Logo Universiteit Utrecht
Title of descriptionDe zuidelijke sterrenbeelden van Petrus Plancius in de 'Uranometria' van Johann Bayer, [1603]Translate
Title[Tabula quadragesimanona - Pavo, Toucan, Grus, Phoenix, Dorado, Piscis Volans, Hydrus, Chameleon, Apis, Apis Indica, Triangulum Australe, Indus] Translate
AuthorBayer, Johannes,Translate
TypeMapTranslate
Imprint[Augsburg] : [Christophorus Mangus]Translate
Year[1603]Translate
Techniquekopergrav. Translate
Size34 x 46 cm Translate
Noteplaat 49Translate
AnnotationDe zuidelijke sterrenbeelden van Petrus Plancius uit de 'Uranometria' van de Duitse advocaat en sterrenkundige Johann Bayer (1572-1625). Deze invloedrijke sterrenatlas werd in 1603 in Augsburg uitgegeven en was de eerste die ook de nieuwe zuidelijke sterrenbeelden van Petrus Plancius opnam. Hiermee was het de eerste sterrenatlas, die een volledig overzicht van zowel de noordelijke als de zuidelijke sterrenhemel gaf. Verschenen in: Joannis Bayeri Uranometria, omnium asterismorum continens schemata, nova methodo delineata, aereis laminis expressa. - Augsburg: Christophorus Mangus, 1603 (plaat 49). Utrecht, UB ne Translate
CommentSterrenkaart uit de 'Uranometria' van de Duitse advocaat en sterrenkundige Johann Bayer (1572-1625). Deze invloedrijke sterrenatlas werd in 1603 in Augsburg uitgegeven en was de eerste die ook de nieuwe zuidelijke sterrenbeelden van Petrus Plancius (zie elders in de collectie gedigitaliseerde astronomische kaarten) opnam. Hiermee was het de eerste sterrenatlas, die een volledig overzicht van zowel de noordelijke als de zuidelijke sterrenhemel gaf. De koperplaten in deze sterrenatlas werden gegraveerd door Alexander Mair (ca. 1559-1617). De Ptolemaïsche sterrenbeelden zijn op de eerste 48 platen beschreven met de zuidelijke sterrenbeelden van Petrus Plancius op plaat 49. De laatste twee platen (nrs. 50 & 51) in de 'Uranometria' beelden de noordelijke en de zuidelijke hemelsfeer af. De sterrenbeelden in deze atlas zijn weergegeven volgens hun beschrijving in de sterrenlijsten van Klaudios Ptolemaeus en Tycho Brahe. In het algemeen kijken de menselijke figuren de waarnemer met hun gezicht aan, maar in een paar gevallen (Aquarius op plaat 32, Orion op plaat 35) zijn de figuren juist van de waarnemer afgewend. Als hulpmiddel om de sterren op de kaarten gemakkelijker terug te vinden voerde Bayer een eigen notatie, waarbij de sterren aangeduid werden met letters van het Griekse alfabet. Hierbij werden de sterren (ruwweg) in volgorde van hun helderheid aangeduid met de letters alfa, beta, gamma, etcetera. Voor sterrenbeelden met meer dan 24 sterren gebruikte Bayer ook nog letters uit het Romeinse alfabet. Deze zogenaamde ‘Bayer notatie’ wordt nu nog steeds in sterrenkunde toegepast om de helderste sterren in een sterrenbeeld te identificeren. Tot in de vroeg 18de eeuw bleef de sterrenatlas van Johann Bayer zeer populair dankzij de vele herdrukken hiervan (in 1607, 1624, 1635, 1639, 1648, 1655, 1661 en in 1723). Ook de stercatalogus en de begeleidende tekst bij de kaarten ('Explicatio characterum, aeneis Uranometrias imaginum tabulis insculptorum') werden zonder de kaarten afzonderlijk uitgegeven. De eerste druk hiervan verscheen in 1624 (met herdrukken in 1640, 1654, 1659, 1697 en in 1723). Bij gebrek aan een lijst van stercoördinaten (die Petrus Plancius waarschijnlijk uit vrees voor plagiaat nooit heeft uitgegeven) nam Bayer voor de hier getoonde kaart de benodigde gegevens over van een hemelglobe van Jodocus Hondius.Translate
LocationUniversiteitsbibliotheek UtrechtTranslate
Call numberMAG Utenhove fol 39Translate
All metadata as Marc21XMLOpen Marc21 XML in new windowTranslate