'
1 of 116
Item info - Help -
Delen - Vergelijk edities -
Bos' Schoolatlas der geheele aarde. jr 1887
Toelichting

Twee jaar na de zevende editie verscheen in 1887 een nieuwe uitgave van de Bosatlas. Deze achtste editie onderscheidt zich van zijn voorgangers door onder andere een meer traditionele kleurstelling en een gewijzigde typografie.

De ‘rode periode’ van redacteur Bos is in de achtste editie weer voorbij. Hij keert terug naar een meer traditionele kleurstelling op zijn natuurkundige kaarten, met groen laagland, gele middelgebergten en bruin bergland. Nieuw is een voorbeeld van een polderkaart. In het aardrijkskundeonderwijs werd daarom gevraagd, sedert Anton Albert Beekman met succes voor meer kennis van onze waterstaatkundige structuren had geijverd.

Op de werelddelenkaarten zijn nu voor het eerst complete legenda’s van de voorkomende hoogtetinten opgenomen, waarbij de nieuwe 500 meter-hoogtelijn het reliëf extra differentieert. Ook de tinten zelf zijn anders: in plaats van het experimentele bruin-donkergeel-bronsgroen vinden we nu het meer traditionele donkergroen-lichtgroen-geel-beige-bruin. Het zeewater is van grijs lichtblauw geworden, en de dieptelijnen zijn met uitzondering van de kaarten van Europa en Nederlands Oost-Indië verdwenen. Er is een ander lettertype gekozen voor de namen van meren en rivieren; in plaats van het lopende schrift een onderkast romein. In de legenda worden ook zoutwatermeren apart onderscheiden.

Beter leesbaar beeld
De beschrifting is op alle nieuwe kaarten aangepast en loopt nu parallel met de meridianen, wat een beter leesbaar beeld geeft. Op de natuurkundige kaart van Afrika is voor het eerst gebruik gemaakt van een opengewerkte hoofdletter, om grotere gebieden mee aan te geven, zonder dat dit het kaartbeeld te veel belast, zoals met een vette opgevulde letter zou gebeuren. Zie bijvoorbeeld de naam Soedan. In de staatkundige kaart van Afrika zijn veel te vette letters gebruikt voor de landennamen, pas in de dertiende editie is dat verbeterd. Het geografisch coördinatennet is nog volgens de meridiaan van Ferro getekend, maar in een aantal kaarten staan nu ook in de kantlijn ‘ticks’ voor de Greenwich nulmeridiaan. Dat geldt voor de kaarten van de werelddelen (behalve Zuid-Amerika, Oceanië en Azië), de Alpen, Groot-Brittannië en Spanje. Op kaarten van de Indische archipel vinden we alleen nog de Greenwichmeridianen.

Plaatsnaamveranderingen
Plaatsnaamveranderingen in Nederland zijn de volgende: (Neder)Weert werd (Neder)Weerd, Thorn werd Torn, Ubagsberg werd Ubachsberg, Lithoyen werd Litooien, Oyen werd Oien, Philippine werd Filippine, Eede werd Ede, Yerseke werd Ierseke, Veere werd Vere, St. Philipsland werd St. Filipsland, Poederoijen werd Poederooien, Wadenoijen Wadenooien, Reenen werd Renen, Hummeloo werd Hummelo, Dinksperloo werd Dinksperlo – zoals ook Groenlo, Ruurlo, Borkelo, Markelo, Hengelo, Almelo, Zweelo, Grollo, Anlo, Heilo – Vaassen werd Vaasen, Wijhe werd Wije, Bathmen werd Batmen, Eksloo werd Eexlo, Castricum werd Kastrikum en Rokanje werd Rokkanje.

Inhoud van de achtste editie volgens de index
I              Wereldkaarten
II             Isothermen
III            Zeestromingen en wereldverkeer
IV            Isobaren en windrichtingen winterhalfjaar
V             Isobaren en windrichtingen zomerhalfjaar
VI            Isothermen januari
VII           Isothermen juli
VIII          Plantengroei op aarde
IX            Mensenrassen op aarde
X             Europa natuurkundig 1:15 miljoen
XI            Europa dichtheid van bevolking
XII           Europa Volksstammen 1:15 miljoen
XIII          Europa Regen- en Isothermenkaart
XIV          Europa Staatkundig 1:15 miljoen met ontdekkingen Barentszzee
XV           Geologische kaart van Nederland blad 1 , 1:500.000
XVI          Geologische kaart van Nederland blad 2, 1:500.000
XVII         Nederland hoogtekaart 1:1,15 miljoen
XVIII        Nederland spoorwegkaart en landbouwkaartje
XIX          Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht met Rijnland 1:500.000
XX           Zeeland, Noord-Brabant en Limburg 1:500.000
XXI          Groningen, Friesland, Drente, Overijsel en Gelderland 1:500.000
XXII         Middel-Europa 1:3,7 miljoen
XXIII        Alpenkaart 1:3 miljoen
XXIV       Geologische kaart van Middel-Europa
XXV        Duitsland 1:3,7
XXVI       Zwitserland 1:1,2 miljoen
XXVII      België 1:1,11 miljoen
XXVIII     Frankrijk 1:3,4 miljoen
XXIX       Oostenrijk-Hongarije 1:3,7 miljoen
XXX        Rusland 1:10 miljoen
XXXI       Scandinavië 1:5 miljoen
XXXII      Denemarken 1:3 miljoen
XXXIII     Groot-Brittannië en Ierland 1:3,1 miljoen
XXXIV     Spanje en Portugal 1:3,2 miljoen
XXXV      Italië 1:3,7 miljoen
XXXVI     Staten van het Balkan Schiereiland 1:3,7 miljoen
XXXVII    Azië natuurkundig 1:35 miljoen; Syrische kust 1:3,7 miljoen
XXXVIII   Azië staatkundig 1:35 miljoen; Russische grensgewesten 1:15 miljoen, Voor- en Achter-Indië 1:25 miljoen
XXXIX     Nederlandsch Oost-Indië 1:11,5 miljoen
XL          Java 3x + Sumatra
XLI         Afrika natuurkundig 1:25 miljoen
XLII        Afrika staatkundig 1:25 miljoen met Nijldelta 1:950.000
XLIII       Noord-Amerika natuurkundig 1:27,75 miljoen
XLIV       Noord-Amerika staatkundig 1:27,75 miljoen en Midden-Amerika 1:14 miljoen
XLV        Republiek Amerika 1:14 miljoen met de oostelijke kuststaten 1:3,7 miljoen
XLVI       Zuid-Amerika natuurkundig 1:27,75 miljoen
XLVII      Zuid-Amerika staatkundig 1:27 750 000 met Suriname 1:4 miljoen en Curaçao 1:1 miljoen
XLVIII     Australië (Pacific) 1:40 miljoen; met twee atollen
XLIX       Zuidoost-Australië, Nieuw-Zeeland 1:10 miljoen, Hawaii 1:5 miljoen

In totaal 34 spreads.