo te, ne generalia monita, Ô6 conueniens pucHari fermo perfonae fulpicionê tibi imu rig moueât, Ô6 arbitreris me obiurgatis animo fcribere,non timêtis,cuius uotS eü, te nefeire quæ metuo. Tenera rcs in foeminis fama pudicitiæ eft, 26 quafi flos pub cherrimus cito ad leuê marcefeit aurâ,leui(^ flatu corrûpitur,maxime ubi 86 atas cofentit ad uitiû,86 maritalis deeft autoritas,cuius umbra tutamê uxoris eft.Quid faciet uidua inter familiæ multitudinêc’inter mimftrorft gregesj’Quos nolo coton nat ut famulos,lèd ut uiros erubefcat. Certe fi ambitiofa domus hac officia flagb tat,proficiat his fenem honeftis moribus,cuius honor dominae dignitas fit.Scio multas, claufis ad publics foribus,non caruilTe infamia feruulorü,quos fufpedos faciebat,aut cultus immoderate,aut craffi corporis nitor,aut actas apta libidini,aut 0 ex confciétia amorfs occulti,fecurus animf tumor, qui etiam bene difïÏmulatus,fi'C quêter erSpit fn publics, Ô6 coferuos quafi feruos defpicit-Hoc ex abSdantia diew fit,ut in omni diligêtia cuftodias cor tuS,et caueas quiequid de te fingi poteft-Non ambulet iuxta te calamiftratus procurator, non hiftrio fradus fn foemina,non can torfs dfabolfcf uenenata dulccdo,non fuuenfs cultus 86 nfrfdus.Nihil artiS ken ica rum,nihil tibi fn obfequffs molle fSgatur.Habeto tecS uiduarS 86 ufrgfnS chores, habeto tuf fexus foIatfa.Ex ancflIarS quoq; morfbus domfnaefudfeant. Certe euffl tecü fanefta fit mater, 86 laterf tuo amfta hau cat ufrgo perpetua, non debes pcricu/ Ïofe externorS cofortfa qugrere,de tuorS foefetate fecura. Semper fn mambus tuis fit dfuina Icdtio,86 tam crebrac oratioes,ut omnes cogitations fagittæ,quibus ado Icfcétfa percuti folet, huiufmodi clypeo repellant »Difficile eft, quin potius impofß bile,perturhationis fnitfis carerequempiâ,quasfignificâtius Græci 'n^7mSamp;ctsüO cant:nos,utuerbSuertamus e uerbo,antepaffiones poflumus dicere,co quodin'' centiua uitforS, omniS titillent animos, 86 quafi in meditullio noftrS iudiciS fiqud abifcere cogftata,uel rcciperc.Vnde 86 naturae dns inEuagelio loquebat:De cor/ de exeunt cogitatfones malç,homfcidia,adultcria,fornicati6es,furta,falfi teftimo nfa,blafpheiTiiæ. Ex quo perfpicuS eft,iuxta alterius libri teftimoniS,^cliuius effe cor hominis à pueritia ad malum:06 inter opera carnis 86 fpirirus,quæ Apoftolus 5 enumerat,media anima fluduare,nunc hæc,nunc ilia cupiêtem.Nam uitiis nerno fine nafcftur. optimus file eft, Quf mfnfmfs urget, uelut fi egregfo fnfperfos repre/ hendas corpore neuos.Hoc eft quod alffs uerbfs ^pheta fignfncat:Turbatus fum, 86 non fum locutus.Et fn codé uolumfneJrafcfminf, 86 nolfte pcccare.Et fllud Ar^ chftæ Tarêtfnf,ad ufllfcS neglfgentê:Iam te uerberfb^enecaffem,nffi fratus effenu * Ïra enfm ufrf, fuftftfS def non operatur.Quod de una perturbatfone dfdtü eft,refera mus ad esteras. Sic ut frafci homfnfs eft, 86 fram no perfïcere.Chrfftiani:fic omnis caro concupffeft quidê ea quee carnfs funt:06 quibufda fllecebrfs ad mortiferas aid mam
-ocr page 129-' ' DE VIDVITAT'E SERVANDA ’.r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^ A nuRi uoluptates trahit:fed noftrum eft, uolup tan's ardorem mai'orc Chrifti am orc reftirtguere, 86 lafduiæ iumentS frem's inediæ fubi'ugare,ut non libidinê,fed cibos quærat ac defideret, K feftbrem fpiritS fan dû, moderato atcç compofito portet iilz ceiTu.Qiiorfum iftac’Vt hominê elïe te noueris,Só paffionibus humams,nifi cauez ris,fubiacere.De eodé cundi fadi fumus Iuto,nfdem cópadi exordns.In ferico £4 in pannis eade libido dominatur.Nec regü purpuras timet, nee mendicannû fperz nit fqualorem.MultO(^ melius eft,ftomachû dolere, ^ mentê,imperare corpori, ^ (eruire,greflu uacillare, cp pudicitia.Nec ftatim nobis poenitétig fubfidia blandian tur,quxfuntinfeliciü remedia.Cauendu eft uulnus,quod dolore curatur. Aliud eft integra naue 06 faluis mercibus porta falutis intrare:aliud,nudû hærere tabulæ,8d crebris fluduS recurfibus ad afp er rima faxa collidifNefciar uidua,digamiæ indulz gêtiamtnec nouerit illud Apoftoli,Melius eft nubere, ^ uri.Tolie quod peins eft, -urÉK per fe bonum non erit nubere. Procul fint hæreticorû calumniæ.Scimus ho norabiles nuptias, £lt; cubile immaculatü.Etiam de paradifo expul fus Adam, un am 1 «xore habuitPrimus Lamech maledidus 66 fanguinarius,8f de Cain ftirpe defee dens,unä coftam diuifit in duas,Sf plantaria digamiae protinus diluuq poena fubz uertit.Vnde illud Apoftolüquod fornicatfonis metu indulgere copellitur,fcribens adTimotheärVolo adolefcêtulas nubere,filios procreate, matresumih'as eire,nul/ lamoccafionedareaduerfariomaledidi caufa.Curindulferit, ftatim fubiecittlam quædâdcclinaucrûtpoft fatanam.Ex quo inrelligimus,illum no ftantibus corona, led iacêtibus manu porrigere.Vide qualia fint fecunda matrimonia, quæ lupanari/ bus ptæferiîtur,quia declinauerût quædam poft fatanam.Ideo adolefcêtula uid ua, quæfenonpoteftcontinere,uelnonuult,maritûporius accipiat, Cp diabolum. Pul chra nimifum Só appetenda res,quæ fatanae coparatione fufeipitur, Fornicata eft quonda ^ Hierufalê,óf diuaricauit pedes fuos omni tranfeüti. In Aegypto prima deuirginatacft,óf ibi fradg funt mama: eius.Cumq; ad deferta ueniflet,óf moraru B Moyfi budoris impatiens,quafi oeftro libidinis furibunda dixilTet: Ifti funt dij tui Ifrael,qui te eduxerut de terra Aegyptüaccepit praecepta non bona,2lt; iuftificatioz nespelumasjin quibus non uiueret,fed puniretur.Quid ergo mirü,fi Sf lafciuicnti bus uiduis,de quibus in alio loco Apoftolus dixerat, Cu luxuriatac fuerint in Chri fto,nubere uolunt,habêtes damnationê,quia prima fidem irrita fecerunt:conceffît digamiæ precepta non bona, óf iuftificationes peffîmasfita fecundû indulgens ma, ritum,ut Sé tertium,filiberet,etiâ uicefimû,ut (cirent fibinon tam uiros datos, c^ adultères amputatos!* Haec filia in Chrifto chariffîma inculco,ôC crebrius repeto, ntpofterioru oblita,in priera te extendas,habens tui ordinis quas fequaris,Iudith deHebræahifton'a,8lt; Anna filiamPhanuelis deEuangelij charitate,quæ diebus bi nodibus uerfabantur in templo, 84 orationibus atep ieiuniis thefaurû pudicitiac conferuabant.Vnde 6f altéra in typo ecclefiæ,diabolum capite truncauit:altera fai uatorem mundi prima fufcepit,facramêtorum confeia futurorum. Illud in calce fer monis qugfo,utbreuitatemlibelli,non de inopia eloquij,uel de materiæ fterilitate, feddepudorismagnitudine exiftimes accidiffe : dum uereor,me ignotis diu ingez tertauribus,ôf occultum kgentium iudicium pertimefeo.
SCHOLIA
|
Vins ucnérabilioré] Alias uiduas ætas amp;nbsp;forma fufpeelas reddit;hæc ita uiuebat,ut hoc effet uenerabilP or,quod adolcfccns ctiam caftitaz tem ampledcretur. lt;|f Sic fleUit] Mire coniunxit hæc duo,officium fidæ coniuz gis,dum lachrymas das marito defundo, K fortitudinêanimiChriftiani,dum ftatim poft fepulturâ ficfegerit,ut uideretur maritus nô mortuus,fedaliquo profedus.^ Sic extulit] Idelf ad fepukhrû dctulit, Defunfu dicuntur |
efferri,quodoiimcxtramoenia iepeliri côfuc uerint cadaucra. q[Duri iu. ] Locus eft Lucas cap.xvüj.^d Palud.ôtb.]Paludamehtûueftis eft militaris:unde qui ad bellum exeût,paluz dan uocantur. Bal theus,cingulû eft militarc, lt;nbsp;Furua tunica] Furuum,antiqui nigrû auf fufeum dicebant. q[ Camelum per foramen acus ] Quidam thcologi cum intclligat abfur* de didum decamelo tranfeunte per foramen acus,acum faciutunam è portis Hierufalem* uerû camelus Græcis ambigua uox eft,fignift |
8 4
cans
-ocr page 130-So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPIST» AD SALVINAM SCHOLIA
|
cans Ranimai ingens acdiftortuni:3i funem ab huius fimilitudme diäum^que Lanni ru/ dentem uocant.Atqui ncciftudjinquicSjfieri poteil.Fatcor,uerum cum de rudéte accipis, abfurditasfermonisadcmptaeft,non « àM^ »«7w.Nam m hoc ipfum Chriftus adhibuic,ut oftenderet id fieri non pofle,qucmadmoduni paulopoft pâlàm cxplicat.Tamctfi Suidas 4« tti^i/gt; cum eftrudens,per iota fcnbit,nô per y, differentiæ caufa:non quam ipfa uox habcat, fed quam grâmatici,præfertim Græcgt;,fuo ar^ bitratufolcantaddere.Mirum autemeft ncc HieronymQ aduertiiTe de fune. if Ifmahelitæ * neg.] LocuseftinGcneficap.xxxviq.Etfedé tes ut comederent panem,uidcruntlfmaheli tas uiatorcs uenire dcGalaad,amp;camelos co/ rum portantes aromataôi refinamamp;ftaden. Perhos feruatus eft lofcph. ^Docetamp;Aefo' pi fabula] Horatius in Épiftolis,huncapolo' gum transfert ad uulpem Ôimuftelam: Forte per anguftam tcnuis uulpccularimam Repferat m cameram fruméti,paftaqp rurfus Ire foras pleno tendebat corpore fruftra; Cui muftela^cubSi uis(ait)effugerc iftinc, Macra cauû répétas ardu,que macrafubifti. lt;nbsp;Honoris infulæjlmperatoriæaulæ procc/ res,utpaludamentû,ttainfulam honoris eau fa geftabant. Eft autê intula diadematis,ni fab lor,genus. C’Sedex æqualitate] Refert locû qui eft apud Paulü m Epiftola ad Corinthios fecunda,cap. viq.Sedex æqualitate in præfen ti tcmpore,ucftra abôdâtia,illoruminopiam fuppleat:ut K illorum abûdantia,ueftræino/ ptæ fîtfupplementû,utfiat æqualiras. lt;|f Scri ptorum more Græc. ] Vox hæc,fcriptorû,mb hiuidetur eradéda.Taxat autem Græcorum adulationem.4(r Qgæuxor Eunuchi] Namea quæ folicitauit lofeph ad concubitû,uxor Pu tifaris eunuchi Pharaonisfuit.Quodautue/ rcci3dcac tede Hieronymus innuit,huiufmo' di eft: Nullaeft uxor fî maritum habcatcunu chum,hoc cft,fegncm amp;nbsp;ignauum ad coitum, quæ non gignat exadultero,cummaritus fît fterilis. lt;(f C^æresetiam exter.] Mirus amor rafeiturex Ibcietate ftudiorû,ut Germanus etiam Hifpanû aut Gallum diligar,qucm in literis habuerit focium.ifl’Difficile fad:u]Hic puto progloriam feribendum efre,inuidiam. lt;nbsp;Vxorhærespudic.præ.eftjldeft quodma ritus uxorem feripfît hæredem in hoc retulis gratiam il lius pudicitiæ,teftatusqi eft fe repe^ rifle pudicam.lt;([ Pufîo] Diminutiuûeft â pue rô tir Sicoculos] Carmen eft MaroniSjquem-admodum amp;nbsp;quod fequitur,Ingétes animos; quodmireab apibus adpuerû traxit.lt;|[ Rofa rum amp;nbsp;liliorum calat. ]Hoc loco mihi uidetur cradêdum,floris,quodin uulgatis codicibus perperam additum eft.Siquidem diuus Hie^ ronymus diuerfametaphora bis idem fîgnifî cauit.In eadem filia,fîmilitudinê patris amp;nbsp;ma tris,uocatcalathum rofarü amp;liliorü:rofasad patremjiliaadmatrê referens.Rurfum corn» |
mcrciGeborisamp;oftri.AlludehsadilludVeb f gilianum: Vel ebur confunditur oftro. Ebur candet: oftrum,hoc eft purpura,rflbet. V t igitur in calatho mixto liliis Ä rofis appa/ ret utercp color,item in mixtura eboris à put puræ:ita in eadem puella fîmilitudo matris ac patris. tf Vt ad uenuftatcm ] Venuftas mu lierum eft magis ^ uirorö. Similis eratuultu patri, fîc tarnen ut gratia forms magis exprP meret matrem,amp; tarnen utriufcp parétis firniß Iitudinê agnofceres. «Uquot; Quid debeas nomini tuo]ldeftuiduæ.Etcum Paulus fandamuP duam dcfcribit,illa uirtutu fuarum catalogs audtuit,quætalis fîtuidua. m Phafides aues craf.tur,]Ea præcipua turturum lauSjUtpim gues fînt,alioqui paru grati. VndeMartialis: Cö pinguis mihiturturerit,laducaualebis. lt; Attage Ion. ] Attagcn auis eft,olim inter ra ras cpulas habita.IonicuadditHieronymus, imttatus Horatiü amp;nbsp;Martialcra,quorüillein Odis:Nö attagê Ionicus,hic in EpigrâmatiS. Inter fapores fcrturalitum primus, lonicarum guftus attagenarum. Cætcrû lonicus uocaf,ab lonia Afîæpa'‘t2)gt;*’ qua eft Ephefus,quodilliclaudatiflîmæha' beantur.Qyan^ M.Varro apudGelliöprP mam laudem tribuat Phrygijs: Phrygia,in/ quit,attagena.Sicenlm declinatur,hæcatta/ gcna:quanqiiâ Horatius illi fexummutauit« lt;nbsp;Patrimonia auolant] Feftiuitcr dixit,auo/ lant,pro confumuntur,cum deauibus loqua tur,in quas rcs domefticaimpenditur. f W« meos primus] Ita loquitur Dido apud VergI lium,nolens Acneæ nubere,nc primo man^ Sicheofaciatiniuriam. «ff Si tanti uilifsimöj Hoc ufurpatin cpiftolaad Demetriadê,tan$ prouerbio dici Iblicum: Si tanti(utdicitur)ut trum,quanti margaritufDe pretio margari/ torum,quos8duniones uocât,multa PliniuS’ Vicrumimitaturgemmas,etiâ fî uiliflimuni» Hocfcrmonefîgnifîcabant fummâ inæqualP taté rei con temp tiflîmæ, quale eft uitrS,Si pre tiofîflîmæ, quale eft margaritum. Vitruffl aut gemmas imitatur. if Qyas fîgnificâtius Grae ce Tir/iiiirxSetxt'] P/ii®- Græci uocât,quod nos nue afredum,nunc perturbationc,nunc motS aut morbumanimidicimus ; tr^J,fignificatante-Vnde primos affeduum motus x/cirxSaxt ap' pellant, quæ non fun t noftri arbitrij. lt;nbsp;Mc^iP anima fluduare] Refpexit ad locum qui eft if prioreadTheflal epiftola cap.quinto: Vt tegerfpiritusuefter,ut anima,ut corpus fin? querela in aduentum domini noftri lefu Chri fti feruetur.Partitur enim hominis animüin treis partes:in fummâae deo proximäjquam uocatfpiritû:in imam,quatrahimurad tuiv pia,quam appellat corpus:in anima media, qua diligimus parentes,amp;c. Qya de re copio' fius difleruimus in Enchiridio militis Chri/ ftiani. Na uitiis n. ] Carmc ex Satyris Hora 5 tq.tir Velut fî] Hocadditex alio loco,nêpe ex Satyra,Nó quia Mecoenas,Neuus macula eft |
IN EPIST. AJD SALVINAM SCHOLIA
8.1
A quaksaliquSdoinnatos uidemus uultaiaut
------Adam,uelutifignificascumuniCauxotecom . brachiishominü.lt;f ArchitæTarent.]Hicpbi tcntücffcdcbcrc. ^ Oeftro libidinisj e pro ftimulo pofuit. nam genus eft mufes.qua eandcmVcrgilius afilum uocat.Eaboucs« equos in rabiem agit. Vndc qui magno animi moturapiuntur,cKftvopcrcitidicutur. ^ Anna filia Phanuclis] Legis apud Lucamin Euangdio capitefecundo. nbsp;Diabo uni ca^
lofophus fuit Pythagoricus, cuius meminit Hor anus in 0 dis. Qua quam ho c diûum af/ fcnbiturSêaliis. CPnmus Lamech] Hie fuit filius Mathufalem,qui duas duxit uxorcs om niumpnmus,Ada KScUa.ls Genefis capite quinto,ite alloquituruxores fuasiQiioniam occidi uirum in uulnus meum,8C adolcfccntu
diabolumhumani gencnshoftem ’^terpreta tuv. lt;Occultumlcgcntium]Timct ncuidea tur captarc fauorcm potentis fœmina:,quod idem dixerat in fronte bums epiftolx.
luminlmoremmeü,feptuplum dabitur ultio in Gain, de Lamech ucro fcptuagics fepties.
lt; Vna coftam^Elcganter aUuRt ad aUegoriä.
D eus non mb unam coftam eduxit de latere
ARGVMENTVM EPISTOLÆ SBQ-VENTI _
Furiä uiduâ,^Titians fiUâ.Probicôfulisnurû, hor tat ut mceehbatu pc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?cheat præcipit*
moniû:8Iqmadhucuirétieratætate,qb.modispudicitiafimulacfamatueridebcatpræcipt
HIERONTMVS AD EVRIAM DE ^ ID V 1 T A T E S ER V A^^ ® Bfecmliteris,«. fuppliciter deprecaris,ut ubi refertb^ modo muere debcas,2lt; uiduitatis corona lUxftWU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuncre ciïc uare.Gaudet animus,exultant uifcera,geftit^e^ us,
™ui«s^poltuirum,quod lanctx memorix niav^i vu*-------lt; fub marito.Exauditx luntpreces SC orationes eius.lmpetraui auod exinde « uiuês ipfapoffederat. Habes prxterea generis tui grande pr i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v|j g,^ à Camülo,uelnulla,uelrara,ueftrx familix ^ibitur fendes nôntamlaudâdafis,fiuiduaperfcueres,^ excer^d^û id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wEuftoebio* ûüodpcrtantafcculagcntilesfocminxcuftodicrût.Taceo e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KiefiV bpisueftrxfloribusTneperoccarionêexbortationis,dlaslaudareu^^^^^^^ Mprxtereo,quxmarkûfuum,tuûfecutagermanû,mbreuiuitxfp«m^^
B uirtuiûmultacôpleuit.AtqjutinaprxconiaJcenûnarûimnare ur «* nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;.^^^j
ncâus rcddcret,quod fponte offert adolefcêtia. Sciens ut en , j ^ç^yi^t manû,adducentfupercüia,extender brachiû, Iratuscp Cbrem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, tneina«ïL ore. Cofurgetproceres aduerfus cpiftola mea,turbapatritia c ’ Samaz me teduÂorê clamitâs,ÔC in terras ultimas deportandu. A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicoûludde ritem,utdnimcititulûrecogno{ca.Certefiliâapareteno tut , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nCliri
BuigeltolSinc ut mortui fcpeliâtmortuos fuos.Vtutt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n mbuVarc-ba ftum.Bt qui in illû crédit,debet uttcpquomodoilleambulaut , nbsp;nbsp;p* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntdum ceffatmutdia,quânomtntCbrtatStomaledicorôferryergenm^^^^
pïobïametuût,aduirtutcsprouocent.Bxccptis^AoltSjtgn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te à ué Solaq tauft pktatis eft,ubinulla carnts notitia eftHonorapanew^^^^^^
topatrenonfeparat.TâdiufeitoVangutnis copula,t e/uu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v ^ÙoqaiDauid^rotinusttbtcanettLdtfilia,Slt;utde2lt;tncltnaaure^^
uvfterepopulû,amp;C domû partis tuiroC ebeupifeetrex decore uum,q „ P . dûstuus.Grande prxmiûparêtisobltttiConcupttcet rex decore uum.C^ ftt,qutautdtfti,qutainclinaftiaurê tua^bCpopult tut,domuscppa rts uto t nbsp;nbsp;nbsp;, iddtcoconcupiftetrexàecorêtuû,bCàtcetttbt:Totapulclmaesamtcamea,amp;Crnx culanoneft iÂte,Qutdpulcbttusàntma,quxdetftltaappeffat,^nullos exmnlez eus queru ornatuss; Crédit in CbYtft.û,amp;C bac ambittone pergtt adJponium,eudem habeas ihm,quem bC uirS. Quid angufftaru babeat nuprtx,dtdtctftt tn tpfts nu/^ pttisibC quaft cotumteu carntbus uien ad nauleam faturata es .amattfttma ebotera tux kniet e lances Egeftifftaeefeet es bCmorbidos etbos^eieuaft.txffuanreffott^ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tbü'.qutduts rurfum ingererc,quod tibi noxtu. lutt’ïCants rerrettens ad uorrtttü,aC ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(usloraadu61utabïû.\utt.Etuta quoeç animababt uagx aues,in eaHê pedicas tbc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traq nb incidût. Prnueïerts,nc proies Vut tana deftctat,bC ex te pares tuus nonba?
beat pultonê,qui reptet tnpeó.ore,et cetuicê eius ftetcorebnat'tQurppe n^oês ba betffktoSjqutbabueïematrtmonia'^^bt quib.natiluntbberijluo genetitelnödetrrt^ exbibutt
-ocr page 132-St
AD FVRIAM
Exhibuit Ckeronis filius patrem in cloquêtia. Cornelia «cßra,pudicitise SnidK £ fœcunditatis exêplar, Gracchos fe genuifTe laetata cft.Ridiculü eft, fperarc pro eer to,quod multos,Slt; non habere uideas,ÓÓ cum habuen'nt,perdidiiïe. Cui dimittes tantas diuitias^Chrifto,qui mori no poteft.Quem habebis hacredêï'Ipfurn,qiiéö£ dominû.Contriftabitur pater,fed Igtabitur ChriftusHugebit familia,fed angdigra tulabunt.Faciat pater quod uult de fubftatia fua:no es eius cui nata es, fed cui re/ nata:00 qui te grandipretio redcmit,fanguine fuo.Caue nutrices 06 gerulas,86 ilu iifmodi uenenata aninialia,quac de corio tuo faturari uentre fuS cupiunt.Non fW' dent quod tibi, fed quod fibi profit.Et fiepe illud obganniût:SoIa ne perpétua mŒ rens carpere iuuenta:’ Nec dulces natos, Veneris nee præmia norisf Vbipudio/ j tiæ fanlt;ftitas,ibi frugalitas eft.Vbi frugalitas,ibi damna feruuIorS ♦ Quiequidnpil tuJerint,fibi ablatü putanttnec cofiderant de quanto,fed quanta accipiat.Vb^öQ» uiderint Chriftianü,ftatim illud de triuio, ó ^ox^èj lynSÎT-ÿs, uocant impoftoré,de/ trahunt. Hi rumores turpiffîmos ferunt:06 quod ab ipfis egrefluni eft,id ab aliis aU difte fe fimulant,iidem autores 06 exaggeratores.Exit fama de mendaciotqugcuni ad matronas peruenerit,S6 earü linguis fuerit uentilata,^uincias penetrat-Videas plerafq3 rabido ore fæuire, 86 tinefta facie, uiperinis orbibus,dêtibus pumicatis car/ 4 pere Chriftianos.Hic aliqua, cui circa humeros hyacinthina læna eft, Racidulinu quidda balbadenarelocuta Perftrepit,actenero fupplantatuerbapalato.Ourfl’® confonat chorus,06 latrant uniuerfa lubfelha.Iungunf noftri or dims, qui £6 rodiin tur 66 rodunt. Aduerftrs nos loquaces,pro fe muti,quafi 86 ipß aliud fint, ^ mona/ chi:86 non quicquid in monachos dicitur,redundet in clericos, qui patres funtmo nachorû^Detrimentû pccoris,paftoris ignominia cft.Sicut è regionc,iîlius tnona/ chi uita laudanda eft, qui uenerationi habet facer do tes Chrifti:86 non detrahitgra dui,per que fadus eft Chriftianus.Hacc locufus fum in Chrifto filia,non dubitans depropofitotuo(nun^ enim exhortatorias literas poftulares,fi ambigeres debo no monogamiæ)fed ut nequitia feruuIorS, qui te uenalem portant, 86 infidias anr D nium,ac pium parentis errorem intelligercs:cui ut am ore in te tribua,amoris feien tiam non cocedo,dicens aliquid cu Apoftolo: Confiteor, zelum dei habet,fed non fecundû feientia.Imitate potius(crebro enim id ipfum repeta)fanda matrê tuam, cuius ego quo ties recorder, uenit in mente ardor in Chriftu, pallor ex ieiuniis,elcc mofynte in pauperes,obfequiu in feruos dei,humilitas ueftifi 86 cordis, atq in cun dis fermo moderatus.Pater tuus (que honoris caufa nomino,non quia confularis 86 patritius,fed quia Chriftianus eft) impleatnome fuum.Lxtetur nliam genuilfe Chrifto,non fcculo.Quin potius doleat,quod 86 uirginitate fruftra amifcris,£6 fru dus perdideris nuptiarû.Vbi eft maritus quern tibi deditÆtiam fi amabilis,fi box nus miilet,mors rapuiflet omnia,86 copula carnis foluiftetinteritus.Arripequpn occafione, 86 iac de necefsitate uirtuté.No quærunt in Chriftianis initia, fed finis. Paulus male coepit,fedbene finiuit Judae laudanf exordia,fcd finis proditioedan natur .Lege Ezechielêduftltia iufti non liberabit cum,in quaeûq die peccauerit;26 impietas impq non nocebit ei,in quaeûq die couerfus fuerit ab impietate fua. Ifta eft fcalaIacob,per quam angeli confeêdunt 86 defcendunt:cui dominus innititur, iafsis porrigens manum:86 leftbs afcedentium gradus,fui contemplatione füllen/ tans.Sed ficut non uult morte peccatoris tantum, quantu ut conuertatur 86 uiuat: ita tepidos odir,ó6 cito ei naufeam faciunt.Cui plus dimittit,plus diligit.Mcretrix üla in Euangelio baptizata lachrymis fuis:86 crine,quo multos ante deceperat,pe des dni tergês,faluata eft.Non habuit crilpates mitras,nec ftridetes calceolos,neC drbes ftibio fuliginatos.Quato fœdior,tâto pulchrior.Quid faciat in facie Chriftu næjpurpurilTus 86 cerulTaç'Quorû alteru ruborê genarü labiorumep mentittaltem candörê oris 86 colli,ignis iuuenû,fomêtalibidinû,impudicæ mentis indicia.Quo modo flere poteft pro peccatis,qux lachrymis cutê nudat,86 fulcos ducitinfacie? Ornatus lire no dni cft,uelamê iftud antichrifti eft.Qua fiducia erigit ad cœlû nub tus,quos coditor no agnofcitj'Fruftra obtedit adol€fcêna,86 gtas pueUaris afferif.
-----------------------------Vidua
-ocr page 133-DE VIDVITATE * SERVANDA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j
'‘ A Vidua quae manto placerc définit, amp;nbsp;iuxta Apoftolum uere uidua eft, nihil habet neceflarium, nifi perfeuerantiam. Meminit priftinae uoluptatis:fcit quid amiferit quo deledata fit. Ardentes diaboli fauittp,ieiuniorum amp;^ uigibarö rigore reftinguendg funt. Aut loquendum nobis eft,ut ueniti fumus:aut ueftiendû,ut loquimur. Quid aliud pob Iicemur,00 aliud oftendimus: Lingua perfonat caftitatem,amp;r totum corpus præfert fm ' pudicitiam. Hoc quantum ad habitum pertinet ÔC ornatum. Cæterû uidua quæ in deli eqs eft (non eft meum,fed Apoftoli) uiuens mortua eft. Quid fibi uult hoc quod ait;ui 5 uens mortua eftfViuere quidem uidetur ignorantibus,0C no efle peccato mortua; led Chrifto J quern fecreta non fallunt, mortua eft. Anima quae peccauerit, ipfa morictur. Quorundam hominum peccata manifefta funt,præccdcntia ad iudicium;quofdam aut amp;^ fubfequuntur. Similiter amp;nbsp;facta bona manifefta funt: ÔC quæ aliter le habent,abfcon di non polTunt. Quod dicit,iftiufmodi eft; Quidâ tam libéré SC palam peccant,ut poft-quam cos uideris, ftatim inteUigas peccatores. Alios autem, qui callide occultant uitia fua,ex fequenti conuerfatione cognoicimus. Similiter ÔC bona apud aliquos in propa-tulo funt,in alijs longo u(u difcimus. Quid ergo neceffe eft nos iadtare pudicitiam,quæ ‘ fine comitibus óiT appendices fuis continentia 8C parcitate, fidem fui facere nó poteftc Apoftolusmacerat corpus fuum,8C animæ fubrjeit imperio;ne quod alijs præGipit,ip 1c non feruct;Slt; adolefcentula feruente cibis corpore,de caftitate lecura eft'Neque uero hac dicens condemno cibos, quos deus creauit ad utendum cum gratiarum aóione, fediuuenibus amp;nbsp;puellis incêtiua aufero uoluptatum. Non Aetnæi ignés, non Vul ca-nia tellus,non Vefeuus amp;nbsp;Olympus tantis ardoribus æftuant, ut iuueniles medullp ui-no plenæ,ôf adipibus inflammatæ. Auaricia calcatur à plerisq;,óC cum marfupio depo-nitur. Maledicam linguam, indidtum emendat filentium. Cultus corporis amp;nbsp;habitus: ueftium,unius horæ (patio commutatur. Omnia alia peccata extrinfecus funt;ód quod foris eft,facile abijcitur.Sola libido infita à deo,ob liberorum procreationem, fi fines fit os mefta foerit, redundat in uitium, amp;nbsp;quadam lege naturæ in coitum geftit erumpe-i re.Grandisigitur uirtutis eft,amp; folicitæ diligentiæ,fuperare quod nata fis;in carne,non camaliter uiuere;tecum pugnare quotidie, amp;nbsp;inclufum hoftem Argi ( ut fabulæ ferSt) centum oculis obferuare.Hoc eft quod Apoftolus uerbis alijs loquebatur; Omne pee catum quod fecerit homo,extra corpus eft. Qui aut fornicatur,in corpus fuum peccat. Aiunt medici, öiS qui humanorum corporum feripfere naturas, præcipuecç Galenus in libris,quorum titulus 7i^ v)lt;»lt;icït/,puerorum amp;nbsp;iuuenum,ac perfeebe ætatis uirorû mu-licrumep corpora infito calore fernere, Ód noxios illis elfe cibos çtatibus,qui calorem au geant; fanitaticç conducere frigida quæc^ in efu SC potu fumere. Sicut econtrario feni-bus,quipituitalaborSt ÔC fiigorc,calidos cibos,óf vetera uinaprodeffe. Vnde Sf falua tor; Attendue,inquit,uobis,ne forte grauentur corda ueftra in crapula êf ebrietate, ÔC curis huius uit», Et Äpoftolus;Vin3 in quo eft luxuria. Nee mirum hoc figulum fen-fiflè de uafculo quod ipfe fabricatus eft,cum etia comicus,cuius finis eft humanos mores nolTe, at q;defcribere,dixcrit; Sine Cerere óf Libero friget Venus. Primum igitur, fi tarnen ftomachi firmitas patitur,donee puellares annos traleas,aquam in potu lume, quæ natura frigidifsima eft. Aut fi hoe imbecillitas prohibet,audi cum T imotheo;uino modico utere propter ftomachum, amp;nbsp;frequentes tuas infirmitates. Deinde in ipfis cibis calida quæcp deuita; non folum de carnibus loquor, fuper quibus uas eledfionis pro fert fententiam;Bonü eft uinum nó biberc,óf carné non manducare; fed etiâin ipfis le ^minibus inflantia quxep óf grauia declinanda funt; nihikp ita Icias conducere Chri-ftianis adolefcentibus,ut efum olerum. Vnde Óf in alto loco; Qui infirmus eft, ait,ole-ra manducet, ardonç corporum frigidiorum epulis temperandus eft. Sic aut tres pueri óf Daniël leguminibus uefcebantur. Pueri erant, needum ad fartaginem uenerat, in quarexBabylonius fenes iudices ff ixit. Nobis non corporis cultus, qui in illis ( exce-pto priuflegio gratiæ dei) ex huiufcemodi cibis cnituerat,fed animæ vigor quærit, quæ carnis infirmitate fit fortior. Inde eft quod nonnulli uitam pudicam appetentium, in medio innere corruunt,dum folam abftinentiam carnium putant; óf leguminibus one rant ftomachû,quæ moderate parceep fumpta,innoxia funt. Et,ut quod fentio loquar, nihil
-ocr page 134-t4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD TVRIAM
nihil fic inflammat corpora,æ titillât membra genitalia,ficutindigeßus cibns,ru(flus^ ^ conuuKus.Malo apud te filia, uetecundia parumper,quam caufa periclitari. Quiequ*“ facit feminarium uoluptatum,uénenum puta.Parcus cibus,ô6 «enter femper efunens tnduanis ieiunrjs praefertur.Et niulto melius efl quotidie parum,quàm raro fatis fume'’ re. Pluuia ilia optima efl, quæ fenfim defeendit in terram lt;nbsp;Subitus ô^ nimius iinbff ® præceps,arua fubuerht, Quando comedis, cogita quodflatim tibi orandum,“*^ amp;nbsp;legendum fît. De feripturis fandtis habeto fixüm ueriuum numerum,iflud penfum domino tuo redde. Nec ante quieti membra côcedas,quàm calathum pedon's tuijhoc (ubtegmine impIeueris.Pofl feripturas fandas, dodorum hOminum tradatus lege: eo mm duntaxat, quorum fides nota efl. Non neceflê habés aurum in luto querere: mab tis margaritis unam redime margaritam. Sta, iuxta Hieremiam, in uqs plunbus, ut ad fllam uiam,quæ ad pacremducit,peruenias.Âmorem monilium atep gemmarum feriez rumep ueflium,transfer ad icicnnam feripturarum. Ingredere terram repromißionis, la de ÔC melle manantem.Comede fimilam ÔC olé3:ueflire cum lofèph uanjs indûment tis,perforcntur aures tuae cum Hierufàlê (ermone dei,ut preciofà ex ilhs nouarum fegt turn grana dependeant.Habes fandû Exuperium,probatæ ætatis 6C fidei,qui témoin^ lis fois frequenter inflituat. Fac tibi arnicos de iniquo mâmona,qui te recipiant in gtn na tabernacula. Illis tribue diuitias tuas, qui no Phafides aues, fed cibariû panem come dant,qui famem expellat,non qui augeat luxuriam. InteUige friper egenum Ôf pauper rem. Omni petenti te da,fed maxime domeßieis fideimudum uefli,efuncntem ciba,^ grotantemuifîta. Quotieicunqjmanumextendis, Chriflumcogita. Cauenemende cantc domino deo tuo,alienas diuitias augeas. luuenum füge confortia. Comatubs, comptos,atq; lafciuos,domus tuae teda non uideant. Cantor pellatur,ut noxius.Fidid nas óf pfaltrias,óf iftiuimodi chorum diaboli, quafî mortifera Sirenarum carmina, progt; • turba ex aedibus tuis. Noli ad publicum fubinde procedere, óf fpadonu exerdtU pf^e--unte,uiduarum circumferri libertate. Peisimæ confrietudinis efl, cum fragilis fous óf
■ imbecilla actas fuo arbitrio abutitur : óf putat licere, quod libet. Omnia quidem licent, 5 ed non omnia expediunt. Nec procurator calamiflratus, nec formofris colladaneus, nee candidulus óf rubicundus aflècla adhaereat lateri tuo. Interdû animus dominatum ex ancillarum habituiudicatur. Sandarum uirginum óf uiduarum focictatem appete. Et fî ièrmocinandi cum uiris incubuerit necefsitas, arbitros ne deuites : tantaq confer bulandi fiducia fit,ut intrante alio,nec paueas,nec erubefcas. Speculum mentis eft facies, óf taciti oculi,cordis fatentur arcana. Vidimus nuper ignominiofum quedampu totum Orientem uolitaffèrumorem.Et actas, óf cultus,óf habitus,óf incenus,^ indi-fcretafocietas,cxquifîtæepulae, regius apparatus, Neronis óf Sardanapali, nuptias lo-quebantur. Aliorum uulnus, noflra fit cautio. Peflilente flagellato, fapiens fapientior crit. Sandus amor impatientiam non habet. Falfus rumor cito opprimitur : óf uita po-flerior iudicat de priore. Fieri quidem non potefl,ut abfep morfu hominum,«it3e huws - curricula quis pertrafrat: malorumcg folatiS efl,bonos carpere, dum peccantium muh titudine putant culpam minui peccatorum. Sed tarnen cito ignis flipulac conquiefcit: óf exundans flamma,deficientibus nutrimentis,paulatim emoritur.Si anno prætchto fama mentita efl, aut certe fi uerum dixit : ceflèt uitium,ccflabit óf rumor. Hac dico, non quod de te finiflrum quid metuam,fed quod pietatis affedtu, etiam quæ tuta funt, pertimefcam. Ofî uideresfororemtuam, óf illudfacri oris eloquium coramaudirete contingeret, cerneres in paruulo corpufculo ingentes animos. Audires totain ueteris óf noui teflamenti fupelledilem ex illius corde fernere.leiunia pro ludo habet, oratio-nern pro delitijs.Tenet tympanum in exenmium Mariae,et Pharaonemerfo,uirginum choro præcinit: Cantemus domino,gloriofe enim magnificatus efl, cquum óf afcenfo rem deiecit in mare. Has docet Pfaltrias Chriflo,has fidicinas erudit faluatori. Sic dies, fic nox ducitur:óf oleo ad lampades praeparato,fpofi expedatur aduentus. Imitate ergo óf tu confanguineam tuam.Habeat Roma,quod anguftior urbe Romana pofsidet Bethlehem. Habes opes,facile tibi efl indigentibus uidus fribfidia miniflrare. Quod lu xuriæ parabatur,uirtu5 infumatmulla nuptias cotemptura, timeat egeflatem. Redime uirgines
-ocr page 135-DE VÎDVITATE SERVANDA
«5
ft uirgines,quas in cubiculum regis inducas lt;nbsp;Sufcipeuiduas,quas inter uirginum lilia,amp;Cmartyrum rofas,quaft quafdam uiolas mifceas : pro corona, lp inca, m qua Chriftus mundi delidta portauiqtalia ferta compone. TLsetetur 06 adiuuetur nobi/ liffimus pater tuusidifcat à filia,quod didicerat ab uxore.lam incanuit caput,tregt; munt genua,dentes cadunt:2lt; fronte ob fenium rugis arata,uicina eft mors in tö/ ribus,defignatur rogus prope.V elimus nolimus,fencfcimus.Paret ubi uiatKUm, quodlongo itineri neceffariu eft.Secum portet,quod inuitus dimiuurus elt;irno prxmittàtincœlum,quodfinegauerit, terra fumptura eft. Solent adolclccntulx uidua, quarum nonnullæ abierunt tetr o poft Satanam, cum luxuriate lucrint in Qhrifto,nubentes diccre, Patrimoniolum meum quotidie perittmaiorum h^edi tas difsipaturderuus contumeliofeloquutus eft i imperium anciua neglexit.v^ts proccdeiadpublicumf quis refpondebit pro agrorü tributis^Paruulos meos quis erudiet,Siuernulas quis educabitÆt banc,prob nefas,caufam opponunt mat«/ monmquxuel fola debuit nuptias impedire. Superducituaater blijs,non nutrv tiumded hoftem ï non parentem,fed tyrannum. lnflammatalibidme,obliuilcitur uteri fur.SC inter paruulos,fuas miferias nefciêtes,lugens dudö,noua nupta com/ ponitur.Quid obtendis matrimoniu^Quid fuperbiam feruulorum^ Cembtere tut pitudinem, Mulla ideirco maritum ducit,ut cum marito non dormrat. Aut i eer e libido nonftimulaqquæ tanta infania eft,in morem feortorum prolhtuere cal i tem,ut augeantur diuitixlamp;C propter rem uilem atq perituram,pudicitia,qux preciofa SC peterna eft,polluatur^ Si babes liberos,nuptias quid requins » Si no ha bes,quarc expertanonmetuis ftcrilitatemtamp;C rem incertam,certo praters pu on* Scribuntur tibi nunc fponfalcs tabulx,ut poft paululum teftaméturn facerc comz pcllaris.Simulabitur mariti inbrmitastamp;C quod te moritura facerc uolet,ip c uiU lus facictiaut ft cuenerit,ut ex fecundo marito babeas niios,domcnica on u p , gna,inteftinumpraclium.Nonlicebittibi arnareliberos,ncc æq^p ^
i quos genuifti, Clam porriges cibos,inuidebit mortuo :
9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corum amare uideberis pattern. Quod ft de prioreuxorcfobol^ aa es, g tcintroduxerit, etiamft dementiftima fueris, omnes comcedqcinnmogr p , communes rbetorumloci,in nouer cam fxuiftima declamabunt.Si pnuignus gucïit,Slt;condolueritcaput,infamabcrisutuencftca.Sinondederisci os, lisdi dcderis,maleftca diceris.Oro te,quidbabcnt tantü bom fecundae bacmalaualeant eÓpenfare^Volumus feite quaks ebe debeantui ure * g, BuangeliumfecundumLucam:Btetat,inquit,A.nnaptopbctim, ia de tribu Met. Änna inter pretatur gratia. P banud in lingua, noftra re ona ,uu u deiiMer,uel inbeatitudinem,uel in diuitias uettitut. Ç^iia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a a o e œrr i uf®adoftogintaquatuorannos,uiduitatis onusfuftinuetat^nonrece e a e tcmplodei,diebusacnolt;ftibusinftftensieiunqs amp;Cobfecratioibus*i citcqmetui gratiafpiritualem,amp;C nuncupatiftlia uultus dei,bC atauibeatftudine nntqsq cc feri.Keeordemut uidux Sateptanx,qux bi fux biftftotum faluu,Hebae P^^tubt famemiutinipfanodemotituta cumftlio,fnpetftitem bofpitemtelinquete .tn -leus uitam per der e,quam eleemofynam'.bi inpugiUo fattis,feminatm i tmc sis dommiexptxpatauit.Patinafetitut,amp;C olei capfaccs nafcitur.lnludxa numenti eft penuria.Gtanum enim tritici ibi mottuum fuetat,amp;C ingentia uidux olet buen ta manabant.ftegimus inluditbÇft cui tarnen placet uolumen recipete )uidua con fe(ftamieiunns,bCbabitulugubti(otdidatam,qux nonlugebat mottuum uirum, tedfqualore cotpotisjponn cniatrebat aduêtum.V ideo atmatam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manum, truentamdexttam.PLecognolco caput Holopbetnis demedqsboltibus reporta/ tum.Vincituiros foemina,bC caftitas truncatlibidinemtbabituq^ repente mutat«^ aduiamp;rites (ordes redit, omnibus feculi cultibus mundiotcs.Quidamimpente,oC D eb or am inter uiduasnumetat,duccmcp^aracb arbittâturï3eborxbbum,cum aliud fetiptura ebmemot et. Niobis ad. boe nominabitur, quod pr opbetma tuent, bCin ordine iudicü fupputetur ,Bt quia diccre potcrat,Quam dulci^gutturi meo
-ocr page 136-86
AD FVRIAM'
cloqufa tua:fupcr md Si fauum oft meorApis nomen acccpfqfciïpttrrarü flont^^ pafta,lpiritus fandi odore perfufa,ói dulces Ambrofiæ fuccos prophetali ore C0' ponens.Nocmi quæ nobis fonat 7reygt;«xtxA«/x(lv9jquam intcrpretari poHumus con folatam ; manto Si libens peregre mortal's, pudicitia reportauit m patn'am,Si hoCquot; fuftentata uiatico,nurum Moabitidem tenait. Vt illad Efaix aaticimam complet retar : Emitte agnam domine dominatorem terræ,de petra deferri,ad montan H/ Üæ Sion. Venio ad aidaam de eaageliotaidaam paapercalam,omni Ifraelitico po/ pulo ditiorem,qaæ accipiens granam finapis, Si mittens fermentam in farinx ü/ tis tn'bas,patris Si filij cófe(iïoncm,fpiritas fandi gratia temperaui^Si duo minu ta mifit in gazophylacium. Qiiicquid habere poterat in fubftatia faa,uniucrfas^ diuitias in utroq^ fidei fa g obtulit teftamêto. Hæc funt duo feraphim ter glorifican tia trinitatem,Si in thefauros eedefiæ condita. Vnde Si forcipe utriufqp teftamen^ ti,ardens carbo comprehenfus, purgat labia peccatoris. Quiductcra repetain, ói' uirtutes foeminarum de libris profcram,cum pofsis multas ante oculos tibi prepö ncre in urbe qua uiuis,quaram imitari exemplum debcas C Et ne uidear adulation ne per fingulas currere,fufficit tibi fanda Marcella,quæ refpodens genen’ fuo,ali/ quid nobis de Euangelio retulit. Anna feptem annis à uirginitate uixerat cum ma rito:ifta feptem menfibus.Illa Chrifti expedabat aduêtumn'fta tenet, quem illa fu/ fceperat.Illa uagientem cernebat:ifta praedicat triumphatem.lUa loquebatur de eo omnibus, qui expedabant redemptionem Ifracl;hæc cum redemptis gentibus da mitat,Frater non redimit,redimet homo.Si de alio PfaImo,Homo natus eft in ea, Si ipfe fundauit earn altiflimus.Scio me ante hoc ferme biennium,ædidilfelibrûS contra louinianum,quibus uenientes econtrario quæftiones, ubi Apoftolus con/ cedit fecunda matrimonia,fcripturarum autoritäre contriui.Et non eft necefte ea/ dem ex integro fcribere,cum pofsis inde quæ fcripta funt mutuari. Hoc tatum,ne modum egrediarcpiftolæ,admonitam te uolo;Cogita quotidie te elle moruuram, Óinunquamdcfecundisnuptijscogitabis,'
|
Camillo.] Apparet hanc à Caz millo Romano duce duxiiTegez !nus:cuius prænomen habet.Di ^^Ö*^“®^^^”*”^**',*^ Furius Camilz _^lus. Hflratuscp Chremes.] Fez ftiuiter intertexuit carmen Horatianû ex Arz te poëtica. lt;|f Confurgent proceres. ] Hemifti chiumeft. lt;^ Patricia curba] Nobiles Roms, quiep plebeij non cilèntipatrici} uocabantur. In terras ultimas. ] Erat olim pœnæ genus, deportatioininfulas defertas. id Domini mei titulum] Nam Chriftum ludsi Samaritanü in Euangelio uocant,pcr contumcliam. HfFa cciTac inuidia ] Inuidiam hoc loco non ufurpa' uit uulgato iilomorc,quofignificat dolorem ex aliéna felicitate: fed odium 8t atrocitatem, quaprcmituris qui maleaudit, 4([Coturniz cum carnibus.] Allufit adhiftoriam Exodi. ^ Acefcentes.] ld enim accidit incruditate, cum ftomachus cibum acceptum nonpoteft concoquere. ^ AduolutabrumjRedercddi ditGræCa hum^'i^^/i^ar ù3î ri ÏJliip ^^xftx.,i(ÿ^ it j^trntfiwj at àviinr/xx Seffiefs. ideft,Canis reuerfus ad proprium uomitum,8t fus lotaad uolutaz brum cœni.id In cafdem pcdicas ] Hoc 8t Græ co prouerbio teftatum eft,»« «î^f iAw^/jideft Non iterum uulpes,fubaudi Capitur. i([P‘’^ fionem qui,8tc. ] Mins modis rem uerbis deie cit. if Qyippe ni.] Ironicc legcndum eft.Vt |
S e rt 0 L1A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. hoc àliquid fit,darc patri puerum,qufpc«us illius ftercore linat,nccomnibusid côtingit: aut fi contingit,ncn femper contingunt Iibcri fîmilcsmaiorum. i^ ExhibaitCiccronisfil-] i Ciccro filius Ciceronis,nuI!a in rc retulit pa/ trem,prætcrquàm in facctia,qaemadmodu teftatur Seneca in ControuerfiiS.Tcmul?tuS crat,obliuiofus, infans, indodus. Nihil euffl laudegeflït,nullum fusuirtutis monumentS rehquit. ^ Cornelia ueftra] Paula duxitge/ nus a Gracchis,ut teftatur Hieronymus in c/ ius Epitaphio, Gracchorum fobolcs, AgamemnoniS indy/ ta proies. Et Furiam Pauls cognatam fui ne, teftatur in hacepiftola:ob id addidit,ueftra. LegenduS eft 8t hic locus per ironiam.Nam uterqi Cor/ neliæ films,calamitofepcrijt-SiquidcmTibe' rius Gracchus per tumultumoccifuscft:cor/ pusinTyberim abiciftum.Caius item Crac/ chus cum peteretur ad necem,fua manu,aut terte ferui interemptus eft,ut mater non fitga uifa,fe tales genuifte,tam fcditiofos amp;nbsp;reipu/ blicæ pcftilentes. ^Ridiculum cftfpemre-l Vt eleganter gradusconftituitargumentorû. Primus eft: Non magnum,fi contingat pufio, qui ftercore pedus auitû eollinat. Secundus; Nec hoc ipfum omnibus cÔtingit.Tcrtius:Et fi contingit,plerunqj tales nafeûtur liberi,ut pesniz |
|
IN EPIST. AD FVRIAM SCHOLIA i Poeniteat fœcunditatis. Quarrus ; Vt maxime contingant quales optas,mors en pit, Si orbiz wsmoleftaeft. HfCuinatajFeftiuiiTima vr/ß/ innata amp;nbsp;renata. if De corio tuo. ] HoceftjtuomalOjtuoiypericulo.Eftautê fer^ wo prouerbialis. i|^ Sola ne perpétua meez ƒ OS.] His uerbis Anna impellitDido foroz ^’'’*^^ö®wrnouo coniugio apud Ver z I rinen / ’^*®’’*ot,pro impetrarint,ßuc accepe^ liunnl ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiderint Chriftiaz fcquitur,in omnibus exemz a,^^,‘^^P'‘auarus eft.Verum conieduris ‘■*™oc collatiSjlcgendum oplnor:Vbiz nlt;p uiderintChriftianum,ftatim illud de er*”*^* 07“quot;*” ^»’•fif’if» ideft tragicus Theoz ,5 «quot;^lepwio in Græcorum adagio j^^^^’AdduntDemofthenemeo ^m aduerfus Aefchynem.Theocrinem auz ^^“^’“'Witoré « fycophantamfuilTe.Vm æ « ‘®“ quadrat in reprehenforem fa-ƒ ® “®®8uiloquum. Sic autem uoeabât Chriftianum,quodipfema “‘^® dcclamarct,fimuz «anone iandhmoniæ. Niß magis placet, i rf«^ **®^’ ‘‘^^^ tragica fimia : quod in eaz ®’^®®’’®’ Demofthene didum eft in Ac-ynem,queni fimiam uocat,quod fimulaz non eflet.Tragicum ®®”*^U»fplcndidis uerbis ute B i , ®”^onindodus,affcripfcrat hoe uco, » gt;/«(»j, (Sii^sTw, ideft Graecus impoftor: quod non improbarim,ß modo 'ónf'iTift in co iignihcatu reperitur apud Græcos. lt;nbsp;Illud «eniuio]Subaudi,dicunt.Dc triuio fumptö v^j^L* *^^°^ .^ uulgari fermone iadatum. vnae« triuialia dicuntur,uulgaria K protriz ta. Læterum hæc uerba Vocant impoftorem, uidentur adicditia,ncc habentur in uetuftilTi-lt;Exit fama de mendaz T°* ba”^^ ®‘^*y®^ Maronis, lam nöl prauiqi tenax,quam nuncia uefi. Nam aliquando ucl de nihilo ingens oritur fa ma. ^Prouinciaspénétrât.]luxta illud, raruametuprinio,mox fefe attollit in auras, f Viperiniscoloribus] Nam pleri$ ferpêtes maculispidi funt. Quidam codices habebat viperinis orbibus, ut de oculis intelligas. 4 Tl Lentibus pumicatis] Ideft éandidis ac poz uis.Nam pumice poliebant. Et hoe uiperiz uum,niuco denhculo letale uirus infundcre.' flHicaIiquacui.]Refertuerba Perfij è Satyz ra prima in effoeminatum recitatorem. Lama, genus eft uefjis délicats. Hyacinthina,ideft colore hyacinth! floris. Et uenufte addidit, chorus,alludcns ad choros tragoediarum,in quibus multorum una uox eft. lt;nbsp;lunguntur , hoftri ordinis. ] Ideft qui funt eiufdem inftitu-ti.Sentit autédedcricis acmonachis.Tercnz tius;Mci loei atep ordinis hominem.idep Hiez ronymus non fine allufione dixilTe uidetur. f V t amorem concedam. ] Vt,hoc loco conce |
87 dentis eft,pofîtû pro ctfi,fîuc quamuis: fîc lu.” uenalis, Serui ut taceant,iumenta loqucntur. lt;nbsp;Qucm honoris caufa nommoj Hoc folennP teradderefolentoratorcSjfi' quemm publica concionenominafTent. «^ Impkat nomen fuz um.] Apparet appellatum führe, Lætum» lt;nbsp;Qyinpotius doleat.] Nihil hac corredione feftiuius. lyNon habuit crifpantcs.j Mitra, barbarum capitis ornamentum. Vcrgilius, Mæonia mentum mitra chnemep madentem Subnixus. Crifpantes dixit,ob rugas arte indudas mitræ. if Stridentes calceolos ] Vel ob ornamenta addiüa,uel ob foleam fubere fuppad:am,quodpreirumftridet. lt;(] Nee orz bes.] VidelicetocuIorum.Stibium, lapis eft qui adhibetur dilatandis ac pingendis nigro^ reoculis.Vndefuliginatos dixit,pro nigrefa' dos. Nam fuligo,nigror eft adhærens é fumo. lt;([ Quæ lachrymis cutem.]Id cnimufuuenit fuco pidis,ut lachrymæfulcos faciant per co' lores,faciemcp tedoriofuci incruftatamapcz riant.Vnde luuenalis, Tandcaper it uultü,amp;tedoria prima reponit. lt;([ Viuens mortua eftj Hic pala diftinxit hanc -partem à fuperioribus:uulgusenimficacciz ’ pit:Viduaquæin delicijseftuiucns,ea morz tuacft:cum fitfenfus,Vidua quædcliciolè uk uit,uiucns non uiuit:ficut in Annotationibus noftris indicauimus. ^ Quorundam homiz num] Locus eft apud Paulum in prima ad Ti motheum epiftola,capite quinto. «^j Sed inz cêtiua aufero] àwlfti) Grace ftimulus,Ö^ pinyin ftimulo.Indc Latini,maxime Chriftiani,uoz cem hanc compofuerunt,qua figniheant irita menta.Hic locus diuerfus habetur in exemz plaribus:nonnulli fcriptum habent,incentiz ua alTero uoluptatum:nonnulli,incentiua afz feroellè.Egoplanelcgendum ccnreo,IncentR ua aufero uoluptatum. 4|[Aetnai ignes. ] Aet na mohs eft Siciliæjquondam perpetuo flaz grans incendio.De quo Plinius:Mons Aetna nodurnis mirus incendijs. Multa fuper hoc Claudianus in raptu Proferpina. lt;nbsp;Vulcaz nia tellus] Therafiam fignificat infulam,qua fita eft inter Liparam amp;nbsp;Siciliam.Cui poftea mutatumeftnomê,didalt;p Hiera,ideft facra, quodfacra efTee Vulcano:in ea collis eft noz durnaseuomensflammas.Autor Plinius liz brotertio. HfNonVefeuusÄOlympus] luz xta hunc montem periitpiinius maior,utin epiftola quadahuius nepos defcribit.Eft auz tem in Campania haud procul à Nola,quom dam Aetnamoreflagrasmue frigidus,qucm admodum amp;nbsp;Aetna:hunc quidam Vcfuuium uocant. ^Argi.] Hunclunoaddidit euftode uacca,in quam lupiter ucrtcrat puellam.Et propter uigilantiam didus efthabere centum oculos. i^ -c^^l inaeüf/. ] Ideft dc falutahbus, hoeeft Detuenda corporis fanitatc.Id opus Galeni cxtat, ac iam dudum in manibus eft Thoms Linacro medico Britanno,uiro unde eunep dodiflïmo,breui(ut fpero)Latinü pro' h i diturum |
88
IN EPIST. AD FVRIAM SCHOLIA
|
diturum.Eft eodem titulo liber Pauli Aegine tat,quem Gulielmus Copus Baßlienfis tradu xit.Èftöi Plutarchi,quênos nuper uertimus. ^ Pituita] Humor eft fuperuacaneus,qui m fe nibus abundatobinopiamcaloris,quihuiuP modi concoquere folet. «ff Vetera uina] Qiio niam ea maxime calcfaciunt,etia Varrone tez fte. ^ Cuius finis eft] Comoedia,fpeculû eft human® uitæ.Itaçp comicus hoc agit,ut ætaz tum^jlèxuSjCôditionis omnis,affedus Singez nium repræfentet. ^ Sine CercreÄ Libero] Ideft abfqp cibo amp;nbsp;potu.Eft in Eunucho Teren tiana. ^BonumcftuinumnobiberejHicIo' ciis eft in Epiftola Pauli ad Romanos;quan^ hunc diuus Hieronymus,finde quidem acfa lubriter,/ed tame uiolenter,dctor[italiórfum quam Paulus feripfiriSentit enim illic Apoz ftolus per feno cftcmalum uefci carnibus,aut biberc uinum,fed offendicalam ubiep uitanz dum.SimilifcrSr eum Iocumquifequitur,de eCaoleram,detorGtadfaum ufum.Nce enim Paulus illicloquitur deinffrmitafe,qua proz cliues fumus ad libidinê,fcd deopinione,qua patataltquis Itbi non licere uefci carnibus,cü nefasnonSt. i^Maloapud fc,Kc.]Mafouiz deriparum uerecunde loqui,quam ea tacere qus ad rem ncceftaria funt. 4f Subtegmine |
teftes.Hü quondam potentibus matronisin C dêliciis erant. i[fViduarum circumfernj Vi' duajiberaeft ab imperio marici.Ea libertäre non debet in hoc abuti,utpaiîîra uageturpef uias. ^ ColladaneusjDelicatouerbo figniff cauit æqualem. «|[ Candidulus amp;rub.]Nani rubor candori mixtus,pr®cipua form® laus eft. in’ Apparatus Neronis amp;nbsp;Sard.] DeInXO Neronis multa luuenalis. Sardanapalus Af/ lyriorum rex fuit,uoluptatum ftudio nobili/ tatus. ifNuptias loquebanrur]ApteabufuS eft uerbo loqucbanrur,pro indicabant. Vt Ci cero:Nequitiam clamitant. ^Fronte obfcot na] O bfeoena mihi uiderur à quopiam addir turn:fortè pro obfcoena,Iegêdum ob feniuni. ir Rogus propè] Rogus ignis,quo olim cada/ ucra comburebantur. ij’Simulabitur man/ h] Significat marirö hoc confilio illam dada' rum,ut hæres illi Rt,idcp uti confequatur,ffn/ get morbum.amp;condito teftamento,illam feri bet hærede, ut uxor prouocata exêplojdeni {aciat,R contingat ægrotare.Nam edamp;hocc3 ptandarum hæreditatum genus. ^Omneg3 nus comoedis]Nam plurima funt genera,üt odcndit Donatus in Præfatione commétario/ rum in Terentium. ^MimographiJ Qui mi' mos fcribant,ided uerfus agendas in fesns^ |
|
xentium.Nam tels parseft fubtegmen.Porz rópcnfumcalarhoimponebant. ^^Sta iuxta Hicremiam j Rctulit quod edHieremix capi^ te Cexto: S täte fuper uias,amp;: uidete SC interroga te defemitis antiquis,qus Rt uia bona,acam/’ buiatemea,8C inuenictts refrigerium animas bas uedris. ^ComcdcRmilam8ioleum]Al luRtad iocum,qaiedExodi capiteaigeRmoy nonoiToRe uitulum dearmento,«arietes du os,immdcalatos,panescp azymos,3e ernaar iam ahCcp krmcnco,qaa:confperra RtoleoJa^ gana quoep azyma oleo lita. ^ Vedire ciï loz iephj Re/pexit ad id quad iegitar Geneds friz gcRmofeptimo-.Ifraeiautcm diligebat lofeph fapra omnes Slios,eo qaod in feneidategenu' ifTet cam,feciccp ei tumcarn polynaitam.Poly/ mitam uocat uedem aerRcolorê,8C pluribus textam heiis.Nam Tgt;riiigt; Grsce,multum Ggni Rcat,8i ftiT®-Rlum. ^Perforenturaures tas] Refpexic ad hoc,quod delicatæ matrons ex aurtbus perforatis fafpendunc baccasSermsr ragdos.ïuaenalis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etcum A gribus exterRs magnos comiRt elenchos, VideturautealluRdeadid quod fcripRtHie' remias capite fecundoi Vade,8C clama in a arP basHierufalê.NiR maais referte ad feruum cupientem altro fcraire,cuias aares iubêtur perforari fabala.Exodi capite uigeRmopriz mo. ^ Caue nemendicante]Admonet,opes non quibuslibetclargiêdasefrc,fed duntaxat Chridipauperib.Alioqui qui cognatis dant, cum non egeant,aliénas opes augent,cü Chri ' das in Riis membris egeat. üff Spadona exér, 9 cita]Spadones uocantur,quibuscxecii funt |
cuntur loci comm unes, qui tradiamurpetef/ fedlus,ut contra luxuriam, contra dupram^ i contraodiumnouercale,dehis fentithoeîo/ _' co. ^Declamabunf]Sunt complûtes dedi madones hoc argumento,de priuignoSCno/ uerca. ^ Vt ucnefîca.] QÿaR aeneno dato, morhû feceris. ^Si dcderis,maleRca] Qu^S aenenum procibo dederis,R contingatcam mori.Nammalefîcia dicunturaliqaâdo,qax malts artihus Runt,ut ueneno aut ineâtamen' ns. ^Superdaem hofpitem] Sentit Eleliam prophetam. ^Capfaces]VaRs genus olea/ item Cyprianus.t^ Cranüenim tri.ibimor.J AllaRt ad EuangehumiNiR granum framen' ti] Nam Chridus in ludsa fuitocciRis, Vlda' am,intelligic gentilitatem. ^Qas nobis fo/ nat] Nobis,ideft Crscc fcientibus, Tin^t»»»^ ~confolor,unde8lparacletus. ANTIDO T VS In haccitat libram Jadith,dC addit,Si eni tarnen placet uolumen r€cipere,quaR dubP ’ tans de autoritate haius uoluminis, cam id inter Canonicas feripturas habeat Eccledi^ Veramomnino liber bic apadliebrsos pon dus olim non habebat,in his qus uenirentin contentionem: Chaldso tarnen fermone ton/ fcriptas,inter hidorias numerabatur.Dcnii^ in Nicenafynodo in numero fandiaram fetiz ' ptararumcomputatus ed,ut tedatarHieroz ' nymus in haius Prsfatione. Apparctigiturea statequofda adhucdceaduhitafrè,neciïlnd fynodi decretum apud omnes afa recepium |
DE MONOGAMIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89
^ G^^“®*'*decretfi fucht, dubitarc fert quo animo receperit, an ut pondus haz
^^^“blignificat, cum ait, legitur computalTc. ^t 11 maxime recepit Synodus opus illud,rc/
beat in contentionc,an uteiTet exemplum ui/ duitatis.
ARGVMENTVM EPISTOLÆ SEQ^VENTIS d^*^D°*'f*^’^***'^'^^ ‘^^h®’''^^^^’’ ® d*gatnia,hoceft,fecundis nuptiis:rcfellcns eos,qui ex uerbis * h nbsp;nbsp;nbsp;P*^^’^^^^'^*^ *^^*^^*^^^ nuptias. Epiftola eft cum primis erudita QC eloqucns. Prima par cm habet laudatoriâ,ucluti per excurfum,quo fere folet uti. In fecunda tractat argumétis rem JP am.ln tertiarurfum expatiatur in locum c0muncm,de calamitatibus reru humanaru. Sed 'rum,$ feite utranep digrelTione ad propofitum argumentu accommodat,öpttmus artifex.
^lERONYMVS AD GERONTIAM VIDVAM DE MONOGAMIA ^ ueterc uia,nouam femitam quærimus,ôô in anriqua detritaqj mate
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ria,rudern artis excogitamus elegantiam:ut nec eadem fint,86 eadem i
I |aJ;^|ßütVnumiter,SC perucniendi quo cupias,multa copendia.Sacpc ad ^® *^i^i uiduas fcripfimus,00 tn exhortationem earum multa de fcripturis fan dis exempla repetentes,uarios teftimontorum flores, in unam pudiz aoæ coronam texuimus.Nunc ad Geronriam nobis ferma eft,quae quodam uatiz Cinto iutiirorû,ac deiprxfidcntis auxilio,nomen accepit.Quam auiae,matris,ami/ t3C($ probatarum in Chrifto fœminarum, nobilis turba circumftat:Quarû auia Me tronia,per quadraginta annos uidua perfeuerans, Annam nobis filiam Phanuelis x ccuagelio retuIit.Benigna mater, quartum SC decimu uiduitatis implens annum centenario uirginum choro cingitur.Soror Celerini paths Gerontia : quæ paruuz 1^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infantem,SC in fuo natam lufeepit gremio:per annos uiginti mahti fo
atio «eftitutatcrudit neptem,docês quod à matre didicit.Hæcbreui fermone perz f j ^'’^^ ^^^^^^^^ adolefcêtulam meam non prgftare Monogamiam generi fuo, led reddereinec tarn laudandam efle fi tribuat,quàm omnibus cxecrandam, fi nez ^5^^?^“®”ripracfertim cum pofthumus eius Simplicius,nomê patris refer at, SC 5 nulla fit excufatio defertae ac fine haeredibus domus, fub quorum patrocinio inter/ dum iibi libido blanditurmt quod propter intemperantiam fuam faciunt, uideanz tur lacere defiderio liberorum.Sed quid ego quafi ad retradbantem ioquor,cum au diam earn multos palatq procos, ecclefip uitare prefidioCquos certatim diabolus in nammat,ut uidux noftrx caftitatem probent,quam St nobilitas,6C forma,86 etas, oc opes faciunt cundis appetibilem:ut quanto plura funt,quæ impugnant pudici/ tlamƒ anto uidricis maiora fint praemia;’ Et quia nobis de portu egredientibus, ‘Quidam fcopulus opponitur,nc pofsimus ad pelagi tuta decurrerc,0C apofto *■az ^'quot;“^^’^ris adTimotheum prolertur autoritas, in qua de uiduis difputans, ält: Volo autem iuniores nubere,nlios procrcare,matresfamilias effe,nullam occa uonemdarc aduerfario,maledidi gratia. lam enim quxdam abierunt retro poft fa 5 tanamîoportet primum fenfum tradare prxeepti, 8C omnem loci huius continenz turn difcutere,at(Ç ita Apoftolicis ueftigiis infiftentcm,ne tranfuerfum quidcm,ut did folet/mguem in partem alteram declinare. Supra fcripferat,qualis uidua efle deberetjunius uiri uxor,quæ liberos educauit,quæ in bonis operibus habuit teftiz nioniû,quæ tribulatis de fua fubftatiola fubminiftrauit, cuius fpes deqs eft, SC quæ ^nnanet in obfecratione,8C orationibus node ac die. Poft quæ iungit contraria: ^se auté in deliciis eft,uiuens mortua eft. Statimq? infert,ut difcipulum fuum mu mat omni arte dodrinæ;Adolcfcentiores autem uiduas deuita, quæ cum lafeiuiez tint in Chrifto, nubere uolunt:habêtes damnationem quod primam fidem irritam iecerunt.Propter has igitur,quæ fomicatg funt in iniuria uiri fui Chrifti(hoc cnim ’W^spyviao-amp Græcus fermo fignificat)uult Apoftolus alterum matrimonium: præferens digamiam fornicationi,fecundS indulgentiam duntaxat, non feeSdum Imperium. Simul($ fingula teftimonq uerba tradada funt. Volo, inquit, adolefceiv tulas nubere. Cur qugfo^'quia nolo adolcfcetulas fornicari.Procreare filios. Quam ob caufam^Nc metu partus ex adulterio filios necarc cogantur.Matresfamilias cfz ft’QuareobfecrofQuia multo tolerabilius eft digamam efle,quam fcortum:0C fez ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 3 cundum
-ocr page 140-ÀD GERONTIAW:
£undüm habere uîrum,quàm plurcs adultères. In altcro eftim^nulhiartntt cônfolâ c tîohn altcro, pœna peccari cft. Sequitur, Nullam occafione dare aduerfan'o maledi di gratia : in quo breui accindo«^ præcepto,multa fimul monita continentur. Ne propofitum uidiiæ exquifitior cultus infamet. Nc oculorum nutibus 0^ hilaritate uultus,iuuenum poll fe greges trahat. Ne aliud ucrbo,aliud habitupolliccatur,amp;; conucniat ei ueruculus ille uulgatus: Rifiqôi arguto quiddam promifit ocello.
4 Atep ut omnes nubendi caufas breui iermone concluderet, cur hoc præcepilfd ofte ndiqdiecns, lam enim quaedam abierunt retro poft fatana.Ideo ergo fecunda, 66 (ft neeeße eft) tertia incôtinentibus aperit matrimonia:ut à fatana abftrahat,irt magis mulierc qualicCq; uiro tundam faciat efle, q? diabolo. Sed 06 ad Corinthios tale quid loquitur:Dico autem innuptis 06 uiduis, bon Urn eft illis,fi ficpermanfe/ rint ut ego. Siautem non fe continent,nubantrmelius eft enim nubere,^ uri.Cut ApoftolcfStatim intulit,quia peius eft urftalioqui abfolutS bonum eft, et fine coin parationepeioris,eire quod Apoftolus eft,ideft folutum,no ligatumînec feruum, fed libcrumtcogitantcm ea quæ dei funt,non ea quæ uxoris.Et protinus in confer quêtibusîMulier,inquit,alligata eft uiro,quamdiu uir eius uiuit; q» ft dormierit uit cius,libera eft;cui unit nubat,tantum in domino.Beatior autem erit,ft fiepennan/ fcKt,fcf udum conlilm mcum:puto autem q S6 ego fpiritum dei habeam. Et in hoc idem fen (us eft,quia idem ipiritus:diuerfæ epiftolæ,fed unus autor epiftoIantVf uente uiro,mulicr alligara eft,ó6 mortuo,foluta.Ergo matrimoniü uinculum eft,26 Uiduitas folutio.Vxor alligata eft uiro, 86 uir uxori alligatus eft : intantu ut fui con poris non habeat poteftarem, 86 alterutru debitum reddancnèc poflint haberepU dicitiae hber taten i, qui feruiunt dominatui nuptiarum.Quodq addidit,Tantum in dominotamputat erhnicorum coniugia,de quibus 86 Ïn alio loco dixerat,Nolite in gum duccre cum infidelibus.Quæ enim participatio iuftitiæ cum iniquitate C Äut quæ focietas luci cum tenebrisifQuæ conuentio Chrifti cum BelialCAut quæ pars fidcli cum infidehVQui confenius templo dei cu idolist Ne fcilicet aremus in boue ® 86 aftno,ne tunica nuptialis uario fit texta fubtegmine.Extemploq tollit quod c5z ceirerat,06 quafi pœniteat cum fententiæ fuæ,rctrahit:Beatior crit,fi fic permanfe rit,fuiq; hocmagis efle confilq.Quod ne contênaturuthoministipiritus fandiaU toritate confirmât,ut non indulgcns homo fragilicati carnis humanæ,fcd mA po/ ftolo (piritus fandus præcipiens audiatur.Nec fibi in co annorum puellariu debet uidua blandiri,q non minus fexagenaria eligi præcipitineq enim innuptas uel iU uenculas Cogit,utnubat,quide nuptis quoq ïoquitur:Tempus breue efqfupereft ut 86 qui habent ux or es, fic fint quafi non habeantïfedde his uiduis dilpurat,quae fuorum nutriuturalimcntis,quæ filiorum 86 nepotu ceruicibus imponunfur.Qui/ bus imperat,ut difcant domu fuam colerc,86 remunerari parentes,fufficienter eis tribuere, ut nó grauer eccl’efia,ut poflit Certis uiduis miniftrari.De quibus fcriptS eft, Honora uiduas,quæ ueræ uiduæ Ïunt:hoc eft quæ omni fuorum auxilio defti/ turæ,quæ manibus fitis laborare nô podunqquas paupertas débilitât,ætasq com licit, quibus deus ipes eft, 86 omne opus oratio.Ex quo datur intelligi,adolefcentu Jas uiduas, «xceptfs his quas excufat infirmitas, uel fuo labori, uel liberoru ac pro/ pinquorum minifterio delegari. Honor autem imprpfentiar5,uel pro elecmofyna, uel pro munere accipitur,ut eft ilIud;Presbyteri duplici honore digni habcantur, maxime qui laborant in uerbo 86 dodrina.Ét in Euangelio dominus diflerit man^ darum legis,in quo dicitur,Honora patré tuum 86 matrem tuam:no in uerborum fono,qui inopiam parentum,cafla poteft adulatione fruftrari,fed in uidus necelfa nis miniftradis debere mtclligilubente ehim domino. Ut fiiij alerent parentes pau ‘peres,86redderent beneficia fenibus,quæparuuli acceperantîferibæ S6pharifæi econcrario docebât filios,utparentibus refponderent:Corban,hoc eft donu quod altari pollicitus fum,86 in rempli dona promifi,fi tu à me acceperis cibos,uertetur , in tuum refrigeriu. Atq ira fiebar,ut egentibus patre 86 matre,iacrificium offerret ■ fifth quod facerdotes fenbæq cofumerct.Si ergo Apoftolus pauperes uiduas (easi t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ramen
-ocr page 141-DÉ MONOGAMIA
A fiunth dux adolcfcentulx funt, 06 nulla debilitate franguntur) cogit fuis manibus laborarc,ne grauetur eccleUa,ôC poffit anus uiduas fuftetaretqua excufatione uto tur qux opibus mundi affluit,quae poteft etiam aliis miniftrare,0C de inique mam monabbi facere amicos,qui pofsint cam in æterna tabernacula reciperejbimukp confidera,® uidua non eligatur,nifi unius uiri uxor, 2lt; nos putabamus iacerdotu hoctantS effe priuilegiû,ut non admittatur ad al tare, mb qui imam halbent uxo/ tem.Nonfolum enim ab officio facerdottj digamus excluditur,fed ^ ab ede^oly na ecckfia,dum indigna putatur ftipe,qux ad feeSda coiugia dcuoluu kgefaccrdotali teneatur ÔC laicus,qui tale præberc fe debet,ut poffit ebgi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' dotium,Nonenimdigitur,fi digamus fuerit. Porto ebguntur «laicw Ergo SClaicus tenetur madato,per quod ad facerdotiS peruemtur Abud eft quod uukpoftoL^liudquodco^turuelleyteoncedat^^^^^
incontinentia,non Alius uoluntatis. Vuk omi^s effe Ecu P ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^
quadeifunt,amp;Cfolutos nequa^ ultra aUigari. Sed bla en s,p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^macis
ad barathrum ftupri uiderit peruenire,digamia porrig ’ Anoftoli rez ^cumpluribusuolutaur^nodnequa^utamaredid^
S«hm,fecmdus mj-tmor ex^diamu? mm f™J Ap „^ permiferim,Cicat ^go.
ptacevu,Dico aute innuptis ÖCuiduis,bonum eu 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ft -„.„ «uberc a dm^MU^Si autemnonfe continent mW ^^^^^ ^^^^ ^^^ pennantre
unPnmuinouiduAt gt;”^'^‘l“‘‘“gîelriwdinis, apoftoliett ponit exemptam. poftu'Wttcutfeip(um;6Cpropofnpbeanw
Smautmnos mdent nolle «IMO^y^^S magis unit,51 quod pet fe bonum tim-Quam e duabus eligtmus uoluntat^ quon nbsp;^ nee Vonum eft,quia pts «11,111 quodmili eopatatione ft'’“'“AX° non uult,fed uelle eon.pellitut,imd fettin imtot Etgo ft eltgimus quod Apoftota nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^, f^^
acquic!citdetttiotaeupientibus,non Apolt gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,ft nidusfuetint,ucicl
t mis mVcteti teftamero, Semel mititatas h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exlubcndum infetiatO officiO.
