In 1896 volgde de twaalfde editie van de Bosatlas. Hierin gaat redacteur Pieter Roelf Bos verder met enkele eerder ingezette vernieuwingen, mede naar aanleiding van externe kritiek op de voorgaande editie.
De dieptezones zijn in de twaalfde editie op bijna alle niet-staatkundige kaarten ingevoerd; het gaat dan om drie dieptezones, begrensd door de dieptelijnen van 200 en 2.000 meter. Per editie kunnen maar een beperkt aantal kaarten nieuw bewerkt worden. Daardoor duurt het lang voordat nieuwe ontwikkelingen helemaal zijn doorgevoerd, zoals bijvoorbeeld de nulmeridiaan van Greenwich. In deze editie heeft nog een derde van de kaarten de nulmeridiaan van Ferro, en vaak is niet aangegeven welke nulmeridiaan Bos voor een kaart hanteert. De Nederlandse provinciekaarten hebben nu weer de grondsoorten-ondergrond gekregen waar we allemaal mee groot geworden zijn.
Inhoud van de twaalfde editie volgens de index
N.B. Bij de desbetreffende kaarten is aangegeven of de nulmeridiaan van Greenwich (G) of Ferro (F) is gehanteerd.
I Halfronden, Zuidpoolgebied, Noordpoolgebied, Klimaatprovinciën (G)
II Zeestromingen en wereldverkeer (F)
- Menschenrassen op aarde (G)
- Dichtheid van de bevolking op aarde (G)
III Isothermen januari (G)
Isothermen juli
Isothermen voor het jaar
Isoamplituden
Isobaren en windrichtingen januari
Isobaren en windrichtingen juli
Plantengroei op aarde-verdwenen
IV Europa natuurkundig 1:15 miljoen (F)
V Europa Staatkundig met Steden der Noordduitse vlakte (F)
VI Kustvormen van Europa heel blad
VII Europa Volksstammen 1:15 miljoen (G)
Europa dichtheid van bevolking (G)
VIII Nederland Grondsoorten 1:800.000 (G)
IX Duinstreek, Exloo, Haarlemmermeer, Neder-Rijn heel blad
X Zuidplaspolder
- Nederland hoogtekaart 1:1,15 miljoen (G)
XI Nederland Overzicht en verkeerswegen 1:800.000 (G)
XII Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht 1:500 000met Amsterdam en omgeving 1:325.000 (G)
XIII Groningen, Friesland, Drenthe, Overijsel en Gelderland 1:500.000 (G)
XIV Zeeland, Noord-Brabant en Limburg 1:500.000, Vlissingen, Grote rivieren in Brabant en Zd. Holland (G)
XV Alpenkaart 1:3 miljoen, schetskaart der Alpen, Geologische kaart van de Alpen (F) (N.B. de geologische kaart van Middel-Europa is verdwenen)
XVI Duitsland natuurkundig 1:3,15 miljoen en geologische kaart Zuid-Duitsland zonder schaal (G)
XVII Duitsland staatkundig 1:3,15 miljoen en Thüringen (G)
XVIII Zwitserland 1:1,2 miljoen (F)
- België 1:1,11 miljoen (F)
XIX Frankrijk 1:3 miljoen (G)
XX Oostenrijk-Hongarije 1:3,7 miljoen (G)
XXI Rusland 1:10 miljoen (F)
XXII Scandinavië 1:5 miljoen (G)
- Denemarken 1:3 miljoen
XXIII Groot-Brittannië en Ierland 1:3,1 miljoen (F)
XXIV Spanje en Portugal 1:3,2 miljoen (F)
XXV Italië 1:3 miljoen (G)
XXVI Staten van het Balkan Schiereiland 1:3,7 miljoen (G)
XXVII Azië natuurkundig 1:30 miljoen; Klein-Azië 1:12,5 miljoen, Palestina 1:2,5 miljoen (G)
XXVIII Azië staatkundig 1:30 miljoen; Bevolkingsdichtheid (G)
XXIX China landbouw, mijnbouw, spoorwegen India, Isobaren juli, Palembang
XXX China, Voor- en Achter-Indië 1:20 miljoen (G)
Oost-Indische Archipel lijnen KPM 1:20 miljoen (G), Japan 1:15 miljoen (G)
XXXI Nederlandsch Oost-Indië natuurkundig en staatkundig 1:12,5 miljoen (G)
XXXII Java 2x 1:2,75 miljoen Natuurlijke gesteldheid en staatkundige toestand; 2x 1:5,5 miljoen Taal-, landbouwkaart, straat Soenda (G)
XXXIII Sumatra, Borneo, Celebes 1:6 miljoen; Padangse Beneden- en Bovenlanden 1:2,5 miljoen (G)
XXXIV Afrika natuurkundig 1:25 miljoen (F)
XXXV Afrika staatkundig 1:25 miljoen met Nijldelta 1:500.000 (F)
XXXVI Verkeerswegen in Afrika, Nijldal beneden Sioet, Zuid-Afrika (G)
XXXVII Noord-Amerika natuurkundig 1:25 miljoen (F)
XXXVIII Noord-Amerika staatkundig 1:25 miljoen (F)
XXXIX New York, Verkeerswegen Noord-Amerika, groei Chicago, Kust N. van Portland, Katoenopbrengst, Kust N. Carolina
XL Verenigde Staten 1:12 miljoen (G)
XLI Zuid-Amerika 1:25 miljoen met Suriname 1:3 miljoen en Curaçao 1:1 miljoen (G)
XLII Australië met Zuidoost-Australië, en 4 riffenkaarten (G)
In totaal 40 spreads.
Bijlage: voorbericht bij de twaalfde druk
‘Uit het bericht voor den twaalfden druk:
Er is naar gestreefd dezen Atlas door het aanbrengen van menige verbetering meer aan het doel, dat er mede wordt beoogd, te doen beantwoorden. Een tweetal van de oudere kaarten, nl. Skandinavië en Australië, zijn geheel nieuw gegraveerd, terwijl een paar kaarten op een geheel blad in de gebleken behoefte aan eene grootere overzichtskaart van Nederlandsch Indië tracht te voorzien. Het kleine kaartje van den Indischen Archipel, dat in de vorige uitgave voorkwam, is behouden, maar het is gebruikt om er de belangrijkste lijnen van de Koninklijke Paketvaart-Maatschappij op aan te geven. Naast een kaartje van de Zuidpoolstreken is een van de Noordpoolgewesten opgenomen. Een isobarenkaartje voor een kaartje voor Supan's Klimaatprovinciën, een voor de dichtheid van bevolking der Aarde, Januari en een voor Juli, naar nieuwere gegevens geteekend dan die in de vorige uitgaven, dit zijn verder de meest in het oog vallende vernieuwingen, die hebben plaats gehad. Nog mag zeker bij deze rubriek van veranderingen worden vermeld, dat de zeediepten door isobathen zijn aangegeven en overal de diepten tot 200 M., die van 200 tot 2000 M. en die van meer dan 2000 M. in drie verschillende tinten van blauw voorkomen.* (Men zij hierbij opmerkzaam gemaakt op eene vergissing op de nieuwe kaart van Australië, waar de donkerblauwe tint eerst bij de dieptelijn van 4000 M. - in plaats van bij 2000 M., - begint). Verder mag nog worden vermeld, dat op de drie bladen, die gezamenlijk eene kaart van Nederland op de schaal van 1 : 500 000 geven, nu door kleuren de grondsoorten zijn aangeduid, en dat de beide kaarten van Afrika duidelijker zijn geworden. Eene vergelijking met de vorige uitgaaf zal verder bij verschillende kaarten meer of minder belangrijke verbeteringen in het oog doen vallen. Het getal bladen is onveranderd gebleven.
Bij voortduring wordt deze Schoolatlas in de belangstellende aandacht van Leeraren en Onderwijzers aanbevolen, niet het minst in dien zin, dat de auteur beleefd verzoekt hem hunne op- en aanmerkingen te doen geworden.
October 1895.
P.R. Bos.’
* Vergelijk de kritiek van Timmerman op de vorige editie (Tijdschrift van het Aardrijkskundig Genootschap van 1893, p. 1121-1123)!
5 of 134