Illandeligitm uxoi.Adtauti Aegyp f _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glt;DiansacMinetus,qus petpe uitgiiiKVefts Se ^^’“'““’’'^““quot;^^am^ta teginam Catthaginis,quç ttnlaceidMuui^ntótcmaicefra • . Sj^ Hifdtubalisuxotc,qus appiehen magis itdeienoluit,^ Uiatbs^“^„^pi^* incendia,ne pudicitis damns lnuttllt;,mnnlibar.s,infubeauinfe^pts,^P.^^^^^^^^
ftnnicdKEueietia,qns ainiffa g „„.„am qus potes de primo conttalouinia ’»»«t-Ac’tctttitoWofeiiiwntcon^
wl;:^:Âlquot;p^îcWatnetiambatbatis^eta^^^^^ SS=!£iÄS2ÄiS5^ÄS
v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„avnu\iscatis\iberis,TOanemoïtuxfuntïez
ÇWIxAuÇEoQXïsXmWCO teuCibUS^aCXÏVVXtU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Aiof^f’iot-c’ÇV «V
biibiixeiftiatinonpotuit miette captiuitas.boemMionanobilts lictet, amp;exz pe,ieóti\tetuinuiinm,quspriotemautbonnmpetdtdit,antma\ntnexpettaeft, mtutfuineonttatudietamdeUacetenitatutfQuodftftattmfeeundntnpetdidez tit.fottittiK «,K«ium5 «. Itffltdoimicttl.mqwttu“ qutnwmque piocedet
-ocr page 142-ÿi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD GERONTIAM''
Ut nihil fit qüó à meretricibus differatc’Omni rationc uiduae prouidédum eftïnc« f ftitatis primos excedat limites.Quos fi exceiTeritjóó uerecudiam ruperitmatrona/ lemn'n omnem debacchabitur luxuriam,ira ut prophetam mereatur audire dicciv tem.‘Facics meretricis fadta eft tibijmpudorata es tu. Quid igiturfDamnamus fe^ cOda maçrimonia C Minime, fed prima laudamus. Äbiicimus de eedefia digamos i AbßtiSed monogamos ad continentie prouocamus. In area Noe non folümmun da, fed 56 immunda fuerunt animalia.Habuit hominesjhabuit 86 ferp entes. Indo/ mo quoep magnagt;uafa diuerfa funt:alia in honorem, alia in cotumeliam. Eft crater ad bibendum, eft 06 matula ad fecretiora nature.Nam cum in femente terrg bonX centefimum 86 fexagefimum 86 trigefimum frudum,euangelia doceant,86 cenft/ narius pro uirginitatis corona,primum gradum teneat:fexagenarius pro laborer duarum, in fecundo fit numero:tricenarius foedera nuptiarum, ipfa digitorum con iundlione teftetur, digamia in quo erit numeroCimó extra numern. Certe in bon» 8 terra non oritur, fed in uepribus, 86 fpinetis uulpium, quæ Herodi impiifsimo com parantur,ut in eo fe putet effe laudabilem, fi fcortis melior fit, ft publicarum libim num uidimas fupcret,fi unifitproftituta,nonpluribus.Rem didurus fum increri bilem,fed multorum teftimoniis approbabo. Ante annos plurimos,cum in chariis ecdcfiafticis iuuarem DamafumRomanse urbis epifcopum, 86 orientis atijoccP dentis fynodicis confultationibus refpóderem,uidi duo inter feparia, uilifsimo^ è plebe hominum comparata,unum qui uiginti fepeliftèt uxorcs, alteram que WÇ^ funum fecundum habuiffetmarirum,extremo fibi, utipfi putabant, matrimoniO copulatos.Summa omnium expedatio,uirorum pariter ac foeminarum: poften/ 2 tas rudes, quis quem prius efferret.Vicit marifus,86 torius urbis populo conflueiy re, coronatus 86 palmam tenens adoreamq?, per fingulos fibi acclamantes, uxor» multinubæ feretrû praccedebat-Quid dicemus tali muheriVNempe illud,quod do/ minus Samaritanx : Vigintiduos habuifti maritos,86 ifte à quo fepelieris, noncit tuus.Itacp obfecro te religiofa in Chrifto filia,ut teftimonia ifta no noueris,quÆiis P incontinentibus, 86 miferis fubuenitur, fed ilia potius Iedites,quibus pudicitia co/ ronatur. Sufficit tibi quod primum perdidifti uirginitatis gradum, 86 per ternuuc/ nifti ad f^cundS, id eft, per officium coniugale, ad uiduitatis continentiS.Extrema, imo abieda,ne cogites,nec aliéna et longe pofita excpla perquiras.Habes auiam, matrem, 86 amitam.Quarum tibi abundans imitatio atq; dodrina, 86 præceptaui/ uendi, norma uirtutum eft. Si enim multæ in coniugio,uiuentibus adhuc uiris,in/ telligunt illud Apoftoli:Omnia licent, fed non omnia expediunt,86 caftrat fc pro/ pter régna cœlorum, uel à fecunda natiuitate poft lauacrum ex confenfu, uel pon nuptias ex ardore fidei,cur uidua qua: iudicio dei uirum habere defiit,n5 illudlx/ tabunda cogeminef:Dominus dedit,dominus abftulit, 86 oblatam occafionemar/ ripiat libertatis, ut fui corporis habeat poteftatem nee rurfum ancilla fiat hominis. Et certe multo laboriofius eft, non frui eo quod habeas, $ defiderare,quod amift/ ris.Vnde 86 uirginitas in eo facilior eft, quod carnis incentiua non nouit, 86 uidui/ tas in eo folicitior, quod prateritas animo recolit uoluptates:maxime fi fe uirS pm tet perdidifte, non præmiftfte : quorum alterum doloris, alterum gaudq eft. Primi 10 hominis creatura nos doCeat,plures nuptias rcfutare. Vnus Ada 86 unaEua,imo una ex eo cofta feparatur in fœminâ. Rurfum«^ quod diuifum fuerat,nuptiis copu Iatur,dicente fcriptura:Erunt duo in carnê unam:no in duas,nec in treis. Propter q, relinquet homo patrê 86 matrê, 86 adhgrebit uxori fuc, certe no uxoribus.Quod teftimoniu Paulus ediffierens, ad Chriftu refcrt 86 ad eedefia, ut primus Adam tn , carne, fecundus in fpiritu Monogamus fit. Sit una Eua,mater cundorû uiuentiû, 86 una eedefia parens omniu ChriftianorS. Sicut illa maledidus Lamech in duas diuifit uxores,fic hanc haretici in plures eedefias lacérât, quç iuxtaApocalypfim Ioannis, fynagoga magis diaboli appelkndp funt, cp Chrifti cóciliabuIa.Legimus in carminu hbro:fexaginta funt regin a, 86 odoginta cocubina,86 adolefcentuk, quarum non eft numerus. Vna eft columba mea,perfeda mca;una eft matri ka,
-ocr page 143-DE JWONOGAMIA
9Î
1 deda gem'tnd fux.Äd quam fen'bit idem loannes cpiftolam: Senior eledæ demi næ,ôô nlijs eius.Sed K in arcam quam Petrus apoftolus fub typo interpretatur ec clefîæ,Noe cum tribus blijs, fin gul as, non binas uxores introduxit. Eriarn de imz mundi's animalibus bina fumuntur, mafculus 06 foemma, ut ne in bellijs quidem, ferpentibusq,crocodilis aclacertis,digamialiabeat locum. Qiiodfi deimmundis fcptenaponuntur,id ell,imparia,ÓC in hoe uirgmi'tatis ac pudicitig palma monftra tur. Egreffus emm de area Noe,deo uidimas immolauit ï non uricp de pan',fed de impari numero,quia alterum foetibus atq; coiugio, alterum facrifido præparatum eft.Atpatn'archæ non fingulas habuerunt uxores.Imó Slt; cocubinas habuere plu? rimas.Et,ne hoe paru fit:Dauid multas,86 Solomon habuit innumerabiles » lud.as ad Thamarjquafi ad fcortum ingreditur. Et ïuxta oeddentem literam, Ofee proz pheanó folummeretrici,fed eriarn adultéra’ copulatur. Quod fi 86 nobis lure con ceditur, adhinniamus ad omnes fœminas,ô6 m exemplü Sodomæ 86 Gomorrhæ, ab ultimo die deprehendamur uendentes 86 ementes, nubentes 86 nuptui tradenz tes, 86 tune fit finis coniugij,quando terminus uitae. Quod 86 fi poft diluuiü,86 anz te diluuium uiguit ifta fente tia : Crefdte 86 multiplicamini, 86 replete terramZquid ad nos,inquos fines feculorum decurrerunt,quibus dicitur: Tempus breue eft,8C iam fecuris ad radices arborum pofita eft,quæ fyluam legis 86 nuptiarum euangez lica caftitatefuccidatC’Tempus amplexandi, 86 tempus longe fieri ab amplexibus, Hieremias captiuitate propinqua,uxorem prohibetur accipere.Ezechiel in Baby loneynortua eft,inquit,uxor mea, 86 apertü eft os meum. Nee dudurus uxorem, necillequi duxcragpolfunt in opere coiugali libere prophetare.Olim gloriac erat ilium audire uerficulum:Filij tui ficut nouellæ oliuarum,in dreumitu menfx tuæî 66 uideas filios filiorum tuorum.Nunc de continentibus dicitur: Qui adhæret doz n»no,unus fpirit’ eft.Et, adhpfit anima mea poft te, me fufcepit dextera tua.Tunc oculum pro oculo,nunc uerberanti maxilla, prgbemus 86 altera.Illo tempore bella S gribus dicebatur, Accingere gladio tuo fuper femur tuS potêtifsimc:modo audit Eetrus, Conde gladiu tuum inuagina:qui emm gladio percutit,gladio morietur. Hac dicimus non feparates legem 86 euangeliS, ut Mardon calüniatur, fed unum ** at^ eundem fufdpientes deum, qui pro uarietate temporum atq; caufarum princi pwm 86 finis,ferit,ut metat:plantat,ut habeat quod fuccidat.Iacit fundamentum, ut ædifi'cationi,confummato feculo,culmen imponat. Alioqui fi ad facramenta ue niamus 86 futurorum typos, non noftro arbitrio,fed Apoftolo dilTerente: Agar 86 bara,uel mons Sina 86 Sion, duo teftaméta fignificant.Lia lippientibus oculis, 86 Rachel quam lacob amabat plurimum, fynagogam ccclcfiamq? teftantur. Vnde 86 ^ ^ Annaprius fterilis, Fenennæ ubertate foecundior eft. Licet 86 Monogamia nos uaac 86 Rebecca praccelTerit, cuius folius partus domini reuelatio eft. Nee ulla alia teminaru deum per feipfam confulit. Quid loquar de Thamar,quæ Efron 86 Pha fes geminos fudit infantesrin quorum natiuitate diuifa maceria,duos populos fez parauit:Edigatamanus coccino,confcientiam ludxorum iam tune Chrifti paflio ^^yefperfit.Ac de fcorto prophetico, cuius fimilitudo uel ecclefiâ fignificat de gen tibus congregatam,uel(quod ipfi loco magis c6uenit)fynagogam primum aflum ptam deidololatris per Abraham 86 Moyfen: Deinde poft adulterium,amp;6 negatio ^em faluatoris,fedentem plurimo tempore fine altari, facerdotibus ac prophetis, ’’‘fi priftini confortium praeftolantcm, ut poftquam fubintrauerit plénitude»
^^ ®®®‘® Ifrael faluus fiat. Quafi in breui tabella latifsimos terrarû fitus o Eendere uoluf,ut perga ad alias quçftiunculas,quarû prima de Anna: côfilio eft» öola ne perpétua mœrens carpcre iuuentaç’
dulceis natos, Veneris nee præmia norisc* d cinerem,aut manes credis curare fepultosï’
Cui breuiter refpondeat ipfa quæ paflà eft: lu lachrymis cuida mds, tu prima furentem Elisgermanamalisonera5,attjobijcishôfti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; -
Non
■.f
-ocr page 144-94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AD SERONTIAM
Non licuit thalami expertem fine crimine uitam D egere more feræ, taleis nee tangere curas.
Non feruata fides einen' promifia Sicheio.
Proponis mihi gaudia nuptiarû,ego tibi opponam,pyram,gladium,6^ incêdiutti* Non tantum boni eft in nuptijs quod fperamus,quantum mali, quod aceiderepo tcft,óó tim ends eft.Libido tranfarta femper fui relinquitpoenitudincm,nunquafl’ fatiatur,ÓC extinda redaccenditur.Vfu crefeigôd deficienee rationi paregquaeiny petu ducitur. Sed dices: Amplac opes Slt; difpenfatio rei familiaris egent autontate uiri. Scilicet perierunt domus cœlibum,ÔC nifi cum feruulis tuis ipfa feruieris,feffli liac tux imperare no poteris. Auia tua,mater 06 amita, nónne autoritatis priftinat, honoris^ maioris funt,dum eas amp;C tota prouincia, ÔC ecclcfiarum principes fufp^ ciuntÆrgo milites 06 peregrinantcs,fine uxoribus iua hoipitiola non regunt t* 2^ nee inuitant ad conuiuia,nec inuitanturfQuafi non pofsis probatæ stans habete famulos,uel Iibertos,in quorum nutrita es manibus,qui præfint domui, ad publie cum reipondeant,tributa perfolu5t:qui te fufpiciant,ut patronâ:diligant,utalunv nam,uenerentur,ut fandam.Quære primum regnum dei,óó fisc omnia adtjeien/ tur tibi. Si de uefte cogitaueris,lilia tibi de euangelio proponuntur. Si de cibo^ti^ mittens ad aues qus non ferunt, neque metunt,óó pater tuus cœleftis pafcitiHas. Quants uirgines 06 uidus abfqj ulla forde rumoris,fuam fubftantiolamgubcma^ runt Cquot; Caue nc iungaris adolefcentulis,nc his adhsreas, propter quos Äpoftolus concedit fecunda matrimonia,66 fuftineas in media tranquillitate naufragium. Si Timotheo dicitur:Adolefcêtiores uiduas deuita. Et iterum: Ama anus,utmatrcs, adolefcentulas, ut forores cum omni caftitatc, quare tu me commonentem non au diasC Fuge perfonas, in quibus poteft mais conuerfationis efte fufpitio,nec para/ turn habeas illud è triuio,fufficit mihi confeiêtia mea,non euro quid de me loquan tur homines.Et certe Apoftolus prouidebat bona, non tantû coram dco/edehain corâ hominibus,ne per ilium nomê dei blafphemaretur in gêtibus.Habebatutitj P poteftatem fororê mulicrem circumducendi,fed nolebat fe iudicari ab infidelicon fcientia. Et quum poftet de euangelio uiucre,diebus ac nodibus laborabatmant/ bus fuis,ne quem grauaret credentium.Si fcandalizat, inquit, efea fra tremen ster num carnem non manducabo. Dicamus 06 nos:Si fcâdalizat foror,uel frater,non un um 06 alterum,fed totam ecclefiam,nec fororem uidebo,nec fratrem.MeliuscU rem familiärem minui,quam falutem anims perire.Melius eft amittere,quod(ucb mus,nolimus)aliquando periturum eft. Melius eft iponte dimittere,quàm id amit tere,pro quo omnia dimittenda funt.Quis noftrum,non dicam cubitü, quoden^ me eft,fed unius unciols decimam partem adtjeere poteft ad ftaturam fiîamÆt fo liciti fumus quid maducemus,aut quid bibamus C Nc cogitemus ergo de craftino* Sufficit dici malitia fua.Iacob fratrem fugiens,magnis in patris domo diuitqs dere licftis,nudus pergit in Mefopotamia, 06ut nobis fortitudinis prsberet exemplum, lapide capiti fuppofito,uidit fcalam ad coelum ufe^ fubrclt;ftam,06 dominu inniten/ tem fuper eam,per quam afcendebant angeli,ó6 defccndebant,ut nec peccator de/ fperet falutem,nec iuftus de fua uirtute fecurus fit.Atq,ut multa prstereain( neq; enim tempus eft, ut alïumpti teftimontj omnia ediireram)poft annos uiginti diues dominus,06 pater ditior,qui dudum lordanem in baculo tranfierat,cum tribus tur mis gregum in patria reuertitur. Apoftoli toto orbe peregrini, no ss in zona,non uirgam in manu, non caligas habucre in pedibus,06 tarnen dicere poterant : Nm“ habentes,ô6 omnia poftïdentes.06, Aurum 86 argêtum non eft nobis,quod autem habemus,hoc tibi damus:in nomine lefu Chrifti Nazarcni,furge 06 ambula. Nou enim erant diuitiarum farcina prsgrauati, 86 idco ftantcs cum Helia in foranune petrs,per anguftias acus tranfire poterant, 86 pofteriora domini cotemplari.Nos uero ardemus auaricia,86 contra pecunias difputantes, auro finum expandifflus, nihilcj nobis fatis eft.Et illud,quod de Megarenfibus dicitur, iure miferis coapt^ ri poteft ; Aedificant quafi femper uiduri ï uiuunt quaft altera die morituri.E^
-ocr page 145-D B . M.O N.O G A MI A
»hxcfoimu5,qmdominiuctbisno«edimus K^aæ^^^^^^
o«i^B^lt;»ddgt;««««gt;nAbœl^^*.g^^
fpatia poUicetur. Nemo emm tam fra i s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vndc fubrepit obliuio condition!s nonputetfeunum adhuc annu clic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;^ eri gatur in f«perbiatn,SC animo fuæ utterrenumanimal,06 lam lama nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 ^^^^^ difputo.Qui tenebat, cœlumtcncat. Verum quid ago^radanam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^^ quem dominus 14 demcdiofit,ÔCnonmtelhgimus Antichr^m PP ^^^§„5 34 Sutrientibusin Wus Chtiftus interbeiet fpintu oris fui . Vxh p S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miferiarum pauca .ilhdiequorumutrûq deijudibus nupuar^^^^^^
wreuniQuodrari hueufqs refidemus,non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^^^ occuparunt. Quicz
cftlnnumerabiles ÔCferocifsimæ natione^un nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^ includitur, Quadus,
quidintetalpesamp;CPyrcnaeumeft, quoducca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s,Bur2Ûdiones,Alcmani, 1^
Vuandalus,Saïmata,Halani,Gipedes, Her , nbsp;nbsp;nbsp;Btenim Aifur uenit cum iUis. 16
^Çolugêdarefpublica)hoftes Pannonq u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{dbuerfa eft, amp;C in eedefia multa Magoutiacumnobûis quodam ciuitas,capt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deleti.Remorum urbs prx 17 hominummiliatrucidata-Vangioneslong . nbsp;nbsp;nbsp;^^jni,Tornacus,Ncmete,Ar çotens,?imbiani, Attiebatx,extremiq b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uouemq populorum Lu^unen 13 in Germamam. Aq«^ nbsp;nbsp;nbsp;|^^^ populata funt cunda.Ç^uas ÔC ïis,ÔCNwljonenris prouincix,prêter pau nbsp;nbsp;nbsp;«- ^^L lachrymis Tolofsc faccre ipfasforis gladius, intus uaftat fames.Nonpoffum^ ®“^Vî'^5T*'î^'^^'quot;?^'’'“°’'îïSa«otidic?ontrc^^ runt.lpfæHüpaniæiamiamcpperitur3e,q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1 femner timoré patiuntur.
Cxicrataceo,ncuidear de deidefperaie cl ' annos tri2inta,fradoDanubq pesluiias,non étant noftra,quç noftva fun ^ P„nabatur. Arucrunt uetuftateW limite,inmedqsRomam imperil ’^ W^ nbsp;nbsp;^fuRate ÔC obfidione generati non de K duvmx.Praiter paucos feues,omnes m c p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nke credet*^Ouedignofermonc
1 fidetabant,quamnon nouerantlibcrtatem.f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gloria fed pro falute pu
Korte comprebendeneRomamin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eunda fupeUedile uitamredimetc gnare ï Imo ne pugnare quidem, fed auro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P feeler e (emibarbari acci Quodnonuitioprincipum,quiuelreligm1^^^J^^^. J^^^^eos .Aeterno quond^ 19 XSXttaWeX.quodG*^^^^^^^^
nedusinpatriam,infuo regno oceubuit.Rtutriu q, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noUra qux amitimus, üigabsfuntNuncut omnianrofpero fine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 omanx urbis,ardens nonWmus quoduiftisboftibus ^nferamus.PotentiarnRom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^utemus xi
noetadefaibens air. Quidfatis eït,fiRomaparum eamp;CQuoAnosau
óo^vo.t^vdfaVuum eft JlK.on\^pevitlt;; b\onmihvïi\vngüx centum but,oiacç centum, T aYduox^omues cAptovum dicer e çcenas,
x\,çtïkuM^VmÀt,x.Àm\oc\u^tvbvis,c\uàm-iuàvcntvbns,-aivi % »encodetnibi cV^a ^vv.nokn.tÏQus,\mo ntcaudentfcus nobis ftcY£, lt;\ux paum • P çç_àolt;^bj?5^'^’^^»
-ocr page 146-ÿé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPIST. AD GEROMTIAM SCHOLIA
tibi rauco fonitu buedna cocrcpabit,ut quas habes pronubas,habeas fortefugtw' ^ tes. A ut quibus dehcijs affluas, quae pofleflionum tuanim reditus perdidift^ Q“^ obfeflam familiolam tuam,motbo 86 fame ccrnis contabefceref Sed abfit,utdete taha fennam, ut fimftrum fulpicer de ea,quæ fuam domino animam confecrauit Non tam tibi, cp lub tuo nomine alijs fum loquutus,quac odofæ ÔC curiofx,arque uerbofae domos cireSeunt mattonarum, quarum deus uenter eft, 86 gloria in con' fufionc earum, quae nihil aliud de feripturis, nifi digamiæ praccepta nouerût,qu^ in alieno corpore, fua defideria confolantur,ut quod ipfæ feccrunt, alias facereu^ deant,8ó malarum focietate palpentur. Quarum cum impudentiam 8ó proponno^ nes,apoftolicarum fententiarum interpretatione contriuerisflegito quomodotibi in uiduitate feruanda uiuendum fit,Iibrum ad Euftochium De uirginitate fcruaiv da, 8ó alios ad Furiam atep Saluinam:quarum altera Probi quondam confulis niP , rus,altera Gildonis,qui Africam tenuiqfilia eft. Hic libellus De monogamia/uu , nomine tuo titulum poflidebit»
|
N uctcre uia.] Id iÏgnificat,quod ;in Arte poëtica prscipit Horatiz ^us,utuulgatuni6i amultis trada ' turn argumêtum,ita tra«flemus,ut nouü reddatur.Publica materies, priuati iuris crit, amp;nbsp;caetera. Via publica eft, quamGraci uocant ^wfiftti, quod pop ulus per earn ambulet.nâ mw Atticis populus eft. Semita uiaeft anguftior,ôe à publica diuerz tens. i^[ Ad Gerontiam.] Nomen huiusfoemi naeuarie feriptû reperitur in omnibus exemz plaribus:quaedam habent Geruntiam,quæz darn Gcrutiam,quædam Agcrochiam,Blia Achcrufiam. Ncc magnopere pertinebat ad rem, quo nomine uocarctur, nifi quod mox fubijcit,Qiiæ quodam uaticimo futurorum, aedei præfidétis auxilio,nomen accepit.For tafle legcndum,Gyrutiam: propter id quod mox fcquitur,Ciyâ matris,auiæ,amitæq5 pro batarum in Chrifto foeminarum,nobilis in Chrifto turba circumftat. Gyrus enim circuz luseft.AutGcrutiäjUe à Graeco fermoneduz catur, ^i/«f enim Graecc honoré aepraemium fignificat. Aut cer te Agerufiam,a Græco uerz bo iyeifu, quod eft congregoamp;concilio.Inucz nio 8tapudOrofium,Gerontium quendam, à quo Conftans Conftantini films interfedus eft. Vnde Gerontia dida uideri potcft,ab hoz nore:àquouetcrcsdixere yi/tfla. Honorifieü autem totegregijs foeminis cingi. ^ Quarum * auia. ] Ne intelligas hancefle auiamcarum, quas modo nominauinfed quarum,pofuit di ftributiuc,pro inter quas,flue ex quibus:uez luti quum dicimus,Qyorum fuit Plato,id eft de quorum numéro fuit. Hf S oror Celerini pa tris. ]Et hic locus in omnibus,quæ quidem ui derim,exéplaribus dcprauatus habctur:uez rum non obfcuru eft,quo modo reftituendus fit.Nimirum ut legas,Soror Celerini patris, quae Gerôtiam nutriuit infantem,8t in fuo naz tam fufcepit gremio,pcr annos uiginti,mariti folatio deftituta:eruditneptem,quoda matre didicit. Siquidem auia Gerötiae, Metronia uo cabatur, mater Benigna,pater Cclerinus:az inita,hoc€ft,foror patris, educauit nepte Gez |
SCHOLIA rontiam. Nifi quod opinor afleriptum w» nomen ami tae, quæ Agerontia,aut fimileqwP piam,di(ftauidctur. qfQyodamatre.]Ince fum an â matre Gerontiæ,an à fua, fed ueri^ milius eft hüc à forore didicifle,quodnept^ doceret fuam. qfPofthumus. ]Pofthumino cantur,quipatre defundonafcutur. Marin» igitur Gerontiæ Simplicius eftdidusiqno nomé inditö cftfiliOjUtpatremrefcrretctiaWj nomine,nec uideretur perdidifTe fuS Simp**' cium mater. ^Locihuius continentiâ.jto tinentiam uocat,non matcriam,ut uulgus 10 quitur indod:um,fed c0tiguitatcm:connnon cnimdicitur,quod adhæret amp;nbsp;con tingit'^ ’ tit autem,fe uclle explicate, quæ locum hun proximo præcedunt, K quæ fequuntur, qo melius ineelligatur. «Hquot; Ne tranfuerfum qn dem. ] Vnguem latum intelligit, quod prou bio folct dici,prominimofpatio. CEoeem àa/a^fnnâimri, GræCUS f.f. ] S’fVif/âp^CÜh^^^^ modiflïme reddi poflè,fi dixerimus lafdW j Vocemcompofitaputant, ar«/»« « y^wAjflu^ eft auferre,amp; »(»»'«jideft habenæ:ut translat fit ab animantibus brutis,quæ frcno ud W nis rcuulfis fuo ferStur arbitrio,amp; paftuiuo cientianon obtéperanthabenis.Siueà quodeft durij,proptcrca quodiam intrap' biles fint,nccregi poflint.Deinde præ^o»^ 4«T«,addita in compofitione, fignificat inlt;^o modum allquod cius qui apponitur in ^ni uo.Siquidem haec praepofitio, quotieS hun^ afcifcitcafum,rcddit uerbum rclatio0»®y fignificarinmalampartem,ut lnHuffnf«^ ralt;/lt;ffl/e/iM, idcft fentio in contemptö alicugt;^’ amp;nbsp;fero fuffragium aducrfus hüc autiHuniu® àajarf’ii’iüt/'^ }camp;'^‘’vgt; cft lafciuircin c5tunid*^ KiniuriS Chrifti,fcu fcrocire aducrfus Cn^ ftum,cuius prætextualitaefuntufqj adintö“ per antiâ. Ambrofius utitur huiufmodi uan lationc. Cum enim in delidjs egcrintin Chr^ fto,nubefeuolunt.Proinde miror,und£ inu ierithocuerbu Fornlcatæ fuerint.MagisQ*“ draf quod habetur in æditiÔcuulgata,Ltixu^ natac. Aliud enim luxuria,almd libido-SJ den» |
IN EPIST. AD GERONTIAM SCHOLIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97
|
A dchiscopiofius dilTeruimus in Annotadoniz bus noftns in Nouum id tarnen turn æditis. . f Rifit amp;nbsp;arguto] Verfus eft ex Elegiis amaz * tonisOuidij. 5; in houe5talino]Hocludæis eratprohibitû,ne ararentin boue Si afino,ut patet Deuceronomij capite uigefimo: que loz cum diuus Hieronymus traxitad aUegonam imparis matrimonij : fie enim uocauitfupez rius,quod fidelem copulat cum infideli.lt;lf Ne tunicanuptialis ] Eft ineodem capite:ne fas effet uti uefte partim ex lana,partim ex lino contexta. ^Non minus fexagenariam ] Pauz lus inEpiftolaad Timotheum prima, capite quinto,uetat ne qua uidua recipiatur in mini fteriûecclefiæ,minor fexagintaannis.^ Quæ uere uiduæ funt ] Refpexit ad etymologiâ uer, bi,nam Latinis prifcis, uiduarc,cratfpoliare amp;orbare. Vnde amp;nbsp;uiduertatem,calamitatem appellàt.EtGræcis f^ifa dicitur,à Wquot;j quod eftfeparo,aura ^«f«, quod eftgaudium, àx7 i»liffxlt;riti, quafifitomnibus obledamcntis or ^^oi'banjln Euangclio Matthad capi te uigclimoquinto, t^iftp ]egitur,idcft donû. ^eronymus hic Hebraicam addidit uoeem ty quodeafignificet,non quoduis donû, lcd propricquod templo dicatur. VndeSi loz cum in quo dona huiufmodi fer uabâtur, corz Î banamuocabant. Hflnferiarû officium]Infe nas parentaliauocant,ab inferêdo ultimum f ?, ^®'^°’’^gt;Q*’cm cognati exhibent dez P undtis,Vetat autem lex Mofaica,faccrdotcm c?.^®™'?®’’**’^!*.*’®^“”*^’'*^»*’!^ iJ’^o*'’S,matris, miæScfororis,fiuirgofucrit. irCaftitaté rez péritperditricem] Vcl quia debilitato corpo ccjUd quiaimpia fit,Si nihil conferens ad faz lutem.^[HierophantajGræce li^nfniirluif dici ’5”* 9^^^*f ^ordinatmyfteria facrorum: au w facrû,6i fxlvu oftendo.PonirurSipro acrihco,nonnûquam pro ædituo. ^ Euirat uirumjlta quidem confentiuntexemplaria. f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arbitror,euiratur:ut inz K ?^®^^æ’'°phâtam,hoc eft facerdotê,apud t. cnicfescaftrari,8iexecari,ne libidine con taniinctur.’cuiufmodi funcGalli Cybcles faz çerdotes.At nunc nonadmittuntur,nifî hac Quotp parteintegri. ijfFlamê]Flamines crût cerdotes quidam Romæ,fic diâ:i,quafi fila* ten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’” lummo uertice lança fila gefta ^^ t. Alfi putant à pileo dilt;ftos,quafi pileamP op?' Î’^auri Aegyp tq ] A pim bouem intelliz S gt;que ohm Aegyptq numinis loco eolebât. S a S^^P^^finulta Herodotus in Thalia.^ Ve æuirginesi Vcftales uocâtur,quæ sternum æ'’“abant,hariim fi qua inceftus conz jî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defodicbatur.De quibus co Piofinîme Plutarchusin uita Nu ms. De faz fcrdotelexextatapud Scnecâ,Saccrdospu' a fit e puris,cafta è caftis. if ApollinisjDc ftpolline8iDiana teftatur Horatius in OdiS: lanam teneræ dicite uirgines, mtonfum pueri dicite Cinthium. T Imionisqi Achiuæ]Opinor legendum Arz |
giuæ,pro Achiuæ: cuius mentionem facit Si Vcrgiiius. ifRcginam Carthaginis] Didoz nem intclligit.quæ cum procum Hiarbâ fpre* uilîet,8i ab Aencadefereretur,gladiura adcz git peeftori: mon malens,quàm procos côtem ptos rurfum fcqui,corpus exanime rogo imz pofitum,quem ipfa extruxerat. Narrat Vergi Îius in quarto Aeneidos. lt;f Hafdrubalis uxo rem] Huius meminit L.Florus in librum Titi Liuq quinquagefimûprimum:præterca Vaz lerius Maximus libro tertio,capite fecundo, Carthagine(inquit)capta,uxor Hafdrubalis exprobrata ei impietate,quod à Scipione foil fibi impetrare uitam contentus fui(I'et,dextra leuacp treis communes filios mortem non rez eufantes trahens,incendio fe flagrâtis patri» obiccit. Cstcrö Lucreti» fabula, quæ fibi fua manu necem confciuit,notior eft quam ut hic fit rccenfcnda. if GensTcuthonum]Hæc hi 7 ftorianarraturà Valerio Maximo,libro Mez morabiliû fexto,capite De pudicitia,fed pau* lo diuerfius ^ Hieronymus. Ait enim,uxores Cimbrorû à uidtore petifrc,ut uirginibus Ve* ftalibus dono mitterentur,ncc minus cafte ^ illas fe uicluras.Id cum effet ncgatum,mortis confilium ccperunt.Refert Plutarchus in ui* ta Marrj,Si Florus in Epitoma Liuianæhiftoz næ libro fcxagefimoo(ftauo,fiquis forte plez nius de his edoceri cupiet. lt;f Cereris ac Vez neris]Sufpicor hiefubeffe mcndum,ctiam(î adhunemodum conftanter habcntcxcmpla ria. Arbitror pro Veneris feriptum fuilTe Vez ftæ, quam uoeem, cum fciolus illc, quifquis fuit, in fuo Catholico non reperiffct,Veftam mutauit in Venerê. Siquidem Cercri quocp à purismulicribus facrafiebant,adco ut nefas effet uiros intereffe. ^Ipfa digitorum coniun dio] Vt nûc calculis,ita quondam digitorum notis fupputabant,ut teftatur luucnaIis,Pliz nius,8i Donatus in Adelphos Tcrcttj,hoceft explicitisautc5tradisdigitis numerû quem uolebant,fignificabât. Quæ ratio computanz di manet hodie quoq5,fed diuerfa.Porrô ucte res molliter coniundis digitis,triginta fignifi cabant:rcliquis digitis uno fuperiore prcffls, fexaginta.Porrôpoftnonaginta noucm,à fini ftraad dextram trâsferebatur fupputatio,iiP demqi digitis,fed non eadem manu,uelut in circulum eSpuratio recurrebat.Hæc ad hune locum intclligendum fatis funt: qui plura uoz letcognofccre,legatnoftra in primum aducrz fus louinianum librum fcholia. lt;f Herodi im piiffimo] Chriftus apud Lucam admonitus 8 ut fecedcrct,quodHerodcs parareteumocci dere:Itc,inquit,8d dicite uulpiiI!i,Eccc ciicio dæmonia,8d fanitatcs perficio hodie amp;nbsp;eras. Vulpes autem habent fuaslatebrasin fpinez tis.VndcuuIpesfoueas habent. Mundi amaz tores negledo fermonediuino,in diuitiisaez quiefeunt. lt;nbsp;Publicarû libidinum uidimas] lifdcm uerbis amp;nbsp;fuperius fignificauitpafTim proftitutampudicitiara. if Anteannospluri i mos |
|
98 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPI5T. AD GERONTIAM SCHOLIA mos ] Ex hoc loco apparcc,diuum Hicrony/ mu aliquando Damafo à facris libellis fuifle, quern nunc fecretariû uocant,in his quæ per/ tmentad cofuitanones fynodicas. ^ Poll tan easrudcsjNifilocus deprauatus eft,fentitto ties libertatcm reddica,mortua uxore feu ma rito.Nam rudis,uirga,qua gladiatores mif/ fionem accipiebanta fanguinario ludo. Vndc amp;nbsp;milites ab oncre militia: dimiffi,rudiarij uo cantur. Fit autem liber maritus,fi monatur _ uxor,Ä quafi rude donatur. if Qgem quis prior efferret] Elcgantius craf,uter utrum cf/ ferret, fiue uter alterum efferret. Qyaquam 8^ hæcloqucndi forma rcperiturapud autorcs fecus,quampra:cepit Laurentius Valla.No/ num eft Ä illud,quod cum de uiro amp;nbsp;fotmina loquitur,dixeritqucm quis. Cæterû efferret, pro fepelirct,elegâtiffîmedixit. Verum totus ' hie locus in excmplaribus habebatur confu/ fiffiraus,nec uno modo deprauatus. Nos col/ latis acpenficulatis dilfgenrcromnibus,itale gendum ccnfcmus:Poft tantas rudes, quem quis prior cfferrct,uicitmaritus:0itotius Vr^ bis populo confluente coronatus,amp; palmam tenens adoriamqsper fingulos fibi acclaman ces,uxoris multinubæ feretrum præcedebat. Nam ucteres gloriam feu ulctoriam,adonam uocabant: quo uerbo ufus eft Ä in O dis Hora tius:ab ador,quod illi far dicebantÆ palma, uidoris infigne wat.Porto uidori in triupho meedenti acclamabatur undiepdo triumphe. Hue lepide allufitHieronymus.Feftiuiter au temnouauitcompofitionem huius uerbi mul tinubæ,Gra:cos imitatus,®^«,^^«^««': fïcut fupe rius nouam uoeem finxit,nuptiator,cum ea nufquam fit apud aurores quod equidem me mini. If Qiiarum tibi abûdans]Si licerctab excmplaribus confentientibus diflentire,ma hm Abunde,lcgi. ^ In co facilior eft] Non/ nulli codices habcbant,in eo felicioriutraqi le JO diotolerabiiis. if Eruntduoincarncunam] Vides Hicronymu non ita citarchunc locum, nt habetur in uulgatis excmplaribus:Erunt duo in carnc una,fcd in carné unam. Sicenim fenbedam cfl'c,fatis dedafat quod fequitur, Et non in duas,nec in treis.E t Græca refpon/ dent,)(ÿà iiwiT«««^warini/ntxftlixfi. utintclligas,c ' duobus uclut unum hominem fieri matrimo hio.quanquam hunc locum nonihil torquet Hieronymus. ffQ.uanquamChrifti cocilia/ bula] Qiiid adhunc locum dicent,qui conci/ liabulum intcrpretantur diaboli concilium, quafi per confemptû dicatur cociliabulumf If Hiercmias captiuitatc prop.] Hoc legitur apud hunc prophetam capite decimofexto. ff Mortua eft,inquit] Et hunclocum nonihil torquet Hieronymus. Eft apud ipfum pro/ phetam capite uigefimoquarto: Locutus fum ergo ad populum mane,8£ mortua eft uxor » mea uefpere,8£c. ff Nedudurus uxore]Hie/ remias dudurus erar,nifi fuiffetprohibitus. Ezechiel duxerat,fed liberatus eft,ut cxplica |
retænigma. ff Modo audit Pet.] Ex hoc loW C D. Hieronymus uidctur in hac fuifle fen^“^’ ut putaret Chriftianis no licere beHareiquoo utinâ omnibus perfuafum eflet, certe minus infanircmus huiufmodi rumulcibus,quorum nullus eft finis,cum omnes fere nafcanturtf ambitione principû. ff Marcion cal. ] Hie hs refi'archa fuit Cerdonis dogmata fecutusas duo principia inter fc pugnantia finxit:eû qui deus eft legis acprophetarS,negauit patreffl effe Chrifti:quod Chrifti pater bonus eflet,» leiuftus efrcr,nÓ bonus:atcp ita feparauitkge amp;nbsp;cuangcliö, quafi nee ab codé profcdaiKilk cfletiuftitia:,hocbonitatis:autor AugurtinuS in libre Dehærcfib.ad Quotuultdeû. f^® cipio amp;nbsp;fine] Magis arridct quod in feriptis in ueniocodicife.principiumamp;flnisiuceundeni deumdicatpnncipiumamp;finem,« amp;nbsp;»:pri^“ pium inlcgc Mofaica,fine in euangelio.^ rd uente fee. ] Ita habcbatexemplaria quæuiôe rim. Verum dubiu non eft,quin legêdunifir» Fencnnæ.Helcana duas habuituxores,Anns amp;nbsp;Fcncnnâ. Anna poft diutinum tædium ß^* litatis, tandem peperit Samuelcm tantuuirm Hiftoria eft m primo Regû Iibro,cap.primö2 ff Licet amp;nbsp;monog. ] fuifamp;Græce folus, j-4quot;@' 5® iugiö fignificat:inde monogami,quifemel » uni dûtaxat nubunt.Neecnim Ifaacaliamnu buituxoré,nec Rebecca aliö uirum.f Cuius ,j folus partus]Nulli contigit grauidæ,ut dnS p rædiccret, quid effet futurû: D uo,inquit,po «^ puli ex utero tuodiuidentur,8iminor fupem bit maiorem.Et fola Rebecca per fcconfuluit dnm,quid effet quod fen tiret infantes m ute/ ro concertantes.ffDcEfrôamp;Ph.]Vidcturin contextu Hieronymi manifeftus error in Eiro pro Zaram. Confiât emm quodiuxta Martgt; cap. primo: ludas genuie Phares SZaraffl a« Thamar.Expcndanthoccruditi.lt;(f DeftorfO prop.]Eftin Ofee deuxorefornicariaKfilü® fornicatiSiS.ff DeAnnæcô.]IntelIigitinutik amp;pefniciofum cófilium.Anna fororDidus» apud Vcrg.in.iiq.Iib'Aeneid.eaminipulit® amoré Aencæ,prætextu coniugrj. ff Pronuua Sicheo ] S ie habebat omnia exéplaria,ueruni Scruius admonet legendü Sicheio,^ Sicheo, ut fitadiediuö.Hoc admonui,nequisftatitn deprauethûclocû.frPyrâ,gl.amp;inc.]Pymm, ideft rogum,quem Dido domi extruxerat ad cxuréda monuméta Aeneæ.Gladium,abillo relidû,quo fe confodit.Et incendiü,hocexhi ftoria,utopinor,addiditHieron. NamVerg' aliter rem narrat.ff SiTimotheo di.]Et huk locononnullä uimfacit D.Hieronymus.Nec enimillic agit Paulus de periculo quodimml neat pudicitiæ Timothei,fed de uiduis,quæ fint fufcipiendæ in curam ecclcfiæ,8C ecdelia^ ftica ftipe fiiftinédæ: nee eft Græce dcuita, fed FiifiuTm ideft rciicc,ac rcfuta,fiue ne admittas. ff Sororê mulierc]Hocfcribit Paulus prims ad Corin.capitcnono,quodcum Cephas,re' liquim apoftoli circuduccrent muiicres,qus fumptu$ |
IN EPIST. AD ÖERONTIAM ° lilt flccrviinurn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luDiccitï
A (ütnptusadEuangeliumfubminiftrabat,ipfc fummam uciu ^^^.^^_ iilis.Faai funt tarnennolüeritidemfacere,ut pureprædica/ Etenim Aüu^ 4 Lot.ltadolct Pannonios retChriftum abfep ulla quaftus fuipicionc. in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;garbaris. «Magontiacum] j^
lt; Vnius uneiolæ] Affis,uncia,8C estera hu/ iu(modinomina,communia funtad pôdera, Hiehfuras amp;nbsp;numéros. ^i Malina fua] k««;«, t^nod miferiâ quoep fignificat. Malum apud Latinos aliquando fignificat non uitium,fcd incômodum.Malitianonitcmiat ItaKl» apud
adiundos luuieihclvta d
”-^ÂS^”)-”VîùS emm apud ürohum g archiepifcoz fedc P^skinens-cclcbribonarum litcraz pak fede nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;js,ac multis adhuc antiz
Gracosutruncjiamp;magis cóueniebathiemi/ rum gymnai _ ’ gnjtSiPoftremo,non Ïcria.lubetenim,ncfolicitudine futuri fimus ft“^*^^“^“^ ^ft akenis clara ktcris,fed mifcri ante tempus,«calamitatcmüits du/ folum ue , innftrataiuuippe quscumaz plicemus. «In nomine Icfu]VertjafuntPe/ «fuis ‘quot;8^ _, ornni dodrins genere prsftaz tri ad claudum Actuum capitc tertio. *^De kos per .^ ^^^ ^^^.^ pvæcipueTheodoz Mcgarenfibus]Mcgar a Græca ciuitas,media tes uiro nbsp;nbsp;^^^ dum,homincm ab ipfa natuz inter Pelóp5nefum,Atticam« Boeotlam.Hi ’^'‘quot;^^i^.™anitatém,ad bonasliteras,adelo/ quondam male audiebant,id quod déclarai ra ^° . iMajnuere Atticam,fculptum acfa amp;ptoucrbium,quo diftum cft,Megarenfes quen ‘ ^^Qj^^^sbonarumliteraru ftu neq} tertios effe,neci^ quartos,ncc in ullo nu/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ parum debét,ob egregium illud ac mcro.Diaumeft autembocincos,quodsdi uio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inUentum,ftanncis typis exen ficarentmagnifice,«iidemuitamuiuerétuo/ P^ . iibros auodiUienatumaffirmât.Gens luptanamutafruenfes gaudiis uits,quafipo 0^0 ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Gallus, utpote citeriorem «nheè«,«p«»f IKiidtt» mm fruiz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;quot;“'S^^^tnu^caldmonc.Kculz ,^ munis,quibus mox carituri fumus. lt;Q»i wunauà-.deniqiCquodeftpræcipuu) tnoz tenebatdemcdio}RefértPauliuerba ex epi/ «,« nbsp;8 humSatc,modeftia,fideficGcr kola fecunda adThclfalonicêfcs capite fecum ^m q ^ ^^. ^ Germanior. lt;nbsp;Vangiones } 17 do;Tantumutquitenetnüc,tcncat,donecdc ma ’. nbsp;_ y^j^acienfes uideri uolünt. mediofiat.HocnuidamdcNeroncdiftumad “o p 4,,___MnriniaMaronishez clpiuûi.Hieronymusutdctur alvô defleftete. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reralit ex oôauo Acneidos.Hos iw».iW pro reRduufe» rdiejm ’ÄSSSo«»«» extremosot 5 Îumusiundcamp;rcfidemdictmusi «winter AV 00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feaueretur infulaBritanma,uc/ pcs amp;nbsp;PYtensum] Nam GaUiarum finis eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orbis.Bxtat,imö extabat boe nomiz monsPyrensus,quàfpeftant Hifpaniam. Al m . ^^^^^^^ cpifcopalis,quam uuV ptbus ab kalia diutduniur,Kheno a Germa/ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^^iocavBa quumbsefcribez nia-fit altero latcrcTbufcum pclagus attin/ gu macnauioppugnabatur à duobus re gunt,akero 0ceanum,ut refert Pompomus ’1™ unco oftauo Britannis principe,« Mcla.Sentitigitur uniuerfamGaUia. lt;nbsp;iJaxiîSkano imperatore,adiuuantib.« Bur dus,VandalusYBt dcnommibusbarumgcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftratibus. Deditio facta eft, uutu,?iundeuencrtnt,magnaapudfcri^to/ ^J^g^^iit^tocolumcs.poftcanoftrisCopv resfcfiocft.Satisconftat,cxukimisGer/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oopidumindigne dektu eft. mankfiuibusexorto^nonfolum^aUias.ue quot;°Ç^^«^^^^.Hs?ciuitas,ut t^oc catalog rum cuamkakam,Pannonias,Hifpamam, lt;nbsp;Ao^cus^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ealamitate iucccffit.
Gtwapctuafiffeidequibusquipkniusuoz
kt cognjccte,kgat feptimum Orofians bv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«tóJfimwnoppldum obfi
1 ftottslibm.Scbokisbremtasconuenit.«SBt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quotnamparumconueniez ulugcndardpubkcaABic muerait exda/ 5’^j^2?p\*etosa«obaes.dedifto kdaeft, mationcm,quodipfe Pannonus fimumus eO batmu^ie aitionem Britannovum tenue teftatut in Catakgo ktorum operumt ut omnibus kluis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruiuftnodi funt bttidomsoppidum,inquonatusfuit,Panno ucnvret,ciu\ta ~ nbsp;nbsp;% nbsp;nbsp;nbsp;■ aiuonis «Bur/ toBatoebconfinmm fuiffe,kbuer(um auquel in confinusPranecs^ ^Gottbis-Osanquambickcusmibinonui/ »»«lt;^^’«•^«^35^X5) detutuacarcmendo.SuÏpicor kgendutn,Bt Gabos^opebfioteski ^ tpntantmeft 0\ugcdates'.acpubkca,addkum(uiffeafctv Kquiabebum^ppidum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnoblt;? ptote patum etudito.Porto quodboftesbie non euerkim.Jenetur etiamnu § * addidit,quafiibiboftesnonfuerint,adem/ AttçutinamOuiftianiprincip gt;q _ nbsp;nbsp;nbsp;, pbafimkekteos boftes efte,quos eSuemebat xime conuemebat ambres pacis efte^iniodo tfieamicos,utpoteRomano kbdkos impe/ viereCbriftoadbsrerent.ucX décima pa tio. *\ktenvm Affur uemtYRetubt locum ex tarumpecuniaru,iokcituainu,iaDorum,p Pk\moo€kgefimoïecundo,ubicommémora culorum inkimerent ad pacem tuen am,a tó m.ukisbokiunominibus,Ydumsis,Vma/ r empubbeä bene adminiftradam,qus nunc X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bektis,Moabitis, Agarenis,Gebabtis, Am/ mteterrimumbtbum miumut,n^wumaut
ruoriitiSjAmakcbitiSjAkeuigenis^PYriiSjad tnibaeffentbebajautcettepaucibima.ïsemo
-ocr page 150-IN EPIST/AD GERONTIAM SCHOLIA
too
nefeit,Morintim altcrum minoris extruipo/ tuinc,quam obfefTum fuit:ÿ tarnen uix duos menfes ea durauitobfîdio.Necunquâ ad ma nus uentum eft. Neqj enirn unicum illud præ Iium,quo proccres aliquot Gallorumin BrP tanmam abdueti funt, nominatim exiraïus iu uenis,dux Longeuillenfis,amp; præfedus Cia/ remontanus,præliû appellari poteft.Verum hæcaliàs deplorabimus,nûc fcholiorum me/ miniflc præftitcrit. if Nemetæ]Hos nûc SpP renfes efle,dodorum conlênfus eft. Vrbs ho/ die inter Gcrmanicas haudquaquam polire/ mi nominis:neq? folum epifcopali fede infî/ gnis,uerumctiam templo admirâdæ ftrudu/ ræ,Êi regum Germaniæ fepultura nobilitata. lt;ir À rgentoratus ] Hæc ciuitas hodie inter Gcr manicas uelflorentiflimaeft,non folum opi/ bus,acnon Rhcno tantum præterfluenteji/ ' bertate perpctua,diuturna pace,quaiam 0/ Jim fub clemcntiifimo Cæfarc Maximiliano Icmper Augulk),fruuntur:uerum multo ma-gis ciuiummoribus,magiftratuum pruden/ cia, fîmul amp;nbsp;intcgritate:quorum opera fit,ut quemadmodû olimà Maflilienlîum,itanunc ab Argentoratorum rcpublica,uniuerfa uir/ tutum amp;nbsp;redeinftitutæ ciuitatis excmpla pez tere pofl'is,Adhæc,quodcgo fanèuelin pri/ ma nobilitatis parte pofucrim,in nulla genre plus honoris habetur,ucl cgrcgiæ uirtuti,uel cxcellëtibusingeniis.VndcfitjUtnon alia ma gis abandet fummis uiris,in quibus Äerudiz tionem commendat morum intcgritas,ôd mo rumintegriratem ornât eruditio.Vulgônunc Strasburgum appellant, nonnulli Argenti/ nam:cuifi quisex re nomen commutareuez lit,nôabs re dixerit Aurentinam.Huius num quafatis laudatæ urbisjaudibus diutius im/ morari libcrct,nifî uercrcr,ne quis medicat fcholiorum oblitum,fcribere panegyheum.
18 fl NoucmtppopuloTumjAtPliniusplurcsc' tiam commémorât LugdunenlîsGalliæpoz pulos. lt;[[Irruptionis Cimbricæj De qua fuz pcrius didû cft,cum deTeuthonibus loquez remurà Mario deuidis. «ffOlim àmariPon tico] Locus hic nônihil uidetur deprauatus, quâuis cotilèntiuntexcmplaria,quæ quidem uiderim. Arbitror ita fuifle feriptum à Hicro^ nymo:01im à mari Pontico,ufcp ad Alpes lu Jias,nÔfuntnoftra,quænoftrafunc:ôôpcranz nos triginta,frado Danube Iimitc,in mediis Romani imperq regiôibus pugnatur.^f Arue runt,3ic. 1 Oftenditcnim hoc malum tam diu tinum efle acuetus,ut exhauftæfînt lachryz mæ longoflcm, lt;J[Semibarban proditoris] Nilî fallor,intelligit Ruffinum,aut certe S tilL concm,de quofuperius didum eft.Eundem notauitin EpiftolaadDemetriadem. lt;Ro/
*9 mam Brcnnus]Brcnnusdux cratGaIlorû,a quibus olim Roma capta fuit. Sed hos Camil lus,dumaurumquoderatpadumappendez retur,expuliturbe.Narrat Plutarebusinui/ ta Camilli, ôd Liuius primæ Decadis hbro .
quinto. lt;J[Gailogræciam]QiiamaIio nomf ^ ne Galatiam uocant,Græciæ pars eft, quam Galli occuparant. ^ Hannibal de Hifpanis finibus j Primum cnim tranfito Contra foedus Ibero flumine,Sagûtum Hifpaniæ oppidum, Romanis focietate iundum,expugnauit.Cæ terum ipfum Hanmbalcm tempeftaté uocat-Quod autem hic narrat Hieronymus,idaca' ditpoftCannenfem pugnam,in quacecide/ runtRomanorum quadragintaquinep milia-Tantaqp Roms confternatiofuit,utlÏHanni/ bal Maharbalis confilium fequutus,cumui/ doreexerci tu redà Romam,quæiam in con/ fpcdu erat,pcrrcxinet,adumfuiirec deiftpe rio Romano. Vnde cum poeniteretHanniba/ lern,quod ea non elfer ufus occafionc,diclum eft illud : Vincere fcis Hanni bal, uidoria ud nefcis.Aut porrus cum uia Appia profedus ad Anienem fluuium,tertio ab Vrbe miliario confedit,magna omnium cöftcrnatione.Sed religionequadam abftinuit,quod dicerer,ca' piendæ Vr bis modo non dari uolütatcm,rao' don5darifacultatem,ut teftaturSdOrofius. flPyrrhum tanta] Hic rex fuit Epirotarum, ^ longo beilo côflidatus cum Romanis,qui ad uigeiïmum ab Vrbe lapidem caftra pofuit. lt;nbsp;Bonos exitusjldeft luftos. Nam Hannibal crudelis male periit,altcr ob reuerentiam Ro mansurbi habitam,in regno occubuit. Aut bonos,idcfl: fclices, quia neuter uicit Roma. Nam hocexplicantquæ fequüturiEturnul/ cp prouinciæ Romani populiucdigaks funt. ^ lt;nbsp;Alter toto orbe] Hannibalemintellige,qui apud Prufiam Bithyniæregem uenenofepef' etnlt,cum depofceretur à Romanis, f ArdeS poetajideft: Lucanus,quod fit concitatusK uchemens. ^Non mihi fi linguæ cêtum] Ma ^^ ronis carmc,mutatis aliquot uerbis,ad fuam accommodauitfententiam. lt;,f Fugituruman pugna]Elegans dilemma,quaquam id quod inferendum erat, cogitation! relinquit,utft atrocius.Eft: enim amp;nbsp;hoc rhetorici febematis genus. i^Pro Fefcennino] Ideft pro nuptial! carm!nc,dcquofuperius didumeft. flOPæ ociofæSicuriofæ] f^s uerbis defcribitPauIus uiduas,qus nÖfunt uere uidus. lt;|[Malaruffl focietate palpcntur] Ideft demulceantur.Vn de amp;nbsp;palpones uocamus adulatcres,quodaz dulantes caput dcmulccanc,amp;eodem modo blandimurcquis.Subeft autem fentétia,quæ uulgo tritilfima eft,mifcru elfe folatij genus, focium habere miferiæ.
ANTIDOTVS
In hac Epiftola duriufculc,ac pene conto/ mcl!ofc,infedatur digamiam,cum cara extra numcru ponit,ncgans illam in terra bonana/ fci,fed!n fpinetis:necpcr febonas uidcriuult fecundas nuptias,ctiam fi turpioribus ante/ ponuntur.Illudfortaflë uidebitur coutume/ liofius: Si fcortis melior fir,fi publicaruralibl dinum uidimas fupercr, fi uni proftitutalit, nonpIuhbus.EtinfincepiftoIaepaldmmalas uocac
IN EPIST, AD GERONTIAM SCHOLIA
loi
|
X uoeatdigamas’,Et malarum,inquit,focietatc palpentur. Nam eeclefia nunc tantum hono/ rem habet etiam fecSdis ac tertiis nuptiis,ut factamentum uocct.Verum diuusHterony/ mus ardentiflimo quodam amove pudicitiæ nonnunquam iniquior eft matrimonio,potif-fimum fi iteretur .Et haud fcio an ilia state ec^ clefiamatrimoniü numerarit inter facramenz ta. Gerte Dionyfius cû ex profelTo debts traz ciet,matrimoni} nullam facit mêtionem.Prs' terea neceircerat,Hieronymum in banc par / tem effe uehcmcntiorcm,quod ad libidinem fatis ipfi feriraur;amp; exoriebantur illa tempcz ftate,qut matrimonium pene anteponerêt coe libatui. Qgin hodie quoeç tbeologi quidam plusfatis,meo quide iudicio,läxanthäbenas coniugatis,cum Hieron. inter pretetur cubile immaculatü,quotics uir amp;nbsp;uxor ftudio caftiz tatis,inmatrimonio uirginitatê iraitantur. ALIVÖ . Ineadem apparetinbac fuifle fententia,ut |
cxiftimaret in lege Mofaicà iicuiffcbelligcraz ri,inEuâgeliGanon idem permitti,cum ChrP ftusiufferit Petrum recondere gladiû.Qgod utinam fimpliciter Chriftianis omnibus ciTet pêrfuafum,ut nulla purgatione fit opus,quiz bus hodie nimium placet bellum. Nam hæc Chrifti mens omnino fuiffe uidctur,ut tok/ rantiafuperent Gbriftiani,non armis. ALIVD In cadem fcribit,laicos cademlcgc teneri, qua facerdotem, nempe monogamiae.Quod nÖ accipi debet ucluti decretum,fed uelut ab argumentante didum ad prüfen tem utilita/ tem caufs. ALIVD InPaulo duas poriituoluntates;alterS,qua uoluitidquoduere probauit,boc cft monoz gamiamialtcramjquanolens uoluit : hoc cft, permifitquodnö probauit,nc quid detcrius accidcret,ut digamia. Sed bifce de rebus plu/ ra diccmus in libros aducrfus louinianum. |
ARGVMÊNTVM EPISTOLÆ SEQ_VENTIS
Ad preces amici Gaudcntq,docct quibus rudimentis imbuenda fit rudis stas puells,uirgi nitati deftmat5,prius quam boni malicp difcrimen noucrit.
HIERONYMVS AD GAVDENTIVM dePacatulx infantulae educatione.
A v S A difficiUs paruulx fcriberc,quæ no intelligit quid loquaris,eu i 1 lus animum nefeias, de cuius uolûtatepericulofepromittas,utfecun 1 dumprçclari oratoris exordium,fpcs in eamagis laudanda fit,quàm J res.Quid enirn horteris ad continentiS,que placentas deftderatç’ quæ in. finu matris garrulauocebalbutit: cui dulciorafuntmeUa,^ uerz ba; Audiat profunda Apoftoli,quç anilibus magis fabulis deleélatur^ProphetarS ænigmatafcntiat,quâtriftior gerulæ uultus exagitatÆuangelq intclligat maiefta/ tcm,ad cuius fulgura omnis mortaliû fenfus hebetatur^Vt parenti fubiieiatur hor ter,quç manu tenera ridentê uerberat matrerndtaq Pacatula noftra hoc epiftoliS P oft lectitrafufcipiat. Intérim modo literarû elemêta cognofcat,iungat fyllabas,di feat nomina,uerba confociet:atcç ut uoce tinnula ifta meditetur,proponant ei cru ftula mulfa premia, 24 quicquid guftu fuauc eft,quod uernat in floribus,quod ruti lat in gémis,quodblanditur in puppis,acceptura feftinet.Intérim ÔC tenero tentet pollice filaducere:rumpat fæpe ftamina,utaiiquâdo non rumpat:poft laborem lu/ fibus gcftiatidc matris pendeat collo,rapiat ofcula propinquorû,pfalmos mercede decantetiamet quod cogitur difcere,ut non opus fit,fed deledatioînon neceffîtas, feduoluntas. Soient quidam,cum futuramuirginemfpoponderint,pulla tunica eaminducre,amp;C fulua operire pallio,auferre linteamina,rtthil in collo,nihil in capi te aurifinercireuerabono confilio,ne habere difcat in tenero,quod poftea ponere compdUtur.Aliis ucro econtra uidetur. Quid enim,aiunt,fi ipfa non habuerit,ha i bentes alias no uidebit ? lt;®tAógt;®o-got» genus foemineum cft,multasq etiam infignis pudicitia,quamuis nulli uiroru, tarnen fibi fcimus libenter ornari.Quin potius ha bendofanetur,ÓC cernatlaudari alias,qux ifta non habeant.Meliusq; eft,ut fatiata conténat,^ non habendo habere deftderet.Tale uero quid Ôc Ïfraelitico feciffe po pulo dominü,ut cupientibus Aegyptias carnes,ufq ad naufeam 06 uomitum prg/ beret examina coturnicum,multos^ feculi prius homines,facilius carere exporta corporis uoluptate,^ eos qui à pueritia libidinem nefciant.Ab aliis enim nota calx cari,ab aliis ignota appeti.lllos uitare poenitêdo fuauitatis infidias,quas fugerunt, Hos carnis ülecebras,dulci ntülatione corporis blandiéteiSjdum mella putant,uez i 3 nena
-ocr page 152-lot
AD GAVDENTIVM
nena noxia repcrirc. Mel enim difti'llare labia meretrkis, quod ad tempus imping C guat uefeentium fauces, 06 poftea felle amarius inuemtur. Vnde £lt; in domi'ni facri nc«s,mel non offerunr, ceraq; contempta,quæ mellis hofpitium eft, oleum accen/ ditur in templo dei,quod de amahtudine exprimitur oliuarum. Pafcha quoq cum amantudinibus comedi in azymis fynceritatis 00 ueritatis,quas qui habucrit,infc culo perfecutionem fuftinebit. Vnde £lt; propheta myftice cantat : Sedebam fobs, quia amatitudine repletus fum. Quid iguirr;' Luxuriandum eft in adolefcentia, ul poftea luxuria fortius contemnaturC’Abfit uero,inquiunt.Vnufquifq? enim in qua uocatione uocatus eft,in eapermaneat. Circumcifus quis,ideft uirgo uocatus eft, iron adducatpræputium,hoceft,non quæratpelliceas tunicas nuptiarum, quitus Ada eiecftus de paradifo uirginitatis,indutus eft.In praeputio quis uocatus eft, hoc eft,habens uxorem, Ô6 matrimony pelle circumdatus, non quærat uirginitatis Si æternæ pudicitiæ nuditatem, quam femel habere delluit, fed utatur uafe fuo in fam 3 cftificatione 06 pudicitia,bibattç de fontibus fuis, 06 non quaerat cifternas luparum difsipatas, quæ purifsimas aquas pudicitiæ continere non polTunt. Vnde 26 idem Paulus in codem capitulo,dc uirginitatc 86 nuptiis difputans, feruos carnis uocat in matrimonio conftirutos.Liberos cos,qui abfq? iugo nuptiarum tota domino fet uiunt libcrtatc. Qiiod loquimur,non in uniuerfumloquimur, fed in parte tradia/ mus:nec de omnibus,fed de quibufdam dicimus. Ad utrunq? enim fexum,nonfo lum ad uas infirmum,nofter fermo dirigirur.Virgo cs,quid te mulieris deledatfo/ cictasCQuid fragilem 86 futilem ratem magnis committis flucftibus, 86 grande peri culum nauigationis incertæ fecurus afcendis ^ Ne 16is quid defideres, 86 tarnen fie eis iungcris, quafi aut ante defideraucris, aut(ut leuifsime dicam)poftea defidera/ turus fis.Sed ad minifterium ifte fexus eft aptior. Eligc ergo anum déformé, elige probatæ in domino continêtiæ.Quid te adolefcentula,quid pulchra;quid luxurio/ fa dck’Ciat;Vreris balneis,cute nitida, rubicundis genis incedis,carnibus uefceris, affluis diuitiis,prcciofa uefte circudaris, 86 iuxta ferpentem mortiferum fecure dor n mire te credisç'Atnon habitas in eodem hofpitio.In nodieduntaxat.Cæterûtotos dies in huius confabulatione confumis.Quare folus cum fola,86 non cumarbitris fedes,ut cum ipfe non pecces,alüs peccare uidearis, ut exemplo fis miferis,quino minis tui autoritäre dclinquantcTu quoq: uirgo uel uidua,cur ram longo fermone uiri retinerisCCur cum Iblo relicftanon metuis C’ Saltern alui te,86 ueficæ cogatnc/ cefsitas,ut exeas foras,ut déféras in hac re cum, cum quo licentius,quàm cum get/ mano,multo inuerecundius,quàm cum marito egifti, Sed de fcripturis fan dis ah/ quid interrogas.Interroga publice,audiant pediflèquæ,audiant comités tuæ.Om/ ne quod manifeftatur,lux eft»Bonus fermo fecreta non qucngquin potius ddeda tur laudibus fuis, 86 teftimonio plurimorum . Magifter egregius contemniruiros, delpicit fratres,06 in unius mulierculæ fecreta eruditione defudat.Declinaui parm per de mea difputatione,aliorum occafione, 86 duni infantem Pacatulam inftituo, imo 86 nutrio,multarü fubito mihi male pacatarum bella fufeepi.Reuertar ad pro/ pofitum.Sexus foemineus fuo iungatur fexui,nefciat,imó timcar cum puerisludez re.Nullum impudicum uerbum nouerit.Et fi forte in tumultu familiæ difcurrentis aliquid audiat,non intelligat.Matris nutum pro uerbis ac monitis, 86 pro imperio habeat.Amet ut parentem,fubiiciatur ut dominæ, timeat ut magiftra. Cum autem uirgüculam rudern 86 edentulâ,feptimus ætatis annus cxccperit,86 cœperit erube fcere:fcire quid taceat, dubitare quid dicatrdifcat memoriter pfaltcrm, et ufq: ad au nos pubertatis libros Salomonis,euangelia,apoftolos 86prophetas fui cordis the/ üurü faciat.Nce liberius procédât ad publicü,ncc femper cedellarü querat eelebri tatem.In cubiculo fuo totas delicias habeat.Nunep iuucnculos,nun^ cincinnatos uideat,uocis dulcedines per auré anima uulnerates,puellarutp lafciuia repellatur-Quæ quanto licétius adeunt,tanto difficilius euitâtur:86 quod didicerunt,fecreto docent, m du fam q Danaen uulgi fermonibus uiolant. Sit ei magiftra comes,pæda goga euftosmon multo uino dcdita,noii iuxta Apoftolum ociofa atq uerbofa,fcd fobria
-ocr page 153-DE EDVC ATIONE PACATVLÆ
JoJ
A fofc!ia,graui's,lanifica,8iC ea tantû loquens que animû puellarê ad mrtutê inftituat. Vt emm aqua in areola digitum fequitur prgcedentemq'ta ætas mollis SC tenera in utiiq partem flexibilis eft,SC quoeûq? duxeris,trahitur. Soient lafciui SC comptuli iuuenes blandimétis,afFabilitate,munufculis,aditum fibi per nutrices ad alumnas quxrere.Et cum dementer intrauerint,de‘fcintillis incendia concitare,paulatim^ proficere ad impudentiamiSC ncquacp poffe prohibcriqllo in fe uerficulo compro batot Aegre reprehendas,quod finis confuefcere. Pudet dice re, SC famé dicen dum eftiNobiles fŒminæ,quæ nobiliores habuere ncglcc'tui procos,uilifsimæ co 4 ditionis hominibus SC feruulis copulantur,ac fub nomine rdigioms SC umbra con tinennæjinterdum deferunt uiros Helenæ,fequûtur Alexandros,Menelaos perd mefeunt.Videntur hæc,planguntur,SC non uindicätur,quia multitudo peccantiû, peccandilicentiam fubminiftrat. Proh nefas,orbis terrarum ruit,in nobis peccata hon ruunt.Vrbs indyta SC Romani imperq caput,uno haufta eft incendio. Nulla eft regio,quæ non exules Romanos habeat. In cineres ac faufilas facræ quondam eedeflæ conciderût,SC tarnen ftudemus auaritiæ.Viuimus quafi altéra die mon tu? ri,SC ædiheamus quafi femper in hoc feculo uiduri.Auro parietes,auro laquearia, auto fulgent capita columnarû,SC nudus aten efuriens ante fores noftras Chriftus inpaupere moritur. Legimus Aaron pontmeem ifte obuiam furentibus flammis, SC accenfo thuribulo,dei iram cohibuifte. Stetit inter morte SC uitam facerdos maz gnus,nec ultra ueftigia eius ignis procedere aufus eft.Moyfi loquitur deus:Dimit
' te me,2C delebo populum iftum.Quando dicit,Dimitte me:oftêdit fe teneri pofte, nefaciatquodminatus eft.Dei enim potctiam,ferui preces impediebant.Quis pu
■ tas,ille fub cœlo eft, qui nûc iræ dei poftît occurrerc; quis obuiare flammis^ôC cum Apoftolo dicere:0ptabam ego anathema efte pro fratribus meisCPereût cum paz ftoribus greges:quia ficut populus,fic facerdos.Moyfes compafsionis loquehatur alfedurSidimittis populo huic,dimittc:fin autê,dele me de libro tuo. Vult perire B cum pereuntibus,nec propria falutc contentus eft. Gloria quippe rcgis,multitudo populi.His Pacatula noftra nata eft temporibus. Inter hæc crepundia primam car pitætatem,antèlachrymas fcitura,quàmrifum:prius fletum fenfura,^ gaudium. Needum introitus,iam exitus.Talem femper putet fuiffe mundum.Nefeiat prætegt; rita,fugiat prgfentia,futura defideret.Hæc ut tumultuario fermone didarê,8C poft neces amicorum,ludum(^ perpetuum, infanti fenex lon^o poftliminio feriberem, tua Gaudenti frater impulit charitastmalui^ parum,quam nihil omnino pofeentt darelquiain altero uoluntas oppreffa ludujtn altcro amicitiæ difsimulatio eft.
____: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCHOLIA
Q Aufa difficilis] Caufam,pro re fiue negocio pofuit. lt;|] Oratoris I' exodium ] Ita uocat fententiâ ce' ^jlcbratam,fumpta tnctaphora à ---catonbus. lt;([ Quæ placeras dc/ fidcrat]Infantulis placéculacruftulo'uc blan dirimoserat-Nce is cibus faciebat ad conti/ nentiam. CHoc epiftolium] Diminuit,ficut Pacatula diminutiuü eft nomen. ^ Interim Jiiodo]Modo,pro tantumodo dixit. lt;([ Cru/ ftülajPanis genus erat.Sic K Horatius: Vtpucris quondam dant cruftulablandi Doftores,elementa uelmt ut difcere prima. Ç Müïfa præmia ] Quidam codices habent, inulfiprema:utintelligasoffulas mulfointin/ ftas,quanquammulfo quoep pucllis blandie 2 bantur. ^Quodblan.inpup.] Puppæ,faâ:i tiæ quædà erant imagûculæ puellarû,quibus obledatur ætas prima puellarum.Pcrfius: Nêpe id qd Vencri donatæ à uirgine puppæ. f Furuooperirepallio]Furuû,nigrô eft,fiue
fufcum,ut8ipuHum. HfÂuferrelintcamina] Et hic uidcs lintcorum ufum olim in deliciis fuiftcjficut admonuimus alibi.^f ^i'KßHffff‘f4tgt;fify ge nusfoemineum]ii’gt;Alt;®-5ornatus,fiuemundus repofitus;8i ÿgt;'^à,amo.Hinc ^MoHAff^^-jftudiO' fus K auldus ornatus. lt;,[lllos uitare poenitert doq Qui guftaucrunt üoluptatem,dum pcenï tctguftaflcjmagis uitant infidiofam dulcedi/ nem. ^f Cifternasluparum]Lupas,merctri/ 5 ces Si proftibulàs appellat, i^f Virgo es]Iux/ taPaulifentcntiam diftinguit uocabulum uir ginis amp;nbsp;mulicris.Diuifa eft mulier amp;nbsp;uirgo. lt;nbsp;Inclufamcp Danacn ] Danacn puellam ne uiolaretur,pater Acrifius æreæturri inclufe/ rat.Hanc lupiter per impluuium illapfuSjfpc cie imbris aurci corrupit-Hicronymus accô/ modat fabulam ad uirginem,quæ domi indu faalitur. i^pAquaih artola]Sentitdc areolis hortorum,in quibus fulco facto digiti,fequiz' tur quô uelis àqua. lt;,[Et cum dementer]Id/ eft , blande 6i comiter. lt;Ç Aegre reprehen/ i 4 das
-ocr page 154-104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPIST. AD GAVDENTIVM SCHOLIA
dasjTrimctereftiambicuSjquoufuseftamp;ali prium maritum deferentcSjAlexadruM^ ^ 4 bi. ^Habucro negkdui procos ] Quædam ParidcmjhôCcftjàdulterufflfcquunturX exemplaria habebant, nobiliores habituræ uimus quafi altera die] Hoc didum eding^^ procos:utralt;$ledio probe quadrat, «f Defe' tem quandam:iicauidc rapiunt occaßone^ runt Helens] Helenas uoca^qusillius Grægt; uoluptarû,quafipoftridichiscarKuri;licï“ cæHeIenæcxemplo,MeneIaum,hoc cft,pro/ ficant,quafifcmperüiâ:uri.
ARGVMENTVM EPISTOLÆ SE QVEN TIS
Paulinus iuuenis eloquens amp;nbsp;monachus,ut turn quidcm crant monachbHieronymumlit^' ris,cumaliisnominibus,tumhispræcipuelaudarât,quod fcncxin Tandis ageret locis.M»^' rat unà librumj quem in defenfionem Theodofii impératoris fcripferat: rogatts ut fibi præfcf*^ beret,quam uitæformam potiffimum fcqui dcberet.Huncigitur collaudatü öbinßgnemdo' qucntiam,hortatur ut arcanarum literarum feiêtiam adiungat. HiC Pàülinus,Pauls,ni falW^ cognatus,poftea Nolanæ ciuitatis epifcopus fuit:ut teftatur Gennadiüs.Puto diuerfumabco, quemdiuus Hieronymus in epitaphio Marcellæ,teftatur Antiochensin Syria cpifcopûfw*^ fe: à quo Romam cum Epiphanio retraedus eft,cuius meminit amp;nbsp;in Epitaphio Pauls.
HIERONYMVS AD PAVLINVM DE INSTITVTIONE MONACHl
O N V S homo de bono cordis thefauro profert ea qux bona funt,ôt rt frudibus arbor cognofeitur. Metin's nos uirtutibus tins,00 parues m^ gnus extolIiSjultimamq; partem conuiuq occupas,ut patrisfamiliasin dicio prouehan's.Quid enim in nobis,aut quantulû en,ut dodæ uods mereamur præconium^ut ilJo ore quo religiofiffîmus princeps defen-' ditur,humilcs modiciq? laudcmur;'NoJi igitur frater chariffîme,annorum nos an* mare numero,nec fapientia canos rcputes,fed canos fapientiâ,Solomonc teffate, Cani hominis prudentia eius.Nam 8lt; Moyfes feptuaginta presbyteros iuhetur dl gere,quos ipfe fciret elfe presbyterostutiep non æuo,fed prudentialudicandos-ct Daniel adhuc puer,logæuos iudicaqatqj impudicos fenes actas lafciua codemnaf. Noli,inquam,fidem pêfare temporibus,nec me idcirco mchore putes,quodpriot in Chrifti exercitu cœperim militate. Paulus apoftoIus,Ô^ uas eledionis,de périt/ 5 cutore mutatus, nouiffimus in ordine, primus in meritis eft, quia extremus licet, plus omnibus laborauit. Iudas,qui quondam audieratîTu autem homo,qui fiim'' mecû dulces capiebas cibos, dux meus ÔC notus meus, in domo dei ambulauunus cum confenfutproditor amici 86 magiftri, Saluatoris arguitur uoce, Et nodum informis lethi,trabe nedit ab alta.
E contrario latro fruce mutât paradifo,óó facit homicidq poenam martyriu.Qua^ ti hodie diu uiuêdo portant funera fua,óó quafi fepulchra dealbata, plenafuntouu bus mortuoruï’Subitus calor,longum uincit teporem.Deniqj 0^ tu, audita fentétia *Saluatoris;Si uis perfedus e(re,uade 06 uede omnia qua: hab es, 60 da pauperibus, 60 ueni fequere me:uerba uertis in opera,60 nudam crucem nudus fequés,expédie Hor 6d leuior fcandis fcalam lacob.Tunica mutas cum animo,nee pleno marfupie gloriofas fordes appetis,fed puris manibus 6^ candido pedore,pauperem te K fp* ritu 6ó operibus gloriaris. Nihil eft enim grande, trifti ^ lurida facie, uel fimdarq uel oftentare ieiunia,poireffïonum redditibus abundare,2lt; uile iadare palliolum» Crates ille Thebanus,homo quondam ditifsimus,cum ad philofophandum Athe^ nas pergeret,magnü auri pondus abiecit : nee putauit fe,fimul pofte 66 uirtutes 8^ diuitias pofsidere.Nos funarcinati auro,Chriftum paupere fequimur,0ó fub pra/ textu clcemofynæ,pnftinis opibus incubates,quomodopoflumus aliéna fidelitct diftribuere,qui noftra timide refcruamus C Plenus uéter facile de ieiuniis difputat. Non Hierofolymis futfte,fed Hierofolymis bene uixifte,laudandü eft.IUaexpeten da eft ciuitas,non qua? occidit prophetas,6ó Chrifti fanguinem fudit,fed quam flu minis impetus lætincat:quç in monte fita,caclari non potcft,quâ matrê fandorum Apoftolus clamitat:In qua fe municipatu cum iuftis laetatur habere.Ncq; ucrohoc dicens,memet ipfum incoftantiæ redarguo,damnot^quod facio, ut fruftra uideat ad exemplum Abraham,6^ meos 66 patriam reliquifte, fed non audeo Dei omnh potentiam angufto fine condudere,66 coartarc panto terra: loco,quem non capit caluni
-ocr page 155-iîE INSTITVTIONE MONACHt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105.
A cccpLim.SingnIiqm'q; crcdcnuni^non locorum diuérfitati'bus, fed fidei men'to pon derantur.Etueri adoratores^neeß Hierofolymis, neq: in monte Gazarim adorant pâtre, quia deus fpiritus eipSe adoratores eins in fpiritu Ôf ueritate adorare oporz tet. Spiritus fpirat ubi unit. Domini eft terra ÔC plenitudo eins. Poftq; ficcato luz dææ uenere,uniuerfus orbis coelefti rore perftifus eft, 06 multi de oriéte 06 occiden te uenientes,recubuerunt in finu Abrahæjdefiit notus elle tantum in ludæa deusgt; 26 in Iliad magnum nomen eius:fed in omnem terrain exiuit fonus apoftolorum, 26 in fines orbis terræ uerba eoru.Saluator ad difcipulos loquens cum effet in tem plo:Surgite,inquit,abeamus hinc. Et ad Iudæos:Relinquetur uobis domus ueftra deferta. Si coelum 26 terra tranlibunqutiq; tranfibunt omnia qua: terrena fuut.Et crucis igitur 66 refurredionis loca profunt his, qui portât crucê fuam, 06 cum Chri fto refurgunt quotidie,qui dignos fe tanto exhibent habitaculo. Caeterum qui diz cnnttTcmplum domini,templum dominqaudiant ab Apoftolo : Vos eftis templS domini,06 fpiritus fanctus habitat in uobis.Et de Hierofolymis 06 de Britannia æz s qualiter patet aula cœleftis : Regnum enim dei intra uos eft. Antonius, 26 cun da ^^8ypff 26 Mefopotamiæ,Ponti, Cappadociac,ô6 Armeniae examina monachoz ^m,non uiderc Hierofolymam,86 patet illis abfep hac urbe paradift ianua.Beatus Eilarion,cum Palæftinus effet, 26 in Paheftina uiueret, uno tantum die uidit Hiez rofolymam,ut nec contemnere loca fanera propter uiciniam,nec rurfus dominum loco daudereuideretur. Ab Hadriani temporibus ufep ad imperium Conftantini, perannos circiter centum odoginta,in loco refurredionis fimulacrû louis,in cru/ cis rupe, ftatua ex marmore ueneris àgentibus pofita colebatur, exiftimantibus perfecutionis autoribus, quod tollerent nobis fidem reftirredionis 26 crucis,fi loz cafandaperidolapolluiffent.Bethlehem nunc noftram,26 auguftiffîmum orbis lo cum,de quo pfalmifta canit : Veritas de terra orta eft,lucus inûbrabat Thamus, id eft,Adonidis,66in fpecu,ubi quodam Chriftus paruulus uagiit. Veneris amahus 5 B pEngebatur.Quorfum,inquies,hgc tam logo repetita principioCVidelicet ne quic quarn fidei tuæ defle putes,quia Hierofolymam non uidifti,nec nos idcirco melioz res exiftimes,quod huius loci habitaculo fruimur : fed fiuc hic,hue alibi, æqualê te pro operibus uns apud dominum noftrum habere mercedem .Reuera, ut fimpliciz ter motus mentis meæ fatear, confiderans 26 propofitum tuum, 26 ardorem quo fe culorenunciaftqdiffèrentias in locis arbitror,fi urbibus 26 frequentia urbium dez relira,in agello habites,26 Chriftum quæras in folitudine, 26 ores folus in monte cumlefu, fandorumq; tantum locorum uicinitatibus perfruaris, id eft,ut 26 urbe careas,66 propofitum monachi nô amittas. Quod loquor, nô de epifeopis, non de presbyteris,non de clericis loquor,quorum aliud officium eft: fed de monacho,26 monacho quondam apud fcculum nobili: qui idcirco precium pofTeffiönn fuarum ad pedes apoftolorum pofuit, docens pecuniam effe calcandam,ut humiliter 26 fez creto uientans/emper contemnat quod femel contempfit. Si crucis 26 refurredho nisloca non effent in urbe celeberrima,in qua curia, in qua aula militü,in qua fcor ïa,mimi,fcurrx,26 omnia funt,quæ folent in cacteris urbibus : uel fi monachorum turbisfolum modo frequentaretur,expetendum re uera huiufeemodi cundlis moz nachts effet habitaculum.Nuncuero fummæ ftulticiæ eft renunciare feculo,dimit/ terepatriam,urbes defercre,monachum profiteri, 26 inter maiores populos perez greuiuere,quam eras uidurus in patria.De toto hue urbe concurritur.Plena eft ci uitas uniiierfi generis hominum, 26 tanta utriufep fcxus conftipatio, ut quod alibi ex parte fugiebas,hic totü fuftmere cogaris. Quia igitur fraterne interrogas,pef quam uiam incedcre debeas, reuelata tecum facie loquar. Si officium uis exercere presbyteri,fi epifcopatus te,uel opus, uel honor forte deledat, uiue in urbibus 26 caftcllts,06 aliorum falutem,fac lucrum animae tuæ. Sin autem cupis effe, quod diz gt;nbsp;cens monachus,id eft,folus:quid facis in urbibus, quæ utiep non funt folorö habiz tacuIa,fedmultorüC’Habct unSquodqp ,ppofitü principes fuos.Romani duces imiz tent Camillos, Fabricios, Régules, S cipiones.Philofophi proponât fibi P y th ago/
ram
-ocr page 156-Io6
AD PAVLÏNVM
ram, Socratcm,Pktoncm, Anftotelem.Poetae xmulentur Homcnirn, Vci'g'^*^gt; ^ Menadrüm,Terentium.Hiftorici,ThucydidcniiSalüftiutnjHcrodotum,Liu*“*’’‘ Oratores,Lyfiam,Gracchos,DemofthenemjTulliüm.Et ütadhoftra uematnus, cpifcopï ^ presbyter! habeant in exemplum apoftolos 3 00 apoftolicos uirostquo/ 1 rUm honorem pofsidentes, habere nitatur Só mentum.Nos autem habeamuspro^
pöfiti nohri principes, Paulos 86 Antonios, Iuhanos,Hilarionem,Macarios.bti:t ad feripturarum autoritärem redeam, nouer princeps Helias, nofter Kelifeus,no/ ftri duces fihj prophetarum, qui habitabant in agris 86 folitudinibus, 86 feoeD2nt fibi tabernaculâ prope fluenta lordanis. De his iunt 86 illi fihj Rechab,qui nki®’ 86 ficeram non bibebant, qui morabantur in ten tor ijs, qui dei per Hicrciniam 110/ ce laudantur,8ó promittitur eis, quod non deficiat de ftirpc eorum uir flans cor^ domino . Hoc reor 86 feptuagefimi pfalmi titulum fignincare : Filiorum lonadab, 86 eorum qui primi in captiuitatem dubti funt.Iflc eft lonadab filius Rcchab,q«**® regnorum hbro fcribitur currum afcendiffe cum Hicu. Et huius blij funt,qui m ta/ bernaculo femper habitantes, ad extremum pröpter irruptionem Chaldaiciexef^ citus,Hierofolymam intrare compulfi, hanc primi captiuitatem fuflinuifledicinv tur,quod poft folitudinis Iibertatem,urbe quafi carcere iunt rcclub. Obfecroitatf te, ut quoniam faneflae föroris tux ligatus es uinculoj8ó non penitus expeditopt*'^ gis gradu,fiue hic, fiue ibi,multitudincs hominum 8i officia 86 falutationes Keofl uiuia,ueluti quafdam catenas fugias uoluptatum. Sit uilis 86 uefpertinus cibus, holera861egumina:interdum^ pifciculos,pro fummis ducas delitüs .Qui Cto^ defiderat,86 illo pane uefcitur,non quærit magnOpere de quam preciofis cibis IW cus cÓbciat.Qiucquid poft gulam non fentitur,idem tibi fit quod panis S6flgufflit na. Habes aduerfus loumianumlibros de contemptu uentris 86 gutturis plcnius diflerentes.Semper in manu tua facra fit Icdtio. Frequenter orandum flexocoipo/ re, mens erigenda ad dominum. Crebræ uigiliæ,86 uentre uacuo fæpius dormit’’'^ dum.Rumufculos 86 gloriolas 86 palpantes adulatores, quafi hoftes füge. Päup^ bus 86 fratribus,refrigeria fumptuum manu propria diftribue.Rara eft in homin*^ bus fides Non credis uerum efle quod dicoCCogita ludæ loculos.HumflitateW*’^ rftium tumenti animo non appetas.SecuIarium,86 maximepotentium confort«^ deuita.Quid tibi necclfe eft ca uidere crebrius, quorum contemptu monachus el ^ cœpiftrrSoror præcipue tua,matronarum declinet confortia.Nec inter fencasue^ ftes 86 gemmas circumfedentium fœminarû fe fordidatam, aut doleat,aut mireW^ quia alterum propofiti poenitentia, alterum iadâtiæ feminarium eft. Caue ne q®* 4 fidelis 86 famofus tuorum quondam difpenfator, alicnam pecuniam diftribuédab* accipias.Intelligis quid loquar. Dedit enim tibi dominus in omnibus inteHediti®' Habeto fimplicitatê columbæ,nc cuiquam machineris dolos, 86 ferpêtis aftuuan'’, ne aliorum fupplanteris infidiis.Non multum diftat in uitio,uel decipere pofTcj^^ decipi Chriftianum.Quem fenferis tibi aut femper aut crebro de nummis loqu^*^ tem, excepta elecmofyna, qua: indifferenter omnibus patet,inftitorcm potins F' beto,quam monachu. Praeter uidum 86 ueftitum 86 manifeftas necefsitates, nil” cuiquam tribuas,ne filiorum panem canes comedant. Verum Chrifti templü ^ ma credetis eft,inam exorna,inam uefti,ini offer donaria, in illa Chriftum fufdpf^ Qug utilitas eft parietes fulgere gemmis, 86 Chriftum in paupere fame pendît^ lam non funt tua qugpoffîdes,fed difpenfatio tibi crédita eft,Memento Ananiy F Saphiræ.Illi fua timide feruauerunt,tu confidcra, ne Chrifti fubftâtiam imptu^'^ ter effundas,id eft, ne immoderato iudicio rem pauperum tribuas no paupettbus» 86 fecundum didum prudentiffîmi uiri,liberalitateliberalitas pereat.Nolirefpt^^^ re ad phaleras 86 nominauana Catonum.Ego te,inquit,intus 86 in cute nout. El ^ 5 Chriftianum grande eft, non uideri. Et nefeio quomodo plus placent mundo, q*quot; Chrifto diiplicent.Hacc non,ficut aiunt,Sus Mineruarn, fed ingredienté pelage®’ amicus amicum monui, malens à te facultatem meam requiri, quàm uoluntatcn’» ut in quo ego lapfus fum, tu firmo pergeres gradu. Librum tuû, quem pro T»^
-ocr page 157-? ‘ DE IN ST Vt V t l ONE- M 0 N A C 111 -
107
1 doRo principe prudenter ornateqs compofitum tranfmififti, lib enter g, P ^ cipue mihi in eo fubdiuifio placuit. Cumq in primis part Jus « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nukimis teipfum fuperas.Sed dC ipfum genus eloqui] preflum e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- j nbsp;nbsp;C^^jæ Tullianaluceat puritate, crebrum eft in fentetiis lacet enim(ut at ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alterutn inquatantumuerbalaudantur.Prætereamagna eft rerû con equ nbsp;. • ’ r ^ pendet ex altero. Quiequid aïïumpferis,uel finis fuperiorum,ue nbsp;nbsp;„ ^^ • tiumeft.FelixTfieodofius,qui àtaliChriftioratore^^f^j} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auitaliahabeS ras cius,èC utilitatê legum futuris feeufis coJecrafti. Madk un . jp^ pp^ . rudimêta,qualis exercitatus miles eris^ O fi mihificeret ^^^^ æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q^ Ïtabv per Aonios montes ÖC Heliconis uertices,ut poetx canunt, nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ manus
tium,amp;: Sina excelfa ducere.Si contingeret doccrc,qu« i nbsp;nbsp;dnAa Grtecia nó fia 7 myfteriatradereicripturarum,nafceretur nobis afiquid q ,-r „ æ jp fcriptu beret. Audi ergo mi conferu’e,amice,germane,a Jculta^^^^^
ris fandis callegradiaris.T otum quodlegimus m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. nudeum frangat nu get eiiam in cortice,fed dulcius in medulla ^^-0255 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirabilia de lege tua. Si
tantus propheta tencbras rgnorantiac confitetur, q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H ^ , nbsp;nbsp;nbsp;• ^ ^^ Movfi,
UAemes infeitiæ node circudari-T Hoc
WKi„»âgdæs2£inapoftotispofitum^^^^
batUT,Sx. conteftans myfticum effe quod dteebatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet dauern Da
u.d.quupen,,îtncmochudiudiuàitKnOT0^P nbsp;nbsp;nbsp;^^^„, optriwotoâa««
lur.St haberes hoc fundamentum,«no 11 quan ex , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, mi fiaberemus uolu
mmitos.Tmuttianus cicber Au» fenteMus.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»^ ^^^^ ^ g, „ pnarajinfatfonuspunfsiinidalcismc^’»^ deferipturisdiuinisnequaz B iauoneuirtutû,occupatusperfcquutionumang nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;„ ,nJt«tiAAioit doQuinon , nbsp;nbsp;nbsp;lt;P«.diff«Âlnd^ViU^««mï«to»«gt;«^3^”‘^^ pouft-Caftinriusquafi quidam ftuuiusa.W3entiœ _ -n^nnaiis ÈCnimius, , «nfemampotuiff«,quàm ^»^^^^^SSÂmo emtano attot
leameltmpltciorumfiatrumproculeft.Taceodecçteris,uelddu^^^^
aàfiucutuêtibus,fiiper quibus in utrancp pattern poft nos a q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum ante fumueniam Symmyfieit,foda\cm meum bC amtcum,amtcum t ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. notais quàmnomm,kpre\abor,neaftentationHrtnecefsitudmeÇHpK«
uelerrartmeexiftimatOjUel amorelabi, quam amtcum a tt a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P _
^tumSion,tarveremdomatibus,quoàin cubilibus cognoml^jAccmgere tc,acctngere.HifitAfinemagno\aboré uita dédit mottafibus.Hobtle te eeddtafiaz beat,ntpïius Îenatusbabuit .Prépara tibi dvuitias,quas quottdte etoges, bC nun/ quamdefidant,dumuiget xtas,dumnondum tanis (pargitur caput,antec^am / eantmorbi,tïiftisqVeneAus,Bt\abot,bC divx tapiat meVemenûa motus • Numtn le mediocre efte contentus Çumitotum Îummum, totum perte Aum dende j .ban/ ùumVigdantiumptesb^tetum qua auiditatelulcepet\m,mdtus en ut iptius uet/ bis,quammets diîcas\itetis*,qui eut tam cito à nobis ptoVeAus ut, bl nos tebque/ tit,nonpoifitm dicete, neVxdete quempiamuideat .T amen quan prêter euntem îi.ieftin.antempaubAumtetmui,bC guftum ei nofttx amieitix dedi,utpet eum dv^ fias,quid in nobis non defidetes.SanAam eonietuarntuam, bC tecum domino mt buntem,pet teiaXutatiuoio.
-ocr page 158-|
io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INEPIST SCHOLIA Ltimamqi partem conuiuij] Allu Ge adeuagclicamadmonitionem. Cum fucns inuitatus,accumbc in extremo, amp;c. lt;|[Quo religiolifii/ mus phneeps] Scripfit enim Paz negyricumadTheodofium impcracorem,uti tcRatur Gcnnadius. up Frater chanfs.jFraz trem uocat monachus monachum/ednonz dum epifcopum. up Quos ipfe feiretefTe prefz byteros , Ita legis in Num.capitc undccimo: Congrega mihi feptuaginta uiros de fenioriz bus IlraeI,quos tu nofti, quod fenes populi 5 funt. ^Et nodum informis lethi] Verfuseft Maronis ex hbro duodecimo. lt;f In fc muniz cipatum] Refpexit hue quod Paulus muniz ceps eflet Romans ciuicans,uL ipfe teftatur in A(fhs.At idem uocat Hicrufalcm matrem fiz dclium.Illa quæ furfum eft HierufalemJibcz .racft,quæcftmatcrnoftra. ^Neqj in monte GazarimjMons eft ludæSjôC refpexit ad id .quod in Euagelio Ioannis Chriftus dixit mu' licri Samaritans. lt;j‘Sicca to ludss uellerc] Qtiod Icgimusde ucllereGcdeonis,ad allez gonam traxit. UfTcmplum domini] Apud Hicrcmia capite ieptimo dominus reiicit cos, ;qui fidcrent esremoniis amp;nbsp;fandlimonis locoz rum,dicetcs:Templum domini,templum do jtnini,templum domini,cum interim impie ui uerent. 5pEt de Hierofolymis] Apparetillis * temporibus admodum barbaram fuifte habi 'tam,cum diuus Hieronymus Hierofolymis loco fancliffimo Britanniam opponar,ccu rez gionem maxime profanam, amp;nbsp;Hierofolymis dilTimillimam.Ncc uno in loco nominathanc infulam,fed quoties debarbaricis eftmentio. Nunc Gallorum Si Germanorum incurfionn bus,mcdiocrftcr culta eft. i^f Vno tantu die] At hodie complures etiam ex eorum numero qui uidentur Iapere,ab extremis mundi finiz bus,fummo fumptu,fummo uits difcrimine, nonnöquam Kmorum ad ca currunt loca,liz bcris amp;nbsp;uxore domi relidis: prsfertim cü om' nia Chriftians uits ucftigia,aut prorfus hic delcta fint,autcommêtitia qusdam incertaq? monftretur.Et mirum qus religio fit,ab hoc uoto tam grauatim abfoluere Romanos ponz tifices,cum multi ficeant,ut magis pium, fit non ifte. Alioqui fi tam pipm eft uifcrc Hieroz lymam,parum pius Hilarion,qui uicinus fez mei duntaxat adiit;amp; id non religionis caufo, fed ne loca fanda contenere uidcretur.^f Tha' mus] Hieronymus exponensodauum caput 3 Ezechielis indicat Hebrso Syroep fermonc ^/\‘)3r* Thamus dici,quénos uocamus Adoz nidem.quo nomine illi menfem etiam lulium uoccnt,quod in hoe putent extindum A doni dern Veneris amafium. Fabula notior cft,q! ut hic fit referenda. lt;|[In urbecclebcrrima] Mirum eft tum quoqi Hierofolymam adeo ce lebremfuifre,cumeftct à Romanisprincipiz, bus funditus euerfa;fed Hadnanus reftituit. |
AD PAVLINAM SCHOLIA lt; Frateme interrogas]Ideft amicc,ob iü a/ ^ perte tecum agam amp;nbsp;Iibere,quod uerbis Pau' linis dixit,reuelata facie. lt;,[ Camillos,Fahrt tios ] Fcftiuiter commutamt numcrum unita, ris in numeru multitudinis. ip FilijRcchab] Dehis legis Hieremis capite trigcfimoquin/ to,ficutindicauimus in fuperioribusfcholhs-lt;lf Filiorum Rcchab] Hie eft ritulus feptuagefi miPfalmi,in quo laborat diuus Auguitmus, quod nufquam filq Rechab Icganturdufti in captiuitatem. «çpIfte eft lonadab filius] Lo/ ’ cus eft lib.Regü quarto,capite decimo,queni admodum Hieu lonadab filium Rechabforz tè obuium,data dextra in currum fuum fuftu lerit,habiturus cum zeh fui amp;nbsp;teftem amp;adiu/ torem. «y Interdumq? pifciculos ] Qyoniain rem eandemaliis cxplicatucrbis,fuccufritin Epiftolaad Lstam,cuius inirium,Apofrolus Paulus,ubi coniiciebamus fenbi pofle,cnmi lagaroqi pifciculi,magis cITc legédumadhuc modum: Cibus cius olufculum fit Ä fi®*l^’ rarolt;ppifciculi,ut intclligas comedi pifd^ los ccu dclicias,amp; raro fumendos. fl Fiddis Sfamofus tuorum] Hicfamofusinbonamac cepit partem,ut amp;nbsp;alibi famofa qusftio.^ In' ftitorem] Ideft negotiatorê feu mercatoroD’ lt;jf Verum Chrifti têplumj Rurfum extenuat illorum pietatê,qui fuasopesin teniplo’'uffl ftrudurasautornamenta conferunt. ^bibe ralitas liberalitate] Cicerone uirum prüden/ rifTimum appellat,quoniam fandum uoc^t p non potuit.Is enim in feeSdo Dcoffidis libro fcripfitin hunc modumiltaqi benignitasbe/ nignitatctollitur.EIcgantcrautem interpréta tus eft hâc uocem,benignitas,qus propnea bencfaciendi largicndiqi promptitudinêpe^ rinct,cum illiterari putent efleclcmcntiam » humanitatem. ayRefpicercadphaleras]Re/ tulit carmen èSatyra. lt;yEgo teintusamp;ine tenoui] Perfianum hemiftichium,quodcoffl plufculis infulfit locis.Significat idem quo intus Si foris. «y Sus Mineruamjldcft indo' dus dodum,prouerbium cft,utin Chiliat«' bus indicauimus. lyingredientem pdagusi Ethac fimilitudincCiceronis fubindegau e^ uti,de co qui defundus nauigatiôe,nionetin' grefTurum marelta fencx admonetiuuenoni' ^P Facultatcm mcam rcquiri ] Requin po^ pro defiderari, quod idem facit Mdtilno • Defideramus autem quod fîgnificamusde-cftè.Senfushiccft:Si nöferipfiffem rogatu ? putafTesmihi uolötatcm dcfuiflc.Nui^ou uteunep fcribo,intelligis mc non potuine pf ftareporius,quam noluiffe id quod roga»' lt;nbsp;ProTheodofio]ApparetnontamPanegy ricum fuine,quam Apologiam adaenuse lumnias.Id K fupcrius fignificauit,Cumalin ore,quorcligiofifrimusprinccpsdcren tur. ay SubdiuifiopIacuit]Difficillimume ■» aptediuidere.Siquidc niGpropofiriones te reperts fucrint, nullo modo rede P^^Ó. potcs.Iam 111 is reperris,eft aliquid apte lt;^ |
IN EPIST. AD PAVLINVM SCHOLIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^^
carc Ethcftatlmnimisanxiafeftionemole/ gttÆcatGræcis nullum fuifletc^'^^ ^,^.^ 7 ftusfismusdapofteafuolocorurfusfuntdi/ iis.quiinßgncmcloqucntiamc . ®^,flet. uidenda » quod hic appellat fubdiuifioncm. uinarum liter arum cognitif piautinum lt;SedStipfumgcnuseloqutjlLegathaecbar' lt;nbsp;Qui cdereuult nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jauit.C Ex/
bariifti,balbi6ftnfantcstheologi,quantope/ diftum ad rem faxt am acco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Symmyftê)
re mv farn^iffimus in monacho Quoch laudet trema manus ]ldclt per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ni facris ac
Symmyftæ dicuntur iifdem mitiatnacn Jyfteris.ut Chnftianus
dos facerdoti,monachus mon L^ß. ^^ ftes eft. lt;nbsp;Arcem ^^quot;^’^J
tinor um.Porro ar cem dixit p P. ,. figura, fummoloco-.nccidfincprouerb bg
rc Ulf fanftiffimus in monacho quocç landet doqucntiam,amp;TuUianam eloquentiam.
5 ^Pteffum K nitidum] Quod erat Atticoru, ram Cicerononnihilhabcat Afiaticum-D iffi elle eftautemfixe duo coniungere,prelfum IV ludquoduocaqamp;perfpicuitatcm. aylacctc' nimoratiollacercdiciturquodfriget,quód/ ue^mmoloœ: «“i®quot;“^ aœ^àd fcalatnla/ . qi caretaftuuitaqiSiuigore.Horatiushuiufz lt;nbsp;Cum 'a^°'’l^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m quoddifcipub modi fcripta,nugas appellat canoras. ^ Ma cob,óiad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afccnfionem.ln quo/
gnaeftrerum conlèquêtia]Woc preftat apta leguntur af“’’*^*? ^ ^ habebatur loab,pro difpofitio,utaliudcxaliofequaturiquamuir damcxcmplariic ip u^joreffegerma/ tutemCaliguladefiderabat in Seneca:cuius lacobiquarn lecwn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ primus a/
orationcmfolitus eft uocare,harenam fine cal nam,ut intclliga “ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ faftus eft pti” ce.Cicero,orationemparum fibi coherctemi fcédit,percufsitqi ƒ „ .’-Quienonunde/ fcopas dlffolutas appellat. Ver SionJtabi' cepS: ut habetur pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßudia liter ar um»
orationcmfolitus eft uocare,harenam fine cal
ïlum,ôiSina]Montesfuntludæs,qui in dim clnio«Hortatur e i . ^^^.^ geelefiæ« nlsllteris fignificat afcenfumadculmenuerx uthxrcticos , AUufitadEuange/ pietatls.Cxterummodcftc GgnificatPaulino lt;nbsp;Canerc in ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 audiftis,pf«^1^' alioqui farandiffimo defuifle feientiam area/ heum illud,Q.uo maeno] Carmen eft tefupertefta. lt;Nü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^
Ho rati) e Sermonibus. lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vergil4
eant morbi] Et hos uerfus affuit ex V c ,
nxfcripturs,quam Ebiuindicat,6i. optima in teuindlcatHieronymus, ^fft’er manus my/ ftcrla tradercjProucrbiali figura diftum eft, per manus traderc,ideft quod ab aliis didici, nbsp;Geor gicis lump to
uiciffim docere. lt;iQuod dofta GræciaySi/
IN EPISTOVAM SBCCTBUTt-M
C E N S V R A
CElantis matrone,quomodo fc debcat bebunt tomum. nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;utare,qua falfo licet
erga maritum24tamiliamgerere,prxz V?^'«®’^quot;“ JXrlccp?afunt.amp;uditis acme ' fcnblf.illudadmonensAnmatrimomo Wicronymititul P^yoeus.Porro,quxnez pwpetuxcontinentieuotumnoneffefufclpiz diocribus u fuóDofuit,blattcramcnta cndum,niamp;exutriu(qj cöfenfu.Eplftola cum kvo quis lt;^?^^ ^ nbsp;nbsp;^ cDiftolas,fi qms lortï
pnmlseloquêsS4eïudita,ucrum ah Wierony uerius ‘P^^^ r repenct ordinc. Qui mltoftiloplurimumdlfcrepans.Coniefturis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.«nd ccnummrodigiolum
a\lquothucadducor,utcxiftimemelfeVauh' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«JSoftorê luifte, cm predpuum
rabulam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;detur.u^qu^madz
xitlïicronymus.Deinde,quodinter Vaulim ®®?S“sXfttónonminus meptas amp;nbsp;in/ fantcs,quam
m.Vrvmu,quod tails hums dteendi char after fit,qua\emvl\ms in (upetlori epiftola depinz ftudium ac
effe,1îos uMcet aclepos ^™f J^c tantum ent oct^,aut cette not
lurabrauones, epiftolarum quas D e mundi nos tomêptü(cripfeïitad{ororem,memimtGen/
nadius.Sunt Slalis qusdam,quas ftilus ar / Ïjut emfdemefie autoris. Admixtasautê Wie' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j r vonymlams tuific,cófentaneum eftiuel quod Vromde, h cm doquenuamllliuspropemodumxquent^uel amml,ut i^P^ quoieonfimvllatraftentargumenta,uelut?E/ quamerudita mulameptsceptorem Wleronymum Paullz remallv.age,t..^ “c^nrïoboul maendaAQz
no,uelquodobtamlllaritatem,quxllllcum
dluoHleronymo fummafult,cóuenlrculfum perlet hums epiftolas a q yXetlctWieïonv fuut adlunoerêtur. Aten utmam omnes aux riet monacharum '^^^^'^ ^ç^^^^g^ç^^febqtl/
ximus,vattlmoh afimltatem argumentl,par' tales placent dehcix.t^ Jiralos aufus firn tlm,üt fi lotte leftot requltatSpecimen allz huntur lnme,qm pruu ^^^ Vj^aftcatiS quodhabeateloquentlaePaullnlanae,tantope conuellere,hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„„umuldeturhoc
te ah eloquentllslmo Wleronymo laudatae. reponant literIs.Qamp;odnp ^^Yosrepohaht» C.xtetx,quashuvuseKelülpveamur jluumha quoqjjDmtL.uc»acVaun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hhlaó
fit ut admn^tretut. Atcç utmam omnes quae dmiAieronYmi titulo eu eumletuntur ,lauiuV modvfmt.lAancunamlaoclocomletedamdu tulo 4'’“^''’''^“^“
|
CRNSVRA IN EPIST. AD CELANTIAM llo - fî blatteronis ineptias cupiunt magni nomi/ nis umbra commendarc ftulcis. Certe non du bito,quin eruditis^ac non omnino deploratis ingcnüs, fuo loco firn fansfadlurus. Èfflciam enim,ut intclligant,mc non animi mei fomz nia,fed multas ac certifsimas conieduras hac in re fequutum fuide, cum ifti nihil habcant nifi titulum:quafiuero magni negocij fit,no/ menquoduis adfcnbere libro.Quam multa pafsim inomni fcriptorum genercjalfis no/ tatantulis,ftiliduntaxat indicio rciiciuntur-Inter eloquentes etiam, Hieronymus libros , quofdam uindicat ab iis, quorum habebant infcriptionem,6i propriis dominis alTcrit.Li/ „ brurn Pamphili, quem alij negabant cilè Pam phili,unico duntaxat argumento confirmât il bus cfle.Vndc,inquit,(ciam quod Pamphili fits'Videlicet ftilus K faliua doccre me potuez runt.Tot hominum milia faciei difcerniculo dignofcis, uocc diftinguis ♦ At pauciora funt uultus 6i uocis difcrimina,quam ingenioru. Nee perinde facies hominis relucetin fpecu/ Io,ut ingenq uis in ftilo.Tu formofum à forz mofo ons lincamcntis diiudicas, amp;nbsp;nobis in feriptis palam diuerfîs , omne iudicandi ius adimis:ncc uis fimiamgt;hominis infcriptam ti tulo,ab homine dignofcercfHicronymus,ftiz li faliuam fequutus,eloquentem ab cloquenz £e,uelutâ lufcinia lufciniam,eruditum difcer' |
nitab crudito:amp; tu negas ul.lis notis diftipgui f polTe à lufcinia coccyccm,infanté ab eloqueP' tifsimo,rabulam ab expolito,indofluniab cruditifsimo:denique,a uiro fandifsimo ne/ bulonemfNam quo potius appelles nomina tam perfridæfrontis hiftrionem,utplanèbar barus amp;infans,uiri omnium doflifsimi fiw’l amp;nbsp;eloquentifsimi titulumfibi non tientiisfit imponere, Cumanum etiam afinum,de quo eft in proucrbiis,fuperans f Et fubhuius no/ mine mentitur fe raptum ultra terciumcee/ lum,amp; plus uidifte, quam unquam uidcrit Paul us. V fqueadco putauit neminem morta/ lium futurum, cui quicquam eflet emuncra naris. De hac Epiftola,cuius fit,noliin prix nunciarc.Illud interim ccrtifsimumeft,Hæ/ ronymi non eftc.Candidior eft ferma,quara Hicronymianus,non minus lucidus,fedfad/ lior,ac Icnius fluensnllc multo ardétior,tum denfior in inculcandis remotioribus diuinæ feripturæ locis : ad hoc, falfior, amp;nbsp;fatyricura quiddam refercns.Poftrcmo,non perinde a/ quus atq; hic eft, matrimonio Hieronymus. Verum notulas,quibus Hieronymi lucubra/ tiones ab aliorum fcriptis,ceu Lydio lapwt dignofci qucant,fuo loco diligentifsime de/ monftrabimus. Nunc Chriftianum Cicero/ nem audiamus. |
AD CELANTIAM MATRONAM
Derationeptè uluendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
forte Paulini Nolani epifcopi Epiftola,
] E T V S feripturæ celebrata fententia eft : Efle pudorem,quo gb/ 1 ria inueniatur 86 gratia : Slt; elfe rurfus pudorem,qui folcatparût peccatum.Cuius didi ueritas,quanquam fatis ad omnium intellf j gentiamipfa fui luceat claritatc, mihi tarnen nefeioquomodoin 1 præfenti caufa propius innotuit.Prouocatus enim ad feribendum literis tuis,quæ niiris h oc à me obfecrationibus flagitabanr:diu,6 teor,de refponfione dubirauitftlentium mihi imperante uerecundiaîcui tarnen for tifsime refiftebat, 86 uim faciebat,precUm tuarum fidelis ambitioipugnabatq afd ter cum hæfitatione mca, humilitas obfecrantis,Slt; magna quadam fidei uiolentia, oris clauftra puIfabat.Cumq fie animum utroeß nutantem,cogitatio diuerfalibta ret,penè pudor exclufit officium. Sed me ilia,quam fupra pofui, fapientis fenten/ tia,armauit ad depellendam inutilem uerecundiam,ôô damnofum ulentium refoi/
uendum,cumuticß ipfam fcribendicaufam,tamhoneftam uiderem elfe,tam fan/ dlanijUt peccare me crederem,fi tacerem, illud mecum feripturæ reputans îTem/ pus tacendi,ôô tempus loquendi.Et iterum:Ne retineas uerbum in tempore fai«/ tis.Et illud Petri;Parati femper ad fatisfadlionem omni pofeenti uos rationem.Pu' tis nanqj 2lt; folicite ac uiolenter pen's, ut tibi certam ex fcripturis Tandis præfînia/ mus regulam,ad quam ordines curfum uitæ tuæ,ut cognita Domini uoluntare,in/ ter honores feculi 06 diuitiarû inecebras,morum magis diligas fupeUedilera, atep ut pofsis in coniugio conftituta,non folum co’niugi placere,fed etiam ei qui indu!/ fit coniugium. Cui tam fandæ petitionftamq; pio defiderio,non fatisfacereiquid aliud eft,quàm profedum alterius non amareçParebo igitur precibus tuis,tc4 p^ ratam ad implcndam Domini uolûtatem,ipfius nitar incitare fentêtiis. Idem enta uerus omnium dominus ac magifter, qui nos placere fibi iubet,etiam docet que/ modo
-ocr page 161-AD CELANTIAM
Hi
A modo placere pofsimuslpfe itacp te informetjpfe te doccatiqui intcrrogati in eu/ angelio adolefcenti,quid faceret ut mereretur uitam æteniârdiuina continuo mart datapToponitjOftendens nobis cius uoluntatem elfe faciedam, à quo fperamus ^ premia.Propter quod alio teftatur loco i Non omnis qui dicit mihi domine domiz né,intrabit in regnum cœlorum, fed qui facit uoluntatem patris mei qui in coelis j iple intrabit in regnum coelorum.Quo manifefte illud oftenditur,nos non fola del confefsione’tanti praemn magnitudinem promereri, nib fidei ÔC iulticiæ opera, coniundfa fint, Qualis enim eft ilia confefsio,qu3c fie deo credit,ut pro nnnlo eius ducatimperiû ♦ Aut quomodo ex animo,ac uere dicimus,dominc,domine«, i eius quem dominum connlemur,prxeepta contemnimus ^ Vnde ipfe in cuange *o cit:Quidautemuocatis me domine domme,Ôd non ^cjds qux dicoÆt iterum pulus hiclabiis me hónorat, cor auté eorum longe eft a me.Et rurfum oqm ur p propbetamibilius honorificat pattern, 2lt; feruus dominum mum timet. t i _ ego fum,ubi eft honor meus ^ ÔC ft dominus ego fum,ubi eft timor meus » _ apparet,nechonorari ab eis dominum,nee timeri, qui eius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ EtadDauid exprefsius dicitur,qui peccatu admiferatÆt pro nihi o bt ad Heli fit ferma dominiiQui honorificat me,honorificabo eum«qui nihilo mc hab ent, ad nihilum redigentur. Et nos fecuro acbono anirno per fingulaquxep prxcepta,inhonorantes deum clementifsimum, a prouocamus,ciuscp imperium fuperbifsime contencndo,intan x m iniuriamlt;;Quid enim unquam tam fuperbum, quid uero tam mg a tcft,quamaduerfus eius uiuereuoluntatem, a quo ipfum untere ac P * illiusprxceptadefpieere,quiideoaliquidimperat,utca^ashabeatremun«a^^^^^^
Ncq enimobfcquq noftri deus indiget,fed nos ilhus taeiusdefiderabiliafuperaurüSïClapidempreciofumnimiSjamp;C u. nbsp;nbsp;. r^ b£lauumiquoniamincuftodiédisilhsretributiomultaÆtideonol^is^
uitamuenire,feruamandata.Hoc enim wtanoWcum ^S^^R^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omideooto
omnibus mortuus eft,ut qui uiuunt,iam non ftbi uiuant, e ƒ P . jj^ tuus eft,Viuereautemilh,nb eft aliud,quam eius prxcepta e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilmhisfin/ quafi cerium quoddam diledbionis fux pignus feruanda man qu\igt;e,mandatamcafcrnatc .Et qui hab et mandata tnea,^^ dilig^tme,AcïUïfusiSiquis diligitme fermone meumfer get eum,bCad eumueniemus, bC manfionem apud eum acie nbsp;nbsp;* nuiner^cz mc,fermones meos non feruat. Grandem urm obtine^era nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;' • diarita óe«Bm,totemfibiamantisumdieatuo\unUtcm.NM te,NosfiuereChïiftumdiligimus,fteiusnosredemptosfangumerecordamm,n4 hïlmagisuelle, nihil omnino debemus agere quam quod illu Huoautemfuntgeneramandaiorum,inqmbusclauduur oa n . ƒ diunumeft,iubSvdialterum.Vtcnimmalaptobibcntut,itaprxeipmnturbona» lbiociumoperatur,hieftudiumAbieoereeturanimus^icmeuatur«Hiclecifte,ilz licnonfeciffe.,eulpkbile eft. VndebCPropbetadieit: Quis eft homo quiuultuita* bC cupituidere diesbonos^Pr ohibelinguam tuam a malo,bClabm tua neloquatv \ nbsp;nbsp;nbsp;tut dolum.Declinaamalo,bCfaebonum .Et beams ApoftolusiOmentesm^un^
\ nbsp;nbsp;nbsp;adhxrentesbono.Hoe itaq duplex diuerfumep pïxceptum,probibendi icihcet
\ nbsp;nbsp;nbsp;imperandnxQuo omnibus iuïemandatumeft.Nonuiïgo,nonuidua,nonnuptai
\ nbsp;nbsp;nbsp;ab hotimperiolibera eft. In quouis pr opoftto, in quouis gïadu,xquale peccatum
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efi,uelprohibitaadmittere,ucliuftanonfacere.Neq uero eorum te feducat errors
quiexarbittio fuo eligunt,qux potifsimum O ei mandata contemnant, qnxue quafi utbaacpatuadefpictant‘,necnietuunt,nefecunduïndtuinarrHententtam,mi
-ocr page 162-112
AD CEL ANTI AM
nirrta contemnendo,paulatim décidant. Stoi'corüm quidem eft pcccatoinm tollere ( diftérentiam,06deh'ó:a omnia pana ludicare, nee ullum inter fcelus Qó erratumdiz ferimen facere.Nos uero 06 fi multum inter peccata diftare credimus, quia Slt; Icgu mus, tarnen fatis prodefle ad cautionem dicimus,etiam minima pro maximis caue re.Tanto enim facilius abftinemus à quocunq delidio, quanto illud magis metuk mus. Nee cito ad maiora progreditur,qui etiam parua formidat .Et fane nefcio.an pofsimus leuc aliquod peccatum dicere, quod in dei contemptum admittitur.Eft^ prudentifsimus, qui non tam confiderat quod iuflum fit, quam illum qui iuiferit: nee quantitatem imperij, fed imperantis cogitat dignitatem. Aedificanti itaq; tibi fpirituaiem domum,non fuper leuitatem arenæ,fed fuper foliditatem petræpnno/ centiæ in primis fundamétum ponatur,fuper quod facilius pofsis arduum culmcn iufticiæ erigerc.Maximam enim partem æquitatis impleuit,qui nulli nocuit. Bea/ tusq eft,qui poteft cum fmeto lob dicereïNulli nocui hominû: iufte uixi cum om/ nibus.Vnde audenter Sd fimplicitcr loquebatur ad dominumïQuis eft ille qui iudi cetur mecum,id eft,quis tuum aduerfum me poteft implorare indicium,ut fe Içfum à me conuincat^Puriisimæ confeientiæ eft:fecure cancre cum prophetarPerambu iabam in innocentia cordis mei:in medio domus tuæ, Vnde idem alibi dicit: Non fraudauit eos deus bonis,qui ambulant in innoccntia.Itaq maliciam,odium arque ïnuidiam,quæ uel maxima,ucl fola femina funt nocendi, Chriftiana à fe propeUat ânimatneq? manu tantum,aut lingua, fed corde quoq euftodiat innocendam:nec opère modo, fed uoto etiam noccre formidet. Quantum enim ad peccati rationem pertinet, nocuit 06 qui nocere difpofuit. Mufti nomen illud abfolute atq intégré de finiunt,innoccrcm,qui ne in eo quidem ulli noceat quo prodefle defiftat. Quod fi eft uerum,tum demû lætarede innocentiæ confcientia,fi cum potes adiuuarenon definas . Si uero diuifa inter fe ifta atq diftinda funt î aÜudq eft non nocere quod femper potes,aliud prodefle cum pofsis,aliud malum non facere,aliud operari bo/ num,illud tibi rurfum occurrat: non fufReere Chriftiano, fi partem unamiuftieix D impleat, cui utrunq praecipitur. Neq enim debemus ad multitudinis exemplarez fpiceretquæ nullam harum difeiplinam fequcns,nullum uiuendi tenens ordincm, non tam ratione ducitur,quàm quodam impetu fcrtur. Nec imitadi nobis illi funt) qui fùb Chriftiano nomine gentilcm uitam agunt, 06 aliud profeflîone, aliud con/ uerfatione teftantur:atq5(ut Apoftolus ait)deum confitentur fe nofle, ta eus autein negant. Inter Chriftianum Ôôgentilem, non fides tantum debet,fed etiam uitadi/ ftinguerc,S6 diuerfam religionem,per diuerfa opera monftrarc»Nolite,aitÂpofto Ius,iugum ducere cum infidelibus.Quæ enim participatio iuftitiç cum iniquitateî’ Aut quæ focietas lucis ad tenebras C Quæ autem conuentio Chrifti ad BelialCAut quæ pars fideli cum infidelft'Qui autem confenfus templo dei cum idoliscSit ergo inter nos 06 illos maxima feparatio. Difiungitur certo diferimine error 06 ueritasi illi terrena fapiant, qui cœleftia promifla non habctJiHi breui huic uitæ fe totos im plicent,qui æterna nefciunt:illi peccarc non metuant,qui peccatorû impuniratcm putantfilli feruiant uitüs,qui non fperât futura præmia uirtutum.Nos uero qui pu rifsima confitemur flde, omnem hominem manifeftandum efle ante tribunal Chu fti,ut rccipiat unufquifqj propria corporis fui, prout gefsit,fiuc bonum,fiuema/ Ium,procul efle debemus a uitiis,dicête Apoftolo : Qui enim Chrifti funt,carnem fuam crucifixerunt cum uitiis ôc concupifeentiis. Nec turbam fequâtur errantem, qui fe ueritatis difcipulos confitentur. Duas certe conuerfationis uias, SC diftin/ tfta in diuerfum itinera uiuendi, faluator in Euangelio oftendit:Quàm,inquit,fpa/ tiofa uia,quæ ducir ad mortem, SC mufti funt qui intratper earn. Et rurfum:Quàffl ardla uia SC angufta eft,quæ ducit ad uitam, SC pauci funt qui inueniunt cam.Vide quanta inter has uias feparatio fit,quantumqrdiferimen. Ilia ad mortem,fixeren/ dit ad uitam.Illa celebratur SC teritur à muftis,hæc uix inuenitur à paucis.Iila enim uitiis per confuetudinem, quafi dediuior ac mollior, SC uelut quibufdam ameena floribus uoluptatum,facile ad fe rapit commeantium muftitudinem. Hæc uero inlt; to
-ocr page 163-DE INSTITVTIONE JM A T RIS F AMILIA S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m
triftior arq; horridi'or,ab his tantum eligttur, quibus non tam « ectano inneris cordi eft,quàm utilitas manfionis.Afperam emm nobis,8lt; infua uemuirtutum uiam,nimi'a tacit uitiorum confuetudo:qug fi in partem altcrâ trans watur,inuenietur,ficut feriptura diciqfemita iufticiæ leuis.Ponamus ergo iam ra/ lonem mtæ nottræ^ôô per quam potifsimum gradiamur uiam,conftientia tefte di camus.Omne enim quod agimus,omne quod loquimur, aut de Iata,aut de anguz a uia elt, Si cum paucis anguftum iter Só fubtilem quandam femitam inuenimus, tia'^^ *^”^^^®’ ^^ ^®''O multorum comitamur uiam,fecundum domini fenten d^'^^^ ^^ mortem ♦ Si ergo odio atep inuidia pofsidemur,fi cupiditati 06 auariz ceaimus,fi præfentia commoda futuris præferimus: per fpaciofam uiam incez ^^^’^^^ enim ad hæc comitum multitudincm, 66 late fimilium ftipamur gmimbus, Si iracundiam libidmcmq; explere uolumus, fi iniuriam uindicamus, maledicentiremaledicimuSjgii aduerfum inimicum inimico animo fumus,æque umpluribus ferimur. Si uel adulamur ipfi,uel adulantem libenter audimus,fi uez m dicere gratia impedimur, 66 magis offendere animos hominum timemus, quam non ex animo loqui, de multorum item uiafumus.Tot noftri funt focq, quot extranei ueritatis. At è contrario, fi ab omnibus uitiis fumus extranet, fi puz am ac liberum animumpraeftamus, 66 omni cupiditate calcata,folis ftudemus diz eft ' ^'^’^^^’P^*^ ^’''S'^^^m uiam nitimur. Couerfatio enim ifta paucorum 1 ;j^P,^’'^^rumatq diffici